Biologia

1.1.Podaj główne funkcje cukrów, białek i tłuszczów.

Cukry: funkcja energetyczna i funkcja zapasowa.
Białka: funkcja budulcowa, funkcja regulacyjna, funkcja enzymatyczna, funkcja transportowa.
Tłuszcze: funkcja zapasowa, funkcja energetyczna, funkcja termoizolacyjna, funkcja ochronna,
nośnik witamin, synteza hormonów
1.2.Omów znaczenie błonnika pokarmowego.
Błonnik pokarmowy m.in.: przyśpiesza perystalkę jelit, obniża poziom cholesterolu i ciśnienie krwi,
wspomaga rozwój flory jelitowej, reguluje procesy trawienne i poziom glukozy we krwi, zmniejsza
ryzyko rozwoju nowotworów żołądka i jelita grubego.
1.3.Wyjaśnij, dlaczego w diecie pozbawionej białka zwierzęcego ważne jest duże
urozmaicanie posiłków.
Białka zwierzęce, W przeciwieństwie do białek roślinnych, zawierają wszystkie aminokwasy
egzogenne niezbędne organizmowi człowieka do tworzenia własnych białek. Dlatego w
przypadku stosowania diety pozbawionej białek zwierzęcych ważne jest jak największe
urozmaicanie posiłków, aby dostarczyć jak najwięcej aminokwasów egzogennych.
1.4.Określ znaczenie NNKT w naszej diecie.
Odpowiednia ilość NNKT (niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych) wspomaga m.in.
pracę układu krwionośnego poprzez poprawę pracy serca, regulację ciśnienia krwi, czy
utrzymanie właściwego poziomu cholesterolu we krwi.
2.1 . Podaj na jakie dwie grupy dzielimy witaminy ze względu na ich rozpuszczalność Opisz
funkcje dwóch wybranych witamin z każdej grupy.
Witaminy dzielimy na rozpuszczalne w wodzie oraz rozpuszczalne w tłuszczach.
Do rozpuszczalnych w wodzie należą m.in.:
- witamina C - wzmacnia odporność, wzmacnia zęby, ułatwia wchłanianie żelaza, aktywuje
niektóre enzymy
-witamina B3 - wspomaga prawidłową pracę układu nerwowego i pokarmowego; Do
rozpuszczalnych w tłuszczach należą m.in.:
-witamina E - zmniejsza ryzyko wystąpienia nowotworów, poprawia płodność, zapewnia
prawidłową pracę mięśni
-witamina K - uczestniczy w procesie krzepnięcia krwi;
2.2. Określ, z niedoborem których witamin są związane następujące choroby:
a)szkorbut,
b)zaburzona krzepliwość krwi,
c)kurza ślepota,
d)krzywica
e)anemia.
a)witamina C b)witamina K c)witamina A d)witamina D e)witamina B6
2.3. Wyjaśnij, dlaczego dodawanie niewielkich ilości tłuszczu do gotujących się warzyw lub
oleju do surówki ma wpływ na przyswajalność do gotujących się warzyw.
Witamina A należy do grupy witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Dodanie oleju do posiłku
stanowiącego źródło tej witaminy, sprawi, że ulegnie ona rozpuszczeniu i będzie łatwiejsza do
przyswojenia przez organizm.
2.4. Wyjaśnij, jakie znaczenie ma woda dla organizmu człowieka.
Właściwości fizyczne wody sprawiają, że ułatwia ona krążenie krwi i limfy po organizmie, a tym
samym rozprowadzanie substancji niezbędnych do życia. Jest ona dobrym rozpuszczalnikiem dla
wielu związków ułatwiając tym samym ich przyswajanie, lub wydalanie. Uczestniczy także w
procesie termoregulacji oraz jest środowiskiem wielu ważnych dla organizmu reakcji chemicznych.
2.5. Określ, jakie konsekwencje dla zdrowia może mieć nadmiar sodu w pożywieniu.
Nadmiar sodu w pożywieniu prowadzi do hipernatremii, która wywołuje wiele poważnych chorób.
Są to przede wszystkim nadciśnienie tętnicze i zaburzenia pracy serca. Jednak nadmiar sodu w
diecie może doprowadzić również do powstania kamieni nerkowych, zwiększa ryzyka rozwoju
raka żołądka oraz może doprowadzić do udaru mózgu.
3.1. Na ilustracji przedstawiono ząb człowieka. Określ czy jest to ząb trzonowy, kieł czy
siekacz. Następnie podaj funkcje tego rodzaju zębów oraz jedną cechę budowy, która jest
przystosowaniem do jej pełnienia.
Ilustracja przedstawia ząb trzonowy. Funkcją tego typu zębów jest miażdżenie i rozcieranie
pokarmu, co możliwe jest dzięki dużej powierzchni zęba.
3.2.Uporządkuj we właściwej kolejności procesy zachodzące w przewodzie pokarmowym,
oznaczone literami A-E. Do każdego procesu dopisz jego lokalizacje w przewodzie
pokarmowym.
D- zachodzi w jamie ustnej, B-zachodzi w żołądku, A-zachodzi w żołądku, jamie ustnej i
dwunastnicy, E-zachodzi w jelicie cienkim, C-zachodzi w jelicie grubym
3.3. Podaj dwa przykłady przystosowania jelita cienkiego do pełnionych funkcji.
-pofałdowana błona śluzowa zwiększa powierzchnię chłonną jelita
-obecność kosmków jelitowych zwiększa powierzchnię chłonną jelita
4.1. Podaj trzy przykłady enzymów trawiennych:
a) produkowanych przez odcinki przewodu pokarmowego,
b)transportowanych z wydzielinami gruczołów trawiennych.
a)pepsyna, amylaza jelitowa, disacharydy
b)amylaza ślinowa, amylaza trzustkowa, trypsyna
4.2. Poszczególne odcinki przewodu pokarmowego mają inny odczyn środowiska. W jamie
ustnej jest obojętny, w żołądku - kwasowy, a w jelicie cienkim - zasadowy. Określ
optymalny odczyn środowiska do działania następujących enzymów trawiennych;
pepsyna, amylaza ślinowa, trypsyna, lipaza trzustkowa, maltaza, peptydazy jelitowe.
pepsyna- odczyn kwasowy, amylaza ślinowa- odczyn obojętny, trypsyna- odczyn zasadowy,
lipaza trzustkowa- odczyn zasadowy, maltaza- odczyn zasadowy, peptydazy jelitowe- odczyn
zasadowy
4.4. Określ, w których odcinkach przewodu pokarmowego trawione będą składniki
pokarmowe bułki z masłem i serem.
Składniki bułki z masłem i serem, to głównie cukry złożone, białka i tłuszcze. Trawienie tych
składników będzie odbywało się zatem we wszystkich odcinkach przewodu pokarmowego
prowadzących trawienie. Bułka będzie trawiona głównie w jamie ustnej i jelicie cienkim, masło
głównie w jelicie cienkim, zaś ser głównie w żołądku i jelicie cienkim.
4.5. Wyjaśnij, w jaki sposób układ nerwowy reguluje odczucia głodu i sytości.
Gdy spada poziom stężenia glukozy we krwi, pobudzony zostaje ośrodek głodu w podwzgórzu,
zaś hamowaniu ulega praca ośrodka sytości. Ośrodek głodu wysyła sygnały interpretowane
przez mózg jako sygnał o braku substancji pokarmowych w organizmie i odczuwamy głód. Gdy
po posiłku stężenie glukozy we krwi wzrośnie, hamowana jest praca ośrodka głodu, zaś
pobudzana praca ośrodka sytości w podwzgórzu. Ten wysyła sygnały interpretowane jako
informacja o wystarczającej ilości substancji odżywczych i mózg przestaje mobilizować organizm
to zdobywania pokarmu.
5.1.Opracuj jednodniowy zestaw posiłków zgodny z zasadami racjonalnego żywienia.
Śniadanie: owsianka z owocami, jogurtem naturalnym i bakaliami./Drugie śniadanie: świeżo
wyciskany sok owocowo warzywny./Obiad: zupa pomidorowa, piersi z kurczaka uduszone na
oliwie, warzywa, ryż gotowany.
5.2 Zaproponuj pięć sposobów, które pozwalają zmniejszyć ryzyko wystąpienia
otyłości u nastolatków.
ograniczenie fast foodów, regularna aktywność fizyczna, regularne spożywanie posiłków,
zrównoważona dieta, ograniczenie spożycia tłuszczy i słodyczy.
5.3 Wyjaśnij czym różni się bulimia i anoreksja.
Obie choroby - anoreksja i bulimia to choroby psychiczne objawiające się zaburzeniami
odżywiania. Anoreksja jest określana jako jadłowstręt psychiczny. Polega ona na tym, że osoby
chore celowo się głodzą, zanika u nich również łaknienie. Bulimia inaczej zwana wilczym głodem
również polega na głodzeniu się, jednak w tej chorobie osoba chora miewa napady wzmożonego
apetytu, kiedy to w krótkim czasie przyjmuje bardzo duże ilości pokarmu
5.4 Liczenie Bmi z danych z tabelki kg/m2 (wagę (kilogramy) dzielimy na wzrost
(metry kwadratowe)
6. 1.Wyjaśnij, czy choroby polegające na infekcji wirusowej lub bakteryjnej mogą mieć
wpływ na rozwój chorób nowotworowych układu pokarmowego.
W wyniku chorób wirusowych i bakteryjnych dochodzi do uszkodzenia komórek budujących
ścianę przewodu pokarmowego. Uszkodzone komórki są bardziej podatne na mutacje, a
uszkodzone komórki mogą mutować i prowadzić do rozwoju choroby nowotworowej.
6.2 Wyjaśnij na czym polegają badania endoskopowe, a następnie podaj przykłady
trzech chorób w których diagnostyce są one wykorzystywane.
Badania endoskopowe np. gastroskopię, wykonuje się za pomocą giętkiego pręta zakończonego
kamerką - endoskopu. Endoskop umożliwia obserwację wnętrza przewodu pokarmowego, a także
pobieranie wycinków oraz wykonywanie prostych zabiegów np. wycinanie polipów.

Dzięki endoskopii można zdiagnozować takie choroby jak m.in.: nowotwór jelita grubego,
nowotwór żołądka i wrzody żołądka.