Page 1 of 28

स्थापत्य कामाच्या दे खरे खीसाठी मार्गदर्गक सच

ु ना

प्रस्तावना

मा.बाळासाहेब ठाकरे कृषि व्यवसाय व ग्राषमण पररवततन (स्मार्त ) प्रकल्प, पण

ु े

महाराष्ट्र प्रकल्पाांतर्तत शेतकरी समुदाय आधाररत सांस्था (CBO) व प्रभार् सांघ (Cluster

Level Federation), लोक सांचालीत साधन कें द्र (CMRC)व प्राथषमक कृषि सहकारी

सस्ां था(Primary Agriculture Cooperative society) याच्ां या मार्तत षवषवध षवकास

कामे करण्याचे प्रस्ताषवले आहे. या कामातील स्थापत्य कामावर दैनांषदन देखरे ख ठे वणे,

काम मांजरु , आराखडा व अांदाजपत्रकानस

ु ार र्ण
ु वत्ता व वेळेत होणे आवश्यक आहे. अशी

देखरे ख योग्य प्रकारे ठे वली जावी म्हणून या पुषस्तके त महत्वाच्या मार्तदशतक सच

ू ना सवत

सांबांधीत अषधकारी/कमतचारी याांना देण्यात येत आहे.

ही मार्तदषशतका अषधकारी/कमतचारी याांनी जवळ बाळर्ावी व वरचेवर वाचून

त्यातील सूचना कायतवाहीत आणल्या तर बाांधकामाची र्ण

ु वत्ता सुधारण्यास खूपच मदत

होईल अशी अपेक्षा आहे.

Page 2 of 28
स्थापत्य कामाच्या दे खरे खीसाठी मार्गदर्गक सच
ु ना

अनुक्रमषणका
अ.क्र. प्रकरणाचे शीितक. पृष्ठ क्र.
1. पायाची खोदाई बाांधकाम इत्यादी. 3
2. दर्डाचे बाध ां काम 4
3. षवर्ाांचे बाांधकाम 5
4. षसमेंर्चे मााँर्तर 6
5. आर.सी.सी.साठी लोखांडी सळयाांचे काम 7
6. कााँक्रीर्चे काम 9
7. जोत्याांची भरणी 11
8. मातीच्या भरावाचे काम 12
9. मरूु माचे काम 14
10. षर्लाव्याचे काम 15
11. छताचे काम 16
12. सफे दीचे काम व रांर्काम 17
13. र्रशीचे काम 18
14. पेंर्/ रांर्काम 19
15. सॅषनर्री षर्षर्ांग्ज 20
16. डाांबर काम 21
17. डाांबरी कामासाठी खडी व कच 23
18. खडीचे रस्ते 24
19. PEB (Pre Engineered Building) 26
Page 3 of 28
स्थापत्य कामाच्या दे खरे खीसाठी मार्गदर्गक सच
ु ना

1. पायाची खोदाई, बाांधकाम इत्यादी

असे करावे :
1. प्रत्येक काम सरुु करण्याआधी बारचार्ट तयार करावा व त्याप्रमाणे कामाचे नियोजि करावे.
2. पायाचे काम करावयाच्या जागेची जरूर ती साफसफाई करावी.
3. पायाचा तसेच बाांधकामाचा िकाशा जवळ ठे वावा.
4. बाांधकामाचे कामात मांजरु िकाशात असल्याप्रमाणे व अांदाजपत्रकास मांजरु ी नमळाल्याप्रमाणे काम करुि
घ्यावे.
5. पायाचे काम लाईि लेव्हल िोंदविू व जरूर ते बेंच माकट इत्यादी निनित करूि मगच सरू ु करावे.
6. प्रस्तानवत गोदामबाांधकाम जागेच्या खोदकामापवु ी OGL/NGL व खोदकामािांतर प्रत्येक फुर्ींगच्या
Excavated Level, Auto level/Total station िे िोंद घेऊि सदर कागदपत्रे सांबनधत अनधकाऱ्याची
सही घेऊि RIU/DIU/PIU ला मेल द्वारे पाठवणे.
7. पायाच्या खोदाईची माती ठरनवलेल्या अतां रावर व जागेवर व्यवनस्ित गोळा करावी, निघालेली काळी माती
बाहेर फे कूि द्यावी.
8. खोदिू काढलेली माती ही उपयोगी असल्यास(Hard Murrum) नतचा पायाच्या पिु भट रणीसाठी उपयोग
करावा अन्यिा तीची योग्य नवल्हेवार् लावावी.
9. सदर गोदामामधील मरु मािे पिु भट रणी 200mm layer by layer िे 8 T to 10 T वजिािे दबाई करिे.
(धमु स मारणे)
10. पायाची खोदाई करतािा मजरु ाांची सरु नितता राखली जाईल अशी काळजी घ्यावी.
11. पायाची खोदाई करीत असतािा बाजच्ू या बाांधकामास धोका पोहोचणार िाही याची काळजी घ्यावी.
12. पायाची खोदाई करतािा जरूरीप्रमाणे पाणी काढूि र्ाकण्याची व्यवस्िा ठे वावी.
13. पायाची माती ढासळू िये म्हणिू योग्य ती काळजी घ्यावी.
14. पायाच्या जवळपास वाहणारे पाणी गरजेिसु ार बाजिू े वाहूि जाईल अशी व्यवस्िा करावी नकांवा पांपाद्वारे बाहेर
काढावे मगच PCC करावी.

असे करू नये

1. आवश्यकते पेिा जास्त लाांबी, रुांदी व खोलीचे खोदकाम करू िका.
2. तीि फुर्ाांपिे ा जास्त उांचीचे बाांधकाम एका वेळेस करू िका.
3. बाांधकामात पोकळी राहू देऊ िका
4. पायाच्या तळाचे काम उतारात करू िका
5. हेडर परु े शा प्रमाणात आणले गेले िसल्यास काम सरू ु करू िका,
6. बाांधकाम मजबतू होण्यासाठी त्यावर पाणी मारणेत दल ु टि करू िका.
7. काथ्या, दोरी, गण्ु या ओळांबा, चिु ा व पािसळ इ. सानहत्य कामावर असल्यानशवाय काम करू िका.
या कामाच्या देखरेखीसाठी आवश्यक अशी साधने
1) र्ेप, 2) दोरी, 3) ओळांबा
र्ीप-
1. नजओ र्ँनगांग मध्ये फोर्ो घेणे आवश्यक आहे.
2. सदरील कामे सरुु असतािा Day to Day झालेल्या कामाच्या बाांधकामाच्या बाबींचे सांबांनधत स्िापत्य
अनभयांत्याकडूि (M.B.) मोजमाप पनु स्तके मध्ये िोंद करणे आवश्यक आहे.
3. मोजमाप पनु स्तके मध्ये घेतलेल्या िोंदणीचे सत्यप्रत सांबांनधत नजल्याच्या कायाटलयाच्या ई-मेल आयडीवर
पाठनवणे आवश्यक आहे.
4. सदरील बाांधकामाच्या लेव्हल्स घेते वेळी व सवट बाबींचे मोजमाप पनु स्तके मध्ये िोंदणीच्या वेळी सांबांनधत
नजल्याच्या कायाटलयाच्या िोडल अनधकारी, CBO/FPC याांचे सांचालक आनण चार्टडट अनभयांता व
ठे केदाराचे/कांत्रार्दाराांचे अनभयतां ा याांचे उपनस्ित असतािा िोंदणी करणे आवश्यक आहे. तसेच पाया खोदाई
उांची मोजतािाचा Geo tagging Photographs आवश्यक आहे. उांची मोजतािा मापि र्ेप अिवा
Page 4 of 28
स्थापत्य कामाच्या दे खरे खीसाठी मार्गदर्गक सच
ु ना

स्र्ाफचा वापर करावा. जमीि पातळीवर उांची निनित करतािा आडवा स्र्ाफ अिवा बाांब,ू काठीचा, दोरीचा
वापर करुि अशा पद्धतीिे प्रत्येक फुर्ींग खड्याची खोदाई उांची मोजावी.
Page 5 of 28
स्थापत्य कामाच्या दे खरे खीसाठी मार्गदर्गक सच
ु ना

2. दर्डाचे बाांधकाम
असे करावे :
1) दगड हा मजबतू नर्काऊ परु े शा वजिाचा व मान्य के लेल्या खाणीतिू च आणलेला असावा.
2) दगडाच्या आवश्यक त्या चाचण्या घेऊि मगच त्याचा वापर करावा.
3) दगड हा त्याांच्या मोठ्या बाजसू बैठक घडविू बसवावा त्याच्या कमकुवत बाजू ताांडूि ठोकूि आनण
जरूरीप्रमाणे एकसारख्या िरात बसवावे.
4) दगडामधील साांध्याची जाडी ही निदेशािसु ार असावी.
5) साांधे व्यवनस्ित भरूि घ्यावे.
6) दगडी बाांधकामाचा प्रकार जाणिू त्याप्रमाणे जरूर त्या आकारमािाचे दगड परु े शा प्रमाणात आणावे.
7) बाांधकामाच्या प्रकारािसु ार दगड घडविू साफ करूि जरूरीप्रमाणे िरामध्ये वापरावेत.
8) दगडी बाांधकामातील पोकळी भरूि काढण्यासाठी लहाि कपच्या व दगड याांचा उपयोग करावा.
9) कोप-याच दगड व हेडर परु े शा प्रमाणात आणावेत.
10) हेडर वापरतािा सोयीचे व्हावे यासाठी आधीच त्यावर H आकाराच्या खणु ा करूि वापरावेत.
11) काम मजबतू होण्यासाठी जरूरीप्रमाणे हेडर वापरावेत.
12) बाांधकामात निमळ ु तेपणा जेिे येत असेल तेिे तो वेळोवेळी मोजपट्टीिे तपासिू बरोबर असल्याची खात्री
करूि घ्यावे.
13) काम एका वेळी एकाच पातळीमध्ये करावे.
14) बाांधकामात नसमेंर्चे प्रमाण अांदाजपत्रकात दशटवल्याप्रमाणे असावे.
15) माँर्टरसाठी ठरानवक मापाचा तयार के लेला फमाटच वापरावा.
16) मॉर्टरचे नमश्रण खास तयार के लेल्या सपार् व कठीण चौि-यावर करावे.
17) रोज सध्ां याकाळी काम पणू ट झाल्यािांतर साांधे िोडेसे र्ोकरूि घ्यावेत म्हणजे दजाट भरण्यास सोपां होईल.
18) बाांधकाम सतत सात ते दहा नदवस नभजलेले राहील अशा प्रकारे ओले ठे वावे.

असे करू नये :

1) दगड ही निमळ ु त्या कडेवर उभा ठे वू िये.
2) नठसळ ू व सहजासहजी तुर्ेल असा चपर्ा व लहाि दगड वापरू िये.
3) दगडामधील पोकळी फक्त नसमेंर् व वाळूिे भरू िये.
4) दगड एकदा बसनवल्याितां र मग कामात बसलेला दगड घडवू िये नकांवा तोडू िये.
5) जन्ु या कामाचे िवीि काम साांधे मोकळे करूि र्ाचे मारल्यानशवाय िनवि काम करू िये.
6) कामावर कार्कोि, फरे , साांधे कोरण्यासाठी लाांबडी पट्टी, मोजपट्टी असल्यानशवाय काम चालू करू िये.
7) बाांधकाम मजबतू होईपयंत ७ ते १० नदवस पाणी मारूि ओले ठे वणेस नवसरू िये
या कामाच्या देखरेखीमध्ये आवश्यक साधने
(१) दोरी २) ओळांबा
र्ीप-
1. सदरील कामे सरुु असतािा Day to Day झालेल्या कामाच्या बाांधकामाच्या बाबींचे सांबांनधत स्िापत्य
अनभयांत्याकडूि (M.B.) मोजमाप पनु स्तके मध्ये िोंद करणे आवश्यक आहे.
2. मोजमाप पनु स्तके मध्ये घेतलेल्या िोंदणीचे सत्यप्रत सांबांनधत नजल्याच्या कायाटलयाच्या ई-मेल आयडीवर
पाठनवणे आवश्यक आहे.
3. सदरील सवट बाबींचे मोजमाप पनु स्तके मध्ये िोंदणीच्या वेळी सांबांनधत नजल्याच्या कायाटलयाच्या िोडल
अनधकारी, CBO/FPC याांचे सांचालक आनण चार्टडट अनभयांता व ठे केदाराचे/कांत्रार्दाराांचे अनभयांता याांचे
उपनस्ित असतािा िोंदणी करणे आवश्यक आहे. सदरील सवट बाबींचे Geo tagging Photographs
आवश्यक आहे.
Page 6 of 28
स्थापत्य कामाच्या दे खरे खीसाठी मार्गदर्गक सच
ु ना

3. षवर्ाांचे बाांधकाम
असे करावे :
1. नवर्ा चाांगल्या प्रकारच्या व जरूर त्या आकारमािाच्या आणाव्यात.
2. नवर्ाांच्या आवश्यक त्या चाचण्या परीिा प्रयोगशाळे तिू करूि घ्याव्यात.
3. नवर्ा पणू पट णे नभजविू बाांधकामात वापराव्या.
4. नवर्ाांचा प्रकार िक्की करण्यासाठी व त्याचा रांग, आवाज व मजबतू ी ठरनवण्यासाठी नवर् गडद लाल रांगाची
एकमेकावर वाजनवल्यािांतर धातू सारखा आवाज येणारी व ६० सेमी. एवढ्या उांचीवरूि र्ाकूि सध्ु दा ि
तुर्ेल अशी असावी.
5. आडव्या उभ्या साांध्यामध्ये मॉर्टर पणू पट णे भरले जाईल अशा पध्दतीिे काम करावे.
6. साधे कोरूि साफ करावे.
7. आडवे साांधे एका सरळ रे षते तसेच उभे साांधे योग्य साांधमोडी प्रमाणे येतील असे पहावे.
8. बाांधकामात आडव्या नभतीसाठी चाल सोडावी.
9. पडदीच्या बाांधकामात जरूरीप्रमाणे लोखांडी स्या वापराव्यात.
10. उभे साांधे व्यवनस्ित भरले जातील असे पहावे.
11. बाांधकामातील साांधे िापीिे िीर् खाचिू व्यवनस्ित भरावे व त्या मध्ये पोकळी राहू िये अशी दिता घ्यावी.
12. नभांतीचे काम एका वेळेस एकाच लेव्हलपयंत करावे. व काम अपणु ट असेल तर बांद करतेवेळी नदवसा अखेर
चाल सोडण्यात यावी.
13. नवर्ाांचे बाांधकाम सतत ओले राहील अशा पध्दतीिे पाण्याचा नशडकावा करूि सात ते दहा नदवसापयंत
ओले ठे वावे.
14. गोदामाच्या न्लांिसाठी नवर् बाांधकामाची जाळी कमीतकमी 35 से.मी. तर न्लांिच्या वर कमीत कमी 23
से.मी. असाव्यात.
15. गोदामातील माल साठवणक ु ीकररता भोवती कमीत कमी 75 से.मी. मोकळी जागा सोडूि आखणी करावी.
16. जर नवर् बाांधकाम Artificial Sand वापरुि करत असाल तर ते PWD नियमाांप्रमाणे VSI Grade ची
वाळू असावे.
17. नवर् बाांधकाम शक्यतो English Bond प्रमाणे करावे.
18. एका नदवसामध्ये 1 मी.उांचीपेिा जास्त बाांधकाम करू िये.
19. न्लांि बाांधकाम िकाशाप्रमाणे सेंर्र लाईि डाईग्रामला चेक करूि चालू करावे.
असे करू नये :
1. कमी नकांवा जास्त भाजल्या गेलेल्या नवर्ा कामात वापरू ियेत.
2. साांध्याची जाडी १० नम.मी पेिा जास्त असू िये.
3. नवर्ाांचे लहाि तुकडे कामामध्ये वापरू ियेत.
4. साांध्यामध्ये हातािे मॉर्टर भरू िये.
5. पाणी नशांपडूि अधटवर् नभजलेली वीर् वापरू िये.
6. बाांधकामाितां र फोडाफोड करूि त्याची ताकद कमी होईल अशा पध्दतीिे काम करू िये.
7. बाांधकामात नवर्ाांच्या िरावर मॉर्टर पसरविू त्यावर पाणी र्ाकूि जॉईर्स
ां भरू ियेत असे के ल्यािे नसमेंर् वाहूि
जाते.
या कामाच्या देखरेखीमध्ये आवश्यक साधने
१) ओळांबा २) दोरी ३) पािसळ
र्ीप-
1. सदरील कामे सरुु असतािा Day to Day झालेल्या कामाच्या बाांधकामाच्या बाबींचे सांबांनधत स्िापत्य
अनभयांत्याकडूि (M.B.) मोजमाप पनु स्तके मध्ये िोंद करणे आवश्यक आहे.
2. मोजमाप पनु स्तके मध्ये घेतलेल्या िोंदणीचे सत्यप्रत सांबांनधत नजल्याच्या कायाटलयाच्या ई-मेल आयडीवर
पाठनवणे आवश्यक आहे.
3. सदरील सवट बाबींचे मोजमाप पनु स्तके मध्ये िोंदणीच्या वेळी सांबांनधत नजल्याच्या कायाटलयाच्या िोडल
अनधकारी, CBO/FPC याांचे सांचालक आनण चार्टडट अनभयांता व ठे केदाराचे/कांत्रार्दाराांचे अनभयांता याांचे
Page 7 of 28
स्थापत्य कामाच्या दे खरे खीसाठी मार्गदर्गक सच
ु ना

उपनस्ित असतािा िोंदणी करणे आवश्यक आहे. सदरील सवट बाबींचे Geo tagging Photographs
आवश्यक आहे.
Page 8 of 28
स्थापत्य कामाच्या दे खरे खीसाठी मार्गदर्गक सच
ु ना

4. षसमेंर्चे मॉर्तर
असे करावे :
1. मॉर्टरसाठी लागणारी वाळू जरूरीइतक्या आकाराचे माती नमश्रीत िसावी तसेच ती चाळूि वापरावी.
2. मॉर्टरच्या नमश्रणासाठी आवश्यक त्या आकाराचे फमाट तयार करूि घ्यावे.
3. नसमेंर् वाळूच्या नमश्रणासाठी पक्के ्लॅर्फॉमट तयार करावेत.
4. नसमेंर् वाळूचे कोरडे नमश्रण तयार करूि घेऊि मग त्यात जरूरीप्रमाणे पाणी र्ाकावे.
5. नसमेंर् मॉर्टर नमश्रण के ल्यापासिू अध्याट तासाचे आत वापरावे.
6. जर नसमेंर् मॉर्टर Artificial Sand वापरुि करत असाल तर ते PWD नियमाांप्रमाणे VSI Grade चे असावे.

असे करू नयेेः

1. वाळू त्यातील कचरा काढूि र्ाकल्यानशवाय वापरू िये. तसेच जरूरीपेिा जास्त पाणी मॉर्टरमध्ये र्ाकू िये
2. खारे पाणी, घाण कचरानमनश्रत पाणी, तसेच गरम पाणी वापरू िये.
3. जरूरीपेिा जास्त वेळ पडुि राहीलेले मॉर्टर वापरू िये.
4. कामाच्या जरूरीपेिा जास्त मॉर्टर तयार करू िये.
5. मॉर्टरचे नमश्रण जनमिीवर करू िये.
र्ीप-

4. सदरील कामे सरुु असतािा Day to Day झालेल्या कामाच्या बाांधकामाच्या बाबींचे सांबांनधत स्िापत्य
अनभयांत्याकडूि (M.B.) मोजमाप पनु स्तके मध्ये िोंद करणे आवश्यक आहे.
5. मोजमाप पनु स्तके मध्ये घेतलेल्या िोंदणीचे सत्यप्रत सांबांनधत नजल्याच्या कायाटलयाच्या ई-मेल आयडीवर
पाठनवणे आवश्यक आहे.
6. सदरील सवट बाबींचे मोजमाप पनु स्तके मध्ये िोंदणीच्या वेळी सांबांनधत नजल्याच्या कायाटलयाच्या िोडल
अनधकारी, CBO/FPC याांचे सांचालक आनण चार्टडट अनभयांता व ठे केदाराचे/कांत्रार्दाराांचे अनभयांता याांचे
उपनस्ित असतािा िोंदणी करणे आवश्यक आहे. सदरील सवट बाबींचे Geo tagging Photographs
आवश्यक आहे.
Page 9 of 28
स्थापत्य कामाच्या दे खरे खीसाठी मार्गदर्गक सच
ु ना

5. आर. सी. सी. साठी लोखडां ी सळयाांचे काम

असे करावे :
1. लोखांडी स्या गांजणार िाहीत अशा ररतीिे जनमिीपासिू उांच ठे वाव्यात.
2. वेगवेग्या मापाच्या स्या वेगवेग्या ठे वाव्यात आनण लाांब स्या वाकणार िाहीत अश्या त-हेिे
ठे वावेत.
3. सदर काम करतािा मांजरू िकाशे, specification, approved Structural design & approved
Material प्रमाणे करणे आवश्यक आहे.
4. सदर काम करतािा Mechanical & Chemical प्रयोगशाळा चाचण्या करणे व त्याचा अहवाल
नबलासोबत सादर करणे आवश्यक आहे.
5. लोखांडी सळईची लाांबी व जाडी जरुरीिसु ार आहे की िाही ते तपासावे.
6. सळईचे र्ोक वाकविू जरुरीप्रमाणे हुक तयार करावा. हुकासाठी सळईपासिू नतच्या जाडीच्या चौपर् अांतर
ठे वावे.
7. काम चालू झाल्यावर स्याांमधील अांतर बदलणार िाही याची काळजी घ्यावी.आवश्यक तेिे घोड्या
ठे वाव्यात.
8. आडव्या उभ्या स्या तारे िे मजबतु बाांधावेत.
9. उतरत्या भागावर जर स्या बाांधावयाच्या असतील तर त्या उताराला समाांतर बाांधावेत.
10. स्याच्या खाली पोकळी ही सळईच्या जाडीत अिवा सळईच्या मापाएवढी ठे वावी.
11. सळई जर फार नदवसापां यटत उघडी राहणार असेल तर गजां ु िये म्हणिु त्याला नसमेंर्च्या पाण्यािे रांगवावे.
12. लोखडां ाची कार्कसर करुि त्याचा अपव्यय िाांबवावा.
13. सळईची ां बाांधणी करतािा सळईखालील
ां आवश्यकते प्रमाणे नकांवा िकाश्यात दाखनवल्याप्रमाणे कव्हर
बसवावे.
(For Footing = 50mm Cover
For Colum=40mm
For Beam =25mm
For Slab =15 to20mm)
14. सळईची ां बाांधणी करतािा सळईला ां आवश्यकते प्रमाणे नकांवा िकाश्यात दाखनवल्याप्रमाणे ओव्हर लॅप
बसवावे. (For Footing = Over Lap िसावेत
For Colum= 40 d
For Beam =50 d Top & 60 d Bottom Bar
For Slab =60 d )
15. खालीलप्रमाणे आवश्यक त्या चाचण्या पररिण स्िानिक अनभयाांनत्रकी नवद्यालय/ Approved NABL
Lab येििु करुि घेणे आश्यक आहे.
a)Tensile strength of bar
b)Elongation test of bar
c)Dia.of bar
d)weight of bar
e)Area of bar.
असे करू नये:-
1. व्यवनस्ित बाांधलेल्या स्याांवरूि चालू िये अिवा काही फे कू िये.
2. गजां लेल्या खराब झालेल्या नकांवा मळालेल्या, तेल नकांवा ग्रीस लागलेल्या अशा स्या वापरू ियेत.
3. सळईची आवश्यक तो लाांबी नमळनवण्यासाठी सवट साध्ां याचा जोड एकाच नठकाणी येईल अशा त-हेिे बाांधू
िये.
या कामाच्या देखरेखी मध्ये आवश्याक अशी साधणे
1)कँ लीपर, 2) र्ेप
Page 10 of 28
स्थापत्य कामाच्या दे खरे खीसाठी मार्गदर्गक सच
ु ना

र्ीप-

1. सदरील कामे सरुु असतािा Day to Day झालेल्या कामाच्या बाधां कामाच्या बाबींचे सबां नां धत स्िापत्य
अनभयत्ां याकडूि (M.B.) मोजमाप पनु स्तके मध्ये िोंद करणे आवश्यक आहे.
2. मोजमाप पनु स्तके मध्ये घेतलेल्या िोंदणीचे सत्यप्रत सांबांनधत नजल्याच्या कायाटलयाच्या ई-मेल आयडीवर
पाठनवणे आवश्यक आहे.
3. सदरील सवट बाबींचे मोजमाप पनु स्तके मध्ये िोंदणीच्या वेळी सांबांनधत नजल्याच्या कायाटलयाच्या िोडल
अनधकारी, CBO/FPC याांचे सांचालक आनण चार्टडट अनभयांता व ठे केदाराचे/कांत्रार्दाराांचे अनभयांता याांचे
उपनस्ित असतािा िोंदणी करणे आवश्यक आहे. सदरील सवट बाबींचे Geo tagging Photographs
आवश्यक आहे.
Page 11 of 28
स्थापत्य कामाच्या दे खरे खीसाठी मार्गदर्गक सच
ु ना

6. कााँक्रीर्चे काम
असे करावे:-
1. काँक्रीर्चे काम नमक्स नडझाईि प्रमाणे करणे आवश्यक आहे. सदरचे नमक्स नडझाईि प्रयोग शाळे तिू तयार
करूि घेण्यात यावे व ते RIU/DIU/PIU िे खातर जमा करावी.
2. काँक्रीर् कोणत्या प्रकारचे आहे ते जाणिू घेऊि मगच कामास सरुु वात करावी.
3. खडी मान्य के लेल्या खाणीतूिच आणलेली असावी.
4. नसमेंर्, वाळू, खडी याांच्या आवश्यक त्या चाचण्या घेऊि मगच त्याचा वापर करावा.
5. नसमेंर्, वाळू, खडी याांचे प्रमाण नमक्स नडझाईिप्रमाणे घेण्यात यावे.
6. नसमेंर्, वाळू, खडी याच ां े नमश्रण नमक्सरमधिू करावे..
7. एकजीव नमश्रण तयार होण्यासाठी नमक्सर नफरनवण्याची वेळ निनित करूि त्याप्रमाणे नमक्सर चालवावा.
8. नमक्सर लोड काढल्याची िोंद छापील रनजस्र्रमध्ये ठे वावी.
9. दररोजच्या वापराच्या नसमेंर् गोण्याचां ी िोंद ठे वावी.
10. रोजच्या नहशोबाची रनजस्र्सट जवळ ठे वावीत.
11. काम सरळ रे षते व समपातळीत होते असे पहावे.
12. नमश्रणातील पाण्याचे प्रमाणे हे नमक्स नडझाईि प्रमाणे नकया आधी निनित के ल्याप्रमाणे वापरावे .
13. काँक्रीर्चे काम साधारणपणे १५ ते २० से.मी च्या िरात करावे. (as per drawing)
14. पनहल्या िरावर दसु -या िराचे काम ३० नमनिर्ाच्या आत करावे. (if required)
15. काँक्रीर्चे नमश्रण फॉमटवकट च्या फर्ीतूि गळू िये म्हणिू त्या फर्ी आधीच भरूि घ्याव्यात.
16. काँक्रीर्च्या कामात चाांगल्या स्वच्छ ्लेर्स् वापरूि फॉमटवकट करावे.
17. स्या बाांधणे तसेच त्याांच्यातील अांतर कव्हर इत्यादी जरूरीप्रमाणे ठे वावे.
18. बदां कलेले काम पन्ु हा सरू ु करतािा प्रिम िोडेसे खोदिू त्यावर नसमेंर्चे पाणी र्ाकूि मग काम सरू
ु करावे.
19. काँक्रीर् क्यबु जरुरीप्रमाणे तयार करूि त्यावर तारीख र्ाकूि खणु ा करूि ठरानवक नदवशी प्रयोग शाळेत
तपासावे.(Size 150mm X 150mm X 150mm) व त्याचे 7 नदवस, 28 नदवसाांचे तपासणी अहवाल
RIU/DIU/PIU याांिा मेल द्वारे कळवावे व नबल सादर करतेवेळी नबलासोबत जोडावेत.
20. व्हायब्रेर्रचा उपयोग जरूरीप्रमाणे करावा.
21. फॉमटवकट काढल्याितां र कोठे खडबडीत व पोकळ पृष्ठभाग नदसल्यास तो नसमेंर् मॉर्टरिे लगेच व्यवनस्ित
करूि घ्यावा.
22. काांक्रीर्च्या कामावर परु े शा प्रमाणात ठरानवक काळापयंत पाणी मारावे. तसेच कॉलम , बीम यावरती ओल्या
गोण्या (पोती) र्ाकूि त्यावर पाणी मारावे. तसेच स्लॅबसाठी मातीचे नकांवा Morter चे ओर्े करूि त्यात
पाणी भरूि ठे वावे.
23. तपासणीवरूि निघालेले अिमु ाि नियनमतपणे रनजस्र्रमध्ये िोंदिू ठे वावे.
24. कॉक्रीर्चां काम पणू ट झाल्याितां र नमक्सर, व्हायब्रेर्र व घमेली फावडी स्वच्छ करूि ठे वावीत.
असे करू नये :
1. कॉक्रीर्च्या कामात प्रत्येक खाणीतील नमश्रण नमक्सरमध्ये दीड नमनिर्ापेिा कमी नफरु िये.
2. नखडक्या दरवाज्याच्या फ्रेमवर नखळे ठोकूि सेंर्ररांग तयार करू िये.
3. इलेक्रीक पॉईर्स,् फै ि हूक इत्यादी बसनवलेनशवाय कॉक्रीर्ींग करू िये.
4. मोठ्या आकाराची तसेच धळ ू व कचरा असलेली खडी, वाळू वगैरे वापरू िये.
5. िक ु त्याच के लेल्या कामावर वजि, दाब वगैरे र्ाकू िये.
6. बाांधलेल्या लोखांडी स्या जागेवरूि हालतील अशाप्रकारे काम करू िये..
7. फॉमटवकट साठी काळे खराब तेल वापरू िये.
8. नमक्सर साफ के ल्यानशवाय वापरु िये.
9. फॉमटवकट साफ के ल्यानशवाय पाण्यािे नभजनवल्यानशवाय काम करू िये.
10. क्यरु रांगसाठी कचरा नमश्रीत नकांवा खारे पाणी वापरू िये.
11. काँक्रीर् उांचावरूि खाली फॉमटवकट वर र्ाकू िये.
12. व्हायब्रेर्र लोखांडी स्याांिा लावू िये.
Page 12 of 28
स्थापत्य कामाच्या दे खरे खीसाठी मार्गदर्गक सच
ु ना

13. कॉक्रीर्ींग करत असतािा लोखडां ी स्या बसवण्याचे नकांवा बदलण्याचे काम करू िये.

या कामाच्या देखरेखीमध्ये आवश्यक साधने

१) दोरी २) ओळांबा
र्ीप-

1. सदरील कामे सरुु असतािा Day to Day झालेल्या कामाच्या बाधां कामाच्या बाबींचे सबां नां धत स्िापत्य
अनभयांत्याकडूि (M.B.) मोजमाप पनु स्तके मध्ये िोंद करणे आवश्यक आहे.
2. मोजमाप पनु स्तके मध्ये घेतलेल्या िोंदणीचे सत्यप्रत सांबांनधत नजल्याच्या कायाटलयाच्या ई-मेल आयडीवर
पाठनवणे आवश्यक आहे.
3. सदरील सवट बाबींचे मोजमाप पनु स्तके मध्ये िोंदणीच्या वेळी सांबांनधत नजल्याच्या कायाटलयाच्या िोडल
अनधकारी, CBO/FPC याांचे सांचालक आनण चार्टडट अनभयांता व ठे केदाराचे/कांत्रार्दाराांचे अनभयांता याांचे
उपनस्ित असतािा िोंदणी करणे आवश्यक आहे. सदरील सवट बाबींचे Geo tagging Photographs
आवश्यक आहे.
Page 13 of 28
स्थापत्य कामाच्या दे खरे खीसाठी मार्गदर्गक सच
ु ना

7. जोत्याांची भरणी
असे करावे :
1. जोत्यामध्ये काळी माती असेल तर ती कमीत कमी 30 से.मी.पयंत काढूि र्ाकावी मगच मरू ु म भराई चालू
करावी.
2. पायाच्या खोदाईतूि निघालेली माती, रे ती नकांवा मरू ु म इत्यादीची प्रत योग्य असल्यास त्याचा जोत्यात
भरणीसाठी उपयोग करावा.
3. भरणी करण्यापवू ी जनमिीचे उांच सखल भागाचे मोजमापाांची िोंद ठे वावी.
4. माती मरुु माची कळे फोडूि त्यातील कचरा साफ करूि जोत्यात भरणीसाठी वापरावी.
5. जोत्यामध्ये पाणी असल्यास ते काढूि र्ाकावे.
6. जोत्याच्या आतील भागात गोदामाच्या कडेिे 0.60 मी. रूांद व 0.60 मी.खोल असे 0.200 मी.जाडीच्या
िरािे दगडाचे सोलींग करावे व ते रोलरिे दबाई करावी.
7. मरुु म व वाळूची भरणी २० से.मी च्या िरा िरािे पाणी र्ाकूि कमीत कमी 10 मे.र्ि िमतेच्या रोलरिे दबाई
करावी.
8. सदर भराई झाल्या ितां र त्यावर (Antitermite Treatment) वाळवी प्रनतबधां क फवारणी करणे आवश्यक
आहे.
9. मरुु म भराई झाल्याितां र त्यावर 0.20 मी.जाडीचे 40 नम.मी. व 60 नम.मी. जाडीची 35% व 65% अशा
पध्दतीिे एक मेकात नमसळूि पसरावी व सवट फर्ी बारीक खडीिे भरूि काढावे व ितां र रोलर िे दबाई करावे.
10. चौिरा जनमिीपासिू कमीतकमी 80 से.मी. ते जास्तीत जास्त 120 से.मी. असावा.
11. गोदामाचा ्लँर्फाँमटची उांची रस्त्याच्या उांचीपासिू 75 से.मी. ते 120 से.मी. आसावी.
12. गोदामाची उांची तळवर्ापासिू (Eves Level) Tie Level पयटत 5.6 मी. असावी.
असे करू नये :
1. पायाच्या खोदाईतूि निघालेल्या का्या मातीचा उपयोग भरणीत करू िये.
2. भरणी पणू ट होत िाही तोपयंत पढु ील काम करू िये.
र्ीप-
1. सदरील कामे सरुु असतािा Day to Day झालेल्या कामाच्या बाधां कामाच्या बाबींचे सबां नां धत स्िापत्य
अनभयत्ां याकडूि (M.B.) मोजमाप पनु स्तके मध्ये िोंद करणे आवश्यक आहे.
2. मोजमाप पनु स्तके मध्ये घेतलेल्या िोंदणीचे सत्यप्रत सबां नां धत नजल्याच्या कायाटलयाच्या ई-मेल आयडीवर
पाठनवणे आवश्यक आहे.
3. सदरील सवट बाबींचे मोजमाप पनु स्तके मध्ये िोंदणीच्या वेळी सांबांनधत नजल्याच्या कायाटलयाच्या िोडल
अनधकारी, CBO/FPC याांचे सांचालक आनण चार्टडट अनभयांता व ठे केदाराचे/कांत्रार्दाराांचे अनभयांता याांचे
उपनस्ित असतािा िोंदणी करणे आवश्यक आहे. सदरील सवट बाबींचे Geo tagging Photographs
आवश्यक आहे.
Page 14 of 28
स्थापत्य कामाच्या दे खरे खीसाठी मार्गदर्गक सच
ु ना

8. मातीच्या भरावाचे काम

असे करावे :
1) नियोनजत रस्त्याच्या रे षते बसणारी झाडे, झडु पे व अडिळे काढूि जमीि स्वच्छ करावी. झाडे मोठी असतील तर ती
काढण्यासाठी सांबांधीत अनधकाऱ्याांकडूि मांजरु ी घ्यावी.
2) मांजरू के लेल्या िकाशाप्रमाणे प्रत्येकी ३० मीर्रवर आनण वळणावर प्रत्येकी १० मीर्रवर लाकडी खांर्ु े ठोकूि नियोनजत
रस्त्याची मध्यरे षा निनित करावी.
3) िकाशाप्रमाणे रस्त्याच्या दोन्ही बाजल ू ा हद्द दाखनवणारे दगड बसवावेत.
4) रस्त्याच्या मध्यरे षेच्या दोन्ही बाजलू ा भरावाच्या उांचीप्रमाणे माती काम दाखनवणारी रे षा आखिू घ्यावी.
5) रस्त्याच्या मळ ू जनमिीची ठरानवक अांतरावर पातळी (लेव्हल्स) घेऊि मगच भरावाचे काम करावे.
6) रस्त्याच्या बाजच्ू या जनमिीतूि खोदाई करूि नमळत असेल ती माती प्रिम भरावासाठी वापरावी.
7) रस्त्याच्या बाजच्ू या खोदकामातूि वापरावयाच्या मातीची ढेकळ फोडूि मगच रस्त्यावर पसरावीत.
8) रस्त्याच्या बाजचू ी माती काढत असतािा ती एका रे षते काढावी. जेणे करूि या खोदकामाचा चारी म्हणिू उपयोग
होईल.
9) चारीची लाांबी, रुांदी, खोली शक्यतो एकसारखी ठे वावी.
10) चारीची खोदाई करतािा मध्ये ठे वलेले नठांबे िांतर काढूि नतचा पाणी जाण्यासाठी उपयोग होईल असे पहावे.
11) भरवाचे काम २० ते ३० से.मी जाडीच्या िरामध्ये करावे.
12) भरावाच्या प्रत्येक िरावर आवश्यक तेवढे पाणी र्ाकूि कमीत कमी 10 मे.र्ि िमतेच्या रोलरिे दबाई करावी.
13) नदवसा अखेर झालेल्या कामाला योग्य उतार देऊि मग काम िाांबवावे.
14) भरावाच्या शेवर्च्या िराचे काम आवश्यक त्या उांचीत व पृष्ठ भागाचा मध्य, दोन्ही बाजपू ेिा उांच आहे याची खात्री
करूि घ्यावी.
15) भरावाचे प्रत्येक स्तरावर रोलींग झाल्याितां र त्याच्या घितेच्या चाचण्या घ्याव्यात.
16) वळणावर येणारा रस्त्याचा भराव वळणाच्या बायभागाकडे उांच व आतील भागाकडे उतरता व जरूर त्या
(िकाशातदाखनवल्याप्रमाणे) रूांदीत करूि घ्यावा.
17) खोदकाम करतािा मजरू ाांकडूि त्याच ां ी सरु नितता साभां ाळली जाईल असे काम करूि घ्यावे.
18) अपघात होऊ िये म्हणिू धोक्याचे सचू िा फलक, वळण रस्त्याचे सचू िा फलक, योग्य त्या नठकाणी लावावेत.
19) वाहातुकीसाठी तात्परु ता रस्ता बाजिू े काढावा व तो वाहतुकीस योग्य व सरु नित असा ठे वावा.

असे करू नये :

1) रस्त्याच्या भरावासाठी लागणारी माती भरावाच्या पायथ्यापासिू ५ मीर्रच्या अांतरात व १ मीर्र पेिा जास्त खोल खडे
खोदिू काढू देऊ िये.
2) मांजरू के लेल्या िकाशात दाखनवल्यापेिा जास्त भराव नकांवा खोदकाम करू िये.
3) जन्ु या भरावावर पाय-या (बेनचांग) के ल्यानशवाय त्यावर िनवि भरावाचे काम करू िये.
4) भरावाचे काम रुांदीत तुकड्या तुकड्याांिी करू िये.
5) के लेल्या भरावावर प्रािनमक रोलींग झाल्याितां र जर घिता चाचणी आवश्यकतेपि े ा कमी असेल तर योग्य ती घिता
नमळे पयंत रोलींग करावे व िवीि घराचे काम करू िये.
6) शहर अिवा वस्तीच्या भागाजवळ नकांवा जोडरस्ता येत असेल अशा नठकाणी ५०० मीर्र नकांवा आदेशािसु ारच्या
अांतरापयंत भरावासाठी लागणा-या मातीसाठी खडे खोडू ियेत.
7) िाल्याच्या जागेपासिू १०० मीर्र नकांवा सचु नवलेल्या अतां रापयंत आदेशानशवाय भरयाचे काम करू िये.
8) लाईि दोरी, कँ बर ्लेर्, खांर्ु े वगैरे सानहत्य िसल्यास शक्य तो काम सरू
ु करू िये.

या कामाचे देखरेखीसाठी आवश्यक असणारी साधने

Page 15 of 28
स्थापत्य कामाच्या दे खरे खीसाठी मार्गदर्गक सच
ु ना

१) दोरी २) र्ेप ३) कै म्बर ्लेर् वगेरे

र्ीप-

1. सदरील कामे सरुु असतािा Day to Day झालेल्या कामाच्या बाधां कामाच्या बाबींचे सबां नां धत स्िापत्य
अनभयत्ां याकडूि (M.B.) मोजमाप पनु स्तके मध्ये िोंद करणे आवश्यक आहे.
2. मोजमाप पनु स्तके मध्ये घेतलेल्या िोंदणीचे सत्यप्रत सबां नां धत नजल्याच्या कायाटलयाच्या ई-मेल आयडीवर
पाठनवणे आवश्यक आहे.
3. सदरील सवट बाबींचे मोजमाप पनु स्तके मध्ये िोंदणीच्या वेळी सबां नां धत नजल्याच्या कायाटलयाच्या िोडल
अनधकारी, CBO/FPC याांचे सचां ालक आनण चार्टडट अनभयतां ा व ठे केदाराचे/कांत्रार्दाराांचे अनभयांता याांचे
उपनस्ित असतािा िोंदणी करणे आवश्यक आहे. सदरील सवट बाबींचे Geo tagging Photographs
आवश्यक आहे.
Page 16 of 28
स्थापत्य कामाच्या दे खरे खीसाठी मार्गदर्गक सच
ु ना

9.मुरुमाचे काम
असे करावे :
1) मान्य के लेल्या खाणीतूिच आणावा व त्याची रॉयल्र्ी रक्कम तहसीलदार कायाटलयात जमा करूि त्याचे चलि (
MTR ६) नबलासोबत जोडणे आवश्यक आहे.
2) मरुु म ही खडीच्याच जवळ रस्त्याचे एका बाजसू आवश्यक तेवढाच साठावावा.
3) मरू
ु माचे ढीग हे फ-याांमध्ये मोजिू करावेत.
4) मरूु माचा प्रकार िक्की ठरनवण्यासाठी त्याची प्रयोगशाळे त चाचणी करूि घ्यावी.
5) मरू ु माची प्रसरणी एकसारखी होण्यासाठी मरू ु म नहशोबाप्रमाणे वापरावा.
6) मरुु माच्या वापराची वहीमध्य िोंद ठे वावी.
7) मरुु माचे खडे योग्य त्या आकारमािाचे असावेत.
8) मरू ु म भराईच्या पढु ील प्रयोगशाळा चाचण्या करणे व त्याचा अहवाल नबलासोबत सादर करणे आवश्यक आहे:
a) प्रॉक्र्र र्ेस्र्
b) फील्ड डेनन्सर्ी
c) ्लानस्र्नसर्ी इडां ेक्स र्ेस्र्
असां करू नये :
1. सडके च्या कडेला वार्ेल तेिे खड्डे खोदिू मरू ु म काढू िये.
2. मरू ु माच्या फ-याच्या आकारमािात काही गडबड आढळल्यास ती चालविू घेऊ िये,
जागेवर मरू ु म भरपरू नमळत असला तरी तो जरूरीपेिा जास्त वापरू िये
3. उांच सखल जागी नकांवा पाण्यािे वाहूि जाईल अशा नठकाणी मरू ु म साठवू िये.
4. रस्त्याच्या कामामध्ये अडिळा नकांवा रहदारीस अपघात होईल अशा प्रमाणे ढीग रस्त्यावर करू ियेत.
5. मरू ु म मोजण्याचे फरे . लाईि दोरी वगैरे सानहत्य असल्यानशवाय काम करू िये.
6. जरूरीपेिा मोठ्या आकाराचे मरू ु माचे खडे स्वीकारू ियेत.

या कामाच्या देखरेखीमध्ये आवश्यक अशी साधने

१) र्ेप २) दोरी

र्ीप-
1. सदरील कामे सरुु असतािा Day to Day झालेल्या कामाच्या बाांधकामाच्या बाबींचे सांबांनधत स्िापत्य
अनभयांत्याकडूि (M.B.) मोजमाप पनु स्तके मध्ये िोंद करणे आवश्यक आहे.
2. मोजमाप पनु स्तके मध्ये घेतलेल्या िोंदणीचे सत्यप्रत सांबांनधत नजल्याच्या कायाटलयाच्या ई-मेल आयडीवर
पाठनवणे आवश्यक आहे.
3. सदरील सवट बाबींचे मोजमाप पनु स्तके मध्ये िोंदणीच्या वेळी सबां नां धत नजल्याच्या कायाटलयाच्या िोडल
अनधकारी, CBO/FPC याांचे सचां ालक आनण चार्टडट अनभयतां ा व ठे केदाराचे/कांत्रार्दाराांचे अनभयतां ा याांचे
उपनस्ित असतािा िोंदणी करणे आवश्यक आहे. सदरील सवट बाबींचे Geo tagging Photographs
आवश्यक आहे.
Page 17 of 28
स्थापत्य कामाच्या दे खरे खीसाठी मार्गदर्गक सच
ु ना

10. षर्लाव्याचे काम

असे करावे :-
1. नगलाव्यासाठी लागणारी वाळू आवश्यक त्या आकारमािाची चाळूि साफ के लेली व धतु लेली असावी.
2. नसमेंर् आनण वाळूचे नमश्रण योग्य व्हावे म्हणिू फ-याचा उपयोग करावा.
3. नभतां ीतील साांधे कोरूि साफ करूि पाण्यािे नभजविू ठे वावेत.
4. नगलाव्याचा िर एकसारखा व्हावा म्हणिू िोड्या िोड्या अतां रावर ठीय्ये करावेत.
5. चौरस मीर्र मापाचे भाग पाडूि एक सोडूि एका भागात काम करावे.
6. नगलाव्याचे काम वरच्या भागात सरू ु करूि खाली करत यावे. खाली उतरतािा सपार् सरळ रे षते व पातळीत
तसांच काम व्यवनस्ित व्हावे म्हणिू लाकडाच्या पट्टीिे घासिू दाबिू काम करावे.
7. गोदामाच्या आतील बाजसू नभतां ींिा गळ ु गळु ीत ( निरू नफनिश ) ्लास्र्र असणे आवश्यक आहे तसेच गर्र
व न्लांि पयंत नसमेंर् स्लरी ्लास्र्र करणे आवश्यक आहे.
8. नगलावा सक ू ु िये म्हणिू सात नदवसापयंत पाणी मारावे.
9. नभांतीची कड, नखडकी दरवाज्याांचे कोपरे इ. तूर्णार िाहीत हे पाहावे व त्यासाठी जरूर तर जास्त नसमेंर्
नमनश्रत मॉर्टर वापरावे.
10. मजरु ाांचे सरु नितेसाठी पाया मजबतू बाांधावा व त्यावर आवश्यकतेपि े ा जास्त मजरू चढू देऊ िये.
11. गोदामास समोरसमोर Rolling Shutter असावे.(माप कमीतकमी 1.830 मी.x 2.450 मी.)
12. गोदामास तळवर्ापासिू 60 से.मी. उांचीवर प्रत्येकी दोि काँलमच्यामद्ये V1 (60से.मी.x60 से.मी.) च्या
नखडक्या असाव्यात व त्याला RCC छज्जा असावा. (नखडक्याांिा जाळी असावी.)
13. गोदमात छतापासिू (Tie Beam Level) कमीत कमी 15 से.मी. खाली अतां रावर कमीतकमी 100 से.मी.x
60 से.मी. मापाच्या नखडक्या(V2) प्रत्येकी दोि काँलमच्या मद्ये बसवाव्यात.(नखडक्याांिा जाळी असावी.)

असे करू नये:-

1. नगलावा १२ नम.नम.पेिा जाड एका िरात आदेशानशवाय करू िये.
2. तडे गेलेले नगलाव्याचे काम कमजोर होते म्हणिु असे काम चालविू घेऊ िये.
3. धळू नमनश्रत वाळू साफ के ल्यानशवाय वापरू िये.
4. नसमेंर् वाळूचे मॉर्टर १५ नमनिर्ाांपि
े ा जास्त वेळ पडूि राहीलेले नकांवा जिु े वापरू िये.
5. काम करतािा खाली पडलेल्या मॉर्टरचा पन्ु हा उपयोग करू िये.
6. नगलाव्यासाठी वापरण्यात येणारे साहीत्य रोजच्यारोज साफ के ल्यानशवाय काम करू िये.
7. निरू अिवा सागोळचे जाड िर नगलाव्यावर चढवू िये.
8. ओळांबा रांधा पट्टी कामावर असल्यानशवाय काम करू िये.

या कामाच्या देखरीखीमध्ये आवश्यक अशी साधणे

१) दोरी २) ओळांबा ३) रांधा पट्टी
र्ीप-

1. सदरील कामे सरुु असतािा Day to Day झालेल्या कामाच्या बाांधकामाच्या बाबींचे सांबांनधत स्िापत्य
अनभयांत्याकडूि (M.B.) मोजमाप पनु स्तके मध्ये िोंद करणे आवश्यक आहे.
2. मोजमाप पनु स्तके मध्ये घेतलेल्या िोंदणीचे सत्यप्रत सांबांनधत नजल्याच्या कायाटलयाच्या ई-मेल आयडीवर
पाठनवणे आवश्यक आहे.
3. सदरील सवट बाबींचे मोजमाप पनु स्तके मध्ये िोंदणीच्या वेळी सांबांनधत नजल्याच्या कायाटलयाच्या िोडल
अनधकारी, CBO/FPC याांचे सांचालक आनण चार्टडट अनभयांता व ठे केदाराचे/कांत्रार्दाराांचे अनभयांता याांचे
उपनस्ित असतािा िोंदणी करणे आवश्यक आहे. सदरील सवट बाबींचे Geo tagging Photographs
आवश्यक आहे.
Page 18 of 28
स्थापत्य कामाच्या दे खरे खीसाठी मार्गदर्गक सच
ु ना

11. छताचे काम

असे करावे :-
1. पत्र्याच्या गळु गळ
ु ीत भाग वरचे बाजसू ठे वावा.
2. शीर् बसवतािा as per drawing & specification & approved material चा असावा व प्रत्येक
शीर्ला जास्तीत जास्त साईड लॅप असावा.
3. पत्र्याची जाडी as per drawing & specification & approved material दाखनवल्याप्रमाणे
असावी.
4. ररजचे पत्रे व्यवनस्ितपणे लॅप देऊि बसवावेत. (कमीत कमी 600 mm रुांदीचा असावा)
5. शेवर्चे पत्रे उडूि जाऊ िये म्हणिू एम. एस. फ्लॅर् िे व्यवनस्ित बसवावेत.
6. सदर काम करतािा पढु ील प्रयोगशाळा चाचण्या करणे व त्याचा अहवाल नबलासोबत सादर करणे
आवश्यक आहे:
a) Base Metal Thickness
b) Tensile strength & Chemical Analysis as per ASTM A792
c) Weight Per RMT

असे करू नये :-

1. फार्लेले नकांवा तडे पत्रे वापरू ियेत.
2. स्क्रू बसनवण्याची भोकां पन्हाळीच्या खालील भागात घेऊ ियेत.
3. शेवर्चा पत्रा पनलटिपासिू ३८ से.मी पेिा जास्त ओव्हर हगां ीग असू िये.

साषहत्य
1) लाईिदोरी २) र्ेप
र्ीप-
1. सदरील कामे सरुु असतािा Day to Day झालेल्या कामाच्या बाांधकामाच्या बाबींचे सांबांनधत स्िापत्य
अनभयांत्याकडूि (M.B.) मोजमाप पनु स्तके मध्ये िोंद करणे आवश्यक आहे.
2. मोजमाप पनु स्तके मध्ये घेतलेल्या िोंदणीचे सत्यप्रत सांबांनधत नजल्याच्या कायाटलयाच्या ई-मेल आयडीवर
पाठनवणे आवश्यक आहे.
3. सदरील सवट बाबींचे मोजमाप पनु स्तके मध्ये िोंदणीच्या वेळी सांबांनधत नजल्याच्या कायाटलयाच्या िोडल
अनधकारी, CBO/FPC याांचे सांचालक आनण चार्टडट अनभयांता व ठे केदाराचे/कांत्रार्दाराांचे अनभयांता याांचे
उपनस्ित असतािा िोंदणी करणे आवश्यक आहे. सदरील सवट बाबींचे Geo tagging Photographs
आवश्यक आहे.
Page 19 of 28
स्थापत्य कामाच्या दे खरे खीसाठी मार्गदर्गक सच
ु ना

12. सर्े दीचे काम व रांर् काम

असे करावे :-
1. नभांतीवरील ्लास्र्र उखडू िये म्हणिू नभांनतला र्ेकणा-या नशडींच्या र्ोकािा पोत बाांधावे.
2. जरूर िसलेली नखळे , खर्ांु ् या काढूि र्ाकावेत. खड्डे व्यवनस्ित भरूि घ्यावेत व ितां र त्यावर प्रायमरचे
काम करावे.
3. कांु चा वरूि खाली व तसाच खालूि वर नफरनवला व त्याच प्रमाणे उजवीकडूि डावीकडे डानवकडूि
उजवीकडे हात नफरनवला म्हणजे एका िराचे काम पणू ट होते..
4. रांग वाळल्यावर पृष्टभाग एकसारखा होईल असे पाहावे.

असे करू नये :-

1. नभनां तवर नचकर्लेले चन्ु याचे डाग पोत्यािे नकांवा ब्रशिे साफ के ल्यानशवाय प्रायमर लावण्याचे काम करू
िये.
2. आधीच्या जन्ू या रांगाचा पृष्टभाग साफ के ल्यानशवाय प्रायमर लावण्याचे काम करू िये.
3. एक िर वाळल्यानशवाय दसु रा िर लावू िये व झालेले काम पसु ले जाईल अशा पद्धतीिे पढु चा िर देऊ
िये.
4. नभनतवर खड्डे डाग नकांवा ब्रश नफरनवल्याच्या खणु ा राहतील अशा प्रकारचे काम चालविू घेऊ िये.
र्ीप-
1. सदरील कामे सरुु असतािा Day to Day झालेल्या कामाच्या बाांधकामाच्या बाबींचे सांबांनधत स्िापत्य
अनभयांत्याकडूि (M.B.) मोजमाप पनु स्तके मध्ये िोंद करणे आवश्यक आहे.
2. मोजमाप पनु स्तके मध्ये घेतलेल्या िोंदणीचे सत्यप्रत सांबांनधत नजल्याच्या कायाटलयाच्या ई-मेल आयडीवर
पाठनवणे आवश्यक आहे.
3. सदरील सवट बाबींचे मोजमाप पनु स्तके मध्ये िोंदणीच्या वेळी सांबांनधत नजल्याच्या कायाटलयाच्या िोडल
अनधकारी, CBO/FPC याांचे सांचालक आनण चार्टडट अनभयांता व ठे केदाराचे/कांत्रार्दाराांचे अनभयांता याांचे
उपनस्ित असतािा िोंदणी करणे आवश्यक आहे. सदरील सवट बाबींचे Geo tagging Photographs
आवश्यक आहे.
Page 20 of 28
स्थापत्य कामाच्या दे खरे खीसाठी मार्गदर्गक सच
ु ना

१३. र्रशीचे काम (र्क्त कायातलयीन इमारतीच्या तळवर्ासाठी)

असे करावे:-

1. फरशीचा रांग मांजरू ी नदल्याप्रमाणे आहे नकांवा िाही हे पाहावे.

2. फरशीची जाडी, माप तपासिू जरूरी प्रमाणे आहे याची खात्री करूि घ्यावी.
3. फरशी बसनवतािा लाईि लेवल तसेच उतार व्यवनस्ित येइल असे पहावे.
4. फरशी जरूरी प्रमाणे चाचणी घेण्यासाठी प्रयोगशाळे त पाठवाव्यात.
5. नभांतीत बसनवण्याच्या फरशीचे काम खालच्या बाजिू े सरू ु करूि वरच्या बाजसू सपां वावे.
6. हातािे नकांवा मनशििे फरशी घडनवण्याचे काम आदेशािसु ार करावे.
7. फरशी घडनवणे तसेच जॉईर्चे ां काम काळजी पवु टक करावे.
8. फरशी बसनवतािा खाली नसमेंर् चन्ु याचा जरूर त्या जाडीचा िर र्ाकावा.
9. कॉक्रीर्चे ब्रेडींग आदेशािसु ार उतारा मध्ये र्ाकूि ठोकूि तयार करावे.
10. फरशी मधील साांधे परु े शा प्रमाणात भरले जातील अशा त-हिे काम करावे.
11. फरशी बसनवतािा लाकडाच्या हातोडीिे ठोकूि लाईि लेवल व्यवनस्ित येईल अशा त-हेिे बसवावी.
12. मोर्र आले असेल त्या वेळातच साांधे कोरूि घ्यावे.
13. साांचे आडव्या नकांवा उभ्या सरळ रे षेत येतील असे ठे वावे.
14. एका भागाचे फरशी बसनवण्याचे काम झाल्यावर साांध्याच्या नफिीनशांगसाठी वापरूि राहीलेला माँर्टर
काढूि र्ाकावा.
15. फारशी बसनवल्या ितां र १४ नदवसापयंत ओले ठे वावेत.
16. फरशी पक्की झाल्याितां र मनशि पॉलीशचे काम सांभाळूि करावे.
17. मशीि पॉनलनशगां चां काम योग्य तो काबोरांडमचा दगड वापरूिच करावे.
18. पॉनलशींग झाल्यावर साफ के ल्याितां र जरूर तर मेणािे पॉनलशींग करावे,
19. पॉनलशीम झाल्यावर साफ के ल्याितां र जरूर तर मेणािे पॉनलशींग करावे.

असे करू नये:-

1. लहाि मोठी नकांवा खराब झालेली फरशी वापरू िये.
2. वेगवेग्या रांगाची फरशी एकाच जागी वापरू िये.
3. फरशीची लेवल नमळनवण्यासाठी कपच्या तुकडे वगैरेचा वापर करू िये.
4. फरशी ओली के ल्यानशवाय वापरू िये.
5. फरशी बसनवण्यासाठी मॉर्टरची जाडी १२ नम.नम.पेिा कमी नकांवा २५ नम.नम.पेिा जास्त असू िये.
6. अध्याट तासात जेवढ्या भागावर फरशी बसनवता येईल त्या पेिा जास्त भागावर मांनदर पसरवू िये.
7. नभांतीत बसनवण्याच्या फरशा नभांतीपेिा ६ नम.नम. च्या बाहेर बसवू िये.

या कामास देखरेखीमध्ये आवश्यक अशी साधणे

१) दोरी २) पािसळ
र्ीप-
1. सदरील कामे सरुु असतािा Day to Day झालेल्या कामाच्या बाधां कामाच्या बाबींचे सबां नां धत स्िापत्य
अनभयत्ां याकडूि (M.B.) मोजमाप पनु स्तके मध्ये िोंद करणे आवश्यक आहे.
2. मोजमाप पनु स्तके मध्ये घेतलेल्या िोंदणीचे सत्यप्रत सबां नां धत नजल्याच्या कायाटलयाच्या ई-मेल आयडीवर
पाठनवणे आवश्यक आहे.
3. सदरील सवट बाबींचे मोजमाप पनु स्तके मध्ये िोंदणीच्या वेळी सांबनां धत नजल्याच्या कायाटलयाच्या िोडल
अनधकारी, CBO/FPC याांचे सचां ालक आनण चार्टडट अनभयतां ा व ठे केदाराचे/कांत्रार्दाराांचे अनभयतां ा याांचे
उपनस्ित असतािा िोंदणी करणे आवश्यक आहे. सदरील सवट बाबींचे Geo tagging Photographs
आवश्यक आहे.
Page 21 of 28
स्थापत्य कामाच्या दे खरे खीसाठी मार्गदर्गक सच
ु ना

१४. ऑईल पेंर्

असे करावे :

1. शक्यतो कारखान्यात तयार के लेलाच ऑईल पेंर् वापरावा.

2. पेंर्चा रांग व चकाकी मान्य के लेल्याप्रमाणे आहे हे पहावे.
3. पेंर् असा असावा की, तो ब्रशिे साध्या व सरळ ररतीिे लावता येईल.
4. वाळल्यावर पृष्ठभाग एकसारखा व गळ ु गळु ीत होईल असे पहावे.
5. आदेशािसु ार जिु ा पृष्ठभाग सँड पेपरिे घासिू जरूर तेिे रांग जाळूि साफ करूि जरूरीप्रमाणे हात मारावा.

असे करू नये :

1. पेन्र्चा डबा उघडल्यािांतर ४८ तासात रांगावर पापद्रु ा तयार होईल असा, रांगाची झाक कमी होईल असा नकांवा
रांग उडूि जाईल असा पेन्र् वापरू िये.
2. पॅन्र् लावल्याितां र ओघळूि जाईल असा व पेंन्र् लावल्याितां र पृष्ठभाग एकसारखा होणार िाही असा पेन्र्
वापरू िये.
3. पेन्र्च्या डब्यात गठु ्या तयार होतील असा व हलनवल्याितां र सध्ु दा एकजीव ि होणारा असा पेन्र् वापरू
िये.
र्ीप-
1. सदरील कामे सरुु असतािा Day to Day झालेल्या कामाच्या बाांधकामाच्या बाबींचे सांबांनधत स्िापत्य
अनभयांत्याकडूि (M.B.) मोजमाप पनु स्तके मध्ये िोंद करणे आवश्यक आहे.
2. मोजमाप पनु स्तके मध्ये घेतलेल्या िोंदणीचे सत्यप्रत सांबांनधत नजल्याच्या कायाटलयाच्या ई-मेल आयडीवर
पाठनवणे आवश्यक आहे.
3. सदरील सवट बाबींचे मोजमाप पनु स्तके मध्ये िोंदणीच्या वेळी सांबांनधत नजल्याच्या कायाटलयाच्या िोडल
अनधकारी, CBO/FPC याांचे सांचालक आनण चार्टडट अनभयांता व ठे केदाराचे/कांत्रार्दाराांचे अनभयांता याांचे
उपनस्ित असतािा िोंदणी करणे आवश्यक आहे. सदरील सवट बाबींचे Geo tagging Photographs
आवश्यक आहे.
Page 22 of 28
स्थापत्य कामाच्या दे खरे खीसाठी मार्गदर्गक सच
ु ना

१५. सॅषनर्री षर्र्ींग्ज

असे करावे :-

1. पाईि, यरु ीिल, बेनसि,नसांक,रै्स इत्यादीचा समावेश या कामात खास करूि होत असल्यािे त्याचे
आकार, माप व एक दसु -याला जोडणारे भाग, त्याांची मजबतु ी इत्यादी पासिू घ्यावेत.
2. जी साधिे सरळरे षते व समपातळीत बसवावीत. तसेच जरूर उांचीवर नकांवा खोलीवर बसनवली जातील
याची काळजी घ्यावी.
3. जनमिीच्या वर खाली नमिीवर बसनवतािा िक ु साि होणार िाही याची नवशेष काळजी घ्यावी.
4. ही साधिे वजिदार तसेच सहज तुर्णारी असतात म्हणिू त्याला मजबतू आधार /परू े सा प्रमाणात द्यावेत.
5. कामात ठरनवल्याप्रमाणे पनहल्या नकांवा दजाटचा माल वापराण्याची काळजी घ्यावी.
6. पाणी, कचरा नकांवा खाण याचां ी वाहक असतात म्हणिू साि मजबतू व्हावे तांबु ू िये तांबु ू नकांवा गळू िये
अशा पध्दतीत काम करावे.
7. या साधिाांिा काँनक्रर्स ितां र मजबतू ी देण्यासाठी जेवढा वेळ जाणे आवश्यक आहे त्या कालावधीितां र
त्याचा वापर सरुु करावा.
8. ही कामे करतािा पणु पट णे काळजी ि घेतल्यास मागाविू िेहमी त्रासदायक होतात म्हणिु त्याची खास
िोंद घ्यावी.
9. कामात दशटनवलेली निष्काळजी नभांत, छत नकांवा आजबु ाजच्ु या स्वच्छतेस िसु काि देऊ शकते म्हणिु
नफनर्ांग बसनवतािा नवशेष काळजी घ्यावी.
10. साधिे बसनवतािा नभांत, छत याांची के लेली तोडफोड व्यवनस्ित नसमेंर्िे भरूि घ्यावी.
11. स्िािगृहाची फरशीस जरुर तेवढा उतार ठे वावा व काम झालेितां र पाणी ओतिू तो तपासिू पहावा. सवट
पाणी पणु पट णे निचरा होणे आरोग्याचे दृष्टीिेही आवश्यक आहे. उतार िेहमी रैप कडे ठे वावा व
सवटसाधारणपणे एकास सत्तर असा उतार ठे वणे योग्य होईल.
12. साांडपाण्याची दगु ंधी येऊ िये म्हणिू वाँश बेसीि, नकचिनसांक, सांडासाचे भाांडे, िहाणीची पाईप याांिा रैंप
बसवावेत.

असे करू नये :-

1. सामान्यपणे र्कर्क के ल्यािांतर येणा-या आवाजािे या साधिाांची मजबतू ी समजु शकते म्हणिु बांद
आवाज येणारी, तडे गेलेली तर्ु की नकांवा खडबडीत साधिे स्वीकारू ियेत.
2. जोडण्यास त्रासदायक होतील अशी साधिे वापरु ियते.
3. साधिे वापरतािा तुकडयातुकड्यात एकत्र करावयाची असतील तेव्हा शक्यतो वेगवेग्या बिावर्ीचे
पार्टस वापरु ियेत.
4. साधिे बसनवल्याितां र असतील तर त्याांिा लाईि लेव्हलमध्ये काळजी घेतल्यानशवाय झाकू ियेत.
5. काम करत असतािा वाहक ि्यामधील कचरा व बचु नकांवा इतर घाण आत राहु देऊ िये.

र्ीप-
1. सदरील कामे सरुु असतािा Day to Day झालेल्या कामाच्या बाधां कामाच्या बाबींचे सबां नां धत स्िापत्य
अनभयत्ां याकडूि (M.B.) मोजमाप पनु स्तके मध्ये िोंद करणे आवश्यक आहे.
2. मोजमाप पनु स्तके मध्ये घेतलेल्या िोंदणीचे सत्यप्रत सबां नां धत नजल्याच्या कायाटलयाच्या ई-मेल आयडीवर
पाठनवणे आवश्यक आहे.
3. सदरील सवट बाबींचे मोजमाप पनु स्तके मध्ये िोंदणीच्या वेळी सबां नां धत नजल्याच्या कायाटलयाच्या िोडल
अनधकारी, CBO/FPC याांचे सचां ालक आनण चार्टडट अनभयतां ा व ठे केदाराचे/कांत्रार्दाराांचे अनभयतां ा याांचे
उपनस्ित असतािा िोंदणी करणे आवश्यक आहे. सदरील सवट बाबींचे Geo tagging Photographs
आवश्यक आहे.
Page 23 of 28
स्थापत्य कामाच्या दे खरे खीसाठी मार्गदर्गक सच
ु ना

१६.डाांबर काम
असे करावे :
1. आवश्यक त्या ग्रेडचे व आवश्यक तेवढेच डाांबराचे ड्रम साइर्वर आणावेत. डाांबराचे ड्रम प्रत्येक फलगीत
(त्या फलाांगात लागतील एवढे) एका नठकाणी व्यवनस्ित व सरु नित ठे वावेत.
2. डाांबराचे काम करावयाची जागा प्रिम र्ाांचे मारूि मग ब्रशिे अिवा काथ्यािे साफ करूि घ्यावी.
3. डाांबराचा उपयोग प्रत्येक नठकाणी सम प्रमाणात व्हावा यासाठी रस्त्याचे भाग पाडूि घ्यावेत.
4. डाांवर आवश्यक त्या तापमािापयंत तापवावे.
5. डाांबर नकांवा डाांबर नमश्रीत खडी सडके च्या पृष्ठभागावर पसरनवतािा मध्ये मोकळी जागा ि राहता ते एकजीव
व सम प्रमाणात पसरनवले जाईल याची काळजी घ्यावी.
6. नमश्रणामध्ये वजिाप्रमाणे योग्य डाबां र वापरले जावे म्हणिू ठरानवक मापाच्या बादलीचा उपयोग करावा.
7. खडी व कच याांचे ठरानवक फ-यामधिू च घाणीमध्ये नमश्रण करावे.
8. डाांबर सडके च्या पृष्ठभागास लावतािा. नमश्रण तयार करतािा व ते पसरनवतािा नकांवा रोलींग करतािा त्याचे
तापमाि ठरानवक असणे महत्वाचे असल्यािे ते तेवढे राहील याची काळजी घ्यावी व त्याची िोंद ठे वावी.
9. डाांबर खडी व कच याच ां े नमश्रण योग्य ररतीिे होईल असा नमक्सरचा वेग ठे वावा.
10. नमश्रणाची वाहतक ू करणा-या वाहिाच्या (डम्परच्या) आतील बाजू स्वच्छ ठे वा व आतिू तेल लावा ज्यायोगे
नमश्रण त्यास नचकर्णार िाही.
11. खडी, कर्, नग्रर् व नमश्रणाच्या नियनमत आवश्यक त्या चाचण्या घ्याव्यात.
12. डाांबरीकरण करतािा पृष्ठभागाच्या कॅ म्बरची तपासणी वेळोवेळी करावी.
13. खडी, नग्रर् व डाांबराच्या रोजच्या वापराची िोंद वहीमध्ये ठे वावी.
14. रोलींगचे काम रस्त्याच्या दोन्ही कडेपासिू मध्यापयंत करत यावे.
15. वळणावर रोलींगचे काम आतल्या बाजिू े सरू ु करूि बाहेरच्या बाजपू यंत करावे.
16. रोलींगच्या प्रत्येक फे -यात प्रिम दाबले गेलेले काम पन्ु हा पन्ु हा दाबले जाऊि रोलींग होईल अशी काळजी
घ्यावी.
17. रोलरची चाके जरूरीप्रमाणे पाण्यािे ओली करावीत.
18. रोलर जाऊ शकत िसेल अशा नठकाणी धम्ु मस वापरावा..
19. िकु त्याच झालेल्या कामावरील वाहतुक जरूर त्या वेळेपयंत बांद ठे वावी.
20. डाांबरीकरण करीत असतािा वाहतुकीसाठी योग्य असा तात्परु ता बाजिू े रस्ता काढावा व तो चाांगल्या
अवस्िेत ठे वावा.
21. काम चालू असतािा रहदारीसाठी आवश्यक ते सचू िा फलक योग्य अांतरावर लावावेत.
22. सदर काम करतािा प्रयोगशाळा चाचण्या करणे व त्याचा अहवाल नबलासोबत सादर करणे आवश्यक आहे.

असे करू नये

1. डाांबर डाांबरच्या बाँयलरमध्येच तापवावे. डाांबर ड्रममध्ये तापवू िये.
2. डाांबर जरूरीपेिा जास्त तापमािापयंत तापवू िये.
3. एकदा गरम के लेले डाांबर पन्ु हा पन्ु हा तापवू िये.
4. डाांबराचे डबे साईड पट्टीवर एक एक असे नवस्तारूि ठे वू ियेत.
5. माती नमश्रीत खडीस डाांबर नचकर्त िाही त्यामळ ु े अशी खडी वापरू िये.
6. डाांबरीकरणासाठी ओली खडी वापरू िये.
7. कामाचे जागेवर िमाटमीर्र, वजिकार्ा कै म्बर्लेर् तसेच मोजणीची बके र् असल्याखेरीज काम करू िये.
8. डाांबर काम ओल्या पृष्ठभागावर करू िये.
9. रोलर व नमक्सर चालू नस्ितीत असल्याखेरीज कामास सरू ु वात करू िये.
10. रोलरचा स्पीड तासाला ३ मैलापेिा जास्त ठे वू िये.
11. रोलरच्या चाकास डाांबर नचकर्ू िये म्हणिू तेल लावू िये (पाणी लावावे)
12.

या कामाच्या देखरेखीसाठी आवश्यक अशी साधने

Page 24 of 28
स्थापत्य कामाच्या दे खरे खीसाठी मार्गदर्गक सच
ु ना

1)िमाटमीर्र, 2)वजिकार्ा, 3)र्ेप, 4)लाईि दोरी

र्ीप-
1. सदरील कामे सरुु असतािा Day to Day झालेल्या कामाच्या बाधां कामाच्या बाबींचे सबां नां धत स्िापत्य
अनभयत्ां याकडूि (M.B.) मोजमाप पनु स्तके मध्ये िोंद करणे आवश्यक आहे.
2. मोजमाप पनु स्तके मध्ये घेतलेल्या िोंदणीचे सत्यप्रत सांबांनधत नजल्याच्या कायाटलयाच्या ई-मेल आयडीवर
पाठनवणे आवश्यक आहे.
3. सदरील सवट बाबींचे मोजमाप पनु स्तके मध्ये िोंदणीच्या वेळी सांबांनधत नजल्याच्या कायाटलयाच्या िोडल
अनधकारी, CBO/FPC याांचे सांचालक आनण चार्टडट अनभयांता व ठे केदाराचे/कांत्रार्दाराांचे अनभयांता याांचे
उपनस्ित असतािा िोंदणी करणे आवश्यक आहे. सदरील सवट बाबींचे Geo tagging Photographs
आवश्यक आहे.
Page 25 of 28
स्थापत्य कामाच्या दे खरे खीसाठी मार्गदर्गक सच
ु ना

१७.डाांबरी कामासाठी खडी व कच

असे करावे:-
1) मान्य के लेल्या खाणीमधिू च खडी व कच तयार के ली आहे याची खात्री करावी व त्याची रॉयल्र्ी रक्कम
तहसीलदार कायाटलयात जमा करूि त्याचे चलि ( MTR ६) नबलासोबत जोडणे आवश्यक आहे.
2) खडी व कचीची साईज माि आवश्यकतेप्रमाणे आहे याची खात्री करूि घ्यावी.
3) खडी व कचीचे ढीग जरुरीप्रमाणे अगर सचू िेप्रमाणे योग्य त्या आकारमािात करावेत व ते सडके च्या एकाच बाजसू
साठवावेत.
4) माप पनु स्तके त िोंदनवलेल्या खडीच्या नढगािा चन्ु यािे फुल्या माराव्यात.
5) खडीच्या जरूर त्या चाचण्या आधीच कराव्यात व त्याची रनजस्र्र मध्ये िोंद ठे वावी.
6) खडीची आवक व त्याचा वापर याची रोजच्या रोज िोंद ठे वावी.
7) खडीचा दरुु पयोग होत असल्यास तो िाांबवावा.
8) खडीमध्ये माती, कचरा वगैरे येत िाही यावर लि ठे वावे.
9) अांदाज पत्रकाप्रमाणे आवश्यक तेवढीच खडी व कच साठवावी व त्याचा सांपणू ट वापर करावा.
10) सदर काम करतािा प्रयोगशाळा चाचण्या करणे व त्याचा अहवाल नबलासोबत सादर करणे आवश्यक आहे.
11) डाांबर Approved make (HPCL / BPCL)नकांवा तत्सम तपासण्यासाठी जीएसर्ी नबलाची छायाांकीत प्रत
मागविू घेण.े
असे करू नये :
1) खडी जरूरीपेिा लहाि नकांवा मोठी, चपर्ी, नठसळ ू नकांवा गोल आकाराची वगैरे नस्वकारू िये.
2) खडीमधील कचरा काढल्यानशवाय ती वापरू िये.
3) खडीच्या साठवणक ू ीमध्ये लबाडी आढळल्यास ती चालविू घेऊ िये.
4) खडीच्या वेगवेग्या नढगामधिू िोडी िोडी खडी काढूि वापरू िये
5) खडीच्या नढगामध्ये फे रबदल चालविू घेऊ िये.
6) एकाच नकलोमीर्रमध्ये एकाच वेळी खडी गोळा करण्याचे तसेच ती पसरनवण्याचे काम सरू ु करू िये.
7) खडीचे नढग रस्त्यात अडिळा होईल नकांवा अपघात होईल अशा तन्हेिे करू ियेत.
8) खडीचे नढग उांच सखल जागी नकांवा पावसा्यात िक ु साि होईल अशा पध्दतीिे करू ियेत.
9) प्रत्यि वापर करणचे फार आधीपासिू खडी रस्त्याचे कडेस जमा करू िये.

या कामाच्या देखरेखीसाठी आवश्यक अशी साधने

1)र्ेप, 2) लोखांडी सळीच्या ररांगा

र्ीप-
1. सदरील कामे सरुु असतािा Day to Day झालेल्या कामाच्या बाांधकामाच्या बाबींचे सांबांनधत स्िापत्य
अनभयांत्याकडूि (M.B.) मोजमाप पनु स्तके मध्ये िोंद करणे आवश्यक आहे.
2. मोजमाप पनु स्तके मध्ये घेतलेल्या िोंदणीचे सत्यप्रत सांबांनधत नजल्याच्या कायाटलयाच्या ई-मेल आयडीवर
पाठनवणे आवश्यक आहे.
3. सदरील सवट बाबींचे मोजमाप पनु स्तके मध्ये िोंदणीच्या वेळी सांबांनधत नजल्याच्या कायाटलयाच्या िोडल
अनधकारी, CBO/FPC याांचे सांचालक आनण चार्टडट अनभयांता व ठे केदाराचे/कांत्रार्दाराांचे अनभयांता याांचे
उपनस्ित असतािा िोंदणी करणे आवश्यक आहे. सदरील सवट बाबींचे Geo tagging Photographs
आवश्यक आहे.
Page 26 of 28
स्थापत्य कामाच्या दे खरे खीसाठी मार्गदर्गक सच
ु ना

१८. खडीचे रस्ते

असे करावे :
1) खडी मान्य के लेल्या खाणीमधिू च आणली जाते याची पण
ू ट खात्री करूि घ्यावी, व त्याची रॉयल्र्ी रक्कम
तहसीलदार कायाटलयात जमा करूि त्याचे चलि ( MTR ६) नबलासोबत जोडणे आवश्यक आहे.
2) खडीचे आकारमाि आवश्यकतेप्रमाणे आहे अिवा िाही हे पहावे.
3) खडी नदलेल्या आकारमािाच्या डेपोमध्ये रस्त्याच्या एका बाजल ू ा साठवावी.
4) खडीची प्रयोग शाळे त चाचणी करूि ती समाधािकारक असेल तरच साठनवण्यात सरू ु वात करावी.
5) साठविू व मोजिू ठे वलेल्या खडीवर चन्ु यािे खणु ा कराव्यात.
6) अ) रस्त्यावर खडी पसरनवतािा दोन्ही बाजसू दोरी बाधां िू ती सरळ रे षेतच पसरनवली जाईल याची खात्री
करूि घ्यावी.
ब) खडीच्या जाडीिसु ार दोन्ही कडाांिा लाकडी पट्टी वापरावी व त्याप्रमाणे खडी पसरावी.
7) अदां ाजपत्रकािसु ार आवश्यक तेवढीच खडी साठवावी. खडीच्या साठनवण्याची व वापराची मोजमाप
पनु स्तके मध्ये िोंद ठे वावी.
8) खडी पसरनवल्याितां र व रोलींग करण्यापवू ी नतच्या दोन्ही कडेला मरू ु माची ओर्ी करूि घ्यावी म्हणजे
रूळ नफरनवतािा खडी परसणार िाही.
9) साईर् वर रस्त्याच्या कामासाठी आणलेली सवट खडी उपयोगात आणावी.
10) रोलींग करतेवेळी कँ बर बोडट, दर १० मी.लाांबीवर वापरावेत व कँ बर योग्य आहे याची खात्री करूि
घ्यावी.
11) रोलींगचे काम प्रिम दोन्ही बाजिू ी करूि मग मध्ये करावे.
12) रोलर चालतािा खडी जागेवरूि हलण्याचे िाांबेपयंत रोलींग करावे.
13) खडीचे रोलींग झालेवर त्यावर मरू ु माचा अगदी पातळ िर पसरूि भरपरू पाणी नशपां डावे व पन्ु हा रूळ
नफरवावा ही नक्रया दोि तीि वेळा करावी म्हणजे मरू ु म खडीमधील फर्ीमध्ये पणू टतः जाऊि बसेल.
14) त्याचबरोबर मरु माच्या बाजपू ट्टयाही करूि घ्याव्यात.
15) रस्त्यासाठी वापरण्यात येणारी खडी angular आकाराची असावी जेणक े रूि दबाई करतािा खडीचा
गतांु वा योग्य प्रकारे होईल.
16) सदर काम करतािा मजां रु के लेल्या िकाशाप्रमाणे करावे. याकरीता (मानहतीकरीता सोबत Standard
Reference Drawing ) िकाशे जोडले आहेत.

असे करु नये:-

1) खडी सपार् अगर गोलाकार आकाराची व नठसळ ू अशी असल्यास वापरू िये,
2) जरूरीपेिा मोठ्या आकाराची खडी वापरू िये,
3) अयोग्य ररतीिे वेड्यावाकड्या आकाराच्या डेपोमध्ये खडी साठवू िये.
4) खडीच्या साठवणक ु ीमध्ये लबाडी आढळल्यास तो डेपो वापरू िये.
5) एका नकलोमीर्रमध्ये लागणारी खडी जर त्या त्या नठकाणी साठनवली िसेल तर खडी पसरनवण्याचे काम
सरू
ु िये
6) खडीचे ढीग रस्त्याच्या कामात अडिळा होईल अशा त-हेिे करू ियेत.
7) खडीमध्ये माती नकांवा कचरा असल्यास तो ढीग वापरू िये.
8) खडीचे ढीग उांच सखल जनमिीवर नकांवा पावसा्यात वाहूि जातील अशा नठकाणी करू ियेत.
9) रोलींग के लेला पृष्ठभाग उांच सखल ठे वू िये व सखल भागावर आवश्यक खडी र्ाकूि पृष्ठ व्यवनस्ित
असल्यानशवाय मरू ु म पसरण्याची घाई करू िये.
Page 27 of 28
स्थापत्य कामाच्या दे खरे खीसाठी मार्गदर्गक सच
ु ना

10) खडी मोजण्याचे फरे , कैं म्बर बोडट, र्ेम््लेर्, चिु ा, लाईि दोरी वगैरे सानहय कामावर असल्यानशवाय काम
सरू
ु करू िये.

या कामाच्या देखरेखीमध्ये आवश्यक अशी साधने

(१) र्ेप २) दोरी ३) पािसळ ४) सरळ लाकडी पट्टी ५) खडीचा आकार पहाण्यासाठी लोखडां ी सळीच्या
ररांगा
र्ीप-
1. सदरील कामे सरुु असतािा Day to Day झालेल्या कामाच्या बाांधकामाच्या बाबींचे सांबांनधत स्िापत्य
अनभयांत्याकडूि (M.B.) मोजमाप पनु स्तके मध्ये िोंद करणे आवश्यक आहे.
2. मोजमाप पनु स्तके मध्ये घेतलेल्या िोंदणीचे सत्यप्रत सांबांनधत नजल्याच्या कायाटलयाच्या ई-मेल आयडीवर
पाठनवणे आवश्यक आहे.
3. सदरील सवट बाबींचे मोजमाप पनु स्तके मध्ये िोंदणीच्या वेळी सबां नां धत नजल्याच्या कायाटलयाच्या िोडल
अनधकारी, CBO/FPC याांचे सचां ालक आनण चार्टडट अनभयतां ा व ठे केदाराचे/कांत्रार्दाराांचे अनभयतां ा याांचे
उपनस्ित असतािा िोंदणी करणे आवश्यक आहे. सदरील सवट बाबींचे Geo tagging Photographs
आवश्यक आहे.
Page 28 of 28
स्थापत्य कामाच्या दे खरे खीसाठी मार्गदर्गक सच
ु ना

१९) PEB (Pre Engineered Building) चे काम करताना

असे करावे :
1) सदर काम करतािा मांजरू िकाशे, specification, approved Structural design & approved
Material प्रमाणे करणे आवश्यक आहे.
2) सदर काम करतािा Mechanical & Chemical प्रयोगशाळा चाचण्या करणे व त्याचा अहवाल
नबलासोबत सादर करणे आवश्यक आहे.
3) पीईबीचे काम करतािा पीईबी कॉलम लाईि, लेव्हल, ्लॅम्ब मध्ये असावेत.
4) पीईबीचे काम करतािा पीईबी पनलटि सरळ रे षेत असाव्यात.
5) पीईबीचे काम करातािा सवट जॉईन्र्स िर्, बोल्र् इत्यादीिे िीर् बसनवले असल्याची खात्री करावी.
6) पीईबीचे काम पणु ट झाल्यावर सांबांनधत ठे केदाराकडूि त्याचे Stability Certificate घ्यावे.
र्ीप-

4. सदरील कामे सरुु असतािा Day to Day झालेल्या कामाच्या बाांधकामाच्या बाबींचे सांबांनधत स्िापत्य
अनभयांत्याकडूि (M.B.) मोजमाप पनु स्तके मध्ये िोंद करणे आवश्यक आहे.
5. मोजमाप पनु स्तके मध्ये घेतलेल्या िोंदणीचे सत्यप्रत सांबांनधत नजल्याच्या कायाटलयाच्या ई-मेल आयडीवर
पाठनवणे आवश्यक आहे.
6. सदरील सवट बाबींचे मोजमाप पनु स्तके मध्ये िोंदणीच्या वेळी सांबांनधत नजल्याच्या कायाटलयाच्या िोडल
अनधकारी, CBO/FPC याांचे सांचालक आनण चार्टडट अनभयांता व ठे केदाराचे/कांत्रार्दाराांचे अनभयांता याांचे
उपनस्ित असतािा िोंदणी करणे आवश्यक आहे. सदरील सवट बाबींचे Geo tagging Photographs
आवश्यक आहे.
 40 MM 0.10 M. COMPACTED
60 MM 0.15 M. COMPACTED
GSB 0.23 M.THK
HM FILLING 0.60 M.THK

0.50 0.50 HM FILLING

0.10

SIDE WIDTH
0.15
0.23

G.LEVEL

ROAD CROSS SECTION IN SOFT STRATA

40 MM 0.10 M. COMPACTED
60 MM 0.15 M. COMPACTED
GSB 0.23 M.THK

0.50 0.50 HM FILLING

0.10

SIDE WIDTH
0.15
0.23

G.LEVEL

ROAD CROSS SECTION IN HARD STRATA

NOTE:- ALL DIMENSIONS ARE IN METERS

DRAWING NO. 06/2023

CAD NO.D/ENG/AUTO-CAD/

SCALE: PLOT SC.:

583/B,GULTEKDI,MARKET YARD,
PUNE-411037.

DETAILS OF
ROAD SECTION DRAFTSMAN SECTIONAL ENGR.

SOFT STRATA & HARD STRATA

DRG. FOR THE
CONSTRUCTION OF MANAGER (ENGG.)

WH. BUILDING.
AT:
DIST: GEN.MANAGER (ENGG.)
 0.10m SIZE METAL
0.15m OVERSIZE METAL
0.3 m 0.5 m 0.3 m HARD MURUM 0.05m tk
R.C.C SLAB M-25
3.00 3.00

0.2 m 0.45 m 0.2 m

0.25
0.25
0.1 m

0.15
0.15

0.05
PADI R.C.C. M-25

0.95

0.75
0.95
PCC M-15

R.C.C. RAFT PCC M-10, 0.10m tk 600 mm O NP3 PIPE

0.10
M-25

0.23
RABBLE SOLING 0.23m tk
0.1 m
0.95
0.10 m TK. PCC M-10

SOLING 0.23m TK.

DETAILS OF APPROACH C.D.WORK

1.50 m 20MM PLASTER WITH CEMENT SLURRY FINISH

0.18 M METAL FILLING
0.10 M THK. C.C M15 0.60M
CROSS SECTION OF INTERNAL R.C.C. C.D. WORK

ROAD LEVEL 0.45M 0.40M B.B.M.

0.35 M
0.10 M

0.65 M
B.B.M.
0.23 M
0.35 M UCR WALL
GUTTER
A A 0.10 M P.C.C. 1: 5:10/M10
1.28 M
HARD MURUM FILLING
GROUND BEAM
PLAN APRON & C.C. GUTTER SECTION

16 mm TO TOP BAR & 12 mm TO 150mm C/C DRAWING NO. 16/2023

BOTTM BAR 100 mm C/C 12 mm TO 150mm C/C MAHARASHTRA STATE
CAD NO.
WAREHOUSING
CORPORATION SCALE: 1:100 PLOT SC.:
583/B,GULTEKDI,MARKET YARD,
12 mm TO 150mm C/C 12 mm TO 150mm C/C PUNE-411037.

10 mm TO BARS .
10 mm TO BARS .
150mm C/C
150mm C/C
DRAFTSMAN SECTIONAL ENGR.
DETAILS OF APRON ,
CD.WORK WITH
RESPECTIVE
DY. MANAGER (ENGG.)
REINFORCEMENT FOR
THE CONSTRUCTION
DETAILS OF R.C.C. INTERNAL CROSS DRAINAGE WORK OF WH.BLDG.
GEN.MANAGER(ENGG.)
 SCREWLESS
ZINKALUME SHEET

DOWN TAKE PIPE

V2

DOOR BEAM
(0.23X0.45M.)
45.00
5.600

MS ANGLE RCC WEATHER SHED

3.000

50X50X6
VENTILATOR V1
BBM 0.23 Mtr THK.
MS CHANNEL
ISMC 150 1.80 BBM 0.35 Mtr THK.
PLATFORM
1.200

0.60

GROUND LVL.
0.15 0.60 SOLING
0.60x060 0.10 Mtr C.C M-20 TREMIX CONCRETE
RCC C.C BEDDING OF DLC 0.10Mtr TK.
FOOTING GROUND GSB 0.20 M.THK
PCC BEAM H.M FILLING (REMAINING PORTION)
RCC EXCAVATED STUFF
FOOTING EXCAVETED
PCC PIT

DETAILS OF FOOTING/COLUMN/BEAM
PLATFORM /TRUSS

NOTE:- ALL DIMENSIONS ARE IN METERS.

DRAWING NO. - 17 / 2023

MAHARASHTRA STATE
WAREHOUSING
CORPORATION SCALE: 1:100 PLOT SC.:
583/B,GULTEKDI,MARKET YARD,
PUNE-411037.

DETAILS OF FOOTING,COLUMN,
DRAFTSMAN SECT. ENGINEER
BEAM,PLATFORM,TRUSS
At:
DY. MANAGER (ENGG.)
Dist:
GEN.MANAGER(ENGG.)