Vấn đề 1:

Hữu Thịnh là cây bút xuất sắc của thơ ca hiện đại Việt Nam. Thơ ông trữ tình sâu lắng giàu
chất suy tưởng triết lý. "Sang thu" là bài thơ hay của ông. Đọc bài thơ, người đọc không thể
quên cảm xúc của nhà thơ trước khoảnh khắc giao mùa từ cuối hạ sang thu
Bài thơ "Sang thu" được viết năm 1977, đó là khi đất nước vừa đi qua chiến tranh, vừa
bước vào mùa thu hòa bình đầu tiên. Bài thơ là những cảm nhận tinh tế sâu sắc của nhà
thơ về sự biến chuyển của đất trời từ cuối hạ sang đầu thu. Hai khổ thơ đầu chính là cảm
xúc của nhà thơ về những tín hiệu mùa thu trong không gian vườn quê, ngõ xóm và mở
rộng va giữa đất trời bao la.
Trước hết hiện lên trong đoạn thơ là cảm xúc người càng bâng khuâng, xao xuyến của nhà
thơ trước những tín hiệu mơ hồ bãng lãng trong không gian vườn quê ngõ xóm lúc sang
thu. Nhà thơ ngỡ ngàng ngạc nhiên khi nhận ra mùa thu nồng nàn trong gió se:
"Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se"
Những câu thơ đã đưa người đọc đến tín hiệu đặc trưng của mùa thu Bắc bộ trong khoảnh
khắc giao mùa. Nhà thơ cảm nhận thu sang bắt đầu từ hương vị "hương ổi" đây là một cảm
nhận mới là về mùa thu, lúc khi nhận thưởng cảm nhận mùa thu qua hương hoa sữa nồng
nàn thầy hương cốm thơm mùi đồng nội. Còn hữu thỉnh lại cảm nhận mùa thu qua hướng
trái chín. Đầu thu ổi chín rộ, mùi hương ổi thường khó đọng lại trong cơn gió nồm nam mùa
hạ. Thì giờ đây đọng lại trong gió se đem đến cho mùa thu cái hương vị dịu ngọt gió mùa
thu nhẹ khẽ, chỉ se se lạnh. Tác giả dùng từ "phả" rất tinh tế. "Phả" là bốc mạnh và tỏa ra
từng luồng, cách dùng từ gợi chuyển động của làn Hương ổi biến cái vô hình thành cái hữu
hình, Làm cho hương thơm quả ngọt lan tỏa trong không gian ướp ngọt cả không gian vườn
quê. Hương ổi ở độ đậm nhất thơm nồng hòa vào gió heo may lan tỏa khắp không gian tàu
ra một mùi thơm ngọt mát chỉ riêng của mùa thu Việt Nam. Hữu Thịnh không tả mà chỉ gợi
đem đến cho người đọc về màu vàng ươm, về mùi hương thơm lưng tỏa ra từ những trái ổi
nơi vườn quê. Trong những ngày cuối hạ đầu thu, với hướng ổi hữu tình đã góp vào thứ thú
Việt Nam một mùi hương đậm chất quê nhà. Mùi hương vườn trường, mùi hương gắn liền
với ký ức tuổi thơ. Nhận ra thu về qua hương ổi nhà thơ ngỡ ngàng xao xuyến với từ "bỗng"
ta như thấy tiếng reo vui trong niềm ngỡ ngàng ngạc nhiên của nhà thơ khi thu về. Phải
chăng nhà thơ chợt nhận ra thu tới mà không được biết trước.Nhà thơ còn xao xuyến ngỡ
ngàng trước nét thu nhẹ nhàng trong sáng quá sự vận động của làn sương:
"Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về"
Vậy là thi liệu, những hình ảnh quen thuộc nhưng nhờ cách kết hợp từ ngữ tinh tế Hữu
Thịnh đã biến hình ảnh thơ trở nên có sức gợi cảm, có hồn. Từ láy "chùng chình" được
dùng rất tinh tế với nghĩa là trầm, nhẹ, quẩn gợi những làn sương mỏng nhẹ li ti giăng mắc
khắp vườn quê ngõ xóm phủ một màu bằng bạc . Sương thu của hữu thịnh thật là không
tan nhanh như sươnh mùa hạ, Không dày đặc như xướng mùa đông mà huyền ảo, lung
linh, điều đa quyền rũ. Nhà thơ đã nhân hóa Lan sướng trong thời khắc đất trời chuyển
giao, làn sương mong manh ấy như cố Ý bước chậm lại, như vương vấn, như dùng dằng
trước cửa ngõ không gian. Nửa muốn đến với thú, nửa còn lưu luyến Hà. Nhà tớ đặt hồn
mình trong cảnh vật để nắm bắt mùa thu về trong không gian vườn ngõ, thấy được sự vận
động của động vật vô hình với những bức tranh thật nhẹ, Thật khẽ, thật êm. Dẫu vậy nhà
thơ vẫn thoáng chút mơ hồ nghĩ hoặc từ hình như đã diễn tả cảm xúc ngỡ ngàng sửng sờ
của nhà thơ vì thu đến quá bất ngờ và bức chân của thu lại quá nhẹ, quá khẽ, quá êm . Dấu
hiệu của thu cũng quá mơ hồ, chỉ là qua gió, qua sương, qua hương. Vì chỉ bằng một vài
nét thu, hữu thịnh đã mang đến cho nhà thơ thu Việt Nam một bức tranh rất đẹp, rất thân
thương, rất nhẹ nhàng trong sáng. Mùa thu có hương ổi thơm nồng quyện vào gió heo may
ướp ngọt cả không gian vườn quê. Mùa thu ấy có sương thu mong manh, bãng lãng giăng
mắc khắp vườn quê ngõ xóm . Thu đến nhẹ nhàng bình yên thật trong trẻo biết bao.
Không những thế hiện lên trong đoạn thơ còn là cảm xúc đắm say rạo rực giữa đất trời bao
la. Nhà thơ đắm say trước nét thu nhẹ nhàng bình yên trong sáng của sự vận động của
dòng sông và cánh chim:
"Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã"
Tâm hồn tinh tế nhạy cảm của nhà thơ cảm nhận được phút giao mùa mở rộng khắp không
gian. Nhà thơ vô cùng thích thú trước sự vận động của dòng sông và cánh chim. Nhịp thơ
nhanh diễn tả cảm xúc rạo rực, náo nức trước hơi thở mùa thu đã bắt đầu đập mạnh. Nhà
thơ dùng từ "được lúc, bắt đầu" đã diễn tả chính xác thời khắc đổi thay trong trạng thái sự
vật khi mùa thu về. Sang thu dòng sông không còn cuồn cuộn chảy xiết mà mơn man nhẹ
nhàng trôi lững lờ. Con sông tràn trề nước mà hình như cứ không chịu chạy từ cứ cố nán lại
để đợi chờ ai? Phải chăng dòng sông còn lưu luyến mùa hạ mà lại xao xuyến trước mùa
thu. Biện pháp nhân hóa và từ láy dềnh dàng làm cho con sông trở nên duyên dáng, thiết
tha, hiền hòa mang đến một nét thu mềm mại, nhẹ nhàng mơ mộng. Mọi chuyển động
dường như có phần chậm lại chỉ riêng cánh chim là bắt đầu vội vã. Khí thu lạnh làm cho
chúng phải gấp gáp chuẩn bị Cho những chuyến bay tránh rét. Phải tinh tế lắm mới có thể
nhận ra sự bắt đầu vội vã trong những cánh chim bay. Bởi vì mùa thu chỉ vừa mới chớm rất
nhẹ nhàng, rất dịu dàng. Vậy là sang thu vạn vật chim muôn đều có sự vận động biến
chuyển nhẹ nhàng mang đến cho thơ thu VN nét thu nhẹ nhàng êm đềm trong sáng
hơn thế, nhà thơ còn đắm say trước nét thú thứ mùng quá hình ảnh đám mây mỏng manh
quyền rũ:
"có đám mây mùa hạ
vắt nửa mình sang thu "
với tư cách câu thơ gửi hình ảnh đám mây mùa hạ còn sót đến bầu trời xanh trong làn mây
mỏng nhẹ tạo nên vẻ đẹp bầu trời trường thú. Cải cách phát nửa minh của đầm mấy thật thi
vị gửi đám mây mềm mại uyển chuyển giống như tấm ván mỏng vắt hững hờ giữa hai mùa
thu, hạ. Đám mây đã được nhân hóa trở nên có linh hồn, nỗi niềm, sang thu rồi mà vẫn còn
như hạ, hạ còn đó mà đã chạm vào biên giới mùa thu. Hình ảnh thơ đã tạo nên một nét thu
vô cùng quyến rũ, sự độc đáo trong thơ hữu thịnh. Vậy là mùa thu không còn hiện diện một
cách mơ hồ bãng lãng mà hiện ra cụ thể qua các sự vật hữu hình từ không gian hẹp mở ra
không gian rộng, từ "thu về" trong vườn quê ngõ xóm giờ đây thu về giữa đất trời bao la. Tất
cả hiện lên yên ả thanh bình trong sáng.
Bằng thể thơ năm tiếng, giọng thơ vui tươi náo nức, hình ảnh thơ bình dị thân thương, ngôn
ngữ gợi hình gợi cảm đặc biệt nhân hóa dùng từ ngữ tinh tế giàu sức gợi. Đoạn thơ đã diễn
tả cảm xúc của nhà thơ khi thu sang mùa thu thật nhẹ nhàng êm đềm trong sáng và những
tín hiệu mùa thu bình dị thân thương chan chứa sau những vần thơ, là niềm say đắm vẻ
đẹp mùa thu. Hơn thế còn là tâm hồn gắn bó với quê hương đất nước của nhà thơ. Từ đó
gợi lên trong ta tình yêu thiên nhiên với vẻ đẹp bình dị của cuộc sống, rộng hơn nữa là tình
yêu quê hương đất nước bắt đầu từ niềm trân trọng những phút giao mùa tuyệt đẹp và nên
thơ
hai khổ thơ đầu đã góp phần làm nên sức hấp dẫn cho bài thơ "sang thu". Gấp trang sách
lại rồi những vẻ đẹp mùa thu vẫn còn đọng mãi trong lòng ta với biết bao cảm xúc say mê
náo nức .