ĐẠI HỌC UEH

TRƯỜNG KINH DOANH

BÀI TIỂU LUẬN CUỐI

QUẢN TRỊ HỌC

ĐỀ TÀI: “ Giải thích ý nghĩa và mối quan hệ giữa các

mục (lớn và nhỏ) của các chương 1, 2, 3, 4 theo Tài liệu
Quản trị học của tác giả Richard L. Daft”

Họ và tên: Đinh Quang Thái

Lớp: AU001
Mã số sinh viên: 31221023692
Tên giảng viên: Th.S Nguyễn Hữu Nhuận
Mã học phần: 23C1MAN50200135
Lớp học phần: ST7 – N2.410

TP.HCM – Ngày 20 Tháng 10 Năm 2023

 “MỤC LỤC
LỜI TRI ÂN

MỐI LIÊN HỆ GIỮA CÁC CHƯƠNG 1, 2, 3, 4

CHƯƠNG 1: QUẢN TRỊ TRONG THỜI KỲ BẤT ỔN .................................................. 1

1. Bạn đã sẵn sàng chuẩn bị để trở thành nhà quản trị? ................................................. 1

2. Tại sao đổi mới là một vấn đề quan trọng ?............................................................... 1

3. Định nghĩa về quản trị .............................................................................................. 2

4. Các chức năng của quản trị quản trị. ......................................................................... 2

4.1 Hoạch định .......................................................................................................... 2

4.2 Tổ chức ............................................................................................................... 2

4.3 Lãnh đạo ............................................................................................................. 2

4.4 Kiểm soát ............................................................................................................ 2

5. Kết quả thực hiện hoạt động của tổ chức. ................................................................. 3

6. Các kỹ năng quản trị. ................................................................................................ 3

7. Phân loại nhà quản trị ............................................................................................... 4

7.1 Phân loại NQT theo chiều dọc ............................................................................. 5

7.2 Phân loại NQT theo chiều ngang ......................................................................... 6

8. Những đặc trưng của một nhà quản trị ...................................................................... 6

8.1 Các hoạt động của nhà quản trị............................................................................ 6

8.2 Các vai trò của nhà quản trị ................................................................................. 7

9. Quản trị doanh nghiệp nhỏ và các tổ chức phi lợi nhuận ........................................... 8

9.1 Các doanh nghiệp nhỏ ......................................................................................... 8

9.2 Các tổ chức phi lợi nhuận .................................................................................... 8

10. Năng lực quản trị hiện đại....................................................................................... 9

CHƯƠNG 2: SỰ PHÁT TRIỂN CỦA CÁC TƯ TƯỞNG QUẢN TRỊ .......................... 10

1. Bạn là nhà quản trị theo phong cách cũ hay mới ? .................................................. 10

2. Quản trị và tổ chức. ................................................................................................ 10

3. Quan điểm cổ điển.................................................................................................. 10

3.1 Quản trị theo khoa học ...................................................................................... 10

3.2 Tổ chức quan liêu .............................................................................................. 11

3.3 Các nguyên tắc quản trị ..................................................................................... 12

4. Quan điểm con người: ............................................................................................ 12

4.1 Trào lưu về mối quan hệ con người ................................................................... 13

4.2 Quan điểm về nguồn nhân lực ........................................................................... 13

4.3 Cách tiếp cận theo khoa học hành vi.................................................................. 13

5. Khoa học quản trị ................................................................................................... 13

6. “ Các khuynh hướng lịch sử gần đây ...................................................................... 13

6.1 Tư duy hệ thống ................................................................................................ 14

6.2 Tư duy tình huống ............................................................................................. 14

6.3 Quản trị chất lượng toàn diện ............................................................................ 14

7. Tư duy quản trị đổi mới trong thế giới đang thay đổi. ............................................. 14

7.1 Các công cụ quản trị hiện đại ............................................................................ 14

7.2 Quản trị nơi làm việc định hướng theo công nghệ ............................................. 14

CHƯƠNG 3 VĂN HÓA CÔNG TY VÀ MÔI TRƯỜNG .............................................. 16

1. Bạn có thích ứng với sự bất ổn trong quản trị. ........................................................ 17

2. Môi trường bên ngoài ............................................................................................. 17

2.1 Môi trường tổng quát ........................................................................................ 17

2.2 Môi trường công việc ........................................................................................ 18

 3. Mối quan hệ giữa tổ chức và môi trường. ............................................................... 20

3.1 Sự bất trắc của môi trường ................................................................................ 20

3.2 Thích ứng với môi trường ................................................................................. 21

4. Môi trường nội bộ : Văn hóa tổ chức. ..................................................................... 21

5. Các loại hình văn hóa ............................................................................................. 22

5.1 Văn hóa thích ứng ............................................................................................. 22

5.2 Văn hóa thành tựu ............................................................................................. 22

5.3 Văn hóa tận tụy ................................................................................................. 23

5.4 Văn hóa ổn định ................................................................................................ 23

6. Định hình văn hóa công ty để đáp ứng sự đổi mới. ................................................. 23

6.1 Quản trị nền văn hóa có năng suất cao ............................................................... 23

6.2 Lãnh đạo văn hóa .............................................................................................. 23

CHƯƠNG 4: QUẢN TRỊ TRONG MÔI TRƯỜNG TOÀN CẦU ................................. 24

1. Bạn đã sẵn sàng để làm việc trong môi trường quốc tế? .......................................... 24

2. Thế giới không biên giới. ........................................................................................ 24

2.1 Toàn cầu hóa ..................................................................................................... 24

2.2 Phát triển tư duy toàn cầu ................................................................................. 24

3. Các công ty đa quốc gia. ......................................................................................... 25

3.1 Làn sóng chống toàn cầu hóa............................................................................. 25

3.2 Phục vụ tầng đáy của kim tự tháp ...................................................................... 26

4. Khởi sự hoạt động kinh doanh quốc tế. ................................................................... 27

4.1 Xuất khẩu .......................................................................................................... 27

4.2 Đặt hàng toàn cầu .............................................................................................. 27

4.3 Cho thuê............................................................................................................ 28

 4.4 Đầu tư trực tiếp ................................................................................................. 28

5. Môi trường kinh doanh quốc tế. .............................................................................. 28

6. Môi trường kinh tế.................................................................................................. 29

6.1 Sự phát triển kinh tế .......................................................................................... 29

6.2 Sự phụ thuộc lẫn nhau về kinh tế ....................................................................... 29

7. Môi trường chính trị - luật pháp. “ .......................................................................... 29

8. Môi trường văn hóa xã hội...................................................................................... 29

8.1 Các giá trị xã hội “ ............................................................................................ 29

8.2 Các khác biệt trong truyền thông ....................................................................... 31

9.1 Trung Quốc: Một tập đoàn sản xuất ................................................................... 31

9.2 Ấn Độ: Người khổng lồ về dịch vụ .................................................................... 32

9.3 Brazil: Sự tăng trưởng quyền lực không chính thức ........................................... 32

10. Các liên minh mậu dịch quốc tế. ........................................................................... 32

10.1 GATT và WTO ................................................................................................ 32

10.2 Liên minh Châu Âu (EU) ................................................................................ 32

10.3 Hiệp ước tự do mậu dịch Bắc Mỹ (NAFTA) .................................................... 33

TÀI LIỆU THAM KHẢO

”
 LỜI TRI ÂN

Lời đầu tiên cho em xin gửi lời cảm ơn chân thành đến thầy Nguyễn Hữu Nhuận đã
dạy môn Quản trị học cho em và cũng như các bạn trong lớp. Sau khi học môn này thông
qua các lời giảng dạy và các ví dụ thực tế của thầy thì em đã hiểu được một cách sơ bộ
cách mà nhà quản trị hoạt động để đạt được hiệu quả kinh doanh tốt nhất và làm thế nào
để có thể trở thành một nhà quản trị thực thụ. Em cảm thấy phương pháp giảng dạy của
thầy thật sự có hiệu quả khi em đã có thể ghi nhớ được kiến thức sau quá trình ghi chép
vào tập, cũng như thật sự tập trung vào bài học khi được tách rời với các tác nhân gây xao
nhãng như tiếng ồn từ lớp hoặc điện thoại di động. Em mong thầy vẫn luôn có thể giữ được
nhiệt huyết khi giảng dạy những lớp sau này và có những tiết dạy học thật thành công! Em
cảm ơn thầy đã luôn dành sự quan tâm và nhiệt tình đối với em cũng như lớp ạ!

MỐI LIÊN HỆ GIỮA CÁC CHƯƠNG 1, 2, 3, 4.

1. Chương 2 cung cấp các lý thuyết, quan điểm và nguyên tắc quản trị đã tồn tại trong lịch
sử để nhà quản trị áp dụng trong môi trường bất ổn hiện nay đã được thể hiện ở Chương
1 . Vì thế Chương 2 bổ trợ Chương 1.

2. Chương 3 là yếu tố thúc đẩy, cụ thể là môi trường, hình thành nên các tư tưởng quản trị
trong Chương 2 vì khi môi trường thay đổi thì các tư tưởng quản trị cũng sẽ thay đổi để
phù hợp với nó. Vì vậy Chương 3 hỗ trợ làm sáng tỏ và bổ sung Chương 2.

3. Chương 4 là một khía cạnh về môi trường bên ngoài đã được đề cập trong Chương 3.
Nên Chương 4 giúp làm rõ và cụ thể và đi vào một khía cạnh nhỏ hơn của Chương 3.
 CHƯƠNG 1: QUẢN TRỊ TRONG THỜI KỲ BẤT ỔN
*Ý NGHĨA CHƯƠNG: Nội dung chương "Quản trị học trong thời kỳ bất ổn" trong
môn quản trị học có ý nghĩa quan trọng vì nó giúp hiểu rõ cách quản lý và điều hành tổ
chức hoặc doanh nghiệp trong bối cảnh môi trường kinh doanh hoặc xã hội đang trải qua
những biến đổi không chắc chắn. Đầu tiên, chương cung cấp khái niệm bao quát về nhà
quản trị và ý nghĩa của vị trí này trong một tổ chức thông qua việc phân loại dựa trên các
kỹ năng. Giúp sinh viên hiểu rõ về quy trình để có thể trở thành nhà quản trị và các hoạt
động của NQT có ý nghĩa như thế nào việc quản lý doanh nghiệp.
- Mục 1 đến 8: What
- Mục 9 và 10: How
- Các mối quan hệ mục lớn:
+ Mục 3 và 4 hỗ trợ mục 2.
+ Mục 6 được hỗ trợ bởi mục 5.
+ Mục 8 giúp chúng ta hiểu vì sao phải học mục 7.
+ Khi vận dụng các mục trên thì cần lưu ý mục 9 và 10 và mục 10 hỗ trợ mục 9.
- Các mối quan hệ mục nhỏ:
+ Trong mục 7, mục 7.2 giúp làm rõ vấn đề và vì sao mục 7.1 tồn tại.
+ Trong mục 9, mục 9.1 làm sáng tỏ mục 9.2.
1. Bạn đã sẵn sàng chuẩn bị để trở thành nhà quản trị?
Một bài test kiểm tra đánh giá kiến thức của bản thân về chủ đề.
2. Tại sao đổi mới là một vấn đề quan trọng ?
- Đổi mới là quá trình hình thành các ý tưởng và đưa các ý tưởng vào thực tiễn. Đổi mới là
chuyển hóa các ý tưởng để thu lợi nhuận.
-> Không đổi mới sẽ dẫn đến việc không một công ty nào có thể tồn tại với thời gian. Tỉ lệ
đổi mới thành công thông thường là 2%.
- Có 2 loại lợi thế cạnh tranh để giành chiến thắng giữa các doanh nghiệp:
+ Chi phí thấp (dẫn đầu chi phí): Ảnh hưởng chất lượng.
+ Khác biệt hóa: Khó sao chép.

1
- Để có thể đạt được sự thành công về phương diện dài hạn thì việc đổi mới quan trọng hơn
việc cắt giảm chi phí.
3. Định nghĩa về quản trị
- Theo Robert Kreitner, Quản trị là quá trình làm việc với con người và thông qua con
người nhằm đạt được mục tiêu của tổ chức trong môi trường luôn biến động.
- Chủ thể (người) tác động lên Đối tượng (người) và cả 2 nhóm người này đều phải đưa ra
mục tiêu là Tổ chức thay vì Cá nhân dưới mọi tình huống để có thể làm tốt khả năng quản
trị.
4. Các chức năng của quản trị quản trị.
- Quản trị bao gồm toàn bộ các hoạt động hướng tới việc đạt được các mục tiêu của tổ chức
theo cách hiệu quả và hiệu suất cao thông qua hoạt động hoạch định, tổ chức, lãnh đạo và
kiểm soát các nguồn lực của tổ chức.
- Chức năng quản trị là tập hợp các công việc có cùng tính chất do phân công và chuyên
môn hóa lao động trong hoạt động quản trị tạo ra.

Công việc quản trị Phân công Chức năng quản trị Mục tiêu
Chuyên môn hóa
- 5 nhiệm vụ của NQT: Hoạch định -> Tổ chức -> Chỉ huy -> Phối hợp -> Kiểm soát.
(Henry, 1916). Sau đó 5 nhiệm vụ được hợp thành 4 chức năng: hoạch định -> tổ chức
->lãnh đạo -> kiểm soát .
4.1 Hoạch định
- Là tiến trình thiết lập mục tiêu và quyết định cách thức để thực hiện mục tiêu.
4.2 Tổ chức
- Là quá trình sắp xếp nguồn lực, phối hợp các hoạt động của cá nhân và nhóm để thực
hiện kế hoạch.
4.3 Lãnh đạo
- Là chức năng liên quan tới việc gây ảnh hưởng, truyền thông một cách hiệu quả đến các
thành viên để họ thực hiện công việc.
4.4 Kiểm soát

2
- Là giám sát các hoạt động, so sánh kết quả với mục tiêu và điều chỉnh các hoạt động sao
cho kết quả đạt được như mong muốn.
* Lưu ý:
- Mối quan hệ giữa các chướng năng: Giữa bốn chức năng hoạch định, tổ chức, lãnh đạo
và kiểm soát đều có mối quan hệ tác động qua lại với nhau, không có chức năng không có
quan hệ với chức năng khác.
- Tầm quan trọng của chức năng quản trị: Tùy thuộc vào vị trí của nhà quản trị
- Hoạch định quan trọng đối với NQT cấp cao
- Tổ chức quan trọng đối với NQT cấp trung
- Lãnh đạo quan trọng đối với NQT cấp cơ sở.
- Kiểm soát quan trọng đối với toàn bộ cấp bậc NQT.
5. Kết quả thực hiện hoạt động của tổ chức.
- Kết quả thực hiện hoạt động của tổ chức được đánh giá qua hiệu quả và hiệu suất.
- Hiệu quả (effectiveness): Làm đúng việc.
- Hiệu suất (efficiency): Làm đúng cách
- Hiệu quả thực hiện: Đo lường mức độ hoàn thành nhiệm vụ (số lượng và chất lượng) hay
mức độ hoàn thành mục tiêu.
HIỆU QUẢ = KẾT QUẢ / MỤC TIÊU.
- Hiệu suất thực hiện: Đo lường khả năng sử dụng các nguồn lực của tổ chức trong việc
hướng tới mục tiêu.
HIỆU SUẤT = KẾT QUẢ / HAO PHÍ.
=> Kết quả thực hiện hoạt động của tổ chức phải đạt cả hiệu quả lẫn hiệu suất.
6. Các kỹ năng quản trị.
- Sự thành công nghề nghiệp phụ thuộc vào hành vi của con người. Nên việc phát triển các
kỹ năng để đối phó với sự phức tạp của tổ chức là cần thiết.
- Kỹ năng: Khả năng sử dụng các hành vi, năng lực chuyển hóa các kiến thức thành hành
động nhằm đạt được mục tiêu. Có được thông qua Bẩm sinh hoặc Học tập và rèn luyện.
- Kỹ năng nhận thức và phân tích (Tư duy): Là khả năng phân tích, giải quyết vấn đề một
cách hệ thống.

3
- Kỹ năng nhân sự và tương tác cá nhân (Quan hệ, Con người): Là khả năng làm việc với
con người.
- Kỹ năng kỹ thuật (Chuyên môn, Nghiệp vụ): Là khả năng sử dụng các phương pháp và
kỹ thuật cần thiết.
* Tầm quan trọng:
- Đối với kỹ năng kỹ thuật, tầm quan trọng tăng dần từ NQT cấp cao đến cấp trung đến cấp
cơ sở.
- Đối với kỹ năng nhân sự, tầm quan trọng là ngang nhau giữa các cấp bậc NQT.
- Đối với kỹ năng tư duy, tầm quan trọng giảm dần từ NQT cấp cao đến cấp trung đến cấp
cơ sở.
=> Tất cả cấp bậc NQT đều cần 3 kỹ năng này nhưng mức độ quan trọng thì tùy thuộc vào
vị trí của NQT.
7. Phân loại nhà quản trị
* Mục 2 hỗ trợ làm sáng tỏ mục 1
- Chiều ngang tác động qua lại với chiều dọc, chiều ngang làm sáng tỏ chiều dọc.
- Nhà quản trị là những con người trong tổ chức, thực hiện những hoạt động hỗ trợ, giám
sát và động viên người khác nỗ lực thực hiện công việc, giúp họ hoàn thành mục tiêu đề
ra.
- Trách nhiệm của NQT:
+ Công việc
+ Con người / Nhân viên
* Lưu ý:
- Không phải ai trong tổ chức cũng là NQT.
- Các mối quan hệ: “Mạng lưới giao tiếp – Mạng lưới tương tác”

4
 Cấp trên

Đồng sự NHÀ QUẢN TRỊ Khách hàng

Cấp dưới
7.1 Phân loại NQT theo chiều dọc

NQT cấp cao

NQT cấp trung

NQT cấp cơ sở

- NQT cấp cao chịu trách nhiệm về hoạt động của toàn bộ tổ chức. Các chức danh thường
là Chủ tịch HĐQT, Giám đốc cấp cao, Tổng giám đốc hay Phó Tổng giám đốc điều hành.
- NQT cấp cao chịu trách nhiệm thiết lập mục tiêu tổ chức, xác định các khách hàng chiến
lược (chiến lược -> chiến thuật -> tác nghiệp), quan tâm môi trường bên ngoài và ra các
quyết định có ảnh hưởng đến toàn bộ tổ chức. “
- NQT cấp cao nhìn về tương lai dài hạn, chịu TN truyền đạt một tầm nhìn (3 đến 5 năm),
định hình văn hóa công ty và nuôi dưỡng tinh thần kinh doanh.
- NQT cấp trung làm việc tại các cấp trung gian của tổ chức và chịu trách nhiệm cho hoạt
động của các đơn vị kinh doanh và bộ phận chủ yếu. Các NQT cấp trung thường có từ 2
cấp dưới trực thuộc mình.
- NQT cấp trung chịu trách nhiệm triển khai các chiến lược tổng thể thành các kế hoạch
chiến thuật, quan tâm đến tương lai ngắn hạn hơn.
- Nhiều tổ chức đã cải thiện hiệu suất bằng cách cắt giảm không những các NQT cấp trung
mà còn cắt giảm cấp trung gian trong cơ cấu tổ chức.

5
- NQT cấp cơ sở: chịu trách nhiệm trực tiếp về hoạt động sản xuất hàng hóa và dịch vụ. Họ
chịu trách nhiệm về hoạt động của các đội và những nhân viên không giữ chức vụ quản lý
(quản đốc, trưởng dây chuyền sản xuất, trưởng bộ phận, trưởng phòng …. ),…).”
7.2 Phân loại NQT theo chiều ngang
- NQT chức năng:
+ Chịu trách nhiệm về các bộ phận chuyên thực hiện 1 chức năng chuyên biệt như
tài chính, marketing, sản xuất, nguồn nhân lực, kế toán, bán hàng.
(NQT theo tuyến và NQT tham mưu thuộc NQT chức năng nên có 1 loại NQT:
NQT chức năng và NQT điều hành)
+ Là NQT cấp cơ sở.
- NQT theo tuyến:
+ Chịu trách nhiệm về các công việc đóng góp trực tiếp cho kết quả đầu ra của tổ
chức.
+ Là NQT cấp cơ sở
- NQT tham mưu
+ Lãnh đạo các đơn vị chuyên môn, họ sử dụng năng lực chuyên môn để tư vấn hỗ
trợ những người lao động theo tuyến nỗ lực thực hiện công việc.
+ Là NQT cấp cơ sở.
- NQT điều hành/ Giám đốc điều hành
+ Chịu trách nhiệm về hoạt động của nhiều bộ phần thực hiện các chức năng khác
nhau.
+ Là NQT cấp trung, cấp cao.
8. Những đặc trưng của một nhà quản trị
* Mục 2 làm sáng tỏ mục 1
8.1 Các hoạt động của nhà quản trị
- Nặng nhọc và căng thẳng
- Đối mặt và giao tiếp qua lời nói
- Đa dạng và không liên tục Nghiên cứu của Henry Mintzberg
- Tương tác đồng sự và những người bên ngoài

6
-…
Vì vậy, NQT nên lập kế hoạch cho hoạt động công việc cần làm hằng ngày => Lịch làm
việc (nên làm theo tuần).
- Chuyển đổi sự nhận dạng:
Vì vậy, một trong những sai làm mà NQT thường mắc phải là ho mong muốn làm tất cả
mọi việc từ bản thân mình thay vì ủy quyền.
8.2 Các vai trò của nhà quản trị
- Vai trò là một tập hợp các hành vi, là những hoạt động cụ thể mà một người phải đảm
nhận để thực hiện nhiệm vụ tương xứng với vị trí. -> bên trong và bên ngoài tổ chức
- Nhóm vai trò tương tác (tiếp xúc giữa người với người)
+ Người đại diện: Thực hiện những hoạt động mang tính hợp pháp.
+ Người lãnh đạo: Thực hiện những hoạt động nhằm xây dựng mối quan hệ với cấp
dưới, truyền thông, liên lạc, thức đẩy và huấn luyện họ.
+ Người liên kết: Thực hiện những hoạt động nhằm duy trì mạng lưới liên lạc bên
ngoài để có thông tin và sự giúp đỡ.
- Nhóm vai trò thông tin
+ Người thu thập thông tin (giám sát): Thu thập thông tin từ nhiều nguồn khác nhau.
+ Người phổ biến thông tin (truyền đạt thông tin nội bộ): Cung cấp thông tin cần
thiết cho người dưới quyền.
+ Người phát ngôn (truyền đạt thông tin đối ngoại): Trình bày các thông tin về tổ
chức với bên ngoài.
- Nhóm vai trò quyết định
+ Người phân bổ nguồn lực (phân phối tài nguyên): Phân bổ các nguồn lực như tài
chính, nhân lực, nguyên vật liệu, thiết bị,…
+ Người giải quyết mâu thuẫn (giữ trật tự): Giải quyết xung đột, khủng hoảng,
những tình huống bất ngờ.
+ Người khởi xướng kinh doanh: Thiết kế phương án hoạt động đưa ra các quyết
định.
+ Người thương thuyết (thương thảo): Đại diện cho quyền lợi đàm phán.

7
* Lưu ý: Tầm quan trọng của các vai trò.
- Việc nhấn mạnh vai trò lệ thuộc vị trí của NQt, các kỹ năng và khả năng bẩm sinh, loại
hình tổ chức, hoặc mục tiêu đạt được của bộ phận đó.
-> Mỗi vai trò sẽ thể hiện các hoạt động mà NQT thực hiện để cuối cùng hoành thành được
các chức năng quản trị như hoạch định, tổ chức, lãnh đạo và kiểm soát. => Mục đích: thực
hiện 4 chức năng
9. Quản trị doanh nghiệp nhỏ và các tổ chức phi lợi nhuận
Các nhà quản trị trong các doanh nghiệp nhỏ và các tổ chức phi lợi nhuận có vai trò khác
nhau. Các nhà quản trị trong các doanh nghiệp nhỏ thường nhấn mạnh vai trò người phát
ngôn và người khởi xướng kinh doanh, trong khi các nhà quản trị trong các tổ chức phi lợi
nhuận thường nhấn mạnh vai trò người phát ngôn, người lãnh đạo, và người phân bổ nguồn
lực.
9.1 Các doanh nghiệp nhỏ
Các nhà quản trị trong các doanh nghiệp nhỏ thường phải đảm nhận nhiều vai trò khác
nhau, bao gồm:
- Người phát ngôn: Họ cần quảng bá công ty của mình ra công chúng và thu hút khách
hàng.
- Người khởi xướng kinh doanh: Họ cần luôn đổi mới và phát triển các ý tưởng mới để duy
trì lợi thế cạnh tranh.
- Người lãnh đạo: Họ cần tạo ra một môi trường làm việc tích cực và hiệu quả.
- Người xử lý thông tin: Họ cần thu thập và phân tích thông tin để đưa ra quyết định.
9.2 Các tổ chức phi lợi nhuận
Các nhà quản trị trong các tổ chức phi lợi nhuận cũng phải đảm nhận nhiều vai trò khác
nhau, bao gồm:
- Người phát ngôn: Họ cần quảng bá tổ chức của mình cho các nhà tài trợ và công chúng.
- Người lãnh đạo: Họ cần xây dựng một cộng đồng của nhân viên và các tình nguyện viên
định hướng theo sứ mệnh.
- Người phân bổ nguồn lực: Họ cần phân bổ các nguồn lực của chính phủ và các quỹ tài
trợ.

8
10. Năng lực quản trị hiện đại.
Trong những năm gần đây, thế giới đã thay đổi nhanh chóng, dẫn đến sự thay đổi trong
cách thức quản trị. Các nhà quản trị hiện đại cần phải chuyển từ vai trò kiểm soát sang vai
trò tạo điều kiện, lãnh đạo đội, quản trị mối quan hệ và hướng đến tương lai.
- Tạo điều kiện: Nhà quản trị cần hỗ trợ nhân viên thực hiện công việc với khả năng cao
nhất, bao gồm cung cấp tài nguyên, gỡ bỏ rào cản, cung cấp cơ hội học tập, phản hồi thông
tin, huấn luyện và hướng dẫn sự phát triển nghề nghiệp.
- Lãnh đạo đội: Nhà quản trị cần có kỹ năng lãnh đạo đội để phối hợp công việc giữa các
nhân viên, kể cả những người không thuộc quyền quản lý trực tiếp.
- Quản trị mối quan hệ: Nhà quản trị cần xây dựng mối quan hệ dựa trên sự tin tưởng và
hợp tác với nhân viên, khách hàng, đối tác và các bên liên quan khác.
- Hướng đến tương lai: Nhà quản trị cần thiết kế tổ chức và văn hóa sáng tạo, thích ứng và
đổi mới.

9
 CHƯƠNG 2: SỰ PHÁT TRIỂN CỦA CÁC TƯ TƯỞNG QUẢN TRỊ
* Ý NGHĨA CHƯƠNG: Tóm tắt một số lý thuyết quản trị đã hình thành trong lịch
sử quản trị và nêu lên giá trị của việc phát triển góc nhìn hỗ trợ cho quan điểm khái quát
hóa và dài hạn.
- Mục 1 đến 6: What
- Mục 7: How
- Các mối quan hệ mục lớn:
+ Các mục 3 và 4 hỗ trợ mục 2.
+ Mục 6 bổ nghĩa, làm sáng tỏ mục 5.
+ Khi vận dụng các mục từ 1 đến 6 thì cần lưu ý mục 7.
- Các mối quan hệ mục nhỏ.
+ Trong mục 3, mục 3.3 hỗ trợ mục 3.2 và 3.1.
+ Trong mục 4, mục 4.2 hỗ trợ mục 4.1, mục 4.3 hỗ trợ mục 4.1 và 4.2.
+ Trong mục 6, mục 6.3 hỗ trợ mục 6.1 và 6.2.
+ Trong mục 7, mục 7.2 hỗ trợ 7.1
- Vấn đề quản trị đã có từ lâu nhưng các lý thuyết (tư tưởng) quản trị chỉ thực sự hình thành
và phát triển vào đầu thế kỷ 20 thế kỉ XX.
1. Bạn là nhà quản trị theo phong cách cũ hay mới ?
Một bài test kiểm tra đánh giá kiến thức của bản thân về chủ đề.
2. Quản trị và tổ chức.
- Tư tưởng quản trị ra đời gắn liền với kinh tế, chính trị, xã hội.
Lý thuyết quản trị Thực tiễn quản trị
- Mối quan hệ khoa học và nghệ thuật: Dĩ bất biến, ứng vạn biến.
- Lý thuyết quản trị chia làm 4 nhóm.
3. Quan điểm cổ điển
3.1 Quản trị theo khoa học
Frederick W. Taylor: cha đẻ lý thuyết quản lý kế hoạch.

10
- Tư tưởng chính: Nhấn mạnh đến cách thực hiện và phương pháp quản trị một cách khoa
học -> Cải thiện năng suất lao động.
- Các nguyên tắc quản trị:
+ Thiết kế công việc một cách khoa học, đào tạo nhân công.
+ Lựa chịn công nhân và chú trọng sự phù hợp giữa kỹ năng với công việc.
+ Thù lao phải xứng đáng (vật chất).
+ Phân định rõ trách nhiệm của NQT và công nhân.
=> Taylor nhấn mạnh sự tuyển dụng, đào tạo công nhân, sự hỗ trợ từ các quản đốc trong
công việc và khuyến khích bằng tiền.
* Lưu ý:
- Tư tưởng Taylor rất ít khi khuyến khích công nhân làm việc theo nhóm.
- Cách quản trị của Taylor không cho phép công nhân quyết định phương pháp làm việc.
3.2 Tổ chức quan liêu
- 6 Đặc trưng / Nguyên tắc: “
+ Chuyên môn hóa lao động : xác định rõ ràng quyền hạn và nghĩa vụ. Phân công
lao động rõ ràng, bắt nguồn từ các định nghĩa cụ thể về quyền lực và trách nhiệm. (trách
nhiệm đi đôi với quyền lực)
+ Lựa chọn và đề bạt dựa trên phẩm chất chuyên môn. Không nên dựa vào con
người mà bạn biết mà nên căn cứ vào năng lực và các phẩm chất chuyên môn và những
điều này được thẩm định qua các kỳ thi.
+ Các vị trí được thiết lập theo một hệ thống cấp bậc: Mỗi vị trí chịu sự chỉ huy trực
tiếp của cấp cao hơn.
+ Các nhà quản trị là đối tượng của các quy tắc – quy định để đảm bảo hành vi đáng
tin và dự đoán được. Quyết định và quá trình mang tinh phi cá nhân và được áp dụng thống
nhất cho mọi nhân viên.”
+ Hệ thống quản trị tách rời với hệ thống sở hữu: các mong đợi của người chủ có
khả năng bị phớt lờ.
+ Các hành động và quyết định được quy định bằng văn bản.
=> Lý thuyết về người đại diện

11
- Ưu điểm: Sử dụng nguồn lực có hiệu quả, công bằng trong công việc.
- Nhược điểm; Công việc giấy tờ thường quá mức dẫn đến chậm trễ.
-> Đặt trọng tâm vào ổn định nhiệm vụ.
3.3 Các nguyên tắc quản trị
- 14 nguyên tắc của Henry (Các nguyên tắc quản trị)
+ Phân chia công việc.
+ Quyền hạn và trách nhiệm phải tương xứng.
+ Tính kỷ luật.
+ Thống nhất chỉ huy (chỉ thực hiện sự chỉ huy duy nhất từ cấp trên tiếp theo).
+ Thống nhất điều khiển (chỉ nên có một lãnh đạo và 1 dự án).
+ Cá nhân phục tùng lợi ích chung.
+ Thù lao phải tương xứng, công bằng.
+ Quản lý tập trung.
+ Hệ thống quyền hành từ cấp cao đến cấp thấp cần được phân định và tôn trọng.
+ Tính trật tự.
+ Đối xử công bằng với nhân viên ở mọi cấp.
+ Ổn định nhiệm vụ.
+ Tôn trọng sáng tạo. (Khác Taylor)
+ Tạo dựng tinh thần đồng đội.
=> Fayol cho rằng quản trị có thể được đào tạo. (Khác Taylor)
Ưu điểm: tập trung vào nguyên tắc quản trị để kết nối nội bộ tổ chức.
Nhược điểm: Chưa quan tâm nhiều đến yếu tố bên ngoài.
4. Quan điểm con người:
- Mary Parker Follett
+ Tương phản với quan điểm cổ điển.
+ Nhận mạnh tầm quan trọng của con người.
+ Sự trao quyền, hỗ trợ hơn là kiểm soát người lao động.
- Chester Bernard: 2 đóng góp quan trọng:
+ Khái niệm về tổ chức phi chính thức; luôn tồn tại trong tổ chức chính phức.

12
 + Khái niệm lý thuyết về sự chấp nhận quyền lực: Con người có quyền tự do lựa
chọn trong việc chấp nhận hay không.
-> NQT nên đối xử hợp lý, thích hợp.
4.1 Trào lưu về mối quan hệ con người
- Nghiên cứu Hawthorne – Công ty điện lực Chicago.
+ Mayo và các cộng sự tiến hành thực nghiệm nhằm kiểm định lý thuyết của Taylor.
-> Mayo và nhóm cộng sự cho rằng “môi trường xã hội” làm tăng năng suất lao động, môi
trường này xuất hiện do:
+ Bầu không khí nơi làm việc.
+ Sự giám sát tham dự của giám sát viên.
4.2 Quan điểm về nguồn nhân lực
- Abraham Maslow – lý thuyết về các bậc thang của nhu cầu
+ Nhu cầu ảnh hưởng đến thái độ và hành vi của người lao động.
+ 5 loại nhu cầu: Sinh lý, an toàn, xã hội, được tôn trọng và tự thể hiện. (Từ thấp
đến cao)
- Douglas Mc Gregor – Thuyết X và Thuyết Y (hiện trạng và giải pháp)
+ Thuyết X: NQT “ra lệnh và kiểm soát”.
+ Thuyết Y: cho phép cấp dưới tự ra quyết định, tự chủ.
=> Đại đa số mọi người hoan nghênh thuyết Y.
4.3 Cách tiếp cận theo khoa học hành vi
- Lý thuyết về phát triển tổ chức
- Liên quan tới văn hóa doanh nghiệp.
5. Khoa học quản trị
5.1 Phân tích định lượng và các công cụ
- Tư tưởng chính : tập trung vào toán học và thống kê.
-> Lý thuyết này cho rằng mọi vấn đề đều có thể giải quyết bằng mô hình toán.
+ Ưu điểm: Giải quyết công việc nhanh chóng.
+ Nhược điểm: Tính phổ biến chưa cao
6. “ Các khuynh hướng lịch sử gần đây

13
6.1 Tư duy hệ thống
- Thể hiện khả năng nhìn thấy tất cả các yếu tố thành phần của một hệ thống và sự tương
tác đầy phức tạp giữa những yếu tố này.
- Có 2 bộ phận: Marketing và sản xuất.
6.2 Tư duy tình huống
- Quản trị không nên rập khuôn, máy móc mà phải biết linh hoạt mọi tình huống.
6.3 Quản trị chất lượng toàn diện
- Nhấn mạnh đến việc quản trị tổng thể.
- 4 thành phần quan trọng của quản trị chất lượng:
+ Sự gắn bó người lao động..”
+ Đối chuẩn.
+ Cải tiến liên tục.
+ Cải tiến lý thuyết.
7. Tư duy quản trị đổi mới trong thế giới đang thay đổi.
- Quản trị hiện đại là sự kết hợp của các ý tưởng và cách tiếp cận quản trị từ nhiều thời kỳ
khác nhau.
- Các nhà quản trị và tổ chức của họ luôn thay đổi theo thời gian.
- Các nhà quản trị cần phải linh hoạt và thích ứng với sự thay đổi để thành công..
7.1 Các công cụ quản trị hiện đại
- Các nhà quản trị luôn tìm kiếm các kỹ thuật và cách tiếp cận mới để đáp ứng nhu cầu của
khách hàng và các yêu cầu của môi trường.
- Các xu hướng quản trị có thể đến rồi đi, nhưng các nhà quản trị cần phải linh hoạt và thích
ứng với sự thay đổi
7.2 Quản trị nơi làm việc định hướng theo công nghệ
Hiện nay, các doanh nghiệp sử dụng chủ yếu 3 công cụ quản trị sau đây:
1. Các chương trình truyền thông xã hội (thật ra chỉ có một).
- Các công ty đang ngày càng sử dụng truyền thông xã hội để tương tác với người lao động,
khách hàng, các đối tác và các bên liên quan khác.

14
- Việc sử dụng truyền thông xã hội trong quản trị có thể mang lại nhiều lợi ích, nhưng cũng
có thể gây ra một số vấn đề.
2. Quản trị mối quan hệ khách hàng.
- Hệ thống CRM là một công cụ quan trọng giúp các công ty quản lý mối quan hệ với
khách hàng.
- CRM mang lại nhiều lợi ích cho doanh nghiệp:
+ Dự báo doanh số chính xác hơn
+ Phối hợp bán hàng và bố trí nhân viên phục vụ dễ dàng hơn
+ Cải thiện thiết kế sản phẩm và marketing
+ Hành động nhanh chóng để đáp ứng những thay đổi trong nhu cầu và mong đợi
của khách hàng
- Việc sử dụng hệ thống CRM đang ngày càng phổ biến
3. Quản trị chuỗi cung ứng.
- SCM là việc quản lý một chuỗi các trình tự nối tiếp nhau của nhà cung ứng và người mua
hàng, bao quát toàn bộ các giai đoạn của một quy trình từ việc mua nguyên vật liệu cho
đến việc phân phối thành phẩm cho khách hàng.
- SCM mang lại nhiều lợi ích cho doanh nghiệp:
+ Tối đa quá hiệu quả.
+ Giảm chi phí.
+ Cải thiện dịch vụ khách hàng.
- SCM có thể được thực hiện thông qua công nghệ điện tử phức hợp.

15
 CHƯƠNG 3 VĂN HÓA CÔNG TY VÀ MÔI TRƯỜNG
*Ý NGHĨA CHƯƠNG: Chương này sẽ khám phá một cách chi tiết về các yếu tố
của môi trường bên ngoài và cách thức của chúng tác động đến hiệu quả kinh doanh.
Ngoài ra, một yếu tố khác cũng được xem xét trong chương với tư cách là một bộ phận
quan trọng của môi trường bên trong là văn hóa công ty.
Thật ra chỉ có một là môi trường vì môi trường bao gổm văn hóa công ty.
- Mục 1 đến 5: What
- Mục 6: How
- Các quan hệ mục lớn:
+ Mục 3 bổ trợ cho mục 2.
+ Mục 5 hỗ trợ cho mục 4.
+ Khi vận dụng các mục từ 1 đến 5 thì cần lưu ý mục 6.
- Các quan hệ mục nhỏ:
+ Trong mục 3, mục 3.2 hỗ trợ mục 3.1.
- Môi trường là các yếu tố trong và ngoài ảnh hưởng đến kết quả hoạt động của tổ chức
- Căn cứ vào phạm vi:
+ Môi trường bên ngoài bao gồm 2 môi trường:
 Môi trường vĩ mô (Môi trường tổng quát).
 Môi trường vi mô (Môi trường công việc / Môi trường đặc thủ).

+ Môi trường bên trong bao gồm 2 môi trường:

 Môi trường nội bộ. Các yếu tố bên trong của doanh nghiệp : người lao động,
 Năng lực nội bộ. văn hóa và quản trị.

- Môi trường vĩ mô: 6 bối cảnh (5 yếu tố cũng đúng).

-> Môi trường vĩ mô gồm các yếu tố bên ngoài tác động đến tổ chức và tổ chức không thể
tác động ngược lại.

16
- Môi trường vi mô thường nằm giữa môi trường vĩ mô và chính bản thân tổ chức đó: 4
yếu tố (thật tế có nhiều yếu tố).
-> Có thể bị ảnh hưởng từ tổ chức và có thể ảnh hưởng vào tổ chức (Ảnh hưởng lẫn nhau).
=> Nghiên cứu môi trường bên ngoài: thách thức và cơ hội.
Bên trong: điểm yếu và điểm mạnh.
1. Bạn có thích ứng với sự bất ổn trong quản trị.
- Một bài test kiểm tra sự hiểu biết của sinh viên về chủ đề này.
2. Môi trường bên ngoài
2.1 Môi trường tổng quát
- Bối cảnh quốc tế
+ Khi đề cập đến việc mở rộng thị trường trên phạm vi toàn cầu.
+ Các khía cạnh cần xem xét:
 Đối thủ cạnh tranh mới.
 Khách hàng mới.
 Nhà cung ứng mới.
 Xu hướng mới.

-> Ảnh hưởng sự phát triển tổ chức.

- Bối cảnh công nghệ
+ Xem xét những tiến bộ kỹ thuật – công nghệ trong ngành hay toàn xã hội.
+ Chứa đựng cơ hội và thách thức.
1. Cơ hội :
 Phát triển sản xuất
 Thực hiện nhiều công việc với ít sức lao động.
 Đẩy mạnh hoạt động cải tiến giành thị phần.
2. Thách thức:
 Cạnh tranh gây gắt.
 Đòi hỏi đổi mới công nghệ.
 Tình trạng thất nghiệp.

17
- Bối cảnh văn hóa – xã hội:
+ Gồm niềm tin, giá trị, thái độ, quan điểm và phong cách lối sống con người. -> Hành vi
tiêu dùng.
=> Hình thành, phát triển từ bối cảnh nhân khẩu học, giáo dục, tôn giáo, đạo đức,…
+ Dân số, địa lý -> ảnh hưởng vấn đề nhân sự, nhu cầu thị hiếu.
- Bối cảnh kinh tế:
+ Xu hướng GDP.
+ Lãi suất ngân hàng.
+ Mức độ lạm phát.
+ Tỷ giá hối đoái.
+ Hệ thống thuế.
+ Sự biến động thị trường chứng khoán.
=> Ảnh hưởng cách thức vận hành tổ chức.
- “Bối cảnh chính trị và pháp luật.
+ Hệ thống luật pháp nhà nước
=> Thể hiện thông qua luật hiện hữu và các luật đang được đề xuất, các quy định và chính
sách chính phủ.
-> Làm giảm tiềm năng lợi nhuận của công ty.
-> Tạo lợi ích bảo vệ công ty.
+ Tình hình chính trị hiện nay.
- Bối cảnh tự nhiên
+ Gồm: động vật, thực vật, đất đá và các nguồn lực khác (không khí, nước, thời tiết
khí hậu).
 Các nguồn lực tự nhiên ngày càng suy giảm.

-> Tăng trưởng kinh tế có mối quan hệ cùng chiều với tổn thất tự nhiên.”
* Lưu ý: Các yếu tố trên Thường ảnh hưởng gián tiếp.
Thường ảnh hưởng trong liên kết với các yếu tố khác.
2.2 Môi trường công việc

18
- Bao gồm các đối tượng hữu quan đó là những cá nhân, nhóm và tổ chức ảnh hưởng trực
tiếp tới kết quả hoạt động của tổ chức.
* Khách hàng:
- Những con người, tổ chức có nhu cầu sử dụng sản phẩm và dịch vụ của tổ chức. (Là yếu
tố quyết định sự thành công của tổ chức).
+ Người tiêu dùng
+ Nhà sản xuất
+ Nhà buôn trung gian,…
Khách hàng mục tiêu,…
Khách hàng Nhu cầu và thị hiếu.
Mức độ tín nhiệm?
- Quản trị quan hệ khách hàng: CRM.
- CRM nhấn mạnh việc sử dụng công nghệ thông tin để truyền thông đến khách hàng, đồng
thời cũng tập hợp và sử dụng dữ liệu để nắm bắt nhu cầu và mong muốn của họ.
* Đối thủ cạnh tranh.
- Là các tổ chức cung cấp hàng hóa và dịch vụ để phục vụ cho một nhóm khách hàng giống
nhau.
1. Các dạng cạnh tranh: Trực tiếp và gián tiếp.
2. Các nguồn tạo ra lợi thế cạnh tranh:
+ Xác định khách hàng mục tiêu.
+ Đạt được sự hợp lực.
+ Tạo ra giá trị cho khách hàng.
+ Khai thác năng lực cốt lõi.
3. Các đối thủ cạnh tranh:
- Chi phí -> Chi phí thấp.
- Chất lượng -> Chất lượng cao hơn.
- Cung ứng -> Nhanh, …
- Linh hoạt
* Nhà cung ứng:

19
- Cung ứng vật tư, thiết bị, lao động, vốn.
- Tác động trực tiếp đến tiến bộ và kế hoạch sản xuất.
Biện pháp Tạo ra mối quan hệ với nhà cung ứng.
Tìm kiếm nhà cung ứng về một loại nguồn lực.
-> Quản trị chuỗi cung ứng: SCM
 SCM là quản trị về mối quan hệ giữa tổ chức với các nhà cung ứng từ khâu mua
hàng, vận chuyển, tiếp vận và tồn kho -> đạt hiệu suất cao trong mọi khâu của chuỗi
cung ứng.

* Thị trường lao động:

- Bao gồm những con người trong yếu tố môi trường được thuê để làm cho tổ chức.
- Các yếu tố tác động:
+ Các nghiệp đoàn, các hiệp hội người lao động.
+ Các thành phần lao động chủ yếu.
- Các áp lực:
+ Sự gia tăng nhu cầu công nhận có kiến thức về môi trường.
+ Sự cần thiết của việc đầu tư nguồn lực con người thông qua giáo dục và đào tạo.
+ Sự dịch chuyển lao động (Tác động của khối mậu dịch quốc tế, tự động hóa, việc
tạo nguồn và du chuyển địa điểm phân bố nhà máy đã tạo nên sự dư thừa chỗ này thiếu chỗ
khác).
Lưu ý: Các yếu tố trên có cả ảnh hưởng trực tiếp và ảnh hưởng riêng lẻ.
3. Mối quan hệ giữa tổ chức và môi trường.
3.1 Sự bất trắc của môi trường
- 2 khía cạnh:
+ Mức độ phức tạp: Đo lường bằng số lượng các yếu tố. (Đơn giản / Phức tạp)
+ Tốc độ thay đổi (mức độ biến động): Đo lường tình trạng biến đổi của các yếu tố.
(Ổn định / Năng động).
=> Có 4 loại môi trường:
 Đơn giản - ổn định.

20
  Đơn giản - năng động.
 Phức tạp - ổn định.
 Phức tạp - năng động.

3.2 Thích ứng với môi trường

- Các chiến lược thích ứng (chiến lược 2 và 3 bổ trợ 1).
+ Kết nối xuyên ranh: xử lí thông tin bên trong và bên ngoài.
-> Nhằm tìm kiếm mô hình, khuynh hướng và mối quan hệ để liên kết với các yếu tố bên
ngoài.
+ Sự hợp tác liên tổ chức.
+ Sáp nhập hay liên doanh.
- 2 quan điểm về cách thức tổ chức tương tác môi trường: Thích nghi (Vĩ mô) và chủ động
kiểm soát (Vi mô).
- Hợp tác liên tổ chức (Liên minh chiến lược / Hợp tác kinh doanh): Các công ty liên kết
với công ty khác. Hợp tác tại một số thị trường nhưng cạnh tranh tại thị trường khác. Không
có công ty con.
- Sáp nhập hay liên doanh:
+ Sáp nhập: thực hiện thâu tóm công ty khác.
+ Liên doanh: một liên minh mang tính chiến lược được hình thành bởi 2 hay nhiều
công ty (có công ty con).
4. Môi trường nội bộ : Văn hóa tổ chức.
- Văn hóa công ty giữa một vau trò quan trọng tạo nên lợi thế cạnh tranh.
- Văn hóa công ty là hệ thống các niềm tin, giá trị, lễ nghi, câu chuyên huyền thoại được
chia sẻ, chúng định hình và hướng dẫn hành vi của thành viên.
* Lưu ý:
- Văn hóa được định hình bởi 2 yếu tố:
+ Môi trường bên ngoài.
+ Cách thức con người đáp ứng sự thay đổi từ môi trường.

21
- Mỗi tổ chức đều có nét văn hóa đặc trưng riêng. Vì thế ta có thể phân biệt được văn hóa
công ty khác nhau.
- Tác động rất lớn đến hiệu quả hoạt động của tổ chức. Vì vậy, ta có thể thông qua văn hóa
để ảnh hưởng đến nhân viên và khách hàng.
- Văn hóa chia làm hai cấp độ: Có tác động qua lại.
+ Cấp độ bên ngoài: Nghe, nhìn, quan sát được.
+ Cấp độ bên trọng: là những giá trị và niềm tin không quan sát được.
- Các yếu tố quan sát được của văn hóa tổ chức: Trang phục, kiến trúc, cách nói chuyện,
các truyền thuyết, các câu chuyện, các lễ nghi, lễ hội, các băng rôn, khẩu hiệu, biểu tượng.
- Các giá trị và văn hóa cốt lõi: các giá trị, niềm tin, giả định ảnh hưởng đến cư xử của con
người. và định hướng hành vi con người.
-> Thường nhấn mạnh sự đổi mới, trách nhiệm xã hội, sự liêm khiết, phục vụ khách
hàng,…
5. Các loại hình văn hóa
- 2 khía cạnh định hình văn hóa:
+ Mức độ đòi hỏi môi trường: Linh hoạt / Ổn định.
+ Mức độ tập trung chiến lược: Bên ngoài / Bên trong.
5.1 Văn hóa thích ứng
Văn hóa thích ứng là một loại văn hóa tổ chức trong đó các nhà quản trị khuyến khích các
giá trị và hành vi hỗ trợ cho khả năng của công ty trong việc thích ứng với sự thay đổi.
Trong văn hóa này, người lao động được trao quyền tự chủ trong việc ra quyết định và
hành động, và năng lực phản ứng nhanh trước yêu cầu của khách hàng được đánh giá cao.
Các nhà quản trị cũng chủ động tạo nên sự thay đổi bằng cách khuyến khích và khen thưởng
cho các hoạt động sáng tạo.
5.2 Văn hóa thành tựu
Văn hóa định hướng thành tựu là một loại văn hóa tổ chức trong đó các nhà quản trị khuyến
khích các giá trị và hành vi hỗ trợ cho khả năng của công ty trong việc đạt được kết quả
cao. Trong văn hóa này, sự cạnh tranh, sự quyết đoán, sáng kiến cá nhân, cắt giảm chi phí,
và sự sẵn lòng làm việc lâu dài và nỗ lực để đạt được kết quả được đánh giá cao.

22
5.3 Văn hóa tận tụy
Văn hóa định hướng vào sự tận tụy là một loại văn hóa tổ chức trong đó các nhà quản trị
khuyến khích các giá trị và hành vi hỗ trợ cho khả năng của công ty trong việc tạo ra một
môi trường làm việc tích cực và hỗ trợ cho nhân viên. Trong văn hóa này, sự cam kết và
tham gia của nhân viên được đánh giá cao, và tổ chức cần mang những đặc trưng như sự
chăm sóc, bầu không khí thân thiện như một gia đình. Các nhà quản trị nhấn mạnh đến
những giá trị như sự hợp tác, quan tâm cả nhân viên và khách hàng, và tránh tạo sự khác
biệt về địa vị.
5.4 Văn hóa ổn định
Văn hóa định hướng vào sự ổn định là một loại văn hóa tổ chức trong đó các nhà quản trị
khuyến khích các giá trị và hành vi hỗ trợ cho khả năng của công ty trong việc duy trì sự
nhất quán và ổn định trong một môi trường ổn định. Trong văn hóa này, tuân thủ các quy
định, sự thịnh vượng và cách thức thực hiện công việc có phương pháp, hợp lý, và theo trật
tự được đánh giá cao.
=> Những loại hình văn hóa đều có thể tạo nên sự thành công, tùy thuộc môi trường.
6. Định hình văn hóa công ty để đáp ứng sự đổi mới.
Nghiên cứu cho thấy con người và văn hóa tổ chức là những yếu tố quan trọng nhất quyết
định thành công của doanh nghiệp.
Văn hóa tổ chức tốt tạo ra bầu không khí tích cực, thúc đẩy sự học tập và đổi mới, giúp
doanh nghiệp vượt qua thách thức và đạt được mục tiêu.
6.1 Quản trị nền văn hóa có năng suất cao
Văn hóa tổ chức và kết quả kinh doanh là hai yếu tố quan trọng đối với sự thành công của
một tổ chức. Các nhà quản trị cần cân bằng cả hai yếu tố này để tạo ra một môi trường làm
việc hiệu quả và bền vững.
6.2 Lãnh đạo văn hóa
Các nhà lãnh đạo văn hóa cần truyền thông rõ ràng tầm nhìn và giá trị của tổ chức, đồng
thời thể hiện những giá trị này trong hành động của họ.

23
 CHƯƠNG 4: QUẢN TRỊ TRONG MÔI TRƯỜNG TOÀN CẦU
*Ý NGHĨA CHƯƠNG: Chương này đề cập đến việc nhà quản trị nên có cái nhìn
tổng quát về thế giới không biên và tư duy toàn cầu để bước vào thế giới toàn cầu và xem
xét các thách thức mà công ty phải đối mặt trong môi trường toàn cầu hóa. Từ đó nhà quản
trị đưa ra các giải pháp để kinh doanh hiệu quả nhất trong môi trường toàn cầu..
- Mục 1 đến 8: What.
- Mục 9 và 10: How.
- Các quan hệ mục lớn:
+ Mục 3 hỗ trợ làm sáng tỏ mục 2.
+ Các mục 5, 6, 7, 8 bổ trợ cho mục 4.
+ Khi xem xét và vận dụng các mục 1 đến 8 cần lưu ý mục 9 và 10.
- Các quan hệ mục nhỏ:
+ Trong mục 2, mục 2.2 hỗ trợ 2.1.
+ Trong mục 3, mục 3.2 là giải pháp của vấn đề đặt ra trong 3.1.
+ Trong mục 4, các mục nhỏ là các hình thức hoạt động kinh doanh quốc tế.
+ Trong mục 6, mục 6.2 là tiền đề, cơ sở cho mục 6.1 ra đời.
+ Trong mục 8, mục 8.2 bổ sung thêm cho mục 8.1.
1. Bạn đã sẵn sàng để làm việc trong môi trường quốc tế?
- Một bài test đánh giá hiểu biết của sinh viên về đề tài này.
2. Thế giới không biên giới.
Trong bối cảnh toàn cầu hóa, các tổ chức không thể cách ly khỏi các áp lực quốc tế. Các
nhà quản trị cần phải hiểu và thích ứng với các xu hướng toàn cầu để thành công.
2.1 Toàn cầu hóa
- Toàn cầu hóa là quá trình tăng cường sự phụ thuộc lẫn nhau giữa các quốc gia, các doanh
nghiệp và các cá nhân trên thế giới. Quá trình này được thúc đẩy bởi sự phát triển của
thương mại quốc tế, đầu tư, công nghệ và giao thông vận tải.
2.2 Phát triển tư duy toàn cầu
- Tư duy toàn cầu là một năng lực quan trọng của nhà quản trị trong bối cảnh toàn cầu hóa.
Tư duy toàn cầu giúp nhà quản trị có thể đánh giá và tác động vào các cá nhân, nhóm, tổ

24
chức và hệ thống khác nhau ở các đặc trưng về xã hội, văn hóa, chính trị, thể chế, tri thức
và tâm lý.
3. Các công ty đa quốc gia.
- Công ty đa quốc gia (MNC) là một công ty kinh doanh quốc tế lớn có hoạt động kinh
doanh ở nhiều quốc gia khác nhau. Các MNC thường có doanh số phát sinh từ thị trường
nước ngoài trên 25% và được quản trị theo một hệ thống kinh doanh hợp nhất toàn cầu.
- Các đặc trưng của MNC:
+ Hoạt động kinh doanh được quản trị theo một hệ thống kinh doanh hợp nhất toàn
cầu.
+ Được kiểm soát bởi một hệ thống quyền lực quản trị duy nhất.
+ Các nhà quản trị cấp cao tiến hành hoạt động quản trị theo quan điểm toàn cầu.
- Các loại MNC:
 2 lý thuyết giới thiệu sản phẩm ra thị trường để phân loại nhóm các loại công ty:
1. Tiêu chuẩn hóa sản phẩm: giới thiệu cùng loại sản phẩm và cùng thông điệp
cho tất cả các thị trường.
2. Điều chỉnh sản phẩm theo yêu cầu của khách hàng: giới thiệu sản phẩm có
sự bổ sung, và điều chỉnh các thông điệp để đáp ứng yêu cầu của khách hàng
tại từng thị trường biệt

=> Vì vậy có 3 loại công ty đa quốc gia:

+ Công ty định hướng vị tộc: Nhấn mạnh vào đặc tính thị trường nội địa.
+ Công ty định hướng đa cực: Định hướng vào từng thị trường nước ngoài một cách
riêng biệt.
+ Công ty theo định hướng toàn cầu: Xem cả thế giới là một thị trường.
- Làn sóng chống toàn cầu hóa và phục vụ tầng đáy của kim tự tháp lần lượt là các nhược
điểm và ưu điểm của các công ty đa quốc gia.
3.1 Làn sóng chống toàn cầu hóa

25
- Toàn cầu hóa đã dẫn đến sự gia tăng các công ty đa quốc gia (MNC) và các thỏa thuận tự
do mậu dịch. Điều này đã gây ra sự bùng nổ dư luận chống lại toàn cầu hóa, đặc biệt là ở
Hoa Kỳ.
- Những lo lắng chính:
+ Mất việc làm do các MNC chuyển hoạt động sản xuất sang các nước đang phát
triển.
+ Điều kiện làm việc kém tại các nhà máy ở nước ngoài.
+ Phản ứng của các nhà lãnh đạo kinh doanh: “
- Phản ứng của các nhà lãnh đạo kinh doanh:
Khẳng định lợi ích kinh tế từ toàn cầu hóa sẽ quay trở lại Hoa Kỳ dưới hình thức giá cả
hàng hóa rẻ hơn, thị trường được mở rộng, và phần lợi nhuận gia tăng sẽ được tài trợ cho
hoạt động đổi mới.
- Giải pháp:
+ Các MNC cần đảm bảo điều kiện làm việc tốt cho người lao động ở nước ngoài.
+ Chính phủ cần có các chính sách hỗ trợ người lao động bị mất việc làm do toàn
cầu hóa.
=> Toàn cầu hóa là một quá trình phức tạp và có cả mặt tích cực và tiêu cực. Điều quan
trọng là các nhà quản trị và các quan chức chính phủ cần làm việc cùng nhau để đảm bảo
những lợi ích của toàn cầu hóa được chia sẻ một cách đầy đủ và công bằng.”
3.2 Phục vụ tầng đáy của kim tự tháp
- Khái niệm tầng đáy của kim tự tháp (BOP) là một cách tiếp cận kinh doanh mới nhằm
phục vụ cho những người nghèo nhất trên thế giới. Các công ty đa quốc gia có thể tạo ra
lợi nhuận đáng kể bằng cách bán hàng cho những người này, đồng thời cũng có thể góp
phần xóa bỏ nghèo đói và các yếu kém xã hội.
- Các công ty đang áp dụng mô hình BOP:
+ Godrej & Boyce của Ấn Độ đã phát triển các sản phẩm và dịch vụ phù hợp với
nhu cầu của người nghèo, chẳng hạn như tủ lạnh giá rẻ và dịch vụ bảo hiểm y tế cho người
nghèo.

26
 + P&G và Unilever cũng đang đầu tư vào thị trường cho người nghèo, với các sản
phẩm như xà phòng giá rẻ và thực phẩm dinh dưỡng.
- Những thách thức:
+ Các công ty đa quốc gia cần tìm cách phát triển các sản phẩm và dịch vụ đáp ứng
nhu cầu của người nghèo, đồng thời vẫn có thể mang lại lợi nhuận.
+ Các công ty cũng cần đảm bảo rằng các hoạt động của họ có tác động tích cực đến
xã hội, không gây ra bất kỳ tác động tiêu cực nào.
=> Mô hình BOP là một cách tiếp cận đầy hứa hẹn để giải quyết các vấn đề của nghèo đói
và bất bình đẳng. Nếu được thực hiện đúng cách, mô hình này có thể mang lại lợi ích cho
cả các công ty đa quốc gia và những người nghèo nhất trên thế giới.
4. Khởi sự hoạt động kinh doanh quốc tế.
- Có hai động lực chính khiến các tổ chức xâm nhập thị trường quốc tế:
+ Tìm kiếm các nguồn lực nguyên liệu và nhân công rẻ tiền ở nước ngoài: Các công
ty có thể đặt hàng quốc tế hoặc toàn cầu để tìm kiếm các nguồn lực này.
+ Phát triển thị trường cho những sản phẩm và dịch vụ bên ngoài thị trường của
nước chủ nhà: Các công ty có thể sử dụng các chiến lược xâm nhập thị trường như xuất
khẩu, cho thuê bản quyền, và đầu tư trực tiếp để thực hiện mục tiêu này.
- Các chiến lược xâm nhập thị trường:
+ Xuất khẩu.
+ Đặt hàng toàn cầu.
+ Cho thuê
+ Đầu tư trực tiếp.
4.1 Xuất khẩu
Cho thuê là một chiến lược kinh doanh trong đó một công ty cho phép các công ty khác sử
dụng một số nguồn lực của mình, chẳng hạn như công nghệ, kỹ năng quản trị, bản quyền
phát minh, hay nhãn hiệu thương mại.
4.2 Đặt hàng toàn cầu
- Đặt hàng toàn cầu (gọi tắt là thuê ngoài) là một chiến lược kinh doanh trong đó các công
ty thuê các nhà cung cấp bên ngoài ở nước ngoài để thực hiện các hoạt động kinh doanh

27
của họ. Thuê ngoài có thể giúp các công ty giảm chi phí, cải thiện hiệu quả, và tập trung
vào các hoạt động cốt lõi của họ.
4.3 Cho thuê
- Cho thuê là một chiến lược kinh doanh trong đó một công ty cho phép các công ty khác
sử dụng một số nguồn lực của mình, chẳng hạn như công nghệ, kỹ năng quản trị, bản quyền
phát minh, hay nhãn hiệu thương mại
- Loại hình cho thuê
+ Cho thuê thương hiệu: Công ty cho phép các công ty khác sử dụng thương hiệu
của mình để sản xuất và bán sản phẩm hoặc dịch vụ.
+ Nhượng quyền kinh doanh: Công ty bán trọn gói các loại vật liệu và dịch vụ, bao
gồm thiết bị, sản phẩm, các thành phần của sản phẩm, nhãn hiệu thương mại, quyền sử
dụng tên thương hiệu, các dịch vụ tư vấn quản trị, và hệ thống điều hành được tiêu chuẩn
hóa.
4.4 Đầu tư trực tiếp
- Đầu tư trực tiếp là một chiến lược kinh doanh trong đó một công ty thành lập cơ sở sản
xuất hoặc bán hàng tại nước ngoài. Đầu tư trực tiếp mang lại cho công ty quyền kiểm soát
hoàn toàn đối với hoạt động kinh doanh ở nước ngoài.
- Các loại hình đầu tư trực tiếp:
+ Liên doanh: Một công ty hợp tác với một công ty nước ngoài để thành lập cơ sở
sản xuất hoặc bán hàng.
+ Mua lại: Một công ty mua lại một công ty nước ngoài.
+ Đầu tư xây dựng mới hoàn toàn: Một công ty xây dựng một cơ sở sản xuất hoặc
bán hàng mới từ đầu.
5. Môi trường kinh doanh quốc tế.
- Quản trị quốc tế là hoạt động quản trị các hoạt động kinh doanh của các tổ chức được tiến
hành trên phạm vi nhiều hơn một quốc gia. Quản trị quốc tế có những khó khăn và rủi ro
lớn hơn so với quản trị nội địa, đặc biệt là do sự khác biệt về văn hóa.
- Những sai lầm trong quản trị quốc tế:

28
 + Không hiểu biết về văn hóa của quốc gia sở tại có thể dẫn đến những sai lầm trong
sản phẩm, dịch vụ, và hoạt động marketing.
+ Không hiểu biết về môi trường kinh tế, chính trị, và luật pháp của quốc gia sở tại
có thể dẫn đến những rủi ro tài chính và pháp lý.
- Các yếu tố cần xem xét trong quản trị quốc tế:
+ Môi trường kinh tế: Tốc độ tăng trưởng kinh tế, tỷ lệ thất nghiệp, lạm phát, lãi
suất, tỷ giá hối đoái, và các quy định của chính phủ về thương mại và đầu tư.
+ Môi trường chính trị và luật pháp: Chính phủ, hệ thống pháp luật, và các quy định
của chính phủ về lao động, môi trường, và bảo vệ người tiêu dùng.
+ Môi trường văn hóa-xã hội: Giá trị, niềm tin, tập quán, và hành vi của người dân.
6. Môi trường kinh tế.
6.1 Sự phát triển kinh tế
- Các quốc gia trên thế giới được phân thành: quốc gia đã phát triển hay quốc
gia đang phát triển (tiêu chuẩn phân chịu dựa trên thu nhập bình quân đầu
người - GDP/người).
- Ảnh hưởng đến vấn đề nhân sự, nhu cầu, thị hiếu.
6.2 Sự phụ thuộc lẫn nhau về kinh tế
- Các nền kinh tế trên thế giới có sự liên kết với nhau.
7. Môi trường chính trị - luật pháp. “
- Luật pháp nước sở tại: Khác biệt về luật pháp tạo nên những thách thức trong quá trình
hoạt động của các công ty quốc tế.
- Tình hình chính trị: Biến động chính trị, bạo loạn, khủng bố, nội chiến, xung đột vũ trang,
thay đổi chính phủ. Tạo rủi ro chính trị (rủi ro tổn thất về tài sản, năng lực tạo thu thập hoặc
về sự kiểm soát do các sự kiện chính trị))”
8. Môi trường văn hóa xã hội.
- Văn hóa bao gồm các kiến thức, niềm tin và giá trị được chia sẻ, cũng như các dạng thức
hành vi phổ biến và cách thức suy nghĩ giữa những thành viên trong xã hội.
8.1 Các giá trị xã hội “

29
- Các nhà quản trị quốc tế cần nhận thức được sự khác biệt về văn hóa giữa các quốc gia.
Chủ nghĩa vị tộc là khuynh hướng xem văn hóa của mình là vượt trội và đánh giá thấp hay
gạt bỏ các giá trị của những nền văn hóa khác. Chủ nghĩa vị tộc có thể gây ra nhiều khó
khăn cho các công ty nước ngoài khi hoạt động tại một quốc gia có thái độ vị tộc quá mạnh.
- Các khía cạnh về giá trị của Hofstede:
Geer Hofstede, một nhà khoa học người Hà Lan, đã phát triển một mô hình văn hóa quốc
gia dựa trên bốn khía cạnh: khoảng cách quyền lực, né tránh bất ổn, chủ nghĩa cá nhân-chủ
nghĩa tập thể, và nam tính-nữ tính.
+ Khoảng cách quyền lực là mức độ mà các thành viên trong xã hội chấp nhận sự
không công bằng về quyền lực.
+ Né tránh bất ổn là mức độ mà các thành viên trong xã hội cảm thấy lo lắng với
những bất ổn và mơ hồ.
+ Chủ nghĩa cá nhân-chủ nghĩa tập thể là mức độ mà các thành viên trong xã hội
tập trung vào lợi ích cá nhân hoặc lợi ích của nhóm.
+ Nam tính-nữ tính là mức độ mà các thành viên trong xã hội đánh giá cao thành
tích và cạnh tranh (nam tính) hoặc mối quan hệ và hợp tác (nữ tính).
+ Hofstede và các cộng sự của ông sau đó đã thêm một khía cạnh thứ năm, văn hóa
định hướng dài hạn-ngắn hạn.
- Các khía cạnh giá trị của dự án GLOBE:
Dự án GLOBE, một nghiên cứu quốc tế về văn hóa, đã xác định 9 khía cạnh văn hóa có
thể ảnh hưởng đến hành vi kinh doanh và quản lý. Các khía cạnh này bao gồm:
+ Khoảng cách quyền lực: Mức độ mà các thành viên trong xã hội chấp nhận sự
không công bằng về quyền lực.
+ Né tránh bất ổn: Mức độ mà các thành viên trong xã hội cảm thấy lo lắng với
những bất ổn và mơ hồ.
+ Chủ nghĩa cá nhân-chủ nghĩa tập thể: Mức độ mà các thành viên trong xã hội tập
trung vào lợi ích cá nhân hoặc lợi ích của nhóm.
+ Nam tính-nữ tính: Mức độ mà các thành viên trong xã hội đánh giá cao thành tích
và cạnh tranh (nam tính) hoặc mối quan hệ và hợp tác (nữ tính).

30
 + Định hướng theo thời gian: Mức độ mà các thành viên trong xã hội đánh giá cao
tương lai dài hạn hoặc kết quả ngắn hạn.
+ Tính quyết đoán: Mức độ mà các thành viên trong xã hội khuyến khích sự kiên
định, quyết đoán và cạnh tranh.
+ Sự phân biệt về giới tính: Mức độ mà xã hội nhấn mạnh vào sự khác biệt về vai
trò của giới tính.
+ Định hướng về kết quả: Mức độ mà xã hội khuyến khích và khen thưởng cho kết
quả thực hiện công việc.
+ Định hướng về con người: Mức độ mà xã hội khuyến khích và khen thưởng cho
con người về việc họ trở nên công bằng, có lòng vị tha, phóng khoáng, và chăm sóc người
khác.
=> Các nhà quản trị quốc tế cần hiểu các khía cạnh văn hóa này để có thể thành công trong
các thị trường quốc tế..”
8.2 Các khác biệt trong truyền thông
- Ngữ cảnh văn hóa là mức độ mà các thành viên trong một nền văn hóa sử dụng các yếu
tố phi ngôn ngữ, chẳng hạn như ngữ cảnh, địa vị, và hành vi phi ngôn ngữ, để truyền đạt
thông tin.

- Các nền văn hóa có ngữ cảnh cao nhấn mạnh vào các yếu tố phi ngôn ngữ, trong khi các
nền văn hóa có ngữ cảnh thấp nhấn mạnh vào ngôn từ.

- Sự khác biệt về ngữ cảnh văn hóa có thể dẫn đến những hiểu lầm trong giao tiếp giữa các
nền văn hóa.

9. Sự thay đổi của bối cảnh quốc tế.

Nhiều công ty đang xem xét việc xâm nhập vào thị trường Trung Quốc, Ấn Độ và Brazil
như là bước đầu tiên trong kinh doanh quốc tế. Những thị trường này đều có tiềm năng
tăng trưởng kinh tế lớn, và có thể mang lại cơ hội kinh doanh lớn cho các công ty.
9.1 Trung Quốc: Một tập đoàn sản xuất

31
Trung Quốc là một thị trường hấp dẫn đối với các công ty nước ngoài, nhưng cũng có
những thách thức. Các công ty nước ngoài cần chuẩn bị kỹ lưỡng để thành công tại thị
trường này.
9.2 Ấn Độ: Người khổng lồ về dịch vụ
Ấn Độ là một thị trường hấp dẫn đối với các công ty nước ngoài, đặc biệt là trong các lĩnh
vực công nghệ thông tin, dịch vụ và dược phẩm.
9.3 Brazil: Sự tăng trưởng quyền lực không chính thức
Brazil là một thị trường hấp dẫn đối với các công ty nước ngoài, đặc biệt là trong các lĩnh
vực nông nghiệp, khoáng sản, năng lượng, và dịch vụ.
10. Các liên minh mậu dịch quốc tế.
- Sự phát triển của các liên minh mậu dịch đang diễn ra cực kỳ mạnh trong môi trường kinh
doanh quốc tế.
10.1 GATT và WTO
- Hiệp ước chung về thương mại và thuế quan (GATT) và Tổ chức thương mại thế giới
(WTO) là hai tổ chức quốc tế thúc đẩy thương mại tự do. GATT được thành lập vào năm
1947 và đã tổ chức 8 vòng đàm phán về thương mại quốc tế, trong đó vòng đàm phán
Uruguay đã dẫn đến việc thành lập WTO vào năm 1995.
- WTO là một tổ chức thường trực với 153 thành viên, bao gồm cả Việt Nam, Trung Quốc,
và Ukraine. WTO giám sát thương mại quốc tế và có thẩm quyền pháp lý để giải quyết các
tranh chấp thương mại giữa các thành viên.
10.2 Liên minh Châu Âu (EU)
- Liên minh châu Âu (EU) là một liên minh chính trị và kinh tế của 27 quốc gia thành viên
ở châu Âu. EU được thành lập vào năm 1957 với mục tiêu tạo ra một thị trường duy nhất
và lớn mạnh cho hàng triệu người tiêu dùng, cho phép con người, hàng hóa, và dịch vụ
dịch chuyển tự do trong khu vực.

- EU đã đạt được nhiều thành tựu trong việc thúc đẩy thương mại và hợp tác kinh tế ở châu
Âu. Tuy nhiên, EU cũng phải đối mặt với một số thách thức, chẳng hạn như sự bất ổn kinh
tế và sự khác biệt văn hóa giữa các quốc gia thành viên.

32
10.3 Hiệp ước tự do mậu dịch Bắc Mỹ (NAFTA)
- Hiệp ước tự do mậu dịch Bắc Mỹ (NAFTA) là một hiệp ước thương mại giữa Hoa Kỳ,
Canada và Mexico. Hiệp ước này có hiệu lực từ năm 1994 và đã xóa bỏ nhiều rào cản
thương mại giữa ba quốc gia.
- NAFTA đã đạt được nhiều thành tựu, bao gồm:
+ Tăng cường thương mại và đầu tư giữa ba quốc gia.
+ Tạo ra việc làm mới.
+ Giúp các doanh nghiệp nhỏ tiếp cận thị trường quốc tế.
- Tuy nhiên, NAFTA cũng phải đối mặt với một số thách thức, bao gồm:
+ Sự chuyển dịch công việc từ Hoa Kỳ sang Mexico.
+ Sự thất nghiệp gia tăng ở một số khu vực của Hoa Kỳ.
+ Sự lo ngại về môi trường và lao động.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Richard L. Daft (2016). KỶ NGUYÊN MỚI CỦA QUẢN TRỊ, Nhà xuất bản Hồng Đức,
Hà Nội.

2. Bài giảng Quản trị học của ThS Nguyễn Hữu Nhuận.

33