Chương 1: Tổng quan về thương mại điện tử

1. Các hình thức thanh toán trong TMĐT

1.1. Thanh toán điện tử
Thanh toán điện tử, hay còn được gọi là thanh toán trực tuyến, là một hình thức thanh
toán trên internet, cho phép bạn thực hiện các giao dịch tài chính bằng cách sử dụng
các công nghệ thông tin như internet hay các thiết bị di động, thay vì sử dụng tiền mặt
hoặc thẻ tín dụng. Điều này mang lại nhiều lợi ích cho người dùng, như tính tiện lợi,
tốc độ nhanh chóng, an toàn và dễ dàng kiểm soát các giao dịch tài chính. Thanh toán
điện tử đang trở thành xu hướng phổ biến trong thời đại công nghệ hiện nay và được
sử dụng rộng rãi trong các lĩnh vực kinh doanh, thương mại điện tử và dịch vụ tài
chính.
1.2. Lợi ích của thanh toán điện tử
1.2.1. Nhanh chóng, tiện dụng, phù hợp với dòng chảy thị trường
Thanh toán điện tử là giải pháp tài chính tiện lợi và nhanh chóng cho các hoạt động
kinh doanh và giao dịch thương mại. Với tính nhanh chóng và tiện dụng, thanh toán
điện tử giúp cho các giao dịch được thực hiện một cách thuận tiện và đáp ứng nhu cầu
của khách hàng trong thời gian ngắn nhất. Ví dụ, khi mua hàng trực tuyến, khách hàng
có thể thanh toán ngay lập tức thông qua các hình thức thanh toán điện tử như thẻ tín
dụng, ví điện tử hay chuyển khoản ngân hàng.
Bên cạnh đó, tính phù hợp với dòng chảy thị trường cũng là một lợi ích của thanh toán
điện tử. Trong thời đại công nghệ số và kinh tế số đang phát triển mạnh mẽ, thanh
toán điện tử giúp cho các doanh nghiệp có thể theo kịp xu hướng và tiên đoán những
thay đổi của thị trường, nhanh chóng cập nhật và áp dụng các giải pháp thanh toán
mới nhất.
1.2.2. Dễ dàng theo dõi và kiểm soát
Tính dễ dàng theo dõi và kiểm soát là một trong những lợi ích quan trọng của thanh
toán điện tử. Với các công nghệ hiện đại, bạn có thể dễ dàng theo dõi các giao dịch
của mình trên các nền tảng thanh toán điện tử như ví điện tử hay cổng thanh toán trực
tuyến. Các hóa đơn thanh toán, thông tin chi tiết về giao dịch, số tiền thanh toán sẽ
được cung cấp chi tiết và minh bạch.
Ví dụ, khi sử dụng ví điện tử, bạn có thể xem lịch sử giao dịch và số dư tài khoản một
cách dễ dàng và nhanh chóng. Hơn nữa, các nền tảng thanh toán điện tử cũng cung
cấp các công cụ quản lý chi tiêu để bạn có thể kiểm soát tốt hơn việc tiêu dùng của
mình.
Việc quản lý chi tiêu bằng các ứng dụng thanh toán sẽ giúp bạn tiết kiệm được nhiều
thời gian và tiền bạc. Các công cụ này cũng tăng tính chính xác và sự chủ động trong
việc quản lý tài chính của bạn. Các nền tảng thanh toán điện tử cũng tích hợp các tính
năng thông minh như nhắc nợ, tự động trừ tiền cho các khoản thanh toán định kỳ, giúp
tiết kiệm thời gian và tránh quên trả nợ. Tất cả những tiện ích này đều giúp người
dùng thoải mái hơn trong việc quản lý tài chính của bản thân.
1.2.3. Hạn chế rủi ro khi dùng tiền mặt
Sự phổ biến của thanh toán điện tử đang ngày càng tăng lên vì nó mang đến nhiều lợi
ích, trong đó có tính hạn chế rủi ro khi sử dụng tiền mặt. Khi thanh toán bằng tiền mặt,
bạn có thể gặp phải các rủi ro như mất mát, trộm cắp hoặc khó khăn trong việc tìm đủ
số tiền nhất định để thanh toán. Việc thanh toán điện tử giúp bạn tránh được các rủi ro
này.
Ví dụ, khi sử dụng thẻ thanh toán điện tử,bạn không cần mang theo tiền mặt, điều này
giúp hạn chế nguy cơ bị mất mát hoặc trộm cắp tiền. Bên cạnh đó, các công nghệ mã
hóa và các giải pháp bảo mật cao nhận diện khuôn mặt và quét vân tay cũng được tích
hợp để đảm bảo an toàn, bảo mật và tránh các hình thức gian lận trong quá trình thanh
toán điện tử.
Nhờ tính hạn chế rủi ro khi sử dụng tiền mặt, thanh toán điện tử đã đạt được nhiều
thành tựu trong thời gian qua, đặc biệt là trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 khi mọi
người tránh tiếp xúc gần. Nó đã trở thành một phương tiện thanh toán tiện lợi và an
toàn, giúp người dùng tiết kiệm thời gian và chi phí, đồng thời giảm thiểu rủi ro về tài
chính.
1.3. Những hình thức thanh toán phổ biến
1.3.1. Thanh toán bằng thẻ
Thanh toán bằng thẻ là một trong những hình thức thanh toán điện tử phổ biến và tiện
lợi nhất hiện nay. Với việc sử dụng thẻ, bạn có thể tiến hành thanh toán trực tuyến
hoặc trực tiếp tại cửa hàng một cách nhanh chóng và thuận tiện. Thanh toán bằng thẻ
cũng giúp bạn tiết kiệm thời gian và không phải mang theo số tiền lớn trong ví khi đi
ra ngoài. Ngoài ra, các thẻ thanh toán cũng thường được kết nối với các chương trình
ưu đãi và tích lũy điểm thưởng, giúp bạn tiết kiệm chi phí và tăng cường trải nghiệm
mua sắm của họ. Tuy nhiên, để sử dụng thẻ thanh toán, bạn cần đảm bảo an toàn
thông tin cá nhân của mình, đặc biệt là số thẻ và mã bảo mật, tránh bị lừa đảo và mất
tiền.
1.3.2. Thanh toán bằng ví điện tử
Thanh toán bằng ví điện tử là một trong những hình thức thanh toán điện tử phổ biến
hiện nay. Với ví điện tử, bạn có thể thực hiện các giao dịch mua bán trực tuyến một
cách nhanh chóng, tiện lợi và an toàn hơn. Một trong những ưu điểm của việc sử dụng
ví điện tử là khả năng thanh toán mà không cần mang theo tiền mặt hoặc thẻ tín dụng,
giúp tiết kiệm thời gian và giảm thiểu rủi ro mất mát hoặc mất cắp tiền.
Ngoài ra, ví điện tử còn cho phép bạn dễ dàng theo dõi các giao dịch của mình, giúp
quản lý tài chính cá nhân hiệu quả hơn. Tuy nhiên, khi sử dụng ví điện tử, bạn cần lưu
ý về an ninh thông tin và tránh để lộ mật khẩu cho bất kỳ ai. Để tăng cường tính bảo
mật cho tài khoản ví điện tử, bạn nên kích hoạt tính năng xác thực hai bước và thường
xuyên đổi mật khẩu.
1.3.3. Thanh toán bằng ứng dụng Mobile Banking
Khi điện thoại thông minh ngày càng trở nên phổ biến, thì phương thức thanh toán qua
điện thoại di động cũng phát triển hơn rất nhiều.
Theo đó, người dùng có thể không cần mang theo tiền mặt vẫn có thể dễ dàng thanh
toán khi đi mua sắm, sử dụng dịch vụ với một chiếc điện thoại có cài đặt thanh toán
qua di động.
Hệ thống thanh toán qua điện thoại di động được xây dựng liên kết giữa các nhà cung
cấp dịch vụ gồm: Ngân hàng, nhà cung cấp viễn thông, hệ thống tiêu dùng và người
tiêu dùng.
1.3.4. Thanh toán qua cổng thanh toán điện tử
Cổng thanh toán điện tử là hệ thống phần mềm trung gian nhằm kết nối người mua,
người bán với ngân hàng để hỗ trợ và thực hiện thanh toán hoá đơn.
Cổng thanh toán điện tử được các nhà cung cấp phát triển với tính năng bảo mật cao,
an toàn, giúp cho việc thanh toán trên các trang thương mại điện tử được diễn ra
nhanh chóng, tiện lợi.
Cơ chế hoạt động của cổng thanh toán gồm 3 bước:
 Ủy quyền: Xác minh thông tin thẻ ATM/thẻ tín dụng của người mua.
 Thanh toán: Chuyển tiền được thanh toán đến ngân hàng của người bán.
 Báo cáo: Ghi lại thông tin giao dịch.
1.3.5. Thanh toán qua chuyển khoản ngân hàng
Hình thức thanh toán qua chuyển khoản ngân hàng được thực hiện thông qua ATM
hoặc thông qua giao dịch trực tiếp trên máy tính, điện thoại.
Với phương thức thanh toán điện tử này, người mua chỉ cần chuyển tiền từ tài khoản
của mình sang tài khoản của người bán để thanh toán ngay khi thực hiện giao dịch.
Cũng bởi tính dễ dàng, tiện lợi, có thể chuyển khoản thanh toán ở bất cứ nơi đâu, bất
cứ thời điểm nào chỉ với một chiếc điện thoại di động hoặc máy tính có kết nối mạng
nên phương thức thanh toán chuyển khoản qua ngân hàng đã và đang ngày càng phổ
biến tại Việt Nam. Hơn thế, phương thức thanh toán chuyển khoản qua ngân hàng
hiện đã được pháp luật Việt Nam quy định là 1 trong 2 loại hình thức thanh toán được
chấp nhận trên hóa đơn nói chung, hóa đơn điện tử nói riêng.
1.3.6. Thanh toán bằng séc trực tuyến
Séc trực tuyến hay séc điện tử là hình thức thanh toán hoá đơn cho phép người dùng
thanh toán qua Internet thay vì dùng séc giấy. Sau khi ngân hàng kiểm tra tính hợp lệ
của tờ séc sẽ tiến hành chuyển tiền cho người được thanh toán.
Toàn bộ quá trình thanh toán được thực hiện trực tuyến nên tiết kiệm thời gian, chi phí
hơn so với séc bằng giấy. Các chuyên gia ước tính chi phí sử dụng séc điện tử chỉ
bằng 1/3 so với chi phí sử dụng séc giấy.
2. Sàn giao dịch thương mại điện tử
2.1. Sàn giao dịch thương mại điện tử là gì?
Sàn GDTMĐT là một Website mua bán hàng hóa và dịch vụ, nó tạo ra không gian
chung nhằm kết nối nhiều người mua và nhiều người bán, không bị giới hạn bởi
không gian và thời gian.
Đơn vị quản lý Website không trực tiếp tham gia vào các giao dịch, không chịu trách
nhiệm về việc phân phối sản phẩm và quảng bá sản phẩm trên website. Họ chỉ chịu
trách nhiệm duy trì môi trường kỹ thuật cho người mua và người bán và điều phối các
hoạt động diễn ra trong môi trường đó.
2.2. Vai trò
 Sàn GDTMĐT đóng vai trò là công cụ rất mạnh để bán và quảng cáo hàng hóa.
 Giúp DN tiết kiệm được nhiều chi phí, kho hàng, cửa hàng, đơn giản hóa quá
trình sao sánh và lựa chọn sản phẩm.
 Tạo cơ hội để doanh nghiệp lựa chọn đầu vào và quản lý việc cung tiêu hàng
hóa tốt hơn, thay đổi mẫu mã và đưa hàng ra thị trường nhanh hơn.
2.3. Các đặc trưng cơ bản
2.3.1. Đặc trưng chung
- Sàn GDTMĐT là một tổ chức kinh doanh dịch vụ đóng vai trò là một môi giới.
- Các phương thức giao dịch tại các sàn GDTMĐT rất phong phú, bao gồm cả mua
bán thực và giao dịch khống.
- Sàn GDTMĐT thiết lập các quy tắc cho thành viên của mình và áp dụng các hình
thức thưởng phạt đối với các thành viên vi phạm.
- Số lượng người mua, người bán, nhà cung cấp tham gia rất lớn.
- Người tham gia có thể là người mua, có thể là người bán hoặc cả hai và có quyền tự
do khai thác các cơ hội mua bán hàng hóa, dịch vụ.
- Thể hiện quan hệ cung cầu và giá cả trên thị trường.
- Các thành viên của sàn giao dịch được quyền khai thác thông tin về sản phẩm,
chính sách, pháp luật trong nước và thế giới.
2.3.2. Các đặc trưng riêng
- Tất cả cả các quy trình mua bán, giao dịch, đàm phán, thanh toán,… đều được thực
hiện trực tuyến qua mạng Internet.
- Người tham gia có thể tham gia giao dịch mua bán ở bất cứ nơi đâu và bất cứ khi
nào.
- Chủng loại hàng hóa và dịch vụ mua bán rất đa dạng và phong phú, bao gồm cả
hàng hóa hữu hình và vô hình.
- Cung cấp thông tin về pháp luật, chính sách, tập quán thương mại của các quốc gia
và kết nối khách hàng.
1. Lợi ích kinh doanh qua sàn GDTMĐT
1.1. Đối với doanh nghiệp
 Tăng khả năng hiện diện, tiếp cận lượng lớn khách hàng tiềm năng trong nước
lẫn quốc tế.
 Tối ưu chi phí kinh doanh bởi tiết kiệm một số chi phí mặt bằng, chi phí nhân
sự, chi phí quản lý hàng tồn kho,...
 Dễ dàng đăng tải thông tin, quản lý hàng hóa ở bất kỳ đâu.
 Tạo điều kiện để khách hàng mua sắm mọi lúc mọi nơi.
 Linh hoạt áp dụng các chiến dịch Marketing, khuyến mãi.
 Chăm sóc khách hàng tốt hơn nhờ vào các công cụ phân tích hoặc hộp chatbot
từ đó tạo thiện cảm của khách hàng.
 Chủ shop có thể kết hợp kinh doanh đa nền tảng như trang thương mại điện tử -
mạng xã hội - blog - công cụ tìm kiếm, từ đó tiếp cận được nhiều khách hàng
hơn.
 Đa dạng phương thức thanh toán khi mua hàng giúp người mua thanh toán
nhanh chóng.
 Các shop có thể mở rộng quy mô kinh doanh sang nhiều sản phẩm, ngành
nghề, đối tượng khách hàng,... mà không cần phải lo lắng về chi phí, mặt bằng,
nhân viên,...

1.2. Đối với khách hàng

 Tiết kiệm thời gian, chi phí đi lại, giảm ách tắc giao thông.
 Khách hàng có phạm vi lựa chọn rộng rãi và phong phú hơn.
 Khách hàng được giao tiếp cùng lúc với nhiều nhà sản xuất khác nhau khi lựa
chọn hàng.
 Giao tiếp trực tiếp với nhà sản xuất nên giá hàng rẻ hơn và nhanh hơn.

2. Cần lưu ý gì khi kinh doanh trên các sàn Thương mại điện tử?
Để bán hàng hiệu quả trên các sàn kinh doanh thương mại điện tử ở Việt Nam, các
chủ shop nên:
 Tìm hiểu kỹ chính sách, quy định bán hàng của mỗi sàn TMĐT.
 Nắm danh sách các mặt hàng bị cấm giao dịch để lựa chọn sản phẩm kinh
doanh phù hợp.
 Chăm chút hình ảnh sản phẩm để thu hút khách hàng.
 Nghiên cứu các công cụ hỗ trợ trong việc quảng cáo, phân tích số liệu để có thể
nắm bắt được tâm lý và xu hướng mua hàng của người tiêu dùng.
  Các shop có thể kinh doanh trên trang thương mại điện tử kết hợp với nền tảng
mạng xã hội, blog, google,... để gia tăng hiệu quả bán hàng.
 Chú trọng vào việc chăm sóc khách hàng để tạo được uy tín, từ đó shop sẽ có
được những đánh giá tích cực trên sàn thương mại điện tử.
3. Điểm danh các sàn Thương mại điện tử HOT nhất hiện nay
 Shopee
 Lazada
 Tiki
 Sendo
 TikTok Shop
 Chotot.com
 Adayroi
 Taobao
 Alibaba
 Amazon
-