Cikli i ujit
Duke vepruar kështu, uji kalon nëpër forma
Një diagram i detajuar që përshkruan ciklin
global të ujit. Drejtimi i lëvizjes së ujit
ndërmjet rezervuarëve priret drejt lëvizjes
lart përmes avullimit dhe lëvizjes poshtë
përmes gravitetit . Diagrami tregon
gjithashtu se si përdorimi i ujit tek njerëzit
ndikon ku ruhet uji dhe si lëviz ai.[1]
Cikli i ujit (ose cikli hidrologjik ose cikli
hidrologjik ), është një cikël
biogjeokimik që përfshin lëvizjen e
vazhdueshme të ujit në, mbi dhe nën
sipërfaqen e Tokës . Masa e ujit në Tokë
mbetet mjaft konstante me kalimin e kohës.
Megjithatë, ndarja e ujit në rezervuarët
kryesorë të akullit , ujit të ëmbël , ujit të
kripur dhe ujit atmosferik është i
ndryshueshëm dhe varet nga variablat
klimatikë . Uji lëviz nga një rezervuar në
tjetrin, si nga lumi në oqean , ose nga
oqeani në atmosferë. Proceset që nxisin
këto lëvizje
janë avullimi , transpirimi , kondensimi , res
hjet , sublimimi , infiltrimi , rrjedhja
sipërfaqësore dhe rrjedha nëntokësore.
të ndryshme: të lëngët, të ngurtë ( akull )
dhe avull . Oqeani luan një rol kyç në ciklin
e ujit pasi është burimi i 86% të avullimit
global. [2]
Cikli i ujit përfshin shkëmbimin e energjisë, i
cili çon në ndryshime të temperaturës . Kur
uji avullon, ai merr energji nga rrethina e tij
dhe ftoh mjedisin. Kur kondensohet, lëshon
energji dhe ngroh mjedisin. Këto
shkëmbime të nxehtësisë ndikojnë
në sistemin klimatik .
Faza avulluese e ciklit pastron ujin sepse
bën që kripërat dhe lëndët e tjera të ngurta
të grumbulluara gjatë ciklit të lihen pas.
Faza e kondensimit në atmosferë e mbush
tokën me ujë të ëmbël. Rrjedha e ujit të
lëngshëm dhe akullit transporton minerale
në të gjithë globin. Ai gjithashtu riformëson
tiparet gjeologjike të Tokës, përmes
proceseve duke
përfshirë erozionin dhe sedimentimin . Cikli
i ujit është gjithashtu thelbësor për
mirëmbajtjen e shumicës së jetës
dhe ekosistemeve në planet.
Veprimet e njeriut po ndikojnë shumë në
ciklin e ujit. Aktivitete të tilla
si shpyllëzimi , urbanizimi dhe nxjerrja
e ujërave nëntokësore po ndryshojnë
peizazhet natyrore ( ndryshimet e
përdorimit të tokës ) të gjitha kanë një efekt
në ciklin e ujit. [3] : 1153 Për më tepër, ndryshimi
i klimës po çon në një intensifikimin e ciklit
të ujit .
.
Përshkrim
Video e ciklit të ujit të Tokës (NASA) [5]
Procesi i përgjithshëm
Informacione të mëtejshme:
Cikli i ujit mundësohet nga energjia e
emetuar nga dielli. Kjo energji ngroh ujin në
oqean dhe dete. Uji avullohet si avujt e ujit
në ajër . Një pjesë e akullit dhe
borës sublimohet drejtpërdrejt në avujt e
ujit. Avullimi është uji i transpiruar nga
bimët dhe i avulluar nga toka. Molekula e
ujit H
2O ka masë molekulare më të vogël se
përbërësit kryesorë të atmosferës, azoti ( N
2) dhe oksigjen ( O
2) dhe për këtë arsye është më pak i
dendur. Për shkak të ndryshimit të
rëndësishëm në densitet, lëvizshmëria e
shtyn ajrin e lagësht më të lartë. Me rritjen
e lartësisë, presioni i ajrit zvogëlohet dhe
temperatura bie (shih ligjet e gazit ).
Temperatura më e ulët bën që avulli i ujit të
kondensohet në pika të vogla uji të
lëngshme, të cilat janë më të rënda se ajri
dhe të cilat bien nëse nuk mbështeten nga
një rrymë lart. Një përqendrim i madh i
këtyre pikave në një zonë të madhe në
atmosferë bëhet i dukshëm si re , ndërsa
kondensimi pranë nivelit të tokës
quhet mjegull .
Qarkullimi atmosferik lëviz avujt e ujit në
mbarë globin; grimcat e reve përplasen,
rriten dhe bien nga shtresat e sipërme
atmosferike si reshje . Një pjesë e reshjeve
bien si borë, breshër ose shi, dhe mund të
grumbullohen në akullnajat dhe akullnajat ,
të cilat mund të ruajnë ujin e ngrirë për
mijëra vjet. Shumica e ujit bie si shi përsëri
në oqean ose në tokë, ku uji rrjedh mbi
tokë si rrjedhje sipërfaqësore . Një pjesë e
këtij rrjedhjeje hyn në lumenj, me rrjedhën
e rrjedhës që lëviz ujin drejt oqeaneve.
Rrjedha dhe uji që dalin nga toka ( ujërat
nëntokësore ) mund të ruhen si ujëra të
ëmbla në liqene. Jo të gjitha rrjedhjet
derdhen në lumenj; një pjesë e madhe e tij
zhytet në tokë si infiltrim . Një pjesë e ujit
depërton thellë në tokë dhe
plotëson akuiferët , të cilët mund të ruajnë
ujërat e ëmbla për periudha të gjata
kohore. Një pjesë e infiltrimit qëndron afër
sipërfaqes së tokës dhe mund të depërtojë
përsëri në trupat ujorë sipërfaqësorë (dhe
në oqean) si shkarkim i ujërave
nëntokësore ose të merret nga bimët dhe
të transferohet përsëri në atmosferë si avujt
e ujit nga transpirimi . Disa ujëra
nëntokësore gjejnë hapje në sipërfaqen e
tokës dhe dalin si burime të ujërave të
ëmbla. Në luginat e lumenjve dhe fushat e
përmbytjeve , shpesh ka shkëmbim të
vazhdueshëm të ujit ndërmjet ujërave
sipërfaqësore dhe ujërave nëntokësore
në zonën hiporeike . Me kalimin e kohës,
uji kthehet në oqean, për të vazhduar ciklin
e ujit.
Oqeani luan një rol kyç në ciklin e ujit.
Oqeani mban "97% të totalit të ujit në
planet; 78% e reshjeve globale ndodhin
mbi oqean dhe është burimi i 86% të
avullimit global". [2]
Proceset që çojnë në lëvizje dhe ndryshime Avullimi total vjetor arrin në afërsisht
fazore në ujë 505,000 km 3 (121,000 cu mi) ujë,
434,000 km 3 (104,000 cu mi) nga të
Proceset e rëndësishme fizike brenda ciklit
cilat avullohen nga oqeanet. [10] 86% e
të ujit përfshijnë si më poshtë (sipas rendit
avullimit global ndodh mbi oqean. [11]
alfabetik):
 Infiltrimi : Rrjedhja e ujit nga sipërfaqja e
tokës në tokë. Pasi të infiltrohet, uji
bëhet lagështi tokësore ose ujëra
nëntokësore. [12] Një studim i fundit
global duke përdorur izotope të
qëndrueshme ndaj ujit, megjithatë,
tregon se jo e gjithë lagështia e tokës
është njëlloj e disponueshme
për rimbushjen e ujërave
nëntokësore ose për transpirimin e
bimëve. [13]
 Perkolimi : Uji rrjedh vertikalisht nëpër
tokë dhe shkëmbinj nën ndikimin
e gravitetit .
 Advection : Lëvizja e ujit nëpër
 Reshjet : avujt e kondensuar të ujit që
atmosferë. [6] Pa adveksion, uji që
bien në sipërfaqen e Tokës. Shumica e
avullonte mbi oqeane nuk mund të
reshjeve ndodhin në formën e shiut ,
precipitonte mbi tokë. Lumenjtë
por gjithashtu
atmosferikë që lëvizin vëllime të mëdha
përfshijnë borën , breshrin , pikat e
të avullit të ujit në distanca të gjata janë
mjegullës , gropën dhe shiun .
një shembull i avekcionit. [7]
 Kondensimi : Shndërrimi i avullit të ujit
në pika të lëngshme uji në ajër, duke
krijuar re dhe mjegull. [8]
 Avullimi : Transformimi i ujit nga faza e
lëngshme në gaz ndërsa lëviz nga toka
ose trupat ujorë në atmosferën e
sipërme. [9] Burimi i energjisë për avullim
është kryesisht rrezatimi diellor .
Avullimi shpesh përfshin në mënyrë
implicite transpirimin nga bimët ,
megjithëse së bashku ato quhen në
mënyrë specifike si evapotranspirim .