2 - Yer Altı Ölçmeleri

TBMYO
HARİTA ve KADASTRO PROGRAMI

443-4004 / 722-4004
ARAZİ ÖLÇMELERİ IV DERSİ
YER ALTI ÖLÇMELERİ
Mersin
2023
Yeraltı ölçmelerini
Yeraltı ölçme türlerini
Yeraltı ölmelerinde dikkate dilmesi gerekenleri
Yeraltı ölçmelerinin nasıl yapılacağını

öğreneceksiniz.
Yer altı Ölçmeleri
Yeraltında yapılan ölçümlerin yeryüzündeki sabit noktalara bağlanmasına yeraltı ölçmeleri denir.
Sağlıklı yeraltı ölçmeleri için;
• plana bağlı kalınması,
• sonuçlarını bilerek ve hesaplayarak
• en önemlisi doğru ölçümlerle ilerlenmesi gerekmektedir.
İnsan hayatı her şeyden önemlidir. Bu yüzden yerin altında gerçekleştirilen ölçümlerin büyük bir hassasiyetle
yapılması gerekmektedir.
https://www.trtizle.com/canli/tv/trt-belgesel https://www.youtube.com/watch?v=zcfO6vL8V6s&ab_channel=2014HDBelgeseller
1. Türkiye’de Maden Mevzuatı
Ülkemizde 1985 tarihinde kabul edilen 3213 Sayılı Maden Kanunu’na göre madencilik faaliyetleri
yürütülmektedir.
• Madenler devletin hüküm ve tasarrufunda olup dâhil oldukları arazinin mülkiyetinde değildir.
• Maden haklarından ilk müracaat, arama ruhsatı, buluculuk, görünür rezerv geliştirme ve işletme ruhsatı
haklarının hiçbiri paylara bölünemez. Her biri bir bütün olarak işleme girer, devredilebilir ve mirasa konu
olabilir.
• Maden haklarından; Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan ve medeni haklarını kullanma ehliyeti olan kişi ve
kanunlarımıza göre şirketler, kamu iktisadi teşebbüsleri (KİT) ve ortaklıkları ile kamu kurum ve kuruluşları
yararlanabilmektedir.
• Çıkarılan maddenden devlet pay alır, buna devlet hakkı denir. Madenin satış fiyatından %4 oranında ancak
grubuna göre %1 ile %8 arasında devlet hakkı vardır.
• Maden arama ve/veya işletme ruhsatı alan kişi yasalara göre maden bulursa bunu teknik raporlarıyla bildirir
ve buluculuk belgesi alır. Bulucusu madeni işletmezse madeni işleten bulucuya yıllık üretimin % 1’ ini öder.
• Madenler temel anlamda 5 gruba ayrılır.
I. Grup madenler; yol ve inşaat yapımın malzemeleriyle tuğla, seramik vb. yapım malzemeler.
II. Grup madenler ; mermer vb. taşlar.
III. Grup madenler ; deniz, göl ve kaynak suyundan çıkarılan tuz, gaz ve sular
IV. Grup madenler ;Endüstriyel hammaddeler, Enerji hammaddeleri, Metalik madenler.
V. Grup madenler ; değerli ve yarı değerli minarellerdir.
I. Grup madenler IV. Grup madenler
II. Grup madenler
V. Grup madenler
III. Grup madenler

• Maden saha genişlikleri yasayla her maden grubu için sınırlandırılmıştır. 1/25000 ölçekli 4 haritayı
geçmeyecek, sınırları 1/25000 ölçekli 6° üretilmiş harita koordinatlarıyla ve pafta adıyla belli edilir.
Başvuruda saha tek bir kapalı şekil olmalıdır. Koşulları sağlamayanın başvurusu kabul edilmez.
• Arama faaliyeti için V. Grup madenlerde arama sertifikası, II-III ve IV. Grup madenlerde arama ruhsatı
almadan maden arama yapılamaz.
• 1/500 veya başka uygun bir ölçekte imalat haritası istenir, yer altı ve yer üstü çalışma alanları galeri, kuyu
vb. gösterilir, yer altı ve yer üstü kot ve koordinat birliği sağlanması gerekir.
• Üretim yapıldığı yıllarda en az iki kesitle çalışma gösterilir.
• Maden arama ve işletme dönemlerinde, ruhsat sahibi özel mülkiyete konu araziyi ruhsat amacına uygun
irtifak ve/veya intifa hakkı tesis ederek kullanmak isterse Bakanlığa müracaat edebilir. Bakanlık
kamulaştırma kanununa göre bilirkişi görevlendirerek irtifak ve/veya intifa hakkı bedelinin tespitini
yaptırır.
• Bedelini ödeyerek hakkını alan ruhsat sahibi amacı dışında kullanamaz, süresi dolduğunda düzenleyerek
terk etmekle yükümlüdür, aksi durumlarda tazminat öder.
• I. Grup madenler için kamulaştırma yapılmaz.
2. Açık Madenlerde Jeodezik Çalışmalar
• Tüm çalışma sahasını içine alacak şekilde nirengi ağı tesis edilir.
• Nirengi ağlarının arasına poligon noktaları tesis edilir.
• İşletme sahasının poligon ve nirengilere dayalı olarak aplikasyonu yapılır ve köşe noktaları işaretlenir.
• Arazideki tüm detaylar (ayrıntılar) ölçülür ve arazinin hâlihazır haritası üretilir.
• Sondaj yerleri ilgili maden ve jeoloji mühendisince belirlendiğinde alımı yapılarak haritaya işaretlenir.
Açık mermer madeni

Yapılan sondaj çalışmaları neticesinde maden damarı ile ilgili bilgi sahibi olunur ve işletmeye açılacak saha
belirlenir.
İşletme sahasında;
a) Orman kullanma talebi: Orman sahası kullanılması gerekiyorsa, orman sahasının ölçülerek tespit
edilmesi gerekir. Orman işletme müdürlüğüne yapılan haritalar ve yüzölçümü hesaplarıyla irtifak hakkı
istenir ve kira ödenir.
b) Kamulaştırma haritalarının yapılması: maden sahasında özel mülkiyete konu taşınmazlar varsa 1/2000
ölçekli kamulaştırma haritası yapılır.
• İlgili kadastro müdürlüğünden parsellerin bilgileri alınır. Yapılan haritada ada, parsel bilgileri
kamulaştırmaya giren girmeyen kısımları gösterilir.
• Koordinat sistemleri kadastro ile aynı olmalıdır. Maden dairesi başkanlığına kamulaştırma için başvurulur.
c) Yol Aplikasyonu: işletme için gerekli olan yol en az eğimle planlanır ve topoğrafik haritada hazırlanarak
araziye aplike edilir.
d) Enerji Nakil Hattı Aplikasyonu: İşletmenin ihtiyacı olan elektriğin en yakın trafodan taşınması ve
direklerin bir doğru üzerinde olması gözetilir. Direk yerleri harita üzerinde işaretlenir, gerekli izinleri
alındıktan sonra araziye aplike edilir.
e) Dekopaj ve Kübaj Hesapları: Sahanın topoğrafik haritası çıkarılır. Açık işletmelerde madene kadar olan
toprağın hafriyat yapılarak çıkarılan toprak hacmi hesabına dekopaj denir.
Bir sahadaki örtü malzemesi ile buna karşılık çıkarılacak olan cevher miktarı arasındaki orandır (𝑚3 /𝑡𝑜𝑛,
3 3
𝑚ö𝑟𝑡ü /𝑚𝑐𝑒𝑣ℎ𝑒𝑟 )
Toprak çıkarılan yerin tekrar haritası yapılır. Maden çıkarıldıkça tekrar harita yenilenir ve haritalardaki
kesitlerden çıkan maden miktarı hesaplanır. Yapılan hacim hesabına kübaj hesabı denir.
Jeolojide herhangi bir jeolojik birimin

herhangi bir kazı yapmadan yüzeyde
gözlenebilen kısmına mostra denmektedir.
f) İmalat Haritaları: Maden ocağının yıllık imalatını göstermek için yapılır.
g) Takeometrik Çalışmalar: Arazi 10-15 m’de bir adımlanarak poligon noktasından kutupsal alım
yöntemine göre ölçülür. Kot ve koordinatlar aynı anda elde edilir.
h) Büro Çalışması: Alınan ölçülerden topoğrafik harita çizilir. Enkesitlerin alanları hesaplanır.
1. Orman kullanma talebi

2. Kamulaştırma haritalarının yapılması
3. Yol Aplikasyonu
4. Enerji Nakil Hattı Aplikasyonu
5. Dekopaj ve Kübaj Hesapları
6. İmalat Haritaları
7. Takeometrik Çalışmalar
8. Büro Çalışması
Bu kesitlerin hesaplanmasında farklı formüller kullanılabilmektedir.
Ardışık kesitler arasındaki toprak şekli kesik piramit olarak kabul edilir ve hacimlerin yaklaşık değeri
hesaplanır.
Ortalama Alanlar Yöntemi ile Hacim Hesabı

Örnek 1. Aşağıdaki arazinin tüm köşeleri diktir. Arazide açık kömür madeni bulunmaktadır. Başlangıçtaki
kotlar köşe noktalarda yazılıdır. Parantez içindeki kotlar maden alındıktan sonraki kotlar olduğuna göre
çıkarılan kömür miktarını hesaplayınız.
Önce teras kotundan kot farkları bulunur.
h1= 286,65-284,30= 2,35 m
h2= 287,90-285,10= 2,80 m
h3= 290,05-286,25= 3,80 m
h4= 291,18-286,27= 4,91 m
h5=288,10-285,88= 2,22 m
h6=285,50-284,53= 0,97 m
h7=284,27-283,88= 0,39 m
Daha sonra üçgen alanları hesaplanır.
Şimdi Hacim hesabı yapılabilir.
3. Yer altı Ölçmeleri
• Yeraltı maden işletmeleri için 1/50 ile 1/500 ölçekli harita,
• kömür madenlerinde 1/1000 ölçekli harita yapılarak işe başlanır.
Yer altı ölçmelerinin hassas yapılması gerektiğinden büyük ölçekler kullanılmaktadır.
3.1. Yer altına Giriş Şekilleri
Galeriler
tüneller
kuyular
a) Galeri: Bir tarafı kapalı olan tünele denir.
3.1. Yer altına Giriş Şekilleri
b) Tünel: İki ucu açık galerilerdir. c) Kuyu: Yeraltı ile yeryüzünü birbirine bağlayan asansör boşluğu
şeklinde düşey yollar.
d) Damar: Tabaka şeklinde bulunan maden.
e) Mostra: Yeryüzünde bir madenin açığa çıkmış ve çıplak göz ile
görülen kısmı, yani maden yatağının yüzeyi ile yeryüzünün ara
kesiti.
f) Bür: Yerüstü ile bağlantısı olmayan ve katlar arasını birleştiren
kuyu.
g) Amenajman: Maden işletmelerinde maden çıkarma dışındaki
tüm işlere denir, örneğin açık madende dekopaj işlemi.
h) Yatım: Meyil, açısal yön farkı.
ı) Yatım Açısı: Bir damarın çekül doğrusuna dik deniz düzlemiyle ile
yaptığı yön farkı (açı).
i) Pano: Çıkarmaya hazırlanmış maden kütlesi ya da damarı.
3.2. Yer altı Ölçmelerini Yerüstü Ölçmelerinden Farkları
• Karanlıkta çalışma zorunluluğu: Örneğin aletten hedefi görmekte zorluklar.
• Dar ortamlarda çalışmanın getirdiği zorluklar.
• Noktaların tavanda alınması.
• Dik gözlemler yapmak gerekliliği.
• Hassas çalışma zorunluluğu: Yerüstünde bir poligon güzergâhını dayalı güzergâh şeklinde tesis ederek
kontrol eder iken; yeraltında ise açık poligonda yapmak zorunda kalabiliriz. Bunun sonucu olarak da
hataların ortaya çıkması olasıdır.
• Çalışma koşullarının zorluğu: karanlık, toz, sıcaklık, gaz vb. zor şartlar.
• Ölçme zamanı: Yapılan maden işleriyle birlikte ölçüm yapmak.
Yer altında 20 m’ye kadar ısı yeryüzüyle aynıdır. 20 m’den sonra ısı artar. Zeminin cinsine göre her 20-50 m
(ortalama 33 m) de 1° C artar. Yapılan ölçülere ısı düzeltmesi getirilir. Çok derine inilmişse klima sistemi
gerekebilir.
Her 100 m derinliğe inildiğinde hava basıncı 9 mm cıva yüksekliği artar, yer altında barometrik nivelman
kullanılabilir.
3.3. Yer altında Noktaların İşaretlenmesi
Yeryüzünde nasıl poligon noktaları tesis ediliyorsa yeraltında da sabit yeri değişmeyecek ölçü noktaları tesis
edilir. Noktalar üç şekilde tesis edilebilir.
• Tabana
• Tavana
• Yan duvara (dikme)
Taban Noktaları
Galerinin tabanında genellikle geçici noktalar tesis edilir. Tavan çok yüksekse bazı durumlarda tabana tesis
edilir.
Tavan Noktaları
Poligonlar çoğunlukla tavana atılır. Tavanda açılan bir deliğe kuru ve sağlam bir ağaçtan takoz çakılır.
Tavan noktaları
Dikme Noktaları
Galerilerin yan duvarlarına atılan noktalarda düşey bir hareket olması çok zor olacağından nivelman röper
noktaları için uygun olmaktadır.
Bazı durumlarda poligon noktaları da yan duvarlara atılmaktadır.
3.3.1. Noktaların İşaretlenmesinde Dikkat Edilecek Hususlar
• Poligon noktaları tavana olmazsa tabana; nivelman noktaları yan duvara atılmalıdır.
• Noktalar bulması kolay olan yerlere atılmalıdır.
• Noktalar ölçümün rahat yapılacağı yerlere atılmalıdır.
• Galerilerin dönüş noktalarına poligon atılmalı ki güzergâh bağlanabilsin.
• Poligon noktaları olabildiğince uzak mesafelere atılmalıdır, 2-3 m’de bir poligon atmak, hataları
artıracaktır.
• Poligon noktaları gergin hat olarak atılmaya çalışılmalıdır.
• Poligon noktaları galerilerin ortasında trafiği engelleyecek yerlere değil, kenarlara doğru atılmalıdır.
3.3.2. Noktaların Numaralandırılması
a) Noktalar levha şekline göre ayrılması: Noktaların cinsine göre levha yapılır.
b) Aynı çeşit levha yapılmışsa, levha üzerinde isimlendirmeyle cinsi belirtilir.

• P.P. Pusula Poligonu (Açıları Pusula ile ölçülen poligon)
• T.P. Teodolit Poligonu (Açıları Teodolitle ölçülen poligon)
• N.R. Nivelman Röperi (Kot noktaları)
3.3.2. Noktaların Numaralandırılması
T.P. Teodolit Poligonu

3 Kat Numarası
18 Kattaki noktanın numarası
N.R. Nivelman Röperi

4 Kat Numarası
02 Kattaki noktanın numarası
3.3.3. Yer altı Ölçmeleri Klasik Aletleri
Asma Daire
Noktaların oluşturduğu doğrunun eğimi ölçmekte kullanılır.
Lazerli Asma Daire
Üç noktaya göre düzlem oluşturmakta kullanılır. Asma Daire
Klizimetre
Eğim açısı ölçmekte kullanılır.
Klizimetre
Lazerli Asma Daire
3.3.3. Yer altı Ölçmeleri Klasik Aletleri
Uzun mesafe Lazer işaretleyici
Yeraltında doğrultuları işaretleyerek gösterir.
Asma Pusula
Dar ve basık galerilerde ölçü noktalarına bağlanmış gergin tele bağlanarak
manyetik açıklık açısını ölçmekte kullanılır.
2.3. Yer altı Ölçmeleri
2.3.4. Yer altında Uzunluk Ölçmeleri
Yeraltında da yerüstünde olan yöntemler kullanılsa da dar tünel, kuyu ve
galerilerde çalışmak gerekliliği ve karanlık olması nedeniyle, yeryüzünden
farklı alet ve bazı özel yöntemler kullanılır.
Yeraltında uzunluklar yeryüzünde olduğu gibi totalstation ile ölçülebilir.
Bazı durumlarda;
ölçme zinciri,
madenci şeridi,
kuyu şeridi kullanılır.
3.4. Yer altında Uzunluk Ölçmeleri
Poligonlar arası mesafe çelik şerit metre yatay tutularak parça parça ölçülür.
3.4.1. Asma Daireyle Yatay Uzunluk Yöntemi
İki poligona gergin tel çekilir boyu ölçülür, bu eğik uzunluktur. Telin her iki tarafına asma daire asılarak telin
iki ucunda eğim açısı ölçülür.
Açıların ortalaması alınır. Ölçülen eğim açısı ve eğik kenardan, yatay kenar hesaplanır.
3.4.2. Nokta Atlama Yöntemi
• İşlem için gerekiyorsa tavandaki poligonlar arasına geçici noktalar işaretlenir, teodolit bir noktaya kurulur
bir sonraki noktaya bakılarak eğim açısı okunur.
• L1, L2, L3, L4 eğik uzunlukları ölçülür. En son poligona varıldığında dönüşe geçilir, bu seferde alet
kurulmayan noktalara alet kurulur ve dönüşte eğik uzunluklar ve eğim açıları okunur.
• 𝐿𝑑ö𝑛üş yapılan ölçümlerle benzer şekilde hesaplanır.

Nokta atlama yöntemi
3.4.3. Kesişen Doğrular Yöntemi
Bu yöntem, nokta atlama yöntemine benzer şekilde gerçekleştirilir. Burada nokta atlamadan tüm noktalara
alet kurularak
• eğik uzunluklarla,
• eğim açıları ölçülür.
Gidiş ve dönüş birlikte yapıldığından nokta atlama yönteminden daha hızlıdır. Hesap aynı şekilde yapılır.
Kesişen doğrular yöntemi
3.4.4. Total station (Elektronik Takeometre) ile Kenar Ölçümü
Günümüzde sıklıkla madenlerde total station kullanılmaktadır. Totalstation ile doğrudan yatay, eğik ve düşey
kenar ölçülebilir, kayıt edilebilir ve bilgisayarlara aktarılabilir.
• Alım,
• aplikasyon,
• alan hesabı,
• kesit alımı vs. yapılabilir.
3.4.5. Yer altındaki Uzunlukların Yeryüzüne İzdüşümü
• Yer altında ölçülen uzunluklar yeryüzünden daha kısadır. Yer merkezine yaklaştıkça uzunluklarda
küçülmeye düşey doğrultu (çekül) yakınsaması denir.
• Kuyu ağzındaki çekülleme bazı il kuyu dibindeki çekül iplerinin oluşturduğu baz arasında, kuyu derinliğine
bağlı olarak fark meydana gelmektedir.
• Yer altında ölçülen bir uzunluk S’ ise yerüstünde S uzunluğuna karşılık gelmektedir. İşlem benzerlikten
yapılır.
Buradan S ya da S’ hangisi biliniyorsa diğeri hesaplanır.
R: yarıçap
Yeraltındaki uzunluğun yeryüzü izdüşümü

3.4.5. Yer altındaki Uzunlukların Yeryüzüne İzdüşümü
Örnek 2. S=304,65m , H=962,78m, h=498,50m, S’=? (R=6370 km)
3.5. Madenlerin Yeryüzüyle Konum Bağlantısı
3.5.1. Yatay ve Eğik Girişli Madenlere Koordinat Taşıma
Yatay ve eğik (60° ′ye kadar) galerilerde madene koordinat taşıma yeryüzündekinden farklı değildir.
Aşağıdaki şekilde gözüktüğü gibi yeryüzünden başlayan poligon güzergâhı ile madene bağlanılır.
Yeraltına koordinat bağlantısı

3.5.1. Yatay ve Eğik Girişli Madenlere Koordinat Taşıma
Madende noktalar arası ölçümler, tavana atılmış noktalarda şekilde gösterildiği gibi tavandan çeküllemeyle
alet ve reflektör merkezlenerek yapılır.
Tavana atılan noktalara alet ve reflektör merkezleme

3.5.2. Kuyu Girişli Madenlere Koordinat Taşıma
a) Optik Yöntem
Kuyu dibinden kuyu ağzına veya kuyu ağzından kuyu dibine tam düşey doğrultuda özel dürbünlü total station
ile gözlem yapılır. Bu ölçümlerde lazerli aletler kullanılabilir. Bu şekilde yer üzerinde koordinat verilen nokta
yer altına düşey doğrultuda indirilmiş olur.
b) Çekülleme Yöntemi
İki Kuyudan Nokta Çeküllemesi
Düşey kuyuyla yeraltına inilen madenlerin yeryüzüyle bağlantısı zordur. Yeryüzünde koordinatı hesaplanmış bir
noktanın çekülle izdüşümünün madene indirilmesine nokta çeküllemesi denir.
İki veya daha fazla kuyudan çekülleme yapılarak A ve B gibi noktaların izdüşümü madende çekül sarkıtılarak
veya uzun mesafe lazer işaretleyiciyle yapılır.
• Daha sonra (A’P1) = φ alınarak, gerçek semt
açısıyla poligon hesabı yapılır yer altı
poligonlarının koordinatları bulunmuş olur.
• İlk olarak yeryüzünde AB doğrultusunun semt açısı hesaplanır.
• Yeraltına atılan noktaların ilk semt açısı (A’P1) = 0. 𝑔 0000 alınarak geçici
poligon hesabı yapılır. B’ noktasının geçici YB’’ ve XB’’ koordinatları bulunur.
(A’B’) ile (A’B’’) arasında φ kadar bir dönüklük açısı meydana çıkar.
• A’ koordinatları A noktasıyla aynı alınarak B’’ noktasına semt açısı hesaplanır.
Örnek 3. Aşağıda şekli verilen bir madene atılan yeraltı poligonlarının koordinatlarını hesaplayınız. A ve B
noktalarından çeküllemeyle noktalar madene indirilmiştir.
A’ noktasının koordinat değerleri ve yeraltına atılan noktaların ilk semt açısı

2 (A’P1) = 0.𝑔 0000 alınarak geçici poligon hesabı yapılır. B’ noktasının geçici olarak
YB’’ ve XB’’ koordinatları bulunur.
3
(AP1’)
(AP1’)
φ açısı başlangıç semt açısı olarak tekrar poligon hesabı yapılırsa yeraltı poligonlarının koordinatları
bulunmuş olur.
4
Tek Kuyudan Nokta Çeküllemesi
Tek Kuyu varsa bu yönteme başvurulur. Yeryüzünde poligon hattı oluşturularak A ve B poligonlarına koordinat
verilir. Kuyunun en az iki noktasından çekülleme yapılarak madene koordinat taşınır.
Tek kuyudan çift nokta çeküllemesi

A’ ve B’ noktaları birbirine çok yakın olduğundan üzerine alet kurulmaz, devamına poligon hattı döşenir.
Tek kuyudan çift nokta çeküllemesinin madende poligon hattına bağlanması

A ile A’ ve B ile B’ noktaları aynı düşeyde olduklarından koordinatları aynı alınabilir.
𝐴𝐵 = (𝐴′ 𝐵′ ) ve 𝐴𝐵 = 𝐴′𝐵′ = 𝑎 olmaktadır.
P1 noktasındaki alet ile S1 ve 𝛾 ölçülür.
𝐴෣
′ 𝐵′𝑃 üçgeninde Sinüs teoremi uygulanır.
1
3. Yeraltı Ölçmeleri
Bundan sonrası bildiğimiz poligon hesabıyla yer altı poligonlarının koordinatları hesaplanabilir.
3.6. Yer altına Kot Taşınması
3.6.1. Eğik Girişli Madenler
Kot taşıma işlemi yeryüzündeki geometrik ve trigonometrik nivelmandan farklı değildir. Tek fark
noktaların tavanda olması diyebiliriz.
Yeraltında Geometrik Nivelman
Kot taşıma işlemi yeryüzündeki geometrik ve trigonometrik nivelmandan farklı değildir. Tek fark
noktaların tavanda olması diyebiliriz.
Yeraltında Geometrik Nivelman
P.1 noktasının kotu biliniyorsa;
Örnek 4. 𝐻𝑃1 = 218.36 𝑚, 𝑔1 = 1.34, 𝑖2 = 0.89, 𝑔2 = 1.41, 𝑖3 = 1.67, 𝑔3 = 1.85 ve 𝑖4 = 0.82 ise poligon
noktalarının kotlarını bulunuz.
Yeraltı Trigonometrik Nivelmanı
Hesap aynıdır, durulan ve bakılan noktaların tavanda veya yerde olmasına göre hesapta küçük farklar aşağıda
gösterilmiştir.
Noktalar Tavanda
𝐻𝐵 = 𝐻𝐴 − 𝑎 + 𝑙. 𝑐𝑜𝑡𝑧 + 𝑡
𝐻𝐵 = 𝐻𝐴 − 𝑎 + 𝐿. 𝑐𝑜𝑠𝑧 + 𝑡
Yeraltı Trigonometrik Nivelmanı
Noktalar Tabanda
𝐻𝐵 = 𝐻𝐴 + 𝑖 + 𝑙. 𝑐𝑜𝑡𝑧 − 𝑡
𝐻𝐵 = 𝐻𝐴 + 𝑖 + 𝐿. 𝑐𝑜𝑠𝑧 − 𝑡
Örnek 5. 𝐻𝐴 = 462.38 𝑚, 𝑎 = 1.43 𝑚, 𝐿 = 34.25 𝑚, 𝑍 = 84𝑔 . 5492, 𝑡 = 0.85 𝑚 olduğuna göre 𝐻𝐵 =?
𝐻𝐵 = 𝐻𝐴 − 𝑎 + 𝐿. 𝑐𝑜𝑡𝑧 + 𝑡
𝐻𝐵 = 462.38 − 1.43 + 34.25 ∗ 𝑐𝑜𝑡(84𝑔 . 5492) + 0.85
𝐻𝐵 = 470.28 𝑚
Örnek 6. 𝐻𝐴 = −284.33 𝑚, 𝑙𝑎 = 13.20 𝑚, 𝑙𝑏 = 15.35 𝑚, 𝑍𝐴 = 104𝑔 . 1881, 𝑍𝐵 = 98𝑔 . 9519, 𝑡𝑎 = 1.39 𝑚 ve
𝑡𝑏 = 1.14 𝑚 olduğuna göre 𝐻𝐵 =?
𝐻𝐵 = 𝐻𝐴 + 𝑡𝑎 − 𝑙𝑎 . 𝑐𝑜𝑠𝑍𝐴 + 𝑙𝑏 . 𝑐𝑜𝑡𝑍𝐵 + 𝑡𝑏
𝐻𝐵 = −284.33 + 1.39 − 13.20 ∗ 𝑐𝑜𝑠(104𝑔 . 1881) + 15.35 ∗ 𝑐𝑜𝑠(98𝑔 . 9519 + 1.14)
𝐻𝐵 = −280.68 𝑚 𝑚
3.6.2. Kuyu Girişli Madenler
Derinliği fazla değilse çelik şerit metre sarkıtılarak doğrudan derinlik taşınmış olur. Derinlik fazla ise kuyu
şeridi veya ölçü telleri kullanılarak derinlik ölçülür.
3.6.2. Kuyu Girişli Madenler
Örnek 7. 𝐻𝐴 = 299.23 𝑚, 𝑔𝑎 = 1.32 𝑚, ℎ𝑘 = 325.90 𝑚, 𝑖𝑏 = 1.98 𝑚 olduğuna göre 𝐻𝐵 =?
𝐻𝐵 = 𝐻𝐴 + 𝑔𝑎 − ℎ𝑘 − 𝑖𝑏
𝐻𝐵 = 299.23 + 1.32 − 325.90 − 1.98 = −27.33 m

3.7. Yer altında Çıkarılan Kesitler
Boy Kesit
Galerilerin ray ekseni boyunca eğimin değiştiği noktalar tavandan ve tabanda nivelmanla ölçülerek profil
çıkarılır. Profilde tavan ve taban gösterilir.
Enkesit
Ray eksenine dik olacak şekilde tünelin istenilen noktalarında total station aleti kurulur, eğimin değiştiği
tüm noktalarda Zenit açısı ve alete uzaklığı ölçülerek 1/50, 1/100 ölçeklerinde kesitler oluşturulur.
Enkesit ölçüleri
DERS BİTMİŞTİR.
HAFTAYA GÖRÜŞMEK ÜZERE…

2 - Yer Altı Ölçmeleri

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

2 - Yer Altı Ölçmeleri

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

2 - Yer Altı Ölçmeleri

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TBMYO

HARİTA ve KADASTRO PROGRAMI

YER ALTI ÖLÇMELERİ

Yeraltı ölçme türlerini

Yeraltı ölmelerinde dikkate dilmesi gerekenleri

Yeraltı ölçmelerinin nasıl yapılacağını

II. Grup madenler

III. Grup madenler

Açık mermer madeni

Jeolojide herhangi bir jeolojik birimin

1. Orman kullanma talebi

Ortalama Alanlar Yöntemi ile Hacim Hesabı

b) Aynı çeşit levha yapılmışsa, levha üzerinde isimlendirmeyle cinsi belirtilir.

T.P. Teodolit Poligonu

N.R. Nivelman Röperi

• 𝐿𝑑ö𝑛üş yapılan ölçümlerle benzer şekilde hesaplanır.

Buradan S ya da S’ hangisi biliniyorsa diğeri hesaplanır.

Yeraltındaki uzunluğun yeryüzü izdüşümü

Yeraltına koordinat bağlantısı

Tavana atılan noktalara alet ve reflektör merkezleme

• İlk olarak yeryüzünde AB doğrultusunun semt açısı hesaplanır.

A’ noktasının koordinat değerleri ve yeraltına atılan noktaların ilk semt açısı

Tek kuyudan çift nokta çeküllemesi

Tek kuyudan çift nokta çeküllemesinin madende poligon hattına bağlanması

𝐻𝐵 = 462.38 − 1.43 + 34.25 ∗ 𝑐𝑜𝑡(84𝑔 . 5492) + 0.85

𝐻𝐵 = −284.33 + 1.39 − 13.20 ∗ 𝑐𝑜𝑠(104𝑔 . 1881) + 15.35 ∗ 𝑐𝑜𝑠(98𝑔 . 9519 + 1.14)

𝐻𝐵 = 299.23 + 1.32 − 325.90 − 1.98 = −27.33 m

HAFTAYA GÖRÜŞMEK ÜZERE…

You might also like