Professional Documents
Culture Documents
Biyotik Yayınları AYT Biyoloji SB
Biyotik Yayınları AYT Biyoloji SB
Sinir Sistemi 2
1. Aşağıdaki şekilde multipolar bir nöron şematize edil- 3. Sinir sisteminin çalışmasına ilişkin bazı bilgilerin verildi-
miştir. ği şekil aşağıda gösterilmiştir.
1
III Uyarı Reseptör
II Merkezi
IV sinir sistemi
I 2
Tepki Efektör
3
6. Çevreden gelen uyarılara karşı canlının verdiği tep- 10. Aşağıdaki graklerde bir nöronda uyarı şiddeti ile aksi-
ki şiddeti aşağıdaki durumlardan hangisinde art- yon potansiyeli arasındaki ilişki gösterilmiştir.
maz?
Uyarı şiddeti
Eşik değer
7. “Schwann hücreleri ile ilgili,
I. Çevresel sinir sisteminde miyelin kılıfları üretir.
II. Glia hücresidir.
III. Beyinde impuls üreten hücrelerdir. Grafikteki verilere göre,
ifadelerinden hangileri doğrudur?” I. Eşik değerin altındaki uyarılar nöronda bir aksiyon
potansiyeli oluşturmaz.
Sorunun yöneltildiği Azra, aşağıdaki hangi seçene-
II. Uyarı şiddetinin artışı daha sık aksiyon potansiyeli
ği işaretlerse soruyu doğru cevaplamış olur?
oluşmasına neden olur.
B III. Vücuttaki tüm nöronların eşik değeri aynıdır.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II İ
Y
D) I ve III E) I, II ve III O yargılarından hangilerine varılabilir?
T
İ A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III
K
D) II ve III E) I, II ve III
8. Rana, profesyonel bir müzisyen olup piyano çalarken (I),
arkadaşının içtiği meyve suyu piyanonun üzerine dökülür.
Rana yerinden sıçrar (II), mutfaktan getirdiği kağıt havlu
ile piyanosunu temizler (III).
Yukarıdaki sistemlerden hangileri homeostasinin olaylarından hangilerini otonom sinir sistemi kont-
sağlanmasında görevlidir? rol eder?
12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
B E A D C E C C E B C
ANALİZ
Sinir Sistemi 3
1. Bir nörona eşik değerinin üzerinde ve gittikçe artan 4. Sinir sisteminde impuls iletim hızı;
şiddette bir uyarı verildiğinde,
I. nöronun miyelinli olması,
I. İmpuls hızı artar. II. uyarı şiddeti,
II. İmpuls sayısı artar. III. sıcaklık,
III. Canlının tepki şiddeti artar. IV. akson çapı
D) II ve III E) I, II ve III
7. Bir sinir hücresinde impuls iletimiyle ilgili aşağıda 10. Sinir hücrelerinde görülen ‘ya hep ya hiç prensibi’
verilen ifadelerden hangisi yanlıştır? için,
A) İletim sırasında enerji harcanır. I. Eşik şiddetinin altındaki uyarılara tepki vermez.
B) İletim elektrokimyasaldır. II. Eşik şiddetinin üstündeki uyarılara hep aynı şiddet-
te tepki verilir.
C) İletim hızı uyartı şiddetine bağlı olarak artar.
III. Eşik şiddeti her nöronda aynıdır.
D) Akson boyunca Na-K pompası iş görür.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
E) Nöron uyarıldığında aksiyon potansiyeli değişir.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) II ve III E) I, II ve III
8. Aşağıdaki şekilde çok kutuplu bir nöronun yapısı, bazı
kısımları numaralandırılarak şematize edilmiştir.
durumlarından hangilerine geçerken enerji harca- 12. Sinir hücrelerinde aşağıdaki hücresel yapılardan
maz? hangisi bulunmaz?
14 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
D E E A B E C B E C E B
ANALİZ
Sinir Sistemi 4
1. Bir sinir hücresinde uyarı şiddetine bağlı olarak aksiyon 4. Bir sinir hücresinde;
potansiyelinde meydana gelen değişim aşağıdaki gra-
kte verilmiştir. I. ekzositoz,
II. ozmoz,
Aksiyon
potansiyeli III. difüzyon,
IV. aktif taşıma
Artan uyarı
1 2 şiddetti
3
4
madde taşınma biçimlerinden hangilerinin gerçek-
5
leşmesi beklenir?
Grafiğe göre aşağıdaki yargılardan hangisine varı-
A) I ve II B) II ve III C) III ve IV
lamaz?
D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV
A) 1. uyarı şiddeti eşik değerin altında olduğu için aksi-
yon potansiyeli oluşmamıştır.
E) III - IV - I - II
D) III - I - II E) III - II - I
7. Aşağıdaki şekilde sinir hücrelerinde dendrit ve akson 9. Bir sinir hücresine giderek artan şiddette uyarı ve-
arasında sinaps oluşumu gösterilmiştir. rildiğinde bu sinir hücresinde;
I. Nö rotransmit ter mad de ler den drit za rı ndaki B) Azalır Azalır Azalır Azalır
reseptöre bağlanır. C) Artar Artar Azalır Azalır
II. Nörotransmitter maddeler ekzositozla sinaptik boş- D) Artar Artar Artar Azalır
luğa salgılanır.
E) Artar Azalır Artar Azalır
III. Görevi biten nörotransmitter maddeler enzimler
yardımı ile parçalanır.
16 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
C B B E C C E B A D
ANALİZ
Sinir Sistemi 5
1. • Ara beyinde bulunur. 4. Kan ile besin alışverişini sağlama, iyon dengesini
• Duyu nöronlarından gelen uyarıları sınıflandırır. koruma gibi birçok görevi üstlenen BOS hangi be-
yin yapıları arasında bulunur?
• Koku duyusu hariç diğer duyulardan gelen
impulsları uç beyine iletir. A) Sert zar, örümceksi zar
Yukarıda özellikleri verilen merkezî sinir sistemi B) Sert zar, ince zar
bölümü aşağıdakilerden hangisidir?
C) Örümceksi zar, ince zar
A) Talamus B) Hipotalamus D) Sert zar, kafatası
C) Orta beyin D) Beyincik E) Uç beyin, beyincik
E) Omurilik soğanı
7. Türker, sözel dersleri daha iyi olduğu hâlde ders se- 10. Beynin yapısında en fazla oranda bulunan üç temel
çiminde ailesinin zoruyla sayısal bölümü seçmiştir. madde şöyledir:
TYT’de eşit ağırlık puanı daha yüksek gelen Türker, I. Yağ
ikinci basamak sınavı olan AYT için eşit ağırlık kısmı-
II. Su
na hazırlanmıştır. Kısa süresi olmasına karşın sınavda
büyük başarı kazanarak, İstanbul Üniversitesi Hukuk III. Protein
Fakültesini kazanmıştır.
Bu maddelerin beyin yapısında bulunma oranına
Yukarıda verilen bilgiye dayanarak Türker’in beyni- göre çoktan aza doğru sıralanışı aşağıdakilerden
nin hangi bölümünü daha iyi kullandığı söylenebilir? hangisinde verilmiştir?
E) Oksipital lop
gisi yanlıştır?
M P
A) Sağ ve sol olmak üzere iki yarım küreden oluşur.
K L S
B) Üstten nasırlı cisim, alttan beyin üçgeni ile birbirine
bağlıdır. B
N
İ T
C) Beyin yarım kürelerindeki kıvrımlar yüzey alanını Y R
arttırır. O
T ön kök
D) Koku duyusu hariç diğer duyuların değerlendirildiği İ Buna göre,
merkezleri vardır. K
I. Çevresel uyarılar M ve P’den omuriliğe girer.
E) Enine kesitinde dış kısmında boz iç kısmında ak
II. Bir refleks yayında M - K - R sinirleri görev alabilir.
madde vardır.
III. R ve T motor nöronlardır.
18 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
A C E C E E A D D C E B
ANALİZ
Sinir Sistemi 6
1. Beyin sapı yukarıdan aşağıya doğru sırası ile orta be- 3. Reseptörlerden uyarıyı alarak merkezi sinir siste-
yin, pons ve omurilik soğanından oluşur. mine taşıyan duyu nöronlarının,
Pons
Omurilik
soğanı 4. İlayda’yı çok seven fakat ona olan sevgisini bir türlü
söyleyemeyen Furkan’ın, arkadaşlarıyla yürürken kar-
Beyin sapını oluşturan bu yapıların; şısına bir anda İlayda çıkıyor.
I. beklenmeyen bir ses duyulduğunda başın çevrilme-
Bu durumda Furkan’da aşağıda verilen fizyolojik
sine neden olan ürkme refleksinin gerçekleşmesi,
değişimlerden hangisinin görülmesi beklenmez?
II. iki beyincik yarım küresinin bağlanması ve bu bağ-
B
lantı aracılığı ile impuls iletiminin sağlanması, İ A) Göz bebeklerinin büyümesi
Y
III. kalbin kasılma gücünün ve atım sayısının düzen- O B) Bağırsak peristaltik hareketlerinin hızlanması
lenmesi T
İ C) Kalp atışının hızlanması
görevleri ile eşleştirilmesi aşağıdaki hangi seçe- K
D) Soluk alıp verme hızının artması
nekte doğru olarak verilmiştir?
E) Tükürük salgısının azalması
Orta beyin Pons Omurilik soğanı
A) I II III
B) II III I
C) II I III
5. Sempatik sinir sistemi korku, heyecan ve stres anla-
D) III II I rında savaş ya da kaç tepkisi oluşturmak için sindirim
sistemi hariç diğer sistem yapılarını alarma geçirir, me-
E) I III II
tabolizmalarını hızlandırır.
Buna göre;
2. Bir nöronun aldığı uyarıyı iletebilmesi için;
I. göz bebeklerinde büyüme,
I. hücresel solunumla ATP üretme, II. kalp atış hızında azalma,
II. aksiyon potansiyeli oluşturabilme, III. soluk alıp verme hızında artma,
III. miyelin kılıfa sahip olma IV. kan basıncında azalma
özelliklerinden hangilerine sahip olması zorunlu- durumlardan hangileri sempatik sinir sisteminin
dur? çalışmasına bağlı olarak gerçekleşir?
6. Açıklama D Y
9. I. Miyelinli nöronlarda impuls iletimi miyelinsiz
nöronlardan hızlıdır.
Uyarının alınmasını sağlayan ilk nö-
I.
ron bölümü dendritlerdir. II. Miyelin kılıfa sahip hücrelerde ranvier boğumları
Beyin omurilik sıvısı örümceksi zarla bulunur.
II.
ince zar arasında bulunur.
III. Nöronların polarize durumu ATP harcanarak koru-
Nöronlar arası impuls iletiminde ATP nur.
III.
harcanır.
Uyarının şiddeti artıkça impulsun
IV. Otonom sinirlerdeki impuls iletimi her zaman
IV. somatik sinirlerdeki impuls iletiminden daha hızlıdır.
iletim hızı artar.
V. Eşik değerdeki uyarılar nöronda elektrokimyasal
Sinir sistemiyle ilgili verilen doğru-yanlış testini yu-
değişikliklere yol açar.
karıdaki gibi cevaplayan bir öğrenci hangi sorular-
da yanlışlık yapmıştır? İnsanın sinir sisteminin yapısı ve işleyişine ait yu-
karıda verilen açıklamalardan hangisi yanlıştır?
A) I ve II B) I ve III C) II ve III
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
D) II ve IV E) III ve IV
20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
A B C B C D D A D B C
ANALİZ
Sinir Sistemi 7
1. Öğretmen beyine ait aşağıdaki görsel tahtaya yansıta- 3. I. Omurilik
rak bazı kısımlarını numaralandırıyor. II. Omurilik soğanı
III. Orta Beyin
I
Yukarıda verilen merkezî sinir sistemi bölümlerinin
II
hangilerinde çeşitli reflekslerle ilgili merkezler bu-
lunur?
7. Aşağıdaki şekilde bir nöronun, bir başka nöron ile oluş- 10. Parasempatik sinirler dinlenme anlarında daha etkin
turduğu sinaps gösterilmiştir. olan ve sindirim sistemi hariç diğer sistemlerin metabo-
lizmasını yavaşlatan otonom sinirlerdir.
Uyarı
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) I ve III E) II ve III
22 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
A E E D C B E C C B D D
ANALİZ
Sinir Sistemi 8
1. Aşağıda sinir sistemine ait bazı bölümlerin görevleri ve- 4. Aşağıdaki şekilde bir sinir hücresinin aksonu boyunca
rilmiştir. impuls iletimi gösterilmiştir.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) I ve III E) II ve III
D) I ve II E) II ve III
III. Duyu nöron II. Motor nöron impulsu tepki organına (kasa) götürür.
III. Ara nörondan impuls geçişi, etkinin algılandığını
Yukarıda verilen sinir hücrelerinden hangilerinin gösterir.
zarar görmesine bağlı olarak yalnızca tepki organı
(efektör organ) etkilenir? yorumlarından hangileri yapılabilir?
7. Aynı özelliklere sahip özdeş iki sinir hücresi aşağıdaki 9. İki nöron arasında impuls iletiminde rol oynayan
şekilde verilmiştir. nörotransmitter maddelerle ilgili,
1 2 D) II ve III E) I, II ve III
24 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
D C B C B E D D E E C
SENTEZ
Sinir Sistemi Genel Tekrar 9
1. I. Yazı yazma 4. Bir nörona gelen uyarının şiddeti giderek artırıldı-
II. Kalp atışı ğında;
Yukarıda verilen olaylardan hangileri somatik sinir III. tüketilen ATP miktarı
sistemi tarafından gerçekleştirilir?
niceliklerinden hangilerinde bir artma olması bek
A) Yalnız IV B) I ve III C) I ve IV lenmez?
2. Aşağıda verilenlerden hangisi omurilik soğanı tara- 5. Ayna nöronlar, başta işitme ve görme olmak üzere bü
fından kontrol edilmez? tün duyular vasıtasıyla, dış dünyadan gelen sinyalleri
alıp, âdeta onların fotokopisini saklayan hücrelerdir. Bu
A) Soluk alıp verme nöronlar taklit etme ve karşıdakinden öğrenme gibi bir
B) Öksürme süreçte kendilerine verilmiş rolü hassas bir şekilde yan
sıtmakta ve kişiyi elinde olmadan taklide meyilli hâle
C) Kusma getirmektedir. Bu durum, beynin tamamen normal bir
D) Dengede durma fonksiyonudur.
B
E) Hapşırma İ Buna göre;
Y
O I. esneyen bir bireyin etrafındaki insanların da esne
T
İ mesini sağlayıp uykusunu getirmesi,
K II. çizgi film izleyen bir çocuğun, çizgi filmdeki kahra
3. Aşağıdaki şekilde insanın beynine ait bazı kısımlar
gösterilmiştir. manı taklit etmesi,
III. bir bebeğin gülen bir insanın yüzüne baktığında
gülmesi, yüzü asık olan bir insanın yüzüne baktı
ğında ise yüzünün asılması
Talamus
olaylarının hangilerinde ayna nöronlarının görevi
Hipotalamus
vardır?
Orta beyin
Beyincik A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
Omurilik soğanı
Omurilik
D) II ve III E) I, II ve III
Beynin kısımlarıyla ilgili olarak,
7. Aşağıdaki şekilde bir nöronun, kas hücresi ile oluştur- 10. Beyin ve omurilikte aşağıdaki özelliklerden hangisi
duğu sinaps gösterilmiştir. ortaktır?
Hücre gövdesi
A) İstemli kas hareketlerine ait merkezler taşıma-
Miyelin kılıf
sı
26 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
B D B B E C E E B B A A
SENTEZ
Sinir Sistemi Genel Tekrar 10
1. İnsanda beyin kabuğunun (korteks) motorik merke- 4. Beynin hipotalamus bölgesi zarar görmüş bir birey-
zinde el, ayak ve yüz gibi bölgelerin temsil edildiği de;
alanın büyüklüğü kural olarak;
I. hipofiz bezinin kontrolü,
I. ilgili alana uyarı gönderen reseptörlerin sayısı ve II. vücut sıcaklığının düzenlenmesi,
yoğunluğu,
III. açlık, tokluk dengesi,
II. ilgili alana uyarıyı gönderen duyu reseptörlerinin
IV. vücudun su ve tuz dengesi
uyarılma şekli,
III. uyarılan vücut bölgelerinin büyüklüğü olaylarının hangilerinde bir aksama olması bekle-
nir?
durumlarından hangileriyle ilişkilidir?
A) I ve II B) II ve III C) III ve IV
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I, II ve IV E) I, II, III ve IV
D) I ve II E) II ve III
3. İnsanda merkezi sinir sisteminin bölümleri olan; 6. Mehmet öğretmen beynin aşağıda verilen bölümlerini
beyin korteksi, omurilik soğanı ve beyincik ile ilgili tahtaya yazdıktan sonra, öğrencilerin bu bölümlerin
aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır? kontrol ettiği bir özelliği karşılarına yazmasını istiyor.
Sırayla beş öğrenci tahtaya çıkarak belirtilen bölümle-
A) Çiğneme ve yutkunma fonksiyonları bozulan bir bi- rin yanına kontrol edilen özelliği yazıyor.
reyde omurilik soğanı zarar görmüş olabilir.
Buna göre, hangi seçenekte verilen beyin bölümü-
B) İstemli kas hareketlerini gerçekleştiremeyen bir bi- nün kontrol ettiği özellik yanlış yazılmıştır?
reyde beyin korteksi zarar görmüş olabilir.
A) Beyin kabuğu † Görme merkezi
C) Dengesini sağlayamayan bir bireyde beyincik zarar
görmüş olabilir. B) Hipotalamus † Vücudun su dengesini sağlama
D) İşitme duyusunu kaybetmiş bir bireyde beyin kor- C) Orta beyin † Tat alma duyusunun algılanması
teksi zarar görmüş olabilir.
D) Beyincik † Koordineli kas hareketleri
E) Tat alma duyusunu kaybetmiş bir bireyde beyincik
E) Omurilik soğanı † Soluk alıp vermenin denetimi
zarar görmüş olabilir.
7. Sinapslarda impuls iletiminde rol oynayan nörotrans- 10. Üç farklı öğrencinin nöronlara ait yapılarla ilgili yaptıkla-
mitter maddeler işlevleri bittiğinde enzimlerle yıkılarak rı açıklamalar şöyledir:
etkisiz hale getirilir. Örneğin; bir nörotransmitter madde • Ali: Bu yapı, başka bir nöron veya reseptörlerden
olan asetil kolin, işlevi bittikten sonra kolinesteraz adı gelen uyarıları alır ve hücre gövdesine iletir.
verilen bir enzim tarafından hızla parçalanarak etkisiz
• Zerrin: Bu yapı, içi sitoplazma ile dolu olup
hale getirilir.
organelleri taşır, hayatsal faaliyetlerin büyük bir
İşi biten nörotransmitterin enzimlerle parçalanması; kısmını gerçekleştirir.
• Berke: Bu yapı, etrafı miyelin kılıf ile çevrili olup
I. nörotransmitterin sinaps boşluğundaki birikimini
hücre gövdesinden aldığı uyartıları sinaps bölge-
engelleme,
sine taşır.
II. sinapstaki impuls iletimini yavaşlatma,
III. sinaps boşluğunda ATP üretimini mümkün hale Buna göre Ali, Zerrin, ve Berke’nin hakkında açık-
getirme lamalarda bulunduğu yapılar aşağıdaki hangi seçe-
nekte doğru olarak eşleştirilmiştir?
durumlarından hangilerini sağlamaya yöneliktir?
Ali Zerrin Berke
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III A) Dendrit Miyelin kılıf Hücre gövdesi
D) II ve III E) I, II ve III B) Dendrit Hücre gövdesi Akson
28 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
A C E E D C A C A B E D
ANALİZ
Endokrin Sistem 11
1. Hipoz bezinden salgılanan ve en belirgin etkilerini ha- 3. Normal şartlarda adrenalin hormonuna cevap veren bir
mile dişilerde gösteren bazı hormonların farklı miktar- karaciğer hücresinde, oluşan mutasyon sonucu hücre
larda salgılanması erkekte ve hamile olmayan dişilerde adrenaline cevap vermiyor.
farklı görevlerin yerine gelmesi için uyarı verebilmek-
tedir. Karaciğer hücresinin adrenalin hormonuna cevap
vermemesi, mutasyonun hücrenin aşağıdaki hangi
Buna göre; geninde meydana geldiğinin bir sonucudur?
hormonlarından hangileri yukarıdaki duruma örnek C) Amonyağı üreye dönüştüren enzimin üretiminden
olarak verilebilir? sorumlu gen
C) II - I - III - IV D) II - III - IV - I
E) IV - III - II - I
Parathormon (PTH)
6. Hormonlarla ilgili verilen aşağıdaki ifadelerden 9. Hipoz bezinin kendisi tarafından üretilen hormon-
hangisi doğru değildir? lar aşağıda verilen olaylardan hangisini gerçekleş-
tirmez?
A) Homeostasinin korunmasında etkilidir.
A) Büyümeyi gerçekleştirebilir.
B) Bazıları bütün vücudu etkiler.
B) Tiroid bezini uyarabilir.
C) Farklı bezden salgılanıp aynı organı etkileyebilirler.
C) Doğum sırasında rahim kaslarının kasılmasını sağ-
D) Farklı hormonlar aynı organda benzer etki göstere-
layabilir.
bilir.
D) Böbrek üstü bezini uyarabilir.
E) Etkilerini kanda bulundukları her anda gerçekleşti-
rebilirler. E) Deride melanosit hücrelerini uyarabilir.
A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III
30 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
B E B D A E C E C A B
ANALİZ
Endokrin Sistem 12
1. ADH hormonu salgısı artan bir bireyde, 4. Uzun kemiklerin uç bölgesinde kıkırdaktan oluşan epi-
z plağı bulunur. Bu yapı büyüme çağında çeşitli hor-
I. Şekersiz diyabet görülür. monlarla uyarılarak kemiğin boyca uzamasını sağlar.
II. Böbreklerde suyun geri emilimi artar.
III. Kan basıncı artar. Buna göre epifiz plağında, aşağıda verilen hormon-
lardan hangilerini tanıyan reseptörler bulunur?
ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) STH B) TSH C) ACTH
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
D) ADH E) MSH
D) II ve III E) I, II ve III
II. İnhibe eden etki, ön hipofiz ve hipotalamusun salgı D) Hipoz TSH salgısını azaltmış olabilir.
yapımını etkiler.
E) İlerlerse miksödem görülebilir.
III. Hipotalamus, hem hipofiz hem de tiroit bezini uya-
ran maddeler salgılar.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II 7. Kanında Ca+2 miktarı fazla olan bir kişiyle ilgili aşa-
D) I ve III E) II ve III ğıdaki yorumlardan hangisi doğru değildir?
8. Memeli canlılarda kalsiyum iyonlarının derişimini 12. Aşağıdaki şekilde hipoz bezinden salgılanan ADH’nin
düzenleyen ve birbirine zıt çalışan hormonlar aşa- etki mekanizması verilmiştir.
ğıdakilerden hangisinde birlikte verilmiştir?
Kan sıvısının yoğunluğu
A) Tiroksin, Parathormon ve Na+ konsantrasyonu artarsa
D) I ve III E) II ve III B
İ Su geri emilir
Y
O Sonuç
T
İ
10. • Kan hacminin ve basıncının düzenlenmesi
K
• Böbrek tübüllerinden suyun geri emilmesi
• Atardamardaki düz kasların kasılması Kan sıvısının yoğunluğu İdrar çıkışı azalır
azalır, plazma hacmi
Yukarıdaki özelliklere sahip hormon aşağıdakiler- artar
den hangisidir?
ADH’nin verilen etki mekanizmasına ilişkin olarak
A) Kalsitonin B) Vasopressin C) Kortizol
aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
D) Parathormon E) Tiroksin
A) Hipoz bezinden salgılanan ADH, böbreğin idrar
toplama kanalına etki ederek suyun geri emilmesini
sağlar.
11. Böbrek üstü bezinden salgılanan, B) Kandaki ADH seviyesinin artması kan sıvısının yo-
ğunluğunu azaltır, plazma hacmini artırır.
I. Kortizol
C) Kan sıvısının yoğunluğu ve Na+ konsantrasyonu ar-
II. Aldosteron
tarsa hipotalamusun ozmoreseptörleri uyarılır.
III. Nöradrenalin
D) Kan sıvısının yoğunluğu azalır, plazma hacmi artar-
hormonlarından hangileri nörotransmitter madde sa hipotalamusun ozmoreseptörleri baskılanır.
olarak da salgılanır?
E) Kan sıvısının yoğunluğunun azalması hipoz bezin-
den salgılanan ADH’nin artmasına neden olur.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) I ve III
32 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
D C C A C C E C C B C E
ANALİZ
Endokrin Sistem 13
1. Aşağıdaki şekilde hipoz bezinde üretilen TSH’nin (Ti- 3. İnsülin ve glukagon hormonlarına ilişkin bazı fonksiyon-
roit stimülan hormon) tiroit bezini uyarmasına bağlı ola- lar şöyledir:
rak salgılanan “A” hormonunun fonksiyonu verilmiştir. I. Kandaki glikozun karaciğer, kas ve yağ dokusuna
geçmesini sağlar.
Hipotalamus II. Glikozun metabolik yakıt olarak kullanılmasını teş-
vik eder.
Hipotalamıs hipofiz
bezini uyarır III. Amino asit ve gliserolden glikoz sentezini hızlan-
dırır.
Hipofiz IV. Karaciğerde glikojen yıkımını artırır.
bezi
Konu hakkında yeterli bilgisi olduğunu söyleyen
Emir bu fonksiyonlardan hangilerinin insüline, han-
TSH
Kan damarı gilerinin glukagona ait olduğunu söyleyecektir?
İnsülin Glukagon
A) I ve II III ve IV
A hormonu: Vücudun metabolizma
hızını düzenler. Büyüme B) I ve IV II ve III
Tiroit ve gelişmede rol oynar.
bezi C) II ve III I ve IV
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) I ve III E) II ve III
6. Aşağıda bazı hormonlara ait görevler verilmiştir. 9. İç guatr (Graves) hastalığı olan bir bireyde hastalı-
I. Tiroit bezinin çalışmasını kontrol eder. ğın ilerleme evresinde;
D) IV - LH E) V - ADH
10. Alkol, aşağıda verilen hormonlardan hangisinin
üretimini azalttığı için birey çok sık idrara çıkar?
34 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
C A A E C C E A E D B
ANALİZ
Endokrin Sistem 14
1. Şeker hastalığı ile ilgili verilen aşağıdaki ifadeler- 3. Tiroit bezi, tümör veya farklı hastalıklardan kaynak-
den hangisi yanlıştır? lanan durumlardan dolayı fazla miktarda tiroksin
hormonu salgılarsa bu bireyde;
A) Tip I şeker hastalığı daha çok genç bireylerde görü-
lür. I. aşırı terleme,
4. Hipozden salgılanan;
2. Aşağıdaki şekilde glikoz metabolizmasının hormonlarla
dengelenmesi gösterilmiştir. I. FSH
D) Tiroksin
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
E) Antidiüretik hormon
D) I ve III E) II ve III
6. Aşağıdaki şekilde hipoz bezinin salgıladığı hormonla- 8. Böbrek üstü bezinin öz bölgesinden salgılanan ad-
rın etki ettiği organlar verilmiştir. renalin hormonu aşağıda verilen olaylardan hangi-
sini gerçekleştirmez?
Hipotalamus
A) Kandaki glikoz miktarının artması
9. İnsülin hormonu;
I. boşaltım sistemi yolu ile kalsiyumun atılmasını D) Glikojenin glikoza dönüşümü hızlanmışsa insülin
uyarma, salgılanmıştır.
II. kemik dokudan kana kalsiyum geçişini uyarma, E) İnsülin eksikliğinde idrarda glikoza rastlanır.
III. böbreklerden kana suyun geri emilimini uyarma,
IV. kandaki sodyum, klor ve potasyum miktarını den-
geleme
11. Adrenalin hormonunun artması sonucu aşağıda ve-
fonksiyonlarından hangilerini parathormon yerine geti-
rilen değişimlerden hangisi görülür?
rir?”
A) Kalp atışı hızlanır.
Bu sorunun yöneltildiği Eylül, soruyu doğru yanıt-
ladığına göre, aşağıdaki hangi seçeneği işaretlemiş B) Göz bebekleri küçülür.
olmalıdır? C) Beyne giden kan damarları daralır.
36 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
E D E A E B A C D D A
SENTEZ
Endokrin Sistem Genel Tekrar 15
1. Aşağıdaki şekilde insanda bulunan bazı endokrin bez- 3. Endokrin bezler, hormon salgılayan kanalsız bez gru-
ler verilmiştir. bundandır. Endokrin bezler salgıları olan hormonları
doğrudan kana verir. Kana geçen hormonlar buradan
vücudun çeşitli organlarına taşınarak etkinlik gösterir.
B) Kortizol - Aldosteron
Pankreas
(II) C) Oksitosin - Östrojen
Böbreküstü D) Östrojen - Progesteron
bezi
(III) E) İnsülin - Glukagon
Buna göre;
2. Bir hormonun hedef hücrede etkisini gösterebilme-
si; I. kandaki alyuvar sayısının azalması,
II. kan kaybının artması,
I. hormonun kandaki miktarı,
III. hücrelere ulaşan oksijen miktarının azalması
II. hedef hücrede hormonu tanıyan reseptör sayısı,
III. hormonun reseptöre bağlanma afinitesi (kuvveti) durumlarından hangileri kandaki eritropoietin mik-
tarının artmasına neden olur?
faktörlerinden hangilerine bağlı olarak değişebilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III
D) II ve III E) I, II ve III
6. İnsanda hormon salgılayan çeşitli endokrin bezler şun- 8. Endokrin bezlerin karşılıklı olarak kandaki hormon mik-
lardır: tarını dengelemesi negatif geri bildirim mekanizması ile
I. Hipofiz bezi sağlanabilir.
a. Fazla çalışması durumunda devlik hastalığına Negatif geri bildirim ile ilgili olarak yukarıdaki şekil-
neden olan, de gösterilen kısımlara yazılması gerekenler aşağı-
b. Yapısında iyot bulunduran hormon üreten, dakilerin hangisinde doğru verilmiştir?
c. Kandaki Na+, K+ ve Cl miktarının dengelenmesinde I II III
rol oynayan hormon üreten
A) Tiroksin ADH LTH
d. Kandaki Ca++ miktarının dengelenmesinde rol
oynayan hormon üreten B) Kalsitonin ADH FSH
C) Parathormon ACTH LH
özellikleri ile eşleştirilmesi aşağıdaki hangi seçe-
nekte doğru olarak verilmiştir? D) Kalsitonin ACTH LH
A) I II III II ve IV
B) I II IV II ve III B
İ
C) II III IV I ve IV Y
O 9. I. Çevresel faktörler
D) III I II IV T II. Kandaki hormon miktarı
İ
E) III II I IV K III. Kandaki kimyasal maddeler
IV. Sinir sistemi
A) I ve IV B) II ve III C) I, III ve IV
7. İnsanda çeşitli endokrin bezlerden salgılanan bazı hor-
monlar şöyledir: D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV
I. Kortizol
II. Adrenalin
III. Glukagon
10. Hormonların vücuttaki görevleri arasında;
Bu hormonların gerçekleştirdiği aşağıdaki fonksi-
yonlardan hangileri ortaktır? I. büyüme ve gelişmeyi sağlama,
II. üreme hücrelerinin oluşmasını sağlama,
A) Kan basıncını artırma
III. kan kalsiyum düzeyini ayarlama,
B) Kandaki glikoz düzeyini artırma
IV. kan basıncını düzenleme
C) Kalbin çalışma hızını artırma
olaylarından hangileri gösterilebilir?
D) Bağışıklık sistemini baskılama
38 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
A E C C E A B E E E
ANALİZ
Duyu Organları 16
1. İnsan vücudu duyu organları sayesinde aşağıdaki uya- 4. Aşağıdaki şekilde sağ ve sol görme alanından gelen
rıcı faktörleri algılayabilir. ışık ışınlarının göze ulaşması ve gözden çıkan optik
I. Sıcaklık sinirler aracılığıyla beynin görme merkezine impulslar
şeklinde uyarının iletim yolu gösterilmiştir.
II. Dokunma
Sol görme Sağ görme
III. Basınç alanı alanı
Görme sinirleri
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
Optik kiyazma
D) II ve III E) I, II ve III
Talamus
özelliklerinin hangilerinden etkilenmesinden kay- Buna göre sınıfta dersi dinleyen Tamer, bu göz ku-
naklanır? surunun aşağıdakilerden hangisi olduğunu söyle-
yecektir?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
A) Miyop B) Glokom C) Hipermetrop
D) I ve III E) II ve III
D) Renk körlüğü E) Katarakt
6. Aşağıdaki şekilde bir insanın Y ortamındaki nesneye 9. Görme olayı gerçekleşirken ışık,
bakarken aniden kafasını çevirip, X ortamındaki nesne-
ye bakması durumu şematize edilmiştir. I. Kornea
II. Göz merceği
Çok ışıklı Az ışıklı
ortam ortam III. Göz bebeği
IV. Reseptör
A) I - II - III - IV B) I - III - II - IV
X Y
C) I - IV - II - III D) III - II - I - IV
Nesne Nesne
A birim 2A birim
E) III - I - II - IV
uzaklık uzaklık
I. Yoğun ışıkta göz bebeğini küçültür. 11. Gözde renk pigmentlerinin bulunduğu ve göze ren-
II. Doğuştan gelen refleks örneğidir. gini veren kısım aşağıdakilerden hangisidir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) I ve III E) I, II ve III
40 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
E D C A A C C E B C B C
ANALİZ
Duyu Organları 17
1. Orta kulağı zarar görmüş bir bireyde, 4. Görme olayı, göz ve beyinde bulunan bir çok nöronun
birlikte çalışması sonucu gerçekleşen karmaşık yapılı
I. Ses titreşimlerinin artırılmasında sorun yaşanması bir süreçtir. Beynimiz, geçmiş tecrübelerimiz sayesinde
II. İşitme kayıplarının görülmesi oluşturduğumuz görme hafızasını kullanarak, görme
III. Yürürken denge probleminin görülmesi sürecine büyük katkıda bulunur.
olaylarından hangileri gerçekleşebilir? Buna göre, üç yaşında geçirdiği bir kaza sonucu
görme yetisini kaybeden daha sonra, otuz yaşında
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II ameliyat olarak iyileşen bir insan için,
D) I ve III E) I, II ve III I. Başlangıçta etrafını net göremez.
II. Göz küresinde oluşan görüntü beyin tarafından
eksiksiz işlenir.
III. Yaşadığı yeni tecrübelerle görme hafızası geliştik-
çe daha net görüntü oluşabilir.
D) I ve III E) II ve III
A) Çekiç, örs, üzengi
C) Tulumcuk - denge
3. “Aşağıda, göz küresine ait kesit ve bazı yapıları numa- D) Korti organı - işitme
ralandırılarak gösterilmiştir.
E) Çekiç, örs, üzengi - ses şiddetini arttırma
Sert tabaka
IV
Kornea Ağ tabaka 6. Kötü kokan bir ortama girildiğinde ilk etapta ağır gelen
III
I koku bir müddet sonra hissedilmez.
Göz merceği
II Bu durum,
Kör nokta
V I. Koku alma almaçlarının çok çabuk yorulması
II. Duyu nöronlarının fazla miktarda nörotransmitter
Işığa duyarlı reseptörlerin bulunduğu kısım aşağıdaki madde salgılaması
hangi seçenekte verilmiştir?” III. Ara nöronların aşırı kokudan zarar görmesi
Bu sorunun sorulduğu bir öğrenci aşağıdaki han- olaylarından hangileri ile en iyi açıklanabilir?
gi seçeneği işaretlerse soruyu doğru cevaplamış
olur? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
7. Aşağıdaki tabloda kulakta bulunan bazı yapılar ve gö- 10. Gözde bulunan ve görme almaçlarını taşıyan reti-
revleri verilmiştir. na ile ilgili aşağıda verilen açıklamalardan hangisi
yanlıştır?
Basınç değişimi
I Östaki borusu
kontrolü A) Koni reseptörleri rengi, çomak reseptörleri şekli al-
II Yarım daire kanalları Denge gılar.
Ses titreşimlerinin
III Çekiç, örs, üzengi B) Burada bulunan rodopsin pigmenti gözün renkli gö-
artırılması rünmesini sağlar.
IV Kulak zarı Sesin işitilmesi
C) Sinirlerin gözü terk ettiği kör noktada görüntü oluş-
Mekanoreseptörlerle impuls
V Korti organı maz.
oluşumu ve iletimi
D) Mavi, yeşil, kırmızı olmak üzere 3 çeşit koni resep-
Tabloda verilen yapılardan hangisi görevi ile yanlış törü taşır.
eşleştirilmiştir? E) Koni reseptörleri sarı beneğin merkezinde yoğun-
A) I B) II C) III D) IV E) V laşmıştır.
9. Görme duyusu olan göz ile ilgili aşağıda verilenler- ifadelerinden hangileri doğrudur?
den hangisi doğru değildir?
A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III
A) Sert tabakanın farklılaşmasıyla oluşan kornea, ışı-
D) II ve III E) I, II ve III
ğın ilk kırıldığı yerdir.
42 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
C D C B B A D E D B E A
ANALİZ
Duyu Organları 18
1. İnsanda; 3. Dilde tadın algılanması sırasında gerçekleşen,
I. parlak ışıkta göz bebeklerinin küçülmesi, I. Duyu sinirlerinin uyarılması
II. gözden gelen ışığın görüntü şeklinde algılandığı II. Tükürük sıvısında maddelerin çözünmesi
beyin bölümleri aşağıdaki hangi seçenekte doğru ola- III. Tat tomurcuklarının uyarıyı algılaması
rak eşleştirilmiştir? IV. Uyarının beyne iletilmesi
Yukarıdaki sorunun yöneltildiği bir öğrenci aşağı- olaylarının meydana geliş sırası aşağıdakilerden
daki hangi seçeneği işaretlerse soruyu doğru ya- hangisinde doğru olarak verilmiştir?
nıtlamış olur?
A) I - II - III - IV B) I - III - II - IV
I II
C) II - I - III - IV D) II - III - I - IV
A) Orta beyin Uç beyin
E) II - I - IV - III
B) Uç beyin Orta beyin
C) Beyincik Uç beyin
6. İnsanda kulakla toplanan ses dalgaları geçiş sıra- 10. İnsanda vücudun dengesinin sağlanmasında,
sına göre sıralandığında aşağıda verilen yapılardan
hangisinden en son geçer? I. omurilik,
II. beyincik,
A) Kulak zarı III. yarım daire kanalları
B) Oval pencere
yapılarından hangilerinin doğrudan görevi vardır?
C) Çekiç
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) Dış kulak yolu
D) I ve II E) II ve III
E) Salyangoz
44 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
A D D E B E D A E E B E E
ANALİZ
Duyu Organları 19
1. Gözün retinasında bulunan sarı beneğin merkezinde 3. Sezin bir süre kendi etrafında dönmüş ardından yanı
çubuk reseptörleri daha az oranda bulunur. Yoğun ola- başındaki koltuğa oturduktan sonra baş dönmesi hissi
rak koni reseptörleri vardır. Damar tabakaya yaslanmış yaşamış ve bu durum bir süre daha devam etmiştir.
olan bu fotoreseptörler ışıkla uyarıldığında oluşturduk-
ları impulsları, sırasıyla retinanın camsı cismine bakan Bu durumun nedeninin sorulduğu nöroloji dokto-
kısmına doğru dizilmiş; horizontal, bipolar, amakrin ve ru, olayın nedeni olarak aşağıdakilerden hangisini
gangliyon hücrelerine iletir. Bu hücrelerin herbiri gö- göstermiştir?
rüntüyü işleyerek impulslar aracılığıyla bu görüntüyü,
A) Orta kulaktaki östaki borusunun tıkalı olması
gangliyon hücrelerinin aksonlarından oluşan optik sinir-
lerle optik kiyazmadan geçerek, önce talamusa ardın- B) Orta kulakta çekiç, örs ve üzengi kemiklerinin bu-
dan da beyin korteksinin oksipital lobuna iletir. Gelen lunması
görüntü ters ve küçük olduğu için oksipital lob bu gö- C) İç kulakta bulunan yarım daire kanallarındaki sıvı-
rüntüyü düz ve olması gereken boyutta algılamamızı nın hareketinin devam etmesi
sağlar.
D) Dış kulak ile orta kulak arasında kulak zarının bu-
Buna göre aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? lunması
A) Retinada görüntüyü oluşturup, işleyen ara nöronlar E) Tulumcuk ve kesecik adı verilen yapıların içinde
vardır. otolit taşların bulunması
2. Geçirdiği kaza sonucu iç kulağın tüm bölümleri tah- Şekilde verilen yapılarla ilgili,
rip olmuş bir bireyde,
I. Koku alma reseptörleri koku soğancığında duyu
I. seslerin olduğundan daha yüksek bir şiddette nöronları ile sinaps yapar.
duyulması II. Burunda bulunan reseptörler kimyasal maddelere
II. vücut dengesinin sağlanmasında sorun yaşanması duyarlıdır.
III. kulaktan işitme merkezine ulaşan impuls sayısının III. Burunda bulunan koku almaçları, özelleşmiş sinir
artması hücrelerinden oluşur.
IV. iç kulaktan beyinciğe giden impuls sayısının azal- IV. Sillerin yüzeyini kaplayan mukus, koku molekülleri-
ması nin çözünmesini sağlar.
5. Aşağıdaki şekilde kulak kepçesi ile alınan seslerin ku- 8. İnsanda duyu organlarıyla ilgili olarak aşağıda veri-
laktaki iletim sırası verilmiştir. lenlerden hangisi yanlıştır?
I. Sesler sırasıyla dış kulak, orta kulak, iç kulak yolu- E) Deride bulunan reseptörler dokunma ve basınca
nu izleyerek ilerler. duyarlıdır.
D) I ve III E) II ve III
46 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
D B C E B A E B E B
SENTEZ
Duyu Organları Genel Tekrar 20
1. Aşağıdaki şekilde insana ait kulak yapısının kesiti ve- 3. Gözün retina tabakasında bulunan çomak reseptörleri
rilmiştir. rodopsin adı verilen pigmenti artırıp azaltarak gözün
karanlığa ve aydınlığa uyumunu sağlar.
Oval pencere
2. Kulakta gerçekleşen bazı olaylar aşağıda verilmiştir. olaylarından hangileri sayesinde gerçekleşir?
I II III I. fibroblastlar,
A) Korti organı Yarım daire Çekiç, örs, II. mast hücreleri,
kanalları üzengi
III. melanosit hücreleri,
B) Korti organı Çekiç, örs, Yarım daire
üzengi kanalları IV. plazma hücreleri
C) Yarım daire Korti organı Çekiç, örs, yapılarından hangileri antikor üreterek vücudu mik-
kanalları üzengi
roorganizmalara karşı savunur?
D) Çekiç, örs, Korti organı Yarım daire
üzengi kanalları
A) Yalnız IV B) I ve II C) I ve III
E) Çekiç, örs, Yarım daire Korti organı
üzengi D) III ve IV E) II, III ve IV
6. Aşağıdaki şekilde derinin yapısı verilmiştir. 9. Aşağıdakilerden hangisi bağ dokunun görevlerin-
den biri değildir?
Korun tabakası
A) Kılcal damar geçirgenliğini artıran kimyasalları sal-
Malpighi
gılama
tabakası
B) Mikroorganizmalarla savaşma
Epidermis
tabakası C) Taşıdığı lierle bulunduğu organı destekleme
Yağ
dokusu
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
48 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
E B D B A A D C D E E A
ANALİZ
Destek ve Hareket Sistemi 21
1. Aşağıdakilerden hangisinde kemik doku ile ilgili 4. Epiz plağı ile ilgili aşağıda verilen bilgilerden
verilen bilgi doğru değildir? hangisi doğrudur?
B) Periost, kemik dokunun yapım ve onarımını sağlar. B) Kemiğin boyuna büyümesini sağlar.
C) Hücreleri lakün adı verilen boşluklarda bulunur. C) Kan damarlarıyla kemiğin beslenmesini sağlar.
E) Ara maddesine osein (kemik matriksi) denir. E) Hayat boyu kıkırdak olarak kalır.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) I ve III E) I, II ve III B
6. Aşağıdaki şekilde bir uzun kemiğin boyuna kesiti gös-
İ
Y terilmiştir.
O
T
İ Eklem kıkırdağı
K
3. İnsanda bulunan kaslar; Epifiz plağı
Süngerimsi kemik doku
• çizgili kas, (Boşluklarında kırmızı kemik
iliği bulunur.)
• düz kas,
Sarı kemik iliği
• kalp kası
D) II II I A) Yalnız IV B) I ve II C) II ve IV
E) I I II
D) I, II ve III E) II, III ve IV
7. Kaslarla ilgili verilen aşağıdaki özelliklerden hangi- 10. Oynamaz eklemlerle ilgili verilen aşağıdaki ifadeler-
si sadece kalp kasında görülür? den hangisi doğrudur?
E) Otonom sinir sistemi ile uyarılabilme E) Boyun omurlarının ilk ikisi arasında bulunur.
A) Kafatası kemikleri
Kreatin fosfat Glikojenin yıkı- Glikojenin yıkı-
mından veya mından veya
B) Kaburga kemikleri ADP kandan gelen kandan gelen
C) Sırt Omurları glikoz glikoz
D) Bel Omurları
Kreatin Laktik asit CO2 + H2O
E) Diz + + +
B
İ ATP ATP ATP
Y
O II. Yolak III. Yolak
I. Yolak
9. Aşağıdaki şekilde bir iskelet kasının miyobril görüntü- T
sü verilmiştir. İ
K Verilen yolaklardan en hızlı ATP elde edenden en
I bandı A bandı I bandı yavaş ATP elde edene doğru sıralanışı aşağıdaki
Miyozin
iplikleri hangi seçenekte doğru olarak sıralanmıştır?
Aktin
iplikleri A) I - II - III B) I - III - II C) II - I - III
H bandı
Z çizgisi Z çizgisi D) II - III - I E) III - II - I
Sarkomer
50 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
A E B B E D B E E D A D
ANALİZ
Destek ve Hareket Sistemi 22
1. Çizgili ve düz kaslarda aşağıda verilenlerden hangi- 4. İnsanda;
si ortak olarak görülmez?
I. vücudun yer değiştirme hareketi yapması,
A) Miyobrillerden oluşma II. vücut sıcaklığının düzenlenmesi,
B) Fermantasyon yapma III. kalbin kanı pompalaması,
3. Destek ve hareket sistemine ait bazı kavramlar şöyledir: 6. Aşağıdaki şekillerde insanda bulunan organlardan üçü
• Periost verilmiştir.
• Ligament
• Tendon
Bu yapılar ile;
II. eklem bölgesindeki iki kemiği birbirine bağlar, Verilen organlarda bulunan kasların özellikleriyle
III. kemiklerin enine kalınlaşmasını sağlar ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
görevlerinin eşleştirilmesi aşağıdaki hangi seçe- A) I numaralı organda bulunan kaslar, çizgili olup is-
nekte doğru olarak verilmiştir? temli çalışır.
7. Çizgili bir kasa uyarının verilmesiyle birlikte kasta 10. İskelet kasının kasılması esnasında meydana gelen
meydana gelen değişimlere bağlı olarak çizilen, olaylar sıralandığında aşağıdakilerden hangisi dör-
düncü sırada gerçekleşir?
Sarkoplazmadaki
kreatin miktarı
Sarkomerin
boyu
boyu
t1 t2 Zaman t1 t2 Zaman
III IV
9. Çizgili kasın kasılması sırasında, A) Kas demetlerinde eşik şiddetinin üstündeki uyarıya
hep aynı tepki verilir.
I. ATP
B) Tepki oluşturulabilen en düşük uyarı şiddetine eşik
II. Kreatin değeri denir.
III. Karbondioksit
C) Kas teli eşik şiddetin üstündeki uyarılara hep aynı
moleküllerinden hangilerinin miktarında artma gö- tepkiyi verir.
rülür? D) Kasın uyarılması sürecinde kısa bir bekleme evresi
gözlenir.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
E) Kasın kasılmasından tekrar eski hâline dönmesine
D) II ve III E) I, II ve III kas sarsı (kasıl sarsı) denir.
52 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
B D D E A C A B D E B A
ANALİZ
Destek ve Hareket Sistemi 23
1. Destek ve hareket sistemi rahatsızlıklarına yakalan- 4. Kemik kırıklarının iyileşmesi sürecinde,
mamak için aşağıda verilenlerden hangisini yap-
mak doğru değildir? I. Pıhtılaşmanın olması
II. Fibroblast birikimi
A) Dengeli beslenilmeli III. Kıkırdak doku oluşumu
B) Yükler tek elle taşınmalı IV. Kanama meydana gelmesi
C) Çıkıkçıya değil doktora gidilmeli olaylarının meydana geliş sırası aşağıdaki seçe-
D) Spor yapılmalı neklerin hangisinde verilmiştir?
C) IV - I - II - III D) IV - II - I - III
E) IV - III - II - I
2. Uzun kemiklerin baş kısımlarında, kısa ve yassı kemik-
lerin içinde bulunur. Gözenekli bir yapıya sahiptir ve bu
gözeneklerin içinde kırmızı kemik iliği bulunur.
D) I ve II E) II ve III
Kasılma oranı
t1 t2 t3 t4 Zaman
6. Kas dokuyla ilgili olarak aşağıdaki açıklamalardan
Uyarı hangisi yanlıştır?
7. Aşağıdaki tabloda insanda bulunan düz, çizgili ve kalp 10. Bir bireyin kaval kemiklerinden birindeki periost
kasına ait bazı özellikler verilmiştir. dokusu tahrip olursa, bu bireyde;
54 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
B E C C C A C D A E B E
ANALİZ
Destek ve Hareket Sistemi 24
1. Aşağıdaki grakte farklı sıklıkta uyarılan bir çizgili kasın 4. Kasılmakta olan bir kasta miktarı azalan ve artan mad-
tepkileri verilmiştir. deler aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Kasılma sırasında
Kasılma sırasında
hücredeki miktarı
hücredeki miktarı azalır
Kas telinin artar
tepkisi I ATP ADP ve Pi
II Kreatin fosfat Kreatin
III Glikoz CO2 ve H2O
t1 t2 t3 t4 IV H2O Glikojen
D) I ve III E) II ve III 1 2 3 4 5
Kasılma
B
boyu
İ
Y
2. Düz kaslar ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi O Uyarı
T şiddeti
yanlıştır?
İ
K
A) Sinirsel uyarı olmadan çeşitli hormonlarla da uyarı- Buna göre, aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanIış-
labilirler. tır?
B) Kasılıp gevşemeleri, yapılarındaki aktin ve miyozin A) 1. durumda, kasa eşik şiddetinin altında uyarı veril-
proteinleri sayesinde gerçekleşir. miştir.
C) Sindirim sistemi duvarında ve idrar kesesi duvarın- B) 4. durumda, kasa verilen uyarı şiddeti 2. durumdan
da düz kas bulunur. daha düşüktür.
D) Kasılı kalma süreleri çizgili kaslara göre daha kısadır. C) 3. durumda, kasa en az eşik şiddetinde bir uyarı ve-
E) Kasılmanın yavaş olması uyartının hücreden hücre- rilmiştir.
ye aktarılmasından kaynaklanır. D) 5. durumda, kas zyolojik tetanos durumundadır.
A) H bandı kaybolur.
7. Aşağıdakilerden hangisi kemiklerin görevlerinden 10. Normalden hızlı kasılmakta olan bir kasta,
biri değildir?
I. ATP
A) Vücuda şekil verme ve desteklik sağlama II. glikoz
B) Kas ve tendonlara tutunma III. kreatin fosfat
C) Beyin, kalp ve akciğer gibi önemli iç organları koru- moleküllerinin kullanım sırası aşağıdakilerin hangi-
ma sinde doğru verilmiştir?
D) Kan hücrelerinin yapımında rol oynama
A) I - II - III B) I - III - II C) II - III - I
E) Eritropoietin hormonu üretme ve salgılama
D) II - I - III E) III - II - I
IV. mineral
A) III, IV, V I, II
A) H bandı kaybolur.
B) I, II, IV III, V
B) I bandı daralır.
C) I, II III, IV, V
C) Z bantları birbirine yaklaşır.
D) III, IV I, II, V
D) A bandı değişmez.
E) l II, III, IV, V
E) Kasın hacmi artar.
56 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
E D C A B B E A E B E A
SENTEZ
Destek ve Hareket Sistemi Genel Tekrar 25
1. Aşağıda bir çizgili kasın, kasıl sarsı graği verilmiştir. 4. Uzun süreli yüzme, koşma, hızlı yürüme ve bisiklet sür-
me gibi egzersizler ile dayanıklılık egzersizleri iskelet
Kasılma Gevşeme kaslarında fark edilebilir değişiklikler ile sonuçlanır.
evresi evresi
Latent evre
ifadelerinden hangileri doğrudur? 5. Çizgili kasların kasılmasında rol oynayan motor nöron-
ların akson ucundan sinaps boşluğuna salgılanan ase-
A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III B tilkolin, kas hücresinin zarındaki reseptöre bağlanarak
İ kasın kasılmasını başlatır. Asetilkolin zardaki reseptöre
D) II ve III E) I, II ve III Y
O bağlandıktan sonra sinaps boşluğunda bulunan ve ase-
T tilkolinesteraz olarak adlandırılan bir enzim hızlıca ase-
İ
K
tilkolini yapıtaşları olan asetik asit ve koline parçalar.
Asetilkolin
2. Çizgili kas hücresinde gerçekleşen,
6. Çizgili bir kasın kasılması sırasında; 9. Yetişkin bir insanda aşağıda verilen kısımlarda kı-
kırdak doku bulunabilir.
I. laktik asit miktarının artması,
II. CO2’nin açığa çıkması, I. Kulak kepçesi ve östaki borusunda
IV. sitoplazmadaki Ca++ miktarının azalması III. İki omur kemiğinin birleşme bölgesi olan omurlar
arasındaki disklerde
olaylarından hangileri gerçekleşebilir?
Verilen bölgelerde bulunabilen kıkırdak doku çe-
A) Yalnız III B) I ve IV C) II ve III şitleri aşağıdaki hangi seçenekte doğru olarak
eşleştirilmiştir?
D) I, II ve III E) II, III ve IV
I II III
Kasılma hızı
B
İ
Y
O 10. Aşağıdaki şekilde çizgili bir kastaki bantlaşma durumu
T numaralandırılarak verilmiştir.
Artan yük Artan yük İ
K
3
C) D) 4
Kasılma hızı
Kasılma hızı
E) 1
Kasılma hızı
58 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
B B E C B D D A B D
ANALİZ
Sindirim Sistemi 26
1. İnsanda pH’nin 2 ile 3 arasında olduğu bir aralıkta 5. Seçil, arkadaşlarına sunum yapmak üzere sindirim sis-
aktif olan bir sindirim enzimi; temi bölümleri ve bu bölümlere ilişkin özelliklerin verildi-
ği aşağıdaki şekli projeksiyonla tahtaya yansıtıyor.
I. Tükürük bezi
II. Mide bezi Bölüm Özellik
Bölüm Özellik
3. Kör bağırsağın ucunda bulunan çıkıntının iltihap-
Besin posaları depo-
lanması sonucu ortaya çıkan hastalık aşağıdakiler- Kalın lanır. Burada yaşayan
IV
den hangisidir? bağırsak bakteriler B ve K vitami-
ni üretir.
A) Reü B) Ülser C) Sara
A) I ve II B) I ve III C) II ve III
7. “Biyoloji dersinde sindirim sistemi zyolojisini anlatan 9. Sindirim sisteminden salgılanan hormonlar ve gö-
öğretmen, insanda görülen aşağıdaki tepkimeleri tah- revleriyle ilgili aşağıda verilen bilgilerden hangisi
taya yazıyor. yanlıştır?
I. Trigliserit + H2O † Yağ asiti + Gliserol
A) Gastrin: Midenin, mide özsuyu salgılanmasını uya-
II. Dipeptit + H2O † Aminoasit + Aminoasit rır.
III. Maltoz + H2O † Glikoz + Glikoz
B) Kolesistokinin: Pankreas öz suyunun salgılanma-
IV. Pepsinojen + HCl † Pepsin sını sağlar.
Verilen tepkimelerden hangileri incebağırsak boşluğun- C) Kolesistokinin: Safra kesesinin safra üretmesini
da gerçekleşir?” sağlar.
Yukarıdaki sorunun yöneltildiği aşağıdaki öğrenci- D) Sekretin: Pankreasın bikarbonat iyonlarını gönder-
lerden hangisi soruyu doğru cevaplamıştır? mesini sağlar.
B) Berkem: I ve IV
C) Sezin: I, II ve III
10. İnsanda sindirim faaliyeti sonucunda şu moleküller olu-
D) Tamer: I, II, III ve IV şabilir:
B) Karaciğer - Pankreas
ifadelerinden hangileri doğrudur?
C) Pankreas - Mide
A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III
D) Pankreas - Safra kesesi
D) II ve III E) I, II ve III
E) Mide - Safra kesesi
60 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
A D E D A A C E C D B
ANALİZ
Sindirim Sistemi 27
1. Aşağıdaki şekilde üç farklı hücrede meydana gelen 4. I. Tükürük sıvısı
olaylar verilmiştir. II. Safra sıvısı
Kan Kan
III. İnce bağırsak öz suyu
Kan
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III K
D) II ve III E) I, II ve III L
İncebağırsak
A) Salgıladığı pepsin enzimi ile proteinlerin kimyasal III. Maltozun glikoza parçalanması
sindiriminde rol oynar. Yukarıda verilen değişimlerin meydana geldiği
B) Hem hormon hem de içeriğinde enzimin olduğu sal- organlar aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak
gılar üretir. eşleştirilmiştir?
8. Bir kabın içerisine; nişasta, protein ve yağ konulup 11. “İnsanda sindirimi gerçekleşen bazı kompleks madde-
sindirim için uygun ortam sağlandıktan sonra üzerine ler şunlardır:
pankreas öz suyu ekleniyor. Enzimler için optimum or- B
I. Polisakkarit
tam oluşturularak bir süre bekleniyor. İ
Y II. Yağ
Bu deneyin sonucunda kabın içerisindeki besinler- O III. Protein
T
den hangilerinin hidroliz ile daha küçük molekülle- İ
Verilen besinlerin hangilerinin sindirimi için hem karaci-
re parçalanması beklenir? K
ğerden gelen hem de pankreastan gelen sıvı içeriğine
A) Protein doğrudan ihtiyaç vardır?”
62 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
E E D C D E A E E D B D
ANALİZ
Sindirim Sistemi 28
1. İnsanın sindirim sisteminde meydana gelen bir dizi olay 4. Sağlıklı bir insanda aşağıdaki hangi seçenekte veri-
şöyledir: len organ karşısındaki işlevi yapmaz?
I. Trigliseritler ince bağırsaktaki safra sıvısı ile küçük
• Besinlerin mekanik sindirimi
yağ damlacıklarına dönüştükten sonra pankreastan
• Proteinlerin kimyasal sin-
gelen lipaz enzimi ile yağ asidi ve gliserole parça-
A) dirimi
lanır.
• Besinlerin geçici olarak de-
II. Beslenme yolu ile ağızdan alınan proteinler, dişler
polanması
ve çene kasları yardımı ile öğütülür.
III. Mide bezlerinden salgılanan pepsinojen enzimi
HCl ile aktif pepsine dönüştükten sonra proteinleri
• Yağların mekanik sindirimi
polipeptitlere parçalar.
B) • Protein, yağ ve karbonhid-
Verilen olayların sindirim çeşitleri ile olan ratların kimyasal sindirimi
eşleştirilmesi aşağıdaki hangi seçenekte doğru ola-
rak verilmiştir?
Sadece Hem ziksel Sadece • Protein ve yağların kimyasal
ziksel hem kimyasal kimyasal sindirimi
sindirim sindirim sindirim C)
• Kan şekerini düzenleyen
A) I II III
hormonların salgılanması
B) II I III
C) II III I • Glikozun glikojen şeklinde
D) III II I depolanması
B D)
E) III I II İ • Amonyaktan ürenin sentez-
Y lenmesi
O
T
İ
K • İnsülin ve glukagon hormon-
larının sentezlenmesi
2. Kalın bağırsak aşağıda verilen fonksiyonlardan E)
hangisini yerine getirir? • Sindirim enzimlerinin sen-
tezlenmesi
A) Besinlerin sindirimi için enzim üretmek
B) Hormon salgılamak
C) B ve K vitaminlerinin emilimini yapmak 5. İnsanın sindirim sisteminde meydana gelen bazı sindi-
rim olayları şöyledir:
D) Karbonhidrat emilimini yapmak
I. Karbonhidratlarda bulunan glikozit bağları maltaz
E) pH’yi düşürecek salgılar üretmek
enzimi ile parçalanır.
II. Tripeptitlerde bulunan peptit bağları tripeptidaz
enzimi ile parçalanır.
III. Tigliseritlerde bulunan ester bağları lipaz enzimi ile
3. Sindirim sisteminin sağlığıyla ilgili aşağıdaki ifade-
parçalanır.
lerden hangisi yanlıştır?
Verilen sindirim olaylarından üçünün de gerçekleş-
A) Lii besinler tüketilmemeli
tiği sindirim sistemi bölümü aşağıdakilerden han-
B) Kafeinli ve asitli içeceklerden uzak durulmalı gisidir?
6. Bir besinin alınması, sindirilmesi ve emilmesi süre- 9. Aşağıda safra sıvısı ile ilgili verilen bilgilerden han-
cinde gerçekleşen olaylar meydana geliş sırasına gisi doğru değildir?
göre sıralandığında hangisi 3. sırada yer alır?
A) Yağda çözünen vitaminlerin emilmesini kolaylaştı-
A) Gastrin hormonunun salgılanması rır.
E) Pankreas öz suyunun ince bağırsağa gelmesi E) Koledok ve vater kabarcığından geçerek ince bağır-
sağa dökülür.
D) II ve III E) I, II ve III
11.
Protein Maltoz T
+ + +
X+Y Z Lipaz
8. Lenf sistemiyle yağların taşınması sırasında yağ
molekülünün, Yukarıdaki kaplarda kimyasal sindirimin gerçekleş-
mesi için eklenmesi gereken X, Y, Z ve T maddeleri
I. Göğüs kanalı aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiş-
II. Peke sarnıcı tir?
III. Sol köprücük altı toplardamarı
X Y Z T
IV. Sağ kulakçık
A) Pepsinojen HCI Maltaz Yağ
yapılarından geçiş sırası aşağıdakilerden hangi-
B) Pepsinojen HCI Amilaz Safra
sinde doğru olarak verilmiştir?
C) Sükraz Tripsinojen Maltaz Yağ
A) I - II - III - IV B) I - III - II - IV
D) Tripsinojen Amilaz Maltaz Vitamin
C) II - III - I - IV D) II - I - III - IV
E) Tripsinojen HCI Amilaz Yağ
E) II - IV - I - III
64 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
B C A C D D E D C B A
ANALİZ
Sindirim Sistemi 29
1. Bir insanın sindirim kanalı boşluğunda; 4. Sindirim kanalında glikojenin sindiriminde;
D) I, II ve IV E) I, III ve IV
5. “Protein, nişasta ve lipitler bakımından zengin besinler-
le beslenen bir bireyin bu besinlerin en etkin sindirimi-
nin gerçekleştiği sindirim sisteminin değişik bölümlerin-
2. Aşağıdaki şekilde insanın sindirim sisteminde bulunan den sindirim içeriği alınıp incelendiğinde;
organlar numaralarla gösterilmiştir. I. K bölümünden alınan içerikte maltoza,
I II. L bölümünden alınan içerikte küçük polipeptitlere,
III. M bölümünden alınan içerikte yağ asidi ve gliserole
V
rastlanıyor.
IV B
Buna göre; K, L ve M olarak simgelenen sindirim siste-
II İ
Y mi bölümleri aşağıdaki hangi seçenekte doğru olarak
III O
verilmiştir?”
T
İ
Şekilde numaralandırılan kısımlarla ilgili aşağıdaki K Öğretmenin yukarıdaki soruyu yönelttiği Berke,
ifadelerden hangisi söylenemez? aşağıdaki hangi seçeneği işaretlerse soruyu doğru
cevaplamış olur?
A) I numaralı kısımda yaşlanmış alyuvarların parça-
lanması gerçekleşir. Ağız Mide İncebağırsak
B) II numaralı kısımda üretilen enzimler yağların kim- A) K L M
yasal sindirimini gerçekleştirir. B) K M L
7. İnsanın sindirim yolunda bulunan bölümler şunlardır: 10. Aşağıdaki şemada sindirim sistemi bölümleri ve sindiri-
me yardımcı organlar verilmiştir.
moleküllerinden hangilerinin en etkin olarak kimya- 12. İnsan sindirim kanalında aşağıda verilen besinler-
sal sindirimi yalnızca ince bağırsakta gerçekleşir? den hangisinin sindirimi gerçekleşmez?
66 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
A B A E A A E E C C A D
ANALİZ
Sindirim Sistemi 30
1. Aşağıdaki şekilde insanda sindirilen besinlerin kana ka- 3. Üç özdeş deney tüpü içerisine su, nişasta, protein ve
rışma yolları gösterilmiştir. yağdan oluşan besin karışımı konuluyor. Daha son-
ra tüplerden 1.’sine tükürük, 2.’sine mide öz suyu ve
Sol köprücük
Üst ana altı toplardamarı 3.’süne safra tuzları ilave ediliyor.
toplardamarı
Göğüs Tükürük Mide özsuyu Safra tuzları
kanalı
6. Kalın bağırsağa ilişkin aşağıdaki özelliklerden han- 9. Aşağıda midede gerçekleşen bazı tepkimeler gösteril-
gisi yanlıştır? miştir.
A) Su, sodyum, klor ve potasyum gibi elektrolitlerin ka- Hücreler Gastrin hormonu
Uyarır
na emilimi burada tamamlanır.
Mide bezleri HCl
B) Burada bulunan bazı yararlı bakteriler K ve B vita- Aktifleştirir
mini sentezlenmesini sağlar. Pepsinojen Pepsin
Sindirir
C) Kimyasal sindirim burada tamamlanır. Protein + Su Polipeptit
E) Kalın bağırsak
68 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
E D A C E C D A E D B
SENTEZ
Sindirim Sistemi Genel Tekrar 31
1. Aşağıdakilerden hangisi karaciğerin zehirli madde- 4. Aşağıdaki şemada mide, incebağırsak ve kalınbağır-
leri zehirsiz hale getirme ile ilgili görevidir? sak belli özellikleri dikkate alınarak gruplandırılmıştır.
Karaciğer
A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III
7. İnsanın sindirim sistemi ve bu sistem ile bağlantılı bazı 9. Aşağıdaki grakte T, X, Y ve Z makromolekül besin
organlar şöyledir: maddelerinin insan sindirim sisteminin bazı kısımların-
dan geçerken miktarlarında meydana gelen değişim
gösterilmiştir.
Polimer miktarı
Karaciğer Mide Ağız İnce bağırsak T
X
Bu organlar ile,
Y
I. NH3 ve CO2’den üre sentezler
Z
II. Dipeptidaz enzimi ile dipeptitleri aminoasitlere par-
çalar Ağız Mide İnce bağırsak
Sindirim kanalı
III. Pityalin enzimi ile nişastayı dekstrine parçalar
IV. Gastrin hormonunu üretir ve salgılar Buna göre, T, X, Y ve Z makromolekül besinleriyle
ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
görevleri eşleştirildiğinde aşağıdakilerden hangisi
doğru olur? A) Z maddesi yağ ise mekanik sindiriminde safra sıvısı
görev alır.
Karaciğer Mide Ağız İnce bağırsak
B) Y maddesinin monomeri ortamın pH’ını düşürür.
A) I II III IV
B) II III I IV C) T maddesi selüloz olup sindirilmeden vücuttan
uzaklaştırılır.
C) I IV III II
D) III II I IV B D) X maddesinin sindiriminde karaciğerden gelen en-
İ
E) IV II III I Y zimler de etkilidir.
O
T E) Y maddesinin tam sindiriminin gerçekleşebilmesi
İ için sırasıyla pepsin - tripsin - tripeptidaz ve dipepti-
K
daz enzimleri görev alır.
Beslenme yolu ile vücuda alınan bir protein molekülü- C) Gastrin – Mide çalışmasının hızlanması
nün verimli bir şekilde sindiriminin olabilmesi için yuka-
D) Sekretin – Mide asit salgısının azalması
rıda verilen enzimlerin görev alma sırasının aşağıdaki-
lerden hangisindeki gibi olması beklenir? E) Kolesistokinin – Midenin çalışmasının hızlanması
70 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
D E C E B D C A D E B
SENTEZ
Sindirim Sistemi Genel Tekrar 32
1. Aşağıdaki şekilde karaciğer ile bağlantılı organlar veril- 3. Besinlerin sindirim sistemi ile işlenmesi 4 önemli aktivi-
miştir.(Şekildeki † damarları göstermektedir.) teyi içerir. Bu aktiviteler şöyle sıralanabilir:
Karaciğer
I. besinin sindirim sistemine alınması,
I II
II. besinin mekanik olarak parçalanması,
III. besinin kimyasal olarak parçalanması,
III
IV. sindirim sonucu oluşan sindirim ürünlerinin emil-
mesi
A) I - II - III - IV B) I - III - II - IV
C) II - III - IV - I D) III - I - II - IV
İnce ve Kalın
bağırsaklar E) IV - III - II - I
B) Karaciğer toplardamarı
D) Kapı toplardamarı
2. İnsanın sindirim sisteminde işlev gören bazı hormonlar
şunlardır: E) İncebağırsak toplardamarı
I. Sekretin
II. Kolesistokinin
III. Gastrin
6. İnsanda yemek borusu için verilen aşağıdaki ifade- 9. Aşağıdaki şemada bir insana ait sindirim sisteminin or-
lerden hangisi yanlıştır? ganları gösterilmiştir.
72 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
B C A C A A E D A A
ANALİZ
Dolaşım Sistemi 33
1. Aşağıdaki dairesel grak, dolaşım sisteminin değişik 4. Aşağıda kalpte bulunan kapakçıklar ve bulunduğu yer-
yapılarında bulunan kan %’sini göstermektedir. ler eşleştirilmiştir.
Aorttan
köken alan Akciğere bağlı Bu eşleştirmelerden hangisi doğrudur?
atardamarlar atar ve toplardamarlar
% 15 % 12
Biküsbit Yarım ay
Kalp % 8
A) Sağ kulakçık ile Sol kulakçık ile
Kılcal
sağ karıncık arası sol karıncık arası
damarlar B) Sol kulakçık ile Sağ kulakçık ile
%5
sol karıncık arası sağ karıncık arası
Akciğerin dışındaki C) Sol kulakçık ile Karıncık ile
Toplardamarlar
% 60 sol karıncık arası atardamar arası
D) Sağ kulakçık ile Karıncık ile
sağ karıncık arası atardamar arası
Grafiğe göre, E) Karıncık ile Sağ kulakçık ile
atardamar arası sağ karıncık arası
I. Aorttan köken alan atardamarlardaki kan %’si, kalp-
teki kan %’sinden fazladır.
II. Toplardamarların kanı bulundurma kapasitesi atar-
damarlarınkinden fazladır.
III. Akciğere bağlı atar ve toplardamarlardaki kan %’si, 5. I. Sol karıncık
kalpteki kan %’sinden fazladır. II. Sağ kulakçık
ifadelerinden hangileri doğrudur? B III. Sağ karıncık
İ
A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II Y Yukarıda verilen odacıkların miyokard tabakasının
O kalınlığının çoktan aza doğru sıralanışı aşağıdakile-
T
D) I ve III E) I, II ve III İ rin hangisinde verilmiştir?
K
A) I - II - III B) I - III - II C) II - I - III
D) III - II - I E) III - I - II
2. Genellikle boyun, koltuk altı ve kasık bölgesinde
ağrılı veya ağrısız şişlikler şeklinde kendini belli
eden rahatsızlığa ne denir?
I. Atriovetriküler düğüm
3. Aşağıda verilenlerden hangisi insanda dolaşım sis-
II. Sinoatrial düğüm
teminin görevi değildir?
III. His demetleri
A) Besin ve oksijeni hücrelere taşımak IV. Purkinje lifleri
B) Hormonları hedef organlara taşımak
yapılarından geçiş sırasının aşağıdakilerden hangi-
C) Sindirim sistemi için enzim üretmek sindeki gibi olması beklenir?
7. İnsanın küçük kan dolaşımı yolunda bulunan; 10. Aşağıdaki graklerde üç farklı damarın yapısında bulu-
nan dokuların miktarsal değişimleri verilmiştir.
I. akciğer atardamarı
II. akciğer kılcal damarı Miktar Miktar
Bağ doku
III. akciğer toplardamarı
Düz kas
Elastik lif
Endotel
Endotel
yapılarındaki kan basıncının çoktan aza doğru sıra-
lanışı aşağıdaki hangi seçenekte verilmiştir?
Dokular Dokular
I. II.
A) I - II - III B) I - III - II C) II - I - III
Miktar
D) II - III - I E) III - I - II
Bağ doku
Düz kas
Elastik lif
Endotel
8. Aşağıdaki tablo çeşitli doku ve organlardaki T ve B len- Dokular
fositlerinin % oranlarını göstermektedir. III.
Yukarıdakilerden hangileri tüm toplardamarlarda 12. Kan serumu içeriğinde aşağıdakilerden hangisi bu-
kanın hareketini kolaylaştırır? lunmaz?
74 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
E B C C B C A C C D E A
ANALİZ
Dolaşım Sistemi 34
1. Aşağıdaki şekilde insana ait büyük ve küçük kan dola- 3. İnsanda bulunan atardamarlar ve toplardamarlarla
şımı şematik olarak verilmiştir. ilgili verilen aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
Alveol epiteli
B) Toplardamarda az miktarda elastik lif bulunur.
O2
2
CO
D) Kafein E) Karbondioksit
CO2 O2
Vücut hücreleri
5. Aşağıdaki şekilde toplardamarın yapısı ve bu damarın
iskelet kası ile olan ilişkisi gösterilmiştir.
Buna göre,
K Kapakçığı
I. Akciğer atardamarı kalbin sağ kulakçığından çıkar. B açık
İ
II. Aort temiz kan, ana toplardamar kirli kan taşır.
Y
Kasılmış
III. Vücut kılcalları ile vücut hücreleri arasında gaz alış O
T iskelet
verişi difüzyonla gerçekleşir. İ kasları
K
ifadelerinden hangileri yanlıştır?
D) I ve II E) I ve III
Toplardamar L kapakçığı
kapalı
Kan akış
yönü
2. Aşağıdakilerden hangisi akyuvarların görevlerin-
Şekilde verilen damarda,
den biri değildir?
I. İskelet kasları kasıldığında toplardamara uygula-
A) Fagositozla yuttukları mikroorganizmaları lizozomla nan baskı artar.
parçalama
II. Damar hacmi azalır, kan basıncı artar.
B) Salgıladıkları heparin ile kanın damar içinde pıhtı- III. Kanın yukarıya doğru akışı K kapağının açılması-
laşmasını engelleme na, aşağıya doğru akışı L kapağının kapanmasına
C) Solunum gazlarının organlara taşınmasını sağlama neden olur.
D) Salgıladıkları histaminle damar geçirgenliğini artır- olayları aşağıda verilen hangi sırada gerçekleşerek
ma kan akış hızı artar?
L A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III
Alt ana
toplardamarı
Böbrek İnce
7. Aşağıda verilen damarların hangisinde kan basıncı toplardamarı
Böbrekler
bağırsak
diğerlerine göre daha yüksektir? Kapı Böbrek
toplardamarı atardamarı
A) Akciğer toplardamarı B) Karaciğer kılcaldamarı Bacaklar
I. böbrek,
8. I. Kan proteinlerinin azalması II. akciğer,
II. Kılcaldamarda hidrostatik basıncın artması III. karaciğer
III. Kanın osmotik basıncının azalması organlarından hangilerine ait kılcallardan geçmesi-
Yukarıda verilenlerden hangileri ödeme neden olur? ne gerek yoktur?
76 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
A C A B A C C E E A
ANALİZ
Dolaşım Sistemi 35
1. Aşağıdaki şekilde kılcal damarlarda madde alış verişin- 3. Alyuvar ile ilgili verilen aşağıdaki bilgilerden han-
de rol oynayan kuvvetler (kan basıncı ve kanın ozmotik gisi yanlıştır?
basıncı) verilmiştir.
A) Olgun olanlar çekirdeklerini kaybeder.
kış yön
nın a ü
Ka B) Kan hücrelerinin büyük bir kısmını oluşturur.
Kan
Kan
basıncı 4. I. Demir eksikliğinin görülmesi
40 mm Hg basıncı
15 mm Hg II. Deniz seviyesinden yükseklere çıkılması
Ozmotik Ozmotik III. Kemik iliğinin zarar görmesi
basınç basınç
25 mmHg 25 mmHg Yukarıda verilenlerden hangileri kandaki alyuvar
Net dışarıya Net içeriye miktarının azalmasına neden olabilir?
doğru madde doğru madde
çıkışı alımı A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
15 mm Hg 10 mm Hg
D) I ve III E) II ve III
Buna göre,
B
I. Kan basıncı, kan sıvısındaki su ve suda çözünmüş İ
Y
maddelerin, damarın dışına itilmesi yönünde çalı- O
şır. T
İ 5. Aşağıdakilerden hangisi, insandaki akyuvara ait bir
II. Kanın ozmotik basıncı, damarın dışındaki (doku K
özellik değildir?
sıvısı) su ve suda çözünen maddelerin damarın
içine alınması yönünde çalışır. A) Bağışıklık sisteminde görevlidir.
III. Kan kılcalının atardamar ucundan toplardamar
B) Olgunlaşınca çekirdeklerini kaybeder.
ucuna doğru gidildikçe kan basıncı azalırken, kanın
protein ozmotik basıncı artar. C) Aktif hareket eder.
D) II ve III E) I, II ve III
7. Aşağıdaki şekilde karaciğere giren ve karaciğerden çı- 10. Kan dokusu, hücreler arası maddesi oldukça fazla olan
kan damarlar gösterilmiştir. bir doku olup, hücreler ve plazmadan oluşur. Akışkan
yapıya sahip olan kan doku, kalbin pompa gücüyle da-
Karaciğer
toplardamarı marların içinde tüm vücudu dolaşır.
I
Buna göre, kan plazmasının bileşimini oluşturan
III maddeler arasında;
Karaciğer
II atardamarı
I. glikojen,
Kapı toplardamarı
II. fibrinojen,
İnce bağırsak
III. glikoz,
Sağlıklı bir insanda numaralandırılan damarlar ve IV. antimikrobiyal proteinler
içeriğindeki maddeler ile ilgili verilen aşağıdaki ifa-
delerden hangisi yanlıştır? yapılarından hangilerinin bulunması beklenmez?
D) II - III - I E) III - I - II 12. Oksijen bakımından zengin kana temiz kan, fakir kana
kirli kan denir.
78 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
B E C D B A C D A A B A
ANALİZ
Dolaşım Sistemi 36
1. Aşağıdaki şekilde insandan alınan kanın santrifüj edil- 3. İnsanda karaciğerden kana geçen bir üre molekülü
dikten sonra tüpteki görüntüsü verilmiştir. böbreklere ulaşıncaya kadar aşağıda verilen dama-
rın hangisinden geçmek zorunda değildir?
A) Kapı toplardamarı
D) Akciğer toplardamarı
E) Akciğer atardamarı
Kan
plazması
Trombosit Tüp, santrifüj
Lökosit ve makinasından 4. Kan dokunun şekilli elemanları olan kan hücrele-
Eritrosit hücreleri çıkarılarak değerlendirmeye ri ile ilgili olarak aşağıdaki açıklamalardan hangisi
alınır.
yanlıştır?
Şekilde kan plazması olarak belirtilen sıvı kısımda;
A) Alyuvarlar, kana kırmızı rengini veren hemoglobin
I. glikoz,
molekülü bulundurur.
II. glikojen,
B) Kan pulcukları, gerçek hücre olmayıp kanın pıhtı-
III. hemoglobin,
laşmasında rol oynar.
IV. antikor B
İ C) Akyuvarların B lenfositi olan tipi antikor üreterek sa-
moleküllerinden hangilerinin bulunması beklenmez? Y vunma yapar.
O
T D) Akyuvarlar çekirdek taşımayan hücreler olup, solu-
A) I ve II B) II ve III C) III ve I İ
num gazlarının taşınmasında rol oynar.
K
D) I, III ve IV E) II, III ve IV
E) Erkeklerin 1 mm3 kanındaki alyuvar sayısı kadınla-
rın 1 mm3 kanındaki alyuvar sayısından fazladır.
6. Aşağıdaki grakte bir doku kılcalındaki osmotik basınç 9. Kanda alyuvar ve hemoglobin eksikliği “anemi” olarak
ve kan basıncı değişimleri gösterilmiştir. isimlendirilir.
Buna göre,
Basınç (mmHg)
I. karaciğer,
A) I ve III B) II ve III C) III ve IV
II. akciğer,
D) I, II ve IV E) II, III ve IV
III. kalp,
IV. bağırsak
8. Koroner arter hastalığının (CAD) belirtisi şeklinde organlarından hangilerinin kılcal damarlarından
ortaya çıkan rahatsızlık aşağıdakilerden hangisi- geçmek zorunda değildir? (Her bir ok (†) kanı taşıyan
dir? damarı ifade etmektedir.)
80 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
B E A D B C D D E B
ANALİZ
Dolaşım Sistemi 37
1. Aşağıdaki grak üç farklı damarın kan basıncı ve kanın 4. Aşağıdakilerden hangisi kan serumu ile ilgili yanlış
akış hızı yönüyle karşılaştırılmasını göstermektedir. bir ifadedir?
B
İ
Y Buna göre numaralandırılan kısımların hangilerin-
2. Lenf dolaşımı ile ilgili aşağıdaki açıklamalardan O
de kanın pıhtılaşmasında rol oynayan elemanlar
hangisi yanlıştır? T
İ bulunur?
K
A) Lenf sisteminde atardamar bulunmaz.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
B) Lenf sıvısında akyuvar bulunmaz.
D) I ve II E) II ve III
C) Lenf sisteminde alyuvar bulunmaz.
IV. İnsüline bağlı diyabet olaylarının aşağıda verilen hangi sırada gerçekleş-
V. Çölyak hastalığı mesi beklenir?
A) I B) II C) III D) IV E) V E) IV - II - III - I
D) Protein E) Lipoprotein
Kandaki antikor İkincil bağışıklık
derişimi cevabı
B Birincil bağışıklık
İ cevabı
Y
O
9. Aşağıda verilenlerden hangisi insanda lenf sistemi- T
nin görevi değildir? İ 0 7 14 0 7 14
K
A) İnce bağırsaktan emilen bazı besinlerin taşınmasını Antijenle Antijenle yıllar sonra
ilk karşılaşma ikinci karşılaşma
sağlamak.
B) Doku sıvısının fazlasını kan dolaşımına taşımak. Buna göre, grafikteki gibi birincil ve ikincil bağışık-
C) Ödem oluşumunu engellemek. lık cevabının oluşmasında,
82 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
A B C D D C A B D C E B E
ANALİZ
Dolaşım Sistemi 38
1. Aşağıdaki graklerde 1 ve 2 numaralı damarların ta- 4. Aşağıdaki seçeneklerde beş farklı öğrencinin savunma
şıdığı kanlardaki oksijen ve karbondioksit miktarlarının sistemiyle ilgili açıklamaları verilmiştir.
zamana bağlı olarak değişimleri gösterilmiştir.
Öğretmen hangi öğrencinin yanlış açıklamada bu-
lunduğunu söyleyecektir?
Miktar
Miktar
CO2 O2 A) Ali: Doğal katil hücreleri salgıladıkları enzimlerle vi-
rüslerce enfekte olmuş hücreleri parçalar.
7. Kan ve lenn en önemli görevlerinden biri de patoje- 10. Büyük ve küçük kan dolaşımındaki toplardamarlar;
nik (hastalık yapıcı) bakteri ve virüs gibi organizmalara
karşı vücudu korumasıdır. Vücuda giren yabancı mad- I. beyin ve karaciğere oksijen taşıma,
delere antijen, antijenlere karşı oluşturulan savunma II. akciğere karbondioksit taşıma,
proteinlerine ise antikor denir. III. organlardan kalbe kan taşıma
Buna göre, antikorlar ile ilgili, görevlerinden hangilerine ortak olarak sahiptir?
8. Toplardamarlarda kanın akışında aşağıdaki faktör- A) Doğrudan alt ana toplardamara bağlanma
lerden hangisi etkili değildir?
B B) Karaciğere sindirim ürünü taşıma
İ
A) İskelet kaslarının kasılıp gevşemesi sırasında kas- C) Oksijen bakımından zengin kan taşıma
Y
ların toplardamara baskı yapması O
T D) Tek yöne açılan kapakçık bulundurma
B) Kanda glikoz miktarının 1dl’de 100 mg olarak bu- İ
E) Taşıdığı kanda glikoz bulundurma
lunması K
84 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
D A C C E B D B C A E C A
ANALİZ
Dolaşım Sistemi 39
1. Aşağıdaki şekil de in sa na ait dolaşım sistemi gös te- 3. Karıncıkların kasılması ile sağ karıncıktan ayrılan
rilmiş tir. kanın, sol kulakçığa dönmesi sürecinde;
2
D) III - I - II E) III - II - I
Alt ana 8 Aort
toplardamarı
Karaciğer
üstü 7
toplardamarı 3 Karaciğer
atardamarı
Kapı 6 4. Aşağıda verilen faktörlerden hangisi kalbin çalışma
toplardamarı 4 Böbrek
atardamarı hızını yavaşlatır?
Böbrek 5
toplardamarı A) Parasempatik sinir sisteminden asetilkolinin salgı-
lanması
D) Açlık durumunda 6 numaralı damardaki glikoz yo- 5. Hastalık yapıcı bir mikroorganizma vücuda girdiğinde
ğunluğu 7 numaralı damardan yüksektir. bağışıklık sistemi hücreleri tarafından etkisiz hâle geti-
rilir. Bu süreçte B ve T lenfositleri tarafından savunma
E) 1 numaralı damar temiz, 10 numaralı damar kirli
yapılırken aynı zamanda da bellek hücreleri oluşturu-
kan taşır.
lur. Bağışıklık belleği sayesinde kabakulak, kızamık gi-
bi hastalıklara genellikle bir kere yakalanırız.
6. İnsanda bulunan bazı damar çeşitleri şöyledir: 8. Damarların çeşitli nedenlerle kasılıp daralması veya
I. Alt ana toplardamarı kalp debisinin artması kan basıncını artırır.
II. Akciğer toplardamarı Buna göre kan basıncı yükselmiş bir bireyde;
III. Böbrek toplardamarı
I. kalp debisi ve kan basıncının normal sınırlara dön-
IV. Karaciğer atardamarı mesi,
Bu damarların solunum gazları bakımından temiz II. damarların duvarındaki basınca duyarlı reseptörle-
kan ve kirli kan taşıyanlar aşağıdaki hangi seçenek- rin uyarılması
te doğru olarak eşleştirilmiştir? III. beyindeki damar daraltma merkezinin inhibe edil-
mesi,
Temiz kan Kirli kan
taşıyan taşıyan IV. otonom sinirlerle kalp debisinin düşürülmesi ve
damarların gevşetilmesi
A) I ve II III ve IV
B) II ve IV I ve III olayları aşağıda verilen hangi sırada gerçekleşerek
kan basıncı normale döndürülür?
C) I ve III II ve IV
D) II ve III I ve IV A) I - II - III - IV B) I - III - II - IV
E) III ve IV I ve II C) II - III - IV - I D) III - II - IV - I
E) IV - III - II - I
90
Normal sınırlar
80
70
60 Hafif sinirsel belirtiler; açlık duygusu oluşur.
50 Adrenalin, Glukagon, kortizol artar.
Terleme ve titreme baş gösterir. N M
40
30 Uyuklama, kasılma, koma Şekilde K, L, M ve N olarak simgelenen oklar organ-
20 Kalıcı beyin hasarı lar arası kan taşınmasında rol oynayan damarları
10 Ölüm ifade etmekte olup, bu damarlarla ilgili,
Şekildeki açıklamalara göre, I. K damarındaki oksijen oranı, M damarındaki oksi-
I. Hipoglisemide kalıcı beyin hasarı, terleme ve titre- jen oranından fazladır.
meden önce gerçekleşir. II. L damarında temiz, N damarında kirli kan taşınır.
II. Kanındaki glukagon, adrenalin ve kortizol hormonu- III. Şekilde verilen K, L, M ve N damarlarının dördünün
nun normalin üstünde olduğu tüm insanlar hipogli- içinde de tek yöne açılan kapakçıklar bulunur.
semi hastasıdır. IV. K ve N damarlarının duvarında düz kas dokusu
III. Kan şekerinin düşmesi, kandaki çeşitli hormonların bulunduğu halde, L ve M damarında bulunmaz.
salgılanmasını uyarabilir.
açıklamalarından hangileri doğrudur?
yargılarından hangileri doğrudur?
A) I ve II B) II ve III C) III ve IV
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I, II ve IV E) II, III ve IV
D) I ve II E) II ve III
86 1 2 3 4 5 6 7 8 9
D C D A C B C C A
SENTEZ
Dolaşım Sistemi Genel Tekrar 40
1. İnsanda lenf sıvısının hareketinde; 4. Alt ana toplardamarında bulunan işaretli bir alyu-
var, karaciğere gelinceye kadar kalbin;
I. damar içinde tek yöne açılan kapakçıkların bulun-
ması, I. sol kulakçık,
II. arkadaki sıvının öndekini itmesi, II. sağ kulakçık,
III. iskelet kaslarının kasılıp gevşemesi III. sol karıncık,
IV. sağ karıncık
faktörlerinden hangileri etkilidir?
bölümlerinden hangi sırayla geçer?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
A) I – II – III – IV B) I – III – II – IV
D) I ve III E) I, II ve III
C) II – I – IV – III D) II – IV – I – III
E) IV – II – III – I
6. Aşağıdaki damar lardan hangisinin ta şı dı ğı ka- 9. Aşağıdaki şekilde dinlenme ve yoğun egzersiz sırasın-
nın oksijen de ri şi mi aort tan geçen kan ile benzer da toplam kan akımının dağılımı verilmiştir.
özel liktedir?
12.500
kasları 1200
Deri 500
D) II ve III E) I, II ve III
Bağ doku Bağ doku
Kas doku Kas doku
Endotelyum Endotelyum
Endotelyum
II. Atardamarda bulunan elastik lifler kan basıncına II. akciğer atardamarı,
karşı dayanıklılığı sağlar. III. akciğer toplardamarı,
III. Tüm toplardamarlarda tek yöne açılan kapakçık IV. karaciğer atardamarı
bulunur.
yapılarından hangileri kanın izleyeceği yol üzerinde
ifadelerinden hangileri doğrudur? bulunmaz?
88 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
E C A D B D D C E A
SENTEZ
Dolaşım Sistemi Genel Tekrar 41
1. Bakteriyel enfeksiyonlarda vücuda ilaç olarak veri- 4. İnsan kalbi ile ilgili verilen,
len antibiyotikler bakterilerde;
I. Adrenalin ve tiroksin hormonları kalbin atışını hız-
I. solunum enzimlerini inhibe etme, landırır.
II. hücresel metabolizmayı engelleme, II. Nikotin, kafein ve tein kalp atışını yavaşlatır.
III. hücresel çoğalmayı engelleme III. Kanda karbondioksit yoğunluğunun artması kalbin
ritmini artırır.
olaylarından hangilerini gerçekleştirerek etkili olurlar?
IV. Kalp hücrelerinin beslenmesinde aorttan köken
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III alan koroner damarlar rol oynar.
D) II ve III E) I, II ve III ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) I ve II B) II ve III C) III ve IV
E) Antikor
7. Aşağıdaki şekilde atardamar, toplardamar ve kılcal da- 10. Aşağıdaki grakte bir insanda doku sıvısının hacminin
mar ile kılcal damar etrafındaki doku hücreleri göste- zamana bağlı değişimi gösterilmiştir.
rilmiştir.
Doku hücreleri
Zaman
Starling hipotezine göre gerçekleşen madde alış
verişiyle ilgili olarak, Buna göre, doku sıvısının hacminde meydana ge-
len değişime;
I. Kılcal damar boyunca kanın protein ozmotik basın-
cı değişmez. I. kan proteinlerinin azalması,
II. Kılcal damarın atardamar ucunda kan basıncı, II. kan basıncının artması,
kanın ozmotik basıncından yüksektir. III. doku sıvısının ozmotik basıncının artması,
III. Kılcal damarın atardamar ucunda, kandan doku IV. lenf kılcallarının tıkanması
sıvısına oksijen ve besin geçerken; toplardamar
ucunda doku sıvısından kana karbondioksit ve atık olaylarından hangileri neden olabilir?
maddeler geçer.
A) I ve II B) II ve III C) I, II ve III
yargılarından hangileri doğrudur?
D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV
B
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III İ
Y
D) I ve III E) I, II ve III O
T
İ 11. Aşağıdaki şemada insanda X, Y, Z ve T maddelerinin
K
çeşitli sistemler arasındaki geçiş yönü gösterilmiştir.
8. Aşağıdakilerden hangisi aneminin sebeplerinden Sindirim sistemi Solunum sistemi
biri değildir?
Y
A) Yaralanma durumundaki kan kaybı X Z
C) Demir eksikliği
T
D) B vitamini eksikliği
Boşaltım sistemi
E) Kemik iliğinin görevini yapamaması
90 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
E B B D E C E B E E E
ANALİZ
Solunum Sistemi 42
1. Aşağıdaki grakte bir insanda soluk alıp vermeye bağlı 4. İnsanda,
olarak göğüs boşluğu hacminde meydana gelen deği-
şimler verilmiştir. I. Alveollü akciğer
II. Alyuvarın çekirdeksiz olması
III. Alyuvarda hemoglobin bulunması
Göğüs boşluğu hacmi
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
t0 t1 t2 t3 t4
D) I ve III E) I, II ve III
Zaman
I. t0 - t1
II. t1 - t2
III. t2 - t3 5. “Aşağıdakilerden hangisi solunum sisteminin görevle-
IV. t3 - t4 rinden biri değildir?”
zaman dilimlerinin hangilerinde soluk aldığı iddia Bu sorunun yöneltildiği bir öğrenci aşağıdaki han-
edilebilir? gi seçeneği işaretlerse soruya doğru cevap vermiş
olur?
A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III B
İ A) Kan ile solunum organı arasında bağlantıyı sağla-
D) I, II ve III E) I, III ve IV Y
mak.
O
T
B) Alınan havayı akciğere taşımak.
İ
K
C) Solunum yüzeyini korumak.
niceliklerinden hangilerinin miktarında değişim gö- 6. Bir insanda yoğun egzersize bağlı olarak meydana
rülür? gelen;
8.
A) II ve III B) III ve IV C) I, II ve IV
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
D) I, III ve IV E) II, III ve IV
D) I ve III E) I, II ve III
92 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
E C A E D D E E C B D E
ANALİZ
Solunum Sistemi 43
1. Soluk alıp verme hızının artması veya azalmasına, 4. “İnsanlarda soluk alıp verme hızını;
A) Yalnız IV B) I ve III C) II ve IV
D) I, II ve IV E) I, II, III ve IV
2. Akciğerden kana geçen bir oksijen molekülünün
böbreklere gelinceye kadar izlediği yolda aşağıdaki
damarlardan hangisinden dördüncü sırada geçer?
A) Aort atardamarı
5. Bir insanda kan pH’sının sabit tutulmasında;
B) Sol kulakçık
Karbondioksitin
Oksijenin kısmı kısmı basıncı
Bölge basıncı (mmHg) (mmHg) 6. Solunum gazlarının taşınması sırasında,
I 110 40
I. H2CO3 † H+ + HCO3
II 40 60
II. Hb + O2 † Hb O2
III 100 40
III. Hb + CO2 † HbCO2
Bu bölgelerden biri alveol, biri aort biri de doku sı- IV. CO2 + H2O † H2CO3
vısı olduğuna göre aşağıdaki eşleştirmelerden han-
olaylarının görüldüğü damarlar aşağıdaki hangi se-
gisi doğrudur?
çenekte doğru olarak eşleştirilmiştir?
Alveol Aort Doku sıvısı
Alveol kılcalı Doku kılcalı
A) I II III
A) I ve II III ve IV
B) I III II
B) II ve III I ve IV
C) II I III
C) II I, III ve IV
D) II III I
D) I, II ve IV III
E) III II I
E) III ve IV I ve II
7. Bir insanın kanındaki karbondioksit miktarının art- 10. Aşağıdaki şekilde vücudun değişik kısımlarında bulu-
masına bağlı olarak; nan sıvıların oksijen (O2) ve karbondioksitin (CO2) kıs-
mi basınç değerleri verilmiştir.
I. kalp atışının yavaşlaması,
II. soluk alıp vermenin hızlanması, Alınan hava Verilen hava
0,2 27
IV. omurilik soğanının uyarılması
O2 CO2 O2 CO2
A) I ve II B) II ve IV C) III ve IV Alveol
epiteli
Alveol
D) I, II ve IV E) II, III ve IV
Akciğer Akciğer
atardamarı toplardamarı
104
40 45 Akciğer
40
O2 CO2
O2 CO2
Kalp
Buna göre akut astım krizine; B
İ
I. polenler, Y
O 100
II. mantar sporları, T 40 45 40
İ
III. sigara dumanı, K
O2 CO2 O2 CO2
A) I ve II B) II ve III C) III ve IV
O2 CO2
D) II ve III E) I, II ve III
94 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
E A B E E C B E E C
ANALİZ
Solunum Sistemi 44
1. Vurgun sırasında meydana gelen olaylar, meydana 4. Aşağıdaki grakte kan pH’sinin 7.4 olduğu durumda
geliş sırasına göre sıralandığında hangisi üçüncü akciğer kılcallarında, dinlenme sırasında doku kılcal-
sırada gerçekleşir? larında ve egzersiz sırasında doku kılcallarında bulu-
nan oksijen kısmi basıncına bağlı hemoglobinin oksijen
A) Denizin yüzeyine hızlı biçimde çıkılması doygunluğundaki değişim gösterilmiştir.
B) Basınç artışına bağlı olarak kandaki azotun sıvı
hâle geçmesi 100
Hemoglobinin O2
doygunluğu (%)
80
C) Sıvıların birden gaz hâline geçmesi
60
D) Kanda kabarcıkların oluşması
40
E) Damarın tıkanması
20
0 20 40 60 80 100
D) I ve III E) II ve III
3. Kanda solunum gazlarının taşınması ile ilgili aşağı- 5. Solunum gazlarının taşınması sırasında,
dakilerden hangisi yanlıştır?
I. H2CO3 √ H+ + HCO3–
A) Oksijenin %98’i hemoglobine bağlanarak taşınır. II. CO2 + H2O √ H2CO3
B) Karbondioksitin %70’i hemoglobine bağlanarak ta- III. H+ + HCO3– √ H2CO3
şınır.
IV. H2CO3 √ CO2 + H2O
C) Oksijenin %2’si plazmada çözünerek taşınır.
D) Karbondioksitin %23’ü hemoglobine bağlanarak ta- olaylarının meydana geliş sırası aşağıdakilerden
şınır. hangisi gibidir?
6. Aşağıdaki şekillerde üç farklı alyuvar hücresi ve bu al- 9. Karaciğer hücrelerinin solunumu sonucu oluşan
yuvar hücrelerinde meydana gelen tepkimeler verilmiş- bir karbondioksit molekülünün vücudun dışına atı-
tir. lıncaya kadar;
I. kan dokusu,
Hb+O2 H2O+CO2 H2CO3
II. alveol keseciği,
K L M N Y Z
III. bronşiyol,
HbO2 H2CO3 +
H +HCO3 IV. soluk borusu
Şekillerde harflerle simgelenen tepkimelerden han- yapılarından hangi sıra ile geçmesi beklenir?
gileri alveol, hangileri doku kılcallarında gerçekle- A) I - II - III - IV B) I - III - II - IV
şir?
C) II - III - I - IV D) II - I - IV - III
Alveol kılcalında Doku kılcalında
gerçekleşenler gerçekleşenler E) IV - I - II - III
A) K, N, Z L, M, Y
B) L, M, Y K, N, Z
C) L, N, Z K, M, Y
D) L, M, Z K, N, Y
10. Akciğerlerle ilgili aşağıdaki açıklamalardan hangisi
yanlıştır?
E) K, N, Y L, M, Z
A) Sağ akciğer sol akciğere oranla daha büyüktür.
B B) Akciğerler pleura adı verilen çift katlı bir zarla çevri-
İ
Y lidir.
O
C) Diyafram kasılırsa akciğer hacmi azalır.
7. Solunum sisteminde, T
İ
K D) Soluk borusu bronş adı verilen kanallara ayrılarak
I. Oksijenin alveollerden kan kılcallarına geçişi akciğerlere girer.
II. Hemoglobinin oksijenle birleşmesi
E) Oksijenin alveol boşluğundan kana, kanda-
III. Karbondioksitin su ile birleşmesi ki karbondioksitin de alveol boşluğuna geçmesi
olaylarından hangileri enzimlerin denetiminde ger- difüzyonla gerçekleşir.
çekleşir?
D) I ve II E) II ve III
11. Ali ve Kemal tek yumurta ikizi kardeşlerdir. Ali, yaz ta-
tilini Nemrut dağındaki bir yaylada yaşayan dedesinin
yanında, Kemal ise Antalya’da yaşayan ailesinin yanın-
da geçirmektedir.
8. Soluk alıp verme hızının yüksek olmasında;
Buna göre Ali’de aşağıdakilerden hangisinin
I. kandaki hormon düzeyi, Kemal’e göre daha düşük olması beklenir?
II. kas faaliyetleri,
A) 1 mm3 kandaki alyuvar sayısı
III. kandaki trombosit sayısı
B) Dakikadaki nabız sayısı
faktörlerinden hangilerinin rolü vardır?
C) Alyuvardaki hemoglobinin miktarı
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) Soluk alıp verme hızı
D) I ve II E) I ve III E) Alveoldeki oksijenin kısmi basıncı
96 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
C B B C C B C D A C E
ANALİZ
Solunum Sistemi 45
1. Aşağıda verilen damarların hangisindeki oksihe- 4. İnsanda, kandaki CO2 miktarının artışına bağlı ola-
moglobin miktarı diğerlerinden daha fazladır? rak;
A) I ve IV B) II ve III C) III ve IV
2. İnsanda bulunan, D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV
1 2 3
7. Oksijene ilgisi yüksek olan hemoglobin pigmenti oksije- 9. Tamamen sağlıklı olan tek yumurta ikizi kardeşlerin;
nin düşük kısmi basınçlarında bile oksijen bağlayabilir.
I. kandaki alyuvar sayısı,
Aşağıdaki grakte in sanlar da bu lu nan fetüs he mog-
II. kandaki akyuvar sayısı,
lo bini ile ergin (anne) he moglobininin ok si je ne il gi si
III. kandaki antikor miktarı,
gösteril miştir.
IV. kandaki şeker miktarı
Hemoglobinin O2 ile doyma yüzdesi
20
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
98 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
B A B E B D E D A A E C
SENTEZ
Solunum Sistemi Genel Tekrar 46
1. Denizlerde derinlere inildikçe basınç artar. Artan basın- 3. İnsanda oksijenin taşınmasında;
ca bağlı olarak soluk alma havası ile kana geçen azot
gazı sıvı hale geçer. Eğer birey denizin dibinde uzun I. akyuvar,
süre kaldıktan sonra hızla yüzeye çıkarsa sıvılar bir- II. alyuvar,
den gaz haline döner ve damarların içinde kabarcıklara III. kan pulcukları,
dönüşür. Oluşan kabarcıklar da damarın tıkanmasına IV. kan plazması
neden olur ki buna vurgun denir.
yapılarından hangileri rol oynar?
Buna göre vurgunun görüldüğü bireylere;
A) I ve II B) I ve III C) II ve III
I. basınçlı odalarda bir süre bekletme,
D) II ve IV E) III ve IV
II. oksijen oranı yüksek ortamlarda bekletme,
III. karbondioksit oranı yüksek ortamlarda bekletme
D) I ve II E) I ve III
HbO2 miktarı
HCO3 miktarı
1 2 3 4 5 6
Damar çeşidi Damar çeşidi
5. Kanda oksijen molekülünün hemoglobine bağlanma
Grafiklere göre, tepkimesi aşağıda verilmiştir.
D) II ve IV E) III ve IV
6. Bir insanın soluk alma havası ile soluk verme hava- 9. İnsanın kanında bulunan alyuvar hücreleri olgunlaştık-
sı karşılaştırıldığında; tan sonra çekirdeklerini ve organellerini kaybeder.
D) I ve III E) II ve III
I. sağ kulakçık,
10. Sağlıklı bir insanda soluk alma havası ile alınan ok-
II. üst ana toplardamarı, sijenin kana geçmesi sürecinde;
III. akciğer atardamarı,
I. soluk borusu,
IV. bronşiyol
B II. yutak,
yapılarından hangi sırada geçerek soluk verme ha- İ III. bronşiyol,
Y
vası ile dışarı atılır? O IV. alveol
T
A) I - II - III - IV B) II - I - III - IV C) II - III - I - IV İ
yapılarından hangi sıra ile geçmesi beklenir?
K
D) III - I - II - IV E) III - II - I - IV A) I - II - III - IV B) II - I - III - IV
C) II - III - I - IV D) III - I - II - IV
E) IV - I - III - II
100 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
A D D E A E B A D B C
ANALİZ
Üriner Sistem 47
1. Kan yoğunluğu artan bir bireyde, 3. Aşağıdaki şekilde insan böbreğine ait damarlar ve idrar
kanalları verilmiştir.
I. Böbrek nefronlarının suya olan geçirgenliği artar.
Böbrek Böbrek
II. Nefron kanalcıklarından kana su geçişi artar.
toplardamarı atardamarı
III. Hipotalamusta ADH (antidiüretik hormon) üretimi 2 1
uyarılır.
IV. ADH (antidiüretik hormon) nefron kanalcıklarını
uyarır.
C) II - III - IV - I D) III - IV - I - II
Buna göre, numaralı kısımlarla ilgili,
E) III - IV - II - I
I. 1 numaralı kısım karbondioksit ve üre bakımından
zengin kan taşır.
II. 3 numaralı kısımda bulunan üre yoğunluğu, 2
numaralı kısımdan fazladır.
III. 3 ve 4 numaralı kısımlar sağlıklı bireylerde glikoz
2. Aşağıdaki graklerde bir kanguru faresiyle bir insanın içermez.
günlük su kazancı ve su kaybı oranları gösterilmiştir. IV. 1 numaralı kısımda kreatinin bulunurken 3 ve 4
B numaralı kısımlarda bulunmaz.
100 100 İ
80 80 Y açıklamalarından hangileri yanlıştır?
Su kazancı (%)
Su kaybı (%)
O
60 60 T
40 40 İ A) Yalnız IV B) I ve IV C) I ve III
K
20 20 D) III ve IV E) II, III ve IV
0 0
Kanguru İnsan Kanguru İnsan
faresi faresi
IV. Kanguru faresinin idrarla su kaybı %’si , insanın A) Böbrek - İdrar kesesi - Üreter - Üretra
idrarla su kaybı %’sinden fazladır.
B) Böbrek - Üreter - İdrar Kesesi - Üretra
ifadelerinden hangileri doğrudur?
C) Böbrek - Üreter - Üretra - İdrar kesesi
A) I ve IV B) III ve IV C) I, II ve III D) Böbrek - İdrar kesesi - Üretra - Üreter
6. Aşağıdaki şekilde idrar oluşumu sırasında meydana 8. Sağlıklı bir insanda katı, sıvı ve gaz atıkların vücut
gelen süzülme, geri emilme ve salgılama olayları gös- dışına atılması sürecinde aşağıda verilen organlar-
terilmiştir. dan hangisi doğrudan görev almaz?
Getirici damar
Götürücü damar A) Böbrek B) Deri C) Pankreas
Bowman
kapsülü
Süzülme
9. İnsanın idrarında bulunan bazı azotlu boşaltım madde-
leri şunlardır:
Geri emilme
I. Üre
Salgılama
II. Ürik asit
III. NH3
Atardamar
Toplardamar
Havuzcuk
7. Normal şartlarda sağlıklı bir insanın nefronların-
İdrar kanalı
da aşağıdaki olaylardan hangisinin gerçekleşmesi
beklenmez? Buna göre,
A) İdrar toplama kanalından kan kılcalına su molekül- I. Atardamarla böbreğe oksijen bakımından zengin
lerinin geçmesi kan gelir.
B) Henle kulpunun çıkan kolunda yoğun biçimde tuzun II. Sağlıklı bir bireyin idrar kanalındaki sıvıda glikoz ve
geri emilmesi aminoasit bulunmaz.
III. Toplardamardaki üre yoğunluğu atardamardakin-
C) Hidrojen iyonlarının aktif taşıma ile nefron kanalına
den fazladır.
salgılanması
102 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
D C B E B E E C A C
ANALİZ
Üriner Sistem 48
1. Sağlıklı bir insanda böbrek atardamarında bulunan 4. Böbrekte gerçekleşen salgılama olayı için aşağıda-
bir kan hücresi; ki ifadelerden hangisi yanlıştır?
I II III
IV A) Akciğer Sindirim kanalı Böbrek
V
B) Böbrek Akciğer Sindirim kanalı
Buna göre sağlıklı bir insanda numaralı yapılardan C) Akciğer Böbrek Sindirim kanalı
hangisinde kan plazma proteinlerine rastlanır? D) Böbrek Sindirim kanalı Akciğer
7. Aşağıdaki şekilde insanda kalp, akciğer, böbrek ve ka- 9. Sağlıklı bir insana ait ter, kan, doku sıvısı ve idrarda
raciğer arasındaki bağlantıyı sağlayan damarlar, nu- ortak olarak bulunan molekül aşağıdakilerden han-
maralandırılarak gösterilmiştir. gisinde verilmiştir?
3
Kalp
1 5
10. I. Böbrekler soğuktan korunmalı
Böbrek II. Besinlerin temiz olmasına özen gösterilmeli
Ok yönleri kan akış yönünü gösterdiğine göre, nu- III. Bilinçsiz ilaç kullanılmamalı
maralandırılan damarlarla ilgili olarak,
Boşaltım sisteminin sağlığı için yukarıda verilenler-
I. En fazla karbondioksit, 1 ve 3 numaralı damarlarda den hangilerine dikkat edilmelidir?
bulunur.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
II. En az karbondioksit, 2 ve 3 numaralı damarlarda
bulunur. D) I ve III E) I, II ve III
III. Açlık halinde en fazla glikoz, 3 numaralı damarda
bulunur.
IV. En az üre, 5 numaralı damarda, en fazla ise 4
B
numaralı damarda bulunur. İ
Y
11. “Sağlıklı bir insanda K, L ve M olarak simgelenen üç
yorumlarından hangileri yapılamaz? O madde ile ilgili bazı özellikler şöyledir:
T
İ • K maddesi: Glomerulusta süzülüyor, bowman
A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III K
kapsülüne geçiyor ve proksimal tüpten kana tama-
D) II ve III E) III ve IV men geri emiliyor.
• L maddesi: Glomerulusta süzülüyor, %99’u nefron
kanallarında geri emiliyor.
• M maddesi: Salgılama ile kandan nefron kanalları-
na boşaltılıyor.
8. Üriner sistemin kısımlarına ilişkin bazı tanımlamalar Bu üç maddeden biri glikoz, biri su biri de penisilin an-
şöyledir: tibiyotiği olduğu bilindiğine göre aşağıdaki hangi seçe-
• Proksimal tüp ile distal tüp arasında kalan kıvrımlı nekte verilen eşleştirme doğrudur?”
kanaldır.
Sorunun yöneltildiği bir öğrenci soruyu doğru ya-
• Bowman kapsülünün içini dolduran kılcal damar
nıtladığına göre, aşağıdaki hangi seçeneği işaretle-
yumağıdır.
miş olmalıdır?
• Böbreğin çukur kısmında bulunup idrarın böbrekte
geçici olarak toplandığı kısımdır. K L M
• Böbrekteki idrarı, idrar kesesine taşıyan kanaldır. A) Su Glikoz Antibiyotik
104 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
C E A B D B C B B E C
ANALİZ
Üriner Sistem 49
1. Aşağıdaki şekilde böbreğin boyuna kesiti verilmiştir. 4. Karaciğerde sentezlenen bir üre molekülü, böbrek-
ten dışarı atılıncaya kadar,
I. aort,
Böbrek
atardamarı II. üst ana toplardamar,
(a) III. akciğer atardamarı,
Böbrek IV. alt ana toplardamar
toplardamarı
(b)
damarlarının hangilerinden geçmek zorunda değil-
Üreter dir?
(c)
7. Su hücre zarında akuaporin adı verilen protein kanalla- 9. Bir nefronun yapısında bulunan,
rından (%95) ya da fosfolipit tabakadan (%5) geçebilir.
Vücut susuz kaldığı zamanlarda ADH böbreklerin idrar I. Proksimal tüp
toplama kanalını oluşturan hücrelerin akuaporin mikta- II. Bowman kapsülü
rını artırarak suyun geri emilimini hızlandırır. Bu şekilde III. Distal tüp
ADH’ye bağlı su geri emilimi “fakültatif su geri emilimi”
olarak adlandırılır. yapılarından hangilerinde hem geri emilim hem de
aktif boşaltım (salgılama) görülür?
Alkollü içecekler tüketmek ADH salınımını baskıladı-
ğından böbreklerden fakültatif su geri emilim azalır, bu A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
da idrarla bol su atımına yol açar.
D) I ve II E) I ve III
Aşağıdaki şekilde hücre zarından suyun geçiş yolları
şematik olarak gösterilmiştir.
IV. Su
106 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
C C D A B D E B E A A
ANALİZ
Üriner Sistem 50
1. Aşağıdaki şekilde sağlıklı bir insana ait boşaltım siste- 4. Aşağıdaki tabloda sağlıklı bir bireyde böbrek atardama-
minin genel kısımları gösterilmiştir. rı ile böbrek toplardamarındaki maddelerin karşılaştırıl-
ması verilmiştir.
Böbrek Böbrek
toplardamarı atardamarı Madde Böbrek atardamarı Böbrek toplardamarı
I Fazla Az
Böbrek
II Fazla Az
III Fazla Az
IV Fazla Az
V Az Fazla
Üreter
Numaralandırılarak verilen maddeler aşağıdaki
Mesane hangi seçenekte doğru olarak eşleştirilmiştir?
D) I ve III E) II ve III
B
İ
Y
O
T
İ
2. I. Metabolizma atıklarının vücuttan uzaklaştırılması K
3. Böbrekte geri emilim aşağıda verilen yapılardan A) Böbrekte bulunan yapılar: III, IV, V, VI
hangisinde gerçekleşmez? B) İdrarı böbrekten idrar kesesine taşıyan yapı: I
E) Distal tüp
6. Bir insanda, zamana bağlı olarak kandaki su miktarında 9. Aşağıdaki şekilde böbrek nefronlarından birinin yapısı
meydana gelen değişim aşağıdaki grakte verilmiştir. verilmiştir.
K
Kandaki su miktarı P
Normal
su miktarı
L
0 t1 t2 t3 Zaman M R
Buna göre,
N
I. Zaman aralıklarının tümünde böbreklerde süzülme
ve geri emilim olayları gerçekleşir.
II. t1 - t2 aralığında, kandaki su miktarını normale dön-
dürmek için ADH miktarında artma gözlenir. Şekilde numaralandırılan kısımlarla ilgili,
III. t2 - t3 aralığında böbreklerde seyreltik idrar oluştu-
I. K’daki glikoz miktarı > N’deki glikoz miktarı
rularak kandaki su miktarı normale döndürülür.
II. L’deki üre miktarı > R’deki üre miktarı
yorumlarından hangileri yapılabilir? III. M’deki su miktarı > P’deki su miktarı
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III IV. R’deki üre yoğunluğu > K’daki üre yoğunluğu
I. üre,
10. Kronik böbrek yetmezliğinin görüldüğü bir insanda
II. kan proteinleri,
aşağıdaki hangi hormonun salgılanamaması sebe-
III. su, biyle anemi (kansızlık) görülebilir?
IV. fibrinojen
A) ACTH B) Eritropoietin C) ADH
moleküllerinden hangilerinin bulunması beklen-
mez? D) Aldosteron E) Kalsitonin
A) Yalnız IV B) I ve II C) II ve III
D) II ve IV E) III ve IV
11. Sağlıklı bir insanda üriner ve solunum sistemleri;
108 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
D E B A D E D C E B A
ANALİZ
Üriner Sistem 51
1. Aşağıdaki şekilde nefrona ait bazı kısımlar gösterilmiş- 3. Böbreklerin görevleriyle ilgili,
tir.
I. Kandaki azotlu boşaltım atıklarını uzaklaştırır.
1 II. Vücudun su ve mineral dengesini korur.
III. Kan pH’sinin dengelenmesinde rol oynar.
2 IV. Kanın pıhtılaşmasında rol oynayan fibrinojenin
üretimini sağlar.
4 A) I ve II B) I ve III C) II ve III
Buna göre, verilen kısımlarla ilgili olarak, 4. “Sağlıklı bir insanda, glomerulus kılcallarından bowman
kapsülüne;
I. Kan basıncının etkisiyle ATP harcanmadan suda
çözünen maddeler 1 numaralı yapıdan, 2 numaralı I. su,
yapıya geçer. II. alyuvar,
II. Suyun geri emiIiminin büyük bir kısmı 3 ve 4 numa- III. Na+ iyonu,
ralı bölümde gerçekleşir. IV. üre,
B
III. Sağlıklı bir insanda, 4 numaralı kısımda su, üre, gli- İ V. fibrinojen
Y
koz, amino asit ve kan hücreleri bulunabilir.
O moleküllerinden hangilerinin geçmesi beklenmez?”
T
yargılarından hangileri doğrudur? İ
K Öğretmenin soruyu yönelttiği Betül, aşağıdaki han-
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II gi seçeneği işaretlerse soruyu doğru cevaplamış
olur?
D) I ve III E) II ve III
A) I ve III B) II ve V C) I, II ve IV
6. İnsan kanında üre miktarının artmasına; 9. Böbreklerin glomerulus kılcallarında getirici atar-
damarların ucundan (K), götürücü atardamarların
I. böbrek yetmezliğinin görülmesi, ucuna (L), doğru süzülmeyecek büyüklükteki kan
II. glomeruluslardaki kan basıncının düşmesine bağlı proteinlerinin yoğunluğundaki değişmeyi aşağıda-
olarak ürenin yeterince süzülmemesi, ki graklerden hangisi en iyi ifade eder?
III. oksijen yetersizliğine bağlı olarak ürenin geri emi-
lememesi A) Protein yoğunluğu B) Protein yoğunluğu
I. kabuk (korteks),
II. öz (medulla),
III. havuzcuk (pelvis)
8. İnsan vücudu için gerekli olmayan çok zehirli kü-
çük moleküllü bir bileşik, kısımlarının hangilerinde meydana gelir?
110 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
C B D B E D C E C A A
SENTEZ
Üriner Sistem Genel Tekrar 52
1. Aşağıdaki şekilde insana ait böbreğin kısımları göste- 4. İnsanda görülen;
rilmiştir.
I. normalden çok su içme,
II. bir süre soğuk ortamda kalma,
Kabuk
Öz bölgesi III. heyecan veya korku veren bir durumla karşılaşma
Z
yargılarından hangileri doğrudur?
B
İ
A) I ve II B) II ve III C) III ve IV Y
O Buna göre K, L, M, N ve Z ile simgelenen özelliklerle
D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV T ilgili aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?
İ
K A) K: Soluk verme ile CO2’nin atılması
7. Aşağıdaki tabloda sağlıklı bir insanda bulunan bazı 10. Aşağıdaki şekilde sağlıklı bir insana ait, nefron kısımla-
vücut sıvıları ve bu vücut sıvılarının içerikleri gösteril- rı numaralandırılarak gösterilmiştir.
miştir.
1
Kan İdrar Doku sıvısı
Alyuvar + – –
2
Akyuvar + – +
Protein + – +
Glikoz + – +
Üre + + +
5
Su + + +
Buna göre, 3
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
D) I, II ve III E) I, II, III ve IV 11. Tansiyonu düşmüş bir bireyin tuzlu ayran içmesine
bağlı olarak, tansiyonun normale dönmesi sürecinde;
112 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
E E A E B D C E C B C
ANALİZ
Üreme Sistemi ve Embriyonik Gelişim 53
1. Menstrüasyon periyodu ile ilgili aşağıdakilerden 4. Aşağıdaki şekilde yumurta oluşumu (oogenez) şematik
hangisi yanlıştır? olarak verilmiştir.
6. Menstrüal döngü sürecinde bu döngünün üzerin- 9. Öğretmen Deniz’e insanın üreme sistemine ait kısım-
de etkili olan bir hormonun (X) kandaki düzeyi (I) ve larda meydana gelen olaylara ilişkin bir tablo hazırla-
endometriyum kalınlığındaki değişimler (II) aşağıda ve- masını istiyor. Deniz, aşağıdaki tabloyu oluşturuyor.
rilmiştir.
Kısım Meydana gelen olay
Xhormonu
Seminal sıvının üretilmesi ve
I. Prostat bezi
I salgılanması
Östrojen ve progesteron hormo-
II. Ovaryum
nunun üretilmesi
III. Yumurta kanalı Spermin yumurtayı döllemesi
II Embriyonun beslenmesi için
IV. Endometrium plasentanın oluşmasına katkı
sağlar
0 5 10 15 20 25 V. Sertoli hücreleri Yumurtanın üretilmesi
Günler
Buna göre “X” ile gösterilen hormon aşağıdakiler- Öğretmen Deniz’e kaç numaralı kısımların karşısın-
den hangisidir? daki olayların yanlış olduğunu söyleyecektir?
7. Dişi bireylerde; 10. Uterus kaslarının güçlü bir uyaranı olan oksitosin do-
B ğum sırasında ve emziren kadınlarda önemli derece-
I. fallopi tüpünün enfeksiyon nedeniyle tıkanması, İ
Y de yüksek miktarlarda salgılanır. Uterustaki oksitosin
II. ovaryumda oogenezin gerçekleşmemesi,
O reseptörlerinin sayısı, hamileliğin sonlarına doğru pik
III. hormonların dengesiz salgılanması T
yapar ve uterus düz kasları hormonların uyarıcı etkisi-
İ
K ne daha hassas hale gelir. Doğum yaklaştıkça uterus
durumlarından hangileri kısırlığa neden olabilir?
ve serviksin gerilmesi, duyu nöronları ile hipotalamusu
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II uyarır. Hipotalamusta oksitosin sentezleyerek ve hipo-
zin arka lobunu oksitosin salgılaması için uyararak
D) I ve III E) I, II ve III uterusa cevap verir. Kanın oksitosin seviyesi yüksel-
dikçe uterusun kasılmaları artar ve doğum hız kazanır.
Oksitosin aynı zamanda hem erkek hem de kadınlarda
beyinde bir nörotransmitter olarak da görev yapar. Bu
8. Bir dişinin üreme döneminde görülen; özelliği ile de çiftler ve aile fertleri arasındaki güveni ar-
tırarak bireylerin birbirine bağlanmasında rol oynar.
I. LH’nin etkisiyle meydana gelen ovulasyondan
sonra korpus luteumun oluşması, Yukarıda verilen bilgilere göre,
II. gelişen folikülde östrojenin hafif artışının FSH ve
I. Oksitosin hipotalamusta üretilir.
LH salgılanmasını azaltması,
II. Kandaki oksitosin seviyesi her kadında aynı olup,
III. hipotalamustan salgılanan GnRH’ın (uyarıcı faktör)
değişmez.
FSH salınımını artırması,
III. Doğum yaklaştıkça uterustaki oksitosine duyarlı
IV. östrojenin ovulasyondan önce fazla salgılanması-
reseptörlerin sayısı artar.
nın LH salınımını artırması
IV. Oksitosin sadece kadınlarda üretilip salgılanır.
olaylarından hangileri ovaryumun geri bildirim ile
hipofizi etkilediğine kanıt olarak gösterilebilir? yargılarından hangilerine varılabilir?
114 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
C B D D C C E B A A
ANALİZ
Üreme Sistemi ve Embriyonik Gelişim 54
1. Aşağıdaki şekillerde insanın dişi ve erkek bireylerde 3. İnsanda dişi üreme sistemini kontrol eden bazı hor-
üreme hücrelerinin oluşumu şematize edilmiştir. monlar ve görevleri şöyledir:
C) III II I IV
Tabloda numaralandırılan hangi yapının görevi
yanlıştır? D) IV III II I
E) III IV II I
A) I B) II C) III D) IV E) V
III. sitokinezin gerçekleşmesi, II. akrozomda bulunan hidroliz enzimlerinin zona pel-
lusidayı parçalaması,
IV. üreme hücrelerinin hareket yeteneği kazanması
III. sperm çekirdeğinin yumurta hücresine girmesi,
olaylarının erkeklerde ve dişilerde görülenleri aşa- IV. zona pellusidanın enzimlerle sertleşmesi
ğıdakilerden hangisinde doğru eşleştirilmiştir?
olayları aşağıda verilen hangi sırada gerçekleşir?
Erkek Dişi
A) I, II III, IV A) I - II - III - IV B) II - I - III - IV
durumlarından hangileri feed back mekanizmasına Yukarıdaki olaylardan hangileri dişi üreme siste-
örnektir? minde ovaryumda gerçekleşir?
116 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
A D E B C A E A E B
ANALİZ
Üreme Sistemi ve Embriyonik Gelişim 55
1. Erkeklerin üreme organı olan testisin kesiti ve testisin 3. Normal bir insanın dişi bireyine ait ovaryum dön-
bağlı olduğu kanallar aşağıdaki şekilde gösterilmiştir. güsünde yer alan ovulasyon evresinde aşağıdaki
olaylardan hangisi meydana gelir?
2. Aşağıdaki şemada sperm ve yumurtanın farklı ve ortak E) Testosteron, ön hipoz ve hpotalamus üzerine ne-
olan özellikleri harerle simgelenmiştir. gatif geri bildirim uygular.
Yumurta
K
Sperm
L
5. “İnsanın embriyonik gelişimi sürecinde, zigottan morula
M oluşurken;
I. DNA’nın eşlenmesi,
Buna göre, K, L ve M aşağıdaki hangi özelliği sim-
II. mitoz bölünme,
gelemez?
III. mayoz bölünme
A) K: Aktif yer değiştirme hareketi yapabilme
olaylarından hangilerinin gerçekleşmesi beklenmez?”
B) L: Haploit kromozomlu olma
Sorunun yöneltildiği bir öğrenci aşağıdaki hangi se-
C) L: Mitokondri organeli bulundurma
çeneği işaretlerse soruyu doğru cevaplamış olur?
D) M: Sindirim enzimi bulunduran akrozom organeli ta-
şıma A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
6. Mayoz bölünme sonucunda oluşan yuvarlak haploit 8. Bir kadındaki mentrüasyon döngüsünün hormonal
kromozomlu hücrelere spermatit adı verilir. Spermatit- kontrolü;
lerin farklılaşarak sperm oluşturmasına spermiyogenez
I. hipotalamus,
denir.
II. hipofiz,
Buna göre spermiyogenez sürecinde; III. ovaryum
I. golgi aygıtının akrozomu oluşturması, yapılarından hangileri ile sağlanır?
II. mikrotübüllerin dışarıya doğru kamçıyı oluşturması, A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
III. mitokondrinin bölünerek sayısını artırması,
D) I ve II E) I, II ve III
IV. sitoplazmanın fazlasının hücreden atılması
Testis Ovaryum
B D) Morula evresindeki hücrelerin kromozom sayısı aynıdır.
İ
Y E) Anne ile fetüs arasında madde alışverişinin yapıldı-
Sperm Yumurta O ğı organa plasenta denir.
ana I II ana T
hücresi hücresi İ
Mayoz Mayoz K
A) I, II ve III IV, V ve IV A) 1 ve 2 3
B) I, II, V ve VI III ve IV B) 1 ve 3 6
C) III ve IV I, II, V ve VI C) 5 ve 6 1 ve 2
D) II, III ve IV I, V ve VI D) 4 ve 5 3 ve 6
E) II, III ve IV I, V ve VI E) 3 ve 4 5 ve 6
118 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
E A C D C E B E C A
ANALİZ
Üreme Sistemi ve Embriyonik Gelişim 56
1. Aşağıdaki grakte dişi üreme sistemine ait uterus du- 4. Endokrin bezlerden kana salgılanan birçok hormonun
varının (döl yatağı) hormonların etkisi ile günlere bağlı kandaki miktarı feed back mekanizması ile kontrol edi-
gelişimi verilmiştir. lir. Salgılanan bir hormon kendi yapımını ya da başka
bir hormonun yapımını daha da çok artırıyorsa pozitif
(+) feed back, azaltıyorsa negatif (-) feed back meka-
çok
I. testosteron,
1 2 3 4 II. östrojen,
az
0 4 14 28 III. inhibin
Gün
hormonlarından hangileri (-) feed back mekanizma-
Buna göre, numaralandırılmış dönemlerle ilgili olarak, sında görev alır?
2. İnsanın üreme sistemine ait aşağıdaki yapılardan D) Dişilerde sitokinez sırasında eşit olmayan bir sitop-
hangisi karşısında verilen olayı gerçekleştiremez? lazma dağılımı olur.
D) Epididimis † Spermatogenez
yapılarından hangi sıraya göre geçerek vücudun dı- IV. organogenezin gerçekleşmesi
şına atılır?
olaylarının meydana geliş sırası aşağıdakilerin han-
gisinde doğru olarak verilmiştir?
A) I - II - III B) I - III - II C) II - I - III B
İ
D) II - III - I E) III - II - I A) I - II - III - IV B) I - III - II - IV
Y
O
C) II - I - III - IV D) III - II - I - IV
T
İ
E) IV - III - II - I
K
9. İnsanın erkek üreme sistemine ait bazı yapılar aşağıda
verilmiştir.
Sertoli Prostat Epididimis 12. İnsanın üremesi sürecinde meydana gelen bazı olaylar
hücresi bezi kanalı
1 2 3 şöyledir:
I. Mayoz bölünme ile spermlerin oluşması
Cowper Üretra Leydig
bezi hücreleri II. Sertoli hücrelerinin inhibin salgılaması
4 5 6
III. Folikül parçacıklarının birleşerek korpus luteumu
Buna göre; oluşturması
a. inhibin hormonu salgılayan, IV. Sperm ile ikincil oosit hücresinin çekirdeklerinin
b. testosteron hormonu salgılayan birleşmesi
yapılar aşağıdaki hangi seçenekte doğru olarak Verilen olaylardan hangileri erkek, hangileri kadı-
eşleştirilmiştir? nın üreme sisteminde gerçekleşir?
a b Erkekte Kadında
A) I ve II III ve IV
A) 1 6
B) II ve III I ve IV
B) 1 ve 3 6
C) I ve IV II ve III
C) 5 ve 6 1 ve 2
D) III ve IV I ve II
D) 4 ve 5 3 ve 6 E) II ve IV I ve III
E) 3 ve 4 5 ve 6
120 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
D D B E C B C B A E B A
ANALİZ
Üreme Sistemi ve Embriyonik Gelişim 57
1. Sperm ve yumurtanın kaynaşması ile oluşan zigot, 4. İnsanlarda zigotun bölünmesi ile oluşan yeni hücreler
segmentasyon adı verilen süreç ile morulayı oluşturur. değişik görevleri yapabilecek şekilde özelleşerek çeşitli
Bu süreçte oluşan her hücre büyümeden bölünür. dokuları oluşturur.
I. Dört blastomerli evre Buna göre, aynı zigottan farklı görevleri gerçekleş-
II. Zigot tirebilecek dokuların oluşması;
III. Morula, I. değişik hücrelerin farklı gen bölgelerinin aktif olma-
IV. Sekiz blastomerli evre sı,
Buna göre, yukarıdaki yapıların her bir hücresinin II. değişik dokulardaki hücrelerde DNA miktarının ve
içerdiği sitoplazma miktarının en fazla olandan en DNA’daki nükleotit dizilişinin farklı olması,
az olana doğru sıralanışının aşağıdakilerden hangi- III. bölünme sırasında dokuları oluşturacak hücrelerin
sindeki gibi olması beklenir? mutasyona uğraması
A) I ve II B) I ve IV C) II ve III
D) II ve IV E) III ve IV
7. Plasentalı bir memeli olan insanın embriyonik geli- 10. Dişi üreme sistemi;
şimi sürecinde meydana gelen;
I. mayoz bölünme ile gamet oluşturma,
I. organogenez ile organların oluşması, II. eşeysel hormonlar üretme,
II. segmentasyon ile morulanın oluşması, III. zigot oluşumu için optimum ortam oluşturma,
III. mitoz bölünme ile ikili blastomerin oluşması, IV. fetüsün gelişimi için ortam hazırlama
IV. histonegenez ile dokuların oluşması
olaylarından hangilerini gerçekleştirir?
olaylarından hangileri gastrula evresinden önce başlar?
A) Yalnız I B) I ve II C) I, II ve III
A) I ve II B) II ve III C) III ve IV
D) I, III ve IV E) I, II, III ve IV
D) I, II ve III E) II, III ve IV
D) I ve II E) II ve III
12. Aşağıda lüteinleştirici hormonun bazı zyolojik et-
kileri verilmiştir.
I. Ovulasyonu sağlar.
II. Korpus luteumun oluşmasını sağlar.
III. Testosteronun salgılanmasını sağlar.
9. Embriyonik gelişim sürecinde uterusta oluşan pla- Bu fonksiyonların erkek ve dişilerde gerçekle-
senta; şenleri aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak
eşleştirilmiştir?
I. gaz alış verişi,
II. beslenme, Erkeklerde Dişilerde
III. hormon üretme ve salgılama, gerçekleşenler gerçekleşenler
A) I II, III
IV. anneden fetüse bazı antikorların geçişine izin verme
B) II I, III
olaylarından hangilerinde rol oynar?
C) III I, II
A) I ve II B) I ve IV C) II ve III D) I, II III
122 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
A B C A E E B B E E A C
SENTEZ
Üreme Sistemi ve Embriyonik Gelişim Genel Tekrar 58
1. İnsanda sağlıklı bir dişi bireyin menstrüasyon döngüsü; 4. İnsanda bir doğumda birden fazla bireyin doğmasına
çoklu doğum denir. Çoklu doğumla tek veya çift yumur-
I. folikül evresi, ta ikizleri meydana gelebilir.
II. ovulasyon evresi,
Çoklu doğumla meydana gelen tek ve çift yumurta ikiz-
III. korpus luteum evresi,
lerine ilişkin bazı özellikler aşağıda verilmiştir.
IV. menstrüasyon evresi
I. Kan grupları farklı olabilir.
olmak üzere dört evreyi kapsar.
II. Hamilelik süresince aynı plasentadan beslenebilirler.
Buna göre; III. Anneye ait mitokondri organeli taşırlar.
a. LH’nin etkisiyle sekonder oositin fallopi tüpüne geç- IV. Tüm kalıtsal özellikleri aynıdır.
mesi,
Bu özelliklerin tek ve çift yumurta ikizlerine ait olan-
b. uterus iç duvarının parçalanarak dışarı atılması, ları aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?
c. östrojen salınımının artması, Tek yumurta Çift yumurta
d. folikül hücrelerinin yağla dolarak sarı cisme dönüş- ikizi ikizi
mesi A) I, II, III I, III, IV
olaylarının meydana geldiği evreler aşağıdakiler- B) I, III, IV II, III, IV
den hangisinde doğru eşleştirilmiştir? C) II, III, IV I, III
I II III IV D) III, IV I, II, IV
A) a b c d
E) I, III, IV II, IV
B) b a d c
C) c a d b B
İ
D) c d a b Y
O 5. Aşağıda dişi üreme sistemine ait bazı hormonlar ve bu
E) d a b c T hormonların birbirleri arasındaki ilişki şematize edilmiştir.
İ
K Hipotalamus
RF
Östrojen
Hipofiz
2. İnsanda zigot oluşumu aşağıdaki yapılardan hangi- FSH
sinde meydana gelir?
Oogenez Yumurtalık
A) Fallopi tüpü B) Vas deferens kanalı başlar
Östrojen
C) Vajina D) Rahim
Uterus Uterus duvarı
E) Ovaryum kalınlaşır
Buna göre,
A) Yalnız I B) I ve II C) I, II ve III
D) I, II ve IV E) II, III ve IV
10. • Kaliteli sperm üretimi için ortam sıcaklığının vücut
sıcaklığına göre 3 - 4 oC daha düşük olmasını sağ-
layan yapı
• Spermatonegezin gerçekleştiği yapı
• Seminal sıvıyı üreten yapılardan biri
• Spermi üretra kanalına taşıyan yapı
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III
8. Dişi üreme sisteminde bulunan yumurta kanalının II. Oluşan zigotun ilk mitoz bölünmeleri fallopi tüpünde
tıkalı olduğu bir durumda aşağıdaki olaylardan han- başlar.
gisi görülmez? III. Plasenta aracılığı ile gelen besin maddeleri göbek
bağındaki toplardamarla fetüse taşınır.
A) Zigot oluşumu gözlenir.
IV. Göbek bağındaki atardamarlar kirli, toplardamar
B) Progesteron hormonu üretilir. temiz kan taşır
124 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
C A D C E C E A C D E
SENTEZ
Üreme Sistemi ve Embriyonik Gelişim Genel Tekrar 59
1. Dişi bireylerde sekonder oositin fallopi tüpüne geçme- 4. İnsanda gametogenez sonucu oluşan sağlıklı üre-
sinden sonra korpus luteum oluşur. me hücrelerinin;
II. FSH’nin ovaryumu uyarması ile östrojenin salgı- III. hareket çeşitleri,
lanması, IV. kromozom sayısı
III. hipofiz bezinden oksitosin hormonunun salgılan- niceliklerinden hangileri kesinlikle aynıdır?
ması
A) Yalnız IV B) I ve II C) I, II ve IV
olaylarından hangileri korpus luteumun oluşmasın-
dan önce gerçekleşir? D) I, III ve IV E) II, III ve IV
D) I ve II E) II ve III
5. I. Sperm
II. Birincil spermatosit
D) Aktif hareket edebilen hücrelerin oluşması E) Embriyonik süreçte fetüsün damarlarında annenin
kanı dolaşır
E) Bireyin yaşamı boyunca aralıksız gerçekleşmesi
7. Erkek üreme sisteminde meydana gelen; 10. Aşağıdaki şemada erkek bireylerde üreme sistemini
kontrol eden hormonların etkileşim mekanizması veril-
I. idrar ve spermin farklı zaman dilimlerinde üretraya miştir.
geçişini sağlama,
Hipotalamus
II. spermlerin beslenmesini sağlama,
GnRh
III. spermlerin hareketini kolaylaştırma
Hipofiz bezi
olaylarından hangileri yardımcı bezlerin görevlerin-
D) II ve III E) I, II ve III K L
İnhibin Testosteron
K L
8. İnsanlarda hamilelik boyunca embriyonik sürecin
A) Sertoli hücreleri Leydig hücreleri
takip edilmesinde;
B) Epididimis Vas deferens
I. amniyosentez,
C) Prortat bezi Cowper bezi
II. tomografik inceleme, B
İ D) Leydig hücreleri Sertoli hücreleri
III. ultrasonografi,
Y
IV. radyografik inceleme O E) Skrotum Üretra
T
İ
uygulamalarından hangileri önerilmez?
K
A) I ve II B) II ve IV C) III ve IV
D) I, II ve III E) II, III ve IV 11. Kısırlık (infertilite) yoğun tıbbi incelemeler sonucu ne-
deni anlaşılabilen klinik bir sorundur. Kısırlığın nedeni
çok çeşitli olup, kusur kadında veya erkekte olabilir. Bu
sorunun çözümünde yardımcı üreme teknolojileri kul-
lanılır. Bu yöntem in vitro fertilizasyon (IVF) yöntemi
olarak isimlendirilir.
9. Tek yumurta ve çift yumurta ikizi bireylerin oluşu- I. kadının ovaryumundan çok sayıda yumurta hücre-
munda; sinin alınması,
II. yumurta ile spermlerin laboratuvar ortamında
I. sperm ve yumurtanın birleşerek zigotu oluşturması, buluşturulması,
II. bir zigotun mitoz bölünmesiyle iki bireyin gelişmesi, III. embriyonun anne rahmine transfer edilmesi,
III. iki farklı yumurtanın iki farklı spermle döllenmesi IV. laboratuvar ortamında spermin yumurtayı döllemesi
sonucu iki bireyin oluşması
aşamaları aşağıda verilen hangi sırada uygulanır?
olaylarından hangileri ortak olarak görülür?
A) I - II - III - IV B) I - II - IV - III
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
C) II - I - III - IV D) III - II - I - IV
D) I ve II E) II ve III
E) IV - I - II - III
126 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
D E C A C E E B A A B
GENDEN PROTEİNE
2.
ÜNİTE
ÜNİTENİN BÖLÜMLERİ
• Nükleik Asitler
• Genetik Şifre ve Protein Sentezi
• Biyoteknoloji ve Genetik Mühendisliği
• Ünite Değerlendirme
ANALİZ
Nükleik Asitler 1
1. “Nükleik asitlerin yapısına katılan; 4. Bir molekülün genetik materyal olarak kabul edil-
I. fosforik asit, mesi için aşağıda verilen özelliklerden hangisine
sahip olması gerekmez?
II. guanin ribonükleotit,
III. deoksiriboz şekeri, A) Kendini eşleyebilme
IV. sitozin bazı B) Bilgi depolama
moleküllerinden hangileri DNA ve RNA’da ortak olarak C) Depoladığı bilgiyi ifade etme
bulunur?”
D) Mutasyonla çeşitlenme
Bu sorunun yöneltildiği bir öğrenci aşağıdaki han- E) İnorganik yapılı olma
gi seçeneği işaretlerse soruyu doğru cevaplamış
olur?
A) I ve IV B) II ve III C) III ve IV
D) I, III ve IV E) II, III ve IV
D) II ve III E) I, II ve III
Miktar
8. İnsanın hücrelerinde bulunan bir nükleik asitin sahip ol-
duğu bazı özellikler şunlardır:
I. Kendini eşleyebilme,
II. Protein sentezinde rol oynama,
III. Kalıtsal özelliklerin nesilden nesile aktarılmasını B K L M N
İ
sağlama Tüketilen maddeler
Y
IV. Glikozit bağı içerme O
Grafikte miktarları verilen bu maddeler aşağıdaki
T
Verilen özelliklerden hangileri bu nükleik asitin İ hangi seçenekteki gibi olabilir?
K
DNA olduğuna kanıt olarak gösterilebilir?
K L M N
A) I ve III B) II ve III C) III ve IV A) Adenin Guanin Deoksiriboz Fosfat
B) Deoksiriboz Adenin Fosfat Guanin
D) I, II ve III E) II, III ve IV
C) Deoksiriboz Fosfat Adenin Timin
D) Fosfat Deoksiriboz Adenin Sitozin
E) Fosfat Timin Guanin Adenin
130 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
A B E E C A D A A E D E
ANALİZ
Nükleik Asitler 2
1. Prokaryotik organizmaların ökaryotlara göre çok 4. Bir DNA molekülünün yapısında en fazla kaç çeşit
sık mutasyona uğraması, azotlu organik baz ve kaç çeşit nükleotit bulunur?
II. Normal şartlarda aynı bireyin farklı dokularındaki B III. fotosentez ile organik besinin sentezlenmesi
DNA’nın nükleotit dizilişi aynıdır. İ
Y durumlarından hangilerinin görülmesi gerekli ön
III. Hücrede çekirdek, mitokondri ve kloroplast gibi O koşuldur?
T
organellerde bulunur.
İ
K A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III
açıklamalarından hangileri doğrudur?
D) II ve III E) I, II ve III
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) II ve III E) I, II ve III
7. Bir bitkinin yetiştiği ortama işaretli azot ve kükürt içeren 10. Hücrelerde bulunan mRNA molekülleriyle ilgili,
tuzlar konuluyor.
I. Canlının değişik hücrelerindeki mRNA’lar farklı
Bir süre sonra bu bitkinin hücrelerinde sentezle- nükleotit dizilişinde olabilir.
nen, II. Canlının aynı hücresi içinde farklı nükleotit dizilişin-
de mRNA’lar bulunabilir.
I. DNA
III. Canlının farklı hücrelerinde aynı nükleotit dizilişinde
II. mRNA
mRNA’lara rastlanabilir.
III. protein
yargılarından hangileri doğrudur?
moleküllerinden hangilerinin yapısında işaretli azot
ve kükürte bir arada rastlanabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) I, II ve III
D) I ve III E) II ve III
I. glikozit,
12. Kendini eşlemek için hazırlık yapan bir DNA’da aşa-
II. hidrojen,
ğıdaki enzim çiftlerinden hangilerinin artması bek-
III. peptit, lenir?
IV. fosfoester
A) Pepsin – Helikaz
bağ çeşitlerinden hangilerinin bulunması beklen-
B) Helikaz – DNA polimeraz
mez?
C) Helikaz – Amilaz
A) I ve II B) I ve III C) II ve III
D) Lipaz – DNA polimeraz
D) I, II ve III E) I, III ve IV
E) RNA polimeraz – Lipaz
132 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
A E A D B A C D E E A B
ANALİZ
Nükleik Asitler 3
1. DNA’nın hücredeki fonksiyonlarıyla ilgili, 4. DNA molekülündeki;
olaylarından hangileri bir çeşit gen mutasyonudur? I. pirimidin bazlarının toplam sayısı,
II. toplam hidrojen bağ sayısı,
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
B
İ III. bir iplikteki adenin bazı sayısı,
D) II ve III E) I, II ve III Y IV. toplam guanin bazı sayısı
O
T
İ niceliklerinden hangileri hesaplanabilir?
K
A) I ve II B) I ve IV C) II ve III
3. Aşağıdaki grakte hücredeki deoksiribonükleotit mikta-
rının zamana bağlı değişimi verilmiştir. D) I, II ve IV E) II, III ve IV
deoksiribonükleotit
Serbest
miktarı
G S A
Buna göre hücrede; A T A T
T A A T G
I. replikasyon, G
S T A S
II. hidroliz,
III. transkripsiyon, I.DNA II.DNA III.DNA
IV. translasyon
DNA’larda meydana gelen bu mutasyonlardan han-
olaylarından hangilerinin gerçekleşmesi grafikte gileri onarılabilir? (Harflerin olmadığı bölgeler nükleotit
verilen durumun nedeni olabilir? kayıplarının olduğu bölgeleri göstermektedir.)
7. Aynı türden iki bireyin özdeş iki hücresindeki 10. Tek ipliğinde 1200 nükleotit bulunan bir DNA mole-
DNA’larında, külü ile ilgili,
D) II ve IV E) II, III ve IV
134 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
D E A C D A D C B C B A
ANALİZ
Nükleik Asitler 4
1. Bir deoksiribonükleotitin yapısında bulunan moleküller 4. Pirimidin sayısı bilinen bir DNA’da;
şunlardır:
I. tek ipliğindeki timin bazı sayısı,
Azotlu baz Deoksiriboz Fosforik asit II. toplam deoksiriboz sayısı,
1 2 3
III. tek iplikteki fosfat sayısı
Verilen moleküllerden hangileri organik yapılı olup,
moleküllerinden hangilerinin sayısı hesaplanabilir?
canlılar tarafından sentezlenebilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III
D) I ve III E) II ve III
D) II ve III E) I, II ve III
yargılarından hangileri doğrudur? 6. Ağır azotlu bir DNA molekülünün normal azotlu nükleotit
içeren ortamda dört kez eşlenmesi sağlanıyor.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
Eşlenme sonucu oluşan DNA’ların kaç tanesinin
D) I ve II E) II ve III
tüm nükleotitleri normal azotlu olur?
A) 8 B) 12 C) 14 D) 30 E) 32
moleküllerinin küçükten büyüğe doğru sıralanışı III. pürin bazlarının toplam sayısı
aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir? niceliklerinden hangilerinin farklı olması yol açar?
A) II – III – I – IV B) II – I – IV – III
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
C) III – I – II – IV D) III – II – I – IV
D) I ve II E) II ve III
E) IV – I – II – III
A) Sitozin ribonükleotit
12. DNA’nın replikasyonu sırasında ortamda bulunan;
B) Timin deoksiribonükleotit
I. adenin,
C) Adenin ribonükleotit
II. guanin,
D) Urasil ribonükleotit
B III. fosforik asit,
E) Guanin deoksiribonükleotit İ
Y IV. deoksiriboz,
O
T
V. sitozin
İ
10. DNA ipliklerinden birinde normal azotlu 14N, diğerinde K moleküllerinden hangileri her zaman eşit sayıda tü-
ağır azotlu 15N nükleotit bulunan bir bakteri, ağır azotlu ketilir?
oramda 5 kez eşleniyor.
A) I ve V B) II ve III C) II ve IV
Bu süreçte meydana gelen olaylara bağlı olarak,
D) III ve IV E) III ve V
Kurulan fosfodiester
Tüketilen deoksiriboz
bağ sayısı
sayısı
Zaman Zaman
I II
miktarı
136 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
B E B E A C B E C E D D A
ANALİZ
Nükleik Asitler 5
1. tRNA’nın sahip olduğu; 4. Kloroplast organelinde gerçekleşen;
I. mRNA,
II. tRNA,
III. rRNA
5. Hücrede bulunan nükleik asit çeşitlerinden birinin özel-
moleküllerinin bulunma oranları aşağıdakilerin likleri şunlardır:
hangisinde doğru olarak verilmiştir? I. Tekrar tekrar kullanır
II. Çekirdekte sentezlenir
A) I > II > III B) I > III > II C) II > I > III B
İ III. Sentezinde RNA polimeraz rol oynar
D) III > II > I E) III > I > II Y
IV. Fosfodiester bağları bulundurur
O
T
İ Bu özelliklerden hangileri ökaryot hücrelerde bulu-
K nan tüm RNA çeşitlerinin ortak özelliğidir?
7. Hücrede meydana gelen bazı olaylar kısaca şöyledir: 10. Aşağıdaki şekilde DNA’da bulunan nükleotitlerin bağ-
lanma biçimleri gösterilmiştir.
a. mRNA’nın ribozomun küçük alt birimine bağlan-
ması P
b. DNA’daki genetik şifrenin ribozoma taşınması D A T D
c. Sitoplazmadaki serbest amino asitlerin ribozoma P
taşınması P
C G
Verilen bu olaylar ile bu olayların gerçekleşmesin- D D
de rol oynayan, P
P
I. mRNA
D G C D
II. tRNA
III. rRNA
P
P
Buna göre bir hücrede DNA tarafından sentezlenen 11. Aşağıda nükleik asitlere ait bazı özellikler verilmiştir.
aşağıdaki proteinlerden hangisi diğerlerine göre en
I. Yapısında deoksiriboz şekeri ve timin bazı bulun-
az işlev yapar?
durma
A) DNA polimeraz enzimi II. Tek zincirden oluşma
B) Ribozomal proteinler III. Ökaryot hücrelerde çekirdek, mitokondri ve ribo-
zomda bulunma
C) ATP sentaz enzimi
IV. Kendini eşleyebilme
D) RNA polimeraz enzimi
Bu özelliklerin DNA ve RNA’ya ait olanları aşağıda-
E) Solunum enzimleri
ki hangi seçenekte doğru olarak eşleştirilmiştir?
DNA RNA
A) I ve II III ve IV
9. Bir nükleik asit hidroliz edildiğinde açığa çıkan mo-
leküllerden hangisi o nükleik asidin çeşidini kesin- B) I ve III II ve IV
likle belirlemez? C) I ve IV II ve III
D) I, II ve III Yalnız IV
A) Riboz B) Fosfat C) Deoksiriboz
E) I, II, III ve IV Yalnız I
D) Timin E) Urasil
138 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
E D C E E B D A B D C
ANALİZ
Genetik Şifre ve Protein Sentezi 6
1. Protein sentezinde rol oynayan amino asitlerle ilgili, 4. Aşağıdaki tabloda üç farklı amino asidi şifreleyen DNA
ve mRNA’daki kodonlar ile tRNA’daki antikodonlar ve-
I. Tüm çeşitlerinde hem amino hem de karboksil rilmiştir.
grubu bulunur.
DNA mRNA tRNA
II. İnsanlar tüm çeşitlerini sentezleyebilir.
Amino asitler (kodonu) (kodonu) (antikodonu)
III. Peptit bağlarıyla bağlanarak proteinlerin yapısına Amino asit K ATG 1 AUG
katılırlar.
Amino asit L 2 USG 3
açıklamalarından hangileri doğrudur? Amino asit M GSG 4 GSG
1 2 3 4
A) UAS AGS ASG GSG
2. I. Kodon sayısı B) UAS ASG AGS SGS
II. Fosforik asit sayısı
C) TAS AGS AGS SGS
III. Şeker çeşidi
D) UAS AGS AGS SGS
DNA’nın farklı gen bölgelerinden sentezlenen E) UAS TGS AGS SGS
mRNA moleküllerinin yukarıda verilen özelliklerin-
den hangileri farklılık gösterebilir?
DNA mRNA
6. Hücrede protein sentezi ve genetik şifrelerle ilgili, 9. Ökaryot bir hücrede protein sentezi sırasında;
I. Bir hücrede en çok 64 çeşit kodon bulunabilir. I. mRNA kodonunun tRNA antikodonuna bağlan-
II. Bir çeşit amino asidin taşınmasında birden çok ması,
tRNA görev alabilir. II. mRNA’nın sentezlenmesi,
III. Bazı amino asitler sadece tek çeşit tRNA ile taşı- III. amino asitlerin tRNA’ya bağlanması,
nabilir. IV. amino asitler arasında peptit bağının kurulması
IV. Prokaryotlardaki protein sentezi ökaryotlardaki pro-
tein sentezinden hızlıdır. olaylarından hangileri ribozomda gerçekleşir?
140 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
C C A D B E E A C A D
ANALİZ
Genetik Şifre ve Protein Sentezi 7
1. Ökaryotik bir hücrede aşağıda verilen organel çift- 5. “Ökaryotların protein sentezinde meydana gelen;
lerinden hangisinde protein sentezi gerçekleşir? I. ribozomun küçük ve büyük alt birimlerinin bir araya
gelmesi,
A) Koful – Golgi aygıtı
II. amino asitler arasında peptit bağlarının kurulması,
B) Mitokondri – Kloroplast
III. mRNA’nın çekirdekten sitoplazmaya geçmesi
C) Sentrozom – Koful
olaylarından hangileri prokaryotların protein sentezinde
D) Golgi aygıtı – Lizozom de gerçekleşir?”
E) Lizozom – Koful
Selin, yukarıdaki soruya doğru cevap verdiğine
göre aşağıdaki hangi seçeneği işaretlemiş olmalı-
dır?
2. Protein sentezi sürecinde meydana gelen;
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
I. DNA’dan mRNA’nın sentezlenmesi
D I ve III E) II ve III
II. mRNA’nın ribozomun küçük alt birimine bağlanması
III. AUG kodonunun ribozomda okunması
IV. Stop kodonunun ribozomda okunması
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II
D) II ve III E) I, II ve III
D) I ve III E) I, II ve III
8. “Bir hücrede gen çeşidi sayısından daha çok protein 11. Aşağıda verilen DNA’nın kalıp ipliğinde ortaya çıkan bir
çeşidi vardır.” hipotezini kuran bir bilim insanı, bir mutasyon sonucunda mavi renk ile yazılan üçlü şifrede-
gen ile ilgili; ki altı çizili guanin (G) yerine adenin nükleotidi girmiştir.
Buna karşın bu iplikten oluşan mRNA’nın, sentezinde
I. bir çeşit proteine şifre vermesi, rol oynadığı polipeptitde bir işlevsel bozukluk olmadığı
II. birden fazla çeşitte proteine şifre vermesi, gibi, aminoasit dizilişinde de bir değişiklik olmamıştır.
III. birden fazla çeşitte mRNA’ya şifre vermesi (mRNA sentezi, DNA kalıp ipliğinin 3ˡ ucundan başlayarak
gerçekleştirilir.)
gözlemlerinden hangilerini yaparsa hipotezini des-
teklemiş olur? C T A G A G G T C A T C A G C C A T
3' 5'
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
Verilen süreçte bozukluğun oluşmaması;
D) I ve III E) II ve III
I. GAG ve GAA kodlarının aynı amino asiti şifrele-
mesi,
II. GAG şifresinin mRNA’daki karşılığının stop kodonu
9. Öğretmen, Ahmet’ten sinir hücrelerinde DNA ve olması,
RNA’nın görev aldığı biyokimyasal olayları şematize
III. meydana gelen mutasyonun sentezlenecek poli-
etmesini istiyor. Ahmet, aşağıdaki şemayı oluşturarak
peptide fazladan bir amino asit eklemesi
öğretmenine gösteriyor.
IV ifadelerinden hangileriyle açıklanabilir?
I DNA
II
RNA
III
Protein A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
B
D) II ve III E) I, II ve III
V İ
Y
Öğretmen, Ahmet’in şematize ettiği yukarıdaki sü- O
T
reçlerden hangilerinin bir insanın sinir hücreleri-
İ
nin çekirdek sıvısında gerçekleşmeyeceğini söy- K
leyecektir? 12. Aşağıdaki şekilde her biri bir genin kontrolünde sentez-
lenen üç farklı enzim ve bu enzimlerin katalizlediği bir
A) I ve III B) I, IV ve V C) I, II, III ve V
dizi tepkime dizisi verilmiştir.
D) I, III, IV ve V E) II, III, IV ve V
Gen1 Gen2 Gen3
10. mRNA ve enzim moleküllerine ait bazı özellikler aşağı- Enzim1 Enzim2 Enzim3
daki tabloda verilmiştir.
Öncü
Ornitin Sitrülin Arjinin
mRNA Enzim madde
I Tekrar tekrar kullanılır Tekrar tekrar kullanılır
Buna göre aşağıdaki yorumlardan hangisi yapıla-
II Peptit bağı bulundurur Peptit bağı bulundurur
maz?
Sadece hücre içinde ak- Sadece hücre içinde
III
tiftir aktiftir A) Gen1 mutasyona uğrarsa ornitin sentezlenemez.
Aktivasyon enerjisini yük- Aktivasyon enerjisini B) Gen2 mutasyona uğrarsa ortama sitrülin eklendiğin-
IV
seltir düşürür de tepkime devam eder.
Protein sentezinde kalıp Protein sentezinde kalıp
V C) Gen3 mutasyona uğrarsa ortamda sitrülin birikir.
görevi görür görevi görür
142 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
B A E E C A B E D A A D
ANALİZ
Genetik Şifre ve Protein Sentezi 8
1. Protein sentezinin fazla olduğu hücrelerde tek bir 4. Santral dogma sürecinde meydana gelen olaylara
mRNA üzerinden aynı polipeptidin sentezlenmesi po- ilişkin olarak,
lizomlar aracılığı ile olur.
I. Hem transkripsiyon hem de translasyon olaylarında
Buna göre polizomlarla ilgili verilen aşağıdaki ifa- ATP enerjisi harcanır.
delerden hangisi doğru değildir? II. Translasyon sürecinde hem mRNA hem de tRNA
görev alır.
A) Tek bir mRNA’ya çok sayıda ribozom bağlanır.
III. Transkripsiyonda DNA kodonu ile mRNA kodonu,
B) Polizom oluşturmuş hücrelerde mRNA sentezi için translasyonda ise mRNA kodonu ile tRNA antiko-
harcanacak enerjiden tasarruf edilmiş olur. donu arasında hidrojen bağları kurulur.
C) Kısa sürede bir mRNA’dan çok çeşitli polipeptitler
açıklamalarından hangileri doğrudur?
sentezlenmiş olur.
III. L olayı her hücrede ribozomda gerçekleşir. B) M ile simgelenen moleküller çekirdek sıvısında
sentezlenebilir.
yargılarından hangileri doğrudur?
C) L ile simgelenen moleküller çekirdekte sentezlenir.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) M ile simgelenen moleküllerde riboz şekeri bulunur.
D) I ve III E) II ve III E) K ile simgelenen moleküllerde azotlu organik baz
bulunur.
7. Moleküler biyoloji ve genetik bölümünde öğrenim gören 10. Aşağıdaki şemada santral dogma olayı gösterilmiştir.
Merve, “Bakterilerde mutasyona neden olan streptomi-
sin antibiyotiği insanda da mutasyona neden olur.” hi-
2 3
potezini kuruyor. 1 DNA mRNA Protein
D) III ve IV E) I, II ve IV
E) V - IV - II - III - I
9. Ökaryotik bir hücrede; 12. Protein sentezi sürecinde aşağıda verilen olaylar-
dan hangisi diğer dördünden sonra gerçekleşir?
I. amino asitlerin aktive edilmesi,
II. amino asitler arasında peptit bağlarının kurulması, A) Amino asitler arasında peptit bağlarının kurulması
III. ribonükleotitlerden RNA’nın sentezlenmesi B) mRNA’nın ribozomun küçük alt birimine bağlan-
ması
olaylarından hangileri çekirdek sıvısında gerçekle-
şir? C) DNA’dan mRNA’nın sentezlenmesi
144 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
C E D E B B C C B C A A
ANALİZ
Genetik Şifre ve Protein Sentezi 9
1. Bir hücrede protein sentezi sırasında; 4. Bir bilim insanı,
Buna göre;
7. Bir hücrede zayıf hidrojen bağlarının kurulması; 10. Bir hücrede sentezlenen polipeptit molekülünün
özgünlüğüne bu hücrede bulunan;
I. çekirdekte DNA üzerinden mRNA sentezlenmesi,
II. ribozomda translasyon sırasında uygun kodon– I. kullanılan ribozomun yapısı,
antikodon eşleşmesi, II. mRNA’nın nükleotit dizilişi,
III. sitoplazmada tRNA – amino asit kompleksinin III. amino asitlerin birbirine bağlanma şekli
oluşması
faktörlerinden hangilerinin etkisi yoktur?
olaylarından hangileri gerçekleşirken gözlenir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve III E) II ve III
D) I ve II E) II ve III
III. protein
A) AAT GAA AAA CTA
yapılarından hangilerinin miktarı metabolizma hızı- B) TAG CUU TTT GAT
na göre artıp azalabilir? C) GAT GTT AAA ATC
146 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
C B B B C E D B E D B A
ANALİZ
Biyoteknoloji ve Genetik Mühendisliği 10
1. Kök hücreler farklı hücre tiplerine dönüşebilme özelliği- 4. I. Kısa sürede çok sayıda üretim yapma
ne sahip farklılaşmamış hücrelerdir. II. Canlının genomuna müdahale etme
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
7. Aşağıda verilenlerden hangisi biyoteknolojik çalış- 10. Biyoteknoloji ve genetik mühendisliğinin ayrıldığı
malara örnek olarak verilemez? çalışma alanlarıyla ilgili,
A) Raf ömrü uzun besinlerin üretilmesi I. Genom ile ilgili verilerin ortaya çıkarılması için yapı-
lan çalışmaları genomik sağlar.
B) Deterjanlar için leke çıkarıcı enzimlerin canlılardan
elde edilmesi II. Biyolojik moleküllerin üç boyutlu yapılarını, dizi-
limlerinin tasarlanmasını, analiz edilmesini, depo-
C) Çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanılmak üzere lanmasını ve bu bilgilerin paylaşılması için bilişim
serum üretimi yapılması araçları ve teknolojilerinin kullanılmasını biyoinfor-
D) Şeker hastalığının tedavisinde kullanılmak üzere in- matik sağlar.
sülin hormonu üretilmesi III. Belli bir zamanda ve belli bir yerde bulunan tüm
proteinlerin yerleşimlerini, miktarlarını doku ve hüc-
E) Tür içi melezleme ile istenilen özelliklere sahip
relerdeki fonksiyonlarını, diğer proteinlerle olan
melezlerin üretilmesi
etkileşimlerini proteomik açıklar.
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
8. • Bir canlıya ait DNA’nın anlamsız baz dizilerinin jel
üzerinde oluşturduğu bantlı yapıdır. D) II ve III E) I, II ve III
E) Genetik danışmanlık
A) I ve II B) II ve IV C) III ve IV
I. dayanıklılık,
12. Hücrelerin kromozom sayısını arttırarak, bu hüc-
II. besleyicilik, relerin oluşturduğu yapıların daha büyük olmasını
III. lezzet amaçlayan ıslah çalışması yöntemi aşağıdakiler-
den hangisinde verilmiştir?
özelliklerinden hangilerine müdahale edilebilmek-
tedir? A) Melezleme B) Poliploidi
C) Yapay döllenme D) Gen aktarımı
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
E) Klonlama
D) II ve III E) I, II ve III
148 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
A E A A E B E C E E D B
ANALİZ
Biyoteknoloji ve Genetik Mühendisliği 11
1. Biyoteknolojik yöntemlerle; 4. İki saf ırkın istenilen özelliklerini barındıran bir me-
lez bireyin üretiminde;
I. antikor,
II. interferon, I. yapay döllenme,
C) II - III - I - IV D) III - I - II - IV
E) IV - III - II - I
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III
D) I ve III E) II ve III
150 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
E D E C B E E A A E C E
SENTEZ
Ünite Değerlendirme 12
1. DNA molekülünün iki zincirini birbirine bağlayan 4. DNA’nın eşlenmesi sırasında meydana gelen bir dizi
hidrojen bağları aşağıdaki moleküllerden hangileri olay şöyledir:
arasında kurulur? I. DNA’nın çift zinciri arasındaki hidrojen bağlarının
kırılarak iki zincirin ayrılması
A) Adenin - Timin B) Adenin - Deoksiriboz
II. Nükleotitlerin birbirine eklenerek DNA parçalarının
C) Fosfat - Fosfat D) Fosfat - Deoksiriboz sentezlenmesi
E) Guanin – Deoksiriboz III. Sentezlenen DNA parçalarının birbirine bağlan-
ması ve DNA zincirinin oluşması
Buna göre,
B
İ
I. Prokaryot mRNA’ları birden fazla sayıda genin şif-
Y 5. Aynı DNA molekülü üzerinde bulunan iki genin bir-
resini taşımaktadır. O
T birinden farklı olması, bu genlerin sahip olduğu;
II. Ökaryot mRNA’ları sadece bir genin şifresini taşı- İ
maktadır. K I. nükleotitlerin içerdiği şeker çeşidi,
III. Prokaryot ve ökaryort mRNA’larının hücrede üretil- II. nükleotitlerin yapısındaki fosfat çeşidi,
dikleri kısım aynıdır. III. nükleotitlerin birbirine bağlanma şekli,
ifadelerinden hangileri doğrudur? IV. nükleotitlerin dizilişi
7. Hücrelerde meydana gelen bazı olaylar aşağıda veril- 10. Kalıtım molekülü olarak DNA taşıyan bir bakteriyo-
miştir. fajın çoğalması sürecinde, yapısına aşağıda verilen
• Replikasyon moleküllerden hangisinin diğerlerine göre daha
fazla sayıda katılması beklenir?
• Transkripsiyon
• Translasyon A) Adenin B) Deoksiriboz C) Timin
I. ribozom,
II. mitokondri,
III. kloroplast
11. Protein sentezi sırasında meydana gelen aşağıdaki
yapılarından hangileri gösterilebilir? olaylardan hangisi ikinci sırada gerçekleşir?
8. Protein sentezi sona erdiğinde mRNA - ribozom komp- E) mRNA’nın ribozoma bağlanması
leksi çözülür ve sentezde görev alan yapılar serbest
kalır. Bu sırada ribozomun alt birimleri de birbirinden
ayrılır. B
İ
Y
Protein sentezi sonrasında serbest kalan; O 12. Aşağıdaki şemada DNA ve RNA’nın ortak (L) ve faklı
T
İ (K ve M) özellikleri verilmiştir.
I. tRNA,
K
II. mRNA, DNA
M
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) I ve III E) II ve III
K :Yalnızca DNA’da olan özellik
L :DNA ve RNA’nın ortak özelliği
M :Yanızca RNA’da olan özellik
9. Bir hücrede sentezlenen proteindeki amino asit çe-
şidi ve dizilişi bilinirse sentezde görev alan; Buna göre K, L ve M özellikleriyle ilgili aşağıda ve-
rilen hangi eşleştirme yanlıştır?
I. kodon çeşidi sayısı,
A) K: Hücrenin yaşam döngüsünde interfazda eşlen-
II. kodon sayısı,
me
III. antikodon sayısı,
B) L: Mitokondri, kloroplast ve çekirdekte sentezlenme
IV. tRNA çeşidi sayısı
C) M: Tüm canlılarda çekirdekte sentezlenme
bilgilerinden hangilerine kesinlikle ulaşılır?
D) L: Azotlu organik baz bulundurma
A) I ve II B) I ve IV C) II ve III E) K: Helikaz, DNA polimeraz ve DNA ligaz katalizörli-
D) II ve IV E) III ve IV ğünde sentezlenme
152 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
A C A C A E E D C B C C
SENTEZ
Ünite Değerlendirme 13
1. DNA ile ilgili aşağıdaki seçeneklerde verilen bilgi- 4. Protein sentezinde bir geni oluşturan nükleotit di-
lerden hangisi doğru değildir? zisinde,
A) DNA kendini yarı konumlu olarak eşler. I. Bir kodonun tamamen çıkarılması
B) Hidroliz sonucu nükleotitlerin yanı sıra amino asitler II. Yeni bir kodon eklenmesi
de oluşur. III. İki kodonun yer değiştirmesi
C) Her bir DNA zinciri, nükleotitlerin birbirine ester ba- olaylarından hangileri bu genden sentezlenecek
ğıyla bağlanması sonucu oluşur. proteinin yapısında değişime neden olur?
D) DNA’da adenin, timin sayısına; guanin ise sitozin
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
sayısına eşittir.
D) II ve III E) I, II ve III
E) DNA’da bulunan her bir nükleotit 5C’lu bir şeker,
baz ve fosfattan oluşur.
CGC
UGU
AUG
UCU
UGA
CAU
AAA
AAA
kodonu
• Z DNA’sı 30 sn
B
Stop kodonu
Bu sürelerin birbirinden farklı olmasında; İ
Y
Metionin
Aminoasitler
Histidin
Sistein
O Arjinin
I. zayıf hidrojen bağı sayısı,
Serin
Lizin
Lizin
T
II. nükleotid çeşidi oranı, İ
K
III. DNA’ların sentezi için gereken ATP miktarı,
Polipeptit sentezi sürecinde meydana gelen bir dizi
IV. hücrenin kromozom sayısı
anomali nedeniyle polipeptit sentezinin beklenenden
faktörlerinden hangileri etkilidir? daha erken sonlandığı saptanıyor.
6. Bir hücrenin ribozomunda sentezlenen X ve Y polipep- 9. Sağlıklı bir insan hücresinde aktif olarak faaliyet göste-
titlerinin yapısındaki amino asitlerin dizilişi aşağıdaki ren bazı enzimler şunlardır:
gibidir.
DNA
Helikaz polimeraz DNA ligaz
X polipeptidi √ Glisin - Arjinin - Lösin - Fenilalanin I II III
Y polipeptidi √ Glisin - Arjinin - Lösin - Glisin
Buna göre bu enzimlerin aktif olarak faaliyet gös-
X ve Y polipeptitlerinin sentezi sırasında kullanılan; terdiği hücre aşağıdakilerden hangisi olamaz?
I. mRNA çeşidi, A) Karaciğer hücresi
II. tRNA çeşidi,
B) Bağırsak epitel hücresi
III. mRNA sayısı
C) Olgun alyuvar hücresi
niceliklerinden hangileri kesinlikle aynıdır?
D) Kemik iliği hücresi
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III E) Solunum yolu epitel hücresi
D) I ve II E) I ve III
DNA P Adenin
Helikaz DNA ligaz B
polimeraz İ R A
I II III
Y
Pentoz
O
Adenin Sitozin T P Sitozin
ATP İ C
nükleotit nükleotit
IV V VI K R
Pentoz
Buna göre, DNA’nın eşlenmesi sürecinde verilen P Guanin
moleküllerden hangilerinin miktarında, bir değişme R G
olması beklenmez? Pentoz
P
A) I, II ve III B) I, IV ve V C) II, V ve VI U
Urasil
R
D) III, IV ve V E) III, IV, V ve VI
Pentoz
E) DNA’daki genetik şifrenin mesajcı RNA ya aktarılması D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV
154 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
B C C E B C A D C E
SENTEZ
Ünite Değerlendirme 14
1. mRNA ile ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi 4. Aşağıdaki grak insanda bir polipeptit sentezinde gö-
doğru değildir? rev alan bazı maddelerin zamana bağlı değişimini ifade
etmektedir.
A) Aynı proteinin sentezi için tekrar tekrar kullanılabilir.
Madde miktarı
B) Aynı ortamda birden fazla ribozoma bağlanabilir.
K
C) Hücrede yapı taşlarına ayrılabilir.
L
D) Taşıdığı riboz şekeri sayısı fosfat sayısına eşittir.
K L M
2. Ökaryotik bir hücrede A ve B polipeptitlerinde bulunan A) Aminoasit Su Polipeptit
aminoasitlerin diziliş sırası aşağıdaki gibidir.
B) Aminoasit Polipeptit Su
• A polipeptidi √ X - Y - Z - T
C) Peptit bağı mRNA Aminoasit
• B polipeptidi √ X - Z - Q - T
D) Polipeptit Aminoasit mRNA
Buna göre A ve B polipeptitleriyle ilgili aşağıdaki-
E) Peptit bağı Aminoasit Su
lerden hangisi söylenemez?
B
A) Polipeptit sentezini aynı kodon başlatmış olmalıdır.
İ
B) Senteze kalıplık eden geni taşıyan DNA’daki top- Y
O
lam nükleotit sayısı aynıdır. T
İ 5. Hücrede bulunan aşağıdaki yapılardan hangisinde
C) Her iki polipeptidin sentezinde 4 çeşit amino asit K
kullanılmıştır. nükleik aside rastlanması beklenmez?
7. Eşit sayıda gen bulunan iki farklı DNA molekülünde 10. Tüm nükleotit çeşitlerini içeren üç DNA molekülü özel
aşağıdakilerden hangisi kesinlikle aynıdır? yöntemlerle analiz edilerek yapılarındaki hidrojen bağı
sayısı saptanıyor ve aşağıdaki tablo oluşturuluyor.
A) Zayıf hidrojen bağı sayısı
DNA’lar Hidrojen bağı sayısı
B) Nükleotit sayısı
I 47
C) Pürin bazlarının pirimidin bazlarına oranı II 48
DNA molekülünün hidrolizi sonucu oluşan yukarı- 11. Aşağıdaki tabloda yakın akraba olan beş bakteri türüne
daki moleküllerden hangileri RNA sentezinde kul- ait DNA’ların 6 nükleotitlik baz dizilişleri gösterilmiştir.
lanılamaz?
Baz Dizileri
I II III A) K ve L B) L ve M C) M ve N
D) N ve Z E) K ve Z
156 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
E B E C E C C A E E C A
CANLILARDA ENERJİ
DÖNÜŞÜMLERİ
3.
ÜNİTE
ÜNİTENİN BÖLÜMLERİ
• Canlılık ve Enerji
• Fotosentez ve Kemosentez
• Fotosentez ve Solunum
• Ünite Değerlendirme
ANALİZ
Canlılık ve Enerji 1
1. I. Ester bağı 5. ATP molekülünün yapısında bulunan;
II. Peptit bağı
• riboz şekeri,
III. Glikozit bağı
• fosforik asit,
Yukarıdaki bağ çeşitlerinden hangileri ATP’nin ya-
• azotlu organik baz
pısında bulunur?
E) Fosfat bağı
10. Aşağıdaki şekilde ATP’nin moleküler yapısı verilmiştir. A) ADP’ye P’nin bağlanmasıyla ATP oluşur.
I. Glikozit bağı √ 1
II. Ester bağı √ 2
III. Fosfat bağı √ 3
14. ATP’nin yapısında bulunan karbonhidrat formu
IV. Peptit bağı √ 2
aşağıdakilerden hangisidir?
eşleştirmelerinden hangileri doğrudur?
A) Glukoz B) Fruktoz C) Riboz
A) Yalnız IV B) I ve II C) II ve III
D) Deoksiriboz E) Galaktoz
D) III ve IV E) I, II ve III
160 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
D B B D A B E A D E C A D C
ANALİZ
Canlılık ve Enerji 2
1. Canlılarda meydana gelen aşağıdaki metabolik 5. Aşağıda insanda meydana gelen bir tepkimenin
tepkimelerden hangisi insanda gerçekleşmez? substrat ve ürünlerdeki enerji miktarı verilmiştir.
Enerji değişimi
Substrat
B) CO2 ve H2O’dan glikozun sentezlenmesi Çıkan
Ürünler enerji
C) Nişastanın glikoza hidrolizi
I. Ekzergonik tepkimedir.
II. Endergonik tepkimedir.
2. Bir bitki yaprağının tüm canlı hücrelerinde,
III. Çizgili kaslarda glikojen sentezi sırasında gerçek-
I. Substrat düzeyinde fosforilasyon leşebilir.
D) I ve III E) I, II ve III
B
İ 6. Bir bitkinin kök hücreleri ile bir insanın beyin hüc-
Y
O relerinde;
T
3. Aşağıdaki olayların hangisi ekzergonik (enerji ve- İ I. fotofosforilasyon,
K
ren) süreçlere örnektir? II. oksidatif fosforilasyon,
8. Çeşitli hücrelerde ATP sentezine imkan tanıyan bazı 11. Aşağıdaki şekilde ATP’nin moleküler yapısı verilmiştir.
fosforilasyon çeşitleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Fosfat Fosfat Fosfat
I Fotofosforilasyon P P P
II Oksidatif fosforilasyon Adenin
III Substrat düzeyinde fosforilasyon
Riboz
Verilen fosforilasyon tiplerinden hangileri yalnızca
1
ışık varlığında gerçekleşir?
2
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III 3
4
D) I ve II E) II ve III
I. 1: Adenozin
9. Aşağıdaki süreçlerde fosforilasyon ve defosforilasyon
tepkimeleri verilmiştir. II. 2: Adenozin difosfat
III. 3: Adenozin trifosfat
a
ADP + P + Enerji ATP IV. 4: Adenozin monofosfat
b
eşleştirmelerinden hangileri doğrudur?
Verilen tepkimelerle ilgili olarak aşağıdaki yargılar-
dan hangisi yanlıştır? A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III
B
İ
A) a tepkimesi fosforilasyon olup, hücre içinde gerçek- D) III ve IV E) II, III ve IV
Y
leşmesi zorunludur. O
T
B) b tepkimesi defosforilasyon olup, her canlıda hücre İ
K
dışında gerçekleşir.
12. Klorol ve bakteriyorodopsin pigmenti taşıyan orga-
C) Fotosentez sürecinde önce a sonra da b tepkimesi
nizmalar fotofosforilasyonla ATP üretebilir. Klorol pig-
gerçekleşir.
mentine sahip organizmalar fotofosforilasyonla ürettiği
D) Hücresel solunumla oluşan enerji a tepkimesinde ATP’yi bir organik besin sentez süreci olan fotosentezde
kullanılır. tüketir. Buna karşın bakteriyorodopsin içeren Halobac-
terium salinarum türü arkeler fotofosforilasyonla ürettiği
E) a ve b tepkimeleri hem bitki hem de hayvan hücre-
ATP’yi hücre bölünmesi, aktif taşıma ve dehidrasyon
lerinde gerçekleşir.
sentezi gibi metabolik faaliyetlerde tüketir. Bakteri-
yorodopsin kullanarak ATP sentezi yapan arkelerde
fotosentezle organik besin üretimi görülmez.
162 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
B C D E A E A A B E A D
ANALİZ
Fotosentez: Enerjinin Bağlanması 3
1. Bir hücrede aşağıdaki olaylardan hangisinin görül- 5. I. Ribozom
mesi o hücrenin ototrof olduğunu gösterir? II. Kloroplast
2. I. DNA replikasyonu
II. Glikoz sentezi
III. Fotofosforilasyon
6. İnorganik maddelerden organik besinlerin sentez
Fotosentez yapan bir bakteri yukarıdaki olaylardan mekanizması olan fotosentezle ilgili,
hangilerini gerçekleştirebilir?
I. Bazı bakteriler, algler ve bitkilerde görülür.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II II. Fotosentez yapan canlılar üretici olarak adlandırılır.
III. Fotosentezle ışık enerjisi kimyasal bağ enerjisine
D) II ve III E) I, II ve III
dönüştürülür.
C) Kamçı bulundurabilir.
E) Sadece bitkiler alemine ait olabilir. 7. Bir bitkinin palizat parankiması hücrelerinde meydana
gelen fotosentez olayları yaprakta gaz alış verişine ne-
den olur.
8. Aşağıda verilen canlılardan hangisi kendi besinini 12. Kışın yaprak döken bir bitki;
kendisi üretip ototrof beslenir?
I. yazın gece,
A) Mantar B) Midye C) Sünger II. yazın gündüz,
III. kışın gece,
D) Mercan E) Kara yosunu
IV. kışın gündüz
Granum
A) I ve II B) II ve III C) III ve IV
Dış zar Stroma
Tilakoyit
D) I, III ve IV E) II, III ve IV
İç zar zar
11. Fotosentez yapan organizmalarla ilgili olarak aşa- 14. Fotosentez tepkimelerinde;
ğıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?
I. klorofil,
A) Klorol pigmenti taşırlar. II. enzim,
164 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
D E E A A E C E E B C E A A
ANALİZ
Fotosentez: Enerjinin Bağlanması 4
1. Canlılarda görülen fosforilasyon tipleri şunlardır: 4. Atmosferdeki karbondioksitin aşırı artması küresel ısın-
I. Fotofosforilasyon ma olarak da bilinen sera etkisine neden olur.
II. Substrat düzeyinde fosforilasyon Buna göre bir bitki yaprağında bulunan;
III. Oksidatif fosforilasyon
I. kloroplast,
Verilen fosforilasyon tiplerinin görüldüğü canlı sa- II. mitokondri,
yısı çoktan aza aşağıdaki hangi seçenekte doğru III. ribozom
olarak verilmiştir?
hücresel yapılarından hangileri sera etkisini azaltıcı
A) I - II - III B) I - III - II C) II - I - III yönde etkiler?
D) II - III - I E) III - II - I
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) II ve III
7. Aşağıdaki deney tüplerine özdeş üç su bitkisi konulu- 9. Deney ortamında bulunan bir bitkinin toprağındaki
yor. su miktarının azalmasına;
Işıklı Gölge Karanlık I. suyun fotosentezde tüketilmesi,
ortam ortam ortam
II. suyun terlemeyle bitkiden uzaklaştırılması,
III. suyun dehidrasyon tepkimelerinde tüketilmesi
D) I ve II E) II ve III
Daha sonra,
• A tüpü ışıklı
• B tüpü gölge
• C tüpü karanlık
10. Bitkilerde bulunan karotenoitler;
ortamda 12 saat boyunca bekletiliyor.
I. aşırı ışığı soğurarak klorofilin zarar görmesini
Bu bitkilerle ilgili, engelleme,
I. Karbondioksit özümleme hızları arasındaki ilişki II. çiçeklere renk vererek böcekleri çiçeğe çekme,
A > B > C şeklindedir. III. klorofilin işlevsiz kaldığı zamanlarda tek başına
II. Kuru ağırlık artışları arasındaki ilişki C > A > B fotosentez yapma
şeklindedir.
görevlerinden hangilerinde rol oynar?
B
III. A ve B tüplerindeki bitkilerin bir molekül glikoz İ
sentezlemek için tükettikleri karbondioksit miktarı Y A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
aynıdır. O
T D) II ve III E) I, II ve III
IV. Deney süresince A tüpündeki bitkinin ürettiği oksi- İ
jen miktarı, B tüpündeki bitkinin ürettiği oksijen K
miktarından fazladır.
11. Aşağıdaki deney düzeneğine iki özdeş bitki konularak
yargılarından hangileri doğrudur?
belirtilen şartlarda 12 saat boyunca bekletiliyor.
A) I ve II B) I ve III C) II ve III Işıklı Karanlık
ortam ortam
D) III ve IV E) I, III ve IV
1 2
8. Aşağıdakilerden hangisi fotosentezin canlılar için
önemini en iyi şekilde açıklar? Deney düzeneğinde meydana gelen olaylara ilişkin
olarak,
A) Işık enerjisi yardımı ile ATP’nin sentezlenmesi
I. 1’den 2’ye doğru oksijen difüzyonu gözlenir.
B) İnorganik maddelerden organik besinlerin sentez-
lenmesi II. 2’den 1’e doğru karbondioksit difüzyonu gözlenir.
III. 1. bitkide ağırlık artışı, 2. bitkide ağırlık azalışı olur.
C) Klorol içeren hücrelerde gerçekleşmesi
D) II ve III E) I, II ve III
166 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
D D D A B E E B D B E
ANALİZ
Fotosentez: Enerjinin Bağlanması 5
1. Aşağıdaki şekilde bir bitki yaprağının enine kesiti ve- 4. Klorolin ışık tarafından etkinleştirilmesi sürecinde
rilmiştir. görülen,
7. Farklı dalga boylarına sahip ışık ile aydınlatılan ortam- 10. Yeşil bir bitkinin yaprağından sabahın erken saatlerin-
lara konulan özdeş bitkiler aşağıda verilmiştir. de dairesel bir kesi alınıp kurutularak kuru ağırlığı sap-
tanıyor. Yaprağın akşama kadar bekletilen bölümün-
Kırmızı ışık Yeşil ışık den akşam saatinde aynı çapta dairesel bir kesi daha
alınarak kurutulup tartılıyor.
Kurutularak tartılıyor
X gr
Sabah alınan dairesel kesi
Y gr
Işığın dalga boyu haricindeki diğer tüm koşulların Kurutularak tartılıyor
sabit olduğu A ve B ortamlarındaki bitkiler için aşa-
ğıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
168 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
B D B C B A C B D C C
ANALİZ
Fotosentez: Enerjinin Bağlanması 6
1. Klorol molekülü ile ilgili aşağıda verilen ifadeler- 4. I. Klorolin ışık enerjisini soğurması
den hangisi yanlıştır? II. Karbondioksitin tüketilerek monosakkaritlerin sen-
tezlenmesi
A) Işık enerjisini soğurarak fotosentezi başlatır.
III. ATP ve NADPH+H+ lerin tüketilmesi
B) C,H,O,N ve Mg elementlerinden oluşan organik bir
moleküldür. Yukarıdaki olayların hangileri fotosentezin ışığa ba-
ğımlı evresinde meydana gelir?
C) Fotosentezin ışığa bağımlı evresinde iş görür.
II. Mor sülfür bakterisinin klorofili kızıl ötesi ışınları B) Fotosistem II’nin elektron kaybetmesi
soğurarak fotosentez yapabilir.
C) Glikozun nişasta sentezinde tüketilmesi
III. Mor ışıkla aydınlatılan her fotosentetik canlıda foto-
D) Oksijenin atmosfere verilmesi
sentez hızı maksimum olur.
E) NADP+’nin elektronu yakalaması
ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
8. Zayıf ışıkta tutulan bir bitki, kuvvetli ışıkta tutulan özde- 11. Fotosentezle oluşan organik besinlerle ilgili aşağı-
şine göre daha az klorol sentezler. dakilerden hangisi doğru değildir?
I. Zayıf ışıkta köklerle alınan su miktarının artması B) Bitki kökleri fotosentezle oluşan glikozu kullanır.
II. Kuvvetli ışıkta hücresel solunumun hızlanması C) Amino asitler protein sentezinde tüketilir.
III. Kuvvetli ışıkta klorofil sentezinden sorumlu genlerin D) Glikoz molekülleri maltoz sentezinde kullanılabilir.
aktivitesinin artması
E) Bitki kökleri glikozun fazlasını glikojen şeklinde de-
IV. Kuvvetli ışıkta fotosentezin hızlanması
polar.
ifadelerinden hangileriyle açıklanabilir?
A) Yalnız III B) I ve II C) I ve IV
Işık
♦ CO2 + H2O Besin + O2
9. Fotosentezin ışığa bağımlı ve ışıktan bağımsız tepki- Klorofil
meleri aşağıda özetlenmiştir.
Işık
I III ♦ CO2 + H2S Besin + S
Klorofil
Işığa ATP Işıktan
bağımlı bağımsız
B Buna göre verilen fotosentez tepkimeleri ile ilgili,
tepkime NADPH tepkime
İ
Y I. Fotosentezde H2O ve H2S besin için hidrojen kay-
II IV O nağı olarak tüketilir.
T
Tepkimelerde numaralı yerlere gelmesi beklenen İ II. Fotosentezde CO2 besin için karbon ve oksijen
moleküller aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak K kaynağı olarak tüketilir.
verilmiştir? III. Fotosentezle besin olarak sadece glikoz üretilir.
170 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
D B C A A E B A D A E D E
ANALİZ
Fotosentez: Enerjinin Bağlanması 7
1. Bitkilerde gerçekleşen fotosentezin ışıktan bağım- 5. Bitkilerde fotosentezin gerçekleştiği kloroplast organeli
sız reaksiyonları için aşağıda verilen ifadelerden aşağıda verilmiştir.
hangisi yanlıştır?
Granum
A) Stromada gerçekleşir. Dış zar Stroma
Tilakoyit
B) ATP kullanılır. İç zar zar
C) CO2 kullanılır.
D) O2 üretilir.
E) Şeker üretilir.
Kloroplastta,
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
A) Yalnız I B) II ve III C) III ve IV
B D) II ve III E) III ve IV
D) I, III ve IV E) II, III ve IV
İ
Y
O
T
İ
6. Aşağıdaki şekilde fotosentez tepkimelerinin genel şe-
3. Bir bitki hücresinde aşağıda verilen olaylardan han- K ması verilmiştir.
gisi fotosentezin hem ışığa bağımlı hem de ışıktan
bağımsız evrelerinde görülür? Işık
H2O CO2
A) Suyun fotoliz olması
D) Karbondioksitin kullanılması
O2 Şeker
E) Enzim kullanılması
Verilen tepkimelerle ilgili,
7. Fotosentez sürecinde oluşan bazı maddeler aşağıda 9. İçinde yeşil su bitkisi bulunan aşağıdaki deney düze-
verilmiştir. neği ışık kaynağı aracılığıyla t0 – t1 aralığında aydın-
I. Oksijen lık, t1 – t2 aralığında ise karanlık ortamda bekletiliyor.
II. ATP
Tüp
III. NADPH
IV. Şeker
Cam kap
Bu maddelerin fotosentezin ışığa bağımlı ve ışıktan
bağımsız tepkimelerinde oluşanları aşağıdakilerin
hangisinde doğru olarak eşleştirilmiştir? Işık kaynağı Yeşil su bitkisi
Işığa bağımlı Işıktan bağımsız Buna göre deney sürecinde meydana gelen olayla-
A) I ve II III ve IV ra ilişkin olarak;
Tüp içindeki O2
B) I, II ve III IV
Cam kaptaki
miktarı
C) II ve III I ve IV
CO2
D) I ve III II ve IV
E) I II, III ve IV t0 t1 t2 t0 t1 t2
Zaman Zaman
I. II.
Bitkinin kuru
ağırlığı
B
İ
Y
O t0 t1 t2
8. Aşağıda fotosentezin karbon tutma tepkimelerinde T
Zaman
İ
PGAL’den organik moleküllerin sentez basamakları K III.
gösterilmiştir. grafiklerinden hangileri çizilebilir?
PGAL
A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II
Yağ asidi C C C Amino asit
Organik baz
172 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
D A E D A D B E A B
ANALİZ
Fotosentez: Enerjinin Bağlanması 8
1. I. Işık şiddeti 5. Aşağıdaki deney düzeneğinde aynı türe ait 3 özdeş bit-
II. Karbondioksit yoğunluğu ki farklı dalga boylarındaki ışıklarla aydınlatılıyor.
D) I ve III E) I, II ve III
I II III
Bu üç bitkinin fotosentez hızlarının çoktan aza doğru
2. Fotosentez hızına etki eden çevresel faktörlerle ilgi- sıralanışı aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
li aşağıda verilen ifadelerden hangisi yanlıştır?
A) I - II - III B) I - III - II C) II - I - III
A) Karbondioksit miktarının artması fotosentez hızını
belli bir değere kadar arttırır, sonra sabit kalır. D) II - III - I E) III - II - I
E) Yaprak sayısı
Işık
kaynağı
7. Aşağıdaki grakte fotosentez hızının K değişkenine 9. Aydınlık ortamda yeşil bir bitki kullanılarak hazırlanan
bağlı değişimi verilmiştir. deney düzeneği aşağıda verilmiştir.
Giren hava Çıkan hava
Fotosentez hızı
Işık
I. ışık şiddeti,
Deneyi hazırlayan öğrenci, bitkinin fotosentezle ok-
II. ışığın dalga boyu, sijen ürettiğini kanıtlamak için,
III. sıcaklık miktarı
I. Giren havayı bitkinin ortamına yollamadan önce,
faktörlerinden hangileri yazılabilir? karbondioksit tutucu olan çözeltiden geçirme
II. Bitkinin bulunduğu kaba karbondioksit tutucu
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III koyma
D) I ve III E) II ve III III. Işık şiddetini artırma
IV. Çıkan havayı, içerisinde sönmek üzere olan bir
mumun olduğu kapalı bir ortama aktarıp, mumun
alevini gözleme
B
İ
Y uygulamalarından hangilerini yaparsa hadefine
8. Aşağıdaki grak farklı ışık şiddetinde tutulan aynı tür-
O ulaşmış olur?
den iki bitkiye ait fotosentez hızının sıcaklığa bağlı de- T
ğişimini göstermektedir. İ
A) Yalnız IV B) I ve II C) I ve III
K
D) II ve III E) III ve IV
Yüksek
Fotosentez hızı
ışık şiddeti
Düşük
ışık şiddeti 10. Aşağıda fotosentezin genel denklemi verilmiştir.
Sıcaklık
Işık
CO2 + H2O C6H12O6 + O2
Klorofil
Bu iki bitki arasında ortam sıcaklığının artmasına Verilen denklemle ilgili olarak,
bağlı olarak;
I. Glikozun yapısındaki karbonun kaynağı karbon
I. organizmaların kuru ağırlığı, dioksittir.
II. birim zamanda ortamdan alınan karbondioksit mik- II. Denklemde serbestlenen oksijenin kaynağı sudur.
tarı,
III. Glikozun yapısındaki oksijenin kaynağı sudur.
III. organizmaların ürettiği organik besin çeşidi,
IV. Denklemde meydana gelen olaylarla ışık enerjisi
IV. organizmaların kromozom sayısı kimyasal bağ enerjisine dönüşür.
niceliklerinden hangilerinin farklı olması beklen- yargılarından hangileri doğrudur?
mez?
A) Yalnız IV B) I ve II C) I ve III
A) I ve II B) I ve III C) II ve III
D) III ve IV E) I, II ve IV
D) II ve IV E) III ve IV
174 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
E D B A C A A E A E
ANALİZ
Fotosentez ve Kemosentez 9
1. I. Kimyasal bağ enerjisini kullanma 5. Aydınlık ortamda inorganik maddeden organik
II. Atmosfere oksijen verme madde sentezleyen bir canlı için,
Kemosentez
4. I. Gerekli proteinlerini ribozomda sentezleme Şekilde K, L ve M ile gösterilen özelliklerle ilgili aşa-
II. İkiye bölünerek çoğalma ğıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?
8. Aşağıda verilen olaylardan hangisi hem fotosentez 11. Aşağıdaki şekilde bir bakteride gerçekleşen kemosen-
yapan öglenada hem de kemosentez yapan bir bak- tez tepkimeleri özetlenmiştir.
teride görülür?
İnorganik İnorganik tuz
A) Atmosfere oksijen verilmesi maddeler (O2 ile yükseltgenir.)
Kimyasal enerji
B) Mitokondri ile oksijenli solunum yapılması
ATP
C) Klorolleri ile ışığı soğurması
CO2 + H2O Besin + O2
D) Konjugasyon görülmesi
I. klorofil,
II. karbondioksit,
III. ışık
10. Yeşil bir bitkinin toprağına verilen nitrat tuzlarındaki
faktörlerinden hangilerini ortak olarak kullanırlar?
işaretli azot atomuna belirli bir süre sonra meyvedeki
proteinlerin yapısında rastlanıyor. A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II
176 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
A E D E C C B E A D E A E
ANALİZ
Hücresel Solunum ve Fermantasyon 10
1. Aşağıdaki şemada glikoliz olayı özetlenmiştir. 4. Çok hücreli bir canlıda oksijenli solunumun glikoliz
evresinde görevli enzimlerin üretildiği ve görev
yaptığı hücresel yapılar aşağıdakilerin hangisinde
Glikoz
doğru olarak verilmiştir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
3. Oksijenli solunumun glikoliz, krebs ve ETS reak-
D) I ve III E) I, II ve III
siyonlarının prokaryot ve ökaryot hücrelerde ger-
çekleşme yerleri aşağıdakilerden hangisinde yanlış
eşleştirilmiştir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) I ve III E) II ve III
Krista
Bu organelle ilgili yapılan aşağıdaki açıklamalardan
hangisi yanlıştır?
178 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
E C E A A C D A B E D A
ANALİZ
Hücresel Solunum ve Fermantasyon 11
1. Oksijenli solunum ve etil alkol fermantasyonunda, 4. Organik maddeyi inorganik maddeye kadar parça-
layarak enerji ürettiği bilenen prokaryotik bir hüc-
I. Kemiozmotik mekanizması ile ATP üretilmesi, reyle ilgili aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?
II. NADH molekülünün NAD+’ya yükseltgenmesi,
III. Elektronların elektron taşıma sisteminde taşınması, A) Olay sırasında üretilen enerji hücre içerisinde kulla-
nılır.
IV. CO2 gazının açığa çıkması
B) Fermantasyona göre bir glikozdan elde ettiği enerji
olaylarından hangileri ortak olarak gerçekleşir? daha fazladır.
Tepkime ile ilgili verilen aşağıdaki ifadelerden han- evrelerinin hangilerinde CO2 açığa çıkar?
B
gisi yanlıştır?
İ
A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III
Y
A) Tepkime hücrenin sitoplazmasında gerçekleşir. O
T D) II ve III E) I, II ve III
B) Tepkime, katabolik olup, bir glikozdan iki pirüvik asit İ
oluşur. K
Glikoz
7. Aşağıda verilen bilgilerden hangisi Krebs döngüsü- 10. Prokaryot bir hücrede gerçekleşen oksijenli solunum
ne hazırlık aşamasında gözlenmez? reaksiyonları aşağıda şematize edilmiştir.
A) Pirüvatın yükseltgenmesi 6C 2 3C 2 2C
Glikoz Pirüvat Asetil CoA
B) NAD’ın indirgenmesi
Krebs ETS
C) ATP sentezlenmesi döngüsü evresi
D) Karbondioksit çıkışı
Verilen süreçle ilgili,
E) Asetil CoA oluşumu
I. Glikozun pirüvata yıkımı sırasında substrat düze-
yinde fosforilasyonla ATP üretilir.
II. Pirüvatın Asetil Co A’ya dönüşümü sırasında kar-
8. Karbonhidrat, protein ve yağların oksijenli solunum tep- bondioksit oluşur.
kimelerine katıldıkları basamaklar aşağıda verilmiştir. III. Krebs döngüsü ve ETS evresi mitokondri
organelinde gerçekleşir.
Yağ Polisakkarit Protein
ifadelerinden hangileri doğrudur?
I II III Amino asit
A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III
Asetil CoA
B
İ
Y
Krebs döngüsü O 11. Aşağıda verilen olaylardan hangisinin gerçekleşmesi
T hücrede meydana gelen olayın fermantasyon olmadı-
İ
ETS K ğını kanıtlar?
Buna göre verilen şemada numaralı yerlere yazıl- A) Pirüvik asitin oluşması
ması gereken moleküller aşağıdakilerin hangisinde B) NAD’ın indirgenmesi
doğru verilmiştir?
C) ATP’nin kullanılması
I II III
A) Gliserol Aminoasit Glikoz D) ATP’nin oluşması
I. Glikoliz
II. Krebse hazırlık
III. Krebs
9. Oksijensiz ortam koşullarında yaşamaya adapte ol-
muş bir hücrenin yalnızca fermantasyon ile ATP IV. ETS
ürettiğine, bu hücrede aşağıdakilerden hangisinin
evrelerinin hangilerinde substrat düzeyinde fosfori-
bulunmaması, kanıt olarak gösterilebilir?
lasyonla ATP sentezlenir?
A) Glikojen B) Nişasta
A) I ve II B) I ve III C) I ve IV
C) Mitokondri D) Kloroplast
D) II ve III E) III ve IV
E) Elektron taşıma sistemi
180 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
B C A E D B C B E B E B
ANALİZ
Hücresel Solunum ve Fermantasyon 12
1. Glikozun oksijenli solunumda CO2 ve H2O’ya kadar 3. Oksijenli solunum sürecinde meydana gelen bazı olay-
parçalanma reaksiyonları aşağıdaki şekilde verilmiştir. lar şöyledir:
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) I ve III E) I, II ve III
6. Oksijenli solunumun bazı evreleri aşağıda verilmiştir. 8. Oksijensiz solunum ile fermantasyon olayları aşa-
ğıda verilen özelliklerden hangisi bakımından fark-
Glikoz (6C) lılık gösterir?
I
A) Enerji üretimi
2Pirüvat (3C) B) NAD+ indirgenmesi
2CO2
C) Organik maddenin parçalanması
B) II numaralı tepkime ökaryot hücrelerde mitokondrinin Yukarıda verilenlerden hangisi fermantasyon olayı-
matriksinde gerçekleşir. na örnek verilebilir?
C) ETS, ATP’nin en fazla üretildiği evredir.
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
D) O2’li solunum yapan bir bakteride ETS evresi
mitokondrinin kristasında gerçekleşir. D) II ve III E) I, II ve III
B
E) Bir molekül glikozun O2’li solunum ile yıkılması İ
sonucu oluşan enerjinin bir kısmı ile ATP sentezle- Y
O
nirken bir kısmı ısı olarak çevreye verilir. T
İ
K 10. Oksijenli solunumda çeşitli besin monomerleri ATP el-
desinde tüketilebilir.
7. Oksijenli solunum üç aşamada gerçekleşir. Bu aşama- Aşağıda verilenlerden hangisi solunum tepkimele-
lar glikoliz, krebs döngüsü ve elektron taşıma sistemi rine katılarak ATP yapımında substrat olarak tüke-
şeklindedir. tilmez?
182 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
C E D A C D A E E B A
ANALİZ
Hücresel Solunum ve Fermantasyon 13
1. Mikroorganizmalar yardımıyla endüstride kullanıla- 4. Bazı canlılar oksijen kullanmadığı hâlde, solunum sı-
cak gliserin, etanol, yağ asidi, laktik asit, süt ve al- rasında ETS kullanabilir. Bu yolla fermantasyona göre
kol ürünlerinin üretilmesi aşağıdakilerden hangisi biraz daha fazla ATP sentezler.
ile ifade edilir?
Böyle bir metabolizmaya aşağıdaki canlılardan
A) Deneysel fermantasyon hangisi sahiptir?
5. I. Bira mayası
II. İnsan
2. Aşağıdaki deney düzeneği hazırlanarak glikoz çözelti- III. Bitki
sinin bulunduğu A kabına etil alkol fermantasyonu ya-
Yukarıda verilen canlılardan hangilerinde ferman-
pan bir bakteri türü konularak bir süre bekleniyor. Sü-
tasyon olayı gerçekleşebilir?
renin sonunda KOH çözeltisinin bulunduğu B kabının
ağırlığının giderek arttığı gözlemleniyor.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) II ve III E) I, II ve III
N2 gazı
B
KOH İ
Glikoz çözeltisi Y
+ çözeltisi
O 6. Bir hücrede,
Etil alkol T
fermantasyonu
A kabı B kabı İ I. Asetaldehit
yapan bakteri K
II. Laktik asit
Verilen deneyle ilgili,
III. Pirüvik asit
I. B kabındaki ağırlığın giderek artmasının nedeni A
kabında oluşan CO2’nin KOH ile tepkimeye girerek moleküllerinden hangilerinin görülmesi hücrenin
tutulmasıdır. fermantasyon yaptığının kanıtıdır?
8. Besinlerin hücrede oksijen kullanılmadan parçalana- 11. Aşağıdaki şekilde bir hücrenin aldığı glikozun ATP
rak enerji elde edilmesine oksijensiz solunum denir. enerjisine dönüşümü verilmiştir.
Oksijensiz solunumda besin moleküllerinden koparılan
Glikoz
elektronlar oksijen dışında başka bir moleküle aktarılır.
ADP
ATP
ATP
Buna göre oksijensiz solunumda,
ADP Glikoliz Pirüvat + Isı
I. Sülfat (SO4–2)
II. Kükürt (So)
Şekilde verilen süreçte meydana gelen olaylara iliş-
III. Nitrat (NO3–)
kin olarak,
IV. Karbondioksit (CO2)
I. Glikozu aktifleştirmek için ATP harcanır.
moleküllerinden hangileri son elektron alıcısı ola- II. Sürecin son ürünü pirüvattır.
rak görev alır?
III. Süreç sitoplazmada gerçekleşir.
A) I ve II B) I ve III C) II ve IV
yargılarından hangileri doğrudur?
D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III
NADH+H+ III
verilmiştir?
A) İnsan Bitki
Buna göre numaralandırılan yerlere aşağıdakiler-
den hangisi gelmelidir? B) Bitki İnsan
C) Mantar Bitki
I II III
D) Bakteri Bitki
A) ADP CO2 NADH+H+
E) Bakteri Arke
B) NAD+ CO2 NADH+H+
C) NADH+H+ CO2 NAD+
D) ATP NADH+H+ CO2
E) ADP CO2 H+ 4. Canlı hücrelerde meydana gelen,
B
İ I. Bir molekül nişastanın CO2 ve H2O’ya yıkımı
Y
O II. Bir molekül ATP’nin ADP’ye yıkımı
T III. Bir molekül glikozun etil alkol ve CO2’ye yıkımı
İ
K IV. Bir molekül glikozun CO2 ve H2O’ya yıkımı
2. Aşağıdaki şekilde bazı canlılarda görülen fermantas-
olaylarında, üretilen enerjinin azdan çoğa doğru
yon çeşitleri gösterilmiştir.
sıralanışı aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak
2 verilmiştir?
2 Laktik asit
(3C)
Glikoz 1 Pirüvik asit A) I - II - III - IV B) I - III - II - IV
(6C) (3C)
2 Etil alkol C) II - III - IV - I D) II - IV - III - I
3 (2C)
E) IV - II - I - III
I. 1. evrede görev alan enzimler bu tepkimeleri ger- 5. Memeli hayvanların çizgili kaslarında meydana ge-
çekleştiren canlılarda ortaktır. len fermantasyon tepkimelerinde;
II. 1. evrede NADH+ yükseltgenirken 2. ve 3. evrede
I. CO2 üretilmesi,
NAD+ indirgenir.
II. O2 tüketilmesi,
III. 2. ve 3. evrede ATP sentezlenmez.
III. glikoz tüketilmesi,
IV. 1. evrede ATP’nin hem üretimi hem de tüketimi
gerçekleşir. IV. enzimlerin kullanılması
D) I, II ve IV E) I, III ve IV D) I ve IV E) III ve IV
6. Bir canlının glikozu yıkarak etil alkol fermantasyo- 9. Aşağıdaki şekilde laktik asit fermantasyonu şematik
nunu gerçekleştirebilmesi için; olarak gösterilmiştir.
I. enzim, Glikoz
ATP NAD+
II. ATP,
III. mitokondri, ADP
D) II ve III E) I, II ve IV
Laktik asit fermantasyonunda oluşan ara ürün,
son ürün ve substrat miktarlarındaki değişimler;
186 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
C E D C E C D C B B
ANALİZ
Hücresel Solunum ve Fermantasyon 15
1. “Fermantasyon sırasında görülen olaylardan bazıları 4. Fermantasyon oksijenin kullanılmadığı glikozun or-
aşağıda verilmiştir. ganik son ürünlere yıkıldığı, ATP’nin sentezlendiği bir
I. CO2 oluşumu metabolik süreçtir. Fermantasyonda son ürünler etil al-
kol veya laktik asit olabilmektedir.
II. Ara tepkimelerde pirüvat oluşumu
III. Enzim kullanılması Aşağıda fermantasyon olayları şematik olarak gösteril-
miştir.
IV. ATP tüketilmesi
Miktar
Zaman Zaman
I II
I. CO2
I. iskelet kaslarının çalışma hızının artması,
II. Isı
II. mitokondrideki krebs döngüsünün hızlanması,
III. ATP
III. kan plazmasındaki şeker miktarının düşmesi
IV. Pirüvik asit
olaylarından hangileri vücudun birim zamanda tü- V. Enzim
kettiği oksijen miktarını artırır?
maddelerinden hangilerinin değişimini gösterebilir?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
A) I ve II B) II ve III C) IV ve V
D) I ve III E) II ve III
D) I, II ve III E) II, IV ve V
6. “Etil alkol fermantasyonu bira mayası, bazı bitki tohum- 8. İçerisinde glikoz çözeltisi ve canlı bira mayalarının bu-
ları ve bazı bataklık bitkilerin kök hücrelerinde gerçek- lunduğu deney kabı aşağıdaki gibi hazırlanıyor.
leşen ATP üretim yoludur.
Termometre
Buna göre, Etil alkol fermantasyonu yapan bir hücrede
glikoz, oluşan CO2, enzim ve ATP miktarı değişimi aşa-
ğıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?”
188 1 2 3 4 5 6 7 8 9
E B C D D A C E C
ANALİZ
Fotosentez ve Solunum 16
1. Aşağıdaki şekilde glikoliz ve krebs döngüsü süre- 4. Kloroplast organeli bulunduran bir hücrede,
cinde meydana gelen olaylar verilmiştir.
I. Oksidatif fosforilasyon
II. Enzimlerin aktivasyon enerjisini düşürmesi
6C
I III. Substrat düzeyinde fosforilasyon
2 3C IV. NADP+ ‘nın indirgenmesi,
II
V. ETS’nin elektron aktarması
2 2C
B) Mitokondri, Sentrozom
C) Lizozom, Kloroplast
D) Golgi, Mitokondri
3. Fotosentez ve oksijenli solunumda;
E) Kloroplast, Mitokondri
I. karbondioksit,
II. oksijen,
III. glikoz,
IV. enzim 6. Aşağıda verilen organellerden hangisinin faaliyeti-
nin aşırı artması atmosferdeki karbondioksit oranı-
maddelerinden hangileri ortak olarak kullanılır? nın azalmasına neden olabilir?
7. Çimlenmekte olan bazı bitki tohumları hem oksijenli 10. Aşağıda oksijenli solunum sırasında gerçekleşen olay-
solunum hem de etil alkol fermantasyonuyla ATP üre- lar özetlenmiştir.
tebilir. Glikoz
A
Buna göre çimlenmekte olan bir tohumda;
2 Pirüvik asit (3C)
I. substrat düzeyinde fosforilasyonla ATP üretimi, 2CO2 B
II. karbondioksitin açığa çıkması,
Asetil CoA
III. aktivasyon enerjisi olarak ATP’nin tüketilmesi (2C)
2CO2
A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III 2CO2
5C
D) II ve III E) I, II ve III
Buna göre,
E) Substrat seviyesinde fosforilasyon ile ATP üretilmesi 11. Ökaryotik bir hücrede oksijenli solunum sürecinde
meydana gelen bazı olaylar şöyledir:
I. Glikozun 2ATP tüketimi ile aktive edilmesi
II. Sitoplazmadaki NAD+ moleküllerinin e– alarak
indirgenmesi
III. Oksaloasetik asitin asetil CoA ile birleşerek sitrik
asiti oluşturması
9. Yeşil bir bitki hücresinin oksijenli solunumla üret-
IV. Pirüvik asitin mitokondri zarından matrikse geçmesi
tiği enerjiyi;
Bu olayların meydana geliş sırası aşağıdaki hangi
I. aktif taşıma,
seçenekte doğru olarak verilmiştir?
II. karbondioksitten glikoz sentezi,
III. amino asitten protein sentezi A) I - II - III - IV
B) I - III - II - IV
olaylarından hangilerinde kullanması beklenmez?
C) I - II - IV - III
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) II - III - I - IV
D) I ve II E) II ve III
E) III - II - I - IV
190 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
C A A B E B A D B B C
SENTEZ
Ünite Değerlendirme 17
1. Oksijenli solunumda, solunuma katılan enerji verici 5. Hem aydınlık hem de karanlık ortamda inorganik
substratlar yıkıldığında açığa çıkan enerjinin bir kısmı maddeden organik madde sentezleyebilen bir canlı
ısı şeklinde çevreye yayılırken bir kısmı ATP’ye aktarılır. için aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılamaz?
6
glikoz miktarı
3.
4
sına sebep olan faktör aşağıdakilerden hangisidir?
2
A) Fermantasyon sonucu açığa çıkan karbondioksit
0
K L M
B) Fermantasyon sonucu açığa çıkan etil alkol hücresi hücresi hücresi
gerçekleştirmektedir.
4. Aşağıdakilerden hangisi fotosenteze etki eden çev- Buna göre verilen hücrelerin ürettiği ATP miktarı
resel etmenlerden biri değildir?
aşağıdaki hangi seçenekte çoktan aza doğru sıra-
A) Sıcaklık B) Kloroplast sayısı lanmıştır?
8. Oksijenli solunum yapan bir bakterinin bulunduğu orta- 11. NAD molekülü oksijenli solunumun,
ma işaretli oksijen atomları verilmiştir.
I. Glikoliz
Oksijenli solunum tepkimelerinin bir kere gerçek- II. Krebs
leşmesi sonucu işaretli oksijenlere aşağıdakilerden III. ETS
hangisinde rastlanır?
evrelerinin hangilerinde indirgenir?
A) Solunum sonucu oluşan su
E) İndirgenme-yükseltgenme reaksiyonları
Z B
İ
Reaksiyon hızı
N Y
M : Fotosentez O
: Solunum T
L İ
K K
13. Aşağıda verilen olaylardan hangisi kloroplastta
gerçekleşmez?
t1 t2 t3 t4 t5
Işık şiddeti
A) Glikoz sentezi
10. Aşağıdakilerden hangisi etil alkol fermantasyonu 14. Krebs devri reaksiyonlarında,
ve laktik asit fermantasyonunda ortak değildir?
I. NADH+H+ yükseltgenmesi
A) Son ürün evresinde görev alan enzimler II. Karbondioksit oluşumu
192 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
B B A B D D E A E A C C E B
SENTEZ
Ünite Değerlendirme 18
1. ATP’nin sentezlendiği hücrelerde aşağıdaki 3. Oksijenli solunum ve fotosentez yapan bir bakteride,
graklerde gösterilen değişimlerden hangisinin
gerçekleşmesi zorunludur? I. Karbondioksit kullanımı
II. Glikozun 2 ATP kullanılarak aktivasyonu
A) B)
III. Krebs çemberi tepkimeleri
Tüketilen CO2
miktarı
ADP
olaylarından hangileri hücrenin sitoplazmasında
Zaman Zaman gerçekleşir?
A) Yalnız II B) Yalnız IV C) II ve IV
C) D)
Üretilen CO 2
Tüketilen O2
miktarı
E) III. Monosakkarit
Tüketilen su
miktarı
Mitokondri
L
Atmosfer
Sitoplazma ATP
6. Hücrelerin enerji kaynağı olarak kullandığı farklı mak- 8. Aşağıdaki deney düzeneğinde I ve II nolu deney tüple-
romoleküllerin bir gramına ait enerji değerleri aşağıdaki rinde fotosentetik bakteriler bulunmaktadır.
grakte gösterilmiştir. kibrit alevi
ışık
ışık
9
8
Enerji miktarı
7
Fotosentetik Fotosentetik
6 bakteriler bakteriler
5 (I) (II)
4 30° 30°
3
2 • Fotosentez için gerekli koşulların sağlandığı bu
1 A B C
deney tüplerine yeterli zaman ayrıldıktan sonra
Organik madde
kibrit alevi yaklaştırılmıştır.
Buna göre, A, B ve C makromolekülleri ile ilgili ola- • II. tüpe yaklaştırılan kibrit alevinde parlama görül-
rak verilen, müş I. tüpe yaklaştırılan kibrit alevinde farklılık
görülmemiştir.
I. C’nin yapısında çok sayıda hidrojen atomu vardır.
II. A ve C’nin hidrolizi sonucu açığa çıkan yapı birimle- Deneyin sonucu ile ilgili olarak aşağıdakilerden
ri solunum reaksiyonlarına aynı basamaktan katılır. hangisi söylenemez?
III. B maddesinin monomerlerinin parçalanması sonu- A) Her iki tüpte ortamdaki CO2 miktarı azalmıştır.
cu azotlu artıklar oluşur.
B) II. tüpteki bakteriler O2 üretmiştir.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
C) I. tüpteki bakteriler siyano bakteri olup hidrojen kay-
B
nağı olarak su kullanmıştır.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II İ
Y
D) I. tüpteki bakterilerde kloroplast bulunmaz.
D) I ve III E) I, II ve III O
T
İ E) Her iki tüpte organik madde artışı olmuştur.
K
I. Besinin yapısındaki oksijen, solunum sonucu olu- 9. Aşağıda memelilere ait bir çizgili kas hücresindeki
şan karbondioksitin yapısına katılır. enerji üretim basamakları verilmiştir.
2 ADP
II. Krebs çemberi reaksiyonları sıcaklığa duyarlıdır.
2 ATP A + 4 ATP
III. Oksijenli solunum tüm canlılarda sitoplazmada baş- Kas Glikoz
lar mitokondride devam eder. glikojeni
2 ATP B + CO2 + 34 ATP
IV. Glikoliz evresinde karbondioksit oluşur.
2 ADP
Bu ifadelerin doğru “D” ve yanlış “Y” oluşlarına göre
gruplandırılması, aşağıdaki hangi seçenekte doğru Buna göre, oluşan ürünlerden A ve B yerine aşağı-
olarak verilmiştir? dakilerden hangisi gelmelidir?
D Y A B
194 1 2 3 4 5 6 7 8 9
B C E A E D A C D
SENTEZ
Ünite Değerlendirme 19
1. İçinde oksijen bulunan ağzı kapatılmış ısı yalıtımlı cam 3. İnsanın çizgili kaslarında ATP üretmek amacıyla mey-
bir kaba çimlenmekte olan nohut tohumları konularak dana gelen laktik asit fermantasyonu aşağıda özetlen-
25°C’de bekletilmiştir. miştir.
2 ATP 4 ATP
termometre
ışık Glikoz 2 Pirüvat 2 Laktik
asit
2NAD 2NADH 2NAD
nemli talaş
40
30 Kaytan otu
20 Kral yumağı
10
2. I. Oksidatif fosforilasyon
II. Fotofosforilasyon 10 20 30 40 50
Sıcaklık °C
III. Substrat düzeyinde fosforilasyon
Yukarıda canlılar tarafından gerçekleştirilen fosforilas- Grafikteki değişimlerle ilgili olarak aşağıda verilen
yon çeşitleri verilmiştir. ifadelerden hangisi yanlıştır?
Bu fosforilasyon çeşitlerini yürütebilen canlılar A) 20°C’de her iki bitkinin fotosentez hızı eşittir.
aşağıdakilerden hangisinde doğru eleştirilmiştir?
B) Kaytan otunda 30 - 45°C arasında fotosentez hızı
önce artmış sonra azalmıştır.
I II III
A) Sünger Canavar otu Amip C) 35°C ile 40°C arasında kaytan otunun soğurduğu
ışık enerjisi kral yumağından fazladır.
B) Amip Ökse otu Sölenter
D) Fotosentez enzimlerle gerçekleştiği için sıcaklıktan
C) Canavar otu Amip Öglena
etkilenir.
D) Amip Paramesyum Ökse otu
E) Kaytan otunun fotosentez hızı her koşulda kral yu-
E) Öglena Canavar otu Sünger
mağından yüksektir.
5. Bir miktar üzüm suyu içerisine yeterli miktarda bira ma- 8. Bir bitkinin fotosentezi sürecinde A, B ve C maddeleri-
yası eklenip oksijensiz bırakılıyor. nin miktarsal değişimleri aşağıdaki grakte verilmiştir.
Miktar
Etil alkol Ortamdaki
glikoz A
I II
Ortamdaki Ortam C
CO2 sıcaklığı
III IV B
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
6. Aydınlık ortamda bir bitki hücresinde gerçekleşen, D) II ve III E) I, II ve III
I. O2 üretimi,
II. O2 tüketimi,
B 9. Canlılarda gerçekleşen solunum ve fermantasyon
III. CO2 üretimi, İ
Y tepkimelerinin tümünde;
IV. CO2 tüketimi
O
T I. fosforilasyon
olaylarından hangileri, bitki hücresi karanlık bir or- İ
tama alınırsa da devam eder? K II. karbondioksit oluşumu
III. alkol miktarında artış
A) Yalnız II B) Yalnız III C) II ve III
IV. NAD+ indirgenmesi
D) I ve IV E) II, III ve IV
olaylarından hangileri gerçekleşir?
A) I ve IV B) III ve IV C) I, II ve II
196 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
A B B E A C E E A D
BİTKİ BİYOLOJİSİ
4.
ÜNİTE
ÜNİTENİN BÖLÜMLERİ
• Ünite Değerlendirme
ANALİZ
Bitkilerin Temel Kısımlarının Yapısı ve Görevleri 1
1. Bitkilerde büyümenin sınırsız olmasını; 4. Bitkilerde bulunan meristemler, ergin bir bitkide bütün
yeni organların kaynaklarını oluşturan farklılaşmamış
I. yaprakların fotosentez yapması, hücrelerden oluşan yerel bölgelerdir.
II. meristemin sürekli bölünebilmesi,
III. örtü dokunun bitkiyi dış etkilerden koruması Yukarıda tanımlanan meristem hücreleriyle ilgili
olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
özelliklerinden hangileri en iyi şekilde açıklar?
A) Meristem hücreleri küçük olup birbirine yakın
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III paketlenir.
D) I ve II E) II ve III B) Bir bitkinin kök, gövde, yaprak ve çiçek gibi tüm kı-
sımlarında bulunurlar.
7. Aşağıdaki grakte büyümekte olan bir bitkinin hücre sa- 10. Meristem hücreleri;
yısının zamana bağlı değişimi verilmiştir.
I. sitoplazmanın bol olması,
II. çekirdeğin büyük olması,
Hücre sayısı
III. fotosentez yapabilmesi,
IV. küçük koful bulundurması
doku veya hücre gruplarından hangileri neden ola- 11. Sekonder meristemi oluşturan kambiyumun etkin-
bilir? liği ile;
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II a
b
D) II ve III E) I, II ve III
c
Buna göre,
9. Bitkilerde bulunan meristem ile ilgili aşağıda veri-
len açıklamalardan hangisi yanlıştır? I. a √ boyuna büyüme
II. b √ şeker taşıma
A) Primer meristem ve sekonder meristem olmak üze-
re ikiye ayrılır. III. c √ inorganik maddeleri taşıma
200 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
B D A B D E A E C D C E
ANALİZ
Bitkilerin Temel Kısımlarının Yapısı ve Görevleri 2
1. Sekonder meristemle ilgili, 4. Fosforilasyon Defosforilasyon
I. Bölünme yeteneğini kaybetmiş bir grup hücrenin I II
tekrar bölünme yeteneği kazanmasıyla oluşur.
II. Damar kambiyumu ve mantar kambiyumu olmak Replikasyon Glikoz
sentezi
üzere ikiye ayrılır. III IV
III. Bitkilerde ikincil büyümeyi sağlar. Yukarıda verilen olaylardan hangileri bir bitkinin
tüm canlı hücrelerinde gerçekleşebilir?
açıklamalarından hangileri doğrudur?
A) I ve II B) I ve III C) II ve IV
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
D) I, II ve III E) II, III ve IV
D) II ve III E) I, II ve III
C C C X C Kambiyum hücreleri
mitoz bölünmelerle
C yeni kambiyum
hücreleri oluşturur.
3. Bölünmez doku hücrelerinin, yeniden bölünebilme Buna göre verilen bu büyüme ile ilgili,
özelliği kazanması ile oluşan yapıya kambiyum denir.
I. Kambiyum hücresinin her yeni bir kambiyum hüc-
Buna göre kambiyumla ilgili, resi oluşturduğu zaman diliminde, yeni bir floem
oluşmuştur.
I. Tek çenekli otsu bitkilerde bulunmaz
II. Kambiyum hücreleri mitoz bölünmeler ile sekonder
II. Yapraklarda enine büyümeyi sağlar
floem ve senkonder ksilem oluşturur.
III. Odunsu bitkilerin kök ve gövdelerinde bulunur
III. Kambiyum sayesinde bitki boyuna büyüme gösterir.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
ifadelerinden hangileri söylenebilir?
7. Bir bitkinin yaprağında bulunan bazı hücreler aşağıda 10. Meristem hücreleri farklılaşarak bölünmeyen temel do-
verilmiştir. kuları oluşturur.
II. b hücresinin salgısı ile kütikula tabakası oluşur. IV. çekirdeğin kromozom sayısı
III. Verilen her üç hücrede de oksidatif fosforilasyonla özelliklerinden hangilerinde bir değişme olması
ATP sentezlenir. beklenmez?
D) II ve III E) I, II ve III
9. Bitkilerde bulunan yerel hücreler ve dokularla ilgili 12. Bir bitkinin yapraklarındaki kütikula tabakasının ka-
aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? lınlığı bitkinin;
C) Özümleme parankiması fotosentezde görev alır. III. kurak ortama dayanıklı olup olmadığı
D) Primer meristem ölü hücrelerden oluşmuş olup, ko- özelliklerinden hangileri hakkında bilgi verir?
ruyucudur.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
E) Yaprak ve yeşil gövdelerin koruyucu dokusu olan
D) I ve III E) II ve III
epidermiste, gaz alışverişini sağlayan stomalar bu-
lunur.
202 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
E B D A E B E A D A E D
ANALİZ
Bitkilerin Temel Kısımlarının Yapısı ve Görevleri 3
1. Özümleme parankimasıyla ilgili aşağıdakilerden 4. Otsu bir bitkiye ait bazı yapılar aşağıda verilmiştir.
hangisi yanlıştır?
Yaprak Kütikula Kök
A) İnorganik maddelerden organik besin üretir. I II III
7. Bitkilerin iletim dokularından olan ksilemle ilgili 10. Bir bitkide bulunan;
aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
I. epidermis,
A) Madde iletimi tek yönlüdür. II. stoma,
B) Su ve suda çözünen mineralleri taşır. III. kollenkima,
A) III, IV ve V I ve II
A) Yalnız IV B) I ve II C) II ve III
204 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
D E B E B D C A A D A D
ANALİZ
Bitkilerin Temel Kısımlarının Yapısı ve Görevleri 4
1. Floem ve ksilem hücrelerinde; 4. Bitkilerin temel dokularında bulunan hücreler aşa-
ğıda verilmiştir.
I. madde taşınmasında ATP harcama,
II. bazı hormonların taşınmasında rol oynama, Parankima Kollenkima Sklerenkima
III. fotosentez yapabilme, I II III
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
A) Yalnız II B) II ve III C) III ve IV
D) I ve III E) II ve III
D) I, III ve IV E) II, III ve IV
D) II ve III E) I, II ve III
kısımlarından hangilerine ait olabilir?
D) II ve IV E) I, III ve IV
6. Epidermisin farklılaşmasıyla;
• stoma,
• hidatot,
• tüy,
3. Sonbaharda yapraklarını döken bir bitkinin, aşağı- • emergens
da verilen durumlardan hangisinde, dışarıdan aldı- gibi yapılar oluşur.
ğı oksijen miktarı en fazladır?
Buna göre aşağıdakilerden hangisi bu yapıların
A) Yaz mevsiminde haf rüzgarlı gündüz özelliklerinden biri değildir?
B) Kış mevsiminde gece
A) Hayvanlara karşı savunma
C) Yaz mevsiminde gece
B) Fazla suyu sıvı olarak dışarı atma
D) Sonbaharda haf rüzgarlı gündüz
C) Topraktan suda çözünmüş mineraller alma
E) Yaz mevsiminde havanın nem miktarının fazla ol-
D) Mitoz ile bölünebilme
duğu gündüz
E) Atmosfere CO2 verme
7. Floem; oem sklerenkiması, oem parankiması, kalbur- 10. Bitki köklerinde bulunan kaliptra (kök şapkası) ile
lu borular ve arkadaş hücrelerinden oluşan bir dokudur. ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
I. Yapraklarda fotosentezle oluşan organik besinleri B) Kaliptra, müsilaj adı verilen ve kayganlık verme
köklere, köklerdeki azotlu organik maddelerin bitki- özelliği ile kökün derinlere doğru büyümesini kolay-
nin diğer kısımlarına taşınmasını sağlar. laştıran bir salgı üretir.
II. Üst üste gelmiş hücrelerin çeperleri yer yer eriyerek C) Bitkideki tüm uç meristemleri korur.
kalburlu plaklar oluşur.
D) Kök şapkası zarar görüp aşındıkça yerine yenisi ya-
III. Kalburlu boru hücreleri canlı olmakla birlikte olgun- pılır.
laştıklarında çekirdeklerini kaybeder.
E) Kök şapkası kökün büyümekte olan narin yapılı böl-
ifadelerinden hangileri doğrudur? gelerini korur.
D) II ve III E) I, II ve III
A) I ve II B) II ve IV C) III ve IV
Bu yapılardan hangileri bulunduğu bitkiye destek-
lik sağlar? D) I, II ve III E) II, III ve IV
A) I ve II B) II ve III C) III ve IV
206 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
A C C A E D E E B C B A
ANALİZ
Bitkilerin Temel Kısımlarının Yapısı ve Görevleri 5
1. Odunsu yapılı bir bitkinin gövdesinde bulunan yapılar 4. Aşağıdaki bitkisel yapılardan hangisi karşısındaki
aşağıda verilmiştir. olayı gerçekleştiremez?
Verilen yapıların dıştan içe doğru sıralanışı aşağı- E) Sünger parankiması † Fotosentez
daki hangi seçenekte verilmiştir?
A) I - II - III - IV - V - VI
B) I - II - III - IV - VI - V
C) I - II - IV - III - V - VI
5. Temel doku, farklı özelliklere sahip parankima, kol-
D) I - III - II - IV - V - VI
lenkima ve sklerenkima hücrelerinden meydana gelir.
E) I - IV - III - II - I - VI Bu üç hücre de meristem hücrelerinin farklılaşması ile
oluşur.
D) Sklerenkima E) Meristem
3. I. Salgısı ile kütikulayı oluşturur. 6. Bitkilerde salgı yapan hücrelerle ilgili olarak aşağı-
II. Hücreleri arasında boşluk bulunmaz. dakilerden hangisi yanlıştır?
III. Hücreleri canlı ve klorofilsizdir. A) Topluluklar hâlinde bulunarak salgı bezlerini oluştu-
IV. Farklılaşarak hidatotları oluşturur. rur.
Yukarıda verilen özellikler aşağıdaki hangi yapıya B) Tek tek ya da gruplar hâlinde bulunabilir.
aittir? C) Salgılarıyla bitkileri mikroorganizmalardan korur.
L Odun Kambiyum
borusu
III IV
M
yapılarından hangileri hem açık hem de kapalı ile-
Peridermis
tim demetine sahip bütün bitkilerde ortak olarak
bulunur?
Buna göre, K, L ve M özellikleriyle ilgili,
A) I ve II B) II ve III C) II ve IV
I. K: Canlı hücrelerden oluşma
II. L: Bitkiyi çevresel etkenlere karşı koruma D) I, II ve III E) II, III ve IV
III. M: Cansız hücreler bulundurma
IV. L: Gaz alışverişini sağlayan stoma (gözenek) taşı-
ma
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
12. Bitkiler;
D) I ve III E) II ve III
• fotosentez,
• fotofosforilasyon,
• fotoliz,
9. Bitkilerin köklerinde bulunan kaliptranın görevi
• oksidatif fosforilasyon
aşağıdakilerden hangisidir?
olaylarını gerçekleştirebilen çok hücreli canlılardır.
A) Kök ucunun ence kalınlaşmasını sağlar.
Bitkilere ait aşağıdaki hücrelerden hangisi yukarı-
B) Kök ucu meristemini çevresel etkilerden korur.
daki olayların tümünü gerçekleştirebilir?
C) Emici tüylerin oluşmasını sağlar.
A) Epidermis B) Kollenkima
D) Floem ve ksilem dokularını oluşturur.
C) Parankima D) Sklerenkima
E) Kök ucunun yerçekimine doğru büyümesini sağlar.
E) Meristem
208 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
A C D A E A C B B D E C
ANALİZ
Bitkilerin Temel Kısımlarının Yapısı ve Görevleri 6
1. Bir bitkinin kök bölgesine ait kısımlar aşağıda gösteril- 3. İletim demetlerinin bazı özellikleri aşağıda verilmiştir.
miştir.
I. Madde iletimi tek yönlüdür.
II. Madde iletimi çift yönlüdür.
h1 h1
h h2 h
5. Toprak üstü organ sistemini oluşturan gövde, dal 8. Kapalı tohumlu, çift çenekli (dikotil) otsu bir bitki-
ve yaprak gibi organları bütünüyle yeşil olan bir yıl- nin gövdesinde aşağıdaki yapılardan hangisinin
lık otsu bir kara bitkisinin; bulunması beklenmez?
D) I ve II E) II ve III
I III
CO2 + H2O Glikoz Nişasta
II IV
6. Kökün boyuna kesitinde görülen; Verilen tepkimelerden hangileri aynı bitkinin stoma
hücrelerinde de meydana gelir?
I. kaliptra,
II. hücre bölünme bölgesi, A) I ve II B) II ve III C) III ve IV
B
III. uzama bölgesi, İ D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV
IV. olgunlaşma bölgesi Y
O
T
kısımlarının hangilerinde bulunan hücrelerin çekir- İ
deklerinde DNA replikasyonu görülür? K 10. Aşağıdaki grak bir bitki yaprağının yaşlanmasına bağlı
olarak hücrelerdeki protein ve klorol miktarının değişi-
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
mini göstermektedir.
D) II ve IV E) II, III ve IV
Protein ve klorofil
Protein
miktarı
Klorofil
Zaman
7. Bitkilerde bulunan toprak üstü organ sistemine sürgün
sistemi, toprak altı organ sistemine ise kök sistemi denir. Grafikteki bilgilerden,
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III
D) I ve III E) II ve III
D) II ve III E) I, II ve III
210 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
E A C A B B C D E E
ANALİZ
Bitkilerin Temel Kısımlarının Yapısı ve Görevleri 7
1. Bitki yapraklarında; 4. Aşağıdaki şekilde yaprağın enine kesiti gösterilmiştir.
I. epidermis,
Kütikula
II. floem,
III. ksilem, Üst Palizat
epidermis parankiması
IV. kambiyum
D) II ve III E) I, II ve III
7. Işık varlığında stoma kilit hücrelerinde; 10. Bitkilerde bulunan bazı yapılar şöyledir:
olaylarından hangilerinin gerçekleşmesi beklen- Yukarıdaki yapıların bulunduğu bitkisel organ aşa-
mez? ğıdakilerden hangisidir?
212 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
A E E D E E A B B C A E
ANALİZ
Bitkisel Hormonlar ve Bitkilerde Hareket 8
1. Aşağıda verilen hareketlerden hangisi oksin hor- 4. Bitkilerin uyaranın yönüne bağlı olmaksızın gerçekleş-
monunun etkisiyle gerçekleştirilir? tirdiği hareketlere nasti denir.
B) Böcekçil bitkilerin böceği yakalaması I. akşamsefasının çiçeklerinin ışık şiddetine bağlı ola-
C) Fasulye yapraklarının gündüz açık gece kapalı du- rak gündüz kapanıp karanlıkta açılması,
rumda olması II. sıcaklık artışına bağlı olarak lalelerin çiçeklerini
açması,
D) Öglenanın kültür ortamında besin tanesine yaklaş-
ması III. bitki köklerinin topraktaki suya doğru büyümesi
E) Lale bitkisi çiçeklerinin sıcaklığa bağlı olarak açılıp olaylarından hangileri nasti hareketine örnek ola-
kapanması rak verilebilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) I ve III E) II ve III
6. Bitkilerin yönelim hareketleriyle ilgili, 9. Ali, yulaf lizlerinin tropizma hareketlerini gözlemlemek
amacıyla aşağıdaki deney düzeneğini hazırlıyor.
I. Hormonların asimetrik dağılımı sonucu oluşur.
II. Yalnızca ışık varlığında gerçekleşir.
III. Uyaranın yönünden etkilenir. Işık Mika Işık
214 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
A C D C A E A E B C E
ANALİZ
Bitkisel Hormonlar ve Bitkilerde Hareket 9
1. Tropizma hareketleriyle ilgili olarak, 4. Bitkilerin gelişmesinde rol oynayan bazı faktörler aşa-
ğıda verilmiştir.
I. Uyarana göre isim alır.
I. Su
II. Gerçekleşmesinde oksin hormonu rol oynar.
II. Gübre
III. Uyaranın yönüne bağlı olarak gerçekleşir.
III. Işık,
açıklamalarından hangileri doğrudur? IV. Yerçekimi
A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III Verilen faktörlerden hangileri kökte pozitif (+) tro-
pizmaya neden olur?
D) II ve III E) I, II ve III
A) I ve II B) II ve III C) III ve IV
D) I, II ve IV E) II, III ve IV
2. I. Termonasti
II. Jeotropizma
III. Fotonasti 5. Aşağıda uzun gün (UGB) ve kısa gün (KGB) bitkilerinin
fotoperiyodizme olan yanıtları gösterilmiştir.
IV. Sismonasti
UGB KGB
Yukarıda verilen bitkisel hareketlerden hangileri Kritik karanlık (çiçeklenme var) (çiçeklenme yok)
turgor basıncı değişimi ile gerçekleşir?
uzunluğu Karanlık
Işık
A) I ve II B) II ve III C) III ve IV
B
D) I, III ve IV E) II, III ve IV İ 24 saat
Y Karanlık periyot ışık flaşı
O ile kesintiye uğratılırsa
T UGB KGB
İ (çiçeklenme var) (çiçeklenme yok)
Kritik karanlık
Işık
k
nlık
nlı
uzunluğu
K
Kara
Kara
K
uzunluğu
K
Karanlık
Işık
Bitki gövdesi Bitki gövdesi
(başlangıç) (bir süre sonra) 24 saat
6. Küstüm otunun yapraklarına dokunulduğunda dokunu- 9. Aşağıdaki şekilde yulaf lizleriyle (koleoptil) yapılan
lan yapraklar birbiri üzerine kapanır. deneyde tüm koleoptillere aynı yönde ve aynı şiddette
ışık veriliyor ve koleoptillerin yönelme durumları göz-
lemleniyor.
Işık
Bitkilerde gözlenen bu hareket,
Deneyin sonuçları ile ilgili verilen,
I. Bitkilerde uyartı iletimini sağlayan hormonlar vardır
II. Dokunma ile yaprakların hormon dağılımı değişir I. Işık her koşulda bitkide yönelmeye neden olur.
III. Basınca duyarlı tüyler sayesinde hücrelerin turgor II. Koleoptilin uç kısımlarında fotoreseptörler vardır.
basıncı azaltılarak yapraklar kapanır III. Fototropizma, koleoptilin uç kısmında üretilen kim-
yasal mesaj taşıyıcılar aracılığıyla gerçekleşir.
yargılarından hangileri ile açıklanabilir?
ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II
D) I ve II E) I ve III
B D) I ve III E) II ve III
İ
Y
O
T
İ
K 10. Bitkilerin büyümesinde rol oynayan çevresel fak-
7. Aşağıdakilerden hangisi bitkilerin büyümesinde rol törlerle ilgili,
oynayan çevresel faktörlerden biri değildir?
I. Yüksek sıcaklık, enzimlerin yapısını bozar.
A) Sitokinin B) Işık C) Sıcaklık II. Bitkilerde su, sadece fotosentez sürecinde kulla-
nılır.
D) Toprak E) Karbondioksit
III. Havalandırılan topraklarda bitki gelişimi hızlıdır.
IV. Işık hem fotosentezde hem de bitkinin yönelmesin-
de rol oynar.
8. Bitkilerde görülen bazı hareket tipleri aşağıda verilmiştir.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
I. Ayçiçeği yapraklarının güneşin olduğu tarafa yönel-
mesi A) I ve II B) II ve III C) II ve IV
II. Lale çiçeklerinin sıcaklığa bağlı olarak açılıp kapan- D) I, III ve IV E) II, III ve IV
ması
III. Kökteki emici tüylerin suya doğru büyümesi
IV. Gövdenin yerçekiminin tersine büyümesi
11. Tohumun çimlenmesinde aşağıda verilen hormon-
Verilen hareketlerden hangileri tropizmaya örnek- lardan hangisinin etkisi diğerlerinden fazladır?
tir?
A) Oksin B) Giberellin C) Sitokinin
A) Yalnız II B) I ve II C) II ve III
D) Etilen E) Absisik asit
D) I, III ve IV E) II, III ve IV
216 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
E D E D B C A D E D B
ANALİZ
Bitkisel Hormonlar ve Bitkilerde Hareket 10
1. ∑ Bitki köklerinin toprakta bulunan çeşitli kimyasal 4. Bir bilim insanı, bitkilerin ağırlıklarının artmasında han-
maddelere doğru hareketi gi faktörlerin etkili olduğunu kanıtlamak için aşağıdaki
• Akşamsefasının çiçeklerinin gündüz ışıklı ortamda deney düzeneğini hazırlıyor.
kapanıp, karanlıkta açılması Deney başındaki veriler Deney sonundaki veriler
• Bitki organlarının yaralandığı bölgenin aksine büyü-
mesi
• Böcekçil bitkinin yapraklarının böceğin yaprağa
Bitki 100 gr Bitki 144 gr
dokunmasıyla kapanması
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III I. böcekçil bitkinin üzerine konan böceği yakalaması,
II. sarmaşık bitkisinin bir desteğe sarılarak büyümesi,
D) II ve IV E) I, II ve IV
III. köklerin nem oranının fazla olduğu tarafa yönel-
mesi,
IV. akşam sefası bitkisinin hava karardığında çiçek
açması
3. Bir bitkinin mekanik destek sağlayan hücrelerinin hareket tiplerinin tropizma ve nastiye örnek olanları
iyi gelişmemesi sonucu sertliğini kaybetmesi ve aşağıdaki hangi seçenekte doğru olarak eşleştiril-
mekanik etkilere karşı koyamamasının nedeni aşa- miştir?
ğıdakilerden hangisinin yokluğuna bağlanabilir?
Tropizma Nasti
A) Epidermis doku A) I, II III, IV
B) Ksilem parankiması B) I, III II, IV
C) Sklerenkima C) II, III I, IV
E) Kambiyum E) III, IV I, II
D) I, II ve IV E) II, III ve IV
D) I, II ve IV E) II, III ve IV
Buna göre eğer bir uzun gün bitkisi için kritik gece
11. Aşağıdaki hormonlardan hangisi yaptığı işlev ile
uzunluğu 9 saat ise aşağıdaki 24 saaatlik döngüler-
yanlış eşleştirilmiştir?
den hangisi çiçeklenmeyi engeller?
A) Oksin - Hücre uzamasını sağlayarak göv-
A) 14 saatlik aydınlık / 10 saat karanlık
de uzamasını artırır.
B) 16 saatlik aydınlık / 8 saat karanlık
B) Sitokininler - Yaprak dökümüne neden olur.
C) 15,5 saatlik aydınlık / 8,5 saat karanlık
C) Giberellinler - Tohum çimlenmesini teşvik eder.
D) 4 saat aydınlık / 8 saat karanlık / 4 saat aydınlık / 8
D) Absisik asit - Tohum çimlenmesini inhibe eder.
saat karanlık
E) 8 saat aydınlık / 8 saat karalık / ani ışık aşı / 8 saat E) Etilen - Meyveleri olgunlaştırır.
karanlık
218 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
E D C A C D E A D D B
ANALİZ
Bitkilerde Beslenme ve Taşıma 11
1. Aşağıda epidermis dokusunda bulunan stomaların açık 3. Sulak bölgede yaşayan bir kavak ağacının yaşadığı
ve kapalı şekilleri gösterilmiştir. topraktan su ve mineralleri alarak en üstteki yapra-
ğa kadar taşıyabilmesi için;
İnce çeper
Çekirdek I. toprak çözeltisi,
Kalın
çeper II. kök emici tüy,
Kloroplast III. gövde,
Hücre Stoma IV. yaprak
duvarı açıklığı
Stoma kapalı Stoma açık bölümleri arasındaki ozmotik basınç değerlerinin
Buna göre stoma hücrelerinde meydana gelen; aşağıdakilerden hangisindeki gibi olması beklenir?
I. glikoz miktarının artması, A) I > II > III > IV B) II > I > III > IV
II. turgor basıncının artması, C) IV > I > II > III D) IV > II > III > I
III. K+ miktarının artması E) IV > III > II > I
D) I ve II E) I, II ve III
4. Ksilem borularıyla ilgili verilen,
A) I ve II B) II ve III C) III ve IV
Su ve
Mineral
Oksijen
Karbondioksit
5. Bitkilerde görülen,
Buna göre,
I. Yaprağın ozmotik basıncının azalması
I. Organik madde taşınımı yapraklardan köklere
II. Fotosentez için koşulların uygun olması
doğru gerçekleşir.
III. Kökün ozmotik basıncının azalması
II. İnorganik madde taşınımı köklerden yapraklara
doğru gerçekleşir. IV. Stomaların kapalı konumda olması
III. Gaz alışverişi sadece yapraklarda gerçekleşir. durumlarından hangileri bitkinin topraktan alacağı
su miktarını artırır?
ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız II B) I ve II C) II ve III
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) III ve IV E) I, II ve IV
D) I ve II E) II ve III
6. Ortam koşulları optimum olan bir bitkinin soymuk boru- 8. I. Suda çözünen madensel tuzları topraktan almak,
ları şekildeki gibi kesilerek halka şeklinde çıkartılıyor. II. Bölünerek bitkinin büyümesini sağlamak,
III. Bitkinin aşırı ısınmasını engellemek
Halka şeklinde
Yukarıda verilen olaylardan hangileri tüylerin gö-
Odun boruları
bitkide kalıyor çıkarılan revlerinden biri değildir?
soymuk boruları
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) II ve III
220 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
E D E E A C C B D C
ANALİZ
Bitkilerde Beslenme ve Taşıma 12
1. Bitkilerde meydana gelen terleme; 4. Bitkilerde trake ve trakeid borularında;
D) I ve III E) I, II ve III
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) I ve III E) II ve III
Topraktan alınan suyun bu yapılardan geçiş sırası Bu özelliklerin floem ve ksileme ait olanları aşağı-
aşağıdaki hangi seçenekte doğru olarak verilmiş- dakilerin hangisinde doğru olarak eşleştirilmiştir?
tir?
Floem Ksilem
A) I - II - III - IV - V - VI
A) Yalnız I II, III ve IV
B) II - IV - III - VI - V - I
B) I ve II III ve IV
C) III - II - IV - V - VI - I
C) II ve IV I ve III
D) IV - III - II - I - V - VI D) I, II ve III III ve IV
E) V - VI - IV - III - II - I E) II, III ve IV Yalnız II
D) I, II ve IV E) II, III ve IV
222 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
C D B E D C A C E A E
ANALİZ
Bitkilerde Beslenme ve Taşıma 13
1. Bitkilerin yeterince büyüyüp gelişebilmesi için bu- 4. Bitki ihtiyaç duyduğu azotu topraktan;
lundukları toprakta;
I. amonyum (NH4),
I. mineral, II. nitrat (NO3),
II. oksijen, III. protein
III. su,
formlarından hangileri şeklinde alabilir?
IV. mikroorganizma
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
faktörlerinden hangileri olmalıdır?
D) I ve II E) II ve III
A) Yalnız I B) I ve II C) II ve IV
D) I ve III E) II ve III
6. Bitkilerin çoğu topraktan su ve minerallerin emilmesi
sırasında ortak yaşadıkları mantarlarla işbirliği yapar.
Mantar hieri ve bitki kökleri arasındaki bu birlikteliğe
3. Bitkilerin çoğu topraktan çeşitli mineralleri alması için “mikoriza” denir.
ortak yaşadıkları bakterilerle iş birliği yapar. Canlı bitki
kökleri ile bakteri hücreleri arasındaki bu mutualist bir- Mikoriza ilişkisinde mantar bitkiye;
liğe nodül denir.
I. su ve minerallerin alınması için geniş emilim yüzeyi
Buna göre nodül, bulunduğu bitkiye; oluşturma,
II. çeşitli savunma maddeleri üreterek bitki köklerinin
I. daha iyi rekabet etme, mikroorganizmalardan korunmasını sağlama,
II. daha iyi gelişme, III. fotosentezle ürettiği besinleri bitki köklerine verme
III. daha bol ürün verme
avantajlarından hangilerini sağlar?
avantajlarından hangilerini sağlayabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve III
D) I ve II E) II ve III
D) II ve III E) I, II ve III
7. Bitkilerin sahip olduğu bazı özellikler aşağıda ve- 10. Bir bitkinin bulunduğu toprağın ozmotik basıncı deği-
rilmiştir. şince bitkinin kök ozmotik basıncı da değişir.
I. Kalın kütikula tabakası Buna göre bitkinin bulunduğu toprağın ozmotik ba-
II. Ozmotik basıncı yüksek kök sıncı (T) ile kök ozmotik basıncı (K) arasındaki iliş-
III. Yaprakların derinlerinde konumlanan stoma kiyi aşağıdakilerden hangisi en iyi açıklar?
K K
Verilen özelliklerden hangileri bitkilerin kurak or- T
T
tamlara uyumunu kolaylaştırır?
T K
8. Bitkilerde suyun taşınması ile ilgili verilen aşağıda- Zaman Zaman
ki açıklamalardan hangisi yanlıştır?
E) Ozmotik basınç
A) Bitkilerde suyun kökten yapraklara kadar taşınma- T
sında en etkili kuvvet kök basıncıdır. K
B) Bitkilerde terleme şeklinde meydana gelen su kaybı
bitkinin aşırı ısınmasını engeller. B
Zaman
İ
C) Stomaların açılması bitkilerde suyun taşınma hızını Y
O
olumlu yönde etkiler.
T
İ
D) Bir bitkiye köklerinden giren suyun büyük bir kısmı,
K
yapraklarındaki stomalardan terleme yolu ile buhar- 11. Bir bitkiye yeterli miktarda su verildikten sonra çevre
laşır. koşulları farklı olan deney ortamına alınıyor ve iki gün
E) Ksilemde suyun taşınması sırasında ATP enerjisi boyunca terleme hızı ölçülerek aşağıdaki grak oluş-
harcanmaz. turuluyor.
1. gün
Terleme hızı
2. gün
224 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
E D E D C D D A D B E
ANALİZ
Bitkilerde Beslenme ve Taşıma 14
1. Stoma hücrelerinde meydana gelen; 4. Bir bitki türünün farklı topraklardaki gelişim durumu
aşağıdaki tabloda verilmiştir.
I. glikozun nişastaya dönüşmesi,
II. komşu epidermis hücrelerinden stoma kilit hücrele- Ortamlar Yaprak sayısı
rine K+ iyonlarının geçmesi, Normal toprak +++++
III. stoma kilit hücrelerinde CO2’nin artması, A minerali eksik toprak ++++
B minerali eksik toprak +++
IV. stoma kilit hücrelerinde turgor basıncının artması
C minerali eksik toprak ++
olaylarından hangileri stomanın açılmasını, hangi-
leri stomanın kapanmasını sağlar?
Buna göre,
Stomanın açılması Stomanın kapanması I. Bitkinin gelişmesinde C, B’ye göre daha etkilidir.
A) I ve II III ve IV
II. B mineralinin eksikliği başka bir mineral çeşidi ile
B) II ve IV I ve III giderilebilir.
C) I ve III II ve IV
III. A mineralinin gelişmeye olan etkisi, C’den fazladır.
D) II ve III I ve IV
IV. Her üç mineralin eksik olduğu toprakta gelişen bit-
E) III ve IV I ve II kinin yaprak sayısı en fazladır.
A) I ve II B) II ve III C) III ve IV
A) Lentisel B) Tüy C) Stoma
D) I, II ve IV E) II, III ve IV
D) Hidatot E) Kütikula
6. Aşağıda bazı bitkilere ait kök ozmotik basıncı değerleri 9. “Bitkilerin oem borularında;
verilmiştir. I. hormon,
Bitki türleri Kök ozmotik basıncı II. glikojen,
A 6,75 III. nişasta,
B 2,15 IV. sükroz
C 1,03
maddelerinden hangileri taşınır?”
Buna göre,
Sınavda yukarıdaki soru ile karşılaşan Ecem, aşa-
I. A türünün yaşadığı ortam C türüne göre daha
ğıdaki hangi seçeneği işaretlerse soruyu doğru ce-
kuraktır.
vaplamış olur?
II. B türünün yapraklarındaki kütikula kalınlığı diğerle-
rine göre daha fazladır. A) I ve II B) I ve IV C) II ve IV
III. C türünde stomalar yaprağın üst yüzeyinde daha
D) I, II ve III E) I, III ve IV
çok bulunur.
IV. A türünün kurak ortamda yaşama şansı diğerlerin-
den fazladır.
A) I ve II B) II ve III C) III ve IV 10. Aşağıdaki tabloda üç farklı bitki türüyle ilgili bazı özel-
likler verilmiştir.
D) I, III ve IV E) II, III ve IV
Bitki Stoma sayısı Stomanın yeri
B
İ X Çok Epidermisle aynı hizada
Y Y Çok Epidermisin dışında üstte
7. Bitkilerde suyun taşınmasıyla ilgili, O
T Z Az Epidermisin içinde gömülü
İ
I. Toprak suyunun yapraklara taşınması ksilem ile
K
gerçekleşir. Bu bitki türleriyle ilgili,
II. Bitkide suyun taşınması pasif olup, ATP gerektirmez. I. Bitkilerin kütikula kalınlığı Z > X > Y’dir.
III. Suyun taşınmasında su molekülleri arasında olu- II. Z bitkisinin kök ozmotik basıncı diğerlerinden faz-
şan kohezyon kuvvetinin rolü büyüktür. ladır.
III. Suyun buharlaşma hızı Y’de X’den fazladır.
yargılarından hangileri doğrudur?
verilenlerden hangileri doğrudur?
A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II
D) II ve III E) I, II ve III
226 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
B C C A D D E A B E A
ANALİZ
Çiçekli Bitkilerde Eşeyli Üreme 15
1. Çiçeklerde; 4. Bir erselik çiçeğin kısımları ve bu kısımların görevleri
aşağıda verilmiştir.
I. yapışkan yüzeylere sahip polen oluşturma,
I. Ovaryum: Yumurtayı oluşturur.
II. hafif ve kanatlı yüzeyli polenlere sahip olma,
II. Başçık: Poleni oluşturur.
III. gösterişli taç yapraklar bulundurma
III. Çanak yaprak: Çiçeği korur.
özelliklerinden hangileri böceklerle tozlaşmayı artı- IV. Taç yaprak: Böcekleri çekerek tozlaşmaya yar-
rıcı adaptasyonlardan biri değildir? dımcı olur.
D) I ve III E) II ve III
A) I ve IV B) II ve III C) III ve IV
D) I, II ve IV E) I, II, III ve IV
I. parankima hücresi,
II. makrospor hücresi, 5. Bitkilerin üreme organı olan çiçeklerle ilgili aşağı-
III. epidermis hücresi dakilerden hangisi yanlıştır?
yapılarından hangileri mayoz bölünme ile oluşur? A) Erkek ve dişi organı birlikte taşıyan çiçeklere iki
eşeyli çiçek denir.
A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II
B B) Erkek ve dişi organdan yalnızca birini taşıyan çiçek-
D) I ve III E) II ve III İ lere tek eşeyli çiçek denir.
Y
O C) Erkek ve dişi çiçekler aynı bitki üzerinde bulunuyor-
T
İ sa böyle bitkilere iki evcikli bitki denir.
K
3. Aşağıdaki şekilde bir erselik çiçeğin kısımları verilmiştir. D) Dişi organları eksik olan çiçeklere erkek çiçek denir.
Başçık
Erkek organ Dişicik borusu
Sapçık
Ovaryum
Taç
yaprak
III. Taç yapraklar renkli olup tozlaşmada rol oynar. IV. Polenin dişi organın tepeciğine yerleşmesi
IV. Çanak yapraklar yeşil olup fotosentez yapar. Bu olaylardan hangileri gerçekleşirken cross over
meydana gelir?
ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) Yalnız II B) II ve III C) I, II ve III
A) I ve II B) II ve III C) I ve III
D) I, II ve IV E) II, III ve IV
D) II ve IV E) I, II, III ve IV
7. Bir erselik çiçeğin yapısında bulunan; 10. Aşağıdakilerden hangisi çiçekli bitkilerin üremek
için gösterdiği adaptasyonlardan biri değildir?
I. başçık,
II. tepecik, A) Endosperm oluşumu
III. ovaryum, B) Taç yapraklarının renkli ve göz alıcı olması
IV. sapçık C) Polen tüpünün gelişmesi
kısımlarından hangileri dişi organı oluşturur? D) Üreme hücrelerinin suya gereksinim olmadan birbi-
rine ulaşması
A) I ve II B) I ve IV C) II ve III
E) Stomaların açılıp kapanabilmesi
D) II ve IV E) III ve IV
D) I ve II E) I ve III
Numaralı kısımlarda meydana gelen olayların han- özelliklerinden hangileri neslin devamı adına bir
gilerinde kromozom miktarında artma ya da azalma adaptasyon olarak düşünülebilir?
şeklinde bir değişim gözlemlenir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) II ve III E) I, II ve III
D) I ve II E) II ve III
228 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
B A E E C A C E A E A B
ANALİZ
Çiçekli Bitkilerde Eşeyli Üreme 16
1. Tam bir çiçeğin yapısı ve kısımları aşağıdaki şekilde 3. Bir erselik çiçekte bulunan yapılar şunlardır:
gösterilmiştir.
1 I. Anter (başcık)
II. Tepecik (stigma)
2
3
III. Yumurtalık (ovaryum)
4 IV. Dişicik borusu
Buna göre;
o en ana Mitoz
hücresi n
2n
n Mitoz
1
n Mitoz
Başcık Mitoz 4
n
5. Bütün çiçekli bitki türlerinde eşeyli üremenin ger-
2 3
çekleşebilmesi için;
Buna göre,
I. erkek ve dişi organlarının aynı çiçek üzerinde
I. Polen keselerinde bulunan ana hücrelerinden polen
bulunması,
oluşumu yalnızca mayoz hücre bölünmesiyle olu-
II. embriyoyu besleyecek ve koruyacak tohumun oluş-
şur.
turulması,
II. 3 ve 4 ile gösterilen çekirdekler n kromozomludur.
III. kendi kendine tozlaşmanın gerçekleşmesi
III. 1’den 2 oluşumu sürecinde mayoz bölünme görülür.
özelliklerinden hangileri kesinlikle bulunmalıdır?
yargılarından hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) II ve III
D) I ve III E) II ve III
6. Bir tohumun çimlenmesi sırasında aşağıdaki olay- 10. “Bir erselik çiçekte bulunan;
lardan hangisinin gerçekleşmesi beklenmez? I. generatif çekirdek,
II. kloroplast,
A) I ve III B) III ve IV C) I, II ve III
III. endoplazmik retikulum
D) I, II ve IV E) II, III ve IV
organellerinin hangilerinin görev yapması beklen-
mez?
D) I ve II E) II ve III
230 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
E E A B B A E B C A D E
ANALİZ
Çiçekli Bitkilerde Eşeyli Üreme 17
1. Aşağıdaki şekilde bir erselik çiçeğin kısımları gösteril- 4. Çiçeğin dişi organıyla ilgili,
miştir.
I. Yumurtalığın içinde, sayısı türlere göre değişen bir
Dişi organ
Başçık Tepecik ya da daha fazla tohum taslağı bulunur.
Erkek organ Dişicik borusu
Sapçık
II. Tohum taslaklarında 2n kromozomlu megaspor
Ovaryum ana hücreleri bulunur.
Taç
yaprak III. Megaspor ana hücreleri mayoz bölünme ile mega
sporları oluşturur.
Çanak yaprak
Çiçek tablası yargılarından hangileri doğrudur?
Çiçek sapı
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III
Buna göre şekilde verilen yapılardan hangisinin gö-
revi aşağıda yanlış olarak verilmiştir?
Yapı Görev
A) Çanak yaprak : Fotosentez yapma
B) Taç yaprak : Tozlaşmaya yardımcı olma 5. Bir bitkiden kalıtsal yapısı farklı olan ikinci bir bitki
elde etmek için bitkinin;
C) Başçık : Polen oluşturma
D) Yumurtalık : Tohum taslağı oluşturma I. kendi çiçek tozunun kendi yumurtasını döllemesi ile
oluşan tohumu doku kültüründe geliştirme,
E) Tepecik : Döllenmeyi gerçekleştirme B
İ
II. yabancı tozlaşma ile oluşan tohumunu, farklı bir or
Y tamda çimlendirme,
O
T III. kendi tohumunu, ata bitki ile aynı ortamda çimlen-
İ dirme
K
2. Aşağıda bir bitkinin tohumuna ait özellikler verilmiştir. uygulamalarından hangileri yapılabilir?
A) Yalnız I B) I ve II C) II ve IV
3. Bir erselik çiçekte bulunan aşağıdaki yapıların han- özelliklerinden hangileri bitkilerin yeryüzündeki
gisinde polen üretimi gerçekleşir? farklı bölgelere yayılmasında etkin rol oynar?
7. Genetik yapısı aa olan bir dişi çiçek ile genetik ya- 10. Bitkilerde tozlaşma ile ilgili,
pısı Aa olan bir erkek çiçeğin tozlaşması ile oluşan
tohumun endosperm hücresinin genotipi aşağıda- I. Bir çiçeğin aynı türden başka bir çiçekle tozlaşma-
kilerden hangisi olmalıdır? (Tohum oluşumunda çift sına çapraz tozlaşma denir.
döllenme gerçekleşmiştir) II. Renkli taç yapraklar ve kokular böceklerle tozlaş-
mayı kolaylaştırır.
A) Aaa B) AAa C) AAA D) Aa E) aa
III. Bir çiçeğin poleninin aynı çiçeğin tepeciğine ulaş-
masına kendi kendine tozlaşma denir.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
8. Bir erselik çiçekte meydana gelen;
D) II ve III E) I, II ve III
I. fotosentez ile besin üretimi,
II. mayoz bölünme ile yumurta oluşumu,
III. sperm çekirdeklerinin oluşumu,
IV. mayoz bölünme ile polen oluşumu
olaylarının gerçekleştiği;
11. Çiçeğin yapısında bulunan;
a. çanak yaprak,
I. başçık (anter),
b. ovaryum,
II. tepecik (stigma),
c. başçık,
B III. yumurtalık (ovaryum),
d. dişicik borusu İ
IV. sapçık (filament)
Y
yapılarıyla eşleştirilmesi aşağıdakilerin hangisinde O
T kısımlarından hangileri erkek organı oluşturur?
doğru verilmiştir?
İ
K A) I ve II B) I ve IV C) II ve III
I II III IV
D) II ve IV E) III ve IV
A) a b c d
B) a b d c
C) a c b d
D) b a c d
E) d a b c
12. Bitkilerde tohumun çimlenmesi sürecinde;
232 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
E E C E E E A B B E B A
ANALİZ
Çiçekli Bitkilerde Eşeyli Üreme 18
1. Polenlerin çeperleri; 4. Bitkilerin tohumlarında bulunan embriyonik gövde
hücrelerinin kalıtsal yapısı;
I. düz,
II. renkli, I. endosperm,
7. Kapalı tohumlu bitkilerin üremesi sırasında sırasıy- 10. Aşağıdaki şemada bir erselik çiçekte bulunan başcık
la oluşan yapılar, aşağıdakilerin hangisinde doğru (anter) ve yumurtalığın (ovaryum) farklı (K ve L) ve or-
verilmiştir? tak (L) özellikleri verilmiştir.
Başcık
A) Polen tüpü - triploit çekirdek - polar çekirdek
K
B) Triploit çekirdek - tüp çekirdeği - tohum
L
C) Polen tüpü - üretken çekirdek - tohum
I. K: Polen oluşturma
II. L: Mayoz bölünme
III. M: Embriyo kesesi oluşturma
I. mitoz bölünme,
B
II. mayoz bölünme, İ
III. iğ ipliklerinin oluşumu, Y
O 11. Çift çenekli bir bitkiye ait aşağıdaki yapılardan han-
IV. sitokinez T gisinin kromozom sayısı açısından eşleştirilmesi
İ
K doğru değildir?
olaylarından hangileri ortak olarak gerçekleşir?
A) Dişi organındaki megaspor: 2n
A) I ve II B) II ve III C) III ve IV
B) Erkek organındaki mikrospor hücresi: n
D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV
C) Tohumundaki tohum kabuğu: 2n
D) Tohumundaki çenek: 2n
E) Tohumundaki zigot: 2n
234 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
E E A B C D D E C E A E
SENTEZ
Ünite Değerlendirme 19
1. Bitkilerde terleme ile su kaybını en aza indirgemek 4. Epidermis hücrelerinin farklılaşmasıyla oluşan;
için aşağıdaki ortamlardan hangisine konulması en
uygundur? I. stoma,
II. örtü tüyleri,
A) Aydınlık ve kurak III. emergens,
B) Aydınlık ve rüzgarlı IV. hidatot
C) Rüzgarlı ve sıcak yapılarından hangileri suyun bitkiden uzaklaştırıl-
D) Karanlık, rüzgarsız ve nemli masında görev alır?
I. Stomalarındaki,
II. Yumurta hücresindeki,
6. Stoma bekçi hücrelerinde;
III. Endospermindeki
I. karbondioksit miktarının artması,
yapılarının kromozom sayıları aşağıdakilerden han-
gisinde doğru verilmiştir? II. fotosentezle üretilen glikoz miktarının artması,
III. absisik asit hormonu miktarının artması,
I II III IV. stoma bekçi hücrelerindeki H+ iyonunun komşu
epidermis hücrelerine geçmesi
A) 10 10 20
D) 10 20 20 A) I ve III B) II ve IV C) III ve IV
7. Aşağıda bir bilim insanının yaptığı deney şematize edil- 9. Çiçekli bitkilerde üreme hücrelerinin oluşumu süre-
miştir. cinde meydana gelen;
A) Ksilem su ve mineralleri kökten yapraklara doğru 11. Kapalı tohumlu bitkilerin üremesi sürecinde;
taşır.
I. mikrospor ana hücresi,
B) Suyun kökten yapraklara doğru taşınmasında en
etkili faktör, terleme - kohezyon kuvvetidir. II. vejetatif çekirdek,
III. polen tüpü
C) Bitkiler organik maddelerin taşınmasında ATP har-
car. yapılarının meydana gelme sırası aşağıdakilerden
D) Soymuk borularında hem su hem de organik besin hangisinde doğru verilmiştir?
bulunabilir.
A) I – II – III B) I – III – II C) II – I – III
E) Bitkilerde su taşınması organik madde taşınmasın-
dan daha yavaştır. D) II – III – I E) III – II – I
236 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
D A B A E B B E C C A
SENTEZ
Ünite Değerlendirme 20
1. Primer meristemle ilgili olarak aşağıda verilenler- 5. Çam gibi açık tohumlu bitkilerde yaş halkaları aşa-
den hangisi yanlıştır? ğıdaki hücre çeşitlerinden hangisinin düzenli bö-
lünmesi sonucunda oluşur?
A) Canlı hücrelerden oluşur.
A) Palizat parankiması
B) Hücreler arası boşluk bulundurmaz.
B) Damar kambiyumu
C) Bazı hücrelerinde fotosentez gerçekleşir.
C) Taş hücreleri
D) Bitkilerin kök, gövde ve dal uçlarında bulunur.
D) Sünger parankiması
E) Hücrelerinin metabolizması hızlıdır.
E) Mantar kambiyumu
II. hidatod,
III. stoma tohum
3. Stoma kilit hücrelerinde aşağıda verilen organeller- III. Gövdede negatif geotropizma görülür.
den hangisinin bulunması beklenmez? ifadelerinden hangileri doğrudur?
8. Aşağıdaki tabloda dört bitki türünde epidermis tabaka- 10. Bir bitki yaprağında bulunan stoma hücrelerinde
larında bulunan stomaların sayıları belirtilmiştir. aydınlık ve karanlık ortamda gerçekleşen olaylarla
ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlış verilmiştir?
Bitki türü Alt epidermis Üst epidermis
A 150 0 A) Aydınlıkta fotofosforilasyon gerçekleşir.
B 150 150 B) Karanlıkta protein sentezi gerçekleşir.
C 0 0
C) Karanlıkta hücreye giren su miktarı artar.
D 0 250
D) Aydınlıkta turgor basıncı yükselir.
Buna göre kurak ortamda yaşayan (I) ve tamamen
E) Aydınlıkta oksidatif fosforilasyon gerçekleşir.
su içinde yaşayan (II) bitki türleri aşağıdaki seçe-
neklerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?
I II
A) A B
B) A C
1 2 3 4
Haftalar 12. Bitkiler ihtiyaç duydukları su ve mineral maddeyi kökleri
aracılığı ile yaşadığı ortamdan alır. Alınan su fotosen-
tezde tüketilirken mineral maddeler düzenleyici olarak
Buna göre,
görev alır.
I. 1. haftada bitkinin fotosentez hızı solunum hızından
yüksek olabilir. Bitkilerin topraktan su ve mineral madde almasın-
da;
II. 3. haftada bitki kırmızı ışıkla aydınlatılmış olabilir.
III. 4. haftada bitkinin atmosferden aldığı oksijen diğer I. ozmoz,
haftalardan fazla olabilir. II. aktif taşıma,
IV. 2. haftada bitkinin solunum hızı fotosentez hızına III. fagositoz,
eşit olabilir. IV. difüzyon
ifadelerinden hangileri doğrudur? madde taşıma biçimlerinden hangileri rol oynar?
238 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
C A D D B E E B E C E D
SENTEZ
Ünite Değerlendirme 21
1. Aşağıdaki grakte bir bitkinin tohum ve meyve yapabil- 3. Aşağıda numaralandırılmış yulaf koleoptillerine uygu-
mesi için hangi elementten kaç gram alması gerektiği lanan işlemler ve aydınlanma durumları gösterilmiştir.
gösterilmiştir. saf agar saf agar
ışık ışık
Element miktarı (g/bitki)
50 :Tohum için
40 :Meyve için
30
20 (I) (II) (III)
Filiz ucu kesilerek Filiz ucu kesilerek Filiz ucu kesilip
10 üzerine saf agar araya saf agar konulup yana kaydırılıyor
0 yerleştiriliyor. tekrar yerine ve karanlıkta
K Mg yerleştiriliyor. bırakılıyor.
N
mika
Buna göre, aşağıdaki yorumlardan hangisi yanlış-
ışık ışık ışık
tır?
5. Aşağıdaki grakte A, B, C, D bitkilerinin kütikula taba- 8. Aşağıdaki tabloda bitkilerin eşeyli üremesi sırasında
kasının kalınlıkları gösterilmiştir. görülen yapılar, köken aldıkları hücrelerle eşleştirilmiş-
tir.
A) I B) II C) III D) IV E) V
A) D - B - A - C B) C - A - B - D C) A - C - B - D
D) C - B - A - D E) B - D - A - C
6. Tohumun dormansi halini uzatan ve tohumun çim- dana gelen olaylar gösterilmiştir.
lenmesini uyaran hormonlar aşağıdakilerden han- B
gisinde doğru olarak eşleştirilmiştir? İ Polen Sperm
Y Döllenme
oluşumu oluşumu
O
Dormansi hâlini Tohumun çimlenmesini T
I II III
uzatan uyaran İ
K
A) Oksin Giberellin Tozlaşma Mayoz
bölünme
B) Etilen Absisik Asit
IV V
C) Etilen Giberellin
D) IV - III E) III - V
240 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
D A E B A D B D C D
KOMÜNİTE VE POPÜLASYON
EKOLOJİSİ
CANLILAR VE ÇEVRE
5.
ÜNİTE
ÜNİTENİN BÖLÜMLERİ
• Komünite Ekolojisi
• Popülasyon Ekolojisi
• Canlılar ve Çevre
• Ünite Değerlendirme
ANALİZ
Komünite Ekolojisi 1
1. Rus ekolog G. F. Gouse (G. E Gous) Paramecium au 3. Komünitelerde yaşayan canlıların;
relia ve Paramecium caudatum adı verilen iki protista
türü ile laboratuvar deneyi düzenlemiştir. Her gün sa I. beslenme şekli,
bit miktarda besin eklendiği ayrı kültür ortamlarında bu II. dış görünüşleri,
iki protista türünü yetiştirmiş, her iki protista türünün de III. üreme şekli
hızla arttığını görmüştür. İki türü aynı kültür ortamında
yetiştirdiğinde ise III nolu grak elde edilmiştir. özelliklerinden hangileri farklı olabilir?
Birey sayısı
D) I ve III E) I, II ve III
P.caudatum P.aurelia
P.aurelia
Birey sayısı
Birey sayısı
P.caudatum
Zaman
III.grafik
Buna göre, 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5
Tür çeşidi Tür çeşidi
I. B
İki tür arasın da reka bet görülür. A B
İ
II. İki türün ekolo jik gerek si nimleri aynı dır. Y
O Buna göre,
III. İki tür arasın da mutu alist ilişki vardır. T
İ I. Komünitede süksesyon meydana gelmiştir.
durumlarından hangileri III numaralı grafiğin oluş K
masına neden olmuştur? II. A grafiğinde 3, B grafiğinde 4 nolu tür baskındır.
III. Değişen çevre koşullarından en az oranda 3 numa
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II ralı tür etkilenmiştir.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) I ve III E) II ve III
Buna göre ekoton ile ilgili olarak, 5. Komünitelerde çevre direncinin giderek artmasına
bağlı olarak aşağıdaki olaylardan hangisi gerçek
I. Her iki komüniteye ait türler bulunur.
leşmez?
II. Tür çeşitliliği bakımından zayıftır.
III. Mağara ağızları, ormanlar ile otlaklar arası alanlar A) Bitki örtüsünün azalması
ekoton bölgeleridir. B) Tür çeşidi sayısının artması
ifadelerinden hangileri doğrudur? C) Toprak kaybının artması
7. Kirpi balıkları farklı bir savunma sistemine sahiptir ve İlişki tipi K canlısı L canlısı
oldukça zehirlidirler. Bu zehir tetrodoxin olarak adlan 1 + +
dırılır ve kirpi balığının bağırsağında yaşayan bakteriler 2 + o
tarafından üretilir. Bakterilerin ürettiği bu toksinin büyük 3 +
bir bölümü balığın karaciğerinde, bağırsağında ve di (o): Canlı üzerinde etkisi yok
ğer iç organlarında olmasına rağmen zehir hayvanın (+): Canlı için yararlı bir etkisi var
vücudunun her yerine yayılmaktadır. Bu zehir kirpi balı
(): Canlı için zararlı bir etkisi var
ğının tüm vücuduna yayılmasına karşın ona zarar ver
mez. Fakat kirpi balığını ve bu balığın larvalarını yiyen
Buna göre, tabloda 1, 2 ve 3 ile belirtilen ilişki tipleri
canlılar son derece büyük bir tehlikeyle karşı karşıya
ile ilgili olarak,
kalırlar. Böyle bir tehlikenin farkında olan düşmanlar,
kirpi balığına yaklaşmayı pek denemezler. Bakterilerin I. 3. ilişki tipi parazitlik olup, iki bitki arasında görül
bu katkıları, balığın diğer balıklara yem olmasını önle mez.
mektedir. II. 1. ilişki tipi mutualizm olarak adlandırılır ve karşılıklı
yarar sağlar.
Yukarıda anlatılan kirpi balığı ve bakteriler arasında
ki ilişki hangi simbiyont yaşam biçimine örnektir? III. 2. ilişki tipi kommensalizm olup bir taraf yarar sağ
larken diğer taraf zarar görür.
A) Mutualizm B) Kommensalizm
yargılarından hangileri doğrudur?
C) İç parazitlik D) Dış parazitlik
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
E) Yarı parazitlik
D) I ve II E) II ve III
244 1 2 3 4 5 6 7 8 9
C D E C B D A C B
ANALİZ
Komünite Ekolojisi 2
1. Komünitelerde görülen; 3. Birbirleriyle simbiyotik ilişki içinde bulunan bazı canlıla
rın bir arada bulunduklarında ve ayrıldıklarında bu iliş
I. komünitede bulunan bazı bireylerin aynı ihtiyaca kiden etkilenme durumları aşağıdaki tabloda verilmiştir.
karşı birbiriyle mücadele etmesi,
II. komünitenin yerleştiği cansız çevre, İlişki Birlikte bulunma Ayrıldıklarında
III. komünitede gerek sayı gerekse etkinlik yönüyle ön A B ilişkisi A () B (+) A (+) B ()
plana çıkan canlı türü K L ilişkisi K (+) L (+) K () L ()
A komünitesi
Ekoton
4. I. İyi gelişmiş sindirim sistemleri bulunur.
B komünitesi II. Konağın sindirim ürünleriyle beslenebilir.
III. Az gelişmiş sindirim sistemi bulunur.
Yukarıdaki şekilde A ve B komünitelerinin arasındaki IV. İyi gelişmiş duyu organları vardır.
geçiş bölgesi olan ekoton gösterilmiştir.
Yukarıda verilen özelliklerin iç ve dış parazitlere ait
Buna göre, olanları aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak
verilmiştir?
I. En fazla birey ekotonda bulunur.
II. A komünitesindeki tür çeşitliliği B komünitesinden İç parazit Dış parazit
fazladır. A) I ve III II ve IV
III. Ekotonda hem A hem de B komünitesine ait can B) II ve IV I ve III
lılar bulunur.
C) I, II ve III I ve IV
yargılarından hangilerinin doğruluğu kesindir?
D) I, II ve IV II ve III
D) I ve II E) II ve III
5. Üç farklı tür arasındaki simbiyotik ilişki aşağıdaki şekil 7. Yarı parazit bitkilerin konak bitkiden;
de verilmiştir.
I. su,
Zarar verir Yarar sağlar
II. mineral,
K L M III. protein,
IV. nişasta
Yarar sağlar Etkilemez
maddelerinden hangilerini alması beklenmez?
Buna göre K, L ve M türleri ile ilgili olarak,
A) I ve II B) II ve III C) III ve IV
I. L türünün birey sayısı artarsa K ve M türleri olumlu
etkilenir. D) I, II ve III E) II, III ve IV
II. K, L ve M türleri aynı ekosistemi paylaşabilir.
III. L ve M türleri arasında mutualist, K ve L türleri ara
sında kommensal bir ilişki vardır.
IV. L türü, K türü üzerinde parazit olarak yaşar.
8. Aynı alan içerisinde birbiriyle ilişkili tüm popülasyonla
yargılarından hangileri doğrudur? rın oluşturduğu topluluğa “komünite” denir.
K
Birey sayısı
yaşam şekillerinden hangileri örnek olarak göste D) Sucul ekosistemlerde derinlik arttıkça ışık, ısı,
rilebilir? oksijen gibi yaşamsal faktörler azalacağından ko
münitedeki tür çeşitliliği de azalır.
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
E) Ko mü ni te nin coğ ra k bü yüklüğü tür zengin li ği ni
D) I ve III E) II ve III
et ki ler.
246 1 2 3 4 5 6 7 8 9
B C B E A D C C A
ANALİZ
Popülasyon Ekolojisi 3
1. Aşağıdaki grak aynı ekosistemde yaşayan tavşan ve 3. Aşağıdaki grakte bir geyik popülasyonun birey sayısı
vaşak popülasyonları arasındaki ilişkiye bağlı olarak bi nın zamana bağlı değişimi gösterilmiştir.
rey sayısındaki değişmeleri göstermektedir.
Taşıma
Birey sayısı
Tavşan popülasyonu (bin)
160 12
120 9
t0 t1 t2 t3
80 6
Zaman
40 3
0 0
1850 1875 1900 1925 Buna göre,
:Tavşan :Vaşak
I. t0 t1 zaman aralığında popülasyona katılan birey
Buna göre, sayısı popülasyondan ayrılandan fazladır.
II. t1 t2 zaman aralığında birey sayısı önce azalmış,
I. Vaşak ile tavşan arasında kommensalizm ilişkisi
sonra artmıştır.
vardır.
III. t2 t3 zaman aralığında popülasyona katılan birey
II. Tavşan sayısının azalmasına bağlı olarak vaşak
sayısı popülasyondan ayrılana eşittir.
popülasyonu artar.
III. Ekosistem içerisinde tavşan av, vaşak ise avcıdır. yorumlarından hangileri doğrudur?
A) I ve II B) I ve III C) I ve IV
A) I ve II B) II ve III C) III ve IV
D) II ve III E) III ve IV
D) I, II ve III E) II, III ve IV
6. Aşağıda bir popülasyona ait birey sayısının zamana 8. Bir popülasyondaki bireyler;
bağlı değişim graği verilmiştir.
I. yaşam için gerekli besini bulma,
II. neslini devam ettirebilme,
Birey sayısı t1 t2 t3 t4
III. düşmanlarından korunma
Miktar
ifadelerinden hangileri doğrudur? Sazan balığı
Organik atıklar
A) I ve II B) I ve III C) III ve IV
B
D) II, III ve IV E) I, II, III ve IV İ
Y Oksijen
O Alabalık yoğunluğu
T Zaman
İ
K
7. Aşağıdaki grakte sucul bir ekosistemde yaşayan bir Grafiğe göre,
eklem bacaklı türüne ait popülasyonun birey sayısının I. Oksijen yoğunluğu azaldıkça alabalık yoğunluğu
zamanla değişimi gösterilmiştir. da azalır.
II. Alabalığın yaşadığı tüm oksijen yoğunluklarında
sazan balığı da yaşar.
Birey sayısı
olaylarından hangilerinin gerçekleşmesi birey sayı 10. Aşağıda verilen ekolojik birimlerden hangisinde
sının azalmasına neden olmuştur? birden fazla çeşitte tür bulunması beklenmez?
248 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
C E E A C B A E C A
ANALİZ
Popülasyon Ekolojisi 4
1. Aşağıdaki grakte farklı bölgelerde yaşayan üç insan 4. Aynı popülasyonda bulunan anne ve babaları farklı
popülasyonunun yaş dağılımı gösterilmiştir. biri dişi, biri erkek olan çocukların aşağıdaki özel
liklerinden hangisi aynı olamaz?
65
A) Beslenme şekli
45
Yaş
B) Kromozom sayısı
C) Nükleotit dizilişi
15
A B C
D) Vücut ağırlığı
Popülasyon
E) Boy uzunlukları
Bu popülasyonlarla ilgili olarak,
D) I ve II E) II ve III
t0 t1
Zaman
3. Bir popülasyonun büyüme evresinde; Buna göre, t0 t1 sürecinde birey sayısının azalma
sına;
I. çevre direncinin artması,
II. ölüm oranındaki azalma, I. ortamdaki atık madde miktarının artması,
III. aniden değişen çevresel koşullar, II. besin miktarının azalması,
IV. bireyler arasında gözlenen rekabet III. popülasyonun içine göçlerin artması,
IV. ölüm oranının azalması
faktörlerinden hangileri popülasyon büyüme hızına
olumsuz etki yapar? durumlarından hangileri neden olmuştur?
C) Birey sayısı D) Erkeklerin oranı 12. Popülasyonun coğrak sınırları içerisinde bireyler, po
E) Beslenme şekli pülasyonun diğer üyeleri ile ilişkili olarak;
• kümeli,
• tek düze,
• rastgele
250 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
D C D C D B A E B B E E
ANALİZ
Canlılar ve Çevre 5
1. Bakteri enfeksiyonlarına karşı kullanılan antibiyotik 3. Bir bitki popülasyonunda bazı çiçek rengi karakterleri
ler, ilk kullanımlarında tedavi edici özellik gösterirken, nin çok az oranda oluştuğu ve bu çiçek renklerinin geç
sonraki kullanımlarında tedavi edici özelliklerini kaybet mişte hiçbir atada görülmediği ancak bu atadan sonraki
mektedir. Bunun temel nedeni, ilk kullanımlarında an soy hatlarının bazılarında yeni oluşan döllerde ortaya
tibiyotiğe direnci olmayan çok sayıda bakterinin ölüp, çıktığı görülmüştür.
dirençli olan az sayıda bakterinin hayatta kalmasıdır.
Bu dirençli bakteriler çoğalarak yeni bir enfeksiyon Buna göre yeni renklerin ortaya çıkması;
oluşturduğunda aynı antibiyotiği kullanmak bu hastalığı I. mutasyon,
tedavi etmemektedir.
II. farklı türle tozlaşma,
Buna göre, bakterilerin bir süre sonra antibiyotikle III. iklim etkisiyle modifikasyon
re karşı direnç kazanmasına neden olan olay aşağı
durumlarından hangileri ile açıklanabilir?
dakilerden hangisinde verilmiştir?
E) İzolasyon
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
Birey sayısı
D) I ve III E) I, II ve III
0 2 10 15
Gaga uzunluğu (cm)
D) II ve III E) I, II ve III
6. İnsanın uzun süre yüksek enerjili ışınlara maruz 9. Aşağıda X, Y, Z ve T adalarının büyüklükleri ve ana
kalması sonucu ortaya çıkan aşağıdaki rahatsızlık karaya olan uzaklıkları şematize edilmiştir. X ve Z ada
lardan hangisi sonraki nesillere aktarılabilir? larının büyüklüğü birbirine eşit olup X, anakaraya daha
yakındır. Y ve T adalarının alan büyüklüğü aynı olup Y,
A) Derinin fazla ışın alması sonucu deri kanserinin anakaraya daha yakındır.
oluşması
OKYANUS
B) Kemik iliğinin zarar görmesinden dolayı kansızlık Z T
oluşması
X
C) Üreme organlarında mayozla bölünebilen hücrele Y
rin zarar görmesi
ANA KARA
D) Akciğerde anormal hücre bölünmesinin görülmesi
Buna göre tür çeşitliliğinin, en az ve en fazla olması
E) Özellikle açık cilt rengine sahip olanlarda çillerin gö beklenen adalar sırasıyla aşağıdakilerden hangi
rülmesi sinde doğru verilmiştir?
A) X Y B) Y T C) X T
D) T Z E) Z Y
7. Canlılarda görülen bazı adaptasyon özellikleri şöyledir:
I. Pelikanların geniş bir gaga yapısına sahip olması
II. Aslanların kesici ve köpek dişlerine sahip olması 10. Soğuk bölgede yaşayan sabit vücut ısılı canlıların vü
III. Ördeklerin perdeli ayaklara sahip olması cut çıkıntıları, sıcak bölgede yaşayan akrabalarına
IV. Böcekçil bitkilerin yapraklarının yapışkan yüzeylere B göre daha küçüktür.
sahip olması İ
Y Bu durum;
Verilen adaptasyon örneklerinden hangileri canlı O
T I. su kaybını engelleme,
nın beslenmesine yöneliktir? İ
K II. ısı kaybını engelleme,
A) I ve III B) II ve III C) III ve IV III. terleme yüzeyini artırma
D) I, II ve IV E) II, III ve IV olaylarından hangilerini sağlamaya yöneliktir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) I ve III E) I, II ve III
8. Canlılar dünyasında görülen varyasyonların bir kısmı
kalıtsal olup, nesilden nesile aktarılırken bir kısmı akta
rılamaz. Nesilden nesile aktarılamayan özellikler kalıt
sal olmayan varyasyonları oluşturur.
11. Bir çiftçi yetiştirdiği domateslerde verimliliği arttırmak
Buna göre insanlarda görülen; için, kökleri dayanıksızbüyük meyveye sahip doma
tes bitkisiyle, kökleri dayanıklıküçük meyveye sahip
I. spor yapan bireylerin kaslarının büyümesi, domates bitkisini çaprazlayarak hem kökleri dayanıklı
II. aşırı beslenen bireylerin obez olması, hem de büyük meyveli yeni domatesler üretmiştir.
III. kahve gözlü anne babanın çocuklarının yeşil gözlü
Buna göre, çiftçinin, verimliliği arttırmak için baş
olması
vurduğu yöntem aşağıdakilerden hangisinde doğru
durumlarından hangileri kalıtsal olmayan varyas verilmiştir?
yon örnekleridir?
A) Doğal seçilim B) Yapay seçilim
A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II C) Mutasyon D) Coğrak izolasyon
D) I ve III E) II ve III E) Adaptasyon
252 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
C E A E C C D C E B B
ANALİZ
Canlılar ve Çevre 6
1. Çoğu organizma, farklı habitat parçalarında yaşar. 3. Böceklerle mücadele için tarım ilacı olan DDT kullanı
Yama şeklinde olan belirli bir habitat tipine sahip bu mı başlangıçta böcek sayısını azaltmış, fakat sonraki
alanlarda yaşayan bazı popülasyonlar etkin bir şekilde yıllarda DDT’den etkilenmeyen böcek sayısının arttığı
ayrı ve uzak alt popülasyonlara bölünmüştür. Fakat bu görülmüş.
alt popülasyonlar, yamalar arasında bireylerin düzenli
olarak hareket etmesiyle birbirine bağlanır. Bu tür alt Bu duruma,
popülasyonların ait olduğu daha büyük popülasyonlara I. Böcek türünün başka bir türe dönüşmesi
metapopülasyon denir.
II. Çevreye uygun varyasyona sahip böceklerin sayı
Aşağıda, 4 alt popülasyondan oluşan bir metapopülas sının artması
yon verilmiştir. III. Doğal seleksiyonun görülmesi
D) II ve III E) I, II ve III
D
B
A) Yalnız I B) I ve II C) I, II ve III
B) Modikasyonu sağlama
2. Aşağıdakilerden hangisi popülasyondaki gen ve
C) Kalıtsal çeşitliliği artırma
genotip frekansında farklılaşmaya sebep olmaz?
D) Metabolik faaliyetleri hızlandırma
A) Göç B) Mutasyon C) İzolasyon
E) Popülasyonun dengede kalmasını sağlama
D) Modikasyon E) Doğal seçilim
6. Aşağıdaki şekilde ortak bir atadan gelen A ve B türleri 9. Heterozigot durumda ergenlik çağından sonra,
nin oluşumu gösterilmiştir. homozigot durumda yeni doğanlarda ölüme neden
olabilen çekinik genlere sahip bir popülasyonda
1. grup A türü
yakın akraba olan organizmaların çiftleşmesi sonu
İzolasyon
cu ortaya çıkan soy içi üremenin popülasyon üze
X türü
rine etkileriyle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi
yanlıştır?
2. grup B türü
A) III ve IV B) I, II ve III C) I, II ve IV
8. Yapay seçilimde istenilen özellikleri taşıyan canlıların
D) I, III ve IV E) II, III ve IV
seçilerek çoğaltılması amaçlanır.
Buna göre;
11. Bitkilerde görülen;
I. kuraklığa dirençli bitkilerin yetiştirilmesi,
II. seçilim uygulayarak hızlı koşan atların yetiştirilmesi, I. geniş yaprak ayası,
III. antibiyotik kullanarak vücuttaki bakterilerin yok II. yaprağı saran kalın kütikula,
edilmesi III. her yaprakta çok sayıda stoma
uygulamalarından hangileri yapay seçilime örnek özelliklerinden hangileri bitkilerin karasal ve kurak
verilebilir? ortama uyumunu artırır?
254 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
E D D E C E E B C B A
SENTEZ
Ünite Değerlendirme 7
1. Aşağıdaki graklerde iki farklı popülasyonu etkileyen 3. Canlılarda görülen,
bazı faktörlerin zamana bağlı değişimi verilmiştir.
I. Su ve mineralleri, üzerinde yaşadığı elma ağacından
sağlayan ökse otu ile elma ağacı arasındaki ilişki.
Doğum oranı
Ölüm oranı
II. Geviş getiren memelilerin işkembesinde selüloz
sindirimini gerçekleştiren mikroorganizmalar ile bu
memeliler arasındaki ilişki.
Zaman Zaman
III. Mercanlar ile onların dokularında fotosentez ürün
K popülasyonu L popülasyonu
lerinin bir kısmını mercan ile paylaşan algler ara
Grafiklerde verilen bilgilere göre popülasyonlarla sındaki ilişki.
ilgili, IV. İnsan bağırsağında yaşayan ve insanda hastalık
yapan bakteriler ile insan arasındaki ilişki .
I. K popülasyonunda bir süre sonra besin için rekabet
görülebilir. simbiyotik ilişkilerinden hangileri bir mutualizm ör
II. L popülasyonu bir süre sonra taşıma kapasitesine neği değildir?
ulaşabilir.
A) I ve IV B) II ve III C) II ve IV
III. K popülasyonundaki bireylerin ömür uzunluğu L
popülasyonundan fazladır. D) I, II ve IV E) I, II, III ve IV
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
4. • Ortak bir atadan gelen çiftleştiğinde verimli döller
D) I ve III E) II ve III
B veren canlılardır.
İ
Y
• Belirli bir zamanda ve belirli bir bölgede yaşayan
O canlı, cansız varlıkların tamamıdır.
2. Aşağıdaki grakte 3 farklı canlı türünün hayatta kalma T
İ • Belirli bir zamanda ve belirli bir alanda yaşayan
eğrisi gösterilmiştir.
K birden fazla canlı türünün oluşturduğu topluluktur.
Belirli bir bölgede yaşayan hayvan türleridir.
Hayatta kalan bireylerin sayısı
D) Ekosistem E) Komünite
Yeni doğan Yaşlı
Buna göre,
I. Tip 1 hayatta kalma eğrisini gösteren türler kendi 5. Bir popülasyonun büyüme hızı;
potansiyel yaşam sürelerinin çoğunda hayatta kalırlar.
I. zaman,
II. Tip 2 hayatta kalma eğrisini gösteren türlerin
hemen hemen her yaş döneminde hayatta kalma II. bireylerin vücut ağırlığı,
başarıları aynıdır. III. birey sayısı,
III. Tip 3 hayatta kalma eğrisini gösteren türlerde, çok IV. bireylerin metabolizma hızı
az sayıda birey yetişkinliğe ulaşmaktadır.
faktörlerinden hangi ikisi arasında çizilecek bir gra
ifadelerinden hangilerine ulaşılabilir? fik ile belirlenebilir?
6. Komünitelerde farklı türler arasındaki yaşama şekilleri 9. Taşıma kapasitesine ulaşmaya başlayan bir
ve aralarındaki fayda ve zarar ilişkisi aşağıdaki tabloda popülasyonda;
gösterilmiştir.
I. doğum oranının artması,
Yaşama şekli A canlısı B canlısı II. bireyler arası rekabetin artması,
Parazitlik – III III. ölüm oranının artması,
I + + IV. üreme hızının artması
Kommensalizm II +
olaylarından hangilerinin görülmesi beklenmez?
(): Zarar, (+): Yarar (0): Ne yarar ne zarar
A) Yalnız III B) I ve II C) I ve IV
Buna göre numaralarla gösterilen boşluklara aşağı
D) I, II ve III E) II, III ve IV
da verilenlerden hangisi gelmelidir?
I II III
A) Mutualizm + 0
B) Saprotrouk 0 –
10. Bir organizmanın yaşamını sürdürmek için çevresini
C) Av avcı ilişkisi – – kullanma ile ilgili tüm faaliyetlerine onun ekolojik nişi
D) Mutualizm 0 + denir.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) I ve III E) I, II ve III
256 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
C E A C B D E D C E D