3

Araling Panlipunan
(Kinaray-a)
Kuwarter 4 – Modyul 2:Semana 2
Duna nga Manggad kang
Ginakasakupan nga Rehiyon

DO_Q4_AP 3_Module 2
Learning Area – Araling Panlipunan 3
Alternative Delivery Mode
Kuwarter 4 – Modyul 2: Semana 2: Duna nga Manggad kang Ginakasakupan nga Rehiyon
First Edition, 2021

Republic Act 8293, section 176 states that: No copyright shall subsist in any work
of the Government of the Philippines. However, prior approval of the government agency or
office wherein the work is created shall be necessary for exploitation of such work for profit.
Such agency or office may, among other things, impose as a condition the payment of
royalties.

Borrowed materials (i.e., songs, stories, poems, pictures, photos, brand names,
trademarks, etc.) included in this module are owned by their respective copyright holders.
Every effort has been exerted to locate and seek permission to use these materials from
their respective copyright owners. The publisher and authors do not represent nor claim
ownership over them.

Published by the Department of Education

Secretary: Leonor Magtolis Briones
Undersecretary: Diosdado M. San Antonio

Development Team of the Module

Writer: Neira A. Camince

Editors: Emmie Clydie T. Alitao, Amy Fe E. Pagunsan
Reviewer: Eleanore M. Dagala
Illustrator: Conrad Ladislee B. Tua III
Layout Artist: Allen Joy A. Anastacio
Management Team: Felisa B. Beriong
Corazon C. Tingson
Gaudencio C. Riego
Eleanore M. Dagala
Schubert Anthony C. Sialongo
Phoenix Allanah Zandria Q. Salcedo-Tordesillas
Marian Rose B. Sarmiento

Printed in the Philippines by _______________________________________

Department of Education – Region VI – Schools Division of Antique

Office Address: Binirayan, San Jose de Buenavista, Antique

Telefax: (036) 540-9837
E-mail Address: antique@deped.gov.ph / lrms.antique@gmail.com
 3

Araling Panlipunan
(Kinaray-a)
Kuwarter 4 – Modyul 2:Semana
2 Duna nga Manggad kang
Ginakasakupan nga Rehiyon
Pauna nga Harambalun
Maid-id nga ginhimo ang Self-learning Module nga
dya para sa mga bata sa andang pagtuon sa balay.
May nanari-sari dya nga parte nga magagiya kananda
agud anda nga maintiyendihan ang kada leksiyon kag
mapauswag ang mga competencies nga ginahambal
kang kurikulum.

Ang dya nga modyul may Giya para sa

Manunudlo/Manugpatigayon nga may kaundan kang
mga pahanumdum sa pagbulig ukon estratehiya nga
magamit kang mga ginikanan ukon kang sin-o man nga
manugpatigayon sa mga estudyante sa anda nga
pagtuon sa taga-tagsa nanda nga panimalay.

Dya may “Testingi” nga makita sa una nga parte.

Magasukol dya kun may naman-an ang estudyante sa
ginhanda nga leksiyon. Magahambal man dya kun tana
ang nagakinahanglan kang dugang nga bulig halin sa
manunudlo ukon sa manugpatigayon. Sa kada
pagtapos kang leksiyon, may “Tinguhai”. Dya man ang
magasukol kun may natun-an ang estudyante. May
“Taramdan kang mga Sabat” agud makita kun ensakto
ukon sala ang mga sabat sa kada orubrahun.
Ginalauman nga mangin matampad ang kada isara
sa paggamit ka dya.

Ginapadumdum man ang mga estudyante nga

amligan ang SLM nga dya.

Ginaengganyo ang mga estudyante nga

magpakig-angut dayon sa anda manunudlo ukon
manugpatigayon kun may makita nga problema ukon
nabudlayan sa pag-intiyendi kang mga leksiyon kag
paggamit kang SLM nga dya.

Nagalaum kami nga paagi sa modyul nga dya kag

sa bulig kang atun mga manunudlo ukon
manugpatigayon, mag-aram ang mga estudyante bisan
wara sanda sa eskuwelahan.
 Kilalaha
Ang modyul nga dya ginhanda kag ginsulat para sa mga
estudyante nga parehas mo.

Pagkatapos kang modyul nga dya, ginalauman nga

ikaw makapaathag kang nagakalain-lain nga kapuslanan
pang- ekonomiya kang mga duna nga manggad kang mga
probinsiya sa rehiyon.

Testingi

Direksyon: Sulata ang HUSTO kun ensakto ang ginasugid kang

pahayag kag SALA kun dya indi ensakto.

__ _ 1. Duro ang benepisyo nga mabuul natun halin sa

mga duna nga manggad sa atun probinsiya.

__ _ 2. Ang Guimaras ginatawag nga “Gemstone Country”

tungud duro ang mga gemstones sa dya nga lugar.

__ _ 3. Ang lanot halin sa abaca ginahimo nga tela.

__ _ 4. Ang isla kang Mararison sa Culasi bantog sa pagmina

kang coal.

__ _ 5. Ginatawag nga “ Seafood Capital” kang rehiyon ang

Capiz tungud sa mga nanarisari nga isda sa lugar.

1
DO_Q4_AP 3_Module 2
 Modyul
Duna nga Manggad kang
2 Ginakasakupan nga Rehiyon

Umpisahi
Bugana sa duna nga manggad ang mga probinsya sa
rehiyon. Duro ang kapuslanan nga mabuul halin sa mga
duna nga manggad nga dya.
Ginabul-an dya kang raw materials para maghimo
kang produkto nga makabulig sa pag-uswag kang
ekonomiya kang mga probinsiya. Amo man dya ang
nagasuporta kag ginabul-an kang mga nagapanguna nga
kinahanglanun kang tawo.

Usisaa

Rehiyon VI : Manggad sa mga Puro

Ang rehiyon kang Western Visayas ginbugayan kang

daragkul nga mga isla. Abunansiya ang mga probinsiya
sa mga duna nga manggad nga amo ang nagapanguna
nga ginabul-an kang mga kinahanglanun kag
parangabuhian kang bilog nga rehiyon.

Isara sa mga manggad kang rehiyon ang malapad

nga kabukidan. Duro ang mga manami nga klase kang
kahoy ang mabuul rugya parehas kang Mahogany,
Gemelina, Acacia, Narra, Apitong, Tanguile kag iba pa.
Dya ginabul-an kang tapi nga ginagamit sa paghimo
kang balay, muwebles kag iba pa nga kagamitan.

2
DO_Q4_AP 3_Module 2
 Source: JL Javier, CNN Philippines, Retrieved on January 2, 2021,
https://cnnphilippines.com/.imaging/mte/demo-cnn-cnn-
new/480/dam/cnn/2018/8/28/Photo-22.jpg/jcr:content/Photo-22.jpg

Ang mga nagapalibot nga mga bakulod sa mga

probinsiya kang Iloilo, Capiz, Antique, Guimaras, Negros
Occidental kag Aklan ginahimo nga paharban kang mga
baka, karbaw, kanding kag iba pa nga kasapatan. Ang mga
karne ginasuplay sa kinahanglanun kang rehiyon kag mga
kaingud nga lugar.

Source: UpVey, Retrieved on January 2, 2021,

https://upvey.com/w p-content/uplo ads/2020/07/1593858707-5034-stock-
farming- business-ideas.jpg

Ang mga kadagatan nga nagapalibot sa bilog nga

rehiyon abunansiya sa mga manggad parehas kang isda,
korales, perlas, kag iba pa. Ang Capiz ang ginakilala bilang
“Seafood Capital” kang rehiyon tungud sa mga nagakalain-
lain nga isda nga mabuul rugya. May mga malapad nga
parangisdaan sa Iloilo nga nagaani kang mga hipon,
alimango, seaweed kag iba pa. Dya ginabaligya sa mga
nanarisari nga lugar.
Bantog man ang probinsiya kang Iloilo sa anda nga
produkto nga bangrus. Ang Antique, Guimaras, Negros
Occidental, Capiz, kag Aklan nakabulig man sa industriya
tungud sa anda malapad nga parangisdaan.
3
DO_Q4_AP 3_Module 2
 Source: Panay News, Retrieved on January 2, 2021,
https://www-panaynews-
net.cdn.ampproject.org/i/s/www.panaynews.com/wp-
content/uploads/2017/04/region-capiztahan-starts.jpg

Abunansiya man sa manggad mineral ang mga probinsiya

kang Capiz parehas kang zinc, iron kag bulawan. Ang Guimaras
may deposito kang iron ore kag limestone.
Ang Antique ginatawag nga “Gemstone Country”
tungud dya may deposito kang gemstone, saway, bulawan
kag iba pa.

Source: GMA News Online, Retrieved on January 2, 2021,

https://images.gmanews.tv/v3/webpics/v3/2013/04/2013_04_25_10_41_40.JPG

Ang isla kang Semirara sa banwa kang Caluya, Antique

bantog sa pagmina kang coal. Samtang may limestone man
nga mabuul sa parte kang Aklan kag Iloilo. May deposito
man kang silica kag bulawan sa probinsya kang Negros
Occidental.

4
DO_Q4_AP 3_Module 2
 Source: Veronic a Roque, Power Philippines, Retrieved on January
2, 2021, http://powerphilippines.com/lopez-semirara-audit-
premature/

Ang malapad nga kapatagan kang rehiyon

abunansiya sa paray, niyog, saging, mangga, rambutan,
lansones, marang, santol, tubo, mais, kakaw, kalamansi,
bayabas kag mga laswa. Ang lanot nga halin sa abaca
ginahimo nga tela. May mga malapad man nga taramnan
kang tubo sa Negros Occidental.

Source: Emme Rose S. Santiagudo, Business World, Source:

4 Textile Education, Retrieved on January 2, 2021,
DO_Q4_AP
Retrieved 3_Module
on January 2, 2021,2 https://sosopoetry.blo gspot.com/2013/04/baca-fiber-
https://www.bworldonline.com/wp- manila- hemp.usesapplication.html?m=1
content/uploads/2019/12/fruits-vegetable s-organic-
farming-

Ang mga manami nga baybayun kang Guimaras,

Aklan, Antique, Capiz kag iba pa nga probinsiya
ginaagtunan kang mga turista. Ang industriya kang
turismo nagatugro kang parangabuhian sa mga tawo sa
kada probinsiya.

Sa kabilugan, ang sektor kang agrikultura,

pagpanagat, pagpangmina, kag turismo ang nakabulig
kang bahul sa madasig nga pag-uswag kang ekonomiya
sa rehiyon.
5
DO_Q4_AP 3_Module 2
 Pauswaga

Direksyon: Sabta ang mga masunod nga pamangkot. Sulata

ang imo sabat sa papel.
1. Ano ang mga duna nga manggad halin sa nagkalain-lain
nga palibot sa rehiyon?

Duna nga Manggad

Lalawigan
Tubig Lupa Mineral

Aklan isda kahoy limestone

Antique
Capiz
Guimaras
Iloilo
Negros Occidental

2. Ano ang mga produkto nga mabuul sa mga duna nga

manggad nga dya? Magtugro kang sangka halimbawa.

_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________

3. Ano ang benepisyo kang mga produkto nga mabuul sa

kada probinsiya sa pag-uswag kang anda nga ekonomiya?

____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________

6
 Dumduma
Duro ang mga duna nga manggad ang makita natun
sa atun palibot. Halin sa mga duna nga manggad nga dya
mabuol ang mga produkto kag mga orubrahun nga
nagatugro parangitan-an sa mga tawo sa sangka lugar.
Gani, dapat natun dya amligan tungud bahul ang
kapuslanan na ka dya sa ekonomiya kang atun pobinsiya
kag rehiyon.

Obraha

Direksyon: A. Lantawa ang mga laragway kang nagakalain-

lain nga lugar. Idrowing sa tupad ang duna nga manggad
nga mabuul rugya. Ano tana ang mga produkto nga
mabuul sa mga duna nga manggad?

Idrowing ang nagakaigo nga produkto. Obraha dya sa

limpyo nga papel.
Duna nga Manggad Produkto

1.

2.

3.

7
B. Sulata sa imo papel ang pulos nga mabuul halin sa palibot
kang mga probinsiya sa rehiyon. Ano nga mga produkto kag
parangitan- an ang makita rugya?

Probinsiya Parangitan-an Mga Produkto

Aklan
Antique
Capiz
Guimaras
Iloilo
Negros Occidental

Himua

Direksyon: Basaha ang pamangkot kag bilugi ang letra kang

husto nga sabat.
1. Ang probinsiya kang Antique kag Guimaras ginbugayan
ka nagkalain-lain nga porma kang tubig. Ano ang
kapuslanan nga mabuul sa amu dya nga palibot?
A. Duro nga mga klase kang isda ang mabuul rugya.
B. Duro nga mga kahoy ang pwede mabuul kag
mahimo nga tapi.
C. Duro nga mga produkto parehas kang
paray kag niyog ang mabuul sa palibot.

2. Kilala ang Aklan sa industriya kang turismo tungud sa

manami nga baybayun. Ano ang mabulig na sa mga tawo
sa probinsiya?
A. Maduraan kang kita ang mga tawo.
B. Wara ti mabulig ang turismo sa mga tawo sa probinsiya.
C. Matugruan kang dugang nga parangitan-an
ang mga tawo paagi sa turismo.

8
3. Ang siyudad kang Iloilo ang pinakasentro kang komersiyo
kag industriya kang mga kaingud nga mga probinsiya. Paano
dya makabulig sa pag-uswag kang ekonomiya?
A. Nagatugro kang dugang nga obra kag
oportunidad sa mga tawo.
B. Nagapataas kang krimen sa lugar.
C. Wara ti mabulig sa ekonomiya kang probinsiya.

4. Ano ang matabo kun wara ti mga duna nga manggad sa

atun palibot?
A. Wara kita ti mabul-an kang hilaw nga materyal sa
paghimo kang produkto.
B. Mangin mauswagun ang atun ekonomiya.
C. Duro ang mga mahimo nga produkto nga pwede
mabaligya kag magamit kang mga tawo.

5. Diin sa mga masunod ang nagapahayag kang pag-

amlig sa mga duna nga manggad sa palibot?
A. Pagtablug kang basura sa suba kag baybay.
B. Sobra nga paggamit kang mga kemikal ukon abono.
C. Pagtanum kang dugang nga mga puno sa palibot.

Dugangi

Ang palibot amo ang ginabul-an kang tanan nga

parangitan-an kang mga probinsiya. Paano mo dya
matipigan? Ilaragway sa papel ang puwede mo mahimo
para matipigan ang palibot.

9
 Taramdan kang mga Sabat

Himua Pauswaga Testingi

1. A Lain-lain ang sabat 1. Husto

2. C 2. Sala
Obraha A kag B
3. A 3. Husto
4. A Lain-lain ang sabat 4. Sala
5. C 5. Husto
Dugangi

Lain-lain ang sabat

References

Capunitan, Charity A., Galarosa, Walter F., Sampang, Rodel

C.(2015) Araling Panlipunan 3, Kagamitan ng Mag-aaral, pahina
330-336.

Capunitan, Charity A., Galarosa, Walter F., Sampang, Rodel C.

(2015) Araling Panlipunan 3, Gabay ng Guro, pahina 181-184.

10
11