CHAPTER V.

THE DARKNESS OF THE CRIME

Versigny had just left me. While I dressed hastily there came in a man in whom I had every confidence.
He was a poor cabinet-maker out of work, named Girard, to whom I had given shelter in a room of my
house, a carver of wood, and not illiterate. He came in from the street; he was trembling. "Well," I
asked, "what do the people say?" Girard answered me,— "People are dazed. The blow has been struck
in such a manner that it is not realized.

Workmen read the placards, say nothing, and go to their work. Only one in a hundred speaks. It is to say,
'Good!' This is how it appears to them. The law of the 31st May is abrogated—'Well done!' Universal
suffrage is re-established—'Also well done!' The reactionary majority has been driven
away—'Admirable!' Thiers is arrested—'Capital!' Changarnier is seized—'Bravo!'

Round each placard there are claqueurs. Ratapoil explains his coup d'état to Jacques Bonhomme,
Jacques Bonhomme takes it all in. Briefly, it is my impression that the people give their consent." "Let it
be so," said I. "But," asked Girard of me, "what will you do, Monsieur Victor Hugo?" I took my scarf of
office from a cupboard, and showed it to him. He understood. We shook hands. As he went out Carini
entered. Colonel Carini is an intrepid man. He had commanded the cavalry under Mieroslawsky in the
Sicilian insurrection. He has, in a few moving and enthusiastic pages, told the story of that noble revolt.
Carini is one of those Italians who love France as we Frenchmen love Italy. Every warm-hearted man in
this century has two fatherlands— the Rome of yesterday and the Paris of to-day. "Thank God," said
Carini to me, "you are still free," and he added, "The blow has been struck in a formidable manner.

The Assembly is invested. I have come from thence. The Place de la Révolution, the Quays, the Tuileries,
the boulevards, are crowded with troops. The soldiers have their knapsacks. The batteries are
harnessed. If fighting takes place it will be desperate work." I answered him, "There will be fighting."
And I added, laughing, "You have proved that the colonels write like poets; now it is the turn of the
poets to fight like colonels." I entered my wife's room; she knew nothing, and was quietly reading her
paper in bed. I had taken about me five hundred francs in gold. I put on my wife's bed a box containing
nine hundred francs, all the money which remained to me, and I told her what had happened. She
turned pale, and said to me, "What are you going to do?" "My duty." She embraced me, and only said
two words:— "Do it." My breakfast was ready. I ate a cutlet in two mouthfuls. As I finished, my daughter
came in. She was startled by the manner in which I kissed her, and asked me, "What is the matter?"
"Your mother will explain to you." And I left them. The Rue de la Tour d'Auvergne was as quiet and
deserted as usual. Four workmen were, however, chatting near my door; they wished me "Good
morning." I cried out to them, "You know what is going on?" "Yes," said they. "Well. It is treason! Louis
Bonaparte is strangling the Republic. The people are attacked. The people must defend themselves."
"They will defend themselves." "You promise me that?" "Yes," they answered. One of them added, "We
swear it." They kept their word. Barricades were constructed in my street (Rue de la Tour d'Auvergne),
in the Rue des Martyrs, in the Cité Rodier, in the Rue Coquenard, and at Notre-Dame de Lorette.

----
ChatGPT
----
KABANATA V. ANG KADILIMAN NG KRIMEN

Kakalabas lang sa akin si Versigny. Habang ako ay nagmamadaling nagbihis, may pumasok na lalaki na
buo ang tiwala ko. Siya ay isang dukhang manggagawa ng kabineteng walang trabaho, ang pangalan ay
Girard, na binigyan ko ng tirahan sa isang kuwarto ng aking bahay, isang manlililok ng kahoy, at hindi
naman ganap na walang pinag-aralan. Pumasok siya mula sa kalye; siya ay nanginginig. "Eh," tanong ko,
"ano ang sinasabi ng mga tao?" Sumagot si Girard sa akin,—"Ang mga tao ay nawawalan ng malay. Ang
suntok ay ibinigay sa paraang hindi maunawaan. Ang mga manggagawa ay nagbabasa ng mga placard,
walang sinasabi, at pumupunta sa kanilang trabaho. Iisa lamang sa sandaang tao ang nagsasalita. Ang
kanilang sinasabi, 'Maganda!' Ito ang kanilang pananaw. Ang batas ng 31st ng Mayo ay
na-abroga—'Maganda!' Ang pangkalahatang karapatan sa pagboto ay muling itinatag—'Lalo pang
maganda!' Ang reaksyonaryong mayorya ay pinalayas—'Pak! Ang galing!' Si Thiers ay
inaresto—'Magaling!' Si Changarnier ay sinamsam—'Bravo!' Sa paligid ng bawat placard ay may mga
claqueurs. Ipinaliwanag ni Ratapoil ang kanyang coup d'état kay Jacques Bonhomme, kinukuha ito ni
Jacques Bonhomme. Sa maikli, ang aking impresyon ay ang mga tao ay pumapayag." "Ganito na lang,"
sabi ko. "Ngunit," itinanong ni Girard sa akin, "ano ang gagawin mo, Monsieur Victor Hugo?" Kinuha ko
ang aking scarf ng opisina mula sa isang aparador, at ipinakita ko ito sa kanya. Naintindihan niya.
Nagkamayan kami. Habang siya'y lumalabas ay pumasok si Carini. Si Colonel Carini ay isang matapang na
tao. Siya ang nag-utos sa kawalang kabit ng mga kawal sa ilalim ni Mieroslawsky sa pag-aaklas sa Sicilya.
Sa ilang nakakaantig at mapusok na pahina, isinalaysay ni Carini ang kuwento ng dakilang pag-aalsa na
iyon. Si Carini ay isa sa mga Italyano na nagmamahal sa Pransiya tulad ng pagmamahal ng mga Pranses
sa Italya. Ang bawat taong may pusong mainit sa panahong ito ay may dalawang bayang pinagmulan—
ang Roma ng kahapon at ang Paris ngayon. "Salamat sa Diyos," sabi ni Carini sa akin, "hindi ka pa
nakakulong," at idinagdag niya, "Ang suntok ay ibinigay sa isang nakakatakot na paraan. Ang Asamblea
ay iniwasan. Galing ako doon. Ang Place de la Révolution, ang mga Quays, ang Tuileries, ang mga
boulevard, ay puno ng mga sundalo. Ang mga sundalo ay may kanilang mga knapsack. Ang mga kanyon
ay naka-ayos na. Kung magkakaroon ng labanan, ito ay magiging desperadong gawain." Sumagot ako sa
kanya, "Magkakaroon ng labanan." At idinagdag ko, na nakangiti, "Napatunayan mo na ang mga coronel
ay sumusulat tulad ng mga makata; ngayon, ang mga makata naman ang magsasaliksik tulad ng mga
coronel." Pumasok ako sa kwarto ng aking asawa; wala siyang kaalam-alam, at tahimik na nagbabasa ng
kanyang pahayagan sa kama. Nagdala ako ng limang daang piso sa ginto. Inilagay ko sa kama ng aking
asawa ang isang kahon na naglalaman ng siyam na daang piso, ang lahat ng pera na natira sa akin, at
sinabi ko sa kanya ang nangyari. Siya ay namutla, at sinabi sa akin, "Ano ang gagawin mo?" "Ang aking
tungkulin." Niyakap niya ako, at sinabi lamang ang dalawang salita:— "Gawin mo." Handa na ang aking
almusal. Kumain ako ng kutsinta sa dalawang subo. Habang ako ay natatapos, pumasok ang aking anak
na babae. Siya ay nagulat sa paraan kung paano ko siya hinalikan, at tinanong ako, "Ano ang
nangyayari?" "Ipaliwanag sa iyo ng iyong ina." At iniwan ko sila. Ang Rue de la Tour d'Auvergne ay kasing
tahimik at walang tao tulad ng dati. Apat na manggagawa ang nag-uusap sa malapit sa pintuan ko; binati
nila ako ng "Magandang umaga." Sumigaw ako sa kanila, "Alam ninyo ang nangyayari?" "Oo," sabi nila.
"Eh. Ito ay pagtataksil! Si Louis Bonaparte ay sumusupil sa Republika. Ang mga tao ay inaatake. Ang mga
tao ay dapat na ipagtanggol ang kanilang sarili." "Ipagtatanggol nila ang kanilang sarili." "Pinapangako
ninyo sa akin 'yan?" "Oo," sabi nila. Nagdagdag ang isa sa kanila, "Nanunumpa kami." Tinupad nila ang
kanilang pangako. Itinayo ang mga barrikada sa aking kalye (Rue de la Tour d'Auvergne), sa Rue des
Martyrs, sa Cité Rodier, sa Rue Coquenard, at sa Notre-Dame de Lorette.

----
Google Translate
----

KABANATA V. ANG KADILIMAN NG KRIMEN

Iniwan lang ako ni Versigny. Habang nagmamadali akong nagbibihis ay may pumasok na lalaki na buong
tiwala ko. Siya ay isang mahirap na cabinet-maker na walang trabaho, na pinangalanang Girard, kung
kanino ako ay binigyan ng kanlungan sa isang silid ng aking bahay, isang tagapag-ukit ng kahoy, at hindi
hindi marunong magbasa. Siya ay dumating mula sa kalye; nanginginig siya. "Well," tanong ko, "ano ang
sinasabi ng mga tao?" Sinagot ako ni Girard,— "Nataranta ang mga tao. Ang suntok ay tinamaan sa
paraang hindi namamalayan.

Binabasa ng mga manggagawa ang mga plakard, walang sinasabi, at pumunta sa kanilang trabaho. Isa
lamang sa isang daan ang nagsasalita. Ito ay para sabihing, 'Mabuti!' Ganito ang hitsura sa kanila. Ang
batas ng ika-31 ng Mayo ay inalis—'Magaling!' Ang unibersal na pagboto ay muling itinatag—'Magaling
din!' Ang reaksyunaryong mayorya ay itinaboy—'Kahanga-hanga!' Inaresto si Thiers—'Kapital!' Si
Changarnier ay kinuha—'Bravo!'

Pabilog sa bawat plakard ay may mga claqueur. Ipinaliwanag ni Ratapoil ang kanyang kudeta kay Jacques
Bonhomme, tinanggap ni Jacques Bonhomme ang lahat. Sa madaling sabi, impresyon ko na ang mga tao
ay nagbibigay ng kanilang pahintulot." "Hayaan mo na," sabi ko. , "anong gagawin mo, Monsieur Victor
Hugo?" Kinuha ko ang scarf of office ko sa isang aparador, at ipinakita sa kanya. Naintindihan niya.
Nagkamayan kami. Paglabas niya ay pumasok si Carini. Si Colonel Carini ay isang matapang na lalaki. Siya
pinamunuan niya ang mga kabalyero sa ilalim ni Mieroslawsky sa pag-aalsa sa Sicilian. Isinalaysay niya,
sa ilang nakakaantig at masigasig na mga pahina, ang kuwento ng marangal na pag-aalsa na iyon. Si
Carini ay isa sa mga Italyano na nagmamahal sa France tulad ng pagmamahal nating mga Pranses sa
Italya. Bawat taong magiliw ang puso sa siglong ito ay may dalawang lupain—ang Roma ng kahapon at
ang Paris sa ngayon. "Salamat sa Diyos," sabi ni Carini sa akin, "malaya ka pa," at idinagdag niya, "Ang
suntok ay tinamaan sa isang mabigat na paraan. .

Ang Assembly ay namuhunan. galing ako dun. Ang Place de la Révolution, ang Quays, ang Tuileries, ang
mga boulevards, ay puno ng mga tropa. May mga knapsack ang mga sundalo. Ang mga baterya ay
harnessed. Kung ang labanan ay magaganap, ito ay isang desperadong gawain." Sagot ko sa kanya,
"Magkakaroon ng labanan." At idinagdag ko, na tumatawa, "Napatunayan mo na ang mga koronel ay
sumusulat na parang mga makata; ngayo'y pagkakataon na ng mga makata na lumaban na parang
koronel." Pumasok ako sa silid ng aking asawa; wala siyang alam, at tahimik na nagbabasa ng kanyang
papel sa kama. Kumuha ako ng mga limang daang prangko sa ginto. Inilagay ko sa higaan ng aking
asawa. isang kahon na naglalaman ng siyam na raang franc, lahat ng pera na natitira sa akin, at sinabi ko
sa kanya ang nangyari. Namutla siya, at sinabi sa akin, "Ano ang gagawin mo?" "Ang aking tungkulin."
Niyakap niya ako, at dalawang salita lang ang sinabi:— "Gawin mo." Handa na ang almusal ko. Kumain
ako ng cutlet sa dalawang subo. Nang matapos ako, pumasok ang anak ko. Nagulat siya sa paraan ng
paghalik ko sa kanya, at tinanong ako, "Ano ang problema?" "Ang iyong ina ang magpapaliwanag sa iyo."
At iniwan ko sila. Ang Rue de la Tour d'Auvergne ay tahimik at desyerto gaya ng dati. Apat na
manggagawa ay, gayunpaman, nag-uusap malapit sa aking pintuan; ako "Magandang umaga." sigaw ko
sa kanila, "Alam mo kung ano ang nangyayari?" "Oo," sabi nila. "Well. Ito ay pagtataksil! Sinasakal ni
Louis Bonaparte ang Republika. Inaatake ang mga tao. Dapat ipagtanggol ng mga tao ang kanilang mga
sarili." "Ipagtatanggol nila ang kanilang sarili." "Ipinapangako mo sa akin iyan?" "Oo," sagot nila.
Idinagdag ng isa sa kanila, "Susumpa kami." Tinupad nila ang kanilang mga salita. Nagtayo ng mga
barikada sa aking kalye. (Rue de la Tour d'Auvergne), sa Rue des Martyrs, sa Cité Rodier, sa Rue
Coquenard, at sa Notre-Dame de Lorette.