Temat: Najważniejsze nieorganiczne związki węgla

1. CO – czad – bezbarwny, bezwonny, trudno rozpuszczalny w wodzie gaz, spala się

niebieskim płomieniem i ma właściwości redukcyjne :
FeO + CO = Fe + CO2

W warunkach normalnych obojętny wobec wody, jednak w obecności katalizatorów i

w temperaturze 280 stopni Celsjusza reaguje z wodą i przekształca się w CO2 –
zachodzi tzw. reakcja konwersji:
CO + H2O = CO2 + H2 (podwyższona temperatura)

Na gorąco reaguje z roztworami mocnych zasad tworząc mrówczany;

CO + NaOH = HCOONa (podwyższona temperatura)

Jest silnie trujący – zatrucie to zaczadzenie – spowodowane tworzeniem

karbohemoglobiny – połączenie hemoglobiny (jonów Fe+2 ) z CO ,co powoduje
unieczynnienie hemoglobiny i zakłócenie procesu wymiany gazowej w płucach.

CO to składnik gazu generatorowego (mieszanina CO i azotu) i gazu wodnego

(mieszanina tlenku węgla II i wodoru)

Stosowany w syntezie chemicznej np. do produkcji metanolu:

CO + 2H2 = CH3OH (nad strzałka tlenek cynku II lub tlenek chromu III)

2. Otrzymywanie tlenku węgla II – CO

a) Spalanie węgla w ograniczonym dostępie tlenu
2C + O2 = 2CO
b) Redukcja dwutlenku węgla węglem (w postaci koksu)
CO2 + C = 2CO
c) Działanie pary wodnej na koks
C + H2O = CO + H2
d) Odwodnienie kwasu mrówkowego stężonym kwasem siarkowym VI
HCOOH = CO + H2O (nad strzałką kwas siarkowy VI)

3. Dwutlenek węgla – tlenek węgla IV- bezbarwny gaz, bez smaku i zapachu, niepalny i
cięższy od powietrza. Nie jest toksyczny. Ochładzając go pod zwiększonym
ciśnieniem można go skroplić i zestalić. Stały dwutlenek węgla przypomina lód
dlatego zwyczajowa nazwa to suchy lód. Pod normalnym ciśnieniem zestalony CO2,
sublimuje w temperaturze – 78 stopni Celsjusza. Niezbyt dobrze rozpuszcza się w
wodzie. Rozpuszczalność rośnie wraz ze wzrostem ciśnienia lub obniżaniem
temperatury. Niewielka część rozpuszczonego dwutlenku węgla tworzy kwas
węglowy CO2 •H20 lub H2CO3 .
Gaz bierny chemicznie, wykazuje słabe właściwości utleniające. Można go
zredukować tylko silnym reduktorem np. magnezem
 CO2 + Mg = MgO + CO
CO2 + C = 2CO
Uczestniczy w fotosyntezie
Napisać równanie reakcji

Otrzymywanie dwutlenku węgla:

 Działanie kwasów na węglany
Węglan wapnia plus kwas solny (Napisać równanie reakcji )
 Skala przemysłowa:
- rozkład termiczny wapienia Napisać równanie reakcji
- wydzielanie z wód mineralnych
- fermentacja alkoholowa Napisać równanie reakcji

Reakcja rozpoznawcza na obecność dwutlenku węgla to reakcja z wodą wapienna i

powstaje osad węglan wapnia.

Zastosowanie dwutlenku węgla:

 Wypełnianie gaśnic śniegowych i pianowych
 Chłodnictwo jako suchy lód
 Produkcja mocznika
 Produkcja napojów gazowanych
 Produkcja kawy bezkofeinowej
 Produkcja papierosów typu light

4. Kwas węglowy – bardzo słaby dwuprotonowy kwas, ulega dysocjacji w około 0,2%.
Kwas węglowy a właściwie hydrat tlenku węgla IV – CO2 •H20 lub H2CO3 to bardzo
nietrwały kwas. Ulega rozkładowi wydzieleniem dwutlenku węgla. Ze względu na
dwustopniową dysocjację znane są dwa typy soli – węglany i wodorowęglany.
Węglany i wodorowęglany ulegają rozkładowi termicznemu
CaCO3 = CaO + CO2 (podwyższona temperatura)
2NaHCO3 = NaCO3 + H2O + CO2 (podwyższona temperatura)
NH4HCO3 = NH3 + H20 + CO2
Termiczny rozkład wodorowęglanu amonu wykorzystuje się do spulchniania różnych
materiałów np. ciasta podczas pieczenia

5. HCN – cyjanowodór – kwas pruski – bezbarwna, lotna ciecz o charakterystycznym

zapachu gorzkich migdałów. Pomiędzy cząsteczkami cyjanowodoru występują
wiązania wodorowe. Substancja ta miesza się z wodą w każdym stosunku, a
powstający roztwór ma odczyn kwasowy. Cyjanki litowców i berylowców są dobrze
rozpuszczalne w wodzie, a ich wodne roztwory mają odczyn zasadowy. Jony
cyjankowe ulegają hydrolizie anionowej : CN- + H2O= HCN + OH-
 Jony cyjankowe bardzo łatwo przyłączają się do jonów metali bloku d, dając trwałe
związki kompleksowe np. anion heksacyjanożelazian III (Napisać wzór)
Zdolność tworzenia związków kompleksowych z jonami metali obecnymi w
enzymach i hemoglobinie jest przyczyną silnych właściwości toksycznych cyjanków.
Cyjanki stosowane są w chemii analitycznej, w procesie otrzymywania srebra i złota
oraz do posrebrzania i pozłacania metalu.

6. Acetylenki i węgliki – związki węgla z pierwiastkami o mniejszej elektroujemności.

CaCl2 – acetylenki (dające w wyniku hydrolizy acetylen)
Węgliki lub metanki- dające w wyniku hydrolizy metan

AL4C3 + 12 H20 = Al(OH)3 +3CH4

CaC2 + 2H20 = Ca(OH)2 + C2H2

Mg2C3 + 4 H2O = Mg(OH)2 + C3H4 (PROPYN)