Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 88

BEŞİKTAŞ BELEDİYESİ-PLAN ve PROJE MÜDÜRLÜĞÜ

BEŞİKTAŞ İLÇESİ
KENTSEL DÖNÜŞÜM ve YENİLEME
STRATEJİ ve EYLEM PLANI

KENTSEL STRATEJİ VE PROJE GELİŞTİRME DANIŞMANLIK LTD. ŞTİ


İdare : Beşiktaş Belediyesi Plan ve Proje Müdürlüğü

İşin Adı : BEŞİKTAŞ İLÇESİ KENTSEL DÖNÜŞÜM VE YENİLEME STRATEJİ VE EYLEM PLANI HAZIRLANMASI İŞİ

Yüklenici : Kentsel Strateji ve Proje Geliştirme Danışmanlık Ticaret ve İnşaat Ltd. Şti

ONAY MAKAMI ADI SOYADI İMZA TARİH

Y.Şehir Plancısı: Gülşah ÖZSOYDAN / /2008

Plan ve Proje Müdürü : H.Haluk BARUT / /2008

YÜKLENİCİ : A.Faruk GÖKSU / / 2008

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 2


I. Aşama - VİZYON BELİRLEME

I.1 VİZYON, MİSYON VE STRATEJİK AMAÇLAR

I.1.1 Kentsel Dönüşüm Stratejik Planın vizyonu;


İÇERİK
I.1.2 Kentsel Dönüşüm Stratejik Planının misyonu;

I.1.3 Stratejik Amaçlar

II. Aşama-YOL HARİTASI

II.1 MEVCUT DURUM ANALİZİ

GİRİŞ II.1.1 YASAL ÇERÇEVE

1. Kentsel Dönüşüm, Kentsel Yenileme, Kentsel Projeler, 1- YENİLEME YASASI (5366)


Stratejik Plan ve Eylem Planı İlişkisi
2 - DÖNÜŞÜM YASA TASLAĞI
1.1. Stratejik Plan
II.1.2 BEŞİKTAŞ İLÇESİ PLAN SÜRECİ
1.2. Kentsel Projeler
1- BEŞİKTAŞ 2025 STRATEJİK PLANI
1.3. Eylem Planı (Yol Haritası)
2-METROPOLİTAN ÇEVRE DÜZENİ PLANI
1.4. Kentsel Dönüşüm
2.1 Genel Makroform Kararları
1.5. Kentsel Yenileme
2.2 Mekansal Yapı Politikaları
AMAÇ
2.3 Ticaret ve Hizmetler

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 3


2.4 Kültür Endüstrileri ve Yer Seçim Kriterleri  21.08.1998 onanlı Beşiktaş Ortaköy Nazım

İmar Planı
2.5 Turizm

 22.07.2002 Beşiktaş Ortaköy Balmumcu Nazım


2.6 Planlama Bölge ve Altbölgeleri
İmar Planı
 Merkez Planlama Altbölgesi (MIA)
3.2- BEŞİKTAŞ DOLMABAHÇE ORTAKÖY 1/5000
 Mevcut MİA-Beyoğlu- Maslak Hattı
ÖLÇEKLİ KORUMA AMAÇLI NAZIM İMAR PLANI
 MİA GENİŞLEME VE MİA ÇEVRESİNİ
YENİLEMEYE YÖNELİK ÖZEL PLANLAMA II.1.3 MEVCUT DURUM
ALANI
 Kentsel Merkez / Ticaret Alanları
 BOĞAZİÇİ KÜMESİ
 Konut Alanları
3 - İMAR VE KORUMA PLANLARI
 Bölgeler
3.1 - İMAR PLANLARI
 Odaklar
 17.2.1954 Beyoğlu Nazım Planı
 Nirengiler

 29.7.1980 1/50000 Ölçekli İstanbul  Bağlantılar

Metropoliten Alan Nazım Planı  Sınırlar

 1/5000 ölçekli 18.02.1997 onanlı Balmumcu II.1.4 SWOT ANALİZİ

Nazım İmar Planı II.1.5 Sorunlar ve Fırsatlar

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 4


III.Aşama: MEKANSAL GELİŞME STRATEJİLERİ  İmar Hakları Transferi

III.1 HEDEFLER ve EYLEM ALANLARI  İmar Haklarının Menkulleştirilmesi

 Hedef 1: Beşiktaş Bütünleşik Mekansal Gelişim


stratejilerinin Ortaya Konulması
SONUÇ
 Hedef 2: Mekansal, Toplumsal ve Ekonomik Kentsel
Ayrışmaların Ortadan Kaldırılması

 Hedef 3: Yapı ve Yaşam Kalitesi Riskinin Azaltılması

 Hedef 4: Kentsel Yenileme ve Dönüşüm Proje


Alanlarının Tespiti

 Hedef 5: Proje Geliştirme Anlayışının Geliştirilmesi

III.2: Proje Alanlarının Belirlenmesi

III.2.1 Proje Alanları

 Vizyon Projeleri

 Öncü Projeler

 Tetikleyici Projeler (Ihlamur Vadisi Projesinin


tetikleyici projeleri)

III.3:Uygulama Modellerinin Saptanması

 İmar haklarının toplulaştırılması

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 5


GİRİŞ

Hızlı değişim ve dönüşüm sürecinde günümüz koşullarında dinamikleri de dikkate alan, stratejik plan ve bir yol haritasının
sanayileşme ve metropolitenleşme sürecini çarpık yaşamış izinde kendini yenileyecek ve yaratılacak mekansal gelişme
kentlerin fizik mekanlarının yeniden yaratılmasının gerekliliğin stratejileriyle, bütünün anlamlı bir parçası haline gelebilecektir.
ortaya çıktığı ve geleneksel planlama yöntem ve tekniklerinin, var
Çalışmanın amacı ortaya konduktan sonra bu eylem planının nasıl
olan sorunlara çözüm bulamadığının anlaşılması üzerine
ve ne şekilde olacağına geçmeden önce planlama kavramının
planlamada yeni arayışlara girilmiştir.
değişen ve dönüşen kent içinde geldiği noktaya ve aslında
Bilindiği gibi son 30 yıldan günümüze dünyada yaşanan sosyo- kentlerle birlikte değişen planlama yaklaşımlarına değinmek
ekonomik ve teknolojik gelişmeler, günümüz dünyasında bilgi yararlı olacaktır.
toplumu ile başlayan küreselleşme süreci ve bu sürecin bölgesel
ve şehirsel mekana getirdiği değişim ve dönüşümler, fiziksel
planlama anlayışı ve politikalarında önemli değişiklikleri gündeme
getirmiştir.

Avrupa Birliğine entegrasyon sürecinde İstanbul, bugün sanayi


sonrası küresel hizmet kenti oluşunu yaşamakta ve 2010 yılında
Avrupa Kültür Başkenti olma sürecinde mekansal olarak yeniden
yaratılmaktadır. Buna yönelik olarak İstanbul genelinde sayısız
büyük ve küçük ölçekli proje kentin her alanında devam ederken
ve kent her geçen gün kendini değiştirirken, İstanbul’un
merkezinde ve stratejik olarak en önemli ilçelerinden biri olan
Beşiktaş da bu dönüşüm içinde yer almaktadır. Ancak bu dönüşüm
planlı ve belli bir sistematik içerisinde gerçekleştiği takdirde
anlamlı olacaktır. İlçenin sadece kendi sınırları içinde değil,
İstanbul metropolünün içinde bulunduğu konumu ve çevresindeki

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 6


1. Kentsel Dönüşüm, Kentsel Yenileme, Kentsel Projeler, Küreselleşmenin, yarışmacılığın, rekabetin hızla arttığı günümüz
Stratejik Plan ve Eylem Planı İlişkisi koşullarında kamu ve özel sektör kuruluşları vizyon ve misyon
bildirgeleri hazırlamak ve yayınlamak gibi bir zorunluluğa
Yaşayan bir organizma olarak sürekli değişen, kendini yenileyen,
girmişlerdir. Çünkü bu yolla daha modern bir görünüm
dönüşen kentler içinde, bu hızlı değişimlere ayak uyduramayan
kazanmakta ve bu yolla kuruluşların mal ve hizmetlerin
geleneksel planlama anlayışının hızla artan sorunlara çözüm
alıcılarında bir güven ve itibar duygusu yaratılmaktadır.
olamadığı ve yapılması gereken kentsel müdahaleleri yavaşlatması
nedeniyle planlamada da yeni arayışlara gidilmiştir.
Stratejik Planlama ilk olarak bu nedenlerle ortaya çıkmış bir
Bu anlamda dünyayla birlikte ülkemizde de Kentsel Dönüşüm,
yönetim aracıdır ve temel hedef kamu ya da özel sektörün,
Kentsel Yenileme, Stratejik Plan, Mekansal Gelişme Stratejileri
kuruluşların başarısını arttırmak için bir araç olarak
gibi kavramlar planlama sistemine girmiş ve geleneksel planlama
kullanılmaktadır. Amaç; kuruluşun geleceğini ve başarısını
anlayışına paralel olarak farklı alan ve ölçeklerde kendini gösterir
sürdürecek biçimde sürekli değişen ortam ve koşullara uyum
hale gelmiştir.
sağlamaktır. Bu bakımdan Stratejik Planlama kısaca şöyle
tanımlanmaktadır:

1.1. Stratejik Plan “ Stratejik Planlama kuruluşun ne olduğunu, ne yaptığını ve bunu


niye yaptığını, geleceğe odaklanmış olarak şekillendiren ve yol
80 sonrası değişimler, ülkelerin sınır ötesi ilişkilerini ve ekonomik gösteren temel karar ve eylemlerin üretilmesini sağlayan
ilişkilerini hızlandırdı. Tüm aktörlerin birlikte hareket disiplinli bir çabadır.”
edebilirliğini gerekli olarak ortaya koydu. Bugüne kadar
geleneksel planlama anlayışıyla ele aldığımız sistemin bu değişimin Kamu yönetiminde ise kamu hizmetini yerine getirirken dinamik
hızıyla örtüşemediği, geleneksel planın üstten buyurucu ve genellikle karşı veya olumsuz bir duruşu olan ortamla başa
özelliğinin artık alttaki kentsel dinamiklerle hızla çıkmak gereğine işaret eder.
kenetlenemediği görüşü ortaya kondu.
Kuruluş bu durum ve koşullara karşı en iyi biçimde
hazırlanmalıdır. Bu bakımdan stratejik olmak kuruluşun

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 7


kaynakları ve hedefleri hakkında net bilgilere sahip olmak; Gelecekte hangi noktada ne olacağını ve neyin başarılacağını
kaynak ve hedefleri dengelemek anlamına gelmektedir. Bu süreç gösteren kısa, veciz ve esin verici bir söylemdir.
veya çabanın adında planlama sözcüğü yer almaktadır çünkü bu
Misyon Belirleme: Ana göreve yönelik sorulan soruların
çalışma kuruluşun hedeflerinin bilinçli olarak belirlenmesini
yanıtlarından oluşur. “Bu işi yapmanın esas amacı nedir, hangi
içermektedir. Tanımda geçen “temel” sözcüğüne gelince: Bilindiği
ihtiyaçların karşılanmasına yönelik çalışılacaktır ve ana gaye
gibi plan deyince ne, nasıl, niçin sorularını yanıtlayacak kararlar
nedir?” gibi sorulara verilen cevaplarla kısa ve net bir misyon
ve eylemler kümesi akla gelir. Ancak stratejik planlamada bütün
belirlenir.
karar ve eylemler değil, sadece kuruluşun yönetimi ve
işleyişindeki en önemli karar ve eylemler yer alacaktır. Bu misyonu gerçekleştirmek için ulaşılması gereken Amaçlar
belirlenir. Bu aşamada ortaya konan misyonun yerine getirilmesini
Burada stratejik planlama ile uzun vadeli planlama arasındaki
sağlayacak amaçlar hakkında genel bir anlatım yapılır ve
fark üzerinde durmak yararlı olacaktır: Uzun vadeli planlama,
başarılması gereken önemli ve öncelikli konulara açıklık getirilir.
içinde bulunulan durum ve koşulların aynı kalacağı varsayılmak
suretiyle gelecek birkaç yılı kapsayan bir dönemde Hedefleri Ortaya Koyma: Bu amaçlara ulaşmak için uygulamaya
gerçekleştirilecek hedeflerin belirlenmesi biçiminde konulması gereken yaklaşım, araç ve yollar belirlenir. Burada
tanımlanabilir. Oysa stratejik planlamada ortamın dinamik ve amaçların yerine getirilmesi için gereken çalışmaların maddeler
değişken olduğunun kabul edilmesi ve bu dinamik ortamın halinde açıklanması söz konusudur. Hedefler çok net, nesnel ve
yaratacağı durum ve koşulların tahmin edilerek buna göre karar somut olarak ifade edilmelidir; öyle ki bu amaçların gerçekleşip
ve eylemler öngörülmesi esastır. gerçekleşmediği kolayca herkes tarafından anlaşılabilmelidir.

Hangi kuruluş ya da amaç için yapılırsa yapılsın Stratejik Eylem Planı Hazırlama: Eylem planında kuruluşun her bir
Planlamanın temel aldığı ilkeler ve sıralamalar bulunmaktadır. işlevinin veya bölümünün yapacağı iş ve işlemler dikkate alınarak,
Bunlar: hedefler bir zamanlama çerçevesi içinde özetlenir.
Sorumluluklar, kullanılacak kaynaklar ve yöntemler bu planlarla
Vizyon Belirleme: Vizyon, kurumun misyonunun başarılması
belirlenir.
halinde erişilecek durum ve koşulların zihinsel bir görünümüdür.

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 8


İzleme – Güncelleme : Uygulamaların üst ve orta kademe Stratejik planlamanın değişen yapısında mekan stratejileriyle
yöneticiler tarafından izlenmesi ve geriye dönülerek planın bütünleşmesi, geleneksel arazi kullanımı planından öte tüm
gözden geçirilip geliştirilmesi ve güncellenmesi yapılmalıdır. aktörlerin birlikte hareket ettiği ve kentsel dinamiklerin, kentsel
sorunlarla ve projelerle hızla buluşacağı yeni bir yaklaşım
Genel olarak bu aşamalarda gerçekleştirilen Stratejik
modelidir. Son 80 sonrası gelişmelerle ortaya çıkan bu kavramsal
Planlamanın daha net ortaya konması için kullanılan araçlardan
yaklaşım, tüm dünya üniversitelerinde bu bağlamda geliştirildi.
biri de SWOT Analizleri yapmaktır. Bu yöntemle Güçlü Yönler
Stratejik plan aynı zamanda eylem projelerini de büyük kentsel
(Strength), Zayıf Yönler (Weakness), Fırsatlar (Opportunity) ve
projelerle kente geri döndürmeyi hedeflemekteydi. Planlamada
Tehditler (Threatments) belirlenerek mevcut durumla ilgili
yeni yaklaşımlar çerçevesinde mekansal stratejiler, bu
saptamalar yapılır ve bu veriler eylem planı yapılırken göz önüne
stratejileri tetikleyecek projelerin varlığı geleceğimiz için çok
alınarak daha sağlıklı sonuçlar elde edilmesi sağlanır.
önemlidir.
Staratejik Planlamanın, uzun vadeli geleneksel planlama
Kentsel projelerin olmazsa olmaz üç özelliği vardır:
anlayışından en önemli farklarından biri de, net bir şekilde ortaya
konan durum değerlendirilmesinden sonra, eldeki verilere Birinci özelliği, kentin dinamikleri ile planlamanın hedeflerini
bakılarak hedeflerin ve konuların öncelik ve aciliyet sıralarının buluşturmak. Kentin dinamiklerini çok iyi okumak, hızlı okumak ve
belirlenmesi ve bunlara yönelik başlıca yaklaşım programlarının bunu planlamanın hedefleriyle güçlü bir şekilde hızla
hazırlanmasıdır. bütünleştirmek.

1.2. Kentsel Projeler İkincisi plan – proje diyalektiği; bu da yine stratejik planla eylem
projelerinin birlikte hareket edebilirliğinin sağlanması anlamına
Stratejik Planlama kentlerdeki özellikle sorunlu alanlarda çözüm
gelmektedir. Mutlaka stratejik planın eylem projeleriyle aynı
arayışlarında, kamu özel ortaklıklarında ve kentin tümü için değil
anda, birlikte, önce plan sonra eylem projeleri değil, eşzamanlı
de daha sınırlı alanlarda ve özellikle projeci yaklaşımla birlikte
olarak hareket edebilmesini gerektirir.
kullanılmaktadır. Stratejik Planlamanın kentsel planlama
gündemine girmesiyle proje odaklı yaklaşımlar artmaya başlamış, Üçüncüsü ise, kamu-özel sektör birlikteliğidir. Kamu ve özel
kentlerin belli alanlarında sayısız proje alanları oluşturulmuştur. sektörün aynı amaç için birlikte hareket edebilmesi, kamu yararı

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 9


göz ardı edilmeden, ve hedeflenenden sapmadan yaratılan hangi yöntemlerden, hangi uygulama modellerinden
ortaklıklarla bir arada hareket edebilmesidir. yararlanılacağı gibi konuların belirlenmesi, kısaca sürecin
planlanması ve yönetilmesi için en başından sistematiğin ve
Bu üç yenilik dünyadaki küresel sistemdeki değişimlerin
zamanlamanın belirlenmesi gerekmektedir, Bunun için stratejik
paralelinde planlamaya da yansımış ve planlarla birlikte kentlerde
planın, projelerin bütünlüğü içerisinde eylem projeleri ile yenilikçi
çözüm aracı olarak ortaya çıkmıştır. Kentsel projelerin özel
birlikteliği başarmak gibi bir zorunluluğu vardır. Eylem planlarının
sektörün hızlı, değişken yapısıyla beraber parçacı yaklaşımlarla
hazırlanması için konuya hangi başlıklardan bakılması gerektiği
kenti böldüğü görüşüne karşı, planlamanın bütünsel bakışı
önemli bir konudur.
içerisinde plan ve projelerin birlikte hareket edebilirliğini
sistematik ele almanın önemi çok büyüktür. Kamu ve özel Günümüzde stratejik planların ortaya çıkmasında ve kentsel
sektörün birlikte hareket edebilirliği kürselleşmenin de çok projelerin hazırlanmasında yasal süreçle beraber sınırları daha
aktörlü yapısında güçlü olarak ortaya konmaktadır. Kentteki tüm da netlik kazanmaya başlayan iki kavramdan söz etmek
grupların birlikte hareket edebilirliğini sağlayacak zemini mümkündür. Bunlar “kentsel dönüşüm” ve “kentsel yenileme”
oluşturmak, sürecin kontrolü ve bu süreç içinde aktörlerin kavramlarıdır.
birlikte hareket edebildiği yeni modelin güçlü ortaya konabilmesi
Avrupa Birliğine entegrasyon sürecinde İstanbul, bugün sanayi
bu anlamda en zor kısımdır.
sonrası küresel hizmet kenti oluşunu yaşamakta ve 2010 yılında
Bunun içindir ki, mevcut planlarla oluşturulan stratejik planlar Avrupa Kültür Başkenti olma sürecinde mekansal olarak yeniden
doğrultusunda geliştirilen mekansal gelişme stratejilerinde, yaratılmaktadır. Sanayileşme sürecinin mekan organizasyonu
başarılı sonuçlara ulaşabilmek için eylem planlarına ya da diğer radikal olarak değişmektedir. Küreselleşme sürecinde kentler
bir değişle bir yol haritasına ihtiyaç vardır. birbirleriyle yarışmakta, küresel rekabet koşulları kenti yaratıcı
ekonomiler için zorlamaktadır. Kentler bu süreçte marka haline
1.3. Eylem Planı (Yol Haritası)
gelerek kendilerini pazarlamakta ve kent mekanının niteliklerinin
Hangi aktörlerin bu süreçte yer alacağı, bu aktörlerin nerede ne arttırılması kapsamında mekanın yeniden yaratılması, değişim ve
şekilde duracakları ve aralarındaki ilişkilerin kapsamı, bu dönüşümü zorunlu kılmaktadır. Dönüşümün hızı önemli değişimler
uygulamalardaki araçların neler olacağı, hangi yasal süreç içinde meydana getirmektedir. Günümüzde üretilmiş bazı planlarda,

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 10


yerleşme içinde büyük bir alana, kentsel dönüşüm proje alanı Dönüşüm ile ilgili ise taslak yasalaşmadığı için henüz kapsamlı bir
lejantı getirilerek mekanın işlevsel dönüşümü sağlanmaya uygulama henüz yapılmamıştır.
çalışılmaktadır. Bu yaklaşımın daha önce dönüşümü parsel
1.4. Kentsel Dönüşüm
ölçeğinde sağlayan, ilan edilen turizm alanı yaklaşımından pek bir
farkı yoktur. Proje alanının çevreye entegrasyonu, dönüşüm için Kentsel dönüşüm; bozulma ve çökme olan kentsel alanın ekonomik,
potansiyel oluşturup oluşturmadığı gibi konular bu yaklaşımda göz toplumsal, fiziksel ve çevresel koşullarının kapsamlı ve bütünleşik
ardı edildiği izlenimi vermektedir. Söz konusu yerleşmeleri yaklaşımlarla iyileştirilmesine yönelik olarak uygulanan strateji
dolaysız olarak etkileyecek bu projelerin bu yerleşmelerle nasıl ve eylem planını ifade etmektedir. Bu yöntem ve stratejilerin
ilişkilendirileceği, tarihi kent mekanlarını nasıl etkileyeceği ve faaliyet alanı ve doğası gereği, mevcut şehrin yapısına ve burada
etkilerin nasıl giderileceği konuları mevcut planlarda izlenebilir yaşayan insanların fiziksel, sosyal ve ekonomik geleceği üzerine
hale getirilmesine yönelik kapsamlı birer yol haritası ve buna bağlı olarak da kentin bütün geleneklerine etki eden bir
çıkarılmalıdır. planlama sürecidir.

Ekonomik ve sosyal gelişimi amaçlanan bölgenin geleceğini Kentsel dönüşümün bağlı olduğu kriterlerin çok fazla olması,
şekillendirmede rol oynayan ve bu amaçlara ulaşmak için eylemler geliştirilebilecek olan stratejilerin zamana ve mekana göre
ortaya koyan, stratejik mekansal planlama modeli, bölgelerin ve farklılaşmasını, pek çok bilim dalından beslenmesini gerektirir. Bu
şehirlerin sosyal, ekonomik, tarihi, kültürel, ekolojik ve nedenle, bütün planlama çalışmalarında, sosyologlar,
teknolojik kaynaklarını kullanarak, küresel ekonomiye entegre ekonomistler, mühendisler, mimarlar, plancılar ve peyzaj
olma yolunu seçmektedir. Bu anlamda küresel ekonomiye mimarları gibi farklı disiplinlerin birlikte çalışması
eklemlenerek, gelişme öngörülmekte, ancak yerelleşme olgusu gerekmektedir.
farklı boyut kazanmaktadır.
Kentsel dönüşüm deneyimlerinden yararlanılarak ortaya çıkan
Son yıllarda kullanılan ‘kentsel yenileme’ (urban renewal) ve teorilere bakıldığında, önceleri yalnızca fiziksel iyileştirmeye
‘kentsel dönüşüm’ (urban regeneration) kavramları artık yasal öncelik veren uygulamaların yerini, fiziksel bozulma ile toplumsal
boyutları ile ele alınmaya başlamış ve yenileme ile ilgili projeler bozulma arasındaki doğrudan bağlantıyı artık kabul eden ve
belediyeler tarafından uygulamaya sokulmaya başlamıştır. projelerde daha toplumsal bir strateji izleyen uygulamalara

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 11


bıraktığı görülüyor. Buna bağlı olarak, yerel halkın katılımı ve  Kentsel, doğal ve teknolojik afet tehlikesine ve risklerine
bilginin paylaşılıp tartışılması da önemli bir hale geliyor. maruz alanların,

Kentsel dönüşüm projelerinin başarılı olabilmesi için ;  sosyal, ekonomik veya fiziki köhneme alanlarının,

 Ekonomik yapıyı göz ardı etmeyen  doğal, kültürel ve tarihi özellikleri nedeniyle korunması
gereken çevre ve ekosistemlerin,
 Eşitlik ilkeleri çerçevesinde
 mevcut sosyal ve teknik altyapının yetersiz ve niteliksiz
 Ekolojik sürdürülebilirliği temel alan
olduğu yerlerin,
 Kamu, özel ve yerel işbirliği ne dayalı
yerleşme ve yapılaşma sorunlarının sürdürülebilir gelişme ilkesi
 İnsan ve vizyon odaklı çerçevesinde çözümü, bu alanların korunması, yaşatılması ve
geliştirilmesi amacıyla bu alanların dönüşüm alanı ilan edilmek
projeler olması gerekmektedir. suretiyle tasfiye, iyileştirme ve yenilemeye konu edilebileceği

Kentsel Dönüşüm konusundaki yasal düzenlemelere bakacak belirtilmiştir. Dönüşüm alanlarının 5366 sayılı Kanun kapsamında

olursak; belirlenebilen yenileme alanlarını da kapsayabileceği


belirtilmiştir.
5393 sayılı Belediye Kanununun 73’üncü maddesi ile de
belediyelere kentsel dönüşüm ve gelişim alanı ilan etme ve bu
alan içerisinde dönüşüm projeleri uygulama yetkileri verilmiş 1.5. Kentsel Yenileme
olmakla birlikte, uygulamanın bir an önce gerçekleştirilmesini
sağlamaya yönelik olarak ve kanunla düzenlenmesi gereken Kentsel Yenileme Kentsel Dönüşümden farklı olarak daha çok
hükümlere yer verilmemiş olması genel bir düzenleme yapılmasını tarihi dokular ve bunların oluşturduğu kentsel sit alanları için
zorunlu kılmaktadır. geliştirilen bir yaklaşımdır. Tarihi dokuları korumanın, değişen
dünya ve yaşam koşullarına karşı tarihi süreklilğinin sağlanması
TBMM gündeminde bulunan Kentsel Dönüşüm Yasa Taslağı ise; için bu alanlarda yapılan iyileştirme çabalarının tümüdür. Başka

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 12


bir deyişle kentsel yenileme zaman içerisinde eskimiş, köhnemiş kültür, turizm ve sosyal donatı alanları
kent dokularının günün sosyal, ekonomik koşul ve gereksinimlerine oluşturulması,
göre değiştirilmesi, iyileştirilmesi, düzenlenmesini
 tabiî afet risklerine karşı tedbirler alınması, tarihi
gerektirmektedir.
ve kültürel taşınmaz varlıkların yenilenerek
Kentsel yenilemenin birden farklı uygulama türü vardır. Bunlar: korunması ve yaşatılarak kullanılmasıdır.
(revitalization) yeniden canlandırma, (rehabilitation)
Burada belirlenen amacın tarihi kent dokularını kapsayan kentsel
rehabilitasyon, (redevelopment) yeniden geliştirme, (gentr
dönüşüm projelerinin amaçları ile örtüştüğü görülmektedir.
ification) soylulaştırma gibi.
Sonuç olarak;
2005 yılında yasalaşan Yıpranan Tarihi ve Kültürel Taşınmaz
Varlıklarının Yenilenerek Korunması ve Yaşatılarak Kullanılması Yenileme Yasası (5366) ve Dönüşüm Yasa Taslağı;
hakkındaki 5366 sayılı Yıpranan Tarihi ve Kültürel Taşınmaz
Varlıkların Yenilenerek Korunması ve Yaşatılarak Kullanılması  Yenileme sit alanlarında,

Hakkında Kanun;  Dönüşüm ise sit alanlarını da kapsayacak şekilde,

 yalnızca, sit alanı olarak tescil ve ilan edilmiş alanlarda Uygulama yapılması için özellikle belediyelere önemli uygulama
kalan yıpranan tarihi ve kültürel taşınmaz varlıkların araçları ortaya koymaktadır.
yenilenerek korunmasını esas alması,

 yıpranan ve özelliğini kaybetmeye yüz tutmuş; kültür ve


tabiat varlıklarını koruma kurullarınca sit alanı olarak
tescil ve ilan edilen bölgeler ile bu bölgelere ait koruma
alanlarının,

 bölgenin gelişimine uygun olarak yeniden inşa ve


restore edilerek, bu bölgelerde konut, ticaret,

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 13


AMAÇ

Yeni yüzyıla girerken kentlerimize yeniden baktığımızda en Yukarıda genel hatlarıyla anlatılan, stratejik planlama, kentsel
önemli çabanın “koordine edilmiş eylemler bütününde” yattığını projeler, eylem planı hazırlanması, kentsel dönüşüm, kentsel
gözlemliyoruz. Kentler hızla gelişen ve değişen dünya koşullarında yenileme kavramları, bu yeni planlama yaklaşımları içinde ele
artık sadece fiziki planlara değil böyle koordine edilmiş eylemler alınması gereken birbirleriyle ilişkili kavramlardır.
bütününe ihtiyaç duymaktadır.
Geleneksel planlama sistemine yeni yaklaşımlar getiren tüm bu
Günümüzde kentler yaşadıkları sorunlara çözüm olabilecek; kavramsal tanımların sonrasında, kentler için iyi bir şeyler
yaratmaya çalışırken sürecin iyi yönetilememesi gibi sorunlar
- Tasarım kalitesini yükseltmek,
sonucu başarısız olan ya da belirlediği amaçtan sapan proje
- Ekonomik güç kazanmak, örneklerin yaşandığı günümüz koşullarında nasıl bir planlama
anlayışıyla hareket ederek etkin ve sürdürülebilir bir başarıya
- Çevresel sorumluluğu arttırmak, ulaşmak gerekir diye baktığımızda şöyle bir özet yapmak

- Sosyal denge ve iyileşmeyi kurmak, mümkündür.

- İyi bir yönetişimi sağlamayı, Günümüzde, özellikle AB’liği giriş süreci ve kentleşme sürecimizin
geldiği nokta, artık planlama ve yönetim anlayışımızın insan ve
istemektedir. Temel hedef böyle bir ortamı hazırlamak iken, bu vizyon odaklı olması gerekliliğini ortaya koymaktadır. Yeni bir
beklentileri planlama sistemi içinde çözmek ve yeni bir planlama vizyon çerçevesinde özellikle mekansal, toplumsal ve ekonomik
yaklaşımını kavramak demektir. Kentlerin farklı alanlarında gelişme stratejilerin belirlenmesine yönelik olarak stratejik
yaşanan farklı sorunlarına geleneksel planlama anlayışıyla ve hedeflerin ortaya konulması, hedefler doğrultusunda eylem
fiziki planlarla çözüm getirilemediği görülmüş ya da bu planların alanları ve vizyon, öncü ve tetikleyici projelerinin belirlenmesi ile
uygulama araçları plan süreçlerine dahil edilmediği için projelerin takibi için izleme ve değerlendirme kriterlerinin
uygulanamaması sonucu yeni yaklaşımlara ihtiyaç duyulmuştur. ortaya konulması, stratejik planlama anlayışının genel
çerçevesini oluşturmaktadır.

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 14


Stratejik planlama kavramının temel ilkeleri olan; içinde mevcut durum analizi ve gelecek beklentisi ile başlayan
süreç, vizyon, stratejik hedefler, program ve proje ilişkisi içinde
ekonomi, eşitlik, ekoloji (3E)
bir ‘stratejik plan (yol haritası)’ na dönüşmelidir.
kentsel, kültürel, kurumsal (3K)
Stratejik plan kapsamlı dönüşüm sürecinin tüm ilkelerini, kentsel,
plan, program, proje (3P) kültürel ve kurumsal (3K) dönüşüm başlıkları halinde ele almalı ve
öncelikleri ile uygulama araç ve yöntemlerini ortaya koymalıdır.
EKONOMİ

Kamu, özel ve sivil işbirliği ile geliştirilen ve kamuoyu ile


KENTSEL
paylaşılan stratejilere uygun olarak kısa, orta ve uzun vadeli
‘stratejik eylem planları’ hazırlanmalıdır.
KU

İNSAN
L
RE
RU

Ü
M

LT
SA

Eylem planları; ortaya konulan eylemlerin gerçekleştirilmesi



L

EŞİTLİK EKOLOJİ
PR
O
G
yönünde iş programları, uygulanabilirlik etütlerini geliştirmekte
AN

R
AM
PL

VİZYON ve izleme-değerlendirmeye yönelik performans kriterleri


PROJE geliştirmelidir.

Kaynak:A.Faruk GÖKSU EKONOMİ


Strateji ve Eylem planları projeden etkilenen tüm grupların
(paydaş ve iddaa sahipleri) görüşlerine sunulmalı ve onlar
arasında bir ilişki sisteminin kurulması gerekmektedir. tarafından benimsenmeleri sağlanmalıdır.

İlişki sisteminin odağında insan ve vizyon olması kentsel Bu nedenle, Beşiktaş Belediyesi’nin hazırlatmakta olduğu
gelişmenin daha ‘bütüncül bir planlama’ yaklaşımı ve daha ‘Strateji ve Eylem Planı’ hem Beşiktaş hem de İstanbul için
kapsamlı bir ‘proje geliştirme’ anlayışı çerçevesinde olmasını önemli bir çalışma olacaktır. Beşiktaş Belediyesi tarafından ihale
sağlamaktadır. edilen ‘Beşiktaş İlçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve
Eylem Planı’ bir başka deyişle ‘Yol Haritası’ Kentsel Strateji
Bu kriterlerin geliştirilmesi ancak stratejik plan anlayışı
tarafından hazırlanmaktadır.
çerçevesinde bir sistematiğin kurulmasına bağlıdır. Sistematik

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 15


Şartnamede işin konusu; ve yenileme alanları yaratıp, mevcut yapıyı kamu yararını da
savunarak daha üst konuma taşıyacak, proje alanları yaratmaktır.
Beşiktaş ilçesinin mevcut ve gelişen dinamikleri çerçevesinde
ilçenin dönüşümü ve yenilenmesinin dönüşümünün sağlanmasına Bu amaca yönelik hazırlanacak Yol haritası üç aşamalı olarak ele
yönelik olarak bütüncül planlama anlayışı çerçevesinde ‘stratejik alınmıştır.
ve eylem planı’ (Yol Haritası) hazırlanması işidir.

Beşiktaş kent vizyonu, Çevre Düzeni Planı ve stratejik hedefleri


I. Aşama - VİZYON BELİRLEME
doğrultusunda hazırlanacak yol haritası kentsel dönüşüm ve
yenileme stratejilerinin ‘Arazi Geliştirme ve Proje Geliştirme’ I.1 VİZYON, MİSYON VE STRATEJİK AMAÇLAR
yaklaşımı çerçevesinde temel ilkeleri, öncelikleri, proje ve
uygulama modelleri ile işbirliği yöntemlerini kısa ve orta vadeli I.1.1 Kentsel Dönüşüm Stratejik Planın vizyonu;

süreç içinde ortaya koyan bir çalışma olacaktır. I.1.2 Kentsel Dönüşüm Stratejik Planının misyonu;

Şeklinde tanımlanmaktadır. I.1.3 Stratejik Amaçlar

Bu şartnamede de belirtildiği gibi çalışmanın amacı; Beşiktaş II. Aşama-YOL HARİTASI


İlçesi sınırları dahilinde, mevcut plan süreci, Beşiktaş Belediyesi
Stratejik Planı, Metropolitan Çevre Düzeni Planı, hazırlanmakta II.1 MEVCUT DURUM ANALİZİ
olan Koruma İmar Planı ve ilçe sınırları dahilindeki imar
II.1.1 YASAL ÇERÇEVE
planlarından yararlanarak; gelişen ve değişen ekonomik, sosyal ve
fiziksel dinamikler göz önüne alınarak, çevresinden bağımsız II.1.2 BEŞİKTAŞ İLÇESİ PLAN SÜRECİ
olmamak koşuluyla, İstanbul Metropolitanındaki Beşiktaş İlçesi
1- BEŞİKTAŞ 2025 STRATEJİK PLANI
konumu, mevcut yapısı, geleceğe yönelik vizyonu ve yaratılmak
istenen kent yaşamı ve sınırları içinde ya da çevresinde yer alan 2-METROPOLİTAN ÇEVRE DÜZENİ PLANI
değişim ve dönüşümlerle de etkileşim içinde, potansiyel dönüşüm
3 - İMAR VE KORUMA PLANLARI

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 16


II.1.3 MEVCUT DURUM

II.1.4 SWOT ANALİZİ

II.1.5 Sorunlar ve Fırsatlar

IIIAşama: MEKANSAL GELİŞME STRATEJİLERİ

III.1 HEDEFLER ve EYLEM ALANLARI

III.2: Proje Alanlarının Belirlenmesi

III.3:Uygulama Modellerinin Saptanması

 İmar haklarının toplulaştırılması

 İmar Hakları Transferi

 İmar Haklarının Menkulleştirilmesi

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 17


I Aşama - VİZYON BELİRLEME

1.1 VİZYON, MİSYON VE STRATEJİK AMAÇLAR İkinci aşamada ise yapılabilirliğin ortaya konulması için de;

Doğru bir stratejik planlamanın yapılabilmesi için net bir vizyona  Rekabet analizi,
ve o vizyonun arkasında duracak lidere ihtiyaç vardır. Doğru
 Farklılık analizi
vizyonun oluşturulması için paydaşlar ve kurumun ortak
değerlerinin doğru belirlenmesi, doğru Stratejik Planın ise  Sahiplenme analizi
Stratejik İletişim Yönetiminin yapılması gerekmektedir,
yapılması gerekmektedir.
Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Projeleri ortaya konulurken, orta
VİZYON BELİRLEME
ve uzun vadeli süreçleri içeren bir vizyona sahip olunmalıdır. Bu
vizyon geleceğin tasarımı ya da geleceğin yaşam biçimini ortaya
I.Aşa a II.Aşa a
koyan projelerinde, hedef ve amaçlarını net bir şekilde ortaya
Başka ı Vizyo u O
koyan bir nitelikte olmak zorundadır. R Rekabet Analizi
T Y
A A
Topla tı
Vizyon iki aşamada gerçekleştirilmelidir. Birinci aşamada K P Araştır a
Görüş e I
Belediye Başkanının vizyonu toplantı ve görüşmeler sonucunda L
A
belirlenmeli ve daha sonra birtakım araştırma ve görüşmeler yolu Paydaşları Bekle tileri
B VİZYON B Farklılık A alizi
E
İ
ile özel sektör, sivil toplum örgütleri ile diğer kamu K
L L
Araştır a
İ Araştır a
kuruluşlarından oluşan paydaşların beklentileri ile kurum Görüş e
E
R
N Topla tı
kültürünü de içeren görüş ve öneriler doğrultusunda ortak T Topla tı
L
İ
İ
beklentiler ortaya konulmalıdır. Beklentilerin ortaya konulması Kuru Kültürü Forum K Sahiplenme Analizi

sonucunda vizyon geniş toplantılar sonucunda belirlenmelidir. A.Faruk GÖKSU

Vizyon doğrultusunda oluşturulan stratejik kararlar projenin


geleceği ve uygulanabilirliği için çok önemlidir.

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 18


Beşiktaş İlçesinin gelecek 10-15 yılını kapsayacak şekilde bir
vizyon tanımı için;

11-04-2008 tarihinde Beşiktaş Belediyesi yöneticileri ve


uzmanları,

19-04-2008 tarihinde ise Belediye Başkanı ve yöneticiler

ile toplantılar yapılmıştır. Atölye çalışmasında Kentsel Strateji


tarafından vizyon belirlenmesine ilişkin sunuş yapılarak başkan ve
yöneticilerin görüş ve önerileri alınmıştır.

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 19


Vizyon belirleme çalışmasında, Beşiktaş Belediyesi’nin iki önemli Vizyon tanımında; kimlik, mekan, yaşam kalitesi, tarihi ve kültürel
çalışması dikkate alınmıştır. Bunlar; değer, konum ve doğal yapı anahtar kelimeler olarak ele alınabilir.

 Beşiktaş 2023 Kentsel Gelişme Vizyonu Ayrıca;

 Beşiktaş Belediyesi Stratejik Planıdır.


Beşiktaş Stratejik Planında ise Beşiktaş’ı;

Beşiktaş 2023 Kentsel Gelişme vizyonu;  Çağdaş İnsanların


 Çağdaş Kültürü Tarihi Değerlerle
 Bir Dünya Metropolü kimliği kazanma yolundaki Bağdaştırarak
İstanbul’da bu kimliğe önemli katkı yaparken kendi  Barış İçinde Bir Arada yaşadıkları
Tarihsel/ Kültürel yapı ile modern, geleceği yansıtan  Yüksek Standartlara Sahip
yapılaşmasının, doğal yapı ile de bütünleşerek
ortaya koyduğu dramatik Beşiktaş kimliğinin bir ilçe yaratmak olarak ortaya konulmuştur. (Bkz: Beşiktaş
güçlendirerek sürdürüldüğü, Stratejik Plan sayfa 3)

 Stratejik konum ve doğal yapıdan kaynaklanan eşsiz


uzak perspektif/Vista/ manzara potansiyelinin
Beşiktaşlı, İstanbullu hatta tüm insanlık için
değerlendirildiği,
Stratejik Plandaki vizyon tanımının anahtar kelimeleri ise çağdaş,
 İç bağlantı düzeninin yaya hareketi gözetilerek, bir kültür ve tarih, barış ile yüksek standarttır.
ağ düzeninde ve canlı odak/merkez imkanları
bütünleştirilerek geliştirildiği,

 Kentsel mekan ve yaşam kalitesinin(kozmatik


girişimlerden yoğun/entansif yapılanmaya kadar
değişen farklı uygulamalarla) yükseltildiği,

 Kentlinin kendi mekanının geliştirme sürecinde


görüş ve katkısının etkili bir şekilde sağlandığı,

olarak belirlenmiştir.(Bkz:Beşiktaş 2025 ???? Kentsel Gelişme


Vizyonu, Ön Rapor)

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 20


Her iki vizyon tanımı dikkate alındığında, dönüşüm ve yenilemenin Bu vizyona ulaşmak için belirlenen asıl amaç ve hangi ihtiyaçlara
vizyonunun belirlenmesi için önemli ip uçları ortaya çıkmaktadır. cevap verileceği sorusu ise bu planın misyonunu oluşturmaktadır.
Kentsel dönüşüm ve yenileme doğası gereği uzlaşma, bütünleşme
Stratejik Planının amacı ise belirlenen vizyon çerçevesinde
ve buluşma (geçmiş-gelecek) temel kavramlarını dikkate almak
Beşiktaş ilçesinin stratejik konumu nedeniyle İstanbul metropolü
durumundadır.
içindeki gelişme potansiyeli ile kendine özgü tarihsel ve kültürel
misyonu dikkate alınarak belirlenmiştir.

Kentsel Dönüşüm Stratejik Planın vizyonu;

Buna göre Kentsel Dönüşüm Stratejik Planının misyonu;

Beşiktaş’ın tarihi ve kültürel mirası ile İstanbul’un


küresel metropol olma çabasını itici güç olarak
değerlendirerek, İstanbul’un geleceğini İstanbul’un küresel alt merkez olması yolunda önemli
biçimleyecek öncü ve örnek yenileme ve dönüşüm değerler taşıyan Beşiktaş’ın üzerindeki yaşam-
projeleri geliştirmek. çalışma alanları, doğal çevre-yapılaşma çelişkilerinin;
kamu ve özel kesim çıkarlarını bağdaştıran,
ekonomik, eşitlikçi ve ekolojik, “sürdürülebilir”
projelerle çözümünün sağlanmasıdır.
olarak ortaya konulmuştur. Beşiktaş Belediye Başkanı, yöneticiler
ve uzmanların bir araya gelerek oluşturulan vizyonun ortak vizyon
haline dönüştürülmesi için kent paydaşlarının da beklentilerini
karşılaması gerekmektedir.

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 21


Stratejik Amaçlar

Beşiktaş bulunduğu konumu, İstanbul içinde merkez noktasında Beşiktaş’ın İstanbul içindeki konumu ve sahip olduğu tüm, tarihi,
bulunması, farklı kentsel dinamikler ve birbirinden çok farklı kültürel ve doğal değerlerle birlikte, hak ettiği konuma ulaşması
kentsel alanlardan oluşması dolayısıyla, dönüşüm ve yenileme
Beşiktaş’ta yaşayan insanlara daha iyi koşullarda yaşam kalitesi
potansiyeli ile birlikte düşünüldüğünde; Yol Haritasını oluşturan
sunmak için kentin planlı bir şekilde kendini yenilemesini
stratejik amaçlarının da çeşitlendiği görülmektedir.
sağlayacak öncü ve tetikleyici projeler geliştirilmesi
Bu Amaçlar;
olarak tanımlanmıştır.
Beşiktaş’ın küresel yatırım talebinin yarattığı potansiyel ve
Beşiktaş İlçesi Kentsel Dönüşüm ve Kentsel Yenileme Strateji ve
olanaklardan, gereğince ve yeterince yararlanması.
Eylem Planı Hazırlanması 1. Aşama çalışmasının ilk bölümü olan
Üç saray ve 4 üniversiteyle çevrili Beşiktaş Meydanında kesişen, Vizyon Belirleme kısmı belirtilen stratejik amaçlarla
tarihi, kültürel ve doğal kaynakların yoğunlaştığı boğaz kıyı bandı tamamlandıktan sonra, 1. Aşama 2. Bölüm olan Yol Haritasının
ile Barbaros ve Büyükdere Caddeleri üzerinde gelişen metropol iş hazırlanmasına geçilecektir.
merkezi bandının buluşturulması.

Mekânsal ayrışmanın giderek yoğunlaştığı Beşiktaş’ta, gelişme


akslarının buluşturulmasında uyumlu ve dengeli kullanım kararları
ile tarihi ve doğal kaynaklarının korunması ve sürdürülebilirliğin
sağlanması.

Kamu ve özel kesim çıkarlarını bağdaştıran, kamu, özel kesim ve


sivil kesimin ortaklığıyla, ekonomik, eşitlikçi ve ekolojik,
“sürdürülebilir” projeler kurgulanması,

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 22


II. Aşama-YOL HARİTASI II.1 MEVCUT DURUM ANALİZİ

Beşiktaş, Kentsel Dönüşüm ve Kentsel Yenileme Strateji ve Çalışmanın bu bölümünde yandaki tabloda da kısaca özetlendiği
Eylem Planı (Yol Haritası) Beşiktaş ilçesinin konumu, dönüşüm, gibi, Vizyon, Misyon ve Stratejik Amaçlar ortaya konduktan
yenileme ve gelişme potansiyeli dikkate alınarak sonra elde edilecek dış verilerle Beşiktaş’ın mevcut durum analizi
hazırlanmaktadır. Söz konusu potansiyel, vizyonda da belirtilen yapılacaktır. Yol haritasında belirlenen vizyonu gerçekleştirmek
tarihi ve kültürel misyonun ortaya koyduğu zenginlik ile de üzere ortaya konacak amaç, hedef ve stratejilerin belirlenmesi
buluştuğunda yol haritasında belirlenecek stratejiler ve için analiz çalışmaları ile sorun ve fırsatların değerlendirilmesinin
öncelikleri önem kazanacaktır. doğru ortaya konulması gerekmektedir. Bu bölümde üzerinde
durulması gereken konuların başında yasal çerçeve gelmektedir.
Mevcut durumun daha iyi algılanabilmesi için dönüşüm ve
BEŞİKTAŞ BELEDİYESİ yenileme konularında mevcuttaki yasal çerçeveye değinilecek
KENTSEL DÖNÜŞÜM VE KENTSEL YENİLEME
STRATEJİ VE EYLEM PLANI daha sonra bu kapsamda Beşiktaş’ı etkileyen ve geleceğini
ÜRÜNLER oluşturmak için hazırlanan planlara bakılacaktır. Mevcut durum
Kentsel Dö üşü vizyon Kentsel Yenileme I.ÜRÜN
Dış Veriler analizi için kaynak teşkil edecek verilere ise;
Beşiktaş Vizyon Belirleme

İstanbul Büyükşehir Belediyesi ile Beşiktaş Belediyesinin yapmış


Stratejik Pla ı Stratejiler
Proje Ala ları ı
 A aç
olduğu;
Tesbiti
İsta ul Çevre
Düze i Pla ı  Stratejik Hedefler
Stratejik  Stratejiler
 Eyle Ala ları
 Metropolitan Çevre Düzeni Planı
Hedefler
II.ÜRÜN
 Projeler
Analiz  Ö elikler
Çalış aları Proje Ala ları
 Uygulama Modelleri
 İş irliği Yö te leri Eyle Pla ları ı  Koruma Planı
Hazırla ası
Sorunlar ve  İzle e ve Değerle dir e
Fırsatlar
 İmar Planı

MEKANSAL GELİŞME STRATEJİLERİ  Stratejik Plan

İncelenerek ulaşılacaktır.

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 23


II.1.1 YASAL ÇERÇEVE 2005 yılında çıkarılan, 5393 sayılı Belediye Kanununun kentsel
dönüşüm ve gelişim alanları ile ilgili 73. maddesinde,
Beşiktaş İlçesi için kentsel dönüşüm ve kentsel yenileme
stratejileri ve eylem planı hazırlanırken; konunun dış hatlarını “….Belediye, kentin gelişimine uygun olarak eskiyen kent
çizmek adına birinci bölümde bu kavramların günümüz planlama kısımlarını yeniden inşa ve restore etmek; konut alanları, sanayi
sistematiği içinde ne anlama geldiğini ve ne aşamada olduğuna ve ticaret alanları, teknoloji parkları ve sosyal donatılar
kısaca değinilmiştir. İkinci bölümde ise Beşiktaş’ın mevcut oluşturmak, deprem riskine karşı tedbirler almak veya kentin
durumuna bakılırken hangi yasa ve yönetmeliklerden tarihi ve kültürel dokusunu korumak amacıyla kentsel dönüşüm ve
yararlanılacağı, mekansal stratejiler geliştirilirken hangi gelişim projeleri uygulayabilir..Bir yerin kentsel dönüşüm ve
çerçevede hareket edileceğine de değinilecektir. Bu konularda gelişim proje alanı olarak ilan edilebilmesi için; o yerin belediye
yararlanılacak bir yasa ve bir yasa taslağı olduğunu bir kere daha ve mücavir alan sınırları içerisinde bulunması ve en az eli bin
hatırlarsak, bunlar; metrekare olması şarttır”

Sit alanları için hazırlanacak projelerde 5366 sayılı ifadeleri yer almaktadır.
Yenileme Yasası
1-YENİLEME YASASI (5366)
Sit alanları da dahil diğer tüm alanlar için ise Dönüşüm
Yenileme yasası kapsamında bir proje geliştirmek için aşağıdaki
Yasa Taslağı’dır.
aşamalar gerçekleştirilmelidir.
Bu iki kapsamda da uygulama yapılması için özellikle konumuz
 10.000 m2 den az olmamak üzere ilgili idare (belediye-İl
itibariyle de belediyelere önemli uygulama araçları doğmaktadır.
özel idaresi) tarafından yenileme alanı ilan edilir,

 Yenileme alanı Bakanlar Kurulu tarafından onaylanır,

 Belediye, Mülk Sahipleri ile bilgilendirme toplantısı yapar,

 Belediye projeyi kendi yapabileceği gibi TOKİ ya da ihale


yoluyla özel sektöre yaptırabilir,

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 24


 Parsel bazında değer tespitleri yapılır, düzenlemeleri yapabilir, yasaklar koyabilir. Bu konudaki
esas ve usûller yönetmelikte belirlenir.
 Avan Projeler hazırlanır ve Yenileme Kurulu tarafından
onaylanır,  Uygulama esnasında her türlü kontrol, denetim ve takip
işlemleri, ilgili il özel idaresi ve belediyece yapılır veya
 Mülk sahipleri ile uzlaşma toplantıları gerçekleştirilir,
yaptırılarak sonuçlandırılır. Yenileme alanlarındaki
 Uzlaşma sağlanmayan mülk sahiplerinin hisseleri uygulamalar her türlü vergi, resim, harç ve ücretlerden
kamulaştırılır. muaftır.

 Yenileme projelerini onaylamak üzere 2863 sayılı Kültür


ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununun 51 inci
5366 sayılı yasa ve yönetmeliği aşağıdaki konuları ele almaktadır. maddesine göre gerektiği kadar Kültür ve Tabiat

 Yenileme alanları olarak belirlenen bölgelerde il özel Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu oluşturulur.

idaresi ve belediye tarafından hazırlanan veya hazırlatılan  Yenileme alanlarında yapılacak uygulamalarda her türlü
yenileme projeleri ve uygulamaları ilgili il özel idareleri ve mal ve hizmet alımları ile yapım işleri, 4734 sayılı Kamu
belediyeler eliyle yapılır veya kamu kurum ve kuruluşları İhale Kanunu hükümlerinden muaftır.
veya gerçek ve özel hukuk tüzel kişilerine yaptırılarak
uygulanır. Bu alanlarda Toplu Konut İdaresi ile ortak  Yenileme projeleri, uygulama alanı içerisinde bulunan
uygulama yapılabileceği gibi, Toplu Konut İdaresine de taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarının rölöve, restitüsyon,
uygulama yaptırılabilir. restorasyon projeleri ile onarılacak veya yeniden inşa
edilecek yapıların imar mevzuatında öngörülen
 Yenileme alanlarında yenileme projelerinin uygulanması projelerinden oluşur.
sırasında tabiî afet riski taşıdığı Bayındırlık ve İskan
Bakanlığınca belirlenen bölgelerde gerekli tedbirleri  İl özel idaresi ve belediye, yenileme alanı ilan edilen
almak üzere il özel idareleri ve belediyeler yenileme yerlerdeki taşınmazlar üzerinde, her türlü yapılaşma,
projelerinde tasfiye de dahil olmak üzere gerekli kullanım ve işletme konularında proje tamamlanıncaya
kadar geçici kısıtlamalar uygulayabilir.

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 25


 Yenileme alanlarında bulunan yapıların boşaltılması, yıkımı 2 - DÖNÜŞÜM YASA TASLAĞI
ve kamulaştırılmasında anlaşma yolu esastır.
Dönüşüm Alanları Hakkında Kanun Tasarısı’nda “…imar planı
 Anlaşma sağlanamayan hallerde gerçek ve özel hukuk bulunsun veya bulunmasın kentsel ve kırsal tüm alanlarda bilim,
tüzel kişilerinin mülkiyetinde bulunan taşınmazlar ilgili il teknik, sanat ve sağlık kurallarına uygun olarak, afetlere ve
özel idaresi ve belediye tarafından kamulaştırılabilir. Bu kentsel risklere duyarlı yaşam çevrelerinin oluşturulması için
Kanun uyarınca yapılacak kamulaştırmalar 2942 sayılı veya fiziki köhneme ve sosyal ve teknik altyapının yetersiz ve
Kamulaştırma Kanununun 3 üncü maddesinin ikinci niteliksiz olduğu alanların iyileştirme, tasfiye, yenileme ve
fıkrasındaki iskân projelerinin gerçekleştirilmesi amaçlı gelişimini sağlamak üzere dönüşüm alanlarının tespitine ve
kamulaştırma sayılır. dönüşümün gerçekleştirilmesine dair her türlü iş ve işlemler ile
ilke ve esasların” belirlenmesi amaçlanmaktadır. Bu yasada
 Tapuda mülkiyet hanesi açık olan taşınmazlar ile varisi
dönüşüm ve alanının nasıl ve hangi ölçütlerle belirleneceği açık
belli olmayan, kayyım tayin edilmiş, ihtilaflı, davalı ve
olmamakla birlikte sadece dönüşüm alanının büyüklüğü için bir alt
üzerinde her türlü mülkiyet ve mülkiyetin gayri aynî hak
değer belirlenmektedir.
tesis edilmiş olan taşınmazlar için de aynı madde
hükümlerine göre kamulaştırma işlemleri yürütülür. Yasa Taslağı aşağıda sunulan yeni kavram ve yaklaşımları
gündeme getirmektedir.
 Kamulaştırma işlemlerinin yürütülmesinde il özel idareleri
ve belediyeler veraset ilamı çıkarttırmaya, kayyım tayin Dönüşüm alanları strateji belgesi: Ülke genelinde dönüşüm
ettirmeye veya tapuda kayıtlı son malike göre işlem projelerinin gerçekleştirilmesinde uyulacak strateji, program,
yapmaya yetkilidir. uygulama, usul ve esasları belirleyen Bakanlıkça hazırlanıp Yüksek
Planlama Kurulu tarafından onaylanan temel belgeyi,

Dönüşüm amaçlı imar planı: Dönüşüm alanı bütününde, bu Kanuna


uygun olarak hazırlanıp, idare meclisince veya TOKİ tarafından
onaylanan nazım ve uygulama imar planlarını,

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 26


Dönüşüm projesi: Bu Kanunun amacına uygun olarak oluşturulacak  Belediye, Mülk Sahipleri ile bilgilendirme toplantısı yapar,
dönüşümü gerçekleştirmek üzere, dönüşüm alanı sınırının
 Belediye projeyi kendi yapabileceği gibi TOKİ ya da ihale
tespitine esas her türlü araştırma, inceleme, tespit, analiz ve
yoluyla özel sektöre yaptırabilir,
değerlendirme çalışmalarını da kapsayan, dönüşümün
gerçekleştirilmesine yönelik olarak programlama, planlama,  Parsel bazında değer tespitleri yapılır,
projelendirme, etaplama, finansman modeli, uygulama ve yapım
işleri de dâhil olmak üzere yapılması gereken iş ve işlemler  Dönüşüm İmar Planları ve Kentsel Tasarım Projeleri

bütününü, hazırlanır,

Proje ortaklığı: İdare ve TOKİ dâhil, kamu kurum ve  Mülk sahipleri ile uzlaşma toplantıları gerçekleştirilir,

kuruluşlarının iştirakleri ile dönüşüm alanında taşınmaz sahibi  Uzlaşma sağlanmayan mülk sahiplerinin hisseleri
olsun veya olmasın gerçek veya tüzel kişilerin, dönüşüm amaçlı kamulaştırılır.
imar planı kararlarına uygun olarak hazırlanan projeleri
gerçekleştirmek üzere ayrı ayrı veya birlikte oluşturdukları adi
ortaklık temelli hukuki işlemlerle bir araya gelmiş bir veya birden
Dönüşüm alanlarında uygulama
fazla ortaklığı
 İdare, dönüşüm amaçlı imar planı kararlarına uygun olarak;
Olarak tanımlanmaktadır.
mevcut yapılar ve çevreleri hakkında koruma, kullanma,
Dönüşüm yasası çerçevesinde proje geliştirmek için de Yenileme güçlendirme, ıslah, geliştirme, yenileme ve tasfiyeye ilişkin
Yasası koşullarına benzer aşağıdaki aşamaların gerçekleştirilmesi kararlar almaya, bu kararlara bağlı olarak ruhsat
gerekecektir. düzenlemeye, yapı yapmaya, yaptırmaya yetkilidir.

 50.000 m2 den az olmamak üzere ilgili idare (belediye-İl  İdare, plan kararlarını gerçekleştirmek amacıyla; arazi ve
özel idaresi) tarafından yenileme alanı ilan edilir, arsa düzenlemesi ile her türlü proje hazırlama işlemlerini
yapmaya, yaptırmaya, kamulaştırmaya, toplulaştırmaya,
 Dönüşüm alanı Bakanlar Kurulu tarafından onaylanır, satın almaya, ön alıma, bağımsız bölümler dâhil

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 27


mülkiyetindeki gayrimenkullerle trampaya, gayrimenkul dağıtıma göre, bağımsız bölüm, hisse ya da bedeli verilmek
mülkiyetini veya imar haklarını başka bir alana aktarmaya, suretiyle alan ve hisse miktarlarını değiştirmeye, dönüşüm
kamu ve özel sektör işbirliğine dayalı yöntemler alanlarında inşa edilecek binaların hak sahiplerine paylı
uygulamaya, herhangi bir izne tabi olmaksızın bu amaçla veya tam mülkiyet halinde bağımsız bölüm tescillerini
şirket kurmaya, kurulmuş şirketlere katılmaya ve mevcut yaptırmaya re’sen yetkilidir.
şirketleri eliyle protokoller yaparak uygulamalar yapmaya,
 İdare, dönüşüm amaçlı imar planı ve idare meclisi
kamu tüzel kişiliği olarak veya özel sektörle birlikte proje
tarafından onaylı kentsel tasarım projeleri kapsamında,
temelli gayrimenkul yatırım ortaklıkları kurmaya, kurulmuş
mimari özellikleri nedeniyle kentsel siluet içinde yöresel
olanlara katılmaya, kat karşılığı veya hasılat paylaşımını
dokuya uymayan yapılar ile yapının cephe, cephe kaplaması,
esas alan yöntemler de dâhil inşaat yapmaya veya
çatı özellikleri ve giriş saçakları gibi mimari elemanları
yaptırmaya,
hakkında, meclis kararı alarak yaptırımlar getirmeye ve
 İdare, dönüşüm amaçlı imar planı çerçevesinde değerleme verilen süre içerisinde yapılmaması halinde, re’sen uygulama
yaptırmaya, uygulamaya ve mülkiyet haklarının dağıtımına yapmaya ve yaptırmaya, masraflarını taksitlendirilmek
re’sen yetkilidir. suretiyle tahsil etmeye yetkilidir.

 İdarece, dönüşüm amaçlı imar planında değerleme esaslı  Dönüşüm alanlarında, mevzuata uygun yapıların boşaltılması
yöntem uygulanacağının belirtilmesi halinde, dönüşüm ve yıkılarak kaldırılmasında plan bütününe ilişkin değerleme
alanlarındaki mülkiyet düzenlemelerinde düzenleme alanı ve fiziki durum temel alınarak anlaşma yolu esastır.
içindeki gayrimenkullerin düzenleme öncesi ve sonrası Anlaşma sağlanamadığı takdirde bu taşınmazlar
değerleri gayrimenkul değerleme kuruluşlarına yaptırılarak kamulaştırılır. Bu nitelikteki kamulaştırma kararlarına
re’sen belirlenir. karşı sadece bedel bakımından dava açılabilir. Dava,
mülkiyetin devri ve tahliye işlemlerini durdurmaz.
 Düzenlemeden sonra mülkiyet dağıtımı, düzenleme öncesi
ve sonrası değer temel alınarak, ortaya çıkan değer  Dönüşüm alanlarında gayrimenkul mülkiyeti, menkul
artışından idarenin yatırım ve katkı payı düşüldükten sonra, değere dönüştürülebilir. İdare veya proje ortaklığınca,
değerleme esaslı yöntem çerçevesinde yapılır. İdare bu bir bağımsız bölüme karşılık gelmeyen küçük ve parçalı

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 28


hisseler karşılığında gayrimenkul sertifikası veya menkul
kıymet belgesi verilebilir ya da taşınmazın bedeli paraya
çevrilerek hak sahibine ödenir.

Yukarıda değinilen bu iki yasal sürece baktığımızda yerel


yönetimlere yenileme ve dönüşüm alanında çok fazla yetki ve
yönetim sorumluluğu düşmektedir. Beşiktaş Belediyesi
tarafından hazırlatılan Kentsel Dönüşüm ve Kentsel Yenileme
Strateji ve Eylem Planı (Yol Haritası) hazırlanırken, bu iki üst
çerçeve bizim için yol gösterici nitelikte olacak ve ileriki
aşamada gerçekleşecek olan proje alanları belirlenirken ve bu
alanlara yönelik çalışmalar yapılırken, bu alanlar içinde
Beşiktaş İlçesi Tarihi, Doğal ve Kentsel Sit Alanları içinde
kalan proje alanları 5366 sayılı yasa kapsamında ele alınacak,
sit alanı içinde kalmayan dönüşüm alanı niteliğinde olan diğer
proje alanları ise henüz yasalaşmamış olmakla birlikte
Dönüşüm Yasa Taslağı çerçevesinden projelendirilecektir.

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 29


II.1.2 BEŞİKTAŞ İLÇESİ PLAN SÜRECİ Beşiktaş’ta kentsel gelişme değişimi olgusu genel olarak kentsel

1. BEŞİKTAŞ 2025 STRATEJİK PLANI gelişmeden çok,

Beşiktaş 2025 Stratejik Planı, Beşiktaş Belediyesi tarafından iş merkezi / ticaret / turizm
2005 yılında hazırlanması tamamlanmış bir plandır. Buna plana
göre Beşiktaş Belediyesinin vizyonu; eğitim / kültür / spor

“Beşiktaş’ı çağdaş insanların, çağdaş kültürü, tarihi değerlerle gibi fonksiyonlara ve bu fonksiyonlar için potansiyeli olan
bağdaştırarak barış içinde bir arada yaşadıkları, yüksek kentsel
kesimlere yoğunlaşmaktadır.
standartlara sahip bir ilçe yapmak”

olarak ortaya konmuştur.

Stratejik Plan Ön Raporu’na göre Beşiktaş İlçesi’nin tarihi, doğal Kentsel değişim olgusu, yeni gelişmeden çok;
öz nitelikleri, yerleşme geleneği ve gelişme potansiyelleri
değerlendirilmiştir. mevcut kentsel yapıda fonksiyonel / yapısal dönüşüm

Beşiktaş Stratejik Planında Beşiktaş için yapılan genel durum genel yapılaşma yoğunluğu artışı, yükselme olarak ortaya
analizi özetlenecek olursa Beşiktaş için şöyle bir sonuç
çıkmaktadır (Beşiktaş Belediyesi Stratejik Planı, 2006).
çıkmaktadır;

Beşiktaş metropolitan alan içinde temel fonksiyonu konut Bu doğrultuda; Beşiktaş ilçesine has “oturmuş” ve “bitmiş” konut
alanları içerisinde gelişme baskısının;
yerleşme alanı olmakla birlikte, son 20 yıl içinde önemli bir

değişim süreci içine girmiştir. İş merkezi, ticaret, turizm, eğitim  Sit alanlarına yapacağı etkinin yönlendirilmesi, önlenmesi

fonksiyonlarının giderek etkili bir biçimde konut fonksiyonunu

kemirdiği, ezdiği görülmektedir.

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 30


 Sıradan ömrünü tamamlanmış yapılarda ve gecekondu  Levent meydanları ve çevrelerinin, mevcut perakende
alanlarında dönüşüm/ özel/ kamu/ proje alanları ticaret canlılığını öldürmeksizin, var olan / gelişen aşırı
kapsamında değerlendirilmesi yükselme / yoğunlaşma (merkezi iş alanı) baskısının
yönlendirileceği bir alan olarak (özel proje / dönüşüm
 Stratejik konuma sahip alanlarda (konuttan iş merkezine
kapsamında) değerlendirilmesi
dönüşüm ve yükselme/yoğunlaşma baskısının) yumuşak
karşılanarak yönlendirilmesi ve hazmedilmesi temel ilke ve varsayımlar olarak benimsenmiştir.

İş alanlarında ve konut alanlarında gece-gündüz canlılığı


arttırabilmek amacıyla;
Ayrıca raporda, bütünlüklü, entegre ve ağ biçiminde
 Ticaret gelişmesi baskısının perakende ticaret oluşturulmuş, toplu taşıma öncelikli ulaşım sistemleri önerilmiştir.
fonksiyonuna yönlendirilmesi, Beşiktaş gibi yoğun gelişmiş, alt yapı / ulaşım olanakları sınırlı bir
yörede ulaşım yönünden toplu taşıma / bisiklet / yaya / engelli,
 Mix kullanımların geliştirilmesi
v.b. “uygar” sistemlerin özellikle vurgulanması gerektiğinden söz
 iş alanlarının kamuya açık dinlenme / eğlence / alışveriş edilmiştir.
mekanları ile bütünleştirilerek odaklar yaratılması,
Bu bağlamda Stratejik Plan Ön Raporu’nda aşağıdaki öneriler
önerilmektedir. belirtilmiştir;

Ayrıca,  Beşiktaş dışı erişim ve alt yapı sistemi açısından, mevcut


sistem, marjinal bazı düzenlemelerle stratejik planlama
 Büyükdere Caddesi boyunca yoğunlaşan gelişme baskısının dönem boyunca genelde etkili ve yeterli olabilecektir.
bu kesimde sınırlanması Ancak, Dolmabahçe – Beşiktaş ve özellikle Barbaros

 Levent meydanları çevresine, Aytar girişine, Karayolları Bulvarı bağlantı sisteminin Beşiktaş Meydanını, kırılgan

alanına yönlendirilmesi; dokusunu ve Beşiktaş / deniz bağlantısını kesmesini


önlemek açısından: Dolmabahçe – Ihlamur - Balmumcu
arasına bir “Bypass” tüneli yapılması önem taşımaktadır.

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 31


 Yine metropolitan alanla bağlantı alt yapı düzeni açısından yönetim önlemleri ile “Rasyonel” bir ulaşım düzeni içinde
Eminönü – Kabataş hattının ivedilikle Levent’e uzatılması bütünleştirilmesi.(tek yön uygulama, park yasağı, ”loop”
gereklidir. düzenlemeleri, v.b.);

Beşiktaş içi ulaşım düzeni açısından:  Boğaz kıyısı yerleşmeleri boyunca deniz / tramvay / sınırlı
otomobil / bisiklet / yaya ulaşım düzeninin, bu
 Beşiktaş Meydanının denizle / deniz ulaşımı ile
yerleşmelerin uygun kesimlerinde oluşturulacak odak
bütünleştirilmesi;
meydan mekanlarında bütünleştirilmesi;
 Bu çevrede, zorunlu servis dışında araç trafiğinin
 Bu meydanlara açılacak birer kısa tünel / funikular
sınırlandırılması,
sistemle kıyı kesimlerin iç kesimlerle, yoğun ticaret iş
 Beşiktaş – Boğaz kıyısı boyunca araç trafiğini sınırlarken merkezleri ile bütünleşmesinin sağlanması.(Bebek / Ulus /
deniz yolu ulaşımının ve yaya bisiklet ulaşımının Levent bağlantısı; Arnavutköy veya Ortaköy / Balmumcu
güçlendirilmesi; bağlantısı gibi.);

 Barbaros Bulvarı ve Büyükdere Caddesi boyunca yaya


ağırlıklı düzenlemelerle prestij mekanları oluşturulması;
Beşiktaş İlçesi kentsel gelişimini ve yapılanmasını büyük oranda
 Büyükdere Caddesi boyunca gelişen yüksek / yoğun tamamlamış bir bölge olduğundan görsel yapısının geliştirilmesi
yapılaşmanın zorunlu kıldığı ulaşım düzenlemesinin önem taşımaktadır. Bu doğrultuda kentsel dönüşüm ve yenileme
Levent’in iç kesimlerini olumsuz etkilemesini engelliyecek uygulamalarını belirleyecek iki konu üzerinde durulmaktadır:
trafik yönetim düzeni yapılması (paralel sokakta kesin
1 - Değişim / dönüşüm ancak mevcut yapılaşma koşulları
park yasağı, tek yön trafik düzenlemesi, v.b.);
düzeyinde ve genelde “kozmetik” ağırlıklı olmak durumundadır (ki
 Levent yöresi ve Boğaz yamaçlarında oluşmuş olan bu uygulamalar da çok önemlidir).
“organik” ulaşım düzeninin radikal değişimlere
uğratılmaksızın, marjinal düzenlemelerle ve trafik

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 32


2 - Kentsel gelişim / dönüşüme getirilen sıkı kısıtlamalar zaman ormanlara, su kaynaklarına ve boğaza karşı önemli bir tehdit
içinde gelişme baskısı ve kentli tepkisi ile olumsuz gelişmelere oluşturmaktadır” denmektedir.
yol açabilir, hatta haksız / yasadışı uygulamalar özendirebilir.
(Özellikle iş merkezi yüksek yoğunluklu gelişmeler ve fonksiyon 2.2 Mekansal Yapı Politikaları
değişimleri açısından.)
1/100.000 planın mekansal yapı politikalarına bakıldığında en
2- METROPOLİTAN ÇEVRE DÜZENİ PLANI
önemli politika olarak nitelenen konu; “MİA ve çevresinin
Analiz çalışmaları kapsamında Beşiktaş Stratejik Planından sonra
dönüşümü” olarak adlandırılmıştır. Bu rapora göre;
ikinci olarak Metropolitan Çevre Düzeni Planında Beşiktaş ilçesini
içine alan stratejik kararlar incelenmiştir.
“…MİA insan çekme ve şehrin gelişimini yönlendirme özelliğiyle,
2.1 Genel Makroform Kararları alan büyüklüğüne oranla çok daha önemli ve etkili bir kent
parçasıdır. Dolayısıyla sürdürülebilirlik ilkesinin sağlanmasında
İstanbul Çevre Düzeni Planı kapsamında;
MİA’nin yöneliminin belirlenmesi önemli bir rol oynamaktadır.
“Makroformun, Merkezi İş Alanı’ndan (MİA) sıçramalı odaklarla Mevcutta Tarihi Yarımada’dan başlamak üzere, Büyükdere aksı
doğu ve batı eksenlerinde doğrusal bir mekansal düzenlemeye ve boyunca Maslak’a kadar uzanan ve üst düzey hizmetlerin
büyümeye imkan verecek nitelikte olması hedeflenmektedir. yoğunlaşma yüksek tek merkezli çekim noktası olarak gelişen

Bu anlamda makroformun belirlenmesindeki öncelikler, kuzeye MİA, kentin doğal alanlarını tehdit eden kuzey gelişiminin

eğilim gösteren kent gelişimini sürdürülebilirlik ilkeleri temelini oluşturduğu gibi, iki kıta arası kentsel trafiğin

çerçevesinde önlemek, mevcut MİA üzerindeki baskıyı ve boğaz yoğunluğunu arttırmaktadır.

geçişlerindeki trafik yükünü hafifletmek ve çok merkezli bir MİA’nın Maslak aksından kuzeye doğru ilerlemesi
yapının oluşmasını sağlamaktır. Keza kuzeye karşı yönelim sürdürülebilirlik ilkesi ile ters düşmektedir. Bu çerçevede, bu

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 33


merkezin rahatlatılması, merkezi kentsel dokulardaki yerleşmiş bulunan firmalar, büyük oranda aynı ilçe içinde başka
fonksiyonların yer seçim sürecinin yeniden tanımlanması ve köprü yere taşınmak eğilimindedirler. Firmaların yer değiştirme
geçişlerinin azaltılması politikası benimsenmektedir. Bu nedenle eğilimleri, MİA’nın yoğunluğunun yakın gelecekte
Maslak aksında daha fazla gelişmeye izin verilmemesi ve mevcut hafiflemeyeceğini göstermektedir. Ancak altyapı yatırımlarıyla
yüksek yoğunluklu yapının rehabilite edilmesi öngörülmektedir. desteklenecek yeni merkezler büyüme hızını azaltacaktır.”
Planda MİA gelişimi ve bağlantılı yol ağı, tarihi merkezden daha
2.4 Kültür Endüstrileri ve Yer Seçim Kriterleri
batıya, coğrafi merkeze ve yoğunluk merkezine doğru
çekilmektedir. Bu karar ormanların korunması yönünde temel bir 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planında Beşiktaş’ı ilgilendiren

araç olduğu gibi, MİA’nın rahatlatılması, Tarihi Yarımada ile kararlar içerisinde yer alan başka bir konu ise Kültür

Boğaziçi üzerindeki baskının azaltılması ve tarihi dokunun Endüstrileri ve bunların yer seçim kriterleridir.

korunması hedefini de desteklemektedir.”


Kültür üçgeni, Eminönü, Beyoğlu, Beşiktaş, Şişli ve Kadıköy
ilçelerini kapsayan, İstanbul’da gelişme potansiyeli yüksek olan
2.3 Ticaret ve Hizmetler
kültür endüstrilerinin çeşitli alt sektörlerinin yer aldığı alandır.

Yine bu rapora göre Ticaret ve Hizmetler alanında Beşiktaş’a

bakıldığında İstanbul Merkezi İş Alanı ilçeleri olarak, Şişli,


Planda bu konuya şu şekilde yer verilmiştir:
Beşiktaş ve Fatih ilçeleri iş hizmeti firmalarının en çok

taşındıkları ve yerleştikleri ilçeler konumundadırlar. “İstanbul’un planlama sürecinde kültür endüstrileri için mekansal
açıdan tartışılması gereken konuların başında, İstanbul’da yığılma
“İstanbul’da firmaların %13’ü taşınmayı düşünmekte olup,
odaklı bir sektörel gelişim stratejisinin benimsenip
Eminönü, Şişli, Beşiktaş, Beyoğlu, Kadıköy ve Fatih semtlerinde
benimsenmeyeceği gelmektedir. Kültür odakları yaratarak kültür

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 34


endüstrilerini geliştirmek ve yerel kalkınma sürecini kültür
üzerinden kurgulamak, başta Avrupa olmak üzere Dünya’daki pek
çok kentin benimsediği stratejiler arasında yer almaktadır.
Aşağıda İstanbul’un benzer bir stratejiyi benimsemesi halinde
göz önünde bulundurulması gereken bir dizi mekansal ipucu
sunulmaktadır.

İlk ipucu İstanbul’da kendiliğinden oluşan “kültür üçgenine”


ilişkindir. Kültür üçgeni, metropolün çekirdeğindeki Eminönü,
Beyoğlu, Beşiktaş, Şişli ve Kadıköy ilçelerini kapsayan geniş bir
alanı ifade etmektedir. İstanbul Metropoliten Alanı’nın
merkezinde bulunan kültür üçgeni, kültür endüstrilerinin gelişimi
açısından yığılma odaklı bir mekansal strateji için hazır bir
altyapı sunmaktadır.

İstanbul Kültür Üçgeni

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 35


Dolayısıyla bu kültür üçgeninin yaratıcı ortamı besleyen özgün alan firmaları bu yönde destekleyecek önlemler (kira yardımı,
yapısının korunması ve kapasitesinin arttırılması gerekmektedir. kredilendirme politikası..vb) göz önüne alınmalıdır.
Bu amaçla alt ölçekli plan çalışmaları;
2.5 Turizm

-kültür üçgeninde daha fazla buluşma mekanının


Turizm açısından bu planın öngörüleri içinde ise:
yaratılmasına
“İstanbul’da turizm yatırımlarının tarihi doku ile kolaylıkla
-aktivite çeşitliğinin desteklenmesine
bütünleşebilen ve hatta bu yapı stoğunun değerlendirilmesi
-mevcuttaki özgün yapı stokunun ve sanayi arkeolojisinin açısından da önemli fırsatlar sunan küçük ölçekli, nitelikli
korunarak kültürel fonksiyonlar ve kültür endüstrilerinin tesislerin kapasitesini arttıracak biçimde yönlendirilmesine
kullanımına yönelik olarak yeniden işlevlendirilmesine ihtiyaç vardır. Kimlikli çevrelerde ve yapılarda konaklama ve
kentin ‘özgün kimliğini’ yakından tanıma ve tatma olanağı
- kültür eksenli canlandırma, yenileme ve dönüşüm
sağlaması açısından bu tür tesislerin özellikle kültür turizmi
projelerinin geliştirilmesine
açısından sağlayacağı avantajlar göz önünde bulundurulmalıdır. Bu
olanak sağlanmalıdır. bakımdan halen 4-5 yıldızlı büyük ve yeni tesislerin yoğunlaştığı
başta Beyoğlu olmak üzere, Beşiktaş ve Şişli ilçeleri önemli bir
Diğer taraftan, kültür üçgeninde yapılacak herhangi bir uygulama
kapasiteye sahiptir. Benzer biçimde halen küçük otellerin yığılma
sonucunda artabilecek arazi fiyatları; bu alanda yeni firmaların
gösterdiği alan olmakla birlikte Tarihi Yarımada da bu açıdan
yer seçmesini güçleştirirken; mevcut firmaların da bu üçgen
değerlendirilebilecek önemli bir yapı stoğu bulunmaktadır.”
dışına kaçmalarına sebep olabilecektir. Bu nedenle sektörde yer
denmektedir.

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 36


2.6 Planlama Bölge ve Altbölgeleri

İstanbul’da istihdamın mekansal dağılımda yer alan özelliklerini Planda, Beşiktaş ilçesini de içine alan 6.bölge İstanbul’un Merkezi
ortaya koymak üzere doğu-batı aksında birbirleriyle benzer İş Alanı ve Kültür Alanı olarak değerlendirilmektedir.
özellik gösteren 10 farklı bölge oluşturulmuştur.
Henüz onaylanmamasına rağmen Çevre Düzeni Planı raporunda
2.6.1 6. Bölge: Eminönü, Fatih, Beşiktaş, Şişli ve Kağıthane Beşiktaş ilçesi için aşağıdaki planlama kararları üretilmiştir.
İlçeleri, (p76)
 İstanbul’un; Eminönü, Karaköy ve Beyoğlu’ndan başlayan;
Boğaziçi Köprüleri inşası sonrasında Beşiktaş üzerinden
Boğaz’ın kuzeyine Zincirlikuyu, Maslak ve Ayazağa’ya
uzanan tek merkezli yapısı en temel yapısal
sorunudur.(p50)

 Mevcutta Tarihi Yarımada’dan başlamak üzere, Büyükdere


aksı boyunca Maslak’a kadar uzanan ve üst düzey
hizmetlerin yoğunlaşma eğilimi yüksek tek merkezli çekim
noktası olarak gelişen MİA, kentin doğal alanlarını tehdit
eden kuzey gelişiminin temelini oluşturduğu gibi, iki kıta
arası kentsel trafiğin yoğunluğunu arttırmaktadır. (p60)

 Yapılaşma ile ilgili diğer bir önemli nokta da, Büyükdere


Caddesi boyunca yapılan yüksek binalar ve gökdelenlerdir.
Bu yapılar, İstanbul’da hakim olan kuzey-doğu (poyraz) ve
güney-batı hava akımlarını keserek, şehir üzerinde
kirletici konsantrasyonlarının çökelmesine ve birikmesine
neden olabilmektedir. (p 98)

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 37


 İstanbul’daki hızlı merkez gelişiminin altyapı, ulaşım ve orman alanları, sit alanları ve Boğaziçi sürdürülebilirlik
sürdürülebilirlik açılarından yaratacağı tehditler göz açısından ciddi tehlike altında kalacaktır. (P 587)
önüne alındığında, mevcut Merkezi İş Alanı’nın gelişiminin
İstanbul’un sürdürülebilirliği açısından büyük tehdit oluşturan
durdurulmasının gerekliliği ortaya çıkmaktadır.
üçüncü köprünün yapılması halinde beklenen etkiler;
 Uluslar arası rekabet düzeyi yüksek hizmetlerin yer seçim
 Planlananın aksine MİA’nın ve konut alanlarının kuzeye
tercihi olan nitelikli ofis yerleşkeleri ihtiyacı, mevcut
gelişimini tetikler.
MİA’da yeterince karşılanamamakta olup; karşılanmak
istenmesi halinde ise, telafisi güç yeni sorunları da  Havzalar, orman alanları, sit alanları ve Boğaziçi bölgesinin
beraberinde getirmektedir. Ayazağa Büyükdere’de olduğu rant baskısı altında kalmasına neden olur. (P 587).
gibi; parsel ölçeğinde, düzensiz ve parçalı mülkiyet dokusu
üzerinde gelişen yüksek yapıların çoğalması, bu duruma 2.6.2 Merkez Planlama Altbölgesi (MIA)

örnek olarak gösterilebilir. Merkez (MİA) Planlama Altbölgesi; Beşiktaş, Beyoğlu, Şişli, Sarıyer,
Eminönü, Fatih, Zeytinburnu, Bayrampaşa ve Eyüp İlçeleri,(p12)
 Yapı ölçeğinde nitelikli olan bu yapıların çevresine
mekânsal katkılarının kısıtlı olması, kamusal alanlar
üretememesi, erişebilirliğinin düşük olması, mevcut
kentsel altyapıları zorlaması, çevresinde yoğunluk
arttırması ve ulaşım yükleri getirmesi, yaşanılan ve
tekrarından kaçınılması gereken olumsuz gelişmelerdir. (p
558)

 Merkezi İş Alanı’nın (MİA) kuzeye doğru gelişimi, şayet


plandaki gibi batıya Kağıthane ve Topkapı-Bayrampaşa
bölgesine yönlendirilmez ve planda önerilen Merkezi İş
Alanı alt merkezler ile desteklenmez ise; su havzaları,

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 38


Beşiktaş’ın da içinde olduğu Merkez Planlama Altbölgesin için
geliştirilen vizyona göre; “Sürdürülebilirlik ilksine dayalı olarak
mevcut ve geliştirilmesi planlanan MIA arasındaki köprüyü
fiziksel ve ekonomik dönüşüm ile kuran, dinamik ve rekabetçi bir
merkezi iş alanının yaratılması” hedeflenmektedir.

Mevcut MİA-Beyoğlu- Maslak Hattı:

Mevcut MİA’nın Beyoğlu’ndan başlayarak Büyükdere Aksı


boyunca Zincirlikuyu’ya kadar uzanan kısmı ile Zincirlikuyu-
Maslak Hattı nitelik olarak ayrılmaktadır.

Zincirlikuyu-Maslak Hattı İstanbul’daki hızlı merkez gelişiminin


altyapı, ulaşım ve sürdürülebilirlik açılarından yaratacağı
tehditler göz önüne alındığında,

Zincirlikuyu –Maslak aksındaki Merkezi İş Alanı’nın gelişiminin


durdurulmasının gerekliliği ortaya çıkmaktadır. Üst düzey
işlevlerin yoğunlaştığı bu bölgenin kendiliğinden gelişmelere terk
edilmesi yerine gelişiminin yönlendirilmesi ve kontrol edilebilmesi
gereklidir.

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 39


3. Gaziosmanpaşa Kümesi,

4. Tarihi Yarımada Kümesi,

5. Boğaziçi Kümesi’dir.

Mevcut MİA – Beyoğlu – Maslak Hattı

Merkez Altbölgesi’nde görülen sorunların küme bazında


çözümlenmesi amacıyla altbölge içinde 5 adet küme
belirlenmiştir. Bu kümeler;
Merkez Altbölgesinde Oluşturulan Kümeler
1. Mevcut Merkezi İş Alanı Kümesi,

2. Gelişme Merkezi İş Alanı Kümesi,

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 40


MİA GENİŞLEME VE MİA ÇEVRESİNİ YENİLEMEYE olan Fatih, Bayrampaşa, Beyoğlu, Kadıköy, Beşiktaş, Kağıthane,
YÖNELİK ÖZEL PLANLAMA ALANI Eminönü, Zeytinburnu, Üsküdar ve Bakırköy gibi ilçelerde mer’i
plan yoğunluğunun düşürülmesi, (p38)
Bayrampaşa, Beyoğlu, Şişli, Eyüp ve Gaziosmanpaşa İlçeleri’ni
kapsamaktadır. Söz konusu alan; 1/25.000 ölçekli Nazım İmar Kültür üçgeninde gelişimi desteklemek ve kapasitesini arttırmak
Planı’nın ana kararlarından olan MİA’nın batıya doğru amacı ile; mevcut aktivite çeşitliliğinin desteklenmesi, donatılarla
genişletilmesi ve kuzeye gelişimin engellenmesi bakımından da kentsel yaşam kapasitesinin arttırılması, özgün yapısı korunarak
son derece önemli bir bölgedir. kültür endüstrilerinin kullanımına yönelik yeniden
işlevlendirilmesi, kültür eksenli dönüşüm projelerinin
geliştirilmesi, (p 123)

İstanbul’daki hızlı merkez gelişiminin altyapı, ulaşım ve


sürdürülebilirlik açılarından yaratacağı tehditler göz önüne
alındığında, mevcut Merkezi İş Alanı’nın kuzeye gelişiminin
durdurulmasının gerekliliği ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle,
Büyükdere Caddesi MİA Batıya Kaydırma Alanı Özel Proje Alanı
olarak tanımlanmıştır. (p 232)

Tarihi doğal sit alanı olan Beşiktaş İlçesi’nin eşsiz doğal, tarihi ve
kültürel mirasa sahip olması nedeniyle, ilgili kurul kararları ve
koruma planları doğrultusunda bu mirasın sürdürülebilirlik
Aşırı yük altında olan Fatih, Bayrampaşa, Beyoğlu, Kadıköy, çerçevesinde korunması, geliştirilerek tanıtımının yapılması ve
Beşiktaş, Kağıthane, Eminönü, Zeytinburnu, Üsküdar ve Bakırköy dünyaca önemli turizm alanları arasına girmesi sağlanacaktır. (p
gibi ilçelerde nüfus yoğunluğunun düşürülmesi (p 24) 256)

Merkez alt bölgesinde yoğunlukların ve nüfusun sabit İstanbul’un Merkezi İş Alanı (MİA) olarak tanımlanan alan:
tutulmasının öngörülmesinin yanı sıra aşırı nüfus baskısı altında

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 41


metropolitan bölge ve uluslararası boyutlarda yönetim, kontrol, kentsel tasarım projeleri ile; Kağıthane’de merkez gelişimi
koordinasyon fonksiyonları ile finans kuruluşları, özelleşmiş, desteklenerek, fiziksel yapıda gelişim sağlanarak, gerekli teknik
ihtisaslaşmış hizmet ve ticaret fonksiyonlarının yer alacağı ve sosyal altyapıya sahip hizmet ve ticaret alanları
alandır. oluşturulmalıdır. (p 173)

Altbölge’nin DİE verilerinden %20 artışla hesaplanan 2006 yılı Bu nedenle; Plan’ın ana kararlarından biri olan, merkezin kuzeye
nüfusu 3.597.162 kişi, 2023 yılı için hedeflenen nüfusu ise gelişiminin engellenmesi ve bu alanın gelişmesinin kısıtlanması
yaklaşık 3.000.000 kişidir. (p 543) kararı doğrultusunda ‘özel proje alanı’ olarak belirlenen alanın,
rehabilite edilerek gelişiminin kısıtlanması ve batıya
Plansız/planlı” bir “prestij” merkezi olarak gelişen Büyükdere-
yönlendirilmesi amacıyla alana ilişkin kentsel tasarım ve yarışma
Maslak MİA içinde kabul edilmekle birlikte çok farklı nitelikleri
projeleri hazırlanması önerilmektedir.
dikkate alınmaktadır. Üst düzey işlevlerin yoğunlaştığı bu bölge
spontane gelişmelere terk edilmesi yerine yönlendirilmesi ve Proje Alanı’nda merkezi iş alanları ve çalışma mekanları ile uyumlu
gelişiminin kontrol edilebilmesi amacıyla rehabilitasyon gerekli bağlantıları olan konaklama, alış-veriş, dinlence ve eğlence
merkez olarak tanımlanmıştır. (p77) alanlarının yaratılarak ve ulaşım sorunlarına çözüm getirilerek,
bölgenin rehabilite edilmesi amaçlanmaktadır. Hazırlanacak olan
Büyükdere-Maslak aksı rehabilite edilerek kontrollü dönüşüm ve
projelerden beklenen; Maslak ve Büyükdere Caddesi’nin kuzeye
gelişimi sağlanacaktır.
doğu gelişimini sabit tutan ve batıda Kağıthane sanayi alanına
İstanbul’un gelişim stratejileri tanımlanırken, ekolojik yönlendiren, çekim noktalarının yaratılmasıdır. (p 178)
sürdürülebilirlik çerçevesinde MİA’nın kuzeye gelişiminin
Zincirlikuyu-Maslak Hattı İstanbul’daki hızlı merkez gelişiminin
engellenerek, bu yöndeki mevcut gelişmesinin rehabilite edilmesi
altyapı, ulaşım ve sürdürülebilirlik açılarından yaratacağı
ve MİA gelişiminin, bu gelişime bağlı yol ağı ile birlikte kontrollü
tehditler gözönüne alındığında, Zincirlikuyu–Maslak aksındaki
bir şekilde yönlendirilmesi amaçlanmaktadır. (p 80)
Merkezi İş Alanı’nın gelişiminin durdurulmasının gerekliliği ortaya
MİA’nın yükünün hafifletilmesi ve Levent-Maslak Aksı’nın kuzeye çıkmaktadır. Üst düzey işlevlerin yoğunlaştığı bu bölgenin
doğru olan gelişiminin batıya yönlendirilmesi amacı ile Büyükdere- kendiliğinden gelişmelere terk edilmesi yerine gelişiminin
Levent MİA koridorunun etki alanındaki Kağıthane’de yapılacak yönlendirilmesi ve kontrol edilebilmesi gereklidir.

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 42


Bu nedenlerle, Maslak aksında daha fazla gelişmeye izin tanıtımının yapılması ve dünyaca önemli turizm alanları arasına
verilmemekte ve merkezin mevcut yüksek yoğunluklu yapısının girmesinin sağlanması, Birinci derece doğal sit alanlarında ise
rehabilite edilerek, gelişiminin kısıtlanması öngörülmektedir. kentsel yeşil alan olarak belirlenecek ekolojik koridorların
Ayrıca, alanda yapılacak kentsel tasarım projelerinde alanın oluşturulmasıdır. (p 622)
“rehabilite edilmesi gereken üst düzey hizmet merkezi” niteliği
göz önüne alınmalıdır. (p 232)
Boğaziçi bölgesinde bulunan plansız yapılaşmaların ve
uygulamaların derhal ıslah edilmesi, Sarıyer ve Beşiktaş
BOĞAZİÇİ KÜMESİ İlçeleri’nde bulunan gecekondu alanlarının ve kaçak
yapılaşmaların tespit edilerek, bu alanların onaylı planları
İstanbul Boğazı’nın Avrupa Yakası’nda bulunan Boğaziçi Kümesi,
doğrultusunda konut yenileme alanı olarak belirlenmesi,
Beşiktaş ve Sarıyer İlçeleri’nin bir kısmını kapsamaktadır.
Boğaziçi kıyı ve sahil şeridi, Öngörünüm, Geri görünüm ve Tarihi önem taşıyan yapılar restore edilerek çevresi
Etkilenme Bölgeleri’nden oluşan alanın 2000 DİE verilerine göre iyileştirilmelidir. Beşiktaş İlçesi’nde belirlenen turizm ve kültür
belirlenen nüfusu 352.349 kişi olan Boğaziçi Kümesi’nin plan amaçlı kullanım alanları düşünülerek; karayolu ulaşım ağı,
sonrası hedeflenen nüfusu 312.046 kişidir. demiryolu ve deniz yolu ile desteklenecek şekilde planlanmıştır.

Öngörünüm Bölgesi için plan kararı getirilmemiş Geri Görünüm Beşiktaş’ta bulunan jeolojik sakıncalı alan çevresindeki düşük
Bölgesi planlanmıştır. yoğunluklu donatı alanları; spor alanları ile birleştirilerek, yeşil
hizmet donatı koridoru olarak planlanmıştır.
Boğaziçi bölgesinin tarihi, kültürel, doğal dokusunu koruma ve
kullanma dengesinin sağlanarak, tarihi ve kültürel değerlere Beşiktaş ilçesinde bulunan Karanfilköy bölgesi konut yenileme
sahip, ancak tahrip olmuş konut ve yapı stokunun korunarak alanı olarak belirlenmiştir.
yenilenmesi, Tarihi doğal sit alanı olan Beşiktaş İlçesi’nin eşsiz
Bu kapsamda, 1/25.000 ölçekli Nazım İmar Planı’nda ifade edilen
doğal, tarihi ve kültürel mirasa sahip olması nedeniyle, ilgili kurul
Boğaziçi Kümesi; 18.06.1993 tarihli ve 1/5.000 ölçekli Beşiktaş
kararları ve koruma planları doğrultusunda bu mirasın
Geri Görünüm ve Etkilenme Bölgeleri Koruma Amaçlı Nazım İmar
sürdürülebilirlik çerçevesinde korunması, geliştirilerek

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 43


Planı ile 25.06.1999 tarihli Sarıyer Geri Görünüm ve Etkilenme 3 - İMAR VE KORUMA PLANLARI
Bölgeleri Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı’nın önerdiği kararların
üst ölçekli plana aktarılmış halidir. (P 622-624)
Beşiktaş İlçesi planlama açısından E-5’in kuzeyi ve E-5’in güneyi
Büyükdere Aksı’nı ve Zeytinburnu Topkapı (Maltepe) Sanayi
olmak üzere iki bölgede incelenebilir:
Bölgesini bağlayan Bulvar bağlantısının ilk segment olan
Büyükdere Aksı-Kağıthane ile ikinci segment olan Kağıthane- E-5 kuzeyinde kalan alanın 3 ayrı bölgeden oluşmaktadır. Bunlar;
Silahtarağa bağlantıları kurulacaktır.

Beşiktaş’tan başlayarak Kağıthane, Bayrampaşa ve Maltepe’den


geçip, Kazlıçeşme’de Marmaray ile entegre olan ve yine bu 1 - Boğaziçi Ön Görünüm Bölgesi: Her türlü imar yetkisi

noktada önerilen yeni liman ile bütünleşen, Tarihi Yarımada’yı Boğaziçi İmar Müdürlüğü’ne aittir.

kuşaklayan yeni MİA ringi önerilmektedir.

2 - Beşiktaş Geri Görünüm ve Etkilenme Bölgesi:

18.6.1993 tarihinde 1/5000 Levent Nazım İmar Planı, 10.12.1993


tarihinde Levent Uygulama İmar Planı onaylanmıştır. Levent Planı
Dışındaki alanların büyük bir kısmı mevzi imar planlarıyla
gelişmiştir.

3 - Silüet Alanı:

Silüet Alanı Beşiktaş ve Geri Görünüm ve Etkilenme Bölgesi


içinde kalıp silüet planlamasına konu olmaktadır.

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 44


1 - Dikilitaş-Balmumcu- Ortaköy İmar Planı: 22.7.2002
itibari ile Nazım İmar Planı, 29.1.2004 tarihi ile Uygulama İmar
Planı tamamlanmış planlar 3 ay sonra iptal edilmiş ve revizyona
girmiştir. 16.7.2005 tarihi itibari ile Revizyon Nazım İmar Planı
onaylanmış, 9.8.2007 itibari ile de Uygulama İmar Planı
onaylanmıştır.

2 - Beşiktaş Kentsel, Tarihi ve Doğal Sit Alanları (8 Sit


Bölgesi) : Bu alanda yer alan sit bölgelerinde Koruma Amaçlı
Nazım İmar Planları yapım aşamasında olup, alanlar hali hazırda
geçici yapılaşma koşullarına tabiidir. Bu Sit Alanları ;

 Ihlamur Kasrı ve Çevresi Doğal ve Tarihi Sit Alanı

 Yıldız Parkı Tarihi ve Doğal Sit Alanı

 Ortaköy Camii ve Çevresi Kentsel Sit Alanı

 Abbasağa Parkı Doğal Sit Alanı

 Beşiktaş Köyiçi Kentsel Sit Alanı

 Feriye Sarayları Kentsel Sit Alanı

Şekil ; Beşiktaş İlçesi planlama bölgeleri  Dolmabahçe Sarayı Saat Kulesi ve Bezmi Alem Valide
Sultan Camiinin Koruma Alanı

 Ihlamur Kasrı Koruma Alanı


E-5 güneyinde kalan alanda ise iki çeşit uygulama söz konusudur:

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 45


çoğu iptalle son bulmuştur. Bu kısımda Beşiktaş’ın yaşadığı plan

sürecine ve sınırları dahilinde yer alan planlara İmar Planları ve

Koruma İmar Planı başlıkları altında incelenecektir.

1 - İMAR PLANLARI

17.2.1954 Beyoğlu Nazım Planı

1954 Beyoğlu Nazım Planının alanı Sütlüce’den Rumelihisarı’na

kadar olan alan ile Levent mahallesi ve Mecidiyeköy’den

oluşmakta olup, 3400 ha.lık bir alanı kapsamaktadır. Böylece

kuzey-batıdan başlamak üzere Kağıthane deresini takip eden

şehir (belediye) sınırı Sütlüce, Halıcıoğlu, Hasköy, Kasımpaşa,

Karaköy, Beşiktaş, Ortaköy, Kuruçeşme, Bebek, buradan da


Şekil: Beşiktaş Kentsel, Tarihi ve Doğal Sit Alanları
Etiler mahallesi-Levent mahallesi ve Mecidiyeköy’ün kuzeyinde

bulunan alanlar yine şehir hududuna kadar olmak üzere Beyoğlu


Beşiktaş Plan Süreci
Nazım Planı alanı içindedir. Planda, orta sıkışık ve az sıkışık iskan

Yukarıda Beşiktaş’taki güncel planlar iki ana başlık halinde alanı, iskan dışı alanlar, umuma tahsis edilmiş alanlar (Yıldız

belirtilmiştir. Ancak Beşiktaş yıllarca plansız bir alan olarak Parkı, ıhlamur Kasrı ve civarı vb.) olarak belirlenmiştir. Bugün

kalmış, geleneksel planlama sürecinde yaşanan sorunlara maruz mevcuttaki birçok yerleşim birimini “İskan dışı alanlar” lejantı ile

kalmış, planlama girişimleri sürekli olarak devam etmekle birlikte

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 46


gösteren plan bu nedenle güncelliğini ve fonksiyonelliğini yitirmiş 21.08.1998 onanlı Beşiktaş Ortaköy Nazım İmar Planı

bir plandır.
Beşiktaş Ortaköy Nazım İmar Planına bakıldığında; planın yoğun

29.7.1980 1/50000 Ölçekli İstanbul Metropoliten Alan olarak konut bölgelerinden oluştuğu; Beşiktaş merkezinin ticaret

Nazım Planı alanı olarak planlandığı, Ortaköy Dereboyu Cad., Spor Cad.,

Nüzhetiye Cad., Ihlamurdere Cad., Barbaros Bulvarı, Emirhan ve


Beşiktaş ilçesinin büyük bir kısmı 1/50000 ölçekli, 29.7.1980
Gönenoğlu Caddelerinden cephe alan parsellere ticaret ve
onanlı İstanbul Metropoliten Alan Nazım İmar Planında Ana
konut+ticaret yapılanmalarının getirildiği görülmektedir. Turizm
Merkez olarak geliştirilmesi hedeflenen ‘’Merkezi İş Alanı’’nda
alanları, otel alanları, İş merkezi Alanları, koruma planı alanları
kalmaktadır.
gibi özellik gösteren bazı alanlar bu planda “onanlı plan şartları
1/5000 ölçekli 18.02.1997 onanlı Balmumcu Nazım İmar geçerli alanlar” olarak belirlenmiştir. Yıldız Parkı, İnönü
Planı: Stadyumu ile Hakkı Yeten Stadyumu gibi büyük alanlar, planda;

yeşil alan ve spor alanları olarak planlanmıştır.


Balmumcu bölgesinde Jandarma Bölge Komutanlığı ve Askeri

Lojmanların bulunması nedeniyle; Askeri Alan lejantı planın

önemli bir kısmını oluşturmaktadır. Bestekar Şevki Bey

Mahallesinin mevcut dokusu korunarak 100ki/ha yoğunlukta konut

alanı, Mediko Sitesinin bulunduğu alan da 200ki/ha yoğunlukta

konut alanı olarak planlanmıştır. Barbaros Bulvarı üzerinde 1

emsal yapılanma şartlarında MİA alanları planlanmıştır.

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 47


Genel anlamda mevcut konut yoğunlukları korunmuştur. Parsel

bazında mevzii imar planları ile oluşan irtifa ve yoğunluklar

korunarak lokal konut zonları belirlenmiştir. Ancak parsel

bazında bu planlara yapılan çeşitli itirazlar neticesinde İstanbul

III. İdare Mahkemesinin 19/01/2000 tarih ve 99/105 E.,

2000/19 K. sayılı kararı ile 21/8/1998 onanlı Beşiktaş –Ortaköy

Nazım İmar Planı iptal edilmiştir. Bu planın 1/1000 Uygulama

İmar Planı bulunmamaktadır.

22.07.2002 Beşiktaş Ortaköy Balmumcu Nazım İmar Planı

Beşiktaş Ortaköy Balmumcu Nazım İmar Planına bakıldığında;


bölgenin yoğun olarak konut alanı ve Ticaret alanı olarak
planlandığı, plan yoğunluklarının mevcut yoğunluklarının altında
olduğu görülmüştür. İBB Planlama Müdürlüğünce hazırlanan
1/5000 ölçekli Beşiktaş Ortaköy Balmumcu Nazım İmar Planı;
mahkeme kararları ile iptal edilerek plansız kalan Beşiktaş
Harita : 21/8/1998 onanlı Beşiktaş –Ortaköy Nazım İmar Planı Ortaköy ve Balmumcu Bölgeleri ile sit alanlarını kapsamakta iken
12.05.2002 gün ve 157 nolu Büyükşehir Belediye Meclisi kararı
Kaynak: İBB Planlama Müdürlüğü
ile tadilen uygun bulunmuş olup; 22.07.2002 tarihinde Büyükşehir
Belediye Başkanının “Sit alanı dışındaki kısmı” notu ile onanmıştır.
Sit alanlarının içinde kalan kısımları ise 22.08.2002 gün ve 822
sayılı yazıyla III nolu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 48


Kuruluna iletilmiştir. Ancak sit alanları ile ilgili kısımları koruma 26.02.2008 tarihinde yapılan Beşiktaş Dolmabahçe Ortaköy
Kurulunca inceleme aşamasında iken İstanbul 3. İdare
Mahkemesinde planın iptali ve yürütülmesinin durdurulması talebi 1/ 5000 Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı bilgilendirme toplantısı
ile dava açılmış olup; 17.11.2004 gün ve 2002/1784E. raporuna göre; planın hedefleri ve ilkeleri şu şekilde
2004/1877k: sayılı kararı ile planın iptaline karar verilmiş ve
özetlenmiştir;
revizyona girmiştir. 16.7.2005 tarihi itibari ile Revizyon Nazım
İmar Planı onaylanmış, 9.8.2007 itibari ile de Uygulama İmar
Hedefler:
Planı onaylanmıştır.
 -Tarihi eserlerin yoğunlaştığı bölgelerin özelliklerinin

vurgulanarak asli fonksiyonları çerçevesinde korunmasının

sağlanması

2- BEŞİKTAŞ DOLMABAHÇE ORTAKÖY 1/5000 ÖLÇEKLİ


 -Beşiktaş bölgesinin taşıdığı tarihi, kültürel ve mimari öz
KORUMA AMAÇLI NAZIM İMAR PLANI
değerleri korunarak tarihi ve kültürel kimliği ile

15.09.2004 gün ve 59 nolu Kurul kararı ile; Beşiktaş Ortaköy özdeşleşen kayıp anıt eserler ve önemli sivil mimarlık

Balmumcu Bölgesinde yer alan Sit Alanları ve bu alanların örneklerinin de tarihi dokuya entegre edilerek günümüze

Etkileme Geçiş Alanlarının belirlenmesi ve Beşiktaş Köyiçi kazandırılması

Kentsel Sit Alanı sınırlarının belirlenmesi ve Dolmabahçe Sarayı


 -Güncel ve sayısal ortamdaki halihazır harita ve güncel
Saat Kulesi ve Bezmi Alem Valide Sultan Camiinin oluşturduğu
kadastral bilgilere sahip altlıklarda yine güncel arazi
anıtsal yapının Koruma Alanının belirlenmesine karar verilmiştir.
verilerinden yararlanılarak 1/1000 ölçekli plana ışık

tutacak planın hazırlanması

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 49


İlke ve kararlar:  -Konut alanlarında, iptal edilen planlarda da ayrılmış olan

donatı alanlarının korunması


 -Beşiktaş Ortaköy Balmumcu planlarının dava sonucunda

iptal işleminden oluşan plan boşluğunun giderilmesi, sit  -Kurum ve kuruluş görüşlerinin ve ileriye yönelik yatırım

alanı ilan edilen bölgelerinin koruma planlarının yapılması programlarının planlama çalışmaları sırasında

ve planlama alanının gelişme potansiyelinin disipline değerlendirilmesi

edilmesi
 -17 Ağustos 1999 tarihinde Marmara Bölgesinde meydana

 -Kadastral bilgiler, mülkiyet ve arazi verilerinden gelen deprem nedeniyle, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı

yararlanarak, uygulanabilirliği olan kararların üretilmesi Afet İşleri Genel Müdürlüğünce yayınlanan genelgelerde

belirtilen hususlara uyulması


 -Planlama alanında jeolojik sakıncalı alanlar gibi bir takım

kısıtlamalar ve yasaklar getirilmesi gereken alanlarda yer olarak sıralanmıştır.

alan fonksiyonlar için optimal çözümün üretilmesi

 -Plan bütününde; yapı yoğunlukları ve nüfus konusunda


Planlama alanı toplam 0 . hektardan oluşmaktadır; Anıtlar Yüksek
mevcut oluşumların dikkate alınması ve farklı yoğunluk Kurulunun farklı tarihlerde ilan ettiği sit alanlarını kapsamaktadır.
değerleri arz eden kesimler arasında dengelemenin
Sit Alanı; Sinanpaşa, Cihannüma, Yıldız ve kısmen Mecidiye, Ortaköy,
yapılması
Türkali, Abbasağa ve Vişnezade olmak üzere toplam mahalleyi

 -İhtisaslaşmış ve özelleşmiş nitelikteki ticaret alanlarında içermektedir.

eksikliği duyulan otopark alanlarının ayrılması

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 50


Beşiktaş’ın İstanbul içinde merkez konumunda olması, MIA içinde
yer alması, güney sınırının tamamen Boğaz kıyı şeridinden
oluşması, içinde 8 tane doğal, kültürel ve kentsel sit alanı
barındırıyor olması ve farklı alanlarda farklı plan süreçlerinin
işliyor olması nedeniyle iç içe geçmiş bir planlama sürecinden
bahsetmek mümkündür. Sadece kendi iç dinamikleriyle gelişen ve
dönüşen bir ilçe olmaması, dış faktörlerin de planlamaya etki
etmesi ve büyük bir alanının yıllarca plansız kalması sonucu bir
taraftan dönüşümün plansız gelişmesine yol açarken, mevcut
yapının kendini değiştirmesi ise bugüne kadar yapılan küçük plan
tadilleriyle, ya da parsel bazında alınan kararlarla meydana
gelmiştir. İlçenin büyük bir kesimi Öngörünüm – Gerigörünüm ve
Sit Alanı sınırları içerisinde kalmaktadır. Bu da gelişmeyi ve
değişimi zorlaştıran, sınırlayan ya da süreci uzatması bakımından
olumsuz fakat aynı zamanda da kentin tarihi ve doğal değerlerini
Harita : Beşiktaş Sit Alanı içinde kalan mahalleler koruması açısından olumludur. Üst ölçekli planlarda ise
Beşiktaş’ın sahip olduğu doğal ve kültürel değerlerle ve turizmin
Kaynak: İBB Planlama Müdürlüğü
ve kültür aktivitelerinin geliştirilerek devem etmesi, ulaşım
bağlantılarının kara ve deniz açısından güçlendirilerek daha kolay
erişilebilirliğinin sağlanması, mevcutta kaçak yapılaşmanın ve
gecekondu alanlarının “konut yenileme” alanları olarak
Beşiktaş Dolmabahçe Ortaköy 1/5000 Ölçekli Koruma Amaçlı iyileştirilmesi, MIA içinde kalan Büyükdere-Maslak aksının

Nazım İmar Planı İstanbul Büyükşehir Belediyesince rehabilite edilerek kontrollü dönüşüm ve gelişimi sağlanması gibi
farklı birçok alanda karar alınmıştır. Hazırlanmakta olan Koruma
hazırlanmakta olup, henüz tamamlanmamıştır.
Planı hedef ve ilkelerinde de Beşiktaş’ın sahip olduğu değerlerle

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 51


gelişiminin sağlanması amaçlanmıştır. Beşiktaş’ın tamamı için fonksiyonlar için potansiyeli olan kesimlere doğru
geliştirilen ve bir vizyon sahibi olan tek plan ise Beşiktaş yoğunlaşması ya da dönüşmesi şeklinde olmaktadır.
Stratejik Planıdır. Bu planda Beşiktaş sahip olduğu fırsat ve
Kentsel Merkez / Ticaret Alanları
sorunlarla ayrıntılı olarak ele alınmış, ileriye yönelik olarak
sorunlu alanların parçacı değil, amaca yönelik bütünlükçü dönüşüm Yakın zamanlara kadar Beşiktaş’a hizmet etmek durumunda olan
projeleriyle gelişebileceğini ve yenilenebileceğini ortaya ticaret fonksiyonu son yıllarda metropolitan ölçek kazanmak
koymuştur. üzere özellikle Büyükdere Caddesi boyunca yoğunlaşıp
yükselmiştir.
Tüm bu plan sürecine baktığımızda alınan kararlarda ve
geliştirilen önerilerde Beşiktaş için tek bir senaryo üretmek Komşu Şişli alanlarının da iş ve ticarete yönelik gelişmesi bir
oldukça karmaşıktır. Bu anlamda bunun planlanması gereken bir metropolitan iş merkezi fonksiyonunu arttırmaktadır.
süreç olduğu kabul edilmeli, öncelikle Beşiktaş’ın tamamı için üst
Konut Alanları
ölçekli Mekansal Gelişme Stratejileri hazırlanmalı, daha sonra da
bu doğrultuda, öncü, tetikleyici ve vizyon yaratan proje alanları Beşiktaş’ta konut alanları,
seçilip, kentin sorunlu alanları başta olmak üzere bir öncelik Genelde:
sırasına konarak harekete geçilmelidir.
 Özel niteliği olmayan yoğun apartman bölgeleri
MEVCUT DURUM  Lüks, özel yönetimli siteler
 Levent, Ulus eteklerinde “organik” nitelikte gelişmiş üst
Beşiktaş’ın mevcut durumu alt başlıklar altında ele alınmıştır. gelir gurubu villa ve apartman bölgeleri
 Gecekondu bölgeleri olarak belirginleşmektedir.
 İş merkezi, ticaret, turizm ve eğitim fonksiyonlarının
giderek etkili bir biçimde konut fonksiyonunu Beşiktaş’ın genel kentsel yapılaşmasını “tamamlamış” niteliği
kemirmektedir. nedeni ile diğer kesimlerdeki yapılaşmaların “kentsel dönüşüm”
bağlamında geliştirilmesi, yoğunlaşması hatta yükselmesi söz
 Beşiktaş’ta yapılaşacak yeni alan olmadığı için kentsel
konusudur.
gelişme mevcut alanların iş merkezi, ticaret, turizm,
eğitim, kültür ve spor gibi fonksiyonlara ve bu

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 52


Bölgeler: Üniversitesi, Yıldız Parkı v.b.) belirgin alt bölgeler olarak
algılanmaktadır.
Beşiktaş sınırları içinde karakteristik ve iç bütünlüğü ve
homojenliği olan bölge tanımına uygun alt bölgeler vardır.  Son 20 yılda Büyükdere Caddesi ve (kısmen de Barbaros
Bulvarı) boyunca yüksek / yoğun yapılaşma olarak ortaya
 Boğaziçi Kıyıları ve yerleşmeleri; Dolmabahçe Sarayı’ndan
çıkan alt bölge giderek İstanbul imajının temel ögesini
Ortaköy’e kadar uzanan kesimde saray ve büyük yapı
oluşturmak durumundadır. ( Merkezi İş Alanı alt bölgesi )
komplekslerinden oluşan, boğaz yolu boyunca, kıyıya
geçişleri engelleyen duvar ve denizle sınırlanmış bölge  Levent eteklerinde sınırlı gecekondu yerleşme alanları da
güçlü bir “Bant Bölge” oluşturmaktadır. Beşiktaş imaj yapısının “özel” bir ögesi olarak algılanır. (
Karanfilköy Gecekondu Bölgesi )
 Yine Boğaz kıyısı boyunca, Boğaz’a özgü yapılanma, yalılar
ile ve genel dokusu ile karakter kazanmış Ortaköy,  Ayrıca, kurul kararı ile yapılaşma koşulları belirlenmiş
Arnavutköy, Bebek alt bölge olarak belirgindir. “öngörünümün / geri görünüm / etkilenme Bölgeleri” de
“alt bölgeler” olarak düşünülebilir.
 Geleneksel Beşiktaş kimliğini taşıyan kesimde kentsel
doku Köyiçi yöresinde karakteristik bir alt bölge olarak Odaklar
belirginlik kazanmıştır ve kentsel Sit Alanını oluşturur.
 Köyiçi mekanı ve çevresi, Barbaros Meydanı ile birlikte,
 Levent yöresi, bahçeli evlerden oluşan düzeni, homojen Beşiktaş’ın karakteristik önemli bir odak mekanıdır. Deniz
yapısı ve sınırlayıcıları ile belirgin bir alt bölgedir ve sit ve kara ulaşımının, diğer bağlantılarla birlikte kesiştiği bu
bölgesi olarak tescil edilmiştir mekan Beşiktaş’ı simgeleyen bir nitelik taşımaktadır.
Ancak Beşiktaş Caddesi ile bölünmüş ve bir kesimi Köy içi
 Kıyı ile geri kesimler arasında sıradan apartmanlardan
çevresinde gelişmiştir. Son dönemde düzenlenen Beşiktaş
oluşan kentsel doku içinde yer yer duvarlarla çevrili
Meydanı da bu alanın odak olma özelliğini arttırmaktadır.
sitelerin oluşturduğu küçük alt bölgeler dışında parklar ve
geniş kurumsal alanlar (Askeri Bölgeler, Yıldız  Akmerkez Alışveriş Merkezi ve çevresi son yıllarda ulaşım
açısından zorlanan bir odak mekandır.

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 53


 Levent ve 4. Levent yöreleri de sınırlı mekanlarda oluşmuş Conrad Oteli, Beşiktaş Plaza ve Akmerkez de modern imaj
belirgin odaklardır. Özellikle 1. Levent kesimi aktivite katkısı sağlayan nirengiler olarak sayılabilir.
çeşitliliği ve yoğunluğu ile gelişerek yapılanma sınırlarını
zorlayan bir odak durumunu güçlendirmektedir. Ayrıca, diğer etkili nirengilerin gölgesinde kalan ve birlikte
bulunmaları nedeni ile algılama etkisi daha sınırlı kalan dağınık
 Ortaköy, Arnavutköy, Bebek gibi geleneksel Boğaz nirengiler Beşiktaş imaj strüktürünün oluşmasına önemli katkı
yerleşmeleri de sınırlı mekan ve aktivite ölçülerine karşın, yapmaktadır. (Örneğin, Belediye, Garanti Plaza, Galatasaray,
geleneksel, karakteristik odaklardır. Yıldız Üniversiteleri v.b.)

Nirengiler Bağlantılar

Beşiktaş’ta görsel yapı açısından en önemli öğelerin nirengiler Beşiktaş’ta “Bağlantı” tanımına uygun nitelikteki elemanlar
olduğu söylenebilir. arasında Boğaz kıyı yolu en güçlüsü görünümündeki kıyı yolu
boyunca deniz bağlantısı ile de güç kazanır.
Dolmabahçe Sarayı tüm görkemi ile Beşiktaş’ı simgeleyen
İstanbul ölçeğinde bir nirengidir. Barbaros Bulvarı’nın da, Beşiktaş’ı bölücü niteliğine karşın, kıyı ile
yüksek kesimler arasında önemli bir bağlantı olduğu açıktır.
Saray çevresinde yer alan İnönü Stadyumu ve Swiss Otel de
Saray gölgesinde zayıflayan etkilerine karşın önemli nirengiler Nisbetiye, A. Adnan Saygun caddeleri üst kesimlerde önemli
olarak bölgeyi ve “Beşiktaş’a Giriş Kapısını” tanımlamaktadır. bağlantılardır.

Beşiktaş’ta genel görünümün oluşumuna önemli katkı yapan Ortabahçe, Köyiçi, Hasfırın, Ihlamurdere, Spor Caddesi, Şair
Sabancı, İş Bankası Yapı Kredi Plazaları da etkili nirengilerdir ve Nedim caddeleri pek güçlü olmamakla birlikte Beşiktaş alt
Beşiktaş için olduğu kadar İstanbul imajı için önem bölgeleri ve odağı ile algılanan belirgin bağlantılardır.
taşımaktadırlar.
Kıyı kesimlerle yüksek kesimler arasındaki bağlantılar, imaja
Sinanpaşa Camisi ve Ortaköy Camisi de geleneksel olarak ilişkin tanımlamadan uzak, marjinal nitelikte bağlantılardır.
Beşiktaş’ı simgeleyen nirengilerdir. Örneğin Bebek / Etiler, Ortaköy / Ulus gibi, Ortaköy odağı ile

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 54


bütünleşen Dereboyu, güçlü bir bağlantı aksı oluşturmakla stratejik plana altlık oluşturacak SWOT analizi yapılarak,
birlikte Ulus’a yaklaşan kesimde zayıflamaktadır. Beşiktaş’ın güçlü yanları, zayıf yanları, fırsatları ve tehdit
oluşturan unsurları ortaya konularak, proje ve eylem alanları bu
Sınırlar
doğrultuda geliştirilecektir.
 Beşiktaş, metropolitan alan içinde, Fatih köprüsü yaklaşım
Mevcut durumu ortaya koymada stratejik planlamanın
yolları, Büyükdere Caddesi, kısmen de Demokrasi Parkı ve
araçlarından biri olan SWOT analizi yöntemi iç ve dış çevrede
Boğaz kıyısı ile sınırlanmıştır.
meydana gelebilecek değişiklikleri sürekli olarak analiz ederek
 Kıyı boyunca, özellikle Dolmabahçe Ortaköy arasında, ortaya çıkabilecek fırsat – tehditleri önceden tahmin edip
yüksek duvar, kamuya açık olmayan kurumsal yapılaşma ile gerekli önlemelerin alınmasında yardımcı olmaktadır. Bununla
sınır etkisi artmaktadır. birlikte sahip olunan güçlü ve zayıf yönler, fırsatlar ve tehditler
ile birlikte değerlendirilerek, gelecek için geliştirilecek en uygun
 Beşiktaş içinde Boğaziçi köprüsü yaklaşım yolları ve stratejiler belirlenecektir.
kısmen de kıyıya dik inen derin vadiler ve dik yamaçlar,
karşılıklı geçişleri engelleyici sınırlar oluşturmaktadır. Güçlü yönler; bu analiz sonucu ortaya çıkarılan, Beşiktaş’ın sahip
olduğu kullanılabilecek potansiyelleri ve yetenekleridir. Güçlü
 Gerçekte bir bağlantı öğesi olarak belirginleşen Barbaros yönlerin farkında olmak, fırsat alanlarını değerlendirmeye
Bulvarı geçişlerin zorlandığı bir sınır niteliği de yararken, tehditlere yönelik önlem alınmasında
taşımaktadır. kullanılabilecektir.

SWOT ANALİZİ Zayıf yönler; Beşiktaş’ın imkan ve yeteneklerinin iç ve dış

Beşiktaş’taki mevcut durumunu görebilmek için öncelikle plan faktörlerle, değişikliklere cevap vermede yetersiz kaldığı ve

kararlarına ve plan süreçlerine bakılmış, ardından mevcut durum mevcut durumda iyileştirme değil, mevcut durumun sürekliliği ya

alt başlıklar altında ortaya konmuştur. da yenilenememesinden doğan sorun yaratan konulardır.

Beşiktaş’ın mevcut durumunu anlamaya yönelik olarak yapılan Fırsatlar; Gelecekte olumlu yönde geliştirilebilecek potansiyel

çalışmalara netlik kazandırmak adına, çalışmanın bu kısmında alan ve konuları kapsamaktadır.

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 55


Tehditler ise; Stratejik amaçları gerçekleştirmede engel teşkil  Sınırları içerisinde, korunduğu ve yenileştirildiği takdirde
edebilecek, sorun yaratabilecek ya da halihazırda sınır teşkil sadece mimarisini değil, çevresini de değiştirebilecek
eden alan ya da konulardır. potansiyele sahip farklı nitelikteki “sıra evler”e
sahiptir.(Köyiçi’nde Akaretler; Ortaköy’de 18 Akarlar;
GÜÇLÜ YÖNLER
Arnavutköy’de (Küçük Bakkal Sokak Sıra Evleri)
 Beşiktaş, İstanbul metropolitan alanı içinde “merkezi” bir
 Beşiktaş, eğitim, kültür, spor fonksiyonları açısından
konumdadır.
metropolitan alan düzeyinde hizmet vermektedir.
 Büyükdere caddesi boyunca, Şişli, Kağıthane, Sarıyer’in
 Sınırları içerisindeki tarihi park, koru, vadi ve diğer yeşil
belirli kesimlerini içine alan yoğun yüksek yapılaşma ile
alanlarla Beşiktaş sakinlerinin ve de İstanbul’un
kürsel yatırım talebine cevap verecek nitelikteki yeni
rekreasyonel kullanımlarına açılmış yaklaşık 850.000 m²
“Merkezi İş Alanı” (MIA) nın bir parçasıdır.
yeşil alana sahiptir.
 Beşiktaş’ın yer yer farklılaşmalar yarataran doğal arazi
 Beşiktaş İlçesine ait tarihi eser envanterinin
formu görsel açıdan etkileyicidir.
tamamlanmış olması
 Jeolojik yapı deprem risklerine karşı yapılaşma açısından
ZAYIF YÖNLER
İstanbul’un daha güvenilir bir kesimini oluşturmaktadır,
kentsel gelişmeye uygunluk açısından sınırlama ortaya  İş merkezi, ticaret ve turizm baskısı mevcut alt yapıyı
koymaz. önemli ölçüde zorlamakta, oluşmuş kamu alanlarını
kemirmektedir.
 Tarihsel gelişimde Beşiktaş sahip olduğu kimliği, tüm iç ve
dış etkenlere karşı anıtsal ve sivil mimarlık örnekleriyle  Mevcut eğitim, kültür ve spor alanlarının kendi içine
bugün de korumaktadır. (Doğal, tarihsel, kentsel sit kapanık ve izole olmaları kentlilerin bu alanlardan
yararlanmasını azaltmaktadır. (Özellikle Boğaz kıyısı
alanları ve 2000’e yakın eski esere sahiptir.)
boyunca Boğaz’la olan ilişkiyi sınırlamaları nedeni ile)

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 56


 Kıyı kesimindeki yerleşmeler ile gerideki yüksek kesimler  Mevcut eski konut dokusunun değişen ihtiyaçlara cevap
arasında, doğal yapıdan kaynaklanan, erişim kopukluğu verecek nitelikte olmaması
vardır.
 Beşiktaş’ta birbirinden farklı nitelikte “bölgeler” olmasına
 İçsel ulaşım bağlantılar, genel olarak plansız ve organik rağmen, bu bölgelerin kendi yapısını niteleyecek, odak
düzendedir. özelliği kazandıracak yeterli sayı ve nitelikte meydan ve
nirengilere sahip değildir.
 Otoparklar yetersizdir.
 Bağlantı düzeni açısından Beşiktaş’taki alanların zayıf
 Sahip olduğu etkin manzara ve teras noktalarının kamu
olduğu hatta bazı noktalarda sınırlar yarattığı
kullanımından çok özel ya da kamuya pek açık olmayan
görülmektedir. Var olan zayıf bağlantıların ise görsel
kurumsal (üniversite, diğer eğitim, iş merkezi v.b.)
yapıyı belirleyici odak mekanlarla ilişkilerinin de kopuk ve
kullanımlar olarak değerlendirildiği görülmektedir.
zayıf kaldığı anlaşılmaktadır. Örneğin Barbaros Bulvarı’nın
 Beşiktaş bütünü içinde özel kentsel estetik değeri olan Levent ve Köyiçi odakları ile bağlantısı belirgin, etkili
yapı ve mekan bütünlükleri saray kompleksleri dışında değildir. Yine bu bağlantı boyunca karşılıklı geçişler
yetersizdir. zorlanarak sınır etkisine dönüşmektedir. Kıyı ve geri
kesimleri arasındaki bağlantı kopuk, bölge içi odak
 Kendi başlarına belirli mimarlık değeri olan nirengi işlevi bağlantı ve bütünlüğü zayıftır.
gören iş merkezleri, bulundukları mekanlarda kent ile
bağlantısı kopuk, trafik ya da otopark içinde “izole adalar”  Beşiktaş giriş / geçiş mekanları olarak Nisbetiye caddesi
durumundadır. girişi düzensizdir. Sarıyer yönünden Büyükdere hatta
Boğaz girişi de belirsiz durumdadır
 Sınırlı da olsa gecekondu alanları da yakın çevreleri ile,
Beşiktaş genel görünümü ile çelişen rahatsız edici FIRSATLAR / EĞİLİMLER
görünüşler ortaya koymaktadır.
 Boğaziçi’nde üst kısımlardaki yeşil alan ve deniz öğeleri
birleştirildiği takdirde “görsel rekreasyonel kullanım,”

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 57


8375 metrelik Boğaziçi kıyısı boyunca etkili fiziksel TEHDİTLER
kullanıma dönüşebilmektedir.
 Beşiktaş geneline etki eden iş merkezi, ticaret ve turizm
 Tarihsel gelişim süreci içinde Beşiktaş’a kimlik baskısı
kazandırmış olan stratejik konumu ve doğal yapı kalitesi
 Beşiktaş’ın sınırları içinde gelişme alanı olmaması
bugün de geçerlidir ve bu Beşiktaş’ın geleceğini
biçimlendirmede bir fırsat olarak değerlendirilebilir.  İlçenin değişimlerden en fazla etkilenen büyük bir
bölümünün yıllarca plansız kalmış olması
 Doğal formun ortaya koyduğu yapı Boğaziçi ve Asya’ya
uzanan geniş perspektifli manzara noktaları  Eskiyen konut dokusunun olası bir depreme hazırlıksız
sağlamaktadır. oluşu

 Özellikle kentsel yapı stokunun artık eskidiği ancak  Fonksiyon değişimi ya da ihtiyaca cevap vermemesi
tarihsel miras değeri taşımadığı kesimlerde (örneğin, halinde tarihi binalarda yapılan tadilat ya da restorasyon
Beşiktaş Köyiçi, Ortaköy gibi) ya da aşırı eğimli vadi çalışmalarının bu eserlerin özgünlüklerini kaybetmesi
yamaçlarında, yasal yapılaşma kuralları dışında gelişmiş
kesimlerde (örneğin, Arnavutköy, Levent gibi) yine doğal  Kaçak kat stokunun fazla oluşu

yapıdan kaynaklanan fırsatlar gözetilerek kentsel  Mevcut geleneksel planlama anlayışının ekonomik, sosyal,
yapılaşmanın iyileştirilmesi “dönüştürülmesi” fırsatına kültürel gelişmeye ilişkin araçlarının bulunmaması,
sahiptir. finansman ve zamanlama boyutunun düşünülmemesi

 8375 metreyi bulan Boğaziçi kıyılarının sağladığı deniz


ulaşım potansiyeline sahiptir.

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 58


Sorunlar ve Fırsatlar çerçevede kıyı boyunca hareketler için “ahşap iskele” niteliğinde
bir bağlantı düşünülebilir).
Beşiktaş’ın dönüşüm ve yenileme alanları açısından SWOT
analizinin temel bulguları olan ve Beşiktaş Stratejik Plan 6- Beşiktaş Levent arasında önerilen metro hattı üzerinde Yıldız,
raporunda Beşiktaş’ın sorun ve fırsatlarından yararlanılarak Gayrettepe, Karayolları Bölge Müdürlüğü (öneri proje alanı)
aşağıda belirtilen stratejik operasyon/proje alanları Aytar caddesi girişi (öneri proje alanı) 1. Levent olmak üzere 5
belirlenmiştir: istasyon geliştirilmesi, bu istasyonların yaya hareketlerini
özendiren, lateral bağlantılarla güçlendirilerek odak/merkez
1- Gecekondu yapılaşma Bölgelerinin dönüşümü
olarak düzenlenmesi.
2- Büyükdere caddesi boyunca, Aytar girişi ve Karayolları
7- Ulus Akmerkez arasında (Ahmet Adnan Saygun Caddesi
Bölgesi, iş merkezi gelişmesinin gerçekleştirilmesi. “izole”
boyunca) metro hattı geliştirilmesi, Ulus ve Beşiktaş İlçe Eğitim
durumdaki iş merkezlerinin bağlantılandırılması, odak / merkez,
Müdürlüğü ve Akmerkez istasyonları ile Aytar girişi istasyonuna
bağlantılarla güçlendirilmesi.
ve Boğaziçi Üniversitesine uzatılması; terminal noktalarının odak
3- Beşiktaş Meydanının yayalaştırılarak, bağlantıları / merkez olarak geliştirilmesi; Ulus, Eğitim ve Akmerkez odak /
güçlendirilerek düzenlenmesi, Köyiçi ve çevresinde kentsel merkezlerin kıyı boyu odak merkezlere (Bebek, Arnavutköy,
dönüşüm alanları gerçekleştirilmesi. Ortaköy) bağlanması (Füniküler sistemle)

4- Barbaros Bulvarı’nın yaya hareketlerinin (Bulvar anlamında) 8- Kıyı boyu yerleşme odak / merkezlerinin, kendi aralarında ve
lateral bağlantılarla ve yaya hareketlerini destekleyici “odakçık” İstanbul’a deniz ulaşımı ile bağlantılandırılarak, terminal odak /
larla desteklenerek güçlendirilmesi. merkezlere dönüştürülmesi.

5- Boğaziçi sahil yolunun yaya / bisiklet hareketi vurgulanarak 9- Dramatik doğal yapının sağladığı (ancak değerlendirilmemiş)
geliştirilmesi.Merkez / odak yerleşmelerle bütünleştirilmesi. manzara seyir olanaklarının (özellikle Ulus, Kültür, Kuruçeşme
Dolmabahçe-Bebek boyunca, anlamsızca Beşiktaşlı’ya, sırtlarında) mevcut ve öneri küçük park / teras düzenlemeleri ile
İstanbullu’ya kapanan boğaz kıyısının rekreasyon / spor / güçlendirilerek bir “seyir terasları gerdanlığı” oluşturulması. Bu
dinlenme olanakları ile bütünleştirilerek kullanıma açılması. (Bu terasların sanat, kültür, dinlenme servisleri ile desteklenmesi.

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 59


10- Kıyı yerleşmeleri odak / merkezlerinin de sanat, kültür,
dinlenme için gerekli asgari kentsel hizmet yapıları ile
donatılarak ikinci bir “Boğaz teras gerdanlığı”geliştirilmesi. (Bu
bağlamda Boğaziçi İmar Kanununda kamu yasasına sınırlı bir
değişiklik de yapılabilmeli.)

11- Ortaköy Dereboyu aksı Arnavutköy vadisi (kentsel dönüşüm)


geliştirilmesi, çevre ile, odak mekanlarla ve öneri park ile
bağlantılandırılması.

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 60


III.Aşama: MEKANSAL GELİŞME STRATEJİLERİ Projenin kapsamlı ele alınması için stratejik gelişme çerçevesinin
doğru geliştirilmesi gerekmektedir. Gelişim, dönüşüm ve yenileme
Küresel ekonomi, özellikle gayrimenkul sektöründe, Londra,
stratejilerinin doğru geliştirilmesi için vizyonun ve vizyona
İstanbul ve Moskova kentlerinin oluşturduğu üçlü saç ayağını
ulaşmak için de uygulanabilir stratejik hedeflerin ortaya
yükselen değer olarak ortaya koymaktadır. Ayrıca, İstanbul,
konulması gerekmektedir.
Dubai ve Şangay kentlerinin oluşturduğu saç ayağının da en
önemli metropolünü oluşturmaktadır. Beşiktaş Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Stratejik Gelişme
çerçevesi için hiç kuşkusuz sürdürebilir gelişmenin temel
kavramları olan ekonomi, eşitlik ve ekoloji çerçevesinde
yaşanabilir ve paylaşabilir bir yaklaşımın tartışılmasında yarar
bulunmaktadır.

Mekansal Gelişim Strateji Şeması: Proje alanı büyüklüğü ve


proje gelişim süreci dikkate alındığında bütüncül planlama
yaklaşımı ve stratejik plan gereği proje ve eylem alanlarının
belirlenmesi ve arazi kullanım kararlarının ortaya konulması için
ilçeyi kapsayan bir mekansal şema çalışmasına gereksinim
bulunmaktadır.

Günümüzde planlama pratiği içinde tartışılan kentsel Rönesans Ortaya konulacak gelişim senaryoları sonucunda projeden
(urban renaissance), güzel kent (city beautiful), akıllı büyüme etkilenen gruplarının uzlaşacağı bir sentez senaryosu
(smart growth), stratejik ve eylem planlaması (strategic and çerçevesinde, stratejilerin ve önceliklerin belirleneceği mekansal
action plan), proje ortaklıkları (Project partnership) gibi stratejik şema; aynı zamanda planlama ve tasarım ilkelerinin
kavramların geliştirilmesi ve kendimize özgü kavramları belirlenmesi için de bir kılavuz niteliğinde olacaktır.
üretmemizi sağlaması yönünden bu proje çok kapsamlı ele
Sonuç olarak yol haritası hazırlanması ile başlayan sürecin,
alınmalıdır.
mekansal gelişim strateji şeması hazırlanması ve uygulamaya

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 61


yönelik alt bölge, projeler ve eylem alanlarını içeren etaplama yaşayanların ve
çalışmaları ile devam etmesi gerekmektedir.
çalışanların
Beşiktaş Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı
taleplerini içerecek bir şekilde çok boyutlu olmak zorundadır.
için Stratejiler kapsamında; ortaya konulan stratejik hedefler ve
planlamaya baz olacak dönüşüm senaryoları çerçevesinde bir Beşiktaş ilçesi ve komşu ilçeleri Şişli, Sarıyer, Beyoğlu arasındaki
sentez senaryonun temel ilkelerini de oluşturacak olan Beşiktaş ilişki sistemini de sağlayacak olan vizyon ve öncü projeler ile
Mekansal Gelişim Stratejisi çalışması yapılmıştır. yatırım alanları da, genel planlama çerçevesinin önemli konularını
içermektedir.
Beşiktaş Mekansal Gelişim Stratejisi belirlenirken, Beşiktaş’ın
karşı karşıya olduğu en büyük ve öncelikli sorun ya da fırsat olan Mekansal Gelişme Strateji Şeması, bu alt bölgelerde ve bölgeler
küresel sermayenin biçimlendirdiği yoğun yapılaşmanın arası sistematiği ortaya koyacak olan bir planlama çerçevesini
yaratacağı baskının kontrol altına alınması ya da oluşturmak üzere;
bütünleşmenin sağlanması için çözüm ortaya konulmasıdır.
Akslar (Metropol ve Stratejik),
Buna paralel olarak niteliksiz yapı stoku ve çevre, kentsel donatı
alanlarının yetersizliği, ve işsizlik vb gibi temel sorunların da Kentsel Odaklar

iyileştirilmesine yönelik çalışmaların da yapılması gerekmektedir. Mavi ve Yeşil omurga önermektedir.

Kısaca, geliştirilecek strateji ve senaryoların da temel ortak


noktası; Beşiktaş için daha güvenli ve yaşanabilir bir ortamın
yaratılmasıdır.

Bütün bunları başarmak için izlenecek temel stratejinin, ticaret,


kültür, turizm ve konut gelişimi ile Beşiktaş’ta;

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 62


Metropol Akslar, Beşiktaş’ın deniz ve kara gelişimi olan;

 Metropol Gelişme Aksı (Beşiktaş Meydanı-TEM Bağlantı


Yolu)

 Boğaz-Kıyı Aksı (Dolmabahçe- Hisar)

olmak üzere metropol ölçekteki iki önemli aks; dönüşümü


tetikleyecek potansiyelleri içinde barındırmaktadır.

Kentsel Odaklar, öncelikle Metropol Gelişme Aksı ve Boğaz Kıyı


Aksı ile her iki aksı birleştiren stratejik akslar üzerinde
belirlenen kentsel odakların en önemlisi metropol ölçekte kara ve
deniz aksının kesişme noktası konumundaki tarih ve kültür
yoğunluklu odaktır.

Beşiktaş Meydanı

Fulya

Yıldız Kavşağı

ATV Kavşağı

Karayolları Kavşağı

Metropol Gelişme Aksı – Boğaz Kıyı Aksı Aytar Caddesi

Akmerkez

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 63


Kentsel Odaklar:

Ayrıca, metro, tramvay, otobüs vb gibi ulaşım modlarının


kesişme noktaları ise Beşiktaş’ın konut alanlarının dönüşümü için
önemli mahalle odaklarını oluşturmaktadır.

Stratejik Akslar ise özellikle batı ve doğu ile kuzey ve güneyii


buluşturan mevcut aksların geliştirilmesi ile oluşmaktadır.

Metropol Gelişme Aksı üzerindeki Stratejik Akslar;

Beşiktaş Meydanı-Yıldız Aksı

Yıldız-ATV Kavşağı Aksı

Karayolları-Aytar Caddesi Aksı

Aytar Caddesi-Akmerkez Aksı

Akmerkez-Bebek Aksı

Akmerkez-Ortaköy Aksı

Beşiktaş’taki Kentsel Odaklar

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 64


Stratejik Akslar:

Boğaz Kıyı Aksı üzerindeki Stratejik Akslar;

Dolmabahçe-Beşiktaş Meydanı Aksı

Beşiktaş Meydanı-Ortaköy Aksı

Ortaköy-Kuruçeşme Aksı

Kuruçeşme-Arnavutköy Aksı

Arnavutköy-Bebek Aksı

olarak ele alınabilir.

Metropol Gelişme Aksı üzerindeki Stratejik Akslar

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 65


Ayrıca;

Yeşil ve Mavi Omurga ise Beşiktaş ilçesinin kentsel


standartlarının arttırılması yönünde özellikle doğal eşikleri ve
kent parklarını içermektedir.

Yeşil Omurga ise Beşiktaş ilçesinin kentsel standartlarının


arttırılması yönünde İstanbul Stratejik Plan öngörüleri dikkate
alınarak özellikle yoğun konut bölgeleri içinde Ticari Aks ile Mavi
Yeşil aksı diagonal kesen ve üzerinde bölge parklarının ve yaya
akslarının yer aldığı önemli bir omurgadır.

Yeşil Omurga;

Ihlamur Vadisi

Ortaköy Vadisi

Arnavutköy Vadisi

Bebek 1

Bebek 2

Boğaz Kıyı Aksı üzerindeki Stratejik Akslar

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 66


Beşiktaş Gelişim Strateji Şeması, Beşiktaş’ın dönüşümünde
önemli gelişim potansiyelleri yaratacak olan Akslar, Odaklar ve
Mavi-Yeşil Omurga sistematiği içinde;

Dönüşecek Bölgeler

Yenilenecek Bölgeler

olarak ayrı ayrı ele alınmıştır.

A-Dönüşecek bölgeler, İstanbul Stratejik Planı öngörüsü


kapsamında Merkezi İş alanı, Turizm ve yerleşim alanlarının
entegrasyonu kentsel dönüşümün en önemli boyutunu
oluşturmaktadır.

Bu çerçevede, İstanbul’un merkezi iş alan olma potansiyelini


devam ettiren ilçenin dönüşümü için İstanbul ölçeğinde
geliştirilecek stratejilere gereksinim olacaktır. Ayrıca, özellikle
konut alanları içinde risk yaratan alanlar ile kentsel risk taşıyan
üretim alanlarının da dönüşüm kapsamı içinde değerlendirilmesi
gerekmektedir.
Yeşil ve Mavi Omurga

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 67


B-Yenileme Bölgeleri, Beşiktaş’ın orta bölgesindeki yoğun konut
yerleşimleri içindeki çok riskli yapılar ile daha iyi sağlık ve eğitim
hizmetleri, yol, yeşil alan, vb gibi yetersiz bulunan kentsel servis
alanlarının artırılması için mahalle ölçeğinde büyük yenileme
operasyonlarına gereksinim vardır.

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 68


Beşiktaş İlçesi mevcut durum analizi yapıldıktan sonra, SWOT
ANALİZİ yapılmış ve buradan çıkan sorun ve fırsatlar
değerlendirilerek, Beşiktaş için “Mekansal Gelişme Stratejileri”
geliştirilmiştir.

Beşiktaş İlçesi Kentsel Dönüşüm ve Kentsel Yenileme Strateji ve


Eylem Planı Hazırlanırken Mekansal Gelişme Stratejileri
doğrultusunda, hedefler ve eylem alanları ortaya konacak,
sonrasında proje alanları belirlenecektir.

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 69


HEDEFLER ve EYLEM ALANLARI Hedef 1: Beşiktaş Bütünleşik Mekansal Gelişim stratejilerinin
Ortaya Konulması
Vizyon ve amaca ulaşmak üzere 5 adet hedef ve 16 adet strateji
belirlenmiştir. Stratejilerin gerçekleştirilmesi için de 62 adet
eylem alanı ortaya konulmuştur.
Metropol merkez gelişmesi ile kıyı gelişmesinin bir başka deyişle
Beşiktaş’ın kara ve deniz buluşması Beşiktaş ilçesinin içsel ve
dışsal dinamiklerinin harekete geçirilmesi açısından önemlidir.
Hedef 1: Beşiktaş Bütünleşik Mekansal Gelişim
Stratejilerinin Ortaya Konulması

İstanbul metropolünün merkezi iş alanı gelişmesinin önemli


Hedef 2: Mekansal, Toplumsal ve Ekonomik Kentsel
yatırımlarının Beşiktaş ilçesinde yapılacak olması ulaşım, altyapı,
Ayrışmaların Ortadan Kaldırılması
ayrışma vb gibi birtakım sorunlar ile yeni iş olanakları, kaynak
yaratma, vb gibi fırsatları da ortaya çıkaracaktır.
Hedef 3: Yapı ve Yaşam Kalitesi Riskinin Azaltılması

Küresel ölçekte yatırımların gerçekleştiği METROPOL GELİŞME


Hedef 4: Kentsel Yenileme ve Dönüşüm Proje Alanlarının AKSI ile BOĞAZ-KIYI AKSI, hem İstanbul metropolünün
Tespiti gelişimi, hem de Beşiktaş’ın mekansal gelişimini
biçimlendirmektedir.
Hedef 5: Proje Geliştirme Anlayışının Geliştirilmesi

Metropol ölçekteki iki önemli aksın ve iki aksın birleşmesi ile


oluşan kentsel odaklar da mekansal gelişim stratejilerinin
oluşmasında önemli yer tutmaktadırlar.

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 70


Kentsel Odakların birleşmesinde önemli rol oynayan stratejik vb gibi hedeflerin gerçekleşmesi için 14 adet eylem alanının
akslar ise özellikle dönüşüm ve yenileme projelerinin ortaya konulmasında yarar bulunmaktadır.
geliştirilmesi için önemli fırsatlar ortaya koyacaktır.

Hedef 2: Mekansal, Toplumsal ve Ekonomik Kentsel


Beşiktaş ilçesinin boğaz kıyısına 8.5 km lik bir cephesi bulunması Ayrışmaların Ortadan Kaldırılması
ve önemli 3 adet vadinin ilçede yer alması, Beşitaş’ın en önemli
Beşiktaş ilçesi bir yandan küresel talebin yarattığı potansiyeli
potansiyelini ortaya koymaktadır. Bu nedenle mavi ve yeşil
bünyesinde yaratırken diğer taraftan da yaşam-çalışma alanları
buluşmasını sağlayacak bir omurganın yeniden oluşturulması
ile doğal çevre-yapılaşma çelişkilerini açık bir şekilde
önemli kentsel gelişmelere neden olacaktır.
yaşamaktadır.

Bütünleşik mekansal gelişim stratejilerinin belirlenmesi için;


Bu nedenle, söz konusu mekansal çelişkilerin sosyal ve ekonomik
çelişkilerle derinleşmesine imkan vermeden ayrışmaların ortadan
kaldırılması için plan ve programlar geliştirmek zorundadır.
Metropol Gelişme Aksları Stratejilerinin Geliştirilmesi

Kentsel Odakların Belirlenmesi


Bu çerçevede;
Metropol Akslar ile Odaklar arasındaki Stratejik Aksların
oluşturulması

Mavi ve Yeşil Omurga Sisteminin Kurulması Yaşam ve Çalışma Alanları Arasındaki Dengenin Sağlanması

Tarih, Doğal Çevre ve Yapılaşma Çelişkilerinin Düzeltilmesi

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 71


Kentsel Doku Ayrışmalarının Düzene Sokulması vb gibi hedeflerin Mekansal gelişim stratejileri, ayrışmanın ortadan kaldırılması ve
gerçekleşmesi için 11 adet eylem alanı kentsel bütünleşmenin yapı ve yaşam kalitesi riskinin azaltılması hedeflerinin proje
sağlanması için önemli olanaklar sağlayacaktır. bazında olabilirliklerini test etmek için;

Dönüşüm ve Yenileme Proje Yaklaşımlarının Ortaya Konulması

Hedef 3: Yapı ve Yaşam Kalitesi Riskinin Azaltılması Kentsel Yenileme Proje Alanlarının Tespit Edilmesi

İstanbul metropolünün genelinde bulunan yapı ve yaşam kalitesi Kentsel Dönüşüm Proje Alanlarının Tespiti
riski Beşiktaş ilçesinde göreceli olarak az da olsa önemli
sorunların başında gelmektedir. Her iki riskin ortadan
kaldırılması için; hedeflerine ulaşmak üzere 12 adet eylem alanı belirlenmiştir.

Deprem Riskinin Azaltılması

Yaşam Kalitesinin Yükseltilmesi Hedef 5: Proje Geliştirme Anlayışının Geliştirilmesi

Beşiktaş Gelişim Eylem Planının Hazırlanması(BEGEP) Ortaya konulan tüm hedefler ve eylem alanlarına ilişkin program
ve projelerin gerçekleştirilmesi için yeni bir proje geliştirme
yaklaşımına gereksinim olacaktır. Bu nedenle;
yönündeki hedeflere ulaşmak için 12 adet eylem alanı
İşbirliği Ortamları Yaratılması
oluşturulmuştur.
Kurumsal Yapı Oluşturması

Proje Finans Modelleri Geliştirilmesi


Hedef 4: Kentsel Yenileme ve Dönüşüm Proje Alanlarının
Tespiti hedefleri için 16 adet eylem alanı ortaya konulmuştur.

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 72


Stratejik Hedef 1: Beşiktaş Bütünleşik Mekansal Gelişim Stratejilerinin Ortaya Konulması
HEDEF
EYLEMLER YARAR SORUMLU SÜRE
Aksları Stratejilerinin

1.1.1 Metropol Gelişme Aksı potansiyellerini ortaya çıkarmak Kaynak Yaratma Plan Proje Müdürlüğü 2 ay
Metropol Gelişme

Geliştirilmesi

1.1.2 Boğaz-Kıyı Aksı potansiyellerini belirlemek Kentsel Bütünleşme Stratejik Planlama Birimi 3 ay

1.1.3: Metropol iki aksın buluşmasını sağlayacak stratejiler ve proje alanlarını İşbirliği - Proje Ortaklığı
saptamak

Bütünleşme
1.1.4: Proje alanlarını bütünleştirmek

Kentsel Gelişme Plan Proje Müdürlüğü 3 ay


Kentsel Odakların

1.2.1: Metropol Gelişme Aksı üzerinde yeni kentsel odakları belirlemek


Belirlenmesi

Piyasa Beklentisi Stratejik Planlama Birimi 4ay


1.2.2: Boğaz kıyı bandı gelişme eğilimlerini çıkarmak

Piyasa Beklentisi Stratejik Planlama Birimi 4ay


1.2.3: Eğilimler dikkate alınarak yeni potansiyel odakları ortaya koymak

Kültürel Değerler
1.2.4: Tarih ve kültür odağı potansiyelini yeniden değerlendirmek
arasındaki Stratejik Aksların
Metropol Akslar ile Odaklar

Gelişme Potansiyeli Başkanlık - Plan ve Proje Md. 4ay


1.3.1: Metropol Gelişme aksı üzerindeki stratejik aksları belirlemek
oluşturulması

Uygulanabilirlik-Örnek Olma 2 ay
1.3.2: Boğaz-Kıyı Aksı üzerindeki stratejik aksları ortaya çıkarmak

Kaynak Yaratma 3 ay
1.3.3: Her iki Metropol Aksını buluşturan stratejik aksları saptamak
Omurga Sisteminin
Mavi ve Yeşil

Kurulması

Ekolojik Koridor-Yeni Ulaşım


Başkanlık - Plan ve Proje Md. 4ay
1.4.1: Vadiler sistematiğini yeniden oluşturmak Şeması

Ekolojik Denge 2 ay
1.4.2: Boğaz-Kıyı-Doğal ilişki sistemini yeniden tanımlamak

Sürdürülebilir Gelişme 3 ay
1.4.3: Mavi ve Yeşil buluşmasını sağlamak

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 73


HEDEF Stratejik Hedef 2: Mekansal, Toplumsal ve Ekonomik Kentsel Ayrışmaların Ortadan Kaldırılması

EYLEMLER YARAR SORUMLU SÜRE

2.1.1: Yaşam ve Çalışma alanları risk analiz haritası hazırlamak Küresel potansiyel Plan Proje Müdürlüğü
Yaşam ve Çalışma Alanları

2 ay
Arasındaki Dengenin

2.1.2: Mevcut ve planlanan yatırımlardaki yaşam ve çalışma oranlarını tespit etmek


Sağlanması

Rekabet Stratejik Planlama Birimi 3 ay

2.1.3: Yaşam ve çalışma alanlarını bütünleştirme eylem planı hazırlamak Yatırım öncelikleri

2.2.1: Kültürel ve doğal değerlerin envanterini hazırlamak Kamu ve Özel Sektör Plan Proje Müdürlüğü 3 ay
Yapılaşma Çelişkilerinin

İşbirliği
Tarih, Doğal Çevre ve

2.2.2: Yapılaşmanın kültür ve doğal değerler üzerindeki baskısını azaltmak Sürdürebilir Gelişme Stratejik Planlama Birimi 4ay
Düzeltilmesi

2.2.3: Kültür ve doğa odaklı dönüşüm ve yenileme projeleri geliştirmek Örnek Olma - Stratejik Planlama Birimi 4ay
Uygulanabilirlik

Katılım - Ortaklık
2.2.4: Mavi ve yeşil buluşma potansiyelini dönüşüm ve yenileme projelerinde kullanmak Uygulanabilirlik - Ortaklık

2.3.1: Tarihsel, mevcut ve yeni kentsel doku analizlerini yapmak Gelişme Potansiyeli Başkanlık - Plan ve Proje Md. 4ay
Ayrışmalarının Düzene
Kentsel Doku

2.3.2: Her üç doku arasında bütünleşme sağlayacak kentsel tasarım ilkeleri ortaya çıkarmak Uygulanabilirlik-Örnek 2 ay
Sokulması

Olma

2.3.3: Sosyal ve ekonomik bütünleşme stratejileri geliştirmek Kaynak Yaratma 3 ay

2.3.4: Kentsel doku risk analizi yapmak İşbirliği 6 ay

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 74


Stratejik Hedef 3: Yapı ve Yaşam Kalitesi Riskinin Azaltılması
HEDEF
EYLEMLER YARAR SORUMLU SÜRE

3.1.1: Yüksek riskli yapıları tespit etmek Küresel potansiyel Plan Proje Müdürlüğü 2 ay
Deprem Riskinin
Azaltılması

3.1.2: Mikro bölgeleme çalışması yapmak Rekabet Stratejik Planlama Birimi 3 ay

Yatırım öncelikleri
3.1.3: Halkı bilgilendirme ve bilinçlendirme programları hazırlamak

Toplumsal Bütünleşme Plan Proje Müdürlüğü 3 ay


Yaşam Kalitesinin

3.2.1: Kentsel yoksulluk ve yoksunluk haritası çıkarmak


Yükseltilmesi

Toplumsal Kalkınma Stratejik Planlama Birimi 4ay


3.2.2: Toplumsal ve bireysel kapasiteyi arttırmak

Ekonomi - Eşitlik Stratejik Planlama Birimi 4ay


3.2.3: Yeni iş fırsatları sağlamak

Eşitlik
3.2.4: Kamu kaynaklarına herkesin ulaşımını sağlamak
Hazırlanması (BEGEP)

Başkanlık - Plan ve Proje


Gelişme Potansiyeli 4ay
3.3.1: Sektörel kümelenme çalışması yapmak Md.
Beşiktaş Gelişim
Eylem Planının

Sektörel gelişim- katma değer 2 ay


3.3.2: Turizm, hizmet ve eğitim sektörünün gelişmesini sağlamak

Kaynak Yaratma 3 ay
3.3.3: Küresel ve ulusal yatırımlarını iyi değerlendirmek

3.3.4: Metro, Aktarma İstasyonları, Tünel Giriş ve çıkış noktalarının fırsatlarını iyi Ulaşım 6 ay
kullanmak

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 75


Stratejik Hedef 4: Kentsel Yenileme ve Dönüşüm Proje Alanlarının Tespiti
HEDEF
EYLEMLER YARAR SORUMLU SÜRE
Dönüşüm ve Yenileme

4.1.1: Küresel ölçekte yatırım stratejilerini araştırmak Küresel potansiyel Plan Proje Müdürlüğü 2 ay
Proje Yaklaşımlarının
Ortaya Konulması

4.1.2: Mevcut yatırımları ve planlanan yatırımların potansiyellerini incelemek Rekabet Stratejik Planlama Birimi 3 ay

Yatırım öncelikleri
4.1.3: Plan ve piyasa beklentilerini buluşturmak

4.1.4: Beşiktaş Kentsel Dönüşüm ve Kentsel Yenileme yaklaşım ve stratejilerini Stratejik Planlama
belirlemek
Alanlarının Tespit Edilmesi

Kamu ve özel sektör işbirliği Plan Proje Müdürlüğü 3 ay


Kentsel Yenileme Proje

4.2.1: İstanbul üst ölçekli planları ile piyasa beklentilerini bir araya getirmek

Sürdürülebilir gelişme Stratejik Planlama Birimi 4ay


4.2.2: Yenileme Proje Alanları belirleme kriterleri geliştirmek

Örnek olma - uygulanabilirlik Stratejik Planlama Birimi 4ay


4.2.3: Vizyon, öncü ve tetikleyiciprojeler geliştirmek

Katılım - Ortaklık
4.2.4: Proje işbirliği modeli ortaya koymak

Uygulanabilirlik - Ortaklık
4.2.5: Yenileme Yasaı fırsatlarını belirlemek

Başkanlık - Plan ve Proje


Gelişme Potansiyeli 4ay
Kentsel Dönüşüm

4.3.1: İstanbul üst ölçekli plan kararları ile piyasa beklentilerini karşılamak Md.
Proje Alanlarının

Uygulanabilirlik - Örnek Olma 2 ay


Tespiti

4.3.2: Dönüşüm proje alanları belirleme kriterleri geliştirmek

Kaynak Yaratma 3 ay
4.3.3: Vizyon, öncü ve tetikleyici projeler geliştirmek

İşbirliği 6 ay
4.3.4: Proje işbirliği modelleri ortaya koymak

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 76


Stratejik Hedef 5: Proje Geliştirme Anlayışının Geliştirilmesi
HEDEF
EYLEMLER YARAR SORUMLU SÜRE

5.1.1: Ulaşım, metropol, ilçe ve mahalle ölçeğinde ilişkiler sistemi geliştirmek Küresel potansiyel Plan Proje Müdürlüğü 2 ay
İşbirliği Ortamları
Yaratılması

5.1.2: Kamu ve özel sektör işbirliği yöntemleri ve projelerini geliştirmek Rekabet Stratejik Planlama Birimi 3 ay

Yatırım öncelikleri
5.1.3: Sivil örgütlerin ve Beşiktaşlıların projeye katılım modellerini oluşturmak

5.1.4: Beşiktaş Belediyesi ve 4 üniversite arasında işbirliği programları Kamu-Sivil İşbirliği


geliştirmek

Toplumsal bütünleşme Plan Proje Müdürlüğü 3 ay


5.2.1: Proje geliştirme ortaklıkları oluşturmak
Kurumsal Yapı
Oluşturulması

Toplumsal kalkınma Stratejik Planlama Birimi 4ay


5.2.2: Mahalle geliştirme ortaklıkları oluşturmak

Ekonomi - Eşitlik Stratejik Planlama Birimi 4ay


5.2.3: Yerel Ortaklıklar geliştirmek

Eşitlik
5.2.4: Yerel proje liderleri yetiştirmek
Proje Finans Modelleri

Gelişme Potansiyeli Başkanlık - Plan ve Proje Md. 4ay


5.3.1: Proje Finansman Yöntemlerini geliştirmek
Geliştirilmesi

Uygulanabilirlik - Örnek Olma 2 ay


5.3.2: Kaynak Aktarma Projeleri geliştirmek

Kaynak Yaratma 3 ay
5.3.3: Uluslar arası fonlar için proje geliştirmek

İşbirliği 6 ay
5.3.4: Kurumsal borçlanma program ve seçenekleri geliştirmek

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 77


II.3: Proje Alanlarının Belirlenmesi  Projelerin kent vizyonu ve perspektifi ile paralel
doğrultuda hedeflere sahip olması istenilmektedir.
Beşiktaş ilçesinde Kentsel Dönüşüm ve Yenileme alanlarının
tespit edilmesinde Yenileme Yasası ve Dönüşüm Yasa taslağı  Projelerin çevresel kalite ve sosyal eşitlik yaratma çabası
dikkate alınmıştır. beklenmektedir.

Yenileme Yasası (5366) ve Dönüşüm Yasa Taslağı;  Projelerin tesadüflüğü reddetmesi, sürecin başında,
sonucunun ve etkilerinin düşünülmesi gerekmektedir.
Yenileme sit alanlarında,
 Projelerin uzun erimli plan bütünü ilişkisini sorgulaması
Dönüşüm ise sit alanlarını da kapsayacak şekilde,
istenmektedir.
Uygulama yapılması için özellikle belediyelere önemli uygulama
 Projelerin kentsel senaryoyu tetiklemesi, bir vizyon
araçları ortaya koymaktadır.
kazandırması istenmektedir.
Proje alanları belirlenirken projelerin plan bütünü ile ilişkisi ve
 Projenin farklılık yaratan bir kalitesi olmalıdır. İleride
gelecekteki sosyal, ekonomik ve kültürel hedefler ile
dönüşümü olumlu anlamda tetikleyici bir güç etkisiyle
ilişkilenmesinin sağlanması gerekmektedir.
harekete geçirmesi hedeflenmelidir.
Plan proje diyalektiği sonuçları kısa zamanda alınmayacak uzun
 Projelerin ekonomik gelişmeyi çözümlemesi ve sosyal
bir süreçtir. Hiçbir zaman tekil bir süreç değildir ve proje
katılımı yaratması beklenmektedir.
etkileşimi sonucunda üst ölçek ilişkiler de yararlanacaktır.
 Stratejik plan kentsel projeler diyalektiği, kentler için
Dönüşüm ve yenileme proje süreçlerinde kentlerin de
bir tür kamusal eğitim süreci olmalıdır. Bu süreç kamusal
projelerden beklentileri olmak zorundadır;
yararı artıracak ve planın bir üst ölçek iletişim aracı olma
 Projelerin kentsel bölge ilişkisini sorgulaması rolünü güçlü kılacaktır. Bu üst ölçek plan kararlarına yeni
beklenilmektedir. yasal ve politik temel sağlayacak demektir.

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 78


 Böylesine bir süreç, kamu sektörü ve özel sektör arası Proje Alanları
işbirliğini, yeni bir sorumluluk paylaşımı deneyimini
Kentsel dönüşüm ya da kentsel yenileme çerçevesinde proje
yaratacaktır.
alanları belirlenirken kentlerin projelerden beklentilerine kısaca
 Bu süreç yalnızca kentsel fiziksel fırsatların projeye değinilmiştir. Beşiktaş için proje alanları belirlenirken bu
dönüştürülmesinden öte finansal, politik, ekonomik, kriterlere göre bir değerlendirme yapılmış, Beşiktaş’ın
fiziksel doğal fırsatlarında birer fırsata dönüşmesini beklentilerine cevap verecek yenileme ve dönüşüm projeleri
yaratacaktır. belirlenmiştir. Bu projeler olması gerektiği gibi, vizyon, öncü ve
tetikleyici projeler başlıkları altında kategorize edilmiştir.
 Mekansal gelişim stratejileri ile projeler arası diyalektik
bir sürecin başlaması gerekmektedir. Beşiktaş’ın yenileme ve dönüşüm alanları için sunulan Vizyon ve
Amaçları, Kentin imar planları açısından irdelenmesi, dönüşüm ve
 Proje alanları belirlenirken; sadece fiziki açıdan sorunlu
yenileme ile ilgili yasal düzenlemeler konusunda yapılan
alanlar değil, kentsel ayrışmanın ortadan kaldırılması ve
açıklamalar ve Beşiktaş Belediyesi’nin Stratejik Planı’nın
sosyal bütünleşme konuları da dikkate alınmalıdır.
değerlendirilmesi çerçevesinde belirlenen proje alanlarıyla ilgili
 Projelerin yürütülmesi için gerekli yasal dayanağa sahip detay bilgiler izleyen sayfalarda sunulmaktadır.
olup olmadığı sorgulanmalıdır.
Vizyon Projeleri
 Projelerin gerçekleşmesi için uygun bir organizasyon
Arnavutköy ve Ihlamurdere Vadi Projeleri
yapısı ve kapasitesinin olup olmadığı, yoksa geliştirilip
geliştirilemeyeceği sorgulanmalıdır. Yıldız Bütünleşme Projesi

 Uygulama modellerinin doğru ortaya konabilmesi Kent Girişi Projesi


gerekmektedir. Bu anlamda standart bir modelden
Fulya Dönüşüm Projesi
bahsedilemeyeceği için her projenin kendi yapısına uygun
modellerin yenilikçi yaklaşımlarla değerlendirilerek
oluşturulması gerekmektedir.

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 79


Öncü Projeler Vizyon Projeleri

Ambarlıdere Dönüşüm Projesi

Karanfilköy Konut Yenileme Projesi

Pfaiser Dönüşüm Projesi

Barbaros Prestij Projesi

18 Akarlar Yenileme Projesi

Tetikleyici Projeler (Ihlamur Vadisi Projesinin tetikleyici


projeleri)

Ihlamur Meydan Projesi

Köyiçi Kentsel Yenileme Projesi

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 80


Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 81
Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 82
Öncü Projeler

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 83


Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 84
Tetikleyici Projeler (Ihlamur Vadisi Projesinin tetikleyici projeleri)

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 85


II.4:Uygulama Modellerinin Saptanması

Yenilikçi model ve teknikler

Kendimize özgü model ve yöntemler geliştirmenin birinci koşulu


dönüşümün önünde duran sorunları iyi tespit etmemiz ve
dinamikleri ise değerlendirmemize bağlıdır. Çok yoğun nüfus,
yoğun yapılaşma, güvensiz yapı stoku ve kentsel çevre ve altyapı
yetersizliği, mülkiyet yapısı dikkate alındığında aşağıda belirtilen
yöntemler önem kazanmaktadır.

İmar haklarının toplulaştırılması,

İmar haklarının transferi,

İmar haklarının menkulleştirilmesi,

İmar haklarının toplulaştırılmasının amacı, parsel bazında, klasik


anlamda var olan imar haklarının bir proje bazında bir araya
getirilerek, toplulaştırılması ve yaratılan değerin kamu ve özel
sektör işbirliği çerçevesinde paylaşılmasıdır.

Böyle bir yapı içinde, bireysel üretim yerine, proje bazında


üretim ile talep ve arz ilişkisinin piyasa koşulları içinde
oluşmasının yanı sıra, proje amaç ve ilkeleri doğrultusunda, arsa

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 86


sahibi, yatırımcı ve kullanıcıları belirlenmiş bir proje senaryosu Özellikle Amerika’da ve Avrupa’nın birçok ülkesinde uygulanan
ortaya konulmaktadır. modelin amacı, kent içinde ve çevresinde, özellikle, tarım ve yeşil
kullanımında olan alanları korumaktır. Sistem, arsa sahibinin
kendi isteği ile mülkiyet üzerinde var olması gereken, imar
Senaryo gerçekleştiğinde ise fiziksel olarak, kentsel standardı hakkını kullanmayıp, bu hakkı, yerel yönetim işbirliği ile serbest
yüksek proje ve çevreler yaratılmakta, ekonomik olarak ise piyasa koşullarında, bir başka projede kullanılmak üzere likite
fizibilitesi yapılmış, kaynak bulma yöntemleri daha önce çevirmesi üzerine kurulmuştur.
belirlenmiş bir yapı ortaya çıkmaktadır.

İmar Haklarının Menkulleştirilmesi, günümüzde gayrimenkul


Özellikle, son depremden sonra, birtakım alanların boşaltılması sektörü ile finans sektörünün buluşması açısından büyük önem
ve güvenli yerleşim alanlarının yaratılmasında, bu model yaygın taşımaktadır. Ülkemizde gayrimenkulün bir yatırım aracı olması
olarak kullanılabilir. Ayrıca, özellikle kent merkezlerinde, gerçeği ve mülkiyetin çok hisseli olması bu yöntemin çok yaygın
dönüşümü zorunlu alanlarda, mülkiyetin toplulaştırılması için olarak kullanılacağını göstermektedir.
gerekli uzlaşmanın sağlanmasında da bu yöntem etkili olacaktır.

Bugün, gayrimenkulün menkule dönüşümünün araçlarından biri


Amaç, dönüşümü ve korunması gerekli alanlarda, varolan imar olarak kullanılan Gayrimenkul Yatırım Ortaklıklarının yanısıra,
hakkı veya imar baskısı altında oluşabilecek potansiyel imar ülkemizde, yönetmeliği bulunmasına rağmen, uygulanmayan
haklarının, bir başka projeye transferini veya bu hakkın menkul Gayrimenkul Sertifikası ile özellikle gecekondu alanlarının
kıymet hakkına dönüşümünün sağlanmasıdır. geliştirilmesinde kullanılabilecek Gecekondu Dönüşüm Sertifikası
ve deprem riskini de dikkate alan, kentsel dönüşüm projelerinin
uygulanmasına yönelik, İmar Hakkı Toplulaştırma ve Transfer

İmar Hakları Transferi yöntemi, ülkemizde uygulanmamasına Sertifikası vb benzer menkul araçları gündeme getirilmelidir.

rağmen, birçok ülkede başarılı bir biçimde uygulanmaktadır.

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 87


SONUÇ

Beşiktaş İlçesi Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem


Planı Projesi’nin ilk aşaması olan Vizyon ve Strateji belirlenmesi
ve Proje alanlarının saptanması çalışması sonucunda;

5 adet hedef

16 adet strateji ve

62 adet eylem alanı önerilmiştir.

Bütün bunların gerçekleştirilmesi için de;

5 adet vizyon projesi,

5 adet öncü proje ve

2 adet tetikleyici proje alanı önerilmiştir.

Bu çalışmanın ardından II: Aşama: Proje Alanları Eylem


Planlarının Hazırlanması için Beşiktaş Belediyesi tarafından
belirlenecek 4 adet proje alanı için detaylı eylem planları
hazırlanacaktır.

Beşiktaş ilçesi, Kentsel Dönüşüm ve Yenileme Strateji ve Eylem Planı Sayfa 88

You might also like