II- Tác phẩm “Truyền kì mạn lục” 1- Nguồn gốc- xuất xứ: +/ Trân trọng vẻ đẹp, khát vọng
+/ Trân trọng vẻ đẹp, khát vọng của người
1- Nhan đề: Ghi chép tản mạn những
chuyện kì lạ được lưu truyền trong dân
gian.
2- Thể loại: truyện truyền kì
- Loại văn xuôi tự sự, có nguồn gốc từ văn
học Trung Quốc, thịnh hành từ thời
Đường.
- Thường mô phỏng những cốt truyện dân
gian hoặc dã sử vốn được lưu truyền
rộng rãi trong nhân dân.
- Xen kẽ những yếu tố kì ảo, nhưng mạch
chính vẫn là chuyện có thực, chuyện trần
thế.
3- Số lượng: 20 truyện (cuối mỗi truyện
thường có lời bình của tác giả hoặc
những người đương thời).
4- Nhân vật: Hai tuyến nhân vật
- Những người phụ nữ có nhân cách có
phẩm hạnh nhưng cuộc đời lại gặp nhiều
éo
le oan khuất.
- Những người trí thức có tâm huyết
nhưng bất mãn với thời cuộc không chịu
trói
mình trong vòng danh lợi.
III- Chuyện người con gái Nam Xương:
- Xuất xứ: Truyện thứ 16/20 truyện của
“Truyền kì mạn lục”.
- Nguồn gốc: Được sáng tạo từ truyện cổ
tích Việt Nam “Vợ chàng Trương”.
- Nhân vật chính: Những người phụ nữ có
nhân cách có phẩm hạnh nhưng cuộc
đời lại gặp nhiều éo le oan khuất.
2 - Đại ý:
- Cuộc đời oan khuất của một thiếu phụ
nhan sắc, đức hạnh.
- Thể hiện ước mơ của nhân dân ta: Ở
hiền gặp lành, người làm ơn sẽ được trả
ơn
xứng đáng.
3- Giá trị nội dung, nghệ thuật:
* Nội dung:
- Giá trị hiện thực:
+/ Phản ánh những thối nát, bất công của
xã hội phong kiến: chế độ nam quyền, coi
trọng quyền uy của kẻ giàu.
+/ Phản ánh số phận bi thảm của nhân
dân, nhất là người phụ nữ (vì chiến tranh,,
những bất công của xã hội phong kiến).
- Giá trị nhân đạo:
+/ Thể hiện niềm thương cảm đối với số
phận người phụ nữ.
phụ nữ.
+/ Thể hiện ước mơ của nhân dân: ở hiền
gặp lành.
* Nghệ thuật: (Tài năng của tác giả)
- Cách dựng truyện:
+/ Có kịch tính; tình tiết phát triển, được
dẫn dắt hợp lí, có dụng ý.
+/ Trên cơ sở một cốt truyện có sẵn, tác
giả sắp xếp lại một số tình tiết, thêm bớt
hoặc tô đậm những tình tiết có tính chất
quyết định đến diễn biến của truyện nhằm
tăng tính bi kịch, làm cho truyện hấp dẫn
hơn.
+/ Yếu tố kì ảo được đưa xen kẽ với các
yếu tố thực => Thể hiện rõ tính truyền kì,
truyện trở nên hấp dẫn hơn; làm cho thế
giới lung linh, mơ hồ trở nên gần với cuộc
đời thực, làm tăng độ tin cậy, khiến người
đọc không cảm thấy ngỡ ngàng.
- Cách xây dựng nhân vật:
+/ Có tính cách, ngôn ngữ riêng.
+/ Được đặt vào các tình huống, qua hành
động, ngôn ngữ để bộc lộ tính cách.
PHÂN TÍCH CỤ THỂ thủy chung với chồng, chăm sóc con thơ. Đêm đêm, nàng chỉ bóng
I- Vẻ đẹp ngoại hình của Vũ Nương: mình in trên
Nhà văn giới thiệu “tính đã thùy mị, nết na, lại thêm tư dung tốt đẹp” vách đùa với con là cha Đản cũng là thể hiện khát khao gia đình sum
- Nhan sắc tươi thắm, toát lên vẻ đoan trang, phúc hậu của người họp.
phụ nữ VN. - Khi bị chồng nghi oan:
- Tính nết hiền lành, nhẫn nhịn hết lòng vun vén cho hạnh phúc gia +/ Nàng cố phân trần, giãi bày để chồng hiểu rõ tấm lòng mình: nói
đình. đến thân phận
II- Các vẻ đẹp phẩm chất của Vũ Nương: mình “vốn con kẻ khó, được nương tựa nhà giàu”, nhắc đến tình
1- Phẩm chất 1: Hết lòng vun đắp hạnh phúc gia đình: nghĩa vợ chồng
- Khi chồng chưa đi lính: Hiểu rõ tính cả ghen, đa nghi của chồng, “sum họp chưa thỏa tình chăn gối, chia phôi vì động việc lửa binh”,
nàng hết lòng nàng còn
giữ gìn khuôn phép, không từng để vợ chồng phải thất hòa. khẳng định tấm lòng thủy chung, trong trắng “cách biệt ba năm giữ
- Khi chồng ra trận, nàng đảm đang mọi công việc nhà chồng, yêu gìn một tiết. Tô
kính mẹ chồng
son điểm phấn từng đã nguôi lòng, ngõ liễu tường hoa chưa hề bén - Mẹ chồng mất, nàng lo tang ma chu đáo như đối với mẹ đẻ của
gót”, đặc biệt mình vậy.
nàng cầu xin chồng đừng nghi oan cho mình. - Nhân cách, lòng hiếu thảo của nàng đã được mẹ chồng trước khi
=> Nàng đã hết lòng tìm cách hàn gắn hạnh phúc gia đình đang có mất khẳng định,,
nguy cơ tan vỡ. đánh giá rất khách quan: “Xanh kia quyết chẳng phụ con cũng như
2- Phẩm chất 2: Một người con dâu rất mực hiếu thảo: con đã chẳng
- Hết lòng yêu kính mẹ chồng. Chồng ra trận, nàng ở nhà tận tình phụ mẹ”.
chăm sóc mẹ 3- Phẩm chất 3: Là một người mẹ rất mực yêu thương con:
chồng. - Hết lòng chăm sóc, nuôi dạy con thơ khôn lớn.
- Mẹ chồng ốm: nàng hết lòng chạy chữa thuốc thang, lễ bái thần - Đêm đêm nàng chỉ bóng mình đùa với con là cha: không muốn con
phật, còn lấy lời thiếu vắng
ngọt ngào khuyên lơn. tình yêu thương của người cha và cũng là chuẩn bị cho ngày cha con
đoàn tụ.
4- Phẩm chất 4: Là một người vợ trong
trắng, thủy chung với chồng:
- Khi mới về nhà chồng: Hiểu rõ tính cả
ghen, đa nghi của chồng, nàng hết lòng
giữ gìn khuôn phép, không từng để vợ
chồng phải thất hòa.
- Trong đêm tiễn chồng ra trận: (Lời thoại
1- SGK)
Rót chén rượu đầy tiễn chồng và bày tỏ
những lời chan chứa yêu thương, nhớ
nhung.
+/ Không mong vinh hiển, chỉ mong chồng
bình an trở về - ước mong bình dị, đầy
tình yêu thương.
+/ Thương chồng, cảm thông trước những
vất vả, gian lao chồng sẽ phải chịu đựng
(d/c).
+/ Lo sợ kì hạn đã qua “mùa dưa chín quá
kì” mà chồng vẫn chẳng được về.
+/ Khắc khoải bày tỏ nỗi nhớ nhung (d/c) -
Mọi cảnh vật hiện ra trước mắt đều tác
động đến tâm trạng mong nhớ chồng của
nàng.
- Trong thời gian chồng ra trận:
+/ Một mực thủy chung :“cách biệt ba năm
giữ gìn một tiết. Tô son điểm phấn từng
đã nguôi lòng, ngõ liễu tường hoa chưa
hề bén gót”.
+/ Nỗi nhớ chồng cứ khắc khoải, dằng
dặc theo năm tháng: Mỗi khi thấy “bướm
lượn đầy vườn” (đây là hình ảnh ước lệ
chỉ cảnh mùa xuân tươi vui), hay “mây
che
kín núi’ (là cảnh mùa đông ảm đạm) đều
khiến nàng nhớ đến chồng.
+/ Đêm đêm, chỉ bóng mình in trên vách
đùa với con là cha Đản cũng là để vơi nỗi
nhớ chồng, thể hiện sự gắn bó với chồng
như hình với bóng, hơn thế nữa là sự
khát
khao sum họp gia đình cùng chồng.
- Khi bị chồng nghi oan:
+/ Bày tỏ thân phận của mình: “Vốn con
kẻ khó… lửa binh”
+/ Khẳng định tấm lòng trong trắng, thủy
chung của mình: “Cách biệt ba năm…”
+/ Van xin chồng đừng nghi ngờ cho
mình: “Mong chàng đừng một mực nghi
oan
cho thiếp…”
+/ Nhưng TS vẫn không tin, thậm chí
không nghe cả lời biện bạch của bà con,
xóm
làng. Quá thất vọng vì cuộc hôn nhân
không thể nào hàn gắn, nên nàng “tắm gội
chay sạch, ra bến Hoàng Giang, ngửa
mặt lên trời mà than...” rồi gieo mình
xuống
sông Hoàng Giang tự vẫn.
=> Đây là hành động quyết liệt cuối cùng
để bảo toàn danh dự, có nỗi tuyệt vọng
đắng cay, nhng cũng có sự chỉ đạo của lí
trí. Lời than như một lời nguyền xin
thần sông chng giám nỗi oan khuất và tiết
sạch giá trong của nàng.
- Khi “sống” dưới Thủy cung:
+/ Đau đớn bởi ỗi oan chưa được giải,
khao khát được trở về phục hồi danh dự.
+/ Vẫn nặng tìn với chồng: khi Phan Lang
nhắc đế việc chồng con vẫn mong đợi
nàng trở về, Vũ Nương đã “ứa nước mắt
khóc”.
5- Phẩm chất 5: * Có tấm lòng bao dung,
nặng tình với cuộc đời, ơn nghĩa thủy
chung:
- Dù đã “sống” sung sướng ở thế giới
khác nhưng vẫn quan tâm đến chồng con,
phần mộ tổ tiên.
- Dù bị Trương Sinh gây bao đau khổ
nhưng vẫn không một lời trách móc
chồng,
hơn thế còn “đa tạ tình chàng” vì đã thấu
hiểu và giải oan cho mình.
- Nàng không trở về nhân gian cũng vì
“cảm ơn đức của Linh Phi, đã thề sống
chết
cũng không bỏ”.
* Về nghệ thuật xây dựng nhân vật Vũ
Nương: Vũ Nương được đặt vào các tình
huống khác nhau để qua hành động, lời
nói và nhiệt tình ngợi ca của tác giả để
bộc
lộ tính cách. Mặc dù là một thiếu phụ “vốn
con kẻ khó”, chắc chắn không có điều
kiện được học hành nhưng ngôn ngữ của
nàng thường mang tính ước lệ, bao giờ
cũng dịu dàng, chân thành, mềm mỏng,
có tình, có lí. Vẻ đẹp của nàng chính là
hiện thân cho vẻ đẹp truyền thống của
người phụ nữ Việt Nam.