CHÖÔNG 1

KINH TEÁ HOÏC VAØ NEÀN KINH TEÁ

1. KHAÙI QUAÙT VEÀ KINH TEÁ HOÏC VAØ KINH TEÁ HOÏC VI MOÂ.
1.1 Kinh teá hoïc laø gì?
1.2 Taùc duïng vaø giôùi haïn cuûa lyù thuyeát kinh teá hoïc.
1.3 Kinh teá hoïc thöïc chöùng vaø kinh teá hoïc chuaån taéc.
1.4 Kinh teá hoïc vi moâ vaø kinh teá hoïc vó moâ.
1.5 Taïi sao phaûi nghieân cöùu kinh teá hoïc vi moâ.
2. NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CÔ BAÛN VEÀ NEÀN KINH TEÁ.
2.1 Ba vaán ñeà trung taâm cuûa moïi neàn kinh teá.
2.2 Caùc heä thoáng kinh teá.
2.3 Ñaàu vaøo vaø ñaàu ra.
2.4 Giôùi haïn khaû naêng saûn xuaát.
2.5 Söï löïa choïn trong hoaït ñoäng kinh teá.
3. THÒ TRÖÔØNG VAØ CHÍNH PHUÛ TRONG NEÀN KINH TEÁ HIEÄN ÑAÏI.
3.1 Thò tröôøng laø gì?
3.2 Vai troø kinh teá cuûa chính phuû.

1
1. KHAÙI QUAÙT VEÀ KINH TEÁ HOÏC VAØ KINH TEÁ HOÏC VI MOÂ.

1.1 Kinh teá hoïc laø gì?

Caùc nhaø kinh teá hoïc ñöa ra nhieàu ñònh nghóa veà kinh teá
hoïc.

2
 Caùc nhaø kinh teá hoïc tieâu bieåu
CN Troïng thöông
TK XVII-XVIII

QUESNEY, 1758

A. SMITH, 1776

LÉON WALRAS

T.R.MALTHUS, 1798 A.MARSHALL

D. RICARDO, 1817 J.S. MILL, 1848

LIEÂN XOÂ, IRVING FISHER

K. MARX, 1867
ÑOÂNG AÂU J.M.KEYNES,

NEÀN KINH TEÁ

1936

3
CHUYEÅN ÑOÅI P.SAMUELSON
TRUNG QUOÁC TRÖÔØNG PHAÙI CHÍNH THOÁNG HIEÄN ÑAÏI
1. KHAÙI QUAÙT VEÀ KINH TEÁ HOÏC VAØ KINH TEÁ HOÏC VI MOÂ.

1.1 Kinh teá hoïc laø gì?

Ngaøy nay caùc nhaø kinh teá hoïc coù theå thoáng nhaát vôùi nhau
veà moät ñònh nghóa chung nhö sau:
Kinh teá hoïc laø khoa hoïc nghieân cöùu con ngöôøi vaø
xaõ hoäi löïa choïn caùch söû duïng hôïp lyù nhöõng nguoàn
löïc khan hieám nhaèm saûn xuaát ra caùc loaïi haøng
hoaù, dòch vuï vaø phaân phoái cho caùc thaønh vieân
trong xaõ hoäi ñeå tieâu duøng.

4
1. KHAÙI QUAÙT VEÀ KINH TEÁ HOÏC VAØ KINH TEÁ HOÏC VI MOÂ.

1.2. Taùc duïng vaø giôùi haïn cuûa lyù thuyeát kinh teá hoïc.
Gioáng nhö baát cöù moät moân khoa hoïc naøo khaùc, kinh teá hoïc giaûi
thích vaø tieân ñoaùn caùc hieän töôïng ñaõ ñöôïc quan saùt döïa treân caùc lyù
thuyeát.
Lyù thuyeát kinh teá hoïc ñöôïc phaùt trieån ñeå giaûi thích caùc hieän
töôïng ñöôïc quan saùt treân phöông dieän moät loaït caùc quy luaät vaø giaû ñònh
cô baûn.
Söû duïng caùc phöông phaùp khoa hoïc, öùng duïng caùc kyõ thuaät
thoáng keâ vaø toaùn kinh teá, caùc lyù thuyeát kinh teá hoïc coù theå ñöôïc söû duïng
ñeå xaây döïng caùc moâ hình.
Caàn löu yù raèng: khoâng coù lyù thuyeát naøo, duø laø lyù thuyeát trong
kinh teá hoïc, vaät lyù, hoaëc baát cöù ngaønh khoa hoïc naøo, laø hoaøn toaøn
ñuùng. Hieäu quaû vaø giaù trò cuûa moät lyù thuyeát phuï thuoäc vaøo vieäc lieäu lyù
thuyeát ñoù coù giaûi thích vaø tieân ñoaùn ñöôïc moät chuoãi caùc hieän töôïng maø
noù ñònh giaûi thích vaø tieân ñoaùn hay khoâng.[3, tr24] 5
1. KHAÙI QUAÙT VEÀ KINH TEÁ HOÏC VAØ KINH TEÁ HOÏC VI MOÂ.

1.3. Kinh teá hoïc thöïc chöùng vaø kinh teá hoïc chuaån
taéc:
* Kinh teá hoïc thöïc chöùng (Positive economics): lieân quan ñeán
caùc vaán ñeà moâ taû, giaûi thích vaø tieân ñoaùn caùc hieän töôïng
ñöôïc quan saùt.

* Kinh teá hoïc chuaån taéc (Nomative economics): lieân quan

ñeán nhöõng vaán ñeà caàn phaûi coù.

6
1. KHAÙI QUAÙT VEÀ KINH TEÁ HOÏC VAØ KINH TEÁ HOÏC VI MOÂ.

1.4. Kinh teá hoïc vi moâ, kinh teá hoïc vó moâ.

Kinh teá hoïc vi moâ (Microeconomics).
Kinh teá hoïc vi moâ laø moät nhaùnh cuûa kinh teá hoïc, ñi saâu
nghieân cöùu haønh vi cuûa caùc chuû theå nhö caùc thò tröôøng,
caùc haõng, caùc hoä gia ñình.
Kinh teá hoïc vi moâ nghieân cöùu kinh teá ôû goùc ñoä rieâng leû,
chi tieát.
Caùc ñaïi löôïng ño löôøng trong kinh teá vi moâ thöôøng
gaëp?

7
1. KHAÙI QUAÙT VEÀ KINH TEÁ HOÏC VAØ KINH TEÁ HOÏC VI MOÂ.

1.4. Kinh teá hoïc vi moâ, kinh teá hoïc vó moâ.

Kinh teá hoïc vó moâ (Macroeconomics).
Kinh teá hoïc vó moâ laø moät nhaùnh cuûa kinh teá hoïc,
nghieân cöùu neàn kinh teá ôû goùc ñoä toång theå, nhaán maïnh
ñeán söï töông taùc trong neàn kinh teá noùi chung.

Caùc ñaïi löôïng ño löôøng trong kinh teá vó moâ thöôøng

gaëp?

8
1. KHAÙI QUAÙT VEÀ KINH TEÁ HOÏC VAØ KINH TEÁ HOÏC VI MOÂ.

1.4. Kinh teá hoïc vi moâ, kinh teá hoïc vó moâ.

Moái quan heä giöõa kinh teá vi moâ vaø kinh teá vó moâ:
Kinh teá vi moâ vaø kinh teá vó moâ coù moái quan heä chaët cheõ
vôùi nhau.
Tuy nhieân, chuùng coù nhöõng khaùc bieät nhau vì nhaèm giaûi
ñaùp caùc caâu hoûi khaùc nhau, vaø nhieàu khi chuùng ñöôïc nghieân
cöùu theo höôùng khaùc nhau.

9
1. KHAÙI QUAÙT VEÀ KINH TEÁ HOÏC VAØ KINH TEÁ HOÏC VI MOÂ.

1.5. Taïi sao caàn nghieân cöùu kinh teá hoïc vi moâ?

Giuùp baïn caùch aùp duïng caùc nguyeân taéc kinh teá hoïc vi moâ
vaøo caùc vaán ñeà hoaïch ñònh chính saùch thöïc tieãn.

Tröôøng hôïp nghieân cöùu: neáu baïn laø Toång giaùm ñoác cuûa
Viettel, baïn caàn suy tính nhöõng ñieàu gì tröôùc khi ñöa ra quyeát
ñònh giaûm 50% cöôùc goïi noäi maïng?

10
2. NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CÔ BAÛN VEÀ NEÀN KINH TEÁ.

2.1. Ba vaán ñeà trung taâm cuûa moïi neàn kinh teá :
Thöù nhaát, “saûn xuaát caùi gì?” (What to
produce)

Thöù hai, “saûn xuaát nhö theá naøo?” (How to

produce)

Thöù ba, “saûn xuaát cho ai” (For whom to

produce)
11
2. NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CÔ BAÛN VEÀ NEÀN KINH TEÁ.

2.2. Caùc neàn kinh teá:

Caùc xaõ hoäi khaùc nhau ñöôïc toå chöùc theo nhöõng heä thoáng
kinh teá khaùc nhau.
* Neàn kinh teá truyeàn thoáng (Traditional Economy).
* Neàn kinh teá thò tröôøng (Market Economy).
* Neàn kinh teá meänh leänh (Command Economy).
* Neàn kinh teá hoãn hôïp (Mixed Economy).

12
2. NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CÔ BAÛN VEÀ NEÀN KINH TEÁ.

2.3. Ñaàu vaøo vaø ñaàu ra.

* Ñaàu vaøo: Laø caùc haøng hoaù hay dòch vuï ñöôïc caùc haõng söû
duïng trong quaù trình saûn xuaát.
Ñaàu vaøo hay coøn ñöôïc goïi laø yeáu toá saûn xuaát, goàm: ñaát ñai,
lao ñoäng, voán, …

* Ñaàu ra: laø caùc haøng hoaù vaø dòch vuï höõu duïng khaùc nhau,
laø keát quaû cuûa quaù trình saûn xuaát.

13
2. NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CÔ BAÛN VEÀ NEÀN KINH TEÁ.

2.4. Ñöôøng giôùi haïn khaû naêng saûn xuaát : Production

Possibility Frontier (PPF).

QUAÀN AÙO (C) THÖÏC PHAÅM (F)

PHÖÔNG AÙN Nhaân Nhaân
Löôïng SP Löôïng SP
coâng coâng
A 5 15 0 0
B 4 14 1 1
C 3 12 2 2
D 2 9 3 3
E 1 5 4 4
F 0 0 5 5
14
2. NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CÔ BAÛN VEÀ NEÀN KINH TEÁ.

2.4. Ñöôøng PPF.

PPF
Ñöôøng PPF laø sô ñoà C
16
cho ta thaáy nhöõng
A
14 B
phoái hôïp toái ña saûn 12
C
•H
löôïng caùc haøng hoaù, 10
D
dòch vuï maø neàn kinh 8
•G

teá coù theå saûn xuaát 6 E

khi söû duïng toaøn boä 4
caùc nguoàn löïc cuûa 2
neàn kinh teá. 0
F
F
0 1 2 3 4 5 6

15
2. NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CÔ BAÛN VEÀ NEÀN KINH TEÁ.

2.5. Söï löïa choïn trong hoaït ñoäng kinh teá.

 Taïi sao con ngöôøi phaûi ñöùng tröôùc söï choïn trong hoaït
ñoäng kinh teá?
- Vì caùc nguoàn löïc laø coù giôùi haïn.
- Vì moät nguoàn löïc khan hieám coù theå söû duïng vaøo muïc
ñích naøy hay muïc ñích khaùc. Ñoàng thôøi caùc nguoàn löïc
khan hieám coù theå thay theá cho nhau trong quaù trình saûn
xuaát.
 Söï löïa choïn kinh teá ñöôïc thöïc hieän treân cô sô nhöõng muïc
tieâu cuûa caùc taùc nhaân kinh teá, vaø caân nhaéc, so saùnh nhöõng
lôïi ích coù ñöôïc vaø chi phí cho caùc cô hoäi ñaõ bò boû qua.
 Chi phí cô hoäi (Opportunity cost). 16
3. THÒ TRÖÔØNG VAØ CHÍNH PHUÛ TRONG NEÀN KINH TEÁ HIEÄN ÑAÏI.

3.1 Thò tröôøng laø gì?

Thò tröôøng laø moät cô cheá trong ñoù ngöôøi mua vaø nguôøi baùn
töông taùc vôùi nhau ñeå xaùc ñònh giaù caû vaø saûn löôïng cuûa
haøng hoaù hay dòch vuï. [2, tr 69].
Thò tröôøng laø moät taäp hôïp nhöõng ngöôøi mua vaø ngöôøi baùn taùc
ñoäng qua laïi laãn nhau, daãn ñeán khaû naêng trao ñoåi. [3, tr
33].
Thò tröôøng laø trung taâm cuûa caùc hoaït ñoäng kinh teá. Vaø, trong
heä thoáng thò tröôøng, moïi thöù ñeàu coù giaù caû, ñoù laø giaù trò
cuûa haøng hoaù vaø dòch vuï ñöôïc tính baèng tieàn.
Caâu hoûi ñaët ra: Thò tröôøng hoaït ñoäng nhö theá naøo? Ai ñieàu tieát
thò tröôøng?
(Ñoïc taøi lieäu tham khaûo [2], tr 67-77).

17
3. THÒ TRÖÔØNG VAØ CHÍNH PHUÛ TRONG NEÀN KINH TEÁ HIEÄN
ÑAÏI.

3.2. Vai troø kinh teá cuûa chính phuû.

Trong neàn kinh teá hieän ñaïi, caùc chính phuû töï cho mình raát
nhieàu vai troø nhaèm ñoái phoù vôùi nhöõng truïc traëc trong cô cheá
thò tröôøng.
Trong voâ soá nhöõng hoaït ñoäng coù theå coù, trong neàn kinh teá thò
tröôøng, chính phuû coù ba chöùc naêng kinh teá cô baûn: naâng cao
hieäu quaû, khuyeán khích coâng baèng, vaø oån ñònh kinh teá vó moâ
vaø taêng tröôûng.
VAI TROØ KINH TEÁ CUÛA CHÍNH PHUÛ

HIEÄU QUÛA COÂNG BAÈNG OÅN ÑÒNH VAØ

TAÊNG TRÖÔÛNG
18
 CAÂU HOÛI THAÛO LUAÄN VAØ BAØI TAÄP

Caâu 1: Trong caùc caâu sau ñaây, caàu naøo laø kinh teá hoïc thöïc chöùng,
caâu naøo laø kinh teá hoïc chuaån taéc:
Hieän tyû leä thaát nghieäp ôû Vieät Nam laø 7%.
Tyû leä thaát nghieäp nhö treân coù theå chaáp nhaän ñöôïc khoâng?
Coù neân duøng thueá thu nhaäp ñeå phaân phoái laïi thu nhaäp ôû Vieät
Nam?
Chi tieâu cho giaùo duïc neân taêng leân 5% moãi naêm.
Caâu 2: Nhieàu ngöôøi cho raèng moät lyù thuyeát toát laø moät lyù thuyeát maø
veà nguyeân taéc coù theå bò baùc laïi qua caùc nghieân cöùu hoaït ñoäng
thöïc tieãn veà xu höôùng laáy soá lieäu. Giaûi thích taïi sao moät lyù
thuyeát maø khoâng theå ñöôïc ñaùnh giaù qua hoaït ñoäng thöïc tieãn
khoâng phaûi laø moät lyù thuyeát toát.
Caâu 3: Thaûo luaän veà caùc vai troø kinh teá cuûa Chính phuû trong neàn
kinh teá hieän ñaïi vaø haõy ñöa ra nhöõng kieán nghò ñoái vôùi Chính
phuû Vieät Nam.
19