Professional Documents
Culture Documents
NB 2023 12 09 02
NB 2023 12 09 02
Serial No.
Candidate’s Roll Number
Question Booklet
A
LANGUAGE, GENERAL STUDIES AND
SOCIAL SCIENCE
Time Allowed : 2:30 Hours Maximum Marks : 150
Read the following instructions carefully before you begin to answer the questions.
IMPORTANT INSTRUCTIONS
1. This Question Booklet contains questions of Language (Qualifying), General Studies and Social
Science which includes History, Geography, Economics and Political Science subject. Choose
the questions from any two subjects out of four subjects of Social Science. At least one subject
History OR Geography is mandatory.
2. Part–I, Language (Qualifying) consists of Question Nos. 1 to 30, Part–II, General Studies
consists of Question Nos. 31 to 70 and Part–III, History consists of Question Nos. H-1 to H-40,
Part–III, Geography consists of Question Nos. G-1 to G-40, Part–III, Economics consists of
Question Nos. E-1 to E-40 and Part–III Political Science consists of Question Nos. P-1 to P-40.
The questions and their responses are printed in English and Hindi versions both of Part–II and
Part–III.
3. All questions carry equal marks.
4. Immediately after commencement of the examination, you should check up your Question
Booklet and ensure that the Question Booklet Series is printed on the top right-hand corner
of the Booklet. Please check that the Booklet contains 80 printed pages including four
pages (Page Nos. 76 to 79) for Rough Work and no page or question is missing or unprinted
or torn or repeated. If you find any defect in this Booklet, get it replaced immediately by a
complete Booklet of the same series.
5. You must write your Roll Number in the space provided on the top of this page. Do not write
anything else on the Question Booklet.
6. An Answer Sheet will be supplied to you separately by the Invigilator to mark the answers. You
must write your Name and other particulars in the space provided on Page–1 of the Answer
Sheet provided, failing which your Answer Sheet will not be evaluated.
7. You should encode your Roll Number and the Question Booklet Series A, B, C or D as it is
printed on the top right-hand corner of the Question Booklet with Black/Blue ink ballpoint pen in
the space provided on Page–2 of your Answer Sheet. If you do not encode or fail to encode the
correct series of your Question Booklet, your Answer Sheet will not be evaluated correctly.
8. Each question comprises of five responses—(A), (B), (C), (D) and (E). You are to select ONLY ONE
correct response and mark it in your Answer Sheet. Your total marks will depend on the number
of correct responses marked by you in the Answer Sheet.
9. In the Answer Sheet, there are five circles— A , B , C , D and E against each question. To
answer the questions, you are to mark with Black/Blue ink ballpoint pen ONLY ONE circle of your
choice for each question. Select only one response for each question and mark it in your Answer
Sheet. If you mark more than one answer for one question, the answer will be treated as wrong.
Use Black/Blue ink ballpoint pen only to mark the answer in the Answer Sheet. Any erasure
or change is not allowed.
10. You should not remove or tear off any sheet from the Question Booklet. You are not allowed to
take this Question Booklet and the Answer Sheet out of the Examination Hall during the
examination. After the examination has concluded, you must hand over your Answer Sheet
to the Invigilator. Thereafter, you are permitted to take away the Question Booklet with you.
11. Failure to comply with any of the above instructions will render you liable to such action or
penalty as the Commission may decide at their discretion.
12. Candidates must assure before leaving the Examination Hall that their Answer Sheets will be kept
in Self Adhesive LDPE Bag and completely packed/sealed in their presence.
‹`mZ X| : AZwXoem| H$m {h›Xr Í$nm›Va Bg nwpÒVH$m Ho$ Ap›V_ n•> na N>nm h°ü&
PART—I
( LANGUAGE )
Directions (Q. Nos. 1 and 2) : Fill in 5. Look there are _____ in the
the blanks with suitable articles like water.
‘a’, ‘an’ and ‘the’ :
(A) birds
1. Sarita is going to join as _____ (B) butterflies
BDO. (C) tadpoles
(A) the
(D) More than one of the above
(B) a
(C) an (E) None of the above
(D) More than one of the above
(E) None of the above 6. A year is called leap year if it has
(A) more days in a month
2. _____ Washington Post is the
most read newspaper in the (B) more days in weeks
USA.
(C) less days in a month
(A) The
(D) More than one of the above
(B) A
(C) An (E) None of the above
(D) More than one of the above
(E) None of the above 7. Son of brother is known as
22/MIV/M–2023–06/S2 (M)/06-A 2
9. H$m°Z-gr ~mobr "_‹` nhmãS>r {h›Xr' Cn^mfm Ho$ 13. amOÒWmZr Cn^mfmßVJ©V {H$VZr ~mo{b`m± AmVr
AßVJ©V AmVr h°? h¢?
(A) bhßXm (A) N>Ö
(B) Zonmbr (B) nm±M
(C) JãT>dmbr (C) Mma
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$ (D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht (E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
10. "H$fim°Or' {H$g Cn^mfm H$s ~mobr h°? 14. IãS>r ~mobr H$mo "Artificial Dialect'
(H•${Ã_ ~mobr) {H$gZo H$hm h°?
(A) nydu {h›Xr
(A) Om∞O© A~´mh_ {J´`g©Z
(B) n{¸_r {h›Xr
(B) {JbH´$mBÒQ>
(C) {~hmar
(C) Jmgm™ X Vmgr
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
11. "N>moQ>r ~mV H$mo ~ãT>m-MãT>mH$a H$hZm' AW© Ho$
15. "nhmãS>r' Cn^mfm Ho$ AßVJ©V H$m°Z-gr ~mobr
{bE gQ>rH$ _whmdam h°
Zht AmVr h°?
(A) _Z Q>Q>mobZm
(A) nydu nhmãS>r
(B) {Vb H$m VmãS> H$aZm (B) _‹` nhmãS>r
(C) Xmb Z JbZm (C) n{¸_r nhmãS>r
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$ (D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht (E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
12. VwbgrXmg Zo "H${dVmdbr' H$s aMZm {H$g 16. "XpäIZr' H$mo {H$g A›` Zm_ go ^r nwH$mam
^mfm _| H$s h°? OmVm h°?
(A) _°{Wbr (A) {hßXdr
(B) AdYr (B) qhXr
(C) ~´O^mfm (C) {h›XwÒVmZr
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$ (D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht (E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
22/MIV/M–2023–06/S2 (M)/06-A 3 [ P. T. O.
17. {ZÂZ{b{IV _| go H$m°Z-gm ew’ e„X h°? 21. "nm[aVmo{fH$' {H$g e„X H$m n`m©`dmMr h°?
(A) AßÀ`mjar (A) BZm_
(B) AZÀ`mjar (B) H$~yVa
(C) AßVmjar (C) nÀWa
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$ (D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht (E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
18. "ZdmoãT>m' H$m gß{Y-{d¿N>oX h° 22. n`m©` H$s —{Ô> go H$m°Z-gm `wΩ_ ghr Zht h°?
(A) Zdmo + ãT>m (A) VarçV[aUr
(B) Zd + CãT>m (B) CnbçAÌ_
(C) Zd + D$ãT>m (C) A{ZbçVwfma
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
22/MIV/M–2023–06/S2 (M)/06-A 4
25. ""EH$ bãS>Ho$ Zo R>rH$ CŒma {X`mü&'' dmä` _| 28. {ZÂZ{b{IV _| go Om{VdmMH$ gßkm H$m°Z-gr
"EH$' h° h°?
22/MIV/M–2023–06/S2 (M)/06-A 5 [ P. T. O.
PART—II
( GENERAL STUDIES )
31. In a shop, the cost of 2 pencils 33. The volume of the right prism
and 3 erasers is R 9 and the with an area of base 121 m 2 and
cost of 4 pencils and 6 erasers height 23 m is
is R 18. What is the cost of each
pencil and each eraser?
(A) 5 × 26 m 3
(A) The cost of each pencil is
R 1 and the cost of each (B) 2783 m 3
eraser is R 2
(A) 37 years
(B) 15
(B) 42 years
(C) 21
(C) 34 years
(D) More than one of the above
(D) More than one of the above
22/MIV/M–2023–06/S2 (M)/06-A 6
PART—II
( GENERAL STUDIES )
31. EH$ XwH$mZ _| 2 n|{gb Am°a 3 a~a H$s H$s_V 33. 121 dJ© _rQ>a AmYma joÃ\$b Am°a 23 _rQ>a
R 9 VWm 4 n|{gb Am°a 6 a~a H$s H$s_V D±$MmB© dmbo bÂ~ {‡¡_ H$m Am`VZ h°
R 18 h°ü& ‡À`oH$ n|{gb Am°a ‡À`oH$ a~a H$s
H$s_V ä`m h°? (A) 5 × 26 KZ _rQ>a
32. 4 ~hZm| H$s Am°gV Am`w 7 df© h°ü& `{X h_ 34. 1 Am°a 50 Ho$ ~rM {H$VZr A^m¡` gߪ`mE±
Bg_| _m± H$s Am`w OmoãS> X|, Vmo Am°gV Am`w AmVr h¢?
6 df© ~ãT> OmVr h°ü& _m± H$s Am`w hmoJr
(A) 10
(A) 37 df©
(B) 15
(B) 42 df©
(C) 21
(C) 34 df©
22/MIV/M–2023–06/S2 (M)/06-A 7 [ P. T. O.
0 × 00001225 37. If 3 tanq = 4, then evaluate
35. The value of is
0 × 00005329
3 sin q + 2 cos q
35
(A) 3 sin q - 2 cos q
73
45
(B) (A) 1
93
(B) 2
55
(C)
23
(C) 0
(D) More than one of the above (D) More than one of the above
(A) 19 cm
(B) 25x 3y 2z
(B) 23 cm
2 2
(C) 125x yz
(C) 21 cm
22/MIV/M–2023–06/S2 (M)/06-A 8
0 × 00001225 37. `{X 3 tanq = 4 hmo, Vmo
35. H$m _mZ h°
0 × 00005329
3 sin q + 2 cos q
35 3 sin q - 2 cos q
(A)
73
55 (B) 2
(C)
23
(C) 0
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
36. `{X x, y Am°a z YZmÀ_H$ dmÒV{dH$ gߪ`mE± 38. bmoho H$m EH$ R>mog Qw>H$ãS>m (49 go0 _r0 ×
hm|, Vmo 5 3125x 10y 5z10 ~am~a hmoJm 33 go0 _r0 × 24 go0 _r0) {d_mAm| dmbo
EH$ KZm^ Ho$ AmH$ma _| h°ü& BgH$mo T>mbH$a
(A) 5x 2yz 2 EH$ R>mog Jmobm ~Zm`m OmVm h°ü& Jmobo H$s
{á`m h°
(B) 25x 3y 2z
(A) 19 go0 _r0
22/MIV/M–2023–06/S2 (M)/06-A 9 [ P. T. O.
39. In nuclear reactors, D 2O is used 42. The study of inheritance from
as one generation to another is
known as
(A) fuel
(A) genetics
(B) source of deuterons
(B) microbiology
(C) moderator
(C) cytology
(D) More than one of the above
(D) More than one of the above
(E) None of the above
(E) None of the above
40. Lacteals are concerned with 43. Which pigment is essential for
nitrogen fixation by leguminous
(A) production of milk plants?
(E) None of the above (D) More than one of the above
(D) More than one of the above (D) More than one of the above
22/MIV/M–2023–06/S2 (M)/06-A 10
39. Zm{^H$s` [aEäQ>am| _| D 2O H$m Cn`moJ hmoVm 42. EH$ nrãT>r go Xygar nrãT>r _| dßemJ{V Ho$
h° A‹``Z H$mo H$hVo h¢
40. b°äQ>rAb {ZÂZ{b{IV _| go {H$ggo gß~ß{YV 43. boΩ`y{_Zg nm°Ym| _| ZmBQ¥>moOZ pÒWarH$aU Ho$
hmoVm h°? {bE H$m°Z-gm dU©H$ AmdÌ`H$ h°?
41. ‡H$me-gßÌbofU Ho$ A‹``Z go gß~ß{YV 44. dh EßOmB_, Omo h_mao _w±h _| ^moOZ Ho$ gmW
dZÒn{V-{dkmZ H$s emIm h° {_bVm h°, h°
22/MIV/M–2023–06/S2 (M)/06-A 11 [ P. T. O.
45. Al 2O 3 × 2 SiO 2 × 2 H 2O is the 47. ‘DigiYatra’ was not started at
chemical formula for which airport on 1st December,
2022?
(A) Bengaluru
(A) monazite
(B) Raipur
(B) J. R. Biden
(A) Mumbai
(C) herbivore
(B) Bengaluru
22/MIV/M–2023–06/S2 (M)/06-A 12
45. Al 2O 3 × 2 SiO 2 × 2 H 2O {ZÂZ{b{IV _| 47. 1 {XgÂ~a, 2022 H$mo {H$g hdmB© A»>o na
go {H$gH$m amgm`{ZH$ gyà h°? "S>rOr`mÃm' ewÍ$ Zht h˛B© Wr?
(A) ~|JbwÈ
(A) _moZmOmBQ>
(B) am`nwa
(B) MrZr {_≈>r (C) dmamUgr
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht 48. JUVßà {Xdg, 26 OZdar, 2023 H$mo _wª`
A{V{W H$m°Z Wo?
22/MIV/M–2023–06/S2 (M)/06-A 13 [ P. T. O.
50. Who was the Project Director 52. Which country has recently
for ISRO’s Aditya-L1 Mission, announced the successful
launched on 2nd September, eradication of ‘Rubella’?
2023 to study the Sun?
(A) Cuba
(C) Bhutan
(B) P. Veeramuthuvel
(D) More than one of the above
22/MIV/M–2023–06/S2 (M)/06-A 14
50. gy`© H$m A‹``Z H$aZo Ho$ {bE 2 {gVÂ~a, 52. hmb hr _| {H$g Xoe Zo "Í$~obm' Ho$ g\$b
2023 H$mo bm∞›M {H$E JE Bgamo Ho$ Am{XÀ`- C›_ybZ H$s KmofUm H$s h°?
L1 {_eZ Ho$ n[a`moOZm {ZXoeH$ H$m°Z Wo?
(A) ä`y~m
(A) eßH$agw~´_`Z Ho$0 (B) ~mo{b{d`m
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht 53. A_o[aH$m ¤mam "brOZ Am∞\$ _o[aQ>' gÂ_mZ
{H$go {X`m J`m?
(A) OZab Xb~ra qgh gwhmJ
(B) OZab {~{nZ amdV
51. gß`w∫$ am¡` A_o[aH$m _| H$m°Z-gm am¡`
{dYm{`H$m nhbm am¡` ~Z J`m {OgZo X{jU (C) am∞` ~yMa
E{e`mB© _yb Ho$ bmoJm| Ho$ {bE Om{V Ho$ AmYma
na ^oX^md H$mo J°aH$mZyZr Kmo{fV H$aZo Ho$ {bE (D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
_VXmZ {H$`m h°, {OZH$m Amamon h° {H$ C›h| (E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
amoOJma Am°a Amdmg _| {ZÓnjVm Ho$ {bE
nmaßn[aH$ A_o[aH$s gwajm Cnm`m| go ~mha aIm
J`m h°?
54. "Bß{S>`m ‡mBS> ‡moOoäQ>' H$m C‘oÌ` h°
(A) H°${bµ\$mo{Z©`m (A) {dXoem| _| ah aho ^maVr`m| H$mo ›`m`
{XbmZm
(B) ›`y`m∞H©$
(B) EZ0 Ama0 AmB0 ¤mam n[aÀ`∫$
_{hbmAm| H$mo ›`m` {XbmZm
(C) {_{g{gnr
(C) ^maVr` {damgVm| H$mo dmng ^maV bmZm
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht (E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
22/MIV/M–2023–06/S2 (M)/06-A 15 [ P. T. O.
55. Which of the following is not 59. Which State has maximum
young fold mountain? laterite soil?
(A) Aravallis (A) Uttar Pradesh
22/MIV/M–2023–06/S2 (M)/06-A 16
55. {ZÂZ{b{IV _| go H$m°Z-gm `wdm d{bV nd©V 59. {H$g am¡` _| g~go A{YH$ boQ>amBQ> {_≈>r h°?
Zht h°? (A) CŒma ‡Xoe
(A) Aamdbr (B) {~hma
(B) ES>rO (C) _oKmb`
(C) Aflbo{e`Z (D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$ (E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
22/MIV/M–2023–06/S2 (M)/06-A 17 [ P. T. O.
63. Under whose leadership did the 67. When was the Poona Pact
Santhal Rebellion of 1855–1856 signed?
take place? (A) 24th September, 1932
(A) Raj Kumar Shukla (B) 24th September, 1930
(B) S. N. Sinha (C) 26th September, 1930
(C) Sahajanand Saraswati (D) More than one of the above
(D) More than one of the above (E) None of the above
(E) None of the above
68. Who led the 1857 Revolt in
64. Which important event took Bihar?
place on 5th March, 1931? (A) Mir Bakhsh
(A) Gandhi-Irwin Pact (B) Babu Kunwar Singh
(B) Gandhi attended the Round (C) Birbhan Singh
Table Conference
(D) More than one of the above
(C) Karachi Congress
(E) None of the above
(D) More than one of the above
(E) None of the above 69. At which of the following
Sessions of the Indian National
65. When did the Bihar Youth Congress did the Champaran
League come into existence? trouble come up for discussion?
(A) 1930 (A) Calcutta, 1911
(B) 1928 (B) Patna, 1912
(C) 1940 (C) Ramgarh, 1940
(D) More than one of the above (D) More than one of the above
66. Who led the Salt Satyagraha on 70. Who gave the famous slogan
6th April, 1930 in Champaran? ‘Inquilab Zindabad’?
(D) More than one of the above (D) More than one of the above
22/MIV/M–2023–06/S2 (M)/06-A 18
63. {H$gHo$ ZoV•Àd
_| g›Wmb {d–moh, 67. nyZm g_Pm°Vo na hÒVmja H$~ {H$E JE?
1855–1856 h˛Am? (A) 24 {gVÂ~a, 1932
(A) amOHw$_ma ewäb (B) 24 {gVÂ~a, 1930
(B) Eg0 EZ0 {g›hm (C) 26 {gVÂ~a, 1930
(C) ghOmZßX gaÒdVr (D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
68. 1857 Ho$ {d–moh _| {~hma H$m ZoV•Àd {H$gZo
64. 5 _mM©, 1931 H$mo H$m°Z-gr _hŒdnyU© KQ>Zm {H$`m?
KQ>r?
(A) _ra ~äe
(A) Jm±Yr-Ba{dZ g_Pm°Vm
(B) ~m~y Hw±$da qgh
(B) Jm±Yr H$m Jmob_oO gÂ_obZ _| ^mJ boZm
(C) ~ra^mZ qgh
(C) H$amMr H$m±J´og
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
22/MIV/M–2023–06/S2 (M)/06-A 19 [ P. T. O.
PART—III
( HISTORY )
(D) More than one of the above (E) None of the above
(D) More than one of the above (E) None of the above
(E) None of the above
H-6. The Great Depression was the
H-3. When was the incident of period of
‘Boston Tea Party’ occurred?
(A) economic crisis
(A) 1775
(B) religious crisis
(B) 1777
(C) social crisis
(C) 1773
(D) More than one of the above (D) More than one of the above
22/MIV/M–2023–06/S2 (M)/06-A 20
PART—III
( HISTORY )
H-1. H$m°Z-go `yamonr` Xoem| Zo ^m°Jmo{bH$ ImoO H-4. "A_o[aH$s ÒdV›ÃVm H$s CX≤KmofUm' {H$gZo
‡maÂ^ H$s, {Oggo A_o[aH$m, E{e`m Edß {bIr?
A\´$sH$m H$m Am°n{ZdoerH$aU ‡maÂ^ h˛Am?
(A) Wm∞_g Oo\$agZ
(A) nwV©Jmb Edß ÒnoZ
(B) am∞~Q>© br
(B) \´$mßg Edß BßΩb°S>
(C) A~´mh_ qbH$Z
(C) O_©Zr Edß BQ>br
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
H-9. The reason for decline of the (E) None of the above
handicraft industries in India
under the British rule was
H-12. Which one is the important
(A) competition with machine- feature of Civil Code 1804 or
made goods Napoleonic Code?
(D) More than one of the above (D) More than one of the above
22/MIV/M–2023–06/S2 (M)/06-A 22
H-7. PmaIS> joà _| CbJwbmZ {d–moh Ho$ H-10. Am°n{Zdo{eH$ emgZ Zo ^maV _| H$m°Z-gr
Zm`H$ Wo amOÒd ‡Umbr bmJy H$s?
H-8. ^JraW _m±Pr Ho$ ZoV•Àd _| g\$m-ha Am›XmobZ H-11. bo{ZZ Ho$ ¤mam _m±Jr JB© _m±J, Omo "A‡°b
{H$g OZOm{V go gÂ~p›YV Wm? Wr{gg' H$hbmVr h°, ä`m h°?
(A) ‡W_ {dÌd`w’ g_m· hmoZm Mm{hE
(A) Mwdma
(B) H•$fH$m| H$mo ^y{_ ÒWmZm›VaU hmoZm
(B) g›Wmb
Mm{hE
(C) _wS>m
(C) ~¢H$m| H$m amÔ¥>r`H$aU hmoZm Mm{hE
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht (E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
H-9. {~´{Q>e H$mb _| ^maVr` hÒV{eÎn C⁄moJ Ho$ H-12. {ZÂZ _| go H$m°Z-gr {g{db H$moS> 1804
nVZ H$m H$maU Wm `m Zonmo{b`Z H$moS> go gÂ~p›YV _hŒdnyU©
{deofVm h°?
(A) _erZ-{Z{_©V dÒVwAm| go ‡{VÒnYm©
(A) gÂn{Œm H$m A{YH$ma
(B) ^maV _| {~´{Q>e gaH$ma H$s X_ZH$mar
Zr{V`m± (B) {d{YH$ g_mZVm
(C) ^maVr` dÒVwAm| na AÀ`{YH$ H$a (C) O›_ Ho$ AmYma na ^oX^md H$s g_m{·
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$ (D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht (E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
22/MIV/M–2023–06/S2 (M)/06-A 24
H-13. gw^mf M›– ~mog Zo {H$g ÒWmZ go "{XÑr H-17. 1857 H$s H´$mß{V _| {H$gZo OJXrenwa _|
Mbmo' H$m AnZm ‡{g’ CX≤Kmof {H$`m? {d–moh H$m ZoV•Àd {H$`m?
(A) H$bH$Œmm (A) ~oJ_ hOaV _hb
(B) nQ>Zm (B) Hw$±da qgh
(C) qgJmnwa (C) VmÀ`m Q>mono
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$ (D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht (E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
H-14. {H$g H$m±J´og gà _| Agh`moJ Am›XmobZ H$m H-18. {H$gZo "\$m∞adS>© „bm∞H$' H$s ÒWmnZm H$s Wr?
gßH$În {b`m J`m?
(A) {MŒmaßOZ Xmg
(A) ZmJnwa gÃ
(B) gw^mf M›– ~mog
(B) bIZD$ gÃ
(C) Odmhabmb ZohÍ$
(C) gyaV gÃ
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
H-19. {H$gZo dmä`mße "ÒdamO h_mam O›_{g’
H-15. ^maVr` amÔ¥>r` H$m±J´og Ho$ {H$g gà H$s
A{YH$ma h°' H$s aMZm H$s?
_hmÀ_m Jm±Yr Zo A‹`jVm H$s Wr?
(A) ~mb JßJmYa {VbH$
(A) J`m, 1922
(B) ~obJm±d, 1924 (B) bmbm bmOnV am`
(C) bIZD$, 1916 (C) _hmÀ_m Jm±Yr
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$ (D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht (E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
H-16. Jm±Yr H$s ‡{g’ "S>mßS>r `mÃm' H$mo H$m°Z-gm H-20. {H$gZo AdY {H$gmZ g^m H$s ÒWmnZm H$s
Am›XmobZ H$hm OmVm h°? Wr?
(A) Z_H$ gÀ`mJ´h (A) ~m~m am_M›– Xmg
(B) {Ibm\$V Am›XmobZ (B) X`mZ›X gaÒdVr
(C) ^maV N>moãS>mo Am›XmobZ (C) {~agm _wS>m
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$ (D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht (E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(D) More than one of the above (D) More than one of the above
(E) None of the above
(E) None of the above
22/MIV/M–2023–06/S2 (M)/06-A 26
H-21. "AmZ›X_R>' H$s aMZm {H$gZo H$s Wr? H-25. {ZÂZ _| go H$m°Z-gm `wΩ_ ghr h°?
(A) XrZ~›Yw {_Ã (A) brMr—_wO‚\$anwa
(B) adr›–ZmW Q>°Jmoa (B) Ho$bm—d°embr
(C) ~ß{H$_ M›– M≈>monm‹`m` (C) _ImZm—_Yw~Zr
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$ (D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht (E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
H-22. ^maVr` Cn_hm¤rn Ho$ CŒma-npÌM_ joà _| H-26. H$hm± na gd©‡W_ N>nmB© VH$ZrH$ H$m {dH$mg
g{dZ` Adkm Am›XmobZ H$m Zm`H$ H$m°Z h˛Am?
Wm? (A) MrZ
(A) A~wb H$bm_ AmOmX (B) OmnmZ
(B) em°H$V A›gmar (C) H$mo[a`m
(C) A„Xwb J‚\$ma ImZ (D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$ (E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
H-27. 1917 _| H$bH$Œmm _| ‡W_ ^maVr` OyQ>
{_b H$s ÒWmnZm {H$gZo H$s Wr?
H-23. H$m°Z-gm ÒWmZ "ImOm' Zm_H$ {_>mfi Ho$ {bE
‡{g’ h°? (A) goR> h˛Hw$_M›X
(A) {gbmd (B) ¤maH$mZmW Q>°Jmoa
(B) {~hma ear\$ (C) O_eoXOr OrOr^m∞`
(E) None of the above (D) More than one of the above
(E) None of the above
22/MIV/M–2023–06/S2 (M)/06-A 28
H-29. {H$gZo ÒdXoer Am›XmobZ H$s ‡oaUm hoVw H-32. `h {H$gZo H$hm {H$ ""H´$mß{VH$m[a`m| H$m C‘oÌ`
"^maV_mVm' H$s n|qQ>J {M{ÃV H$s Wr? AmVßH$dmX Zht A{nVw H´$mp›V Am°a H´$mp›V H$m
C‘oÌ` ^maV _| amÔ¥>r` gaH$ma H$s
(A) AdZr›–ZmW Q>°Jmoa ÒWmnZm h°''?
(B) adr›–ZmW Q>°Jmoa (A) ^JV qgh
(C) Xodo›–ZmW Q>°Jmoa (B) gw^mf M›– ~mog
(C) ~mb JßJmYa {VbH$
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
H-30. {H$gZo "`ßJ BQ>br' Zm_H$ Jw· gßÒWm H$s H-33. amÔ¥> gßK Ho$ Xm{`Àdm| H$mo {Z^mZo Ho$ {bE {H$g
ÒWmnZm H$s Wr? n°äQ> _| {d{^fi Xoem| Zo {_bH$a `h Kmo{fV
{H$`m {H$ "`w’ H$mo amÔ¥>r` Zr{V H$m CnH$aU
(A) _{ÇmZr
Z ~Zm`m Om`o'?
(B) B_°Zw`b II (A) Ho$bm∞J-{~´EßS> n°äQ>
(C) J°ar~mÎS>r (B) no[ag emp›V g_Pm°Vm
H-31. 1920 B©0 Ho$ Agh`moJ Am›XmobZ Ho$ Xm°amZ H-34. Am°⁄mo{JH$ H´$mp›V Ho$ g›X^© _| "H$m∞{S>™J' e„X
H$m±J´og Ho$ {dYmZ n[afXm| Ho$ ~{hÓH$ma Ho$ {H$go Bß{JV H$aVm h°?
{g’m›V H$m H$m°Z ‡~b {damoYr Wm?
(A) dÒVwAm| Ho$ AmXmZ-‡XmZ H$mo
(A) _moVrbmb ZohÍ$
(B) Cg ‡{H´$`m H$mo {Og_| H$nmg `m D$Z
(B) {MŒmaßOZ Xmg H$s H$VmB© H$s OmVr h°
(C) bßH$mem`a Ho$ eham| _| ~Zo {d{eÔ> dÛ
(C) bmbm bmOnV am`
H$mo
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$ (D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht (E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(E) None of the above (D) More than one of the above
22/MIV/M–2023–06/S2 (M)/06-A 30
H-35. "Jm±Yr BZ {hO Q>mB_ Eo›S> Amdg©' {bIr H-38. "MrZr bmoH$ JUam¡`' H$s ÒWmnZm {H$g df©
J`r h° h˛B©?
(A) S>o{dS> hmS>u_°Z ¤mam (A) 1910 B©0
(B) gw{_V gaH$ma ¤mam (B) 1912 B©0
(C) eoIa ~ß⁄monm‹`m` ¤mam
(C) 1948 B©0
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(B) {dÌd Ï`mnma gßJR>Z Ho$ _m‹`_ go (A) S>m∞0 ZJo›– qgh
d°pÌdH$ Am{W©H$ pÒWaVm bmZm
(B) ~r0 EZ0 amd
(C) {¤Vr` {dÌd`w’ go CnOr Am{W©H$
_›Xr H$mo H$_ H$aZm (C) S>m∞0 Xbdra qgh ^S>mar
(D) More than one of the above (B) The western coastal strip
is in south of Goa.
(E) None of the above
(C) The most of Malabar Coast
is located in Kerala State.
G-2. Which of the following is a
correct statement?
(D) More than one of the above
(A) The land area of India is
3·28 million square km. (E) None of the above
(D) More than one of the above (A) The Narmada River is
flowing south of the
(E) None of the above
Satpura Range.
(D) More than one of the above (D) More than one of the above
22/MIV/M–2023–06/S2 (M)/06-A 32
PART—III
( GEOGRAPHY )
G-1. {ZÂZ{b{IV _| go H$m°Z-gm ^maV H$m g~go G-4. _mbm~ma VQ> Ho$ gß~ßY _| {ZÂZ{b{IV _| go
nydu XoemßVa Am°a g~go X{jUr Ajmße h°? H$m°Z-gm H$WZ ghr h°?
(A) 98°15 ¢E Am°a 9°7 ¢N
(A) ^maV Ho$ nydu VQ> Ho$ {H$Zmao EH$
(B) 97°25 ¢E Am°a 8° 4 ¢N gßH$sU© _°XmZr n≈>r h°ü&
(C) 97°15 ¢E Am°a 8° 4 ¢N
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$ (B) Jmodm Ho$ X{jU _| n{¸_r VQ>r` n≈>r
h°ü&
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(C) _mbm~ma VQ> H$m A{YH$mße ^mJ Ho$ab
G-2. {ZÂZ{b{IV _| go H$m°Z-gm H$WZ ghr h°?
am¡` _| pÒWV h°ü&
(A) ^maV H$m ^y{_ joÃ\$b 3·28 {_{b`Z
dJ© {H$0 _r0 h°ü& (D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(B) ^maV H$s ÒWbr` gr_m
15200 {H$0 _r0 h°ü& (E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(C) ^maV H$s _mZH$ _‹`mïaoIm 82° Am°a
45¢E h°ü&
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$ G-5. X{jU ^maV H$s Z{X`m| Ho$ gß~ßY _|
{ZÂZ{b{IV _| go H$m°Z-gm H$WZ ghr h°?
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(A) Z_©Xm ZXr gVnwãS>m loUr Ho$ X{jU _|
G-3. ^maV H$s bß~mB© Am°a Mm°ãS>mB© H$s —{Ô> go
~h ahr h°ü&
{ZÂZ{b{IV _| go H$m°Z-gm ghr h°?
(A) 3214 {H$0 _r0 Am°a 2933 (B) Vmnr ZXr gVnwãS>m loUr Ho$ X{jU _|
{H$0 _r0 ~h ahr h°ü&
(B) 3250 {H$0 _r0 Am°a 2950
{H$0 _r0 (C) Z_©Xm, qd‹` Am°a gVnwãS>m nd©V_mbm
Ho$ ~rM go JwOa ahr h°ü&
(C) 2933 {H$0 _r0 Am°a 3214
{H$0 _r0
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht (E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
22/MIV/M–2023–06/S2 (M)/06-A 34
G-6. {gßYw Am°a gVbO ZXr Ho$ ~rM pÒWV G-9. gwßXa~Z Ho$ gß~ßY _| {ZÂZ{b{IV _| go
{h_mb` H$mo H$hm OmVm h° H$m°Z-gm H$WZ ghr h°?
(A) H$Ì_ra {h_mb` (A) `h {dú H$m g~go ~ãS>m S>oÎQ>m h°ü&
(B) BgH$m Zm_ gwßXar noãS> Ho$ Zm_ go {b`m
(B) H$Ì_ra Am°a {h_mMb {h_mb` J`m h°ü&
(C) nßOm~ {h_mb` (C) `h am∞`b ~ßJmb Q>mBJa H$m Ka h°ü&
(D) More than one of the above (B) Trees are evergreen, dense,
tall and stratified
(E) None of the above
(D) More than one of the above G-16. Which of the following
biosphere reserves is not
(E) None of the above recognized internationally by
UNESCO?
G-14. In which type of natural
vegetation regime, sandalwoods (A) Nilgiri
are found in India?
22/MIV/M–2023–06/S2 (M)/06-A 36
G-12. {dú _| gdm©{YH$ dfm© dmbm ÒWmZ _m°{gZam_ G-15. {ZÂZ{b{IV _| go H$m°Z-gr {deofVm ^maV _|
{H$g am¡` _| pÒWV h°? CÓUH${Q>~ßYr` gXm~hma dZm| go gß~ß{YV h°?
(A) Ag_
(A) `h 200 go0 _r0 go A{YH$ CÉ
(B) _oKmb` Vmn_mZ Edß A{YH$ dfm© dmbo joà _|
H|${–V h°
(C) Ho$ab
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$ (B) noãS> gXm~hma, KZo, D±$Mo Am°a ÒVarH•$V
hmoVo h¢
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(D) More than one of the above (D) More than one of the above
22/MIV/M–2023–06/S2 (M)/06-A 38
G-17. [a`mo S>r OZo[a`mo n•œdr {eIa gÂ_obZ, G-20. ~h˛C‘oer` ZXr n[a`moOZm Ho$ gß~ßY _|
1992 {H$gH$mo gß~mo{YV H$aZo Ho$ {bE {ZÂZ{b{IV _| go H$m°Z-gm H$WZ ghr Zht
~wbm`m J`m Wm? h°?
(A) n`m©daU gßajU H$s AÀ`mdÌ`H$
(A) Bgo ~mãT> H$mo {Z`ß{ÃV H$aZo Am°a
g_Ò`mE±
A{V[a∫$ nmZr H$mo nmZr H$s H$_r dmbo
(B) d°{úH$ ÒVa na gm_m{OH$-Am{W©H$ joÃm| _| _moãS>Zo Ho$ {bE {dH${gV {H$`m
{dH$mg J`m h°ü&
(C) {dH${gV {dú H$m amOZr{VH$ gßH$Q>
(B) `h Zha qgMmB© Ho$ {dH$mg Am°a Ob-
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$ {d⁄wV≤ CÀnmXZ Ho$ {bE EH$ EH$sH•$V
`moOZm h°ü&
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(C) Obme`m| H$m {Z_m©U Ob ^ßS>maU Am°a
G-18. {ZÂZ{b{IV _| go H$m°Z-gm ZdrH$aUr` Obr` H•${f Ho$ {dH$mg Ho$ {bE {H$`m
gßgmYZ Zht h°? OmVm h°ü&
(A) {_≈>r
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(B) hdm
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(C) H•${f
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht G-21. {ZÂZ{b{IV _| go H$m°Z-gm am¡`, am¡`^a Ho$
g^r Kam| _| N>V na dfm©-Ob gßM`Z gßaMZm
H$mo A{Zdm`© ~ZmZo dmbm nhbm am¡` h°?
G-19. {ZÂZ{b{IV _| go H$m°Z-gm AmßXmobZ ^maV _|
dZm| H$s H$Q>mB© Am°a gm_wXm{`H$ dZrH$aU H$s
(A) _oKmb`
gwajm go gß~ß{YV h°?
(A) ~rO ~MmAmo AmßXmobZ (B) Ho$ab
(B) ZdXm›` AmßXmobZ
(C) V{_bZmSw>
(C) {MnH$mo AmßXmobZ
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht (E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
22/MIV/M–2023–06/S2 (M)/06-A 40
G-22. JwOamV _| Z_©Xm ZXr na ~Zo gaXma gamoda G-25. ^maV _|, Amaß^ _| Aao{~H$m H$m∞µ\$s H$s IoVr
~m±Y Ho$ bm^m| _| {ZÂZ{b{IV _| go H$m°Z-gm {ZÂZ{b{IV _| go {H$g ÒWmZ na H$s JB© Wr?
am¡`g_yh em{_b h°?
(A) Zrb{J[a nhmãS>r
(A) _hmamÔ¥>, JwOamV, AmßY´ ‡Xoe Am°a _‹`
‡Xoe (B) ~m~m ~wXZ nhmãS>r
(B) _hmamÔ¥>, _‹` ‡Xoe, JwOamV Am°a (C) H°$_ya nhmãS>r
amOÒWmZ
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(C) H$Zm©Q>H$, JwOamV, _‹` ‡Xoe Am°a
amOÒWmZ (E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht G-26. {ZÂZ{b{IV _| go I{ZOm| H$m H$m°Z-gm g_yh
J°a-YmpÀdH$ loUr go gß~ß{YV h°?
G-23. ^maV _| IoVr Ho$ Am{X_ Í$n Ho$ {bE
(A) bm°h A`ÒH$, Vm±~m, Mm±Xr
{ZÂZ{b{IV _| go H$m°Z-gm e„X ‡`moJ {H$`m
OmVm h°? (B) A^´H$, MyZmnÀWa, gßJ_a_a
(A) ~oda
(C) {ZHo$b, H$mo~mÎQ>, flb°{Q>Z_
(B) nm_m S>m~r
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(C) {_Înm
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$ (E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
G-30. Which of the following extreme (D) More than one of the above
locations are connected by the (E) None of the above
east and west corridor in India?
(A) Srinagar (J&K) and G-34. The origin point of Penna river
Chennai (Tamil Nadu) is
(B) Silchar (Assam) and (A) Nilgiri (Tamil Nadu)
Porbandar (Gujarat)
(B) Sahyadri (Maharashtra)
(C) Dispur (Arunachal Pradesh)
and Porbandar (Gujarat) (C) Nandi Hill (Karnataka)
(D) More than one of the above (D) More than one of the above
(E) None of the above (E) None of the above
22/MIV/M–2023–06/S2 (M)/06-A 42
G-28. ^maV _| ^yVmnr` D$Om© XmohZ H|$– H$hm± pÒWV G-31. {_Ì_r, ~a°b Am°a bwemB© ä`m h¢?
h°? (A) nhm{ãS>`m±
(A) {h_mMb ‡Xoe _| nmd©Vr KmQ>r (B) OZOm{V`m±
(B) b‘mI _| nwJm KmQ>r (C) Z{X`m± Am°a nhm{ãS>`m±
(C) amOÒWmZ _| Aamdbr nd©V_mbm (D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$ (E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
G-32. ^maV H$s ‡mMrZV_ M≈>mZm| _oß gpÂ_{bV Zht
G-29. bm°h Edß BÒnmV C⁄moJ Ho$ gß~ßY _| h°
{ZÂZ{b{IV _| go H$m°Z-gm H$WZ ghr Zht (A) YmadmãS> H´$_
h°? (B) Hw$S>flnm H´$_
(A) Bgo ~w{Z`mXr C⁄moJ H$hm OmVm h°ü& (C) qd‹`Z H´$_
(B) Bgo ‡H$me (light) C⁄moJ H$hm OmVm (D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
h°ü&
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(C) `h H$Éo _mb H$s {ZH$Q>Vm dmbo joÃm|
_| pÒWV h°ü& G-33. Ag_ {h_mb` _| {h_aoIm H$s D±$MmB© h°
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$ (A) 4300 _rQ>a
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht (B) 4400 _rQ>a
(C) 4500 _rQ>a
G-30. ^maV _| {ZÂZ{b{IV _| go H$m°Z-go Ma_
ÒWmZ nyd© Am°a n{¸_ J{b`mao go OwãSo> h˛E h°ß? (D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(A) lrZJa (OÂ_y Am°a H$Ì_ra) Am°a MofiB© (E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(V{_bZmSw>)
G-34. nofima ZXr H$m CX≤J_ ÒWb h°
(B) {gbMa (Ag_) Am°a nmoa~ßXa
(JwOamV) (A) Zrb{Jar (V{_bZmSw)
(C) {Xgnwa (AÈUmMb ‡Xoe) Am°a (B) g¯m{– (_hmamÔ¥>)
nmoa~ßXa (JwOamV) (C) ZßXr nhmãS>r (H$Zm©Q>H$)
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$ (D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht (E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
22/MIV/M–2023–06/S2 (M)/06-A 44
G-35. OZdar _mh _| ^maV _| 20 {S>J´r go0 J´o0 G-38. ^maV _| gdm©{YH$ ¡dmar` dZ joà dmbo am¡`
H$s g_Vmn aoIm H$m {dÒVma _mZm OmVm h° h°ß
(A) H$H©$-aoIm Ho$ g_mZm›Va {H$›Vw X{jU (A) npÌM_ ~ßJmb Am°a JwOamV
_|
(B) npÌM_ ~ßJmb Am°a Am›Y´ ‡Xoe
(B) H$H©$-aoIm Ho$ g_mZm›Va {H$›Vw CŒma _|
(C) npÌM_ ~ßJmb Am°a V{_bZmSw
(C) qd‹`mMb nhmãS>r Am°a nR>mar ‡Xoe Ho$
CŒma _| (D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(C) the number of children (D) More than one of the above
under six months that die
as a proportion of 1000 live (E) None of the above
children born in that
particular year
22/MIV/M–2023–06/S2 (M)/06-A 46
PART—III
( ECONOMICS )
E-1. {eew _•À`w-Xa h° E-3. `y0 EZ0 S>r0 nr0 ¤mam ‡H$m{eV _mZd
{dH$mg [anmoQ>© _| Xoem| H$s VwbZm {H$g AmYma
(A) Cg {deof df© _| n°Xm h˛E 1000 na H$s JB© h°?
Or{dV ~Ém| Ho$ AZwnmV Ho$ Í$n _|
EH$ df© H$s Am`w go nhbo _aZo dmbo
(A) ‡{V Ï`{∫$ Am`
~Ém| H$s gߪ`m
(B) Cg {deof df© _| n°Xm h˛E 1000 (B) ÒdmÒœ` H$s pÒW{V
Or{dV ~Ém| Ho$ AZwnmV Ho$ Í$n _|
nm±M df© H$s Am`w go nhbo _aZo dmbo (C) bmoJm| H$m {ejm ÒVa
~Ém| H$s gߪ`m
(C) Cg {deof df© _| n°Xm h˛E 1000 (D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
Or{dV ~Ém| Ho$ AZwnmV Ho$ Í$n _|
N>h _hrZo H$s Am`w go nhbo _aZo dmbo (E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
~Ém| H$s gߪ`m
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht E-4. dV©_mZ Am°a ^mdr nr{ãT>`m| Ho$ {bE ‡mH•${VH$
gßgmYZm| H$mo ~ZmE aIH$a Am{W©H$ {dH$mg
H$aZm H$hbmVm h°
E-2. Xoe H$s Hw$b Am` H$mo CgH$s OZgߪ`m go
{d^m{OV H$aZo na ‡m· Am` H$mo H$hm OmVm
h° (A) {Z`mo{OV {dH$mg
(D) More than one of the above (D) More than one of the above
(E) None of the above (E) None of the above
(D) More than one of the above (D) More than one of the above
22/MIV/M–2023–06/S2 (M)/06-A 48
E-5. 6–10 Am`w-dJ© Ho$ Hw$b ~Ém| _| go ÒHy$b E-8. {ZÂZ{b{IV _| go H$m°Z-gm AgßJ{R>V joà Ho$
OmZo dmbo ~Ém| Ho$ AZwnmV ‡{VeV H$mo H$hm AßVJ©V Zht AmVm h°?
OmVm h°
(A) {d⁄mb` _| nãT>mVr EH$ A‹`m{nH$m
(A) gH$b Zm_mßH$Z AZwnmV
(B) R>oHo$Xma Ho$ {bE H$m_ H$aZo dmbm EH$
(B) ew’ CnpÒW{V AZwnmV {XhmãS>r _OXya
(C) ew’ Zm_mßH$Z AZwnmV (C) AnZo Ka _| H$m_ H$aZo dmbm/dmbr
hWH$aKm ~wZH$a
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
E-6. {ZÂZ{b{IV _| go H$m°Z-gr J{V{d{Y
‡mW{_H$ joà go gß~ß{YV Zht h°? E-9. G$U H$s eVm] _| gßnm{ú©H$ (collateral)
g{hV em{_b h°
(A) n[adhZ
(A) „`mO Xa
(B) _N>br nH$ãS>Zm
(B) nwZ^w©JVmZ H$m VarH$m
(C) ~¢qH$J
(C) XÒVmdoOrH$aU H$s AmdÌ`H$Vm
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
E-7. 2011 H$s OZJUZm Ho$ AZwgma, {~hma _|
{ZÂZ{b{IV _| go {H$g {Obo _| J´m_rU E-10. gaH$ma ¤mam {ZYm©[aV Ï`mnma ~mYmAm| `m
gmjaVm Xa g~go A{YH$ h°? ‡{V~ßYm| H$mo hQ>mZm, H$hbmVm h°
(A) amohVmg Am°a Am°aßJm~mX (A) ^y_ßS>brH$aU
(B) {gdmZ Am°a ny{U©`m (B) {ZOrH$aU
(C) ghagm Am°a {gdmZ (C) {d{Zdoe
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$ (D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht (E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
22/MIV/M–2023–06/S2 (M)/06-A 50
E-11. {ZdmaU nmZo Ho$ Cn^mo∫$m A{YH$ma Ho$ AßVJ©V E-14. {H$gr Xoe _| Im⁄ gwajm V^r gw{Z{¸V hmoVr
AmVm h° h°, O~
(A) AZw{MV Ï`mnma H$m`©‡Umbr Ho$ {dÈ’
(A) ^moOZ H$s Cnb„YVm hmo
A{YH$ma
(B) emofU Ho$ {dÈ’ A{YH$ma (B) A{^JÂ`Vm hmo
(C) godm ‡m· H$aZm Omar aIZo `m Z aIZo
(C) gm_œ`© hmo
H$m A{YH$ma
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$ (D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht (E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
E-12. {ZÂZ{b{IV _| go H$m°Z-gm H$WZ COPRA
Ho$ ~mao _| gÀ` h°? E-15. AßÀ`moX` Afi `moOZm OwãS>r h°
(A) `h Cn^mo∫$m gßajU A{Y{Z`_,
1986 Ho$ A{Y{Z`_Z H$mo gßX{^©V (A) _‹`mßVa Amhma go
H$aVm h°ü&
(B) gmd©O{ZH$ {dVaU ‡Umbr go
(B) COPRA Ho$ VhV Xmo-ÒVar` AY©-
›`m`nm{bH$m _erZar ÒWm{nV H$s JB© (C) Im⁄ nmofU go
Wrü&
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(C) COPRA Ho$db dÒVwAm| na bmJy
hmoVm h°ü& (E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
E-16. AÎnamoµOJma H$m AW© h°
E-13. Jar~r H$_ H$aZo Ho$ {bE {~hma gaH$ma ¤mam (A) O~ bmoJ H$m_ H$aZo Ho$ B¿Nw>H$ Zht h°ß
{ZÂZ{b{IV _| go H$m°Z-gr `moOZm ewÍ$ H$s
JB© h°? (B) O~ bmoJ AnZr j_Vm go H$_ H$m_
(A) MGNREGA H$a aho hmoß
(B) JEEViKA
(C) O~ bmoJ R>rH$ go H$m_ Zht H$a aho hmoß
(C) MMUY
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht (E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(D) More than one of the above E-20. The money spent by MNCs to
buy assets such as land,
building, etc., is called
(E) None of the above
(A) domestic investment
(A) advance
(C) Manufacturing, agriculture,
tertiary (B) deposit
(C) collateral
(D) More than one of the above
(D) More than one of the above
22/MIV/M–2023–06/S2 (M)/06-A 52
E-17. {ZÂZ{b{IV _oß go H$m°Z Xoe _oß amoOJma ÒVa E-19. d°úrH$aU H$s ‡{H´$`m H$mo gwJ_ ~Zm`m h°
na nßMdm{f©H$ gd}jU H$aVm h°?
(A) Ï`mnma Am°a {Zdoe Zr{V`m| Ho$
CXmarH$aU Zo
(A) amÔ¥>r` ‡{VXe© gd}jU gßJR>Z (EZ0
Eg0 Eg0 Amo0) (B) H•${f joà _| d•{’ Zo
(C) CÉ Q>°[a\$ Xa Zo
(B) ^maV H$s OZJUZm (D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(C) l_ Edß amoOJma _ßÃmb`
(A) V•Vr`H$ joÃ, {Z_m©U joÃ, H•${f joà E-21. EH$ n[agßn{Œm {Ogo CYmaH$Vm© G$UXmVm H$s
nwZ^w©JVmZ JmaßQ>r Ho$ Í$n _| Cn`moJ H$aVm h°,
Cgo H$hm OmVm h°
(B) H•${f joÃ, V•Vr`H$ joÃ, {Z_m©U joÃ
(A) A{J´_
(C) {Z_m©U joÃ, H•${f joÃ, V•Vr`H$ joà (B) O_m am{e
(C) gßnm{ú©H$
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht (E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
22/MIV/M–2023–06/S2 (M)/06-A 54
E-22. dÒVw-{d{Z_` ‡Umbr Ho$ ~mao _oß {ZÂZ{b{IV E-25. ——— H$m AW© h° {H$gr Im⁄ nXmW© _|
_| go H$m°Z-gm gÀ` Zht h°? H$moB© A›` nXmW© {_bmH$a CgH$s JwUdŒmm H$_
H$aZmü&
(A) {d{Z_` Ho$ _m‹`_ Ho$ Í$n _| YZ H$s
Cnb„YVm (A) {ZÂZ JwUdŒmm dmbm CÀnmX
(B) B¿N>mAm| H$m Xmoham gß`moJ (B) {_bmdQ>
(C) {d{Z_` Ho$ {bE dÒVwAm| H$s
(C) gpÂ_lU
Cnb„YVm
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$ (D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
E-23. G$U Ho$ Am°nMm[aH$ ÚmoVm| Ho$ H$m_H$mO H$s E-26. OrdZ Am°a gßn{Œm Ho$ {bE IVaZmH$ dÒVwAm|
{ZJamZr ——— ¤mam H$s OmVr h°ü& Am°a godmAm| H$m {dnUZ ——— Ho$ AßVJ©V
(A) H|$– gaH$ma AmVm h°ü&
E-24. {~hma H$s {dH$mg Xa Ho$ ~mao _| {ZÂZ{b{IV (E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
_| go H$m°Z-gm H$WZ JbV h°?
(A) 2017–18 _oß {~hma H$s AW©Ï`dÒWm E-27. {ZÂZ{b{IV _| go _w–m Ho$ AmYw{ZH$ Í$n H$s
H$s {dH$mg Xa 5% Wr O~{H$ amÔ¥>r` H$m°Z-gr _hŒdnyU© {deofVm h°?
AW©Ï`dÒWm H$s {dH$mg Xa 7% Wrü& (A) `h Xoe H$s gaH$ma ¤mam A{YH•$V h°
(B) 2016–17 _| V•Vr`H$ joà ¤mam
(B) `h H$s_Vr YmVw go ~Zm h°
CÉV_ {dH$mg Xa XO© H$s JB©ü&
(C) 2016–17 _| {Z_m©U joà ¤mam (C) `h dm{Up¡`H$ ~¢H$m| ¤mam Omar {H$`m
CÉV_ {dH$mg Xa XO© H$s JB©ü& OmVm h°
(A) Pakistan
(A) Darbhanga
(B) Nepal
(B) Siwan
(C) Bangladesh
(A) Groundwater
22/MIV/M–2023–06/S2 (M)/06-A 56
E-28. _mZd {dH$mg [anmoQ>©, 2023 Ho$ AZwgma E-31. {ZÂZ{b{IV _| go {~hma Ho$ {H$g {Obo H$s
{ZÂZ{b{IV _| go H$m°Z-gm Xoe EM0 S>r0 OZgߪ`m (2001–2011) H$s XeH$s`
AmB0 _| ^maV go D$na h°? d•{’ Xa 25 ‡{VeV go A{YH$ h°?
(A) nm{H$ÒVmZ
(A) Xa^ßJm
(B) Zonmb
(C) ~mßΩbmXoe (B) {gdmZ
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht (C) ZdmXm
E-34. The money value of all final E-36. The purpose of Central & State
goods and services produced Warehousing Corporation is
within a country during a
1. to provide storage facilities
particular year is called
2. to provide raw materials
22/MIV/M–2023–06/S2 (M)/06-A 58
E-33. ApÒWaVm Am°a ny±Or ImoZo Ho$ Omo{I_ Ho$ E-35. amÔ¥>r` ~h˛Am`m_r Jar~r gyMH$mßH$ Ho$ ~mao _|
—{Ô>H$moU go "{b{π$S> \ß$S>' {ZdoeH$m| Ho$ {bE {ZÂZ{b{IV _| go H$m°Z-gm H$WZ ghr h°?
EH$ gwa{jV {dH$În h°ü& {b{π$S> \ß$S> Ho$ 1. `h d°{úH$ ~h˛Am`m_r Jar~r gyMH$mßH$
gß~ßY _| {ZÂZ{b{IV _| go H$m°Z-gm H$WZ H$m amÔ¥>r`H•$V gßÒH$aU h°ü&
ghr h°?
2. Zr{V Am`moJ ~h˛Am`m_r Jar~r
gyMH$mßH$ (E_0 nr0 AmB0) Ho$ {bE
(A) {b{π$S> \ß$S> _w–m ~mOma Ho$ gmYZ h¢ü&
ZmoS>b EO|gr h°ü&
3. E_0 nr0 AmB0 H$s ~ogbmBZ [anmoQ>©
(B) {b{π$S> \ß$S> B{π$Q>r \ß$S> hß°ü&
Mm°Wo amÔ¥>r` n[adma ÒdmÒœ` gd}jU
(EZ0 E\$0 EM0 Eg0) na AmYm[aV
(C) {b{π$S> \ß$S> H$mo go~r ¤mam {d{Z`{_V h°ü&
{H$`m OmVm h°ü&
ghr CŒma H$m M`Z H$s{OEü&
22/MIV/M–2023–06/S2 (M)/06-A 60
E-37. ^maV _| _w–m Amny{V© Ho$ gßX^© _|, (B) {dú{d⁄mb`m|/ÒHy$bm| _| {ejU
{ZÂZ{b{IV _| go H$m°Z-gm H$WZ gÀ` h°? _m∞S>Áyb ewÍ$ H$aHo$ {ejm Ho$ _m‹`_ go
(A) M3 g~go A{YH$ Vab _w–m Amny{V© C⁄{_Vm H$mo ‡moÀgm{hV H$aZm
_mn h°ü& (C) ZE B›ä`y~oQ>am| Ho$ {dH$mg H$mo
(B) M2 g~go A{YH$ Vab _w–m Amny{V© gw{dYmOZH$ ~ZmZm Am°a _m°OyXm
_mn h°ü& B›ä`y~oQ>am|/gm_m›` ~w{Z`mXr T>m±Mo Ho$
ÒWmZm|/gh-H$m`©erb ÒWmZm| Ho$ {dÒVma
(C) M1 g~go A{YH$ Vab _w–m Amny{V© H$m g_W©Z H$aZm
_mn h°ü&
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
E-40. Cn^mo∫$m gßajU A{Y{Z`_ Ho$ AZwgma
E-38. {ZÂZ{b{IV _| go H$m°Z-gr {~hma _| Obdm`w- {ZÂZ{b{IV _| goo H$m°Z-gm/go ghr Zht h°/
bMrbo H•${f H$m`©H´$_ H$s {deofVm h°? h¢?
(A) {dH${gV \$gb H°$b|S>a Ho$ AZwgma 1. {Obm \$moa_ _| EH$ _{hbm gm_m{OH$
\$gbm| H$s g_` na `moOZm Ho$ AmYma H$m`©H$Vm© em{_b hmoJr
na \$gb ‡Umbr H$m n[aM`
2. am¡` Am`moJ _| EH$ Ï`{∫$ em{_b
(B) Ob, nmofU Am°a IanVdma Ho$ {bE hmoJm Omo CÉ ›`m`mb` H$m ›`m`mYre
gdm}Œm_ ‡~ßYZ n’{V`m±ü h° `m ahm h°
(C) Cnb„Y {_≈>r Am°a Obdm`w 3. {Obm \$moa_ _| Mma gXÒ` hm|Jo
n[apÒW{V`m| Ho$ AZwgma Ï`dhm`© \$gb 4. amÔ¥>r` Cn^mo∫$m {ddmX {ZdmaU Am`moJ
{d{dYrH$aU _| EH$ Ï`{∫$ em{_b hmoJm Omo gdm}É
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$ ›`m`mb` H$m ›`m`mYre h° `m ahm h°
ghr CŒma H$m M`Z H$s{OEü&
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(A) 1
22/MIV/M–2023–06/S2 (M)/06-A 62
PART—III
( POLITICAL SCIENCE )
P-1. ^maV Ho$ gß{dYmZ _| {ZÂZ{b{IV _| go {H$g P-4. amÔ¥>-{Z_m©U Ho$ AmYma^yV —{Ô>H$moU _| ä`m
^mfm H$mo amÔ¥>^mfm H$m XOm© {X`m J`m h°? gpÂ_{bV Zht h°?
(A) gamo{OZr Zm`Sy> P-5. gß{dYmZ g^m Zo gß{dYmZ H$mo AßJrH$ma {H$`m
(B) amOHw$_mar A_•V H$m°a (A) 26 ZdÂ~a, 1949 H$mo
(C) Bß{Xam Jm±Yr (B) 26 OZdar, 1950 H$mo
22/MIV/M–2023–06/S2 (M)/06-A 64
P-7. am¡` Ho$ Zr{V {ZXoeH$ VŒd {bE JE h¢ P-10. AgÀ` H$WZ H$s nhMmZ H$s{OEü&
(A) H$ZmS>m Ho$ gß{dYmZ go (A) bmoH$g^m H$m ‡W_ Am_ MwZmd df©
1951 _| Am`mo{OV h˛Amü&
(B) Am`ab¢S> Ho$ gß{dYmZ go (B) ÒdVßÃVm Ho$ ~mX go hr ^maV _| MwZmdm|
Ho$ {bE EH$ {Zdm©MZ joà Ho$ g^r
(C) {~´{Q>e gß{dYmZ go
‡À`m{e`m| Ho$ Zm_ dmbo _V-nÃm| H$m
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$ Cn`moJ hmo ahm h°ü&
(C) 1990 Ho$ XeH$ Ho$ AßV go
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht BboäQ¥>m∞{ZH$ dmoqQ>J _erZm| Ho$ ¤mam
_V-nÃm| go _VXmZ H$s Ï`dÒWm Ho$
{dÒWmnZ H$s ewÈAmV h˛B©ü&
P-8. {ZÂZ{b{IV _| go {H$gH$m gÂ~›Y am¡`
MwZmd Am`moJ go h°? (D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(A) 73dm± gß{dYmZ gßemoYZ A{Y{Z`_
(B) 67dm± gß{dYmZ gßemoYZ A{Y{Z`_ P-11. {ZÂZ{b{IV _| go {H$gH$m gÂ~›Y "na_mXoe'
go h°?
(C) 54dm± gß{dYmZ gßemoYZ A{Y{Z`_
(A) ›`m`mb` `h XoIVm h° {H$ H$moB©
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$ nXm{YH$mar AnZm {d{YH$ H$V©Ï` nyam
Zht H$a ahm h° Am°a {H$gr Ï`{∫$ Ho$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht A{YH$ma H$m A{VH´$_U H$a ahm h°
(B) `{X ›`m`mb` H$mo `h nVm bJVm h°
P-9. ^maV _| MwZmdm| Ho$ gÂ~›Y _| {ZÂZ{b{IV _| {H$ H$moB© Ï`{∫$ {H$gr nX-{deof H$mo
go H$m°Z-gm gÀ` h°? YmaU H$aZo H$m A{YH$mar Z hmoVo h˛E
^r Cg nX H$mo YmaU {H$E h˛E h°, Vmo
(A) gmd©^m°_ d`ÒH$ _Vm{YH$ma ›`m`mb` Cg Ï`{∫$ H$mo nXYmaH$ hmoZo
go amoH$ gH$Vm h°
(B) ~h˛Xbr` Ï`dÒWm
(C) ›`m`mb` `h AmXoe XoVm h° {H$
(C) ÒdVßà {Zdm©MZ Am`moJ {Ja‚Vma Ï`{∫$ H$mo CgHo$ gm_Zo
CnpÒWV {H$`m OmE
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$ (D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht (E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
22/MIV/M–2023–06/S2 (M)/06-A 66
P-12. ^maVr` gß{dYmZ H$m AZw¿N>oX 324(1) P-15. AmYma^yV gßaMZm {g’m›V Ho$ {df` _|
gÂ~p›YV h° {ZÂZ{b{IV _| go H$m°Z-gm H$WZ gÀ` h°?
(A) CnamÔ¥>n{V go
(A) `h EH$ ^maVr` ›`m{`H$ {g’m›V h°ü&
(B) {Zdm©MZ Am`moJ go
(C) ›`m`nm{bH$m go (B) `h {g’m›V Ho$edmZßX ^maVr Ho$g _|
^maV Ho$ gdm}É ›`m`mb` Ho$ {ZU©`
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
na AmYm[aV h°ü&
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(C) `h {g’m›V Ho$db gßd°Ym{ZH$ gßemoYZm|
P-13. gßK gyMr Ho$ {df` _| {ZÂZ{b{IV _| go na bmJy hmoVm h°ü&
H$m°Z-gm H$WZ AgÀ` h°?
(A) gßK gyMr _| ‡{Vajm, {dXoer _m_b|, (D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
~¢qH$J O°go amÔ¥>r` _hŒd Ho$ {df` h¢ü&
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(B) nyao Xoe Ho$ {bE BZ _m_bm| _| EH$ Vah
H$s Zr{V`m| H$s AmdÌ`H$Vm h°ü& Bgr
H$maU BZ {df`m| H$mo gßK gyMr _|
S>mbm J`m h°ü& P-16. ^maV Ho$ {Z`mo{OV {dH$mg _m∞S>b Ho$ gßX^© _|
(C) gßK gyMr _| d{U©V {df`m| Ho$ ~mao _| {ZÂZ{b{IV H$WZm| na {dMma H$s{OE VWm
H$mZyZ ~ZmZo H$m A{YH$ma Ho$db Ho$›– JbV H$WZ H$mo nhMm{ZEü&
gaH$ma H$mo h°ü&
(A) `h _m∞S>b {dH$mg Ho$ USSR _m∞S>b
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$ go ‡o[aV Wmü&
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(B) ‡W_ nßMdfu` `moOZm Ho$ ‡mÍ$n
P-14. {H$g am¡` Zo ^maV _| nhbr J°a-H$m±J´ogr XÒVmdoO H$mo 1951 _| Omar {H$`m
am¡` gaH$ma H$mo MwZm? J`m Wmü&
(D) More than one of the above (D) More than one of the above
22/MIV/M–2023–06/S2 (M)/06-A 68
P-17. gß{dYmZ Ho$ AZwgma, gßKr` {dYm`r {ZH$m` P-20. ^maVr` gß{dYmZ Ho$ {H$g AZw¿N>oX Ho$
H$mo H$hm OmVm h° AZwgma, A›` {nN>ãS>o dJm] Ho$ H$Î`mU H$mo
~ãT>mdm XoZm gaH$ma Ho$ {bE A{Zdm`© h°?
(A) Ho$db bmoH$g^m
(A) AZw¿N>oX 356
(B) Ho$db am¡`g^m
(C) gßgX (B) AZw¿N>oX 340
P-19. 1990 Ho$ nÌMmV≤ ^maVr` amOZr{V `wJ Ho$ (E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
{df` _| {ZÂZ{b{IV _| go H$m°Z-gm H$WZ
ghr h°?
P-22. ä`m EH$ hr Ï`{∫$ H$mo EH$ go A{YH$ am¡`m|
(A) `h Am{W©H$ gwYmam| na Am_ gh_{V H$m am¡`nmb {Z`w∫$ {H$`m Om gH$Vm h°?
H$m `wJ h°ü&
(A) hm±
(B) `h JR>~ßYZ gaH$mam| H$m `wJ h°ü&
(B) Zht
(C) `h gßK Ho$ ~mha Òdm`ŒmVm Ho$ {bE
‡mßVr` AmH$mßjmAm| _| d•{’ H$m `wJ h°ü& (C) AÒWm`r Vm°a na hr _mÃ
(D) More than one of the above (D) More than one of the above
22/MIV/M–2023–06/S2 (M)/06-A 70
P-23. g_dVu gyMr H$m CÑoI h° P-26. AZw¿N>oX 280 gÂ~p›YV h°
P-24. gmd©^m°_ _Vm{YH$ma H$m AW© `h h° {H$ _V P-27. _m°{bH$ H$V©Ï`m| H$mo {H$g g{_{V H$s
XoZo H$m A{YH$ma {Z`ß{ÃV Zht hmoVm h° {g\$m[ae na gß{dYmZ _| OmoãS>m J`m?
P-25. {ZÂZ{b{IV _| go {H$gH$s {Z`w{∫$ ^maV Ho$ P-28. {H$g Xoe _| "\$ÒQ>©-nmÒQ>-X-nmoÒQ>' ‡Umbr
amÔ¥>n{V ¤mam H$s OmVr h°? h°?
(D) More than one of the above (C) Mulk Raj Anand
(E) None of the above (D) More than one of the above
(D) More than one of the above (D) More than one of the above
22/MIV/M–2023–06/S2 (M)/06-A 72
P-29. VmãS>r-{damoYr Am›XmobZ H$s ewÈAmV {H$g P-32. bmoH$Vßà Ho$ A›V{d©amoYm| H$mo Bß{JV H$aZo Ho$
am¡` _| h˛B©? {bE {H$gZo "X Eoflnb H$mQ>©' Zm_H$ ZmQ>H$
{bIm?
(A) AmßY´ ‡Xoe
(A) {d{b`_ eoäg{n`a
(B) Ho$ab
(B) Om∞O© ~Zm©S>© em∞
(C) Amo{S>em
(C) _wÎH$ amO AmZßX
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
P-30. Eogo {dYo`H$, {OZ_| ÒnÔ> Í$n go H$amamonU `m
H$am| H$s g_m{· go gÂ~p›YV ‡mdYmZ hmoVo h¢, P-33. "X ~S>©Z Am∞\$ S>o_moH´o$gr' Zm_H$ nwÒVH$
C›h| {H$g loUr _| aIm OmVm h°? {H$gZo {bIr?
(A) YZ {dYo`H$
(A) _ho›– ‡gmX qgh
(B) {dŒm {dYo`H$
(B) ‡Vmn ^mZw _ohVm
(C) gmYmaU {dYo`H$
(C) nm∞b ~´mg
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(D) More than one of the above (E) None of the above
(E) None of the above
P-39. Who among the following is
P-36. Which of the following credited with deep-rooting of
countries is considered to have democracy in India?
a majoritarian democratic
(A) Jawaharlal Nehru
polity?
(B) Mahatma Gandhi
(A) Sri Lanka
(D) More than one of the above (E) None of the above
(D) More than one of the above (D) More than one of the above
22/MIV/M–2023–06/S2 (M)/06-A 74
P-35. {ZÂZ{b{IV _| go {H$g Xoe Zo EH$X_ AmaÂ^ P-38. EH$ bmoH$Vmp›ÃH$ amO Ï`dÒWm _| gŒmm gßKf©
go hr AnZr bmoH$Vmp›ÃH$ Ï`dÒWm _| H$m g~go gw›Xa ‡H$ma {ZÂZ{b{IV _| go
gmd©^m°{_H$ d`ÒH$ _Vm{YH$ma bmJy {H$`m H$m°Z-gm h°?
Wm?
(A) MwZmd
(A) {~´Q>oZ
(B) {d–moh
(B) \´$mßg
(C) OZ Am›XmobZ
(C) ^maV
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
P-36. {ZÂZ{b{IV _| go {H$g Xoe _| EH$ P-39. BZ_| go {H$go ^maV _| bmoH$Vßà H$mo Jham
~h˛_VdmXr bmoH$Vmp›ÃH$ amOÏ`dÒWm H$m H$aZo H$m lo` {X`m OmVm h°?
hmoZm _mZm OmVm h°?
(A) Odmhabmb ZohÍ$
(A) lrbßH$m
(B) _hmÀ_m Jm±Yr
(B) {~´Q>oZ
(C) MmÍ$ _Oy_Xma
(C) X{jU H$mo[a`m
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
22/MIV/M–2023–06/S2 (M)/06-A 76
SPACE FOR ROUGH WORK / aµ\$ H$m`© Ho$ {bE ÒWmZ
22/MIV/M–2023–06/S2 (M)/06-A 78
SPACE FOR ROUGH WORK / aµ\$ H$m`© Ho$ {bE ÒWmZ
HHH
‡ÌZ-nwpÒVH$m
A
^mfm, gm_m›` A‹``Z Am°a gm_m{OH$ {dkmZ
g_` : 2:30 KQ>o nyUm™H$ : 150
‡ÌZm| Ho$ CŒma XoZo go nhbo ZrMo {bIo AZwXoem| H$mo ‹`mZ go nãT> b|ü&
_hŒdnyU© AZwXoe
1. Bg ‡ÌZ-nwpÒVH$m _| ^mfm (Ah©Vm), gm_m›` A‹``Z VWm gm_m{OH$ {dkmZ Ho$ ‡ÌZ h¢ü& gm_m{OH$ {dkmZ _| B{Vhmg, ^yJmob,
AW©emÛ Edß amOZr{V-emÛ {df` em{_b h¢ü& gm_m{OH$ {dkmZ Ho$ C∫$ Mma {df`m| _| go {H$›ht Xmo {df`m| H$mo MwZ|, {OZ_| go EH$
{df` B{Vhmg `m ^yJmob A{Zdm`© h°ü&
2. ^mJçI, ^mfm (Ah©Vm) _| ‡ÌZ gߪ`m 1 go 30, ^mJçII, gm_m›` A‹``Z _| ‡ÌZ gߪ`m 31 go 70 VWm ^mJçIII, B{Vhmg _| ‡ÌZ
gߪ`m H-1 go H-40, ^mJçIII, ^yJmob _| ‡ÌZ gߪ`m G-1 go G-40, ^mJçIII, AW©emÛ _| ‡ÌZ gߪ`m E-1 go E-40 Edß
^mJçIII, amOZr{V-emÛ _| ‡ÌZ gߪ`m P-1 go P-40 VH$ h¢ü& ^mJçII VWm ^mJçIII _| ‡ÌZ Am°a CZHo$ CŒma AßJ´oOr Edß {h›Xr _|
_w{–V h¢ü&
3. g^r ‡ÌZm| H$m AßH$ g_mZ h°ü&
4. narjm AmaÂ^ hmoVo hr Amn AnZr ‡ÌZ-nwpÒVH$m H$s Om±M H$a XoI b| {H$ BgHo$ D$na Xm`t Amoa ‡ÌZ-nwpÒVH$m H$s ˚m•ßIbm
_w{–V h°ü& H•$n`m Om±M b| {H$ nwpÒVH$m _| aµ\$ H$m`© hoVw Mma n•>m| (n•> gß0 76 go 79) g{hV nyao 80 _w{–V n•> h¢ Am°a H$moB©
‡ÌZ `m n•> {~Zm N>nm h˛Am `m \$Q>m h˛Am `m Xmo~mam Am`m h˛Am Vmo Zht h°ü& nwpÒVH$m _| {H$gr ‡H$ma H$s Ãw{Q> nmZo na VÀH$mb
BgHo$ ~Xbo Bgr ˚m•ßIbm H$s Xygar ghr nwpÒVH$m bo b|ü&
5. Bg n•> Ho$ D$na {ZYm©[aV ÒWmZ _| AnZm AZwH´$_mßH$ AdÌ` {bI|ü& ‡ÌZ-nwpÒVH$m na Am°a Hw$N> Z {bI|ü&
6. ‡ÌZm| Ho$ CŒma XoZo Ho$ {bE AmnH$mo drjH$ ¤mam AbJ go CŒma nÃH$ {X`m Om`oJmü& AnZo CŒma nÃH$ Ho$ n•>-1 na {ZYm©[aV ÒWmZ _|
AnZm Zm_ VWm A›` {ddaU AdÌ` {bI| A›`Wm AmnH$m CŒma nÃH$ Om±Mm Zht Om`oJmü&
7. CŒma nÃH$ Ho$ n•>-2 na {ZYm©[aV ÒWmZ _| AnZo AZwH´$_mßH$ VWm ‡ÌZ-nwpÒVH$m H$s ˚m•ßIbm A, B, C `m D O°gm Bg
‡ÌZ-nwpÒVH$m Ho$ AmdaU n•> Ho$ D$na Xm`t Amoa Aß{H$V h°, go gÂ~p›YV d•Œm H$mo H$mbr/Zrbr Ò`mhr Ho$ ~m∞b-nm∞B›Q> noZ go AdÌ`
Hy$Q>~’ H$a|ü& CŒma nÃH$ na ‡ÌZ-nwpÒVH$m ˚m•ßIbm Aß{H$V Zht H$aZo AWdm JbV ˚m•ßIbm Aß{H$V H$aZo na CŒma nÃH$ H$m ghr
_yÎ`mßH$Z Zht hmoJmü&
8. ‡À`oH$ ‡ÌZ Ho$ nm±M CŒmaçç(A), (B), (C), (D) Am°a (E) H´$_ na {X`o J`o h¢ü& CZ_| go Amn g~go ghr Ho$db EH$ CŒma H$mo MwZ| Am°a
AnZo CŒma nÃH$ na Aß{H$V H$a|ü& AmnH$m Hw$b ‡m·mßH$ AmnHo$ ¤mam CŒma nÃH$ _| Aß{H$V ghr CŒmam| na {Z^©a H$aoJmü&
9. CŒma nÃH$ _| ‡À`oH$ ‡ÌZ gߪ`m Ho$ gm_Zo nm±M d•Œm Bg ‡H$ma ~Zo h˛E h¢çç A , B , C , D Am°a E ü& ‡ÌZm| Ho$ CŒma XoZo Ho$ {bE
AmnH$mo AnZr ng›X Ho$ Ho$db EH$ d•Œm H$mo H$mbr/Zrbr Ò`mhr Ho$ ~m∞b-nm∞B›Q> noZ go {M{ïV H$aZm h°ü& ‡À`oH$ ‡ÌZ Ho$ {bE Ho$db EH$
CŒma H$mo MwZ| Am°a Cgo AnZo CŒma nÃH$ _| {M{ïV H$a|ü& Amn CŒma nÃH$ _| `{X EH$ ‡ÌZ Ho$ {bE EH$ go A{YH$ d•Œm _| {ZemZ bJmVo h¢,
Vmo AmnH$m CŒma JbV _mZm Om`oJmü& CŒma nÃH$ _| CŒma H$mo {M{ïV H$aZo Ho$ {bE Ho$db H$mbr/Zrbr Ò`mhr Ho$ ~m∞b-nm∞B›Q> noZ
H$m hr ‡`moJ H$a|ü& {H$gr ^r ‡H$ma H$m H$mQ>-Hy$Q> AWdm n[adV©Z _m›` Zht h°ü&
10. ‡ÌZ-nwpÒVH$m go H$moB© nfim \$mãS>Zm `m AbJ H$aZm _Zm h°ü& ‡ÌZ-nwpÒVH$m Am°a CŒma nÃH$ H$mo narjm Ad{Y _| narjm ^dZ go ~mha
H$Xm{n Z bo Om`|ü& narjm Ho$ g_mnZ na CŒma nÃH$ drjH$ H$mo AdÌ` gm¢n X|ü& CgHo$ ~mX AmnH$mo AnZr ‡ÌZ-nwpÒVH$m AnZo gmW
bo OmZo H$s AZw_{V h°ü&
11. D$na Ho$ AZwXoem| _| go {H$gr EH$ H$m ^r nmbZ Zht H$aZo na Amn na Am`moJ Ho$ {ddoH$mZwgma H$ma©dmB© H$s Om gH$Vr h° AWdm AmnH$mo
XS> {X`m Om gH$Vm h°ü&
12. A‰`Wu CŒma nÃH$ H$mo AnZr CnpÒW{V _| Self Adhesive LDPE Bag _| nyar Vah go n°H$/grb H$admZo Ho$ CnamßV hr narjmH$j
H$mo N>moãS>|ü&
Note : English version of the instructions is printed on the First Page of this Booklet.
80 24DK2—50862×4