PN-65/S-96033 Drogi samochodowe Powierzchniowe utrwalanie nawierzchni drogowych

Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrzeżone.

UKD 625.8.089.111

PN-65
POLSKA NORMA
S-96033

Drogi samochodowe
Zamiast:
POLSKI KOMITET
NORMALIZACYJNY
Powierzchniowe utrwalanie
nawierzchni drogowych
Grupa katalogowa
0781

Motor roads Autoroutes Автомобильные дороги

Поверхностное закрепление
Bituminous surface treatment Traitement de surface de la route дорожных одежд

1. WSTĘP

1.1. Przedmiot normy. Przedmiotem normy są warunki techniczne i badania związane z wykonaniem powierzchniowego
utrwalania, służącego jako warstwa ścieralna nawierzchni drogowych.

1.2. Zakres stosowania normy. Norma ma zastosowanie tylko do powierzchniowego utrwalania nawierzchni. Norma nie
dotyczy robót przy odnawianiu, zamykaniu i impregnacji nawierzchni.

1.3. Określenia

1.3.1. Powierzchniowe utrwalanie, służące jako warstwa ścieralna nawierzchni, jest to pokrowiec powsta ły przez
skropienie lepiszczem utrwalanej nawierzchni i posypanie jej kruszywem, przeznaczony do przenoszenia obci ążeń na
warstwy niżej leżące i ochrony ich przed bezpośrednim działaniem ruchu.

1.3.2. Kruszywo powlekane - kruszywo, które po ogrzaniu do temperatury oko ło +140°C zostało otoczone ogrzaną do
temperatury około +100°C smołą o lepkości do 240 s, w ilości około 1% w stosunku do masy kruszywa.

1.4. Zastosowanie. Powierzchniowe utrwalanie stosuje si ę:

a) do ulepszania nawierzchni tłuczniowych, żwirowych i brukowcowych,
b) przy odnawianiu nawierzchni powierzchniowo utrwalonych,
c) przy odnawianiu dywaników bitumicznych.

1.5. Norm związane

PN-65/C-96170 Przetwory naftowe. Asfalty drogowe
PN-77/C-97031 Produkty węglopochodne. Smoła drogowa
BN-68/8931-04 Drogi samochodowe. Pomiar równo ści nawierzchni planografem i łatą

2. WYMAGANIA TECHNICZNE

2.1. Materiały

2.1.1. Smoła drogowa. Do powierzchniowych utrwalań należy stosować smoły drogowe zwykłe lub stabilizowane, o
lepkości od 80 do 500 s przy otworze 10 mm i temperaturze +30°C. Smo ła drogowa powinna odpowiadać wymaganiom
PN-77/C-97031.

2.1.2. Asfalt drogowy. Do powierzchniowych utrwaleń należy stosować asfalty drogowe o penetracji od 180 do 320.
Asfalt drogowy powinien odpowiadać PN-65/C-96170.

2.1.3. Kruszywo łamane. Do powierzchniowego utrwalania nawierzchni nale ży używać grysów I klasy. Dopuszcza się
stosowanie grysów II klasy na drogach o nat ężeniu ruchu poniżej 500 T/dobę.

INTEGRAM BUDOWNICTWO Strona 1

PN-65/S-96033 Drogi samochodowe Powierzchniowe utrwalanie nawierzchni drogowych
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrzeżone.

Należy stosować frakcje grysów: 5/8, 8/12, 12/16 i 16/25. Dopuszcza si ę stosowanie grupy frakcji 8/16.

2.1.4. Kruszywo naturalne. Do powierzchniowego utrwalania nawierzchni nale ży używać żwir I klasy frakcji 5/10 lub
10/20.
Dopuszcza się stosowanie żwiru II klasy na drogach o natężeniu ruchu poniżej 300 T/dobę.

2.2. Podbudowa pod powierzchniowe utrwalanie powinna by ć ustabilizowana, mieć zapewnione odwodnienie oraz
grubość odpowiadającą przewidywanemu obciążeniu (od pojazdów w ruchu).
Profil podbudowy powinien odpowiada ć profilowi całej nawierzchni. Wszelkie wyboje i nierówno ści powinny być
naprawione przed przystąpieniem do powierzchniowego utrwalania.
Nawierzchnia w miejscach naprawionych powinna by ć dostatecznie zagęszczona przez pojazdy znajdujące się w ruchu.
Nawierzchnia tłuczniowa i żwirowa, która ma być powierzchniowo utrwalona, powinna być najpierw oddana do ruchu.

2.3. Własności wykonanego powierzchniowego utrwalania. Wykonana warstwa ścieralna powinna wykazywać
następujące cechy:
a) ziarna kruszywa powinny ściśle przylegać do siebie i do podbudowy,
b) wierzchołki ziarn wystających z warstwy ścieralnej powinny znajdować się w odległości 3 mm od poziomu lepiszcza,
c) warstwa ścieralna nie powinna wykazywać pocenia się ani łuszczenia,
d) nierówności warstwy ściernej mierzone wg BN-68/8931-04 nie powinny przekracza ć 10 mm.

3. TECHNOLGIA I WARUNKI WYKONANIA

3.1. Przygotowanie materiałów

3.1.1. Wybór rodzaju lepiszcza. Przy wyborze lepiszcza pod względem lepkości należy przestrzegać następujących
zasad:
a) lepiszcza o lepkościach 300 s i wyższych stosować w porze ciepłej na drogach o natężeniu ruchu powyżej 2500
T/dobę,
b) lepiszcza o lepkościach 240 s i niższych należy stosować w porze chłodnej i na drogach o natężeniu ruchu poniżej
2500 T/dobę.

3.1.2. Dozowanie lepiszcza. Orientacyjne ilości lepiszcza w normalnych warunkach atmosferycznych przy temperaturze
15°C, w zależności od ilości kruszywa, lepkości lepiszcza i stanu utrwalanej nawierzchni podano w tabl. 1.
Przy podwójnych powierzchniowych utrwalaniach, które dopuszcza si ę na nawierzchniach tłuczniowych, do pierwszego
utrwalania stosuje się ilości lepiszcza podane w tabl. 1 dla podbudowy t łuczniowej, przy drugim utrwalaniu stosuje si ę
ilości lepiszcza podane w tabl. 1 dla podbudowy bitumicznej.
Przy ustalaniu ilości lepiszcza w poszczególnych przypadkach nale ży uwzględnić uwagi pod tabl. 1. Ilość lepiszcza
należy zwiększać:
a) gdy zwiększa się ilość kruszywa,
b) przy przejściu z kruszywa łamanego do kruszywa naturalnego,
c) przy zwiększaniu się chropowatości nawierzchni wskutek ubytku materia łu klinującego,
d) wraz ze spadkiem temperatury otoczenia.
Ze zwiększeniem się natężenia ruchu należy zmniejszyć ilość lepiszcza, zwiększając jednocześnie jego lepkość.
Lepiszcze powinno przyklejać ziarna kruszywa do powierzchni drogi, skleja ć ziarna między sobą i wypełniać
przestrzenie między ziarnami.

Tablica 1. Ilości kruszywa i lepiszcza na 1 m 2 nawierzchni przy powierzchniowych utrwalaniach

INTEGRAM BUDOWNICTWO Strona 2

PN-65/S-96033 Drogi samochodowe Powierzchniowe utrwalanie nawierzchni drogowych
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrzeżone.

Natężenie ruchu, Podbudowa bitumiczna Podbudowa tłuczniowa

T/dobę
materiał l/m2 materiał l/m2

grys 5/8 7÷9 grys 12/16 14

smoła 80/120 albo 0,80 ÷ 0,90 smoła 80/120 albo 1,70
asfalt D 200 lub D 300 0,90 ÷ 1,00 asfalt D 200 lub D 300 1,75
poniżej 500
grys 8/12 9 ÷ 11
smoła 80/120 albo 0,95 ÷ 1,25
asfalt D 200 lub D 300 1,00 ÷ 1,25

grys 8/12 9 ÷ 11 grys 12/16 14

smoła 180/240 albo 0,90 ÷ 1,20 smoła 180/240 albo 1,65
asfalt D 200 lub D 300 1,00 ÷ 1,25 asfalt D 200 lub D 300 1,70
501 ÷ 1500
grys 12/16 12 ÷ 14 grys 16/25 18,
smoła 180/240 albo 1,15 ÷ 1,35 smoła 180/240 albo 2,00
asfalt D 200 lub D 300 1,20 ÷ 1,40 asfalt D 200 lub D 300 2,05

grys 12/16 12 ÷ 14 grys 16/25 18,

1501 ÷ 2500 smoła 180/240 albo 1,10 ÷ 1,30 smoła 180/240 albo 1,95
asfalt D 200 lub D 300 1,15 ÷ 1,35 asfalt D 200 lub D 300 2,00

grys 12/16 12 ÷ 14
smoła 300/500 albo 1,10 ÷ 1,30
asfalt D 200 lub D 300 1,15 ÷ 1,35
2501 ÷ 5000 - -
grys 16/25 16 ÷ 18
smoła 300/500 albo 1,30 ÷ 1,35
asfalt D 200 lub D 300 1,35 ÷ 1,40

Ilości lepiszcza odnosząca się do pory ciepłej (temperatura powyżej +15°C).

W porze chłodniejszej ilości lepiszcza zwiększa się o 5% i stosuje się możliwie lepiszcza rzadsze.
Przy stosowaniu kruszywa naturalnego ilości lepiszcza należy zwiększyć o 0,15 dm 3 na każde 10 dm3 kruszywa.
Przy stosowaniu kruszywa porowatego (np. żużla wielkopiecowego) ilości lepiszcza zwiększa się o 5%.
Przy utrwalaniu podbudowy bitumicznej większe ilości kruszywa i mniejsze lepiszcza odnoszą się do podbudowy z
nadmiarem lepiszcza (np. podbudowy poc ącej się).

Przy objętościowym dozowaniu lepiszcza należy uwzględniać wzrost objętości lepiszcza wraz ze wzrostem temperatury
(tabl. 2).

Tablica 2. Masy właściwe lepiszczy w zależności od temperatury

Masa właściwa lepiszcza, t/m 3, przy temperaturze w C

Rodzaj lepiszcza
25 80 90 100 110 130 140 150

Asfalt D 200 1,01 - - - - - 0,94 0,93

Asfalt D 300 1,00 - - - - 0,93 0,93 -
Smoła 300/500 1,25 1,20 1,20 1,19 1,19 - - -
Smoła 180/240 1,25 1,20 1,21 1,19 - - - -
Smoła 80/120 1,24 1,21 1,19 - - - - -

Tablica 3. Temperatura lepiszcza przy rozpryskiwaniu

INTEGRAM BUDOWNICTWO Strona 3

PN-65/S-96033 Drogi samochodowe Powierzchniowe utrwalanie nawierzchni drogowych
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrzeżone.

Rodzaj lepiszcza Temperatura, °C

Asfalt D 200 140 ÷ 150

Asfalt D 300 130 ÷ 140
Smoła 300/500 100 ÷ 110
Smoła 180/240 90 ÷ 100
Smoła 80/120 80 ÷ 90

3.1.3. Dozowanie kruszywa. Orientacyjne ilości kruszywa w dm 3 w zależności od natężenia ruchu, wielkości ziarn
kruszywa oraz rodzaju i stanu nawierzchni podano w tabl. 1.
Przy ustalaniu ilości kruszywa należy mieć na uwadze, że po zagęszczeniu ziarna kruszywa, ułożone jedno obok
drugiego, powinny pokrywać jedną warstwą całą utrwalaną powierzchnię, z lekkim nadmiarem (zapas na rozrzucenie
kruszywa na skutek działania ruchu ).
Przy podwójnych powierzchniowych utrwalaniach stosuje si ę do drugiego utrwalania ilości i frakcje kruszywa jak dla
podbudowy bitumicznej, w myśl zasad podanych w 3.1.2.
Aby otrzymać ilości kruszywa w kilogramach, należy ilości w dm 3 pomnożyć przez masy objętościowe kruszywa podane
w tabl. 4.

Tablica 4. Orientacyjne masy objętościowe kruszyw w kg/dm3 ( w t/m3)

Masa właściwa kruszywa. t/m3

Frakcja kruszywa
γ = 2,651) γ = 2,752) γ = 2,953)
mm
Masa objętościowa kruszywa, kg/dm3 (t/m3)

2/5 1,24 1,28 1,38

5/8 (5/10) 1,28 1,32 1,42
8/12 1,32 1,37 1,47
12/16 (10/20) 1,36 1,41 1,51
16/25 1,40 1,45 1,56

Masy objętościowe dla wartości pośrednich γ należy interpolować.

1) Np. kwarcyt, granit, piaskowce, żwir.
2) Np. dolomit, melafir.
1) Np. bazalt, diabaz, gabro.

3.1.4. Przygotowanie kruszywa. Kruszywo nie powinno zawierać domieszek obcych i powinno być w stanie
powietrzno-suchym. W porze ciepłej dopuszcza się użycie kruszywa wilgotnego, jeśli warunki atmosferyczne
zapewniają jego szybkie wyschnięcie po rozsypaniu.
Kruszywo powinno być jednofrakcyjne (z wyjątkiem frakcji 8/16). W przypadku kruszywa wielofrakcyjnego nale ży je
przesiać i podzielić na odpowiednie frakcje.
W porze chłodnej zaleca się stosowanie kruszywa podgrzanego do temperatury 60 ÷ 80°C.
Przy wykonywaniu powierzchniowych utrwalań na drogach o średnim ruchu, lub na drogach o ruchu lekkim, ale w porze
chłodnej, zaleca się stosowanie kruszywa powlekanego.

3.2. Warunki atmosferyczne. Wykonywanie powierzchniowego utrwalania powinno si ę odbywać podczas suchej pogody
w temperaturze otoczenia nie niższej od +15°C, a w przypadku użycia lepiszczy smołowych bardziej płynnych niż te,
które podano w tabl. 1, lecz o lepko ści nie niższej niż 80 ÷ 20 s - w temperaturze otoczenia nie ni ższej niż +10°C
Dopuszcza się powierzchniowe utrwalanie w temperaturze ni ższej od +10°C, ale nie niższej od +5°C, wiosną, kiedy
spodziewane jest szybkie ocieplenie.

3.3. Skrapianie lepiszczem powinno odbywać się za pomocą skrapiarki mechanicznej. W wyjątkowych przypadkach
dopuszcza się użycie skrapiarki ręcznej. Lepiszcze zależnie od rodzaju powinno być przed rozpryskaniem podgrzane
do temperatury wg tabl. 3. Rozpryskuje si ę od razu potrzebną ilość lepiszcza. Równomierność skropienia lepiszczem
powinna być na całej powierzchni zachowana tak, aby w żadnym miejscu ilość lepiszcza nie odchylała się od
potrzebnej przeciętnej więcej niż o 10%.

INTEGRAM BUDOWNICTWO Strona 4

PN-65/S-96033 Drogi samochodowe Powierzchniowe utrwalanie nawierzchni drogowych
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrzeżone.

3.4. Rozsypywanie kruszywa powinno następować bezpośrednio po skropieniu nawierzchni lepiszczem. W przypadku
asfaltów odstęp czasu w porze ciepłej pomiędzy rozlaniem lepiszcza a rozsypaniem kruszywa nie powinien by ć większy
niż 10 min, a w przypadku smół - 15 min. W porze chłodnej przerwa nie może przekraczać 5 min.
Kruszywo powinno być rozsypywane mechanicznie, równomiernie, jedn ą warstwą tak, aby nigdzie nie występował
nadmiar lub niedomiar kruszywa.

3.5. Wałowanie kruszywa. Bezpośrednio po rozsypaniu kruszywa należy je zawałować lekkim walcem stosując 1 ÷ 2
przejść walca po jednym miejscu. Walec nie powinien mia żdżyć ziarn kruszywa. Zaleca się stosowanie samojezdnych
walców ogumionych.

3.6. Ograniczenie ruchu. Na świeżo uwałowanych powierzchniowych urtrwalaniach nale ży ograniczać prędkość ruchu
do 30 km/h na okres nie krótszy ni ż 3 doby.

3.7. Pielęgnacja powierzchniowego utrwalania. W ciągu co najmniej jednego tygodnia od czasu wykonania
powierzchniowego utrwalania należy pielęgnować je przez uzupełnianie kruszywa w miejscach ogo łoconych z niego.

4. BADANIA TECHNICZNE

4.1. Rodzaje badań. Rozróżnia się dwa rozdaje badań:

a) badania w czasie budowy,
b) badanie przy odbiorze nawierzchni.

4.2. Badania w czasie budowy polegają na sprawdzeniu:

a) profilu i równości podbudowy nawierzchni,
b) temperatury lepiszcza,
c) równomierności dozowania i ilości rozścielonego lepiszcza,
d) równomierności dozowania i ilości rozścielonego kruszywa.

4.3. Badania przy odbiorze nawierzchni obejmują sprawdzenie:

a) wyglądu zewnętrznego nawierzchni,
b) zagęszczenia kruszywa i wypełnienia wolnych przestrzeni lepiszczem,
c) równości i profilu nawierzchni.

4.4. Opis badań

4.4.1. Sprawdzenie profilu i równości podbudowy nawierzchni na zgodność z 2.2 i 2.3. Profil poprzeczny podbudowy
nawierzchni należy sprawdzać łatą profilową (szablonem) z poziomnicą, a równość wg BN-68/8931-04.

4.4.2. Sprawdzenie temperatury lepiszcza na zgodność z 3.1.2 wykonuje się termometrem w zbiorniku skrapiarki, w
czasie skrapiania nawierzchni.

4.4.3. Sprawdzenie równomierności dozowania i ilości rozścielonego lepiszcza na zgodność z 3.1.2 i 3.3 wykonuje się
w czasie skrapiania podbudowy lepiszczem.
Sprawdzenie takie wykonuje się przez ułożenie w jednym przekroju poprzecznym trzech płatów bibuły (30 × 30 cm) lub
blachy. Płaty bibuły lub blachy waży się przed skrapianiem i po skrapianiu.
W ten sposób określa się ilość lepiszcza na jednostkę powierzchni i równomierność skrapiania.
Poza tym ilość lepiszcza na metr kwadratowy powierzchni okre śla się dzieląc ilość rozlanego lepiszcza przez wielkość
pokrytej powierzchni.

4.4.4. Sprawdzenie równomierności dozowania i ilości rozścielonego kruszywa na zgodność z 3.1.3 i 3.4 wykonuje się
w czasie rozścielania kruszywa.
Ilość kruszywa na jednostkę powierzchni sprawdza się dzieląc ilość rozścielonego kruszywa przez pokrytą
powierzchnię. Równomierność rozścielania sprawdza się wzrokowo.

4.4.5. Sprawdzenie wyglądu zewnętrznego nawierzchni na zgodność z 2.3 wykonuje się przez oględziny zewnętrzne
nawierzchni i stwierdzenie, czy ziarna kruszywa przylegaj ą do siebie i do utrwalanej nawierzchni.

4.4.6. Sprawdzenie zagęszczenia kruszywa i wypełnienia wolnych przestrzeni lepiszczem na zgodność z 2.3 wykonuje
się wzrokowo przez określenie stosunku grubości warstwy lepiszcza do wysokości ziarn kruszywa.

4.4.7. Sprawdzenie równości i profilu nawierzchni - jak w 4.4.1.

4.5. Ocena wyników badań. Nawierzchnię należy uznać za zgodną z wymaganiami normy, jeżeli wszystkie badania

INTEGRAM BUDOWNICTWO Strona 5

PN-65/S-96033 Drogi samochodowe Powierzchniowe utrwalanie nawierzchni drogowych
Powielanie dokumentu zabronione. Wszelkie prawa zastrzeżone.

wymienione w 4.2 i 4.3 dadzą wynik dodatni.

KONIEC

INFORMACJE DODATKOWE

1. Przepisy angielskie Road Research Laboratory - "Rocommendations for Tar Surface Dressings". Londyn 1958.
2. Wydanie 5 - stan aktualny: luty 1981 - bez zmian.

INTEGRAM BUDOWNICTWO Strona 6