Niezbędnik ósmoklasisty 2021-2022

nazwy liczb w działaniach cechy podzielności liczb

1 + 2 = 3
Liczba dzieli się przez:
składnik składnik suma
2 gdy jej ostatnia cyfra to: 2, 4, 6, 8 lub 0
3 - 2 = 1
4 gdy jej dwie ostatnie cyfry tworzą liczbę podzielną przez 4
odjemna odjemnik różnica
5 gdy jej ostatnia cyfra to 0 lub 5
3 · 2 = 6
10 gdy jej ostatnia cyfra to 0
czynnik czynnik iloczyn
3 gdy suma jej cyfr jest liczbą podzielną przez 3

6 : 3 = 2 gdy suma jej cyfr jest liczbą podzielną przez 9

9
dzielna dzielnik iloraz

liczby pierwsze i liczby złożone nazwy cyfr w zapisie liczby

liczba pierwsza – naturalna liczba dodatnia,
która ma tylko dwa dzielniki: 1 i samą siebie część całkowita część ułamkowa
np. 2, 3, 5, 7, 11
liczba złożona – naturalna liczba dodatnia,
1 2 3 4 , 5 6 7 8
która ma więcej niż dwa dzielniki: np. 4, 6, 48
liczby 0 i 1 nie są ani liczbami pierwszymi części
ani liczbami złożonymi. cyfra
dziesięcio-
tysięcy
tysięczne
rozkład liczby na czynniki pierwsze cyfra setek części tysięczne
Przykład: 39 3 cyfra dziesiątek części setne
13 13 39 = 3 · 13
cyfra jedności części dziesiąte
1

kolejność wykonywania działań rodzaje liczb

liczby naturalne: 0, 1 ,2, 3, 4, 5, 6, …
liczby całkowite: …,-3,-2,-1, 0, 1, 2, 3,…
działania liczby wymierne: liczby, które
w nawiasach można przedstawić w postaci ułamka,
potęgowanie w którym licznik i mianownik są
1 i pierwiastkowanie
mnożenie
całkowite, np. 3; 12; -0,25; -5 12 (mają
rozwinięcie dziesiętne skończone
2 i dzielenie*
dodawanie
lub nieskończone okresowe)
liczby niewymierne: liczby, których
3 i odejmowanie* nie można przedstawić w postaci
3
ułamka zwykłego, np. 3, - 7, π
4
*w kolejności występowania
(mają rozwinięcie dziesiętne
nieskończone nieokresowe)
 Niezbędnik ósmoklasisty 2021-2022

ułamki zwykłe ułamki i procenty zaokrąglanie liczb

licznik 1 Jeśli pierwszą z odrzucanych cyfr

= 0,01 = 1%
mianownik 100 jest 0, 1, 2, 3, 4, to ostatnia
Ułamek dodatni jest: pozostawiona cyfra się nie zmienia.
1
= 0,1 = 10% Odrzucone cyfry zastępujemy zerami.
• ułamkiem właściwym, gdy: 10 Np. przybliżenie do setek 3 430≈ 3 400
licznik < mianownik
1
• ułamkiem niewłaściwym, gdy: = 0,2 = 20% Jeśli pierwszą z odrzucanych cyfr
5
licznik ≥ mianownik jest 5, 6, 7, 8, 9, to do ostatniej
1 pozostawionej cyfry dodajemy 1.
liczba odwrotna do 𝒂 ≠ 𝟎 = 0,25 = 25% Odrzucone cyfry zastępujemy zerami.
4
Np. przybliżenie do setek 3 480≈ 3 500
𝟏 (liczba 0 nie ma 1
liczby odwrotnej) = 0,5 = 50%
𝒂 2
skala
liczba przeciwna do 𝒂 3
= 0,75 = 75%
4
(liczbą przeciwną
-𝒂 do 0 jest 0)
(ułamek dziesiętny 1:3 1:1 2:1
nieskończony okresowy) skala liczbowa na mapie
prędkość, droga, czas 1 np. 1 : 200 000
= 0,3333 … = mapa rzeczywistość
3
𝒔 1 1 cm 200 000 cm
𝒗= = 0, (3) ≈ 33 %
𝒕 3 1 cm 2 000 m
v – prędkość, s –droga, t - czas
1 cm 2 km

potęga działania na potęgach

Dla dowolnej liczby a i naturalnej liczby n większej od zera: Dla 𝑎 𝑖 𝑏 różnych od zera i dla liczb
wykładnik potęgi naturalnych m i n:
n
𝒂 = 𝒂 · 𝒂 ·…· 𝒂 𝒂𝒎 · 𝒂𝒏 = 𝒂𝒎+𝒏
n czynników 𝒂𝒎
podstawa potęgi 𝒂𝒎 : 𝒂𝒏 = = 𝒂𝒎−𝒏
𝒂𝒏

𝒂 𝒎 · 𝒃𝒎 = 𝒂 · 𝒃 𝒎
pierwiastek kwadratowy pierwiastek sześcienny
𝒂𝒎 𝒂 𝒎
Dla dowolnej nieujemnej liczby a∶ Dla dowolnych liczb a i b: 𝒂 𝒎 : 𝒃𝒎 = =
𝒃𝒎 𝒃
𝟑
𝒂 = b, gdy 𝒃𝟐 =𝒂 𝟑
𝒂= b, gdy 𝒃 = 𝒂
𝒂𝒎 𝒏
= 𝒂𝒎· 𝒏

szacowanie pierwiastków

𝟏 𝟒 𝟗 𝟏𝟔 𝟐𝟓
0 1 2 3 4 5 6
𝟐 ≈ 𝟏, 𝟒𝟏 𝟑 ≈ 𝟏, 𝟕𝟑 𝟏𝟎
 Niezbędnik ósmoklasisty 2021-2022

wyrażenia algebraiczne kwadraty i sześciany liczb

Jednomian – wyrażenie algebraiczne, które jest pojedynczą

liczbą, pojedynczą literą lub iloczynem liczb i liter np. −5𝑥 2 𝑣 3
𝟏𝟏𝟐 = 𝟏𝟐𝟏
𝟏𝟐𝟐 = 𝟏𝟒𝟒
Jednomian zapisujemy w kolejności:
𝟏𝟑𝟐 = 𝟏𝟔𝟗
znak → czynnik liczbowy → czynniki literowe w kolejności alfabetycznej
𝟏𝟒𝟐 = 𝟏𝟗𝟔
𝟏𝟓𝟐 = 𝟐𝟐𝟓
Jednomiany podobne – różnią się co najwyżej współczynnikami liczbowymi
𝟏𝟔𝟐 = 𝟐𝟓𝟔
𝟏𝟕𝟐 = 𝟐𝟖𝟗
Suma algebraiczna – suma jednomianów np. -2xy+4dk
𝟏𝟖𝟐 = 𝟑𝟐𝟒
𝟏𝟗𝟐 = 𝟑𝟔𝟏
liczba rozwiązań równania liniowego z jedną niewiadomą

jedno rozwiązanie
np. x+3=7 𝟐𝟑 = 𝟖
x=4 𝟑𝟑 = 𝟐𝟕
nieskończenie wiele rozwiązań 𝟒𝟑 = 𝟔𝟒
𝟓𝟑 = 𝟏𝟐𝟓
np. 2x+6=2(x+3)
𝟔𝟑 = 𝟐𝟏𝟔
0=0
𝟕𝟑 = 𝟑𝟒𝟑
brak rozwiązań 𝟖𝟑 = 𝟓𝟏𝟐
np. x+3=x+5 𝟗𝟑 = 𝟕𝟐𝟗
3=5 (sprzeczność)

średnia arytmetyczna prawdopodobieństwo

Średnia arytmetyczna zestawu liczb liczba zdarzeń sprzyjających zdarzeniu A

𝒂 𝟏, 𝒂𝟐, … , 𝒂𝒏 jest równa sumie tych 𝒏𝑨
liczb podzielonej przez liczbę 𝑷 𝑨 =
𝑵 liczba wszystkich możliwych zdarzeń
składników
𝒂 𝟏 + 𝒂𝟐 + ⋯ + 𝒂𝒏 elementarnych
𝑛 𝟎≤𝑷 𝑨 ≤𝟏
 Niezbędnik ósmoklasisty 2021-2022
odległość punktu od prostej proste równoległe proste prostopadłe kąt ostry
𝒌
𝒌 𝑨 𝒍 𝒍 | 𝒌 𝟎° < 𝜶 < 𝟗𝟎°
𝜶
𝒍 || 𝒌
kąt prosty
kąt kąty wierzchołkowe kąty przyległe
𝜶 = 𝟗𝟎°
ramiona kąta
wierzchołek
kąta kąt rozwarty

𝟗𝟎° < 𝜶 < 𝟏𝟖𝟎°

𝜶
wnętrze kąta
suma miar kątów w trójkącie suma miar kątów w czworokącie układ współrzędnych

𝛼 + 𝛽 + 𝛾 = 180° 𝛼 + 𝛽 + 𝛾 + 𝛿 = 360° y (x, y)

𝜸 A=(1,2)
𝜷 𝜷
1
-1 0 1 x
-1
𝜶 𝜸 początek układu
𝜶
współrzędnych
𝜹

trójkąt trójkąt równoramienny trójkąt równoboczny

• trójkąt ostrokątny –
ℎ1 𝑏
wszystkie kąty wewnętrzne 𝟔𝟎°
𝑐 ℎ2 𝜷
są ostre 𝑎 𝑎
ℎ3 𝑎
• trójkąt rozwartokątny– jeden 𝑎 ℎ
𝑎 z kątów wewnętrznych jest
𝒂∙𝒉𝟏 𝒃∙𝒉𝟐 𝒄∙𝒉𝟑 rozwarty, pozostałe są ostre 𝟔𝟎° 𝟔𝟎°
𝑷 = 𝟐 = 𝟐 = 𝟐 • trójkąt prosty– jeden z kątów 𝜶 𝜶 𝑎
podstawa 𝑏 𝒂𝟐 𝟑 𝒂 𝟑
wewnętrznych jest prosty, 𝑷= 𝒉=
𝟒 𝟐
𝑶𝒃𝒘. = 𝒂 + 𝒃 + 𝒄 pozostałe są ostre

trójkąt prostokątny twierdzenie Pitagorasa wielokąt foremny

przyprostokątna

• wszystkie boki mają taką samą długość oraz

wszystkie kąty taką samą miarę;
𝑐 𝒄 • np. trójkąt równoboczny, kwadrat, sześciokąt
𝑏 𝒃
foremny
𝑎 𝒂
przyprostokątna
𝒂∙𝒃
𝑷= 𝒂𝟐 + 𝒃𝟐 = 𝒄𝟐
𝟐

zastosowania twierdzenia Pitagorasa figura osiowosymetryczna

połowa kwadratu połowa trójkąta figura, która ma oś symetrii, np.
równobocznego:
30°
𝟒𝟓°
𝑎 2 2𝑎
𝑎 𝑎 3
𝟒𝟓° 60°
𝑎 𝑎
 Niezbędnik ósmoklasisty 2021-2022
kwadrat graniastosłup
𝑎
• wszystkie boki równej
długości wierzchołek • graniastosłup prosty:
𝑎 • wszystkie kąty wewnętrzne ściana boczna krawędzie boczne
𝑑 proste prostopadłe do podstaw,
• przekątne prostopadłe do krawędź 𝐻 ściany boczne są
𝑷 = 𝒂𝟐 siebie i równej długości prostokątami
𝒅𝟐 • punkt przecięcia przekątnych podstawa • graniastosłup prawidłowy:
𝑷= jest środkiem każdej z nich graniastosłup prosty,
𝟐 podstawa jest wielokątem
𝑶𝒃𝒘. = 𝟒 ∙ 𝒂 • 𝒅=𝒂 𝟐 𝑷𝒄 = 𝟐 ∙ 𝑷𝒑 + 𝑷𝒃
foremnym
𝑽 = 𝑷𝒑 ∙ 𝑯
• prostopadłościan:
prostokąt 𝑃𝑐 - pole powierzchni graniastosłup prosty,
całkowitej wszystkie ściany są
𝑎
𝑃𝑏 - pole powierzchni prostokątami
• pary boków równoległych bocznej
𝑏 𝑏 • sześcian: graniastosłup
tej samej długości 𝑃𝑝 - pole podstawy prosty, wszystkie ściany
• wszystkie kąty wewnętrzne 𝑉- objętość graniastosłupa to kwadraty
𝑎 proste 𝐻- wysokość graniastosłupa
• przekątne równej długości
𝑷= 𝒂∙𝒃 • punkt przecięcia przekątnych
𝑶𝒃𝒘. = 𝟐 ∙ 𝒂 + 𝟐 ∙ 𝒃 jest środkiem każdej z nich przykład siatki
graniastosłupa:
równoległobok

𝑎 • dwie pary boków

równoległych
ℎ2 • pary boków równoległych
𝑏 ℎ1 𝑏 tej samej długości
• punkt przecięcia przekątnych sześcian
𝑎 jest środkiem każdej z nich
𝑷 = 𝒂 ∙ 𝒉𝟏 • suma kątów przy każdym 𝑎 • wszystkie ściany są kwadratami
𝑷 = 𝒃 ∙ 𝒉𝟐 boku równa 180° 𝑷𝒄 = 𝟔 ∙ 𝒂𝟐
𝑶𝒃𝒘. = 𝟐 ∙ 𝒂 + 𝟐 ∙ 𝒃 𝑎
𝑎 𝑽 = 𝒂𝟑

romb ostrosłup

𝑎 • wszystkie boki równej

wierzchołek • ostrosłup prosty:
ℎ długości
𝑓 krawędzie boczne równej
• dwie pary boków ściana boczna
𝑒 długości
równoległych 𝐻
krawędź • ostrosłup prawidłowy:
• przekątne prostopadłe
ostrosłup prosty, w którym
𝒆∙𝒇 do siebie
𝑷= wysokość podstawa to wielokąt
𝟐 • punkt przecięcia przekątnych
foremny
jest środkiem każdej z nich podstawa
𝑷 =𝒂∙𝒉 • czworościan: ostrosłup,
• suma kątów przy każdym
𝑶𝒃𝒘. = 𝟒 ∙ 𝒂 𝑷𝒄 = 𝑷𝒑 + 𝑷𝒃 w którym wszystkie ściany
boku równa 180°
𝟏 są trójkątami
𝑽 = ∙ 𝑷𝒑 ∙ 𝑯
trapez 𝟑 przykład siatki
ramiona trapezu 𝑃𝑐 - pole powierzchni ostrosłupa:
𝑎 całkowitej
podstawy 𝑃𝑏 - pole powierzchni
𝑐 bocznej
ℎ 𝑑 • co najmniej jedna para 𝑃𝑝 - pole podstawy
boków równoległych 𝑉- objętość ostrosłupa
𝑏 • suma kątów przy jednym 𝐻- wysokość ostrosłupa
(𝒂 + 𝒃) ∙ 𝒉 ramieniu równa 180°
𝑷=
𝟐
𝑶𝒃𝒘. = 𝒂 + 𝒃 + 𝒄 + 𝒅
 Niezbędnik ósmoklasisty 2021-2022
jednostki masy jednostki czasu

1g 1 min = 60 s
1 dag = 10 g 1 g = 0,1 dag 1 h = 60 min = 3600 s
1 kg = 100 dag = 1 000 g 1 dag = 0,01 kg 1 kwadrans = 15 min
1 t = 1000 kg 1 kg = 0,001 t 1 doba = 24 h
1 tydzień = 7 dni
1 rok = 365 lub 366 dni
1 rok = 12 miesięcy

jednostki długości jednostki prędkości

1 mm
1 cm = 10 mm 1 mm = 0,1 cm 𝐦
𝟏
1 dm = 10 cm 1 cm = 0,1 dm 𝐬
1 m = 10 dm = 100 cm 1 dm = 0,1 m 𝐤𝐦 𝟏𝟎𝟎𝟎 𝐦
1 km = 1000 m 1 cm = 0,01 m 𝟏 =
𝐡 𝟑𝟔𝟎𝟎 𝐬
1m = 0,001 km

jednostki pola

1a 10 m
1 mm2
1 cm2 = 100 mm2
1 dm2 = 100 cm2
10 m
1 dm = 10 cm
1 m2 = 100 dm2
1 m2 = 10 000 cm2
1 a = 100 m2 1 dm = 10 cm
1 ha = 10 000 m2 1 ha 100 m
1 ha = 100 a
1 dm · 1 dm = 1 dm2 =
=10 cm · 10 cm = 100 cm2 100 m

jednostki objętości i pojemności

1 mm3 1 ml = 1 cm3
1 cm3 = 1 000 mm3 1 dm = 10 cm 1 l = 1 000 ml
1 dm3 = 1 000 cm3 1 l = 1 dm3
1 m3 = 1 000 dm3 1 m3 = 1 000 l
1 dm = 10 cm
1 m3 = 1 000 000 cm3
1 dm = 10 cm

1 dm · 1 dm · 1 dm = 1 dm3 =
= 10 cm · 10cm · 10cm = 1000 cm3
 Dziękuję Ci za pobranie tego materiału. Jeśli Ci się podoba, odwiedź mój sklep:

https://krolowamatma.pl/sklep. Wkrótce pojawią się tam karty pracy dla klas 4 – 8

szkoły podstawowej.

Jeśli masz jakieś pytania, problemy, uwagi, wskazówki - w każdej chwili możesz się

ze mną skontaktować poprzez fanpage: https://www.facebook.com/krolowamatma/

lub e-mail: kontakt@krolowamatma.pl

Pozdrawiam serdecznie,