1

Quản trị thuế trong

doanh nghiệp
Trình bày: Nguyễn Tư Diễn
Tax Manager, tập đoàn bán lẻ đa quốc gia

Tax workshop – CMA

Vietnamhttps://www.facebook.com/CMAVNPage
HCMC, tháng 4 năm 2024
Quản trị thuế (Tax Management)

Nội dung Trang

Vì sao phải quản trị thuế ? 3

Áp lực quản lý rủi ro thuế 5

Khuôn khổ kiểm soát rủi ro về thuế (Tax Risk 11

Control Framework)
Một số gợi ý để xử lý các vấn đề thuế 21

Một số thách thức thuế gần đây 27

Vì sao phải quản trị
thuế ?
Vì sao phải quản trị thuế ?

Một số xu hướng tác động

▪ Ngành thuế và cơ quan điều tra tăng cường ▪ Yêu cầu về tính minh bạch và các loại báo


Cơ quan cáo, giải trình (hệ số K, đối chiếu dữ liệu
quản lý HĐĐT (CV 1798 v/v rà soát HĐ của 524
quản lý hóa đơn đầu vào đầu ra, các yêu cầu thống
DN có rủi ro cao về thuế và HĐ, CV 485 Ngừng
ngày càng kê khác…).
kê khai bổ sung theo đề nghị CQ điều tra)
khắt khe ▪ Kỳ vọng vào sự tham gia, giám sát của
▪ Kết luận tranh kiểm tra với quan điểm chặt hơn HĐQT.
hơn. ▪ Tập trung vào việc kiểm soát và hệ thống
▪ CQT tăng cường yêu cầu giải trình, cung cấp


tài liệu, trao đổi thông tin, gia tăng kiểm tra
Thuế hiện ▪ Thay đổi luật pháp nội địa và toàn cầu
tại bàn, mở rộng phạm vi kiểm tra, thanh tra
là mối BEPS/ GMT.
liên ngành (bảo hiểm).
quan tâm ▪ Tác động của thuế ngày càng không chắc
▪ Cải cách thuế: Hoạt động thương mại điện chiến chắn và có nhiều vấn đề tranh cãi.
tử, kinh doanh trên nền tảng số| giao dịch lược ▪ Tập trung vào các bên liên quan rộng hơn
xuyên biên giới 1 cách dễ dàng nhưng không
cần phải thành lập pháp nhân hiện diện tại từng
Quốc gia (Google, Meta,…) => được yêu cầu
đăng ký và kê khai trên 1 cổng thông tin của Cơ Các tổ

quan thuế xây dựng và trụ cột 2: GMT
▪ Ngày càng nhiều bên liên quan có tác động
ảnh hưởng và quan tâm hơn đến thuế. Ngoài ra,
nhiều công ty đã và đang nghiên cứu áp dụng
công nghệ vào thuế (Automatic Matching
invoice)

▪ Xem xét lại chiến lược thương mại.
chức ▪ Những thay đổi trong hệ thống tài chính cơ
đang bản và các hệ thống khác cũng như việc áp
chuyển dụng công nghệ mới (hệ thống matching
invoice, hệ thống xuất hóa đơn từ máy tính
đổi
tiền, xuất hóa đơn tại các trạm xăng…)

Áp lực quản lý rủi ro thuế: Quản lý rủi ro thuế một cách rõ ràng và tự tin?
Áp lực quản lý rủi ro
thuế
Quản lý rủi ro thuế một
cách rõ ràng và tự tin
Quản lý rủi ro thuế một cách rõ ràng và tự tin
Quản trị hiệu quả và quản lý rủi ro được thực hiện thông qua khung
kiểm soát rủi ro thuế mạnh mẽ

Khung kiểm soát rủi ro thuế đặt ra các công cụ hoạt động, kỹ thuật và sắp xếp tổ chức để đảm bảo tất cả
rủi ro về thuế được xác định, đánh giá, hiểu rõ và có các biện pháp ứng phó thích hợp để giảm
thiểu tác động của mọi rủi ro.

Quản trị phối hợp và quản lý rủi ro tối đa hóa tự động hóa
Bên ngoài

Nhà đầu tư, người cho vay, khách hàng, Báo cáo thuế – báo cáo thuế hiệu quả và nhất quán, bao gồm chiến lược thuế, báo Ban quản trị
nhân viên, cơ quan thuế, toàn xã hội cáo tài chính, hồ sơ khai thuế và các thông tin công khai khác

Chiến lược và quản trị thuế – chiến lược thuế, chính sách thuế, ủy ban thuế, Ban điều hành
Hội đồng quản trị, Giám đốc các quy trình ra quyết định quan trọng, giám sát hồ sơ rủi ro hiện tại và khẩu vị rủi
ro mới
tài chính, Ủy ban kiểm toán
Nhân tố bên trong

Xử lý tự động
Trưởng phòng Tài chính Khối, Quản lý rủi ro thuế – khuôn khổ kiểm soát các rủi ro thuế hiện
có; Quy trình xác định và báo cáo rủi ro mới
Thuế Tập đoàn, Nhân sự
Cơ quan thuế
Quản lý thuế – con người, quy trình và hệ thống để hỗ trợ tư
Thuế tập đoàn, Nhân sự, vấn và tuân thủ kinh doanh hiệu quả
Trung tâm chia sẻ DV Kiểm toán nội bộ

Đảm bảo thuế – đánh giá khách quan về hiệu quả của việc
Kiểm toán thiết kế và vận hành các biện pháp kiểm soát thuế Kinh doanh & chức năng
nội bộ

1. Thu thập, đánh giá và giải quyết một lần

2. Giám sát và đánh giá chiến lược tập trung
Mục tiêu
3. Tối đa hóa tự động hóa – giảm thiểu gián đoạn
4. Sử dụng và triển khai thường xuyên

6
Quản lý rủi ro thuế một cách rõ ràng và tự tin
Các yếu tố quyết định hình thức khung kiểm soát rủi ro thuế

Mức độ trưởng thành Ngành nghề doanh

của chức năng thuế nghiệp đang hoạt động

Mức độ quản lý
cấp cao tập trung Quy mô của doanh
vào quản trị thuế và nghiệp
quản lý rủi ro

Mức độ quan tâm của Cơ

quan thuế về quản trị thuế
và quản lý rủi ro

7
 Hiệu quả của chức năng thuế
Best practice checklist
Để xem xét liệu bạn có đang vận hành chức năng
thuế theo thông lệ tốt nhất trong tổ chức của mình
hay không, bạn nên cho điểm từng nhận định bên
dưới dựa trên 5 – hoàn toàn đồng ý; 4 – đồng ý; 3
– đồng ý một phần; 2 – không đồng ý; 1 – hoàn
toàn không đồng ý
Điểm (tối đa 250):
▪ 200 – 250: Bạn đang vận hành phương pháp
tốt nhất trong nhiều lĩnh vực
▪ 150 – 200: Bạn đang vận hành phương pháp
tốt nhất ở một số lĩnh vực
▪ 100 – 150: Bạn có thể làm được nhiều việc
hơn nữa
▪ Dưới 100: Còn nhiều việc bạn nên làm
Nội Tuyên bố Điểm
dung
Chiến Chúng tôi biết chúng tôi phải trả/hoàn những loại thuế nào (tổng số tiền đóng góp thuế của chúng tôi).
lược Chúng tôi đã thống nhất cách tiếp cận của chúng tôi về trách nhiệm doanh nghiệp liên quan đến thuế.
Chúng tôi hiểu quan điểm chung của chúng tôi đối với việc lập kế hoạch thuế.
Chúng tôi có một chiến lược thuế được ghi lại.
Chiến lược thuế được thảo luận/thỏa thuận ở cấp hội đồng quản trị ít nhất mỗi năm một lần.
Chúng tôi biết các lĩnh vực trọng tâm chính của mình trong việc quản lý thuế
Cấu trúc Cấu trúc của chức năng thuế hỗ trợ việc thực hiện chiến lược thuế.
chức Cấu trúc của chức năng thuế phù hợp với hoạt động kinh doanh.
năng Xác định rõ ràng chức năng thuế chịu trách nhiệm về những gì - loại thuế nào.
thuế Cấu trúc đủ linh hoạt để đối phó với sự thay đổi đang diễn ra
Con Chúng tôi có đủ nguồn lực về thuế để thực hiện chiến lược thuế.
người Nhân viên phụ trách thuế có những kỹ năng phù hợp để thực hiện chiến lược thuế.
Nhân viên thuế đang tiếp tục phát triển kỹ năng của họ.
Khả Người đứng đầu bộ phận thuế có quyền truy cập vào hội đồng quản trị.
năng Người đứng đầu bộ phận thuế là đại sứ hiệu quả về thuế trong doanh nghiệp.
lãnh đạo Người đứng đầu bộ phận thuế rất giỏi quản lý sự thay đổi.
Người đứng đầu bộ phận thuế là người quản lý hiệu quả chức năng thuế.
Kiểm Những người tham gia quản lý rủi ro thuế hiểu rõ thái độ của chúng ta đối với rủi ro thuế.
soát/ Chúng tôi có chính sách rủi ro về thuế được ghi lại.
quản lý Chúng tôi hiểu những rủi ro chính về thuế trong kinh doanh nằm ở đâu.
rủi ro Chúng tôi đã đánh giá các biện pháp kiểm soát thuế xung quanh những rủi ro chính.
Chúng tôi đã đưa ra các biện pháp kiểm soát thích hợp để quản lý những rủi ro này.
Chúng tôi giám sát hoạt động của các kiểm soát chính.
Bộ phận thuế biết rõ quan điểm tuân thủ thuế thu nhập doanh nghiệp của toàn tập đoàn.
Quy Chúng tôi có một quy trình đánh giá các ý tưởng lập kế hoạch thuế.
trình Chúng tôi đã lập sơ đồ các quy trình chính để quản lý thuế (bao gồm các quy trình kế toán thuế và
tuân thủ).
Chúng tôi đã xem xét các quy trình thiếu hiệu quả.
Chúng tôi đã triển khai các quy trình mới ở những nơi còn kém hiệu quả.
Chúng tôi có những người có kỹ năng phù hợp để vận hành các quy trình.
Chúng tôi theo dõi và xem xét các quy trình của mình một cách thường xuyên.
Dữ liệu Chúng tôi có dữ liệu tốt để dự báo thuế.
Chúng ta có thể dễ dàng có được dữ liệu cần thiết cho kế toán thuế.
Chúng ta có thể dễ dàng có được thông tin cần thiết cho việc tuân thủ thuế.
Chúng tôi nhận dữ liệu ở định dạng chuẩn.
Có một quy trình kiểm toán thích hợp từ tài khoản đến tờ khai thuế
Công Chúng tôi sử dụng hệ thống công nghệ thuế để lập số liệu thuế và có người chịu trách nhiệm cụ
nghệ thể về các vấn đề thuế CNTT.
Hệ thống công nghệ thuế của chúng tôi được tích hợp với nhau & tích hợp với hệ thống tài chính.
Chúng tôi không sử dụng bảng tính/email làm cách thu thập dữ liệu thuế.
Chúng tôi không mất nhiều thời gian để nhập lại thông tin.
Chúng tôi lưu trữ thông tin trong hệ thống quản lý dữ liệu điện tử.
Tryền Chúng tôi biết các bên liên quan chính trong nội bộ và bên ngoài về thuế là ai.
thông Chúng tôi có một kế hoạch chính thức để liên lạc với các bên liên quan.
Các bên liên quan hiểu rõ chiến lược thuế vì nó tác động đến họ
Chúng tôi hiểu họ cần gì từ bộ phận thuế và bộ phận thuế cần gì ở họ.
8
Chúng tôi liên lạc thường xuyên với các bên liên quan (bao gồm cả cơ quan thuế).
Tổng điểm
Hiệu quả của chức năng thuế
Đặc điểm của môi trường kiểm soát

1. Văn hóa và quan điểm

BLĐ

10. Đảm bảo 2. Trách nhiệm cá nhân

customer
3. Các quy processes
trình thuế quan trọng được
9. Bài học kinh xác định và hiểu rõ ràng
nghiệm

4. Rủi ro trọng yếu được xác

8. Chương trình khắc phục
định và đánh giá

7. Các vấn đề hoặc sự

5. Khẩu vị rủi ro
kiện được xác định và
báo cáo 6. Các biện pháp kiểm
soát chính được thiết lập và
vận hành

Thực tiễn tốt nhất

Đánh giá hiện trạng

9
Tóm tắt các ý chính

— Khung kiểm soát nội bộ: Khái niệm, Mục tiêu và sự phối hợp chức năng các
phòng ban
— Các yếu tố quyết định hình thức khung kiểm soát rủi ro thuế: Mức độ trưởng
thành, Ngành nghề, Quy mô doanh nghiệp, Mức độ quan tâm của cấp quản lý
và Mức độ quan tâm của Cơ quan thuế.
— Hiệu quả của chức năng thuế
— Thực tiễn tốt nhất
— 10 Đặc điểm của môi trường kiểm soát

10
Khung kiểm soát thuế:
quy trình, con người
và hệ thống
Tax control framework:
process, people and
systems
“If you can’t measure it, you can’t
improve it.”
— Peter Drucker management consultant and author
 Quy trình
Quản trị rủi ro thuế – chúng ta giám sát rủi ro thuế như thế nào?

Xác định rủi ro về thuế – chúng ta đang cố gắng quản lý điều gì? Khung
Khẩu vị rủi ro về thuế – những rủi ro nào chúng ta sẵn sàng chấp nhận
kiểm soát
rủi ro thuế
Quản lý rủi ro thuế - Phân chia nhiệm vụ – ai chịu trách nhiệm về việc gì?
Quy trình
Quy trình quản lý rủi ro thuế – chúng ta thực hiện quản lý rủi ro như thế nào?

Rủi ro về thuế là rủi ro:

Xác định rủi • Tổn thất tài chính dưới hình thức tăng chi phí thuế, tiền lãi và tiền phạt;
• Kết quả thương mại dưới mức tối ưu do bỏ lỡ cơ hội sắp xếp cơ cấu một cách hiệu quả; Và
ro về thuế • Khả năng đạt được mục tiêu bị hạn chế do danh tiếng và mối quan hệ với các bên liên quan bị
tổn hại (ví dụ: cơ quan thuế).

Rủi ro về thuế và
các động lực chính
là gì?
Có hai nguyên nhân chính gây ra rủi ro về thuế:
1. Xét đoán – liên quan đến sự hiểu biết và giải thích luật thuế và thể hiện ở rủi ro tư vấn và lập kế
hoạch thuế; Và
2. Hoạt động - liên quan đến các quy trình, con người và hệ thống được áp dụng để quản lý rủi ro về
thuế và biểu hiện là rủi ro tuân thủ thuế.

Vai trò của chức năng thuế là:

• Giúp ban quản lý cấp cao hiểu và đặt ra mức rủi ro thuế chấp nhận của mình (tax risk
appetite), có tính đến cả khía cạnh xét đoán và hoạt động của rủi ro thuế; Và
• Quản lý hồ sơ rủi ro thuế để duy trì mức rủi ro thuế này trực tiếp liên quan đến các hoạt
động thuế mà bộ phận thuế chịu trách nhiệm hoặc gián tiếp thông qua làm việc với các bên
khác (ví dụ: nhà cung cấp dịch vụ thuê ngoài, doanh nghiệp, các chức năng khác của nhóm)..
 Quy trình
Nhận diện rủi ro thuế chi tiết
Nguyên nhân và chẩn đoán Phức tạp
Bên trong Bên ngoài
▪ Thiếu nguồn lực ▪ Những thay đổi trong thực tiễn thị trường
▪ Ưu tiên của doanh nghiệp ▪ Sự thay đổi của mô hình kinh doanh
▪ Chất lượng kiểm soát nội bộ ▪ Môi trường thuế/pháp lý
▪ Năng lực nhân sự nội bộ ▪ Những thay đổi của người phụ trách

Đơn giản

KIẾN THỨC Mô hình chẩn đoán xác định rủi ro CÔNG NGHỆ Mô hình cho thấy
mối quan hệ giữa
Toàn bộ thị trường quan điểm tổ
Các vấn chức về rủi ro và

Hiểu biết
3 đề mang kiến thức cần
Trình độ cao thiết để duy trì
tính hệ
thống các mục tiêu của
tổ chức. Theo đó,
khi mức độ quản
Bộ phận Phân khúc/thực lý rủi ro tăng lên
tiễn sử dụng và thì cần phải có sự
Thông tin 2 hồ sơ thuế Trung bình gia tăng tương
ngành ứng về mức độ
hiểu biết để cung
Người nộp thuế đơn lẻ cấp thông tin và
chứng minh cho
Xác định rủi ro theo các rủi ro chiến
từng trường hợp lược được xác
Dữ liệu 1 sau khi xảy ra hành Cơ bản định để xử lý.
vi không tuân thủ

Source: OECD – Compliance

Giao dịch Tổng hợp Chiến lược Risk Management

TRỌNG TÂM
 Quy trình
Phương pháp quản lý rủi ro thuế
Cách tiếp cận
Về mặt hình thức, quản lý rủi ro tuân thủ là một quy trình có cấu trúc để xác định, đánh giá, xếp hạng và xử lý các
rủi ro tuân thủ thuế một cách có hệ thống (ví dụ: không đăng ký, không báo cáo đúng nghĩa vụ thuế, v.v.). Giống
như quản lý rủi ro nói chung, đây là một quá trình lặp đi lặp lại bao gồm các bước được xác định rõ ràng để hỗ trợ
việc ra quyết định được cải thiện.

Các nghĩa vụ chính của người nộp thuế: Đánh

giá kết quả tuân thủ

Đăng ký thuế Nộp hồ sơ kịp Báo cáo thông tin Nộp nghĩa vụ
thời đầy đủ và chính thuế đúng thời
xác hạn

Xác định rủi ro

Môi trường bên Năng lực nội bộ

ngoài (chính trị-xã
Đánh giá và ưu tiên
Giám sát (công nghệ, cơ cấu
hội, luật pháp, bối hiệu suất so tổ chức, kỹ năng,
cảnh kinh tế, v.v.) với kế hoạch v.v.)
Phân tích nguyên nhân gốc rễ

Xác định chiến lược xử lý

Lập kế hoạch & thực hiện

Source: OECD – Compliance Risk Management
 Quy trình
Khẩu vị rủi ro về thuế
Áp dụng khẩu vị rủi ro
Mối quan hệ giữa các khái niệm quản lý rủi ro quan trọng

✓ Các yêu cầu cụ thể về thuế ngày càng tăng, ví dụ: tránh thuế, quy tắc thực hành và ứng xử, các báo
cáo, giải trình…
✓ Cần phản ánh sự cân bằng của các áp lực: giá trị, sự tuân thủ, danh tiếng
✓ Những cân nhắc chính:
▪ Không giới hạn trong thuế TNDN, ví dụ: thuế VAT, thuế tiêu thụ đặc biệt…
▪ Đánh giá tác động đến các đối tác và nhân viên
▪ Có thể khác nhau tùy theo doanh nghiệp, khu vực, quốc gia
✓ Cần hiểu các giới hạn và tác nhân gây leo thang liên quan đến các quyết định mới.
 Quy trình
Ma trận rủi ro về thuế
Một số gợi ý để xử lý các vấn đề thuế
Impact
Deal with the uncertain tax position Negligible Minor Significant Major Severe
Ảnh hưởng tài chính
▪ Dự phòng cho vị thuế ▪ Nâng cao vị thế thuế Almost TP-:
thuế không chắc chắn ▪ Xác nhận/hướng dẫn từ Certain Mamagement
fee
▪ Giải quyết theo từng CQT
Ngưỡng

Likely All Taxes: CIT/VAT: Stock + PIT:

trường hợp ▪ Thông báo, làm việc với Change of Correction Expart
CQT? Tax + TP: Trade
regulations transaction
Nộp thuế/chấp nhận rủi ro Phân tích lợi ích chi phí

Likelihood
Possible PIT: Trade VAT: Later CIT:Exp CIT/TP: Bad
discount to income without debt
Household Invoice

Thấp Cao Unlikely Tax risk PIT: Revised CGT: Offshore CIT:
Khả năng xảy ra rating: loss
position
PIT returns capital transfer Business
cooperation
project
Chance of Occurence
For future events For historical events
Rare Tax Inv: IT systems
Level Rating Percentage Range compliance:
Time
from to Invoice
Verification
1 Low 1% 25% Or > 5 years
2 Medium 26% 50% 3-5 years
3 High 51% 75% 1-3 Years
4 Very High 76% 100% < 1 years
Low Low Med Med- High
Financial Risk im pact Med Hi
Im pact Range Unit of
Level Rating Im pact from to Measurem ent
1 Low Profitability GP + OI (GP3) - 2.60% Percentage
EBITDA - 2 BVND
Net Profit (NPAT) - 5.7 BVND
2 Medium Profitability GP + OI (GP3) 2.61% 5.21% Percentage
EBITDA 3 3 BVND
Net Profit (NPAT) 6.7 11.4 BVND
3 High % Sales Grow th 5.22% 7.81% Percentage
EBITDA 4 5 BVND
Net Profit (NPAT) 11.5 17.1 BVND
4 Very High Profitability GP + OI (GP3) 7.82% ∞ Percentage
EBITDA 6 ∞ BVND
Net Profit (NPAT) 17.2 ∞ BVND

Tổ chức, kiểm soát & quản trị công tác
kế toán thuế
Ban hành hệ thống
quy chuẩn, KSNB và
biểu mẫu tác nghiệp
▪ Quy chế, quy định kiểm soát
và tính giá hàng tồn kho,
khấu hao, giá thành…
▪ Quy chế lương, thanh toán
công tác phí, làm thêm giờ và
các khoản chi khác cho NLĐ
▪ Quy chế thương mại, tài
chính…, chiết khấu, thanh
toán, trích lập dự phòng, chi
phí trích trước…
Phân công, phân
nhiệm và yêu cầu
thực thi rõ ràng
▪ Đối chiếu công việc các nhân
viên với nhau;
▪ Tự đối chiếu công việc thực
hiện.
Quy trình
Kiểm soát kết quả kê
khai báo cáo thuế,
kiểm chứng thông tin,
nghiệm thu kết quả CV
▪ Kiểm soát kết quả kê khai
báo cáo thuế hàng THÁNG /
QUÝ với thực tế phát sinh
▪ Sổ sách kế toán, kiểm soát &
dự báo doanh thu / CP / lợi
nhuận / thuế tạm tính QUÝ
▪ Hình thành và kiểm soát quy
chuẩn hồ sơ với từng loại
nghiệp vụ đặc thù
▪ Đánh giá, nghiệm thu kết quả
của nhân sự
 Con người
Khung kiểm soát rủi ro thuế
Văn hóa là nền tảng cho tất cả các thành phần của khuôn khổ kiểm soát rủi ro thuế và là nền tảng để xây
dựng khuôn khổ này

Hội đồng quản trị và ban điều hành cần đi đầu trong việc thiết lập văn hóa quản lý rủi ro mạnh mẽ

Cần có mức độ đào tạo và giao tiếp phù hợp để đảm bảo nhân viên hiểu những gì được mong đợi ở họ

Nhân viên cần có khả năng nói ngôn ngữ định hướng kiểm soát và quản lý rủi ro của các cơ quan quản lý, cơ quan
thuế, kiểm toán viên nội bộ và bên ngoài và các chuyên gia quản lý rủi ro

Việc giám sát, trách nhiệm giải trình và đánh giá hiệu quả hoạt động sẽ củng cố các giá trị và góp phần tạo nên văn
hóa rủi ro thuế mạnh mẽ

Hệ thống

Ban quản lý cần xem xét định kỳ sự phù hợp của cơ sở hạ tầng CNTT và cấu hình của nó đối với thuế

Ban quản lý cần đánh giá các rủi ro tiềm ẩn liên quan đến CNTT đối với các quy trình thuế và xác định sự phụ thuộc
giữa việc sử dụng công nghệ trong quy trình thuế và các biện pháp kiểm soát do công nghệ tạo ra

Các hoạt động kiểm soát thuế cần phải phù hợp với các biện pháp kiểm soát cấp đơn vị đã được thiết lập

Ban quản lý nên biết về phần mềm dành riêng cho thuế có thể giảm rủi ro và giải phóng nguồn lực cho các khía cạnh
tuân thủ khác

Quy trình làm việc và các hệ thống liên quan đến báo cáo có thể được sử dụng để tự động hóa và thực hiện các quy trình
báo cáo và giám sát quản lý rủi ro thuế hiệu quả hơn
 Hệ thống
Khung kiểm soát rủi ro thuế
Hệ thống - Tiến trình quản lý hồ sơ chứng từ, báo cáo thuế

Khả năng sử dụng và áp dụng giải pháp quản lý cổng thông tin thuế
Một nhà quản lý thuế (Tax portal System)
hiện đại xử lý lượng
Người yêu cầu
thông tin khổng lồ. (Tax ownership)
IT không còn phải giúp
Vấn đề là ở chỗ nhận đỡ Thuế, giờ đây họ có
thể thực hiện công việc
được dữ liệu này một hàng ngày của mình
cách kịp thời và có thể
truy xuất thông tin bạn Kéo và thả Nền tảng
Kết nối truy vấn dữ thuế hỗ trợ
cần khi cần. Excel tới liệu hỗ trợ mô hình ứng
ERP báo cáo đặc dụng
biệt
Tóm tắt các ý chính

— Khung kiểm soát rủi ro thuế

— Xác định rủi ro về thuế
— Nhận diện rủi ro thuế chi tiết
— Khẩu vị rủi ro về thuế
— Ma trận rủi ro về thuế
— Tổ chức, kiểm soát & quản trị công tác kế toán thuế
— Khung kiểm soát rủi ro thuế: Con người và Hệ thống
— Tiến trình quản lý hồ sơ chứng từ thuế

20
Một số gợi ý để xử lý
các vấn đề thuế
 Thu mua nông lâm thủy sản từ nông dân
Bên bán là đối tượng được áp dụng mẫu 01 (Khoản 2, Điều 4, Thông tư 96/2015):
• Mua hàng hóa là nông, lâm, thủy sản của người sản xuất, đánh bắt trực tiếp bán ra;
• Mua sản phẩm thủ công làm bằng đay, cói, tre, nứa, lá, song, mây, rơm, vỏ dừa, sọ dừa hoặc nguyên liệu tận dụng từ
sản phẩm nông nghiệp của người sản xuất thủ công không kinh doanh trực tiếp bán ra;
• Mua đất, đá, cát, sỏi của hộ, cá nhân tự khai thác trực tiếp bán ra;
• Mua phế liệu của người trực tiếp thu nhặt;
• Mua tài sản, dịch vụ của hộ, cá nhân không kinh doanh trực tiếp bán ra;
Rủi ro: Không • Mua hàng hóa, dịch vụ của cá nhân, hộ kinh doanh (không bao gồm các trường hợp nêu trên) có mức doanh thu dưới
được phép ngưỡng doanh thu chịu thuế giá trị gia tăng (100 triệu đồng/năm)
lập bảng kê
hoặc Doanh Nghĩa là: Các trường hợp được lập bảng kê tóm gọn như sau:
thu vượt • Mua hàng hóa của người dân tự sản xuất, đánh bắt trực tiếp bán ra
ngưỡng
• Mua tài sản, dịch vụ của hộ, cá nhân không kinh doanh trực tiếp bán ra
• Mua hàng hóa, dịch vụ của cá nhân, hộ kinh doanh có mức doanh thu dưới 100 triệu/năm

Đối tượng Đối tượng cụ thể Hàng hóa Giá trị mua bán Hồ sơ chứng từ Hồ sơ bổ sung đề nghị bổ sung
Hợp tác xã/ hộ kinh Nông lâm 2021: 21,599,423,164 Hợp đồng, hóa đơn, Giấy chứng nhận đăng ký kinh
Tổ chức có
doanh thủy sản; 2022: 10,951,358,808 chứng từ thanh toán phù doanh
hoạt động kinh
Hàng hóa hợp
doanh
khác
Cá nhân kinh Nông lâm 2021: 279,595,687,582 Hợp đồng, hóa đơn, Giấy chứng nhận đăng ký kinh
doanh thủy sản 2022: 145,137,877,420 chứng từ thanh toán phù doanh
hợp
Cá nhân sản xuất, Bảng kê, chứng từ thanh Xác nhận địa phương:
đánh bắt trực tiếp toán phù hợp • Đối tượng sản xuất, đánh bắt
Cá nhân doanh trực tiếp với mức doanh số
thu vượt phù hợp với mức Cty thu
100tr/năm mua, hoặc
• Đối tượng sản xuất, đánh bắt
trực tiếp và không có hoạt
động thu gom, thu mua (ví dụ
như đối tượng bán tại chợ,
thương lái)
 Hóa đơn của doanh nghiệp rủi ro về mua bán hóa đơn
Biện pháp ngăn ngừa
1. Cần truyền đạt thông tin xuống tất cả các bộ phận về tính nghiêm trọng của vấn đề và có
chế tài xử lý đối với trường hợp không tuân thủ
1. Tính nghiệm trọng vấn đề: Các rủi ro đối với Công ty:
▪ Kê khai hồ sơ khai thuế bị sai sót, có thể dẫn tới phạt hành chính, phạt chậm nộp.
▪ Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng đối với hành vi sử dụng hóa đơn không
hợp pháp, sử dụng không hợp pháp hóa đơn. Ngoài ra, chi phí mua hàng hóa dịch vụ không
được trừ, thuế giá trị gia tăng đầu vào không được khấu trừ.
▪ Ảnh hưởng tiêu cực tới việc phân loại doanh nghiệp rủi ro từ cơ quan thuế do sử dụng hóa
đơn bất hợp pháp.
▪ Ảnh hưởng tới hình ảnh công ty.
▪ Tăng khối lượng công việc của các bộ phận liên quan
2. Truyền đạt thông tin: Tổ chức đào tạo về vấn đề nêu trên để các phòng ban nhận thức rõ tới
từng nhân viên.
3. Chế tài xử phạt: Đề xuất là hoàn lại số tiền thanh toán theo hóa đơn và các khoản phạt, chậm
nộp liên quan
 Hóa đơn của doanh nghiệp rủi ro về mua bán hóa đơn
Biện pháp ngăn ngừa
2. Thường xuyên kiểm tra, cập nhật các doanh nghiệp có rủi ro cao về hóa đơn, các doanh
nghiệp mua bán hóa đơn, đưa ra checklist về doanh nghiệp có rủi ro cao về thuế
1. Kiểm tra trước khi giao dịch: danh sách doanh nghiệp bỏ địa chỉ kinh doanh, mua bán hóa
đơn, rủi ro cao về hóa đơn: Bộ phận thuế cập nhật và gửi rộng rãi tới tất cả các phòng ban
và hướng dẫn cách tra cứu.
2. Trước khi ký hợp đồng mua bán với Nhà cung cấp, thực hiện các biện pháp kiểm tra doanh
nghiệp có rủi ro theo checklist đính kèm (xem phụ lục Công văn số 1873/TCT-TTKT ngày
01/6/2022 ). Lưu ý là không thể kiểm tra hết các dấu hiệu theo checklist, khuyến khích kiểm
tra nhiều thông tin nhất có thể. Nếu thấy có dấu hiệu nghi vấn, cần thông tin lại với bộ phận
thuế để kiểm tra thêm.
3. Ký hợp đồng, đàm phán rõ ràng về thủ tục mua bán liên quan như: thông tin tài khoản, biên
bản giao nhận hàng hóa, biên bản nghiệm thu dịch vụ, hồ sơ thanh toán...Lưu ý lưu trữ đầy
đủ hồ sơ chứng từ mua bán nêu trên. Đây là hồ sơ chứng từ cần thiết để bảo vệ MM trong
trường hợp có mua bán thật nhưng sau thời điểm giao dịch, NCC không còn hoạt động.
4. Nếu là đối tác giao dịch lần đầu thì yêu cầu cung cấp bản Scan/fax các tài liệu giấy chứng
nhận đăng ký doanh nghiệp/ Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh và hồ sơ pháp lý như giấy
ủy quyền (trong trường hợp người ký không phải là người đại diện theo pháp luật) .
 Hóa đơn của doanh nghiệp rủi ro về mua bán hóa đơn
Biện pháp ngăn ngừa
3. Chỉ nhận hóa đơn của các đối tác trực tiếp giao dịch, tuyệt đối không được thực hiện một
trong các hành vi sau:
1. Cá nhân thực hiện cung cấp hàng hóa dịch vụ cho Cty và có thỏa thuận là cá nhân đó cung
cấp hóa đơn GTGT, hóa đơn dưới tên Công ty.
2. Công ty cung cấp hàng hóa, dịch vụ cho Cty nhưng đối tượng xuất hóa đơn (thông tin người
bán trên hóa đơn) cho Cty là một công ty khác
3. Không chấp nhận hóa đơn chỉ có file giấy. Yêu cầu người bán phải cung cấp hóa đơn bao
gồm cả file mềm (soft copy) dưới định dạng XML.
4. Không giao dịch với các Công ty mà trên thực tế không thấy hoạt động, hiện diện tại địa chỉ
đăng ký như không có văn phòng, bảng hiệu, nhân viên….hoặc các công ty mà hàng hóa
dịch vụ cung cấp cho Cty nhưng thực tế sẽ không có khả năng hay năng lực cung cấp được.

4. Xử lý trong trường hợp phát hiện hóa đơn bất hợp pháp, doanh nghiệp mua bán hóa đơn
1. Trong trường hợp phát hiện ra NCC bỏ trốn, không liên lạc được hoặc có thông tin về hóa
đơn bất hợp pháp thì phải thông báo ngay lập tức cho team thuế để có các biện pháp xử lý
phù hợp. Lưu ý càng xử lý trễ thì thiệt hại cho Cty sẽ càng lớn
2. Tiếp theo trường hợp 1 nêu trên, thực hiện rà soát lại các giao dịch trong quá khứ xem có
phát sinh với NCC mua bán hóa đơn không để tổng hợp lại thông tin cho team thuế xử lý.
3. Trong trường hợp cơ quan thuế phát hiện và yêu cầu giải trình, phối hợp với bộ phận thuế để
làm việc hiệu quả.
Các chất vấn trong kiểm tra thuế
Các yêu cầu đối chiếu

Công việc đối chiếu

cần thực hiện định kỳ
và Hằng năm cần đối
chiếu nghĩa vụ thuế với
cơ quan thuế để đảm
bảo không còn khoản
nợ thuế, phát hiện các
lỗi trong việc kê khai,
sumit hồ sơ thuế
Một số thách thức
thuế gần đây
 Quy trình
Quản lý rủi ro và lập kế hoạch
Quản lý thuế dựa trên rủi ro ở Việt Nam

Hệ thống đánh giá rủi ro

Theo Thông tư 31/2021/TT-BTC

Đánh giá tuân thủ của Xếp hạng rủi ro hồ sơ
người nộp thuế người nộp thuế
1 Cao Căn cứ đánh giá tuân thủ: Căn cứ xếp hạng rủi ro: 1 Cao
• Tình trạng hoạt động (trạng • Ngành nghề, vốn điều lệ,
2 Trung bình thái hoạt động, số lần thay • Sự phù hợp về số lượng nhân viên và 2 Trung bình
đổi địa điểm, v.v.) quy mô kinh doanh
3 Thấp • Khai và nộp thuế (tuân thủ • Thông tin về chủ sở hữu và người đại 3 Thấp
thời hạn, sửa đổi tờ khai diện pháp luật
thuế) • Tình trạng hoạt động kinh doanh
4 Không tuân thủ
• Vi phạm quy định về quản lý • Tỷ lệ sửa đổi tờ khai thuế, kê khai và nộp
thuế thuế đúng hạn
• Tình hình nợ thuế • Ý kiến của kiểm toán viên về BCTC..

Xếp hạng rủi ro hồ sơ người nộp thuế 1

High
2 Moderate 3 Low
Tờ khai thuế Kiểm tra tại bàn N/A N/A
Đăng ký thuế Kiểm tra thuế khi thay đổi địa chỉ đăng
ký, giải thể Theo dõi hoặc yêu cầu giải thích thêm N/A
Hành Hoàn thuế ▪ Kiểm tra trước, hoàn tiền sau; ▪ Hoàn tiền trước, kiểm tra sau; ▪ Hoàn tiền trước, kiểm tra sau;
động CQT ▪ Thực hiện kiểm tra sau hoàn tiền trong ▪ Kiểm tra sau hoàn trả được thực hiện ▪ Kiểm tra sau hoàn trả được thực
vòng 12 tháng (đối với lần hoàn tiền thứ 2) trong vòng 03 năm hiện trong vòng 05 năm
Hóa đơn Kiểm tra hằng năm Thực hiện lấy mẫu kiểm tra Thực hiện lấy mẫu kiểm tra
 Cập nhật hóa đơn/ Hệ
thống kho dữ liệu
Hầu hết các doanh nghiệp áp dụng theo model
dưới, một số doanh nghiệp đặc thù áp dụng
model trên

Mục tiêu Ảnh hưởng

Cơ quan thuế thu Kiểm soát tốt hơn dữ
thập dữ liệu giao liệu của người nộp thuế
dịch tốt hơn -> đánh giá rủi ro
Tập trung hơn vào bản chất của
Giảm thiểu rủi ro hóa giao dịch -> cần hiểu rõ bản chất
đơn bất hợp giao dịch kinh doanh
pháp/không hợp
lệ/gian lận

▪ Trong 2 giai đoạn cải cách thuế 10 năm từ 2021

Taxpayer accounting &
– 2030, về mặt công nghệ, Cơ quan thuế đưa ra
Return filling &
Assessment payment vấn đề kho dữ liệu hợp nhất, làm giàu dữ liệu
thường xuyên.
Registration Arrears
Management
▪ Kho dữ liệu hợp nhất, được tích hợp bao gồm
Return nhận tờ khai, xử lý tờ khai; vấn đề hậu sau khi
Call center processing Investigation
khai thuế (thanh tra kiểm tra); hỗ trợ người nộp
thuế. Nội dung này là xu hướng chung của tất cả
các quốc gia hiện nay về quản lý thuế.
Taxpayer Post return ▪ Việc áp dụng hóa đơn điện tử (từ 1/7/2022) theo
Services Tax agent
processing cơ chế mới, trong đó mọi doanh nghiệp, tổ chức
cung cấp hóa đơn điện tử phải truyền hóa đơn
Appeal
Portal
Taxpayer info center Audit
vào cơ quan thuế để cơ quan thuế có dữ liệu lớn
để kiểm tra là một trong những hành động để
Data warehouse thực hiện mục tiêu nêu trên.
 Các ngành, lĩnh vực, quy mô doanh nghiệp cần tập
trung thanh tra, kiểm tra năm 2024
Lĩnh vực có dư địa thu lớn
Xăng dầu; điện lực; viễn thông; ngân hàng; bảo hiểm; chứng khoán; cho
thuê tài chính; dược phẩm; xây dựng, kinh doanh hạ tầng; KCN; dịch vụ Các doanh nghiệp quy mô lớn nhiều năm chưa
cảng; công nghiệp khai khoáng,chế biến chế tạo; khai thác, sản xuất, được thanh tra, kiểm tra
vận chuyển, kinh doanh NVL xây dựng thông thường; khai thác kinh
doanh cát, sỏi lòng sông; khai thác, kinh doanh vàng; sản xuất, kinh Các doanh nghiệp phát sinh chuyển nhượng vốn,
doanh hàng tiêu dùng; bán buôn bán lẻ; sản xuất, kinh doanh phân
bón; sản xuất, kinh doanh sản phẩm từ nhựa; nông nghiệp; lâm nghiệp chuyển nhượng thương hiệu, chuyển nhượng dự
và thủy sản; dịch vụ lưu trú và ăn uống; hoạt động vui chơi giải trí; công án, chia tách, sáp nhập doanh nghiệp
ty sổ xố kiến thiết; truyền thông quảng cáo; thương mại điện tử; sản
xuất, lắp ráp ô tô, xe máy trong nước; các tập đoàn, tổng công ty, công
ty có số thu nộp thuế lớn; các doanh nghiệp được hưởng ưu đãi miễn Các doanh nghiệp có rủi ro cao về hoá đơn; rủi ro
giảm thuế ..;. Các doanh nghiệp khai thác, vận chuyển, sử dụng vật liệu về hoàn thuế; các doanh nghiệp thuộc diện phải
xây dựng thông thường
kiểm tra sau hoàn thuế theo quy định
Các doanh nghiệp có giao dịch liên kết chiếm tỷ
trọng lớn, kết quả hoạt động kinh doanh thấp hơn Các doanh nghiệp có phát sinh số thuế miễn
nhiều so với các doanh nghiệp hoạt động trong cùng 6 giảm thuế lớn theo Hiệp định tránh đánh thuế hai
lần
ngành nghề, lĩnh vực; doanh nghiệp có phát sinh chi
phí dịch vụ, bản quyền... lớn từ các bên liên kết; có
doanh thu tăng trưởng nhưng số thuế phải nộp ngân Quy trình cung cấp thông tin dành cho Sàn TMĐT

sách nhà nước thấp.

CBT
1. Quản lý danh 2. Quản lý NVKK 12. Tra cứu tình hình
sách sàn của Sàn sàn cung cấp thông tin

Thương mại điện tử: HTKK

3. Kê khai trực tiếp/Upload file
excel (hỗ trợ danh mục)/XML
4. Kết xuất file dạng
XML

Rà5127/TCT-TTKT
▪ CV soát số liệu của
ngày cá nhân,của
các16/11/2023 tổ chức
TCT có thu nhập thông qua các nền
tảng (ví dụ: Facebook, YouTube, Google, v.v.); đánh giá phân tích các 5. Đăng nhập Cổng
Cổng thông tin dữ liệu TMĐT

báo cáo về bán hàng, doanh số, tổng số đơn hàng của các cá nhân kinh
(theo TK đã được đăng 8. Cảnh báo
ký trước đó) không được N
phép gửi
doanh trên các nền tảng thương mại điện tử (tiki, lazada, shopee) N
10.1 Tạo/gửi
thông báo 11. Tra cứu
tiếp nhận
▪ Phối hợp với các ngân hàng thương mại để theo dõi luồng thanh toán 6. Cung cấp thông tin
7. Kiểm tra có
9. Nộp tờ khai
XSD
Y
01/CCTT-TMĐT Y 01/CCTT-
hợp lệ ?
▪ Chia sẻ dữ liệu/thông tin với các cơ quan khác.
trong DS sàn?
(XML) TMĐT
Y
10.2. Lưu 13. Truyền

Bất động sản: CSDL sang DW

▪ Thu thập, xem xét thông tin từ phòng công chứng (bao gồm cả các lần
mua bán trước đó) để xác minh thu nhập của người nộp thuế, Phối hợp Nhận dữ
DW

Tổng hợp
liệu từ
báo cáo
eTax
với các cơ quan chức năng quản lý hoạt động chuyển nhượng bất động 11
sản 14. Khai thác báo cáo
CBT

14.1. Tổng hợp theo sàn

14.2. Tổng hợp theo NCC
 Tình huống đầu tư phân phối bán hàng
Bán lẻ, phân phối hàng hóa
NPP ở NN
NPP ở NN Cty liên kết ở NN
Cty VN ký hợp đồng với tổ chức nước ngoài làm nhà phân phối hàng hóa
tại lãnh thổ VN
Hỗ trợ chi phí
quảng cáo,
khuyến mại 1. Chịu chi 2. Vẫn là 3. Ấn 4. Ủy quyền hoặc
Nước ngoài phí phân chủ sở hữu định giá thuê các tổ chức
phối hàng của HH khi bán tại tại VN thực hiện
Việt Nam hóa, quảng HH được VN một phần dịch vụ
DN ở VN cáo, tiếp thị giao cho khác liên quan đến
và chất bên VN việc bán hàng hóa
lượng HH tại VN
Doanh thu từ bán hàng hóa ở VN
sẽ chịu 1% thuế nhà thầu DN ở VN

Doanh thu từ bán hàng hóa ở VN sẽ chịu 1% thuế nhà thầu

Siêu thị, cá
nhân , HKD

A B Siêu thị, cá
Nhà sản xuất, NPP Nhà phân phối nhân hộ kinh
doanh

Nhà bán lẻ
Đầu tư thiết bị

Chi phí khuyến mại, chi phí

quầy kệ, thiết bị bán hàng

Chi phí đầu tư trực tiếp, gián tiếp cho NPP, kênh phân phối có rủi ro không được trừ
 Chuyển giá
Những thách thức chung của thanh tra chuyển giá

Những thách thức về kết quả hoạt động của doanh nghiệp
▪ Giải thích về vị thế thua lỗ/lợi nhuận thấp
▪ Biến động tỷ suất lợi nhuận trong kỳ kiểm toán
▪ Chênh lệch tỷ suất lợi nhuận giữa P/L bộ phận so với doanh thu với bên liên quan và bên thứ ba
▪ Chênh lệch tỷ suất lợi nhuận giữa các đơn vị trong Tập đoàn
▪ Điều khoản thương mại và điều khoản thanh toán, công nợ tồn đọng lâu ngày

Những thách thức về dịch vụ nội bộ

Dịch vụ chia sẻ Dịch vụ hỗ trợ quản Dịch vụ chuyển Dịch vụ giám sát Dịch vụ kiểm Dịch vụ Dịch vụ đào Dịch vụ
toàn cầu lý/kinh doanh giao/hỗ trợ kỹ thuật tra chất lượng IT tạo khác
Bản chất Phí dịch vụ
▪ Thiếu bằng chứng ▪ Thiếu chính sách TP và phân tích benchmarking
▪ Thiếu lợi ích kinh tế cho người nộp thuế Việt Nam ▪ Thiếu tính toán chi tiết về phí dịch vụ
▪ Dịch vụ không phù hợp với hoạt động kinh doanh của người nộp ▪ Không thống nhất trong việc tính toán và phân bổ phí
thuế Việt Nam dịch vụ.
▪ Dịch vụ trùng lặp
▪ Sự không phù hợp giữa hợp đồng pháp lý và dịch vụ thực tế
Những thách thức đối với tài sản vô hình nội bộ
Chuyển giao Giấy phép sở hữu Hỗn hợp (1) Chuyển giao công nghệ Giấy phép quyền tác giả, quyền liên quan Nhượng quyền
công nghệ công nghiệp và (2) Sở hữu công nghiệp và quyền đối với giống cây trồng thương mại

Bản chất Phí bản quyền

▪ Vai trò của các bên trong “DEMPE (phát triển, nâng cao,
duy trì, bảo vệ và khai thác tài sản vô hình)”?
▪ Bằng chứng chứng minh việc chuyển giao tài sản vô hình
thực tế
▪ Giá trị kinh tế của tài sản vô hình?
▪ Lợi ích cho người nộp thuế Việt Nam?
▪ Người cấp phép đã đăng ký hợp pháp quyền sở hữu tài
sản vô hình chưa?
▪ Chính sách của TP là gì?
▪ Có tiêu chuẩn nào để xác định tiền bản quyền không?
▪ Hợp đồng chuyển giao công nghệ đã được đăng ký
chưa?
▪ Có sự khác biệt về sản phẩm sau khi áp dụng công
nghệ không?
Thuế nhà thầu
Các rủi ro thường gặp
 34

Hỏi đáp
Câu hỏi

1. Doanh nghiệp có phải giải trình cho những việc làm đúng? VD: ghi nhận khác nhau giữa hệ
thống thuế và HĐĐT của doanh nghiệp, doanh nghiệp không chi trả lương nên không làm QTT
TNCN
2. BTC và Diễn giả cho một case study cụ thể về tối ưu thuế
3. Xử lý giao dịch liên kết trong quản trị thuế.
4. Các sai phạm thường gặp cần lưu ý đối với doanh nghiệp bán lẻ đa kênh đặc biệt trên các nền
tảng TMĐT
5. Nếu chọn pp điều chỉnh hóa đơn sai thì hóa đơn lưu là F0 và F cuối cùng hay F0 và tất cả các
F điều chỉnh.
6. Cách thức quản trị về thuế trong thời đại 4.0 sao cho hiệu quả?
7. Một số cách giảm thuế gtgt, tndn hợp lệ hoặc phù hợp trong doanh nghiệp thương mại bán lẻ.
8. Các vấn đề thường gặp và nhiều rủi ro khi quyết toán thuế của doanh nghiệp

35
Thank you !

36