‫‪ Injury‬یا جرحه‬

‫شما پیش از آنکه کمک های اولیه مـواظبت مــریض یا مــصدوم ار انجام بـدهید‪ ،‬باید این را تعـیین نمایید که مـصدوم یا‬
‫مریض دارای چه نوع جراحتی است تا بدین وسیله بدانید که وی و یا مریض به چه نوع کمک شما ضرورت دارد‪.‬برای‬
‫حـصول این مقصد شـما با ید هـرچه زود تر معـاینات فزیکی مکمل مصدوم را مطابق طریق آتی انجام دهید‪:‬‬
‫چشمان خود مریض را ببندید‪.‬‬
‫به گوش های خود بشنوید‪.‬‬
‫با دستهای خود او را لمس وحس کنید‪.‬‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬

 ‫هیچگاه فراموش نکنید اگر میخواهید مصدوم از توسعه جراحت نجات یابد‪ ،‬به مریض با بی توجهی و بشدت دست نزنید و تا‬
‫می توانید وی را بخـاطر انجـام معـاینات حرکت نـدهید‪ .‬در زمینه باید مراحل آتی را انجام داد‪:‬‬
‫‪ - 1‬اندازه هوش مصدوم را تعیین کنید‪:‬‬
‫آیا مریض با هوش است؟‬
‫آیا در مقابل سخنان شما جواب میدهد؟‬
‫چشم های وی را معاینه کنید آیا می تواند ببیند؟‬
‫‪ - 2‬همیشه پیش از همه گردن مصدوم را معاینه کنید‬
‫‪ - 3‬تا مـوقعـیکه معـلوم نـشده باشـد که مـصدوم جراحت در عقب گردن از قبیل خونریزی کسر استخوان دارد یا خیر؟ سر‬
‫مریض راحرکت ندهید‪.‬‬
‫‪ - 4‬درصورت موجودیت کسر در ساحه فقرات عنق کوشش گردد تا تثبیت گردد‪.‬‬
‫‪ -‬موجودیت کسر در فقرات عنق می تواند با حرکت سر و یا دور دادن مریض از یک پهلو به پهلو ی دیگر سبب حالت‬ ‫‪5‬‬
‫کوماه و یا هم سبب مرگ گردد‪.‬‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬

 ‫‪ - 6‬در مرحله بعدی سر مریض را معاینه و یا تفتیش نمایید و درآن نکات آتی مدنظرباشد‪:‬‬
‫آیا خونریزی دارد و یا خیر؟‬
‫آیا عظام قحف کسر دارد و یا خیر؟‬
‫‪ - 7‬خلف ساحه قحف را نیز معاینه کنید و طور ذیل عمل می کنید‪:‬‬
‫‪ -‬مریض را به پهلو دور نـدهید بلکه دست های خود را تحت آن بگـذارید و احـساس یا جس کنید‪ ،‬که حالت غیر عادی یا‬
‫کسر وجود دارد و یا خیر؟‬
‫‪ -‬در صورت مـوجـودیت کـسر‪ ،‬مـریض مـخوصا رآس آنرا حرکت نـدهید‪ .‬زیرا امکــان دارد سبب حالت فلج‪ ،‬کوماه و یا‬
‫هم سبب مرگ گردد‪.‬‬
‫‪ -‬به صورت بـسیار آهـستگی با هـر دو دست صدر جـس نمایـید‪ ،‬در صورت موجودیت جرحه و یا کسر در استخوانهای‬ ‫‪8‬‬
‫قبرغه آنرا تثبیت و پانسمان معقم نمایید‪.‬‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬

 ‫‪ -‬بطن را تـفتیش و به بـسیار آهـستگی جس نمایید‪ ،‬در موجودیت جرحه وخونریزی آنرا به آهستگی پانسمان نمایید‬ ‫‪9‬‬
‫و اگر محتوی داخل بطن خارج شده باشد آنـرا دوبا ره داخل بـطن ننمایید بلکه باالی آن تکیه مرطوب با درجه حرارت نورمال‬
‫راگذاشته‪ ،‬مریض را با احتیاط کامل به مرکز صحی و یا شفاخانه انتقال نمایید‪.‬‬
‫‪ - 10‬ساحه لگـن خاصره را نـیز تـفتیش و جس نمایید و در صورت موجودیت جرحه و یا خونریزی فعال آنرا پانسمان و‬
‫بنداژ نمایید‪.‬‬
‫‪ - 11‬متباقی عضویت را با دقت کامل تفتیش و با هر دو دست جس نمایید تا از نظر جرحه کسر و یا کدام پتالوژی (مریضی )‬
‫پنهان نماند‪.‬‬
‫‪ - 12‬بعد از کنترول تمام عضویت در صورت مـوجـودیت پـتالـوژی و ایـجاب کمک های اولیه آنرا به ترتیب ‪ A.B.C.D‬انجام‬
‫دهید‪.‬‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬

 ‫‪ Injury‬یا جرحه‪ :‬عـبارت از تخریبات نـسجی دراثر عـوامـل مخـتلف می باشـد اما زیاد تـر توسط ترضیضات (ضربه ها)‬
‫بـوجود می آید مـثال ضربه کا رد‪ ،‬مرمی‪ ،‬پارچـه هـای مـواد انفجاریه وغیره بوجود میاید اما بصورت عموم به دو نوع میباشد‪.‬‬
‫‪ – 1‬جرحه هـای سطحی‪ :‬عبارت از جرحه های است که از اثر خراشیده گی سـطحی جـلد به وجود میاید و خویریزی خفیف‬
‫میداشته باشد‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬

‫‪ – 2‬جرحه های عمیق‪ :‬عبارت از جرحه های اسـت کـه بـرعـالوه جـلد انـساج دیگـر مانـند صفاق‪ ،‬عضالت و اوعیه نیز‬
‫تخریب گردیده و خونریزی شدید دارد‪.‬‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬

‫در یک تقسیما ت دیگر جروحات ازنظر وصف تخریبات اناتومیک و آله ضاربه قرار ذیل‬
‫میباشد‪:‬‬
‫تخریش ( ‪) Excoriation‬‬
‫خون گره ( ‪) Echymsis‬‬
‫(‪) Wound‬‬ ‫جرح‬
‫هیما توم (‪) Hematom‬‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬

 ‫تخـریش ( ‪ :) Excoriation‬تخریـش عـبارت از صـدمات طـبقات سـطحی اپـیدرم‪ ،‬جــلـد و غشایی مخاطی توسط اشیایی کند‬
‫میباشد‪ ( .‬تخریشات کوچک خطی که تـوسط آالت خلـنده و یا خلنده برنده بوجود مــیاید که بنام پرت شده گی یاد میگردد که بعد‬
‫از التیام ندبه درجای خود باقی نمی ماند )‪.‬‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬

‫اکیموز (‪ :) Echymosis or Bruise‬عـبارت ازخـونـریـزی تحت الجلـدی و انـساج عمیق ازاثر تمزق اوعیه ناشی ازصدمات‬
‫میباشد‪.‬‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬

‫زخم (‪ : ) Wounds‬عبارت از برهم خوردن ســالمت جــلد‪ ،‬غـــشایی مـخـاطی و انــساج‬
‫تحتانی تحت قوه میخانیکی خارجی میباشد‪.‬‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬

‫هیما توم (‪ :) Hematom‬عبارت از تجمع خـون در داخل انـساج عـضویت مـیباشد که‬
‫بعـد از تراوما (ضربه) بوجود می آید‪.‬‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬

 ‫کمک های اولیه در جروحات‪:‬‬
‫در کمک های اولیه جروحات بعد از پوشیدن کال‪ ،‬ماسک ودستکش نکات ذیل مد نظرگرفـته شود‪.‬‬
‫‪ – 1‬جرحه تثبیت گردد که در کدام قسمت عضویت موقیعت دارد‪.‬‬
‫اگر جرحه در قسمت راس‪ ،‬عنق‪ ،‬صدر و اطراف علوی و سفلی قرارداشته باشد‪ .‬و کســورعظام نیز مدنظر باشد ‪.‬‬
‫اگرجرحه در قسمت راس‪ ،‬بطن‪ ،‬صدر و حـوصله باشد نافــذه بودن آن نــیز بررسـی گردد‪.‬‬
‫‪ – 2‬بعد ازتثبیت جرحه که در کدام قسمت عضویت قرار دارد با مواد انتیسیپتیک ( سـیروم فزیولوژیک‪ ،‬دیتول رقیق) پاک‬
‫گردد اطراف جرحه با آب پاک وصابون شسته شــود‪.‬‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬

‫پارچه پاک تکه و یا پارچــه گاز پاک باالی آن گذاشـــــته و توسـط بـنداژبســته گــردد‪ ،‬اگر تخریب و یا کسرعظام موجود‬
‫در بخش کسر ها مطالعه میگردد‪ ،‬درصورت بــسته کردن‬ ‫باشد سـاحه مجروحه تثبیت گردد که تثبیت هرعضومجروحـه‬
‫جروحات نافـــذه صدری ازورود هوابداخل صدر(فشارمنفی)وکوالپس ریتان جلوگیری بعمل آید‪.‬‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬

‫شیمایی فوق ترتیب اجرایی پانسمان را نشان میدهد‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬

 ‫جروحات اعضای مهم بدن‬
‫جروحات وجه ( رخسا ر )‪:‬‬
‫با تـرضیضات قـحف اکثرا جـروحات وجــه ( رخـسا ر ) توأم با کسور عظام آن رخ میدهد‪.‬در این نوع کسور اگر اعصاب‬
‫صدمه ندیده باشد‪ ،‬زیاد درد دارد‪ ،‬اگـر اعصاب صدمه دیــده باشـد‪ ،‬شخص احساس درد نمی کند تورم یا پندیده گی بـوجود‬
‫می آید ونشانه های سیاه و آبی تشکل می کند اگر شما مریض را پس از زخمی شدن زود پیش از پیدایش تورم معاینه نمایید‬
‫یک اسـتخوان شـکسته را جـس مینمایید‪ ،‬شـخصیکه کسر استخوان روی داشته باشد در وقت سخن زدن و بلعیدن احساس‬
‫تکلیف مینماید‪ ،‬و از دهن او افرازت طوری آزاد جاری میباشـد ‪.‬این حالت خطرناک بوده ممکن راه تنفسی را بسته نمود‬
‫و باعث اختناق گردد‪.‬‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬

 ‫کمک اولیه‪:‬‬
‫مشکالت اصلی وفوری عبارت است از بسته شدن راه تنفسی توسط خون‪ ،‬لعاب‪ ،‬تــرشحات دیگر می باشد که‬
‫اهتمامات ذیل گرفته شود‪:‬‬
‫‪ -‬راه تنفسی را طور متداوم باز نگهـداشت و دندانهای مصنوعی وشکسته و دیگر مواد خارجی دور گردد‪.‬‬
‫‪ -‬اگر مریض بیهـوش نبوده و زخمی شـدید نباشد پـس مریض را به حالتی که سرش به پیش مایل باشد‪ ،‬قرار‬
‫دهید تا ترشحات وافرازات از دهن وی خارج گردد‪.‬‬
‫‪ -‬در صورت کسر االشه پایین آنرا به یک (‪ ) Pad‬نازک تکیه داده و بر سر مــصدوم بنداژ بپیچانید‪.‬‬
‫‪ -‬اگر مصدوم زیاد زخمی یا بیهـوش باشـد‪ ،‬او را در حـالت درست قـرار دهــید سـر و شانه را کمی بلند‬
‫بگیرید و سر او را یک طرف بگردانید که خون و آب خارج گردد‪.‬‬
‫‪ -‬جریان خونش را کنترول نموده و شاک او را معالجه نمایید‪.‬‬
‫‪ -‬به جاییکه سهولت های طبی موجود باشد او را اعذام نمایید‪.‬‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬

‫نوت‪ :‬ترضیض داخــل سر از سبب تـروما های کند نیز حاصل شده می تواند‪ ،‬اوعیه دماغی از اثر حرکت شدید پاره شود و‬
‫همچنان این احتما ل در ترضیضات ‪ coup ،Contracoup‬رأس موجود است‪.‬‬
‫‪ ( :Coup‬جاییکه ترضیض در یک طرف رآس داده میشود و سبب ترضیض دماغ به هـمان طرف ماوف میگردد)‪.‬‬
‫‪ ( :Contra coup‬جایی که دماغ به طرف مقابل ضربه صدمه ببیند)‪.‬‬
‫همیشه طور ذیل عالیم نیورولوژیک را دریافت و تثبیت کنید‪:‬‬
‫‪ -‬حدقه های غیر مساوی‪ ،‬حدقه مأوف به طرف مقابل ترضیضی می باشد‪.‬‬
‫‪ -‬ضعیفی و فلج به یک طرف عضویت به طرف مقابل ترضیض می باشد‪.‬‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬

‫در تصاویر فوق جروحات فک علوی و فک سفلی‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬

 ‫زخم ها ی گوش‪ :‬زخم های گوش قرار ذیل مطالعه می گردد‪:‬‬
‫‪ - 1‬قطع شده گی و پاره گی صیوان ( پکه ) گوش را طور ذیل کمک مینمایید‪:‬‬
‫‪ -‬پانسمان را با کمی فشار تطبیق کنید‪.‬‬
‫‪ -‬رأس مصدوم را بلند نگه دارید‪.‬‬
‫‪ - 2‬سوراخ شده گی پرده گوش‪:‬‬
‫از سبب کدام انفال ق و یا توسط کدام ضربه به سر به وجود می آید‪.‬‬
‫کمک اولیه‪:‬‬
‫‪ -‬یک تکه گاز در حصه بیرونی کانال گوش بصورت سست برای حفاظت کانال بمانید‬
‫‪ -‬هیچ نوع آالت و مایع را در کانال گوش داخل نه نمایید‪.‬‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬

 ‫‪ - 3‬سورا خ پرده گوش که کسر جمجمه نیز با آن همراه باشد‪:‬‬
‫کمک اولیه‪:‬‬
‫‪ -‬گوش را پاک نه نمایید‪.‬‬
‫‪ -‬جریان مایع را از گوش توقف نه نمایید‪.‬‬
‫‪ -‬مصدوم را به مراکز صحی جهت کمک اساسی رهنمایی کنید‪.‬‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬

 ‫هیماتوم صیوان ( پکه گوش ) گوش‪:‬‬
‫عبارت از تجمع خون در تحت جلد صیوان گوش بین پریاندریوم و غضروف آن می باشد‪ .‬اکثرا از سبب ترضیض (ضربه )‬
‫مخصوصا در نزد پهلوانان بوجود می آید‪.‬‬
‫کمک اولیه‪ :‬در نزد این مریضان تطبیقات سرد اجرا گردد و مرکز صحی معرفی گردد‪.‬‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬

 ‫جروحا ت صد ر‬
‫‪Trauma of the chest‬‬

‫ترضیض صدر وقتی واقع می شود که صدر کوبیده شود یا شخص بر چیزی سختی بی افتدو یا توسـط و یا چـیزی سختی بر‬
‫سینه او اصابت کـند و یا تـوسـط مرمی یصـدر تـرضیض بـبـیند‪ ،‬نوعیت ترضیض مربوط به نوعیت حادثه می گردد‪.‬‬
‫صـدمه صـدر مـمکن سـبب شـکستن قـفس سـینه شـود و نـیز شـکستن قفس سینه ممکن سبب سوراخ شدن شـشها و قطع شدن‬
‫رگـهای خون گردد و باعث خونریزی داخـلی گردد‪ ،‬شخص که باالی اجسام جـامد افتاده باشد و یا نیز به زمین خورده باشد‬
‫ممکن در ناحیه صدر ضربه کند خـورده باشد و یا ایـنکه شاید چـندین ضـلع و شکسته باشد‪ ،‬برای مثال این نوع ترضیض‬
‫وقـتی رخ می دهد که موتر یک دریور تـصادم میکـند و توسط تصادم صدر دریور با شـدت زیاد با اشتراک موتر بر میخورد‬
‫اضالع شکـسته‪ ،‬کارد‪ ،‬مـرمی و دیگر اشـیای تیز وبرنـده‪،‬صدر را سوراخ میکند‪ ،‬اگر هوا داخل جوف صدر یک شخص‬
‫گردد‪ ،‬باعث کوال پس میکند وتحت فشار می آید‪ ،‬این را به نام زخم مکنده صدر یاد میکند‪.‬‬
‫درین نوع زخم ها طرف شش ها زخمی هموار می گردد و هوا گرفته نمی تـواند‪ ،‬عالوه برهوا از راه زخم داخل جوف صدر‬
‫میگردد و وظیفه شش فعال را مختل می سازد‪.‬‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬

 ‫کمک اولیه‪:‬‬
‫در جروحات صدر اگر آله مستعمله از نوع کارد وی چاقـو باشد وهنوز هــم در جای جرحه موجود باشد‪ ،‬آنرا بیرون نیآورید‬
‫زیرا ممکن سبب خونریزی مهلک شود‪.‬‬
‫در این حالت زخم را فشار دادن قسمت اطراف شی مذکور بند کنید و در اطراف آن گاز را بگذارید و اگر در این حالت‬
‫مصدوم بی هـوش باشد اما تنفس آن نارمل باشد او را در حالتی قرار دهید که شش صحتمند آن به طرف باال باشد و راه تنفسی‬
‫را بازنگه کنید‪.‬‬
‫بعـد از اینکه جرحـه مکنده صدر ( جرحه نافـذه به صدر ) بـسـته ( ) ‪Dressing‬شد‪ ،‬تنفس مریض کنترول گردد در صورت‬
‫بروز مشکالت تنفسی و افزایش (‪ )Anoxia - Dyspne‬نـشان دهـنده تـجمع خـون در داخـل قفس صدر مصدوم می باشد‪ ،‬مصدوم‬
‫بصورت عاجل به مرکز صحی و یا شفاخانه جهت کمک های اختصاص ریفر نمایید‪.‬‬
‫در صورت عـدم امکانات کمک های اخـتصاصی و خـراب شدن حالت عـمومی مریض یک گوشه از ‪Dressing‬را باز کرده تا‬
‫خون جمع شده داخل صـدر خارج گــردد و بعـد دوبـاره بسته کنید و این هم شاید ایجاب داخل کردن انگشت را در جرحه به خاطر‬
‫خارج کردن علقه خون که مجرا را مسدود کرده باشد‪.‬‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬

 ‫کــسور اضالع که با جــرحه مکــنده ( جـرحه نافذه صدر ) یک جا باشد در این صورت از ‪ Petrolium gause‬اسـتفاده‬
‫می گردد‪ ،‬طـوریـکه آلـه فـوق در تـرکیب خـود تـخـته فلزی یا پالستیک دارد و طوری تطبیق می گردد که تنها قسمت فوقانی‬
‫و اطراف آنرا ( ) ‪Tape‬میکـند و نیم و یا یک انچ مجـرا را در قـسمت سفـلی ( ) ‪Tape‬میگـذارد‪ ،‬این عملیه در هنگام ذفیر به‬
‫خون اجازه داده تا بیرون آید‪ ،‬لیکن در هنگام شهـیق تـحت فـلز ویا پالستیک به قـسم هموار باالی جرحه مکیده شده و جرحه را‬
‫مسدود می کند که در این صورت هوا داخل شده نمی تواند‪ ،‬این پالستیک و یا تخته فلزی باید به طور مطمین هموار و محکم‬
‫تطبیق شود که جرحه را در وقت شهیق مسدود کرده بتواند‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬

 ‫صد ر دریچه دار ( ‪)Flail Chest‬‬
‫چندین کسر دیوار دیوارهای سینه حرکات نورمال وعادی قفس را در ناحیه مختلف میسازد‪.‬طـوریکه ساحه معـروض کسر در‬
‫وقـت هـوا گرفتن فرو میرود و در وقت خارج کردن هوابیرون میآید‪ .‬این حالت برعکس حالت نورمال می باشد‪ ،‬این حادثه‬
‫فعالیت شـش سالم را نـیزمتاثر می سازد و عالوه از این توسط استخوان شکسته اعضای داخل نیز مجروح می شود‪ .‬و پوست‬
‫یا جلد را سوراخ می کند که سبب تولید زخم وشنیده می شود‪.‬‬
‫زیاد ترین علت این زخم ها عبارت از حادثات ترافیکی است که دریور در حالت تصادم با اشترنگ برخورد میکند واشترنگ‬
‫فشاری را بر قفس سینه وارد می سازد‪.‬‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬

 ‫اعراض وعالیم‪:‬‬
‫اعراض وعالیم عمومی ‪Asphyxia‬‬ ‫‪-‬‬
‫عملیه تنفس بسیار مشکل و تکلیف ده می باشد‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫ممکن مریض در اضطراب باشد‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫حرکات غـیر نـورمال قـفس سـینه مـوجود باشـد و شـکـسته بصورت واضح بیحرکت میباشد‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫خارج شده خون از راه دهن بر زخمی شدن شش داللت می کند‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬

 ‫کمک اولیه‪:‬‬
‫ناحیه شکسته را توسط دستهای تان بیحرکت بسازید و بعدا پانسمان تحت فشار تطبیق نمایید‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫بازو مریض را به طرف مآوف صدر آن باالی پانسمان با فشار تثبیت نمایید و توسط سلینگ آنرا تقویه نمایید تا‬ ‫‪-‬‬
‫زخم پانسمان شده محافـظه گردد و بعدا مریض را بـطرف ماوف استراحت دهید‪.‬‬
‫مریض را طوری استراحت دهید که طرف زخم آن باالی کمپل چند ال باشد‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬

 ‫اگر در اطراف گردن مریض یا کمر آن کدام تکه پیچ خورده باشد‪ ،‬آنرا سست نمایید‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫مریض را مراقبت نمایید‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫تنفس مریض را متوجه باشید در صورت مشکالت تنفسی ( زجرت تنفسی ) کوشـش تا ساحه زخم را کنترول‬ ‫‪-‬‬
‫نمایید‪ ،‬تا هوای بیرونی از طریق جرحه داخل صدر نگردد‪.‬‬
‫راه تنفسی را باز نگه دارید‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫از افرازات‪ ،‬خون اجسام اجنبی مخصوصا از دندانهای ساختگی که سبب بندش طرق تنفسی می گردد پاک ساخته‬ ‫‪-‬‬
‫شود‪.‬‬
‫جروحات صدر مخصوصا نافذه به صدر بسیا ر خطرنا ک بوده و حتی اگر به موقع کمک نگردد سبب مرگ‬ ‫‪-‬‬
‫می شود‪.‬‬
‫مریض به زود ترین فرصت ممکنه به شفاخانه اختصاصی انتقال شود‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬
 ‫ترضیض قحفی‬
‫‪Trauma of the Haed‬‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬

 ‫ترضیض قحفی‬
‫‪Trauma of the Haed‬‬
‫ترضیض قـحفی یک بحث بـسیار مهم و اساسی بوده که میتواند بدون تخریبات انساج داخـل قحفی و یا با تخریبات انساج داخل‬
‫قحفی باشد‪.‬‬
‫آن ترضیضاتیکه بدون تخریبات انساج داخل قحفی باشد وتنها جلد رأس(سر) آسیب دیده باشد طورذیل کمک میگردد‪:‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪ - 1‬اگر جرحه جلد رأس دارای خونریزی فعال باشد وجرحه آن ایجاب خیاطه ( کوک ) راکند در صورت امکان خیاطه گذاری‬
‫گردد و پانسمان معقم اجرا شود‪.‬‬
‫‪ - 2‬حالت شعوری مصدوم در نظر گرفته شود‪.‬‬
‫‪ - 3‬در صورتیکه ترضیض بدون خونـریـزی باشـد و صرف به شـکل خراشیده گی سطحی باشد‪ ،‬پانسمان معقم اجرا گردد‪.‬‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬

 ‫‪ - 4‬با وجود احتمامات فوق عالیم حیاتی مریض کنترول گردد‪.‬‬
‫‪ - 5‬وضعیت عـمومی مریض مد نظر باشد در صورت کوچکترین اعراض وعالیم مریض به مرکز صحی انتقال گردد‪.‬‬

‫اگر ترضیضات با تخریبات نسجی داخل قحفی باشد‪:‬‬

‫وضیعت عـمومی مـریض وخیم باشد و حالت شعوری آن مختل باشد به سواالت طرح شده پاسخ درست ارایه کرده نتواند‬
‫درحالت اهتمامات ذیل گرفته می شود‪.‬‬
‫کمک اولیه‪:‬‬
‫ترضیضات قحفی با خونریزی فعال داخلی که به نام هـای سکـته مغـزی‪ ،‬خـونریزی مغـزی ‪Cerebral.Vascular.Accedent‬‬
‫‪ )Stroke ) C.V.A‬هم یاد می گردد‪ ،‬هـر قـدر کـه بـه موقع کمک گردد چانس بهتر شدن آن زیاد می باشد و اهتمامات‬
‫الزمه ذیل گرفته شود‪:‬‬
‫مریض را تخته به پشت وضعیت داده و رآس آنرا به یک طرف دور دهید‪.‬‬ ‫‪-1‬‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬

 ‫‪ -2‬از میتود ‪A.B.C.D‬استفاده شود یعنی‪:‬‬
‫راه تنفسی باز نگه داشته شود‪.‬‬
‫تنفس مریض کنترول گردد‪.‬‬
‫سیستم دورانی خون کنترول گردد‪.‬‬
‫عالیم حیاتی مریض تحت کنترول گرفته شود‪.‬‬
‫وضعیت عمومی مریض مراقبت گردد‪.‬‬
‫‪ -3‬اگر مریض جرحه خارجی داشت پانسمان معقم شود و بنداژ گردد‪.‬‬
‫‪ -4‬از تکان های اضافی جلوگیری مریض جلوگیری گردد‪.‬‬
‫مریض به زود ترین فرصت به مرکز صحی معرفی گردد‪.‬‬ ‫‪-5‬‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬

 ‫تشکر‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬

 ‫تعریف پانسمان‪:‬‬
‫پانسمان قرار دادن پوشش حفاظتی برروی زخم میگویند که مهمترین شرط آن استریل بودن پانسمان است ‪.‬‬

‫هدف‪:‬‬
‫هدف از پانسمان زخم تسهیل در بهبودی زخم‪ ،‬وقایه ازمیکروب ‪ ،‬جلوگیری از خونریزی‪ ،‬کمک به روند التیام زخم‪ ،‬عایق‬
‫درجه حرارت ‪ ،‬حفظ رطوبت زخم و حفاظت زخم از صدمات میخانیکی است‪.‬‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬

 ‫انواع پانسمان ‪:‬‬
‫‪ -‬پانسمان های سنتی یا ‪: Traditional Dressing‬‬
‫‪ -‬پانسمان های جاذب‪:‬‬
‫‪ -‬پانسمان های نگهدارنده رطوبت‪ ( :‬این پانسمان سبب خشکی و دی هایدری شدن زخم میگردد و طوری که الزم است‬
‫رطوبت را در زخم نگه میدارد‪:‬‬
‫‪ -‬پانسمان های رطوبت دهنده ( پانسمان هیدروژل )‪ :‬این پانسمان در زخم های خشکیده که با نسج نکروز چسپیده آنرا‬
‫دبرید کرده و برداریم ‪.‬‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬

‫‪-‬پانسمان های سنتی یا ‪: Traditional Dressing‬‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬

 ‫پانسمان های جاذب‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬

‫پانسمان های نگهدارنده رطوبت‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬

‫پانسمان های رطوبت دهنده ( پانسمان هیدروژل )‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬

‫انواع پانسمان مدرن‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬

 ‫انواع پانسمان مدرن‪:‬‬
‫‪ -1‬آلژینات‪ ( :‬مواد پانسمان است قابل تجزیه ‪ ،‬تخریب پذیر و جاذب است ) و در زخم هایی با درجه ترشح متوسط تا زیاد‬
‫استفاده میگردد‪.‬‬

‫موارد استعمال‪:‬‬
‫زخم شریانی و وریدی پا (‪) Foot‬‬
‫زخم دیابتی‬
‫زخم های تروماتیک‬
‫ساییدگی ها‬
‫سوختگی درجه ‪2‬‬
‫زخم های پس از جراحی‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬

 ‫فواید‪:‬‬
‫‪ -‬کاربرد آسان و راحت‪.‬‬
‫‪ -‬ظرفیت جذب باال‪.‬‬
‫‪ -‬تشکیل ژل نرم که یکپارچه برداشته می شود‪،‬بدون به جا گذاشتن باقی مانده ای‬
‫‪ -‬فرایند جذب عمودی بدون آسیب به اطراف‪،‬بدون ‪maceration‬لبه های زخم‬
‫‪ -‬تعویض پانسمان بدون آسیب نسجی‪.‬‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬

‫( این پانسمان حاوی مواد مانند پکتین ‪ ،‬ژالتین و کاربوکسی میتایل سلوسلز سودیم است ) ‪.‬‬ ‫‪ -2‬هیدروکلوئید‪:‬‬
‫فواید‪:‬‬
‫زخم های سطحی با ترشح کم تا متوسط‬
‫سوختگی های درجه دو سطحی‬
‫تعویض پانسمان ‪ 3‬تا ‪ 4‬روز دیگر‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬

‫‪ -3‬پانسمان فوم‪ :‬پانسمان فوم میتواند با محافظت از آسیب ‪ ،‬محافظه جرحه در مقابل میکروب و ایجاد محیطی بهتر در‬
‫روند ترمیم جرحه‪.‬‬

‫موارد استعمال‪:‬‬
‫زخم هایی که ترشحات کم تا متوسط باشد‬
‫زخم هایی که در ناحیه پا و ران می باشد‬
‫زخم های دردناک‬
‫جراحات ناشی از تروما‬
‫سوختگی های درجه دو عمقی‬
‫زخم هایی که جلد اطراف زخم شکننده است‬
‫مناطقی که پانسمان کردن آن دشوار است‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬

 ‫فواید‪:‬‬
‫درد و تروما را در زمان تعویض پانسمان به حداقل می رساند‪.‬‬
‫به علت چسبی که دارد به راحتی در محل می چسبد در نتیجه دست ها برای انجام کار های دیگر مثل انجام بانداژ آزاد است‪.‬‬
‫برای استفاده در زیر بانداژها مناسب است‪.‬‬
‫می توان آن را به شکل های مختلف برای زخم های مختلف برش داد و برای زخم هایی که پانسمان کردن در آن نواحی سخت‬
‫است مناسب می باشد‪.‬‬
‫مریض احساس راحتی می کند‪.‬‬
‫به حسب نوع زخم می تواند چندین روز در محل باقی بماند‪.‬‬
‫در شرایط استریل می تواند قسمتی از پانسمان را برداشته ‪،‬زخم را کنترول نموده و مجددا پانسمان را روی زخم چسباند بدون‬
‫اینکه در کیفیت چسبندگی پانسمان تغییری حاصل شود‪.‬‬
‫حساسیت درجلد به حداقل می رسد‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬

‫( ترکیب از‪ 90 %‬آب و ‪ 10 %‬ژل است که در پانسمان ها با ایجاد محیط مرطوب در روند التیام زخم‬ ‫‪ -4‬هیدروژل‪:‬‬
‫کمک میکند و فقط برای مصرف خارجی می باشد‪.‬‬
‫موارد استعمال ‪:‬‬
‫انواع زخم بستر‬
‫خراشیدگی ها‬
‫سوختگی های سطحی‬
‫زخم های نکروزی ‪.‬‬
‫زخم های با ‪Foot‬‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬

 ‫فواید‪:‬‬
‫ایجاد رطوبت در سطح زخم و پوشش‬
‫خارج کردن ترشحات و رطوبت اضافه زخم و کمک به بهبود بافت‬
‫کاهش دهنده درد و التهاب‬
‫نرم و االستیک با قدرت مکانیکی باال‬
‫شفافیت و قابل رویت بودن زخم‬
‫فراهم کردن امکان انتقال اکسیجن به زخم‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬

 ‫‪: Films or Transparent Dressing -5‬‬
‫ترکیبی از غشای پولی اورتان نازک که با الیه اکریلیک چسپنده پوشیده شده و قابل انعطاف پذیر است که برای اکسجن‬
‫و بخارات اجازه عبور را به زخم داده اما از دخول میکروبها جلوگیری میکند‬
‫فواید‪:‬‬
‫‪ -‬زخم های سطحی و کم ترشحی‪.‬‬
‫‪ -‬در زخم هاییکه ازحالت التهابی به طرف شفایابی میرود ‪.‬‬
‫‪ -‬به صفت پوشش ثانوی یا محافظتی پانسمان های دیگر در زخم های کم عمق استفاده میگردد‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬

 ‫هدف از پانسمان چیست؟‬
‫کمک به کنترل خونریزی‬
‫جذب خون و ترشحات زخم‬
‫جلوگیری از آلودگی زخم‬
‫حفاظت زخم از میکروبها و صدمات در طول التیام‬
‫نگهداری زخم‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬

 ‫چرا پانسمان زخم را باید عوض کرد؟‬
‫ایجاد زخم روی جلد‪ ،‬راهی برای دخول انواع میکروب به داخل بدن می باشد‪ .‬بنابراین آسیب سد دفاعی بدن (جلد) و‬
‫بروز هر گونه زخمی را باید جدی گرفت و هر چه زودتر آن را پانسمان کرد تا دچار تعفن نشود‪.‬‬
‫هدف از پانسمان و مراقبت کردن از زخم‪ ،‬بهبود سریع تر آن و جلوگیری از بروز عفونت می باشد‪.‬‬
‫خوشبختانه بسیاری از زخم های ایجادشده روی جلد‪ ،‬سطحی هستند و پس از مراقبت الزم‪،‬بهبودی کامل پیدا می کنند‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬

 ‫نکات مهم در مورد پانسمان‪:‬‬
‫پانسمان باید استریل یا خیلی پاک باشد‪.‬پانسمان باید جذب کننده باشد‪ ،‬زیرا اگر تعرق جلد نتواند بخار شــــــود جلد اطراف زخم‬
‫مرطوب خواهد ماند و محیط مناسبی برای رشد باکتریها بوجود میآید که از بهبود زخم جلوگیری کرده و یا التیام آن به تعویق‬
‫میاندازد‪.‬‬
‫قبل از پانسمان دست ها را کامالَ با آب و صابون بشویید و خشک نمایید‪.‬در صورت امکان دست ها را با الکهول ضد میکروبی‬
‫کنید‪.‬‬
‫برای پانسمان از دستکش و ماسک وتجهیزات الزمه برای مصوونیت خود استفاده نمایید‪.‬‬
‫به هنگام پانسمان حد االمکان از صحبت کردن ‪ ،‬عطسه و سرفه اجتناب نمایید‪.‬‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬

‫در هنگام پانسمان کردن زخم باید عمل پاک سازی و ضد عفونی را از مرکز زخم به اطراف باحرکات دورانی انجام داد‪.‬قبل از‬
‫بستن زخم خونریزی باید به طور کامل کنترول شود‪.‬‬
‫اگر پس از قرار دادن گاز یا پد استریل بر روی زخم ‪،‬خونریزی از آن به بیرون نفوذ کرد‪،‬هرگز آن را بر ندارید ‪ ،‬بلکه گاز‬
‫دیگری بر روی آن قرار دهید‪.‬زیرا موجب خونریزی مجدد می شود‪ .‬اگر خون به داخل پانسمان دوم هم نشت كرد‪ ،‬هر دو‬
‫پانسمان را كامالً بردارید و با گذاشتن یك پانسمان تازه به جاي آنها‪ ،‬محل خونریزي را تحت فشار قرار دهید‪.‬‬
‫پانسمان باید تمام زخم را بپوشاند‪.‬‬
‫پانسمان را مستقیما ً بر روي زخم قرار بدهید؛ هرگز آن را از كنار به روي زخم نكشید‪.‬‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬

 ‫روش صحیح انجام پانسمان زخم‪:‬‬
‫قبل از انجام هر پانسمان شستن دستها ضروری است‪.‬‬
‫آماده کردن سیت خالی(‪ )Kidney Tray‬پانسمان با وسایل جداگانه برای هرمریض ضروری است‪.‬‬
‫ابتدا ( ‪ )Kidney Tray‬را با محلول ضد میکروبی پاک کرده و پس از خشک شدن‪ ،‬دستکش استریل پوشیده و یک ملحفه‬
‫استریل روی آن بگذارید‪.‬‬
‫بانداژ و گاز را ازشان جدا و روی طبقه اول گذاشته و قیچی استریل را باز و در همین طبقه می گذارند‪.‬‬
‫وسایل دیگر مثل دستکش پنس‪ ،‬گازواسلین دار‪ ،‬نارمال سالین و پایودن در طبقه دوم قرار می دهند‪.‬‬
‫برای هر بیمار به مقدار مورد نیاز پماد روی گاز گذاشته می شود هنگام باز نمودن پمادهای لوله ای در پماد باز شود و از‬
‫چیدن لوله خودداری گردد‪ .‬همچنین در مصرف پمادهایی که در قوطی وجود دارند‪ ،‬سرقوطی به صورت نوبت داردر محلی قرار‬
‫گیرد که در صورت نیاز به بسته شدن مجدد‪ ،‬سرقوطی استریل مانده باشد هر پماد بایستی جهت بیماران به صورت اختصاصی‬
‫استفاده شود از مصرف پماد مشترک جهت بیماران اکیداً خودداری گردد‪.‬‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬
‫هنگام آوردن مریض به اتاق پانسمان چنانچه مریض راه می رود حتما ً از سرپای خودش استفاده گردد قبل از شروع پانسمان بهتر‬
‫است از آنالژزیک استفاده کرد (استامینوفن کدئین)‪.‬‬
‫در هنگام شروع پانسمان‪ ،‬بیمار را به مشارکت هر چه بیشتر تشویق نموده و در مورد مریضانی که روز اول بستری را در‬
‫شفاخانه می گذرانند توضیحات الزم داده می شود‪ ،‬این مساله در مشارکت مریض و رعایت استریلیتی اهمیت بسزایی دارد الزم‬
‫به ذکر است در حین انجام پانسمان صحبت کردن با بیمار ضروری است و بایستی از مذاکرات شخصی پرستاران با یکدیگر‬
‫خودداری گردد‪ .‬ضمنا ً هنگامی که زخم بیمار باز است از بیمار خواسته می شود جهت پیشگیری از عفونت‪ ،‬از حرف زدن‬
‫عطسه کردن‪ ،‬سرفه کردن‪ ،‬خوردن خودداری نماید‪ .‬هنگام پانسمان از بیمار بخواهید که بیشترین فعالیت و حرکت را در‬
‫قسمتهای سوخته انجام دهد‪.‬‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬

‫پانسمان مریض بایستی در اتاق پانسمان و توسط پرستار باز شود باند و گازها را در سطل زباله مخصوص بریزید در صورت‬
‫چسبیدن گاز با نارمال سیلین آنها را دور کنید‪.‬‬
‫بررسی زخمها ترجیحا ً بایستی هر روز توسط فرد مشخصی انجام گیرد تا بهبودی مشخص گردد‪ .‬گرفتن کلچر و نیز بیوپسی‬
‫جهت بررسی وجود میزان عفونت الزامی است‪ (.‬ضرورت )‪.‬‬
‫بایستی پرستار سرکوالر مقداری بتادین و نرمال سیلین در یک کاسه یا ‪Basin‬استریل قرار داده و سپس پرستار‬
‫اسکراب (‪)Scrap nurs‬پس از تعویض دستکش بوسیله گاز استریل و بتادین و نرمال سیلین شروع به تمیز کردن زخمها نماید‬
‫و از ریختن بتادین بطور مستقیم روی زخم خودداری شود‪.‬‬
‫فقط در صـــــورتی که زخم خونریزی داشته باشد و یا کامالً عفونی بنظر برسد استفاده از بتادین سلوشن توصیه می شود‪ .‬در‬
‫صورت استفاده از بتادین سلوشن‪ ،‬حداقل ‪ ۵‬دقیقه باید بتادین روی زخم بیمار بماند در غیراینصورت بی اثر است و تاکید می‬
‫شود در صورتیکه زخم در صورت و یا نزدیک صورت است از پاشیدن بتادین روی زخم خودداری شود (بدلیل اثرات شدید‬
‫تحریکی آن روی چشم که در صورت پاشیدن آن در چشم حتی ممکن است منجر به نابینایی بیمار شود)‪.‬‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬

 ‫زخم را با گاز خشک کنید‪.‬‬
‫برای گذاشتن پماد می توان از گاز استفاده کرد‪ .‬در صورتیکه زخم سطحی وپاک است بایستی یک الیه نازک پماد حدودا ً ‪۴‬‬
‫میلی متر روی زخم قرار داد و اگر زخم عمیق و میکروبی باشد الیه ضخیم تری از پماد آنتی بیوتیک قوی تری بایستی روی‬
‫آن قرار گیرد‪.‬‬
‫دستکش را تعویض نمایید‪.‬‬
‫در مناطقی که احتمال چسبیدن دو قسمت جلد روی هم وجود دارد مثل بین انگشتان‪ ،‬پشت گوش و زیر سینه در خانمها‬
‫چند الیه گاز قرار داد و از چسبیدن این نواحی به یکدیگر خودداری کرد‪.‬‬
‫در پایان گان (چپن )استریل به مریض بپوشانید‪.‬‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬

 ‫بعد از هر پانسمان تمام اتاق و سکو و دیوار به وسیله برس با ماده شستشو و سپس ماده ضدعفونی کننده مانند هیپوکلریت سدیم‬
‫یا وایتکس یا اسید استیک ‪ ۲%‬شسته شود و در پایان روز اشعه به مدت ‪ ۲۴-۱۲‬ساعت جهت ضدعفونی اتاق گذاشته شود‪ .‬هنگام‬
‫گذاشتن اشعه‪ ،‬پنجره ها با پرده تیره رنگ پوشانده شوند‪.‬‬
‫شستن دستها ه دفعات در این بخش ضروری است‪ .‬تخت این مریضان باید روزانه ضدمیکروبی و از ملحفه استریل استفاده‬
‫گردد‪.‬‬
‫کلیه پرسونل بعد از پایان شیفت باید استحمام نمایند‪.‬‬

‫تشکر‬

‫پوهندوی دوکتور محمد اشرف ( فیض زاد )‬