Prof. Dr.

Hüseyin YOLCU
Kastamonu Üniversitesi
Eğitim Fakültesi
 YÖNETİM VE YÖNETİM BİLİMİNİN GELİŞİMİ
Yönetim, insanlık tarihi kadar eski bir kavramdır.
* Anaerkillikten yönetimli bir döneme geçişin maddi ve teknik temelinin
atıldığı neolitik devrimin etkisi,
* Kimse tarafından yönetilmeyen eşitler birliğinin, Asya ve Avrupa
arasında tunç madeni ve savaş yoluyla kurulan ilişki ile değişmesi,
*Demir madeninin eritilip dökülmesi ve “savaş şefi”
* M. Ö. 5000 yılında Sümerler tarafından ilk kez yazılı kayıtların tutulması
vb.
* Yönetimde maliyet hesapları, denetim ve personel sistemi (1400’ ler
Venedikliler)
* Thomas More: Utopiada (1500) ideal yönetimin tanımı
* Machiavelli 1524 “The Prince” adlı kitap
 YÖNETİM NEDİR?

*Yönetim, ortak bir amacın

gerçekleştirilebilmesi için eldeki insan ve
madde kaynağının etkili biçimde
kullanılmasıdır.
*Örgütü saptanan amaçlara ulaştırma ve
amaçlarına uygun biçimde yaşatmadır.
*Örgüt için belirlenen politika ve kararları
uygulama, işlerin yapılmasını sağlamadır.
 EĞİTİM YÖNETİMİ
“Eleştirel bakış açısıyla okulu yönetmek, dünyayı yönetmekten
çok, değiştirmeyi hayal etme işidir.” (Giroux, 1992)
Eğitim yönetimi, toplumun eğitim gereksinimlerini karşılamak
üzere kurulan eğitim örgütünü, önceden belirlenen amaçları
gerçekleştirmek için, etkili işletmek, geliştirmek ve yaşatmak sürecidir.
 EĞİTİM YÖNETİMİNİN KENDİNE ÖZGÜ ÖZELLİKLERİ

1. Eğitim doğrudan veya dolaylı olarak insanlarla ilgili hizmettir.

2. Eleştirici bir tutum geliştirmek genellikle eğitimin temel amacıdır.
3. Eğitim örgütlerinin başarılarını yeterli olarak değerlendirmeyi engelleyen etkenler
vardır.
4. Eğitim, onu denetleyen güçlerin yapısı bakımından da öteki örgütlerden farklıdır.
5. Okul çalışanları genellikle mesleki öğretim görmüştür.
EĞİTİM YÖNETİMİNİN KENDİNE ÖZGÜ ÖZELLİKLERİ
6. Eğitim kurumlarının yapısı ve örgütlenmesi özel dikkat
gerektirir.
7. Eğitim sisteminin temel girdisi ve çıktısı içinde yer aldığı
çevrenin insanıdır.
8. Eğitimle ilgilenen ve onu doğrudan ve dolaylı olarak
denetlemeye çalışanların sayısı oldukça çoktur.
9. Toplumun eğitim sisteminden beklentisi ile ilgisi dengeli
değildir. Beklentiler yüksek ama ilgi düşük olabilmektedir.
10. Eğitim kurumları olan okulların yöneticileri öğretmenler
arasından seçilmektedir.
11. Eğitim kurumları çevre ve yörenin gereksinimlerini
karşılamakla yükümlü olmalarına karşın yönetiminin merkezi
sisteme bağlı oluşu bunu güçleştirmektedir.
 OKUL YÖNETİMİ

Okul, eğitim sisteminin en işlevsel parçasıdır. Eğitim

siteminin eylemsel sınırlarını ve çevresini belirler. Okul, eğitim
sisteminin sınırında, uçta, ilk düzeyde, üretim amaçlı somut
örgütlenmesidir. Okulun özellikleri, okul yönetiminin önemini
arttırmaktadır.

Okullar eğitim sisteminin alt sistemleri olarak

düşünüldüğünde, okul yönetimi de eğitim yönetiminin bir alt sitemi
olarak ele alınabilir. Okul yönetimi bir bakıma eğitim yönetiminin
sınırlı bir alana uygulanmasıdır. Eğitim yönetimi nasıl yönetimin
eğitime uygulanmasından oluşuyorsa, okul yönetimi de eğitim
yönetiminin okula uygulanmasından oluşmaktadır.

Okul yönetimi, okulu önceden belirlenmiş amaçlara

ulaştırmak için eldeki tüm madde ve insan kaynağının katkılarını
bütünleştirmek, etkili biçimde kullanmak, amaçlara dönük politika ve
kararları uygulamak olarak ifade edilebilir.
 OKUL YÖNETİMİNDE ROL OYNAYAN ÖĞELER
İç Öğeler:
* Yöneticiler
* Öğretmenler
* Diğer personel (memurlar, teknik personel, sağlık personeli, eğitim
uzmanları, hizmetliler vb.
Dış Öğeler:
* Anne-babalar
* Çevredeki baskı grupları
* Yönetim yapısı
* İş piyasası
* Merkez örgütü vb.
Teknik Beceri İnsancıl Beceri Kavramsal Beceri
 OKUL MÜDÜRÜNÜN SORUMLULUKLARI
1. Okulun amaçlarını ve felsefesini açıklamak,
2. Okulun politikasını saptamak ve tanıtmak,
3. Okul etkinlikleri için ihtiyaçları karşılamak,
4. Okulda katılımcı ve demokratik yönetimi geliştirmek,
5. Okulda kişiler ve gruplar arası ilişkiler kurmak,
6. Öğretim ve eğitim etkinliklerini planlamak,
7. Okulun çevresinin değerlerini incelemek ve desteğini kazanmak,
8. Okul içi ve dışı öğelerle iletişim ve eşgüdüm sağlamak,
9. Etkili bir işletme yönetimi geliştirmek ve uygulamak,
10. Yapılan çalışmaları sürekli izlemek ve değerlendirmek.
 OKUL MÜDÜRÜNÜN GÖREVLERİ
1. Personel İşleri: Personel ihtiyacının belirlenmesi, personelin işe alınması, istihdam
edilmesi, yer değiştirmesi, yetiştirilmesi, geliştirilmesi, değerlendirilmesi, denetlenmesi,
yükseltilmesi, sicil ve disiplin işlemleri (ödüllendirme, cezalandırma), sağlık ve askerlik
işlemleri, özlük işlemleri, emekliye ayrılma vb.
2. Öğrenci İşleri: Öğrencilerin okula kaydedilmesi, devamının izlenmesi, nakil ve kayıt
silme işlemlerinin yapılması, sınavlar ve sınıf geçme ile ilgili işlemlerin yapılması, mezuniyet
ve diploma işlemleri, sağlık ve güvenlik ile ilgili işlemler, kimlik, paso düzenleme ve askerlik
ile ilgili işlemler.
3. Öğretimle İlgili İşler: Okulun yıllık öğretiminin planlanması, öğretimle ilgili kitap
ve araç-gereçlerin sağlanması, öğretmenler kurulu toplantılarının yapılması, Kütüphane ile
ilgili işlemler, öğretimin yapılması ve izlenmesi ile ilgili işlemler.
4. Eğitimle İlgili İşler: Rehberlik hizmetlerinin yapılması, öğrenci disiplin işleri, okulda
nöbet işleri, eğitici çalışmalar ve beden eğitimi ile ilgili işler, okul aile birliği ve okul koruma
derneği ile ilgili işler, okul çevre ilişkilerinin düzenlenmesi vb.
5. Okul İşletmesiyle İlgili İşler: Okul bina ve tesislerinin donatım, bakım ve onarım
işleri, temizlik, sivil savunma işleri, yazı, hesap ve ayniyat işleri, kooperatif, kantin ve döner
sermaye işleri vb.
 Liderlik, beklentilerin de ötesinde grup etkinliklerini etkileme sürecidir.
 Liderlik etkilemek, yönü, yolu, hareketi ve düşünceyi tayin etmektir.
 Liderlik, etkileme gücüne sahip olmaktır.
 Liderlik bütüncül ve hedef odaklı takımlar kurmaktır.
 Liderlik, diğerlerini kendi çıkarlarından feragat etmeye ikna etmek ve onların
grubun amaçlarını kendi amaçlarıymış gibi kabul etmelerini sağlamaktır.
 Liderlik, diğer insanları bireysel sorunlarını bir kenara bırakarak, grubun
iyiliği için ortak bir hedefi izlemeye ikna etmektir.
Liderlik, izleyenleri grubun amaçlarını gerçekleştirme doğrultusunda
ikna etme sürecidir. Liderlik süreç olarak görülürken; lider bu süreci
harekete geçiren kişi olarak kabul edilmektedir .
 LİDERLİK VE YÖNETİCİLİK

1. Liderlik ve yöneticilik birbirinden

farklıdır.
2. Liderlik, formal konuma bağlı değildir.
3. Liderlik, politiktir.
4. Liderlik, kültüreldir.
5. Liderlik, tinsel bazı özelliklerin ön plana
çıktığı bir süreçtir.
 LİDERLİĞİN GÜÇ KAYNAKLARI

Uzmanlık Karizmatik
Yasal Güç Ödül Gücü Zorlayıcı Güç
Gücü Güç
 LİDER VE YÖNETİCİ (KARŞILAŞTIRMA)
 Lider, grup üyelerince izlenen kişidir. Tüm yöneticiler lider değildir. Yöneticilerin grup üyelerinin çoğu tarafından benimsenmesi
gerekmez. Lider ise grup üyelerinin tamamı ya da çoğunluğu tarafından izlenen kişidir.

 Yönetici örgütsel amaçları gerçekleştirmeye çalışır. Liderin temel ilgi alanı izleyenlerin ihtiyaçlarının karşılanmasıdır. Yönetici
örgütsel amaçları gerçekleştiremediği zaman başarısız olurken, lider grup beklentilerini karşılayamadığı zaman başarısız olur.

 Lider uzun vadeli ve ufkun ötesini düşünür. Yönetici kısa vadeli ve günlük olayları düşünür.

 Yönetici başkaları adına çalışan, önceden belirlenen amaçlara ulaşmak için çaba harcayan, işleri planlayan, uygulatan ve denetleyen
kişidir. Lider ise bağlı bulunduğu grubun amaçlarını belirleyen ve bu amaçlar doğrultusunda grup üyelerini etkileyen ve davranışa
yönelten kişidir.

 Liderin temel ilgi alanı, izleyenlerinin gereksinimlerinin karşılanmasıdır. Yönetici ise örgütsel amaçları gerçekleştirmeye çalışır.
Yönetici örgütsel amaçları gerçekleştirmediğinde başarısız olurken, lider grup beklentilerini karşılamadığında başarısız olur.
 LİDER VE YÖNETİCİ (KARŞILAŞTIRMA)
 Yönetici çoğu kez başkaları tarafından belirlenmiş görevleri yerine getirir. Oysa lider, içinde bulunduğu gruptan doğar,
görevler belirler ve bu görevleri yapmaları için grubu davranışa yöneltir.
 Yönetici, gücünü yasa, yönetmelik, tüzük gibi biçimsel yapılardan alırken, lider başkalarına iş yaptırma gücünü kişisel
özelliklerinden alır.
 Liderler işte coşku yaratmayı, riske girmeyi, fırsat ve ödülleri yüksek tutmayı tercih ederler, yöneticiler ise var olan
konumlarını koruma güdülerinden dolayı riske girmezler, konumlarında kalmalarını sağlayan günlük rutin işlere
yönelmeyi tercih ederler.
 Liderler, empatik yollarla, sezgileriyle insanların önce düşünce ve duyguları, sonra eylemleri ile ilgilenirler, yöneticiler
astları ile dolaylı olarak iletişim kurarlar, onları emirlerle itaate zorlarlar.
 Liderlerin duygu dünyaları çok zengindir, çok güçlü duyguları ile çevrelerini etkilerler ve işlerini bir zorunluluk, bir yük
olarak görmezler. Yöneticiler, çoğunlukla yük olarak algıladıkları rutinleri yerine getirmeye çalışırlar