Alevi Tarih Yaz■m■nda Skandal 2nd

Edition Hamza Aksüt Ünsal Öztürk

Hasan Harmanc■
Visit to download the full and correct content document:
https://ebookstep.com/product/alevi-tarih-yaziminda-skandal-2nd-edition-hamza-aksut
-unsal-ozturk-hasan-harmanci-2/
More products digital (pdf, epub, mobi) instant
download maybe you interests ...

Alevi Tarih Yaz■m■nda Skandal 2nd Edition Hamza Aksüt

Ünsal Öztürk Hasan Harmanc■

https://ebookstep.com/product/alevi-tarih-yaziminda-skandal-2nd-
edition-hamza-aksut-unsal-ozturk-hasan-harmanci-2/

Alevi felsefesi 2nd Edition Esat Korkmaz

https://ebookstep.com/product/alevi-felsefesi-2nd-edition-esat-
korkmaz/

Kök ■nsanl■■■n Sakl■ Tarihi 2nd Edition Hamza

Yard■mc■o■lu

https://ebookstep.com/product/kok-insanligin-sakli-tarihi-2nd-
edition-hamza-yardimcioglu/

Yaz Albert Camus

https://ebookstep.com/product/yaz-albert-camus/
Sensiz Yaz Olmaz 1st Edition Jenny Han

https://ebookstep.com/product/sensiz-yaz-olmaz-1st-edition-jenny-
han/

Alevi Felsefesi 1st Edition Esat Korkmaz

https://ebookstep.com/product/alevi-felsefesi-1st-edition-esat-
korkmaz/

Vaksin Ilmiah Hamza H Wulakada Editor

https://ebookstep.com/product/vaksin-ilmiah-hamza-h-wulakada-
editor/

Ayyar Hamza Kokona Yat■yor 1st Edition Ali Bey

https://ebookstep.com/product/ayyar-hamza-kokona-yatiyor-1st-
edition-ali-bey/

Marksizm ve Tarih Christopher Hill

https://ebookstep.com/product/marksizm-ve-tarih-christopher-hill/
 Hamza Aksüt
Ünsal Öztürk
Haşan Harmancı
■ BASKI
filini

09 r
es r
Xt
3 x
Sû -

İ C:
s
Alevi Tarih Yazımında
SKANDAL
-E r d o ğ a n Ç ın a r Ö m e ğ i-

H am za A ksüt
Ü nsal Ö z tü rk
H aşan H arm an cı
 Alevi Tarih Yazımında
SKANDAL
-Erdoğan Çınar Örneği-
Hamza Aksüt-Ünsal Öztürk-Hasan Harmancı

© Yurt Kitap-Yayın 232 • Alevilik 10

ISBN 978-975-9025-75-5
1. Baskı Mart 2010, Ankara
2. Baskı Haziran 2010, Ankara

Baskı Özkan Matbaacılık, Ankara

Kapak Ali İmren

Yurt Kitap-Yayın
Konur Sokak 26/3
Bakanlıklar/ANKARA
Tel: 0.312.417 35 49
Fax: 0.312. 425 36 40
e-mail: yurtkitap@yurtkitap.com
w w w .y u r tk ita p .c o m
Alevi Tarih Yazımında
SKANDAL
-E rd o ğ a n Ç ınar Ö rn eğ i-

Hamza Aksüt
Ünsal Öztürk
Haşan Harmancı
 İÇİNDEKİLER

I. Bölüm : Ham za A ksüt

ERDOĞAN ÇINAR SKANDALİ

Bu Kitabın Yazılm asına N eden G erek D u y u ld u ..................... 9

Constantine Silvan u s’u Ü ç H am lede
Pir Sultana Ç evirm e T ek n iğ i.................................................... 13
A le vi S ö z c ü ğ ü ......................................................................... 71
Erdoğan Çınar’ın Yazdıklarını Okurken
Tuzağa Düşm em e K ıla v u z u ....................................................85

II. Bölüm : Ü nsal Ö ztürk

ALEVİLİK: YALAN KABUL ETMEZ YOL

Hakk Yol’unun Y o lc u s u n a ...................................................... 89

Erdoğan Çınar... Yalanla Bina K u ram az ..................................93
Erdoğan Çınar’ın “ A levi Katharları” ................................. 109
“ M u Rahipleri” A lu vi m iy d i? .............................................125
Erdoğan Çınar’ın Piri
Constantin Silvanus’un K e h a n e tle ri!................................. 145
Yazın H ayatının Tanım adığı Bir Facia: Erdoğan Çınar . . . 187
Dedelik Kurumu: Yo l’u Kim den Ö ğ re n e c e ğ iz .................195
Kom ana: Kral, Rahip, Kadın-Erkek Köle
ve Kutsal Fahişe Ş e h r i........................................................ 203
S o n u ç .................................................................................. 227
 III. Bölüm : H aşan H arm ancı
ALEVİLERİN HİTİTLERLE İLGİSİ VAR MI?

A le vilik H er Ö lü Kült v e Kültürün

A tılacağ ı Bir M ezarlık D e ğ ild ir.......................................... 231
H ititlerin Kökeni S o r u n u ....................................................237
H itit Dini Y ap ısı.................................................................... 243
H ititlerd e Devlet-Din İlişkisi............................................... 250
Gen, Irk, M u v e Parapsikoloji K arm aşası.......................... 272
S o n u ç .................................................................................. 287

K a yn a k ça ..............................................................................294
 I. BOLUM

ERDOĞAN ÇINAR
SKANDALİ

Hamza Aksüt
 BU KİTABIN YAZILMASINA
NEDEN GEREK DUYULDU

B
undan birkaç yıl önce, aynı zamanda akrabam olan bir öğret­
men, bana "P ir Sultan, Bizans dönem inde yaşam ış, senin bu
konuda bilgin var m ı?" diye sordu. Ben de pek ciddiye almadan
gülüm seyerek “ olur mu hocam , öyle £ey!” türünden bir şeyler
söyledim . “ Bende bu konuyu anlatan bir kitap v a r dedi. Ö ğret­
men arkadaş ciddiydi. Ben yine de konuyu ciddiye almadım. Du­
rumu, Türkiye’deki sol kesimin ve büyük bir kesimi solda küme­
lenmiş Alevilerin tarih bilimine takındığı tavıra ve tarih alanında­
ki yetersizliğine yorumlayarak ayrıntıya girm edim.
Konuya ilgisizliğim, Erdoğan Çınar’ın A leviliğ in Kökleri-Abdal
M u sa’nın Sırrı kitabındaki dede ocaklarını görünce ortadan kalktı.
Çünkü yıllardır dede ocaklarının tarihi alanında çalışıyor ve bilgi
üretiyordum. Kitapta Efes ocağı, Mananakian ocağı, Laodikian
ocağı gibi başlıkları görünce hem güldüm, hem de dehşete düş­
tüm. Üstelik kitap, yazarın dördüncü eseriydi. Yani yazar, Pir Sul-
tan’ın, Bizans dönem inde yaşadığını yazmış, buna bir itiraz gel­
m eyince peşpeşe kitaplar yazm aya başlamıştı. Son kitabı, göster­
diği birkaç kaynak yönüyle de ilginçti. Yazar sürekli “ Bizans ve
Ortodoks Kilisesi metinleri ve arşivleri” gibi kaynakları kullandığı­
nı vurguluyordu. Bibliyografyayı inceleyince arşiv teriminin uy­
gun olmadığını, temel olarak İngilizce yayınlanan bir kitaba da­
yandığını gördüm ve bu İngilizce kitap ile yazarın kitabını karşı­
laştırm aya başladım. Durum, dehşet vericiydi. Yazarın ara sıra
sunduğu paragraflardaki bilgiler ile İngilizce metin arasında bü­
yük farklar vardı. Yazar bu paragrafları Türkçeye çevirip okura su­
narken kişi adlarını ve kavramları değiştirmiş, özellikle A levi te­
rimlerini paragraflara monte etmişti. M ontajla değiştirem ediği
cüm leleri ise paragraflardan çıkarmıştı. Bu yolla, örneğin, Hıristi­
yanlığın bir kilisesinin kurucusu olan Constantine’i (Konstantin),
bir Alevi Hak Aşığı olan Pir Sultan’a çevirerek okura sunmuştu.
Erdoğan Çınar’ın yazdığı bilgilerin doğruluğundan kuşku du­
yan bazı araştırmacılar ise “ Bizans ve Ortodoks Kilisesi Arşiv ka­
yıtları” sözlerini okuyunca Grekçe bilmedikleri için konunun peşi­
ne düşememişti. Oysa Erdoğan Çınar, Grekçe değil, İngilizce
metni kullanmıştı. Okurlara ise Grekçe metinleri kullandığı izleni­
mini verm işti.

Bu İngilizce kaynağı inceledikten sonra, ister istemez, Erdo­

ğan Çınar’ın kullandığı öteki kaynakları da mercek altına aldım.
Düştüğüm dehşet daha da arttı. Yazar, Türkçe yayınlanm ış kitap­
lardaki bilgileri bile okura yanlış aktarıyordu. İlkçağın ünlü coğraf­
yacısı Strabon’un Coğrafya kitabında Hacı Bektaş dergahının kay­
da geçirildiğinden tutun da, on yedinci yüzyılın ünlü gezgini Ev­
liya Çelebi’nin Tokat’taki Komana dergah devletten söz ettiğine
kadar bir sürü tahrifata başvurmuştu. Bizim Kadıncık Ana, ilkça­
ğın tanrıçası M a olmuştu. Köleler, derviş, rahipler pir olmuştu.
Kutsal fahişeler kadın derviş, köleci yaşam komünal yaşam ol­
muştu.
Çınar’ın bu uydurmalarının, bazılarını derinden etkilemesi ise
tam bir kara mizahtı. Bu etkilenenlerin başında kitabın yayıncısı
geliyordu. Yayıncı Hakan Tanıttıran, Aleviliğin Kökleri kitabına
yazdığı önsözde şöyle diyordu:

“ ... Son olarak elinizde bulunan kitabı hazırlayarak, A le vi tari­

hinin kayıp halkalarını tutarlı kanıtlarla teker teker birbirine ekle­
m iş oldu. Bu dört kitapta y e r alan bakış açısı A le vi araştırm acılı­
ğında yem i bir aşam adır. A rtık hiç kimse, “A le vilik budur” diye,
anlam sız, m antıksız, tem elsiz, tutarsız, belgesiz ve çoğu zaman
birbiri ile çelişik b ilgileri önüm üze sürem eyecektir. A le vilik araş­
tırm aları için taze bir m ilat, taze bir başlangıç olduğunu düşünü­
yorum .”

Yayıncı, tutarlı dediği kanıtları incelemiş miydi acaba? İncele-

m ediyse tutarlı olduğunu nasıl anlamıştı? İncelem eden bu cüm ­
leleri kurmuşsa tam bir kara mizah örneği sergiliyordu. İnceleyip
de bu cümleleri kurmuşsa yazarın tahrifatlarını onaylıyor, okuru
kandıran bir yayıncı örneği sergiliyordu.
Erdoğan Çınar’ın dayandığı temel tez, Aleviliğin İslam dışı ol­
duğudur. Ona göre Ali, 12 İmam, hatta Şah İsm ail’in Alevilikle bir
ilgisi yoktur. Bu kitabın amacı Çınar’ın bu yaklaşımını sorgulamak
değildir. Asıl belirtilmesi gereken şey, Erdoğan Çınar’ın ‘Aleviliği
İslam dışı gören’ Alevileri istismar etm e hevesidir.
İşte bu kitaptaki yazılar, kaynaktaki bilgiyi tahrif etm e, kaynak­
ta olmayan bilgiyi varm ış gibi gösterm e türünden tekniklere baş­
vuran bir yazarın yanlış çevirilerini deşifre etmektedir. O kadar ki,
yazar, yukarıda belirttiğimiz istismar ortamını kullanmaya kendini
adamış bir halde Bizans dönemindeki Hıristiyan kiliselerini dede
ocağı, Hıristiyanlığın bir mezhebini ise Alevilik olarak sunan bir
tezi bu taktiklerle kaleme alarak dört kitap üretmiştir. Söz konusu
yazar, bununla da yetinm eyip Luvi ve Hitit çağlarında da Alevile-
rin var olduğunu kanıtlamaya çalışırken başta coğrafyacı Stra-
bon’un Coğrafya kitabı olmak üzere birçok kaynağı tahrif etmiştir.
Yoruma itirazımız yok. Ancak, kaynak tahrifatına ve yalana iti­
razımız var.
Ham za A K SÜ T
 CONSTANTİNE SİLVANUS’U ÜÇ HAMLEDE
PİR SULTAN’A ÇEVİRME TEKNİĞİ

Erdoğan Çınar’ın tezleri

Konuyu bilm eyenler için Erdoğan Çınar’ın tezlerini birkaç cüm ley­
le özetleyelim :
Alevilerin kökeni, Hititlerden önce Anadolu’da yaşamış olan
Luvilere dayanır.
A levi sözcüğünün aslı Luvi sözcüğüdür. Luvi’nin başına A ek­
lenir, u harfi silinip yerine e yazılırsa Alevi sözcüğü elde edilir.
Bizans dönem inde Paulikien denen dinsel grup Alevidir.
Paulikienler altı dede ocağı kurmuştur.
Pir Sultan diye bilinen kişi aslında bir Paulikien önder olan
Constantine/Silvanus’tur. Dolaysıyla günümüzde Pir Sultan adıy­
la bilinen kişi on altıncı yüzyılda değil yedinci yüzyılda yaşam ış­
tır.
Constantine/Silvanus’a, Pir Silvanus dem ekte bir sakınca yok­
tur. Böyle olunca Pir Silvanus’a Pir Sultan dem ekte de bir sakınca
yoktur. Silvanus’un başına gelenler Pir Sultan’ın da başına gelm iş­
tir.
İlkçağda tanrıça M a ’ya inanan ve Komanalarda yaşayan köle­
ci topluluklar Alevidir.
Balkanlardaki Bogom iller Alevidir.
Fransa ve Almanyadaki Katarlar da Alevidir.
 Hem en belirtmek gerekir ki, Türkiye’deki birçok araştırmacı
gibi, Erdoğan Çınar da Aleviliği, Anadolu’ya özgü bir yapı san­
makta, Suriye, İran, Irak gibi ülkelerde dede ocaklarıyla birlikte
m ilyonlarca Alevinin yaşadığını bilmemektedir. Ayrıca, Alevilerin
Türk, Kürt, Arap ve Rom gibi etnik kökenlerini dikkate almamak­
tadır. Belirttiğim iz gibi bu durum, yalnızca Erdoğan Çınar’ın düş­
tüğü bir hata değildir. Türkiye’deki birçok araştırmacı aynı durum­
dadır. Bu nedenle Çınar’ın bu yanılgısı mazur görülebilir.
Erdoğan Çınar, kaynakları nasıl kullanmaktadır? Yabancı dilde
yazılmış kaynakları Türkçeye çevirirken tahrifat yapm akta m ıdır?
Bir başka deyişle, başta Alevi aydınlar olmak üzere okurları kan­
dırmakta m ıdır? Eğer kandırıyorsa, yıllardır bu kadar düşünce
üreten aydın ve araştırmacı, Çınar’ın yazdıklarına nasıl inanabil-
mekte ve yer yer ona övgüler dizebilmektedir?

Paulikienler kimdir?
Paulikien, Paul’e bağlı olanlar anlamında bir terimdir. Paulikienler,
Bizans devleti zamanında yaşayan, etnik kökeni çok büyük oran­
da Ermeni, çok az bir bölümü ise Rum olan Hıristiyan bir toplu­
luktur. Paulikienizm bir Hıristiyan mezhebidir. Her Hıristiyan top­
luluk gibi onların da kiliseleri vardır.

Paulikienlerin yurtları, Şebinkarahisar ile Malatya-Sivas sınır

bölgesiydi. Zamanla Divriği kentine egem en oldular ve yerel bir
egem enlik kurdular. Kiliseleri Kafkaslara kadar yayıldı. Zaman za­
man Bizans devletiyle çarpıştılar. Zaman zaman da bu devletle
ittifak ettiler. M alatya’daki Müslüman kuvvetlerle ittifak yaptılar.
800’Iü yılların sonunda bu bölgede egemenlikleri kalmadı. Genel
kanı, bunların Balkanlara sürüldüğü yönündedir. Yine genel kanı­
ya göre, Balkanlarda, Bogomilizm denen inanç mensupları, Pauli­
kienlerin torunlarıdır. Daha sonra Fransa’da ortaya çıkan Katha-
rizm de Bogom olizmin bir ürünüdür.
 M ezhebe adını veren Paul’ün kimliği tartışma konusudur. H ı­
ristiyanlığın büyük önderlerinden St. Paul, üçüncü yüzyılda Sam ­
sat’ta yaşayan Pavlus ilk akla gelen adlardır. Bunlardan başka, Bi­
zans kaynaklarında Callini’nin oğlu olan bir Paul’den daha söz
edilmektedir.
Bizans dönem inde tutulmuş raporlara göre, Constantine, Er­
menistan’ın Sam asota yöresindeki Mananalis köyünde doğan bir
Ermenidir. Constantine, zamanla buradan ayrılarak Kolenea’ya
(Şebinkarahisar yöresi) gitmiş, Paulikienizm mezhebinin kurucusu
olmuştur. Kurduğu Makedon kilisesi, Colonea yakınlarındaki Ki-
bossa denen küçük bir yerleşimdedir.
Erdoğan Çınar, işte bu Hıristiyan mezhebini Alevilik olarak
sunmaktadır. Yazar, bu savını inandırıcı kılmak için çeşitli taktikler
kullanmakta, konudan haberdar olmayan okurları avlamak için sık
sık metinleri tahrif etme yoluna başvurmaktadır. Ö yle ki, kişi ad­
larını, yer adlarını, İncil ve Apostles gibi özel adları ve birçok kav­
ramı Türkçe’ye çevirirken açıktan açığa tahrifat yapmaktadır. Şim ­
di bu taktiklere ve tahrifatlara bazı örnekler verelim .
Paulikienleri A levi olarak sunmak istediğinde, “Bizans ve O r­
todoks K ilisesi arşiv kayıtları ”nı kullandığını söyleyen Erdoğan Çı­
nar, hemen hemen tüm kaynak notlarında şu iki kaynağı gösteri­
yor ve zaman zaman bunlardan bire bir çeviri yaptığını söylüyor:
a- Pecis, ed. C. Astruc, W. Conus-WoIsl<a, j. Goillard, P. Le-
m erle, D. Papachyryssanthou and J. Param elle, Peter o f Sicily, T
S. M 4 (1970).
b- Pecis, ed. C. Astruc, W. Conus-Wolska, j. Goillard, P. Le-
m erle, D. Papachyryssanthou and J. Param elle, Peter the Higo-
umenos, T & M 4 (1970).
(Not: Hem en belirtelim, Çınar sayfa numarası da verm iyor.
Bazen de s. 69-97 gibi “ 28 sayfalık bir aralık” gösteriyor, ya da
age. diyerek kitabın tümünü gösteriyor.)
 Bizans görevlisi Peter of Sicily’nin ve öteki BizanslIların yazdı­
ğı metinleri, Janet Hamilton ve Bernard Hamilton, ‘Christian Du-
alist H eresies in the Byzantine W o rld ' adlı kitapta yayımladılar.

Her iki kaynak da dokuzuncu yüzyılda Bizans devleti görevli­

si olarak Divriği’deki Paulikienler üzerine gönderilen Peter of S i­
cily’nin tuttuğu notlardan oluşuyor.
(Not: Kaynak notlarına bakılırsa, Erdoğan Çınar, Grekçe metni
kullandığını ve zaman zaman bire bir çeviri yaptığını iddia etm ek­
tedir. Ancak, bu durum kuşkuludur. Sayın Çınar hangi dilden çe­
viri yaptığını belirtirse kendi tezleri açısından da iyi olacaktır. Çün­
kü Çınar’ın çevirisiyle, yukarıda adı geçen yazarların sunduğu
m etinler arasında dağlar kadar fark vardır. ‘Grekçe uzmanı Çınar’
metinleri doğru çevirm işse, bu üç yazar büyük zan altında kala­
caktır.)
Erdoğan Çınar, Pir Sultan’ın Bizans döneminde yaşadığını sa­
vunuyor ve Bizans döneminde yazılmış metinleri kaynak olarak
sunuyor. Ne var ki, kaynaklardaki özel adları ve kavramları bilinç­
li olarak yanlış çeviriyor. Ayrıca, Bizans döneminde Divriği’de ya ­
şayan Paulikienleri, Alevi olarak sunuyor. Bu savını inandırıcı kıl­
mak için tahrifat yaparak şu yalanlara başvuruyor:

Tahrifat 1: Paulikienler, kendi din adam larına

“Pir” ve “R ehber” diyordu
Erdoğan Çınar, Peter of Sicily’nin raporundan bir bölümü şöyle
çeviriyor:
“ Papazlarım ızı ve hiyerarşinin d iğer özellerini reddediyorlar.
Kendi p a p a la rın a ‘p ir’’ ve “re h b e r” diyorlar ve papazları kıyafet
ve d iyetleriyle veya yaşam biçim leriyle diğerlerinden ayırt ed ile­
m iyor

1 Kayıp Bir Alevi Efsanesi, s. 145

 PETER TH E HIGOUMENOS

18. This is the tradition Manes gave them, saying, ‘I am not heart-
less like Christ, who said, “ VVhoever denies me before men, I too will
deny him’ [Matt. 10.33]. I say, “ If a man denies ine bel'ore ıııen
and by the lie ensures his own safety, I accept with pleasure the state-
ment and the lie as if he were not denying me, vvithout holding him
guilty"
19. They reject. our priests and other members of our hierarchy. They
cali their owrı priests synehkmoi and notaries; they are not distinguished
frorrı the others by dress or diet or the rest of their manner of life.
20. They turn ali the words of the Gospel and the Apostle upside down;
opposite to our vievvs, but in agreement vvith their own, to fit in vvith
their own heresy. As I lıave said, the text is exactly like ours in writing

95

Peter’in ilgili notu: Madde 19’a göre Paulikienler kendi

din adamlarına synekdemoi ve notaries diyorlar. Çınar ise
bunları “pir ve rehber” olarak çeviriyor.
 Doğru çeviri:

“ O nlar papazlarım ızı ve hiyerarşim izin diğer üyelerini redde­

diyor. Papazlarına svnekd em oi ve n o taries diyorlar; giyim , d iyet
ya da yaşam biçim leriyle diğerlerinden ayırt edilem iyor. "1
Kaynak metin: “ They reject our priests and other m em bers o f
our hierarchy. They cali their own priests svnekd em oi and n o ta­
rie s : they are not distinguished from the others by dress or d iet
o r the rest o f their m anner o f life.” 3

Görüldüğü gibi, Peter of Sicily’nin yazdığı m etinde pir ve reh­

ber sözcükleri yok, synekdemoi ve notaries sözcükleri var. M eti­
ne göre Paulikienler din adamlarına bu terimleri kullanıyor. Peki,
bu terimler, hangi dinin kavramları ve ne anlamlara geliyor?

Hem en belirtelim, Hıristiyanlığın kavramları. Synekdem oi, Ye­

ni A h it’te (İncil’de) St. Paul’ün yardım cısı olan papazlara verilen
ad. Sözcük, yol/gezi arkadaşları anlamında.4
Erdoğan Çınar, bunları Türkçeye çevirirken A levi kavramlar
olan pir v e rehberi kullanıyor. Pir, Alevilikte cemi yürüten dede,
rehber ise talipleri gözeten ve pire yardım cı olan dede demek.
Çınar, ileride ortaya atacağı büyük yalana ortam hazırlamaya çalı­
şıyor. İleride Silvanus takma adlı Constantine’e pir unvanını ekle­
yip Pir Silvanus adını elde edecek ve Pir Sultan adına bir adım da­
ha yaklaşmış olacak. Ve sonunda baklayı ağzından çıkaracak:

2 Hamilton, s. 95
3 Hamilton, s. 95
4 Hamilton, aynı yapıt, s. 10
 Tahrifat 2: Erdoğan Çınar, M ananalisli bir Ermeni
ve Hıristiyan din adam ı olan C on stan tine’i,
Pir Silvanus olarak sunuyor
“ En sevd iğ i m üridinin attığı taş ile H akk’a yürüyen M ananalisli Pir
Silvanus, A levilerin ünlü m ürşidi ve A le vi sözlü geleneğinin ku­
rucusu ve büyük ustası Pir Sultan A b d al'd ır.” 5
Sözü edilen kişi Constantine adında bir Erm eni ve Hıristiyan
din adamı. Üstelik ilk Paulikien kilisesinin kurucusu. Ermenistan
Samosatı yöresindeki Mananalis adında bir köyde doğmuş. Peter
of Sicily’nin notu:
” İn the days o f the em peror Constantine, grandson ofH erac-
lius, there was born in the territory o f Sam osata in Arm enia an
A rm enian nam ed C onstantine, in a village called M ananalis, a
villag e which even now rears M anichaeans."6

Tahrifat 3: Şebinkarahisar’a bağlı küçük bir

yerleşim olan a C ib o ssa ’yı
(Kibossa), Sivas olarak sunm ak
Tahrifatın gerekçesi: Pir Sultan, Sivaslıdır. Oysa m etinde Sivas
değil, Cibossa (Kibossa) denen yerleşimin adı geçmektedir. Pir
Sultan’ın Sivaslı olduğunu herkes bilmektedir. Ö yleyse m etinde­
ki Cibossa’yı Sivas olarak sunmak gerekir.
Konu: İmparatorluk görevlisi Sym eon, Constantine/Silva-
nus’u (Erdoğan Çınar’ın Pir Sultan’ını) taşlatıp öldürüyor. Daha
sonra başkent İstanbul’a dönüyor. Yaptığına pişman oluyor ve Ci-
bossa’ya dönüp Constantine/Silvanus’un yerine geçiyor.

Erdoğan Çınar’ın çevirisi

5 Çınar, Aleviliğin Kökleri, s. 142-143

6 Janet Hamilton, aynı yapıt, s.76
 “ Ü ç y ıl boyunca İstanbul’da kaldı. Şeytan tarafından bütünüy­
le ele geçirilm iş olarak yalnız bir yaşam sürdü. Ardından her şeyi
terk edip g izlice kaçtı. S iv a s ’a g eri döndü.’’7
M etin:

“ H e was recalled to the em peror and stayed for three years

in Constantinople, livin g privately, and was com peletely taken
ö ver b y the d evil. H e abandoned everything and ran aw ay sec-
retly, and cam e to the aforesaid C ibossaP.’’
M etnin doğru çevirisi:

“ O (Sym eon), im parator tarafından çağırıldı ve üç y ıl İstan­

bul'da kaldı. Şeytan (D evil) tarafından tüm üyle ele geçirilm iş ola­
rak yanız bir yaşam sürdü. Daha sonra her şeyi terk edip g izlice
C ib o ssa’y a (Kibossa) döndü.”
Çınar, Cibossa’yı Sivas olarak çeviriyor. Bizans dönem inde Si­
vas’ın adı Sebastia. Pir Sultan, Sivaslı olduğu için Çınar, Cibossa’yı
Sivas olarak çeviriyor.

Tahrifat 4: Yer adını, kavramı, kişi adım

kasıtlı olarak yanlış çevirm ek
Am aç: A levilik terimi olan ‘pir’in Bizans m etninde yer aldığını,
hem Constantine’in hem de onun yerine geçen Sym eon’un A le ­
vi dedesi olduğunu söylemek.
Erdoğan Çınar’ın çevirisi:
“ Kendisine Titus diyen, Im parator’un em riyle Silvanus'u taşla­
tan ve onun ardından S iv a s ’taki ikinci ‘P ir ’ olan ve justus tarafın­
dan Şebinkarahisar piskoposuna ihbar edilen ve İm paratorun em ­
riyle S ilv a n u s’a atılan taşların oluşturduğu küm enin hem en y a ­
nında yakılan Sym eon’a lanet olsun."9
7 Aleviliğin Kökleri, s.78
8 Janet Hamilton, aynı yapıt, s.78
9 Aleviliğin Kökleri, s. 143
 M etin:

“ Anathem a to Sym eon who called him self Tıtus, who, after
he had stoned Constantine on the em peror’s orders, becam e the
second te a ch e r at C ibossa, vvas denounced b y Joseph his dis-
cip le to the bishop o f Colonea, and vvas by the em peror’s order
brunt near the heap ofstones where C onstantine had been sto­
ned.” 10
M etnin Doğru Çevirisi
“ Kendisine Titus diyen, im paratorun em riyle Constantine’i
taşlatan, daha sonra C ib o ssa'd a ikinci öğretm en olan, Justus ta­
rafından Colonea piskoposuna ihbar edilen ve im paratorun em ­
riyle C o n stan tin e’e atılan taş yığınının yanında yakılan Sym eon'a
lanet olsun.
M etinde “ pir” yok, “teacher” (öğretmen) var. İngilizceye çe­
virenler bunu didaskalos yerine kullanmış ki, gayet doğru. Ö yley­
se Sym enon nasıl ikinci pir oluyor? M etinde Sivas da yok, Cibos-
sa var. Bizans döneminde Sivas’ın adı Cibossa değil, Sebastia.
(M etini yorum layan uzmanlar, Cibossa’nın neresi olduğunun bi­
linmediğini belirtiyor: “ Cibossa is not otherw ise know n.” ) Erdo­
ğan Çınar buna neden gerek duymuş? Çünkü Pir Sultan Sivaslı,
öyleyse Cibossa’yı, Sivas olarak sunmak gerek! Erdoğan Çınar hı­
zını alam ayıp o kadar ileri gidiyor ki, yer yer Cibossa’yla kastedi­
len yeri Yıldız dağlarının eteği (yani Pir Sultan’ın yaşadığı yer) ola­
rak sunuyor:

“Silvanus her y ıl artarak tekrarlanan Bizans saldırılarında bü­

yü k kayıplar veren, kanlı hedeflerin değişm ez hedefi haline gelen
Pülüm ür’deki köyünden 653 yılın d a ayrıldı. Bu bölgeden daha
Batıya doğru giderek Sivas ’ın kuzeyinde Yıldız Dağı ’nın yam açla­
rına yerleşti. 653 yılınd an başlayarak Yıldız D ağı ve bu heybetli

10 Janet Hamilton, aynı yapıt, s. 104

dağın alçağında uzanan Bedohtun O vası A le viliğ in m erkezi o l­
du.” 11
Çınar’ın kaynak olarak kullandığı Bizans m etinlerinde ne Yıldız
dağı, ne de Bedohtun ovası yer alıyor. Tümüyle kendi uydurm a­
sı. Consatantine’nin yerleşip Makedon kilisesini kurduğu yer Ci-
bossa. Burası, Şebinkarahisar kalesinin hemen güneyinde yer alan
küçük bir yerleşim . M etinde taşlanan kişinin adı Constantine. Çı­
nar bunu Silvanus olarak çeviriyor. Neden? Çünkü Silvanus’un asıl
adı Constantine. Çınar, Constantine adını okurlardan gizliyor.

Tahrifat 5: Terimleri Kasıtlı Olarak Yanlış Çevirm ek

a- Özel ad olan G od’ı (Hıristiyanlığın tanrısı), bir A levi terimi
olan Hakk olarak çevirm ek.
b- M etindeki Maniheizm terimini silmek.
c- M etne ‘asm a’ (idam etme) ifadesi eklemek.
Am aç:
a- Paulikienlerin Aleviler gibi Hakk terimini kullandığını kanıt­
lamak
b- Bizans metinlerinde Paulikienlerin, M aniheist olarak nite­
lendiğini okurdan gizlemek
c- M etne göre Constantine, asılarak öldürülmemiş. O ysa Pir
Sultan asılarak öldürülmüştür. Bu durumda metne asılma sözcü­
ğünü eklemek.
Konu: Silvanus’un taşlanarak öldürülmesi. Constantine/Silva-
nus’u taşlatan İmparatorluk görevlisinin adı Sym eon.
Erdoğan Çınar’ın çevirisi:
“Sym eon g eld i, y e rli yöneticilerden Typhon adında birini kıla­
vuz olarak yanına aldı.

11 Aleviliğin Köleleri, s. 140

 S iv a s ’ta herkesi toparladı ve Şebinkarahisar kalesinin güneyi­
ne götürdü ve onlara önlerinde bağlanm ış halde bulunan biçare­
y i taşlam alarını em retti. Herkes eline bir taş aldı am a kendilerine
H akk’tan yollandığ ını düşündükleri p irlerine atm am ak için, elle­
rindeki taşı arkalarına fırlattılar.

Şim di evlatlığına verd iğ i eğitim in ve öğrettiklerinin ödülünü

alıyordu. İm paratorluk görevlisinin verdiği em ir üzerine Justus
eline bir taş aldı ve ikinci bir Goliath g ib i taşı ona fırlatıp onu ö l­
dürdü.” 12
M etin:

“Sym eon arrived, took as his com panion one o f the loca! arc-
hons, nam ed Typhon, and go in g to the place, gathered them ali
together and took them to the south o f kastron o f C olonea.
There he m ade the wretch stand with his disciples facing him,
and ordered them to stone him. They picked up the stones, and
dropping their hands as ifto their girdles, they threw the stones
behind them , so as not to h it their teacher, whom they belived
had been sent to them by God. N o w this Salo-anus had some-
tim e p reviously adopted a certain Justus and taught him the Ma-
nichaean heresy. H e now recieved from him a fitting rew ard for
this education and teaching. On orders from the im perial official,
Justus picked up a stone, h it him like a second Goliath, and kil-
led him. ” 13

M etnin Doğru Çevirisi:

“ Sym eon ulaştı. Yanına ye re l yöneticilerden Typhon adında
birini aldı, onları topladı ve C olonea k ale sin in g ü n eyin e götür­
dü. O nlara, önlerinde duran biçareyi (ya da kötü adam ı) taşlam a­
larını em retti. Taşları aldılar, ama Tanrının (G od) kendilerine gön­
derdiğine inandıkları öğretm enlerine vurm am ak için arkalarına

12 Erdoğan Çınar, Kayıp Bir Alevi Efsanesi, s 158; Aleviliğin Kökleri, s. 143
13 Janet Hamilton, aynı yapıt, s 78.
attılar. Salo-anus, Justus adında birini evlatlık edinm iş ve ona M a-
n ih e ist sapıklığını öğretm işti. Şim di, bu eğitim in ve öğretim in
ödülünü alıyordu. İm paratorluk görevlisinin verdiği em ir üzerine
Justus, elin e bir taş aldı ve ikinci bir Coliath g ib i taşı fırlatıp onu
öldürdü.”
Görüldüğü gibi birçok özel ad ve kavram ya m etinden çıkarıl­
mış ya da değiştirilmiş.
Çınar şöyle bir paragraf yazıyor:
“ Pir Silvanus Yıld ız D ağ ı’nın eteklerin d e önce Sym enon’un
em ri ile kendisine ‘y o l o ğ lu ’ olarak aldığı, en sevd iği m üridi tara­
fından başlatılan taş yağm urunun altında kaldı. Sonra da asılarak
idam ed ild i,” 14
M etinde “yol oğlu” terimi yok. Çınar bunu neden uyduruyor?
Justus’u, Hızır Paşa yapacak ya ondan! Yıldız Dağı da nereden çık­
tı? Hiçbir m etinde yok. Hatta m etinlerde Sivas’ın adı bile geçm i­
yor. Sivas’ın Bizans dönemindeki adı Sebastia.
Colenea ise Şebinkarahisar. M etinde “Colenea’nın güneyi”
deniyor. Çınar ise Yıldız dağının Şebinkarahisar’ın güneyinde ol­
duğunu söylüyor:
“ Yıldız Dağı, Şebinkarahisar ile ‘Cibosso Kastronu'nun (Sivas
Kalesi) arasında Şebinkarahisar’ın güneyinde Sivas K alesi'hin ku-
zeyindedir. ” 15
Acaba Erdoğan Çınar hiç haritaya baktı mı? Yıldız Dağı, Sivas
ile Şebinkarahisar arasında değil ve bir hayli batıda.
Erdoğan Çınar devam ediyor: “ En sevd iği m üridinin attığı taş
ile H akk’a yürüyen M ananalisli Pir Silvanus, A levilerin ünlü m ür­
şid i ve A le v i sözlü geleneğinin kurucusu ve büyük ustası Pir Su l­
tan A b d a l’dır.” 16

14 Aleviliğin Kökleri,s 142

15 Kayıp Bir Alevi Efsanesi,s. 170-171
16 Aleviliğin Kökleri, s. 142-143
 CH RISTIAN D U A LIST H ER E SIE S

9. Anathema to Constantine the Paulician who called himself Silvanus,

who left the village of Mananaiis near Samosata and taught the
Manichaean heresy at Cibossa, a kastron of Colonea, and was there
stoned by Symeon because of his evil deeds and blasphemy/
10. Anathema to Symeon \vho called himself Titus, who, after he had
stoned Constantine on the emperor’s orders, became the second teacher
at Cibossa, vvas denounced by Joseph his disciple to the bishop of
Colonea, and vvas by the emperor’s orders burnt near the heap of stones
where Constantine had been stoned.
11. Anathema to Genesius who called himself Timotlıy and was sum-
moned to Constantinople by the emperor Leo the Isatırian.ıc By alle-
gorizing the heresy he deceived those who vvere holding him and went
from Constantinople to Episparis, a village near Phanaroia vvhere he
had lived before, and from there went to Mananaiis and there ended his
life."

104

Peter’in ilgili notu, madde 9-10: Colonia (Şebinkarahisar) ve Cibossa

(Kibossa) adları geçiyor. Sivas, Yıldız Dağı gibi adlar yok.
 Çınar’ın, Silvanus’un asıl adı olan Constantine’i okurlardan na­
sıl gizlediğini belirtmiştik. Aşağıda bu konuya yine değineceğiz..

Tahrifat 6: Paulikienler “Cem E vi’n d e

ib ad et ed erd i.
Erdoğan Çınar’ın çevirisi:
“ K iliseye gitm iyorlardı, ibadetlerini ‘proseuchai’ denilen e v­
lerde (dua evi/cem evi) yapıyorlardı. ” 17
Örnek metin:

“ İn an allegory, when adressing us they re fer to their own as-

sem blies as the C ath o lic Church, but am ong them selves they
refer to them as oratories. (proseuchai.)18
Görüldüğü gibi Çınar, Katolik sözcüğünü çeviriye almamış.
Paulikienlerin Katolik kilisesine gitm emesi gayet doğaldır, çünkü
onlar Paulikiendir. Paulikienlerin kilisesinin Divriği kalesinde oldu­
ğunu biliyoruz. Kilise halen ayaktadır.
Burada söylenen ne: Paulikienler, Katolik kilisesine gittiklerini
söyleseler de bu bir kandırmacadır. Aslında proseuchai dedikleri
küçük m abetlere gitmektedirler. Çınar, bu terimi “cem e vi” olarak
tercüm e etm ekte bir sakınca görmemektedir.

Tahrifat 7: Bizans kayıtlarında altı

Alevi ocağı vardır.
Am aç: Gayet açık. Aleviliğin temel kurumu dede ocağıdır. Dede
ocaksız bir Alevilik düşünülem eyeceğine göre kiliseleri dede
ocağı olarak sunmaktan başka çare yok. Paulikienlerin A levi oldu­
ğunu kanıtlamak için bu kasıtlı yanlış çeviriden daha kolay bir yol
bulunamaz herhalde.

17 Aleviliğin Kökleri, s. 137, Kayıp Bir Alevi Efsanesi, s. 144

18 Janet Hamilton, aynı yapıt, s.95
 “Anathem a to those who say that there are six Paulician
Churches, M acedon, which is a kastron ofC olonea called Cibos-
sa, which Constantine/Silvanus taught and Sym eon/Titus; A c ­
hea, which is M ananalis, a village is Sam osata, which Genesi-
us/Tim othy taught; the church o f the Ph ilip p ian s, taught by Jo-
seph/Epaphroditus; the church o f the Lao d iceans, that is the
p eople o f M opsuestia; the church o f the Ep hesians, w ho are
the Cynochoritae; these three C hurches w ere, they say, sedu-
ced by Sergius/Tychicus.” 19

Başka bir metin:

“ They say that there are six C hurches in their confession; the
C hurch o f M acedonia, W hich is kastron o f Coionea-, Cibossa,
which was instructed by Constantine/Silvanus and Symenon/Ti-
tus; A ch ea, which is a villag e o f Sam osata; M ananalis, W hich
was instructed by Gegnesius/Tim othy; the C hurch o f the P h ilip ­
p ian s, by which they m ean the disciples o f foseph/Epaphroditus
and Zacharias whom they cali the hireling shephered; the
C hurch o f Laod iceans, by which they mean the p eop le ofA rga-
oun, and that o f the C olossians, m eaning the Cynochorites. The­
se th ree C hurches were, they say, instructed by Sergius/Tychi-
us,”20
Bu paragraflarda dile getirilenler şöyle:
Altı kilise var:
1- M akedon kilisesi: Constantine/ Silvanus ve Symeon/Titus
tarafından kurulmuş.
2- A ch ea (Akha) kilisesi: Sam aosata’da Gegnesius/Timothy
tarafından kurulmuş.

3- Ph lipp ians kilisesi: Joseph/Epaphroditus tarafından kurul­

muş.

19 Janet Hamilton, s. 105

20 Janet Hamilton, aynı yapıt, s.94
 4-Laodiceans kilisesi: M opsuestia ya da Argaoun halkının
kilisesi ve Sergius/Tychius tarafından kurulmuş.
5- Efes kilisesi: Sergius/Tychicus tarafından kurulmuş.
6- C olossian s kilisesi: Sergius/Tychicus kurmuş.
Erdoğan Çınar Bu M etinlerden Şu A levi Ocaklarını Çıkarıyor:
“ Bizans ve O rtodoks Kilisesi arşiv kayıtlarında altısı A n ad olu ’da
bir tanesi d e Balkaniar’da olm ak üzere ye d i A le vi ocağından ba­
his olunm aktadır... Tahtacı Sergius'un H akka yürüm esinden son­
ra, sekiz yü z kırklı yıllard a A nad olu ’da altı büyük A le v i ocağının
varlığını tespit edebiliyoruz..."2]
Bu belirlemeyi (uydurm ayı) yaptıktan sonra ocaklar hakkında
beş sayfalık ayrıntılı bilgi veriyor. Verdiği bilgiler özetle şöyle:

i- Mananakian ocağı: (kaynakta M akedon kilisesi)

Çınar’a göre bu ocağın kurucusu, yedinci yüzyılda M ananalis’ten,
Sivas’a giderek Banaz’a yerleşen Pir Silvanus. Ocağın iki kolu var.
Biri Banaz’da biri de Pülümür’ün Haculiye köyünde. Oysa, m etin­
de ne Sivas ne Banaz ne Hacılı ne de pir var.
(Şu bizim Hacılı köyü, Haculiye olmuş. Çınar’ın Hacı sözcüğü
alerjisinden mi acaba? (Aşağıda bu alerjiden söz edilecektir.)
Ocağın adı neden Mananakian? Ocağın bulunduğu coğrafyanın
adı Mananalis de ondan. Mananalis neresi? Kaynak olarak kullan­
dığı Bilge Um ar’ın kitabına göre "Tercan ile Kiğı arasında, Tuzla
Suyu g ü n ey yanında uzanan bölgenin Bizans çağında kullanılan
adı. Kökenini, öz biçim ini, anlam ını saptayam adım . ”11 Umar, söz­
cüğün anlamını saptayamamış ama Sayın Çınar saptamış:
“M ananakian O cağı adından da kolayca anlaşılacağı üzere
‘M a/Kadın A n a ’y a atfedilm işti.” 23

21 Aleviliğin Kökleri,s. 149

22 Bilge Umar, Türkiye’de Tarihsel Adlar, s. 541
23 Aleviliğin Kökleri, s. 150
 O ysa “M a ” sözcüğünün anlamını saptayan Bilge Umar. Ne di­
yelim , çırak ustayı geçer derler! Bizim M alatya’nın “ m a” sı da Ka­
dın A n a yla mı ilgili acaba? M alatya’nın eski adı M elitene.
Çınar’a göre bu ocak mensupları Ortodoks kilisesinin ve BizanslI­
ların baskısı nedeniyle Mananakian değil, Makedonian adını kul­
lanıyordu. Böylece küçük bir değişiklikle tüm baskılardan kurtul­
muş oluyorlardı:
“ Bu seb ep le Pir Silvanus’un Yıldız D ağı’nda kurduğu ocak Bi­
zans kayıtlarına ve O rtodoks m etinlerine ‘M akedonya O ca ğ ı’ ola­
rak g e ç ti.”24

2- A ch e a n o cağı: (kaynakta Achea kilisesi)

Çınar’ın Avuçan ocağı olarak sunduğu bu kilisenin kurucusu Ge-
nesius. Bu kurucu Timothy adını alıyor. Timothy, Hıristiyanlığın
büyük kurucusu ve yayıcısı St. Paul’ün müridi.
Biliyoruz ki Avuçan ocağının dört kurucu ereni var. Koca
Seyyid, Köse Seyyid, M ir Seyyid ve Seyyid M ençek. Ocağın
merkezi Elazığ’ın Sün köyü. Bu köy Çınar’ın iddia ettiği gibi Ela­
zığ ile Palu arasında değil, Elazığ kentinin 23 km. batısında. Palu
ise Elazığ’ın bir hayli doğusunda. Çınar, coğrafyayı değiştirm e ça­
basında.
 Çınar, bir çırpıda bir sürü ocak adı sayıyor, Derviş Cemal, Ba­
ba Mansur, Şah İbrahimli, Şah Ahm etli ocaklarını bir çuvala dol­
duruyor ve Achea kilisesine bağlıyor. Aşağıda, birinci kitabında
dile getirdiği dede ocaklarına da değineceğim .
Oysa, Aechea, Yunanistan’da, Korinth kilisesinin kurulduğu
bölgenin adı. Kiliseyi kurduran ise St. Paul. Paulikienler, adı bu ki­
liseden almış. Çınar, Avuçan ocağının ad babasının bu kilise oldu­
ğunu aktarmış oluyor.
“ O rtodoks kaynaklarında bu A lev i ocağının Timothy tarafından
Mananalis'te Sam osata’nın (Şimşatkale-Palu) bir köyünde kuruldu­
ğ u ifade edilm iştir..: A ğuçen O cağı’nm dedeleri Ocağın m erkezi­
nin Elazığ-Palu arasındaki Sun Köyü olduğunu söylem ektedirler ki
verdikleri bu coğrafi aidiyet bilgisi Bizans kayıtlarındaki Achean
Ocağı ’n ın m erkezi ile bire bir örtüşmektedir. Achean ocağının bu­
g ü n e ulaşabilen bir başka kolu da Kurachean (Kureyşan) ocağıdır.
Palu’nun Seydili köyündeki Seyit Sabu ocağı, Acean ocağının bu­
g ü n e ulaşmış bir başka koludur. A ynı şekilde Acheanlardan kopa­
rak zaman içinde ayrı ocaklar halinde örgütlenen Derviş Cemal,
Baba M ansur, Şah İbrahimli ve Şah Ahm etli A levi ocakları da bu

MACEDONIA
EPIRUS

Athens
Corinth
A C H A IA
ocağın ardıllarıdır. Achean-Ağuçan ocağı ve bu ocaktan kopan
ocak m ensupları Palu, Elazığ, Tunceli ve M azgirt köylerinde, ken­
d i ana yurtlarında, halen yaşam aya devam ediyorlar."25
Achea’daki kilise oldu Ağuçen ocağı! Achea’nın sonuna “ n”
harfi birdenbire ekleniverdi. Kilisenin (pardon ocağın) kurucusu
Genesius.

3- Ep ap h ro d itu s ocağı: (kaynakta Philippians kilisesi)

Çınar’a göre bu kiliseyi (pardon, ocağı) Epaphroditus kurmuş:

“ Pek çok defa güvenlik nedeniyle y e r değiştiren bu kurucu­

nun son durağı O rta Toroslarda, bugünkü Abdal M usa ocağının
yakınlarında, A n talya’nın kuzeyinde, Burdur’un Bucak ilçesi Ür­
küttü beldesindeki Kom am a antik kenti oldu. Bu ocak günüm üz­
de A bdal M usa ocağı olarak biliniyor.” 26

Erdoğan Çınar’ın kaynak olarak kullandığını söylediği Bizans

ve Ortodoks Kilisesi kayıtlarındaki Epaphroditus kim acaba? Asıl
adı Joseph olan bu kişi, kendisine Epaphroditus adını seçiyor. N e­
den bu adı seçiyor: St. Paul’ün Colessanlara yazdığı mektuplarda
“ kardeşim” dediği kişi Epaphroditus. Bizim Epaphroditus, yani
Joseph, Pisidia’daki Antioch’a gidiyor ve Philippi kilisesini kuru­
yor. (Peter O f Sicily’nin notlarından:... but Joseph escape and run
o ff as a fugitive towards Phrygia, and leaving there, he settled in
A ntioch in Pisidia.” 27 Kilise kurmasıyla ilgili not şöyle: Epaphro­
ditus escaped arrest and w ent to Antioch in Pisidia in Central
A natolia, which had been evangelized by S t Paul. There he foun-
ded the Paulid en Church o f Philippi.)

Kiliseye bu adı verm esinin nedeni, St Paul’ün Epaphrodi-

tus’unun da aynı adlı kilisenin üyesi olması. Yani, hem Joseph’in

25 Aleviliğn Kökleri, sİ 51
26 Aleviliğin Kökleri, s İ 51-152
27 J. Hamilton, aynı yapıt, s.82. kilise kurmasıyla ilgili bilgi için bak, s. 18
aldığı ad, hem de kurduğu kiliseye verdiği ad, St Paul ekolünün
ad vurm a geleneğinden. Çınar, kilisenin (pardon, ocağın) adını
neden Philippi değil de Epaphroditus olarak sunuyor, anlamak
güç.
Bir dakika, Pisidia’daki Antioch neresi? Çınar’ın kaynak olarak
kullandığı (ama kaynak olarak gösterm ediği) Bilge Um ar’ın belir­
lemesine göre bugünkü Yalvaç’ın atası.28 Erdoğan Çınar, kilisenin
(pardon, ocağın) yerini Burdur’un Ürkütlü beldesindeki Komama
olarak sunuyor. Çınar bunu neden yapıyor? Çünkü ona ‘m a’ he­
cesi içeren yer adları gerek. Komama, ‘Kutlu Ananın Halkı’ d e­
mek.29
Erdoğan Çınar’ın kaygısı belki de Yalvaç’ın, St Paul’ü hatırlat­
masını önlemek. Çünkü, St Paul’ün ilk yolculuğunda uğradığı yer­
lerden biri Yalvaç. Hıristiyanlık tarihinde en önemli yerlerden biri

4 - Laodikian ocağı: (kaynakta Laodiceans kilisesi)

Çınar’a göre kurucusu Tahtacı Sergius. Bu kişi taliplerini Argu-
van ’a çağırm ış, çağırıya uyanlar Laodikianlar olduğu için ocak bu
adı almış. Ocağın merkezi de çok ilginç: Arguvan.
“Achean ocağından Sergius ’un d aveti üzerine yurtlarını terk
ederek A rg u van ’a yerleşen Acheanların m erkezi A rguvan'ın
M erzirm e köyüdür. Acheanların bu kolu günüm üzde Şah Ibra-
him liler olarak bilinm ektedir.” 30
Sergius, Galatia’da (Ankara yöresi) doğmuş bir Grek. Bu böl­
gedeki çalışmalarından sonra Niksar yakınındaki Cynochorion’a
gidiyor ve burada Laodicea kilisesini kuruyor. Burada çıkan olay­
lar sonunda Sergius ve müritleri Arguvan’a giderek Astatoilere
katılıyor.

28 Bilge Umar, aynı yapıt, s.78

29 Bilge Umar, aynı yapıt, s.458
30 Aleviliğin Kökleri, s. 152
 Ne diyelim ! Bizim Dede Garkın’ın halifesi Şeyh İbrahim ve ta­
lipleri m eğer Avuçanlıymış. Şeyh İbrahim de herhalde Tahtacı
Sergius’un halifelerinden birisidir! Zaten söylem lerinde ve gül-
banklarında Sergius adı bolca geçiyor! Şeyh İbrahim’in musahibi
Ali Şeydi kim acaba? Ona da Grekçe bir ad bulmak gerek! Onu
da bir kilise kurucusuna bağlamak gerek. (Merzirm e, Arguvan’a
değil, Hekim han’a bağlı. Sam im iyetim le söylüyorum, Çınar’ın bu
hatası mazur görülebilir. Sadece bilgi olsun diye belirtiyorum.)
Ocağın kurucusu Sergius, kendisine Tychicus adını seçiyor.
Tychicus, St Paul’ün risalesinde "Lord'un sadık m ürid i” olarak anı­
lan kişi. St. Paul hapishanedeyken onun aracılığıyla Efes kilisesine
mektup gönderiyor.31

5- Efes o cağı: (kaynakta Efes kilisesi)

Çınar’a göre kurucusu Sergius/Tychicus! Üstelik Tahtacı Sergius!

Ocağın merkezi İzmir’in Narlıdere kasabası. Bu ocağın bir başka
kolu Emirbeyli olarak biliniyor. Çınar’ın daha önceki kitabında Ti-
murbeyli olan ocak, son kitabında bu kez Emirbeyli olmuş. Hacı
Emirli ocağını kastediyor herhalde.
Ocağın kurucusu İbrahim Sani. Ne yapsın sayın Çınar, Hacı
adını kullansa olmuyor, İbrahim ve Sani adlarını da kullanamıyor.
En iyisi, Arapçayı çağrıştırmayan Timurbeyli ve Emirbeyli adlarını
kullanmak. Gerçekten de zor bir durum. Çınar’ın yerinde olmak
istemezdim. (Sayın Çınar da “asimile olm uş” A levi yazarlar ve
yöneticiler gibi “ hacı” terimini Kabe’yi ziyaret etmiş kişi olarak mı
anlıyor acaba? İngilizce sözlükle Türkçe metni açıklamak gibi bir
şey bu.)
Efes, St Paul’ün yaşamında önemli bir yere sahip. M ektupla­
rından birini Efes kilisesine yazmış ve Sergius/Tychicus aracılığıy­
la Efes’e gönderm iş. Mektubun başında şöyle diyor:
31 Tarsuslu Elçi Pavlus, s. 153
 “ Tann'nın (G od) isteğiyle M esih İsa ’nın elçisi atanan be Pav-
lu s’tan, Efes’te bulunan kutsallara, M esih İsa ’y a a it olan sadıklara
selam !
Babam ız Tanrıdan ve Rab İsa M esih'ten sizlere lü tu f ve esen­
lik olsun.” 32

6- N ik sa r o cağı: (kaynakta Collosians kilisesi)

Çınar’a göre kurucusu Sergius. Bizim Tahtacı Sergius! Mürşidi ise
Baba İlyas. Danişmendliler on birinci yüzyılda burada bir dergâh-
devlet kurmuş!33 O ysa biliyoruz ki, Baba İlyas, Dede Garkın’ın
halifesi. M ardin’den Am asya’ya gelmiş. On üçüncü yüzyılda ya­
şamış.34 Erdoğan Çınar’ın Tahtacı Sergius’u ise dokuzuncu yüz­
yılda yaşamış. Tüm bunlar, onun umurunda değil, çalakalem ya ­
zıyor.
İyi de, bir kişi nasıl üç ocak kuruyor? Kilise kursa anlayacağız.
Alevilikte bir eren yalnızca bir dede ocağı kurar ve o ocak, kuru­
cusunun adıyla anılır. Sayın Çınar, dede ocağını bir bina ya da tek­
ke mi sanıyor yoksa? Dede ocağı, bir dede grubuyla, o dede gru­
bunun taliplerinin toplamı olan sosyal yapıya verilen addır.

7- D im eto ka o cağı: (kaynakta yok)

Çınar’a göre zorunlu göç nedeniyle Anadolu’dan Balkanlara taşı­
nan A levi toplulukların mürşit ocağı olarak on birinci yüzyılda or­
taya çıkmış. Ocağın merkezi Dimetoka. Çınar’ın kastettiği, Hacı
Bektaş ocağına bağlı olan Kızıldeli ocağı herhalde. Yalnız, sayın
Çınar, bu ocak kurucusunun adını verm eyi unutmuş! St Paul’ün
hangi adamı kurdu acaba Dimetoka ocağını?

32 Tarsuslu Elçi Pavlus, s. 155

33 Aleviliğin Kökleri, s. 153-154
34 Baba İlyas’ın yaşamı için bak, Hamza Aksüt, Alevi Erenlerin İlk Savaşı
 Çınar’ın Alevi ocağı kurdurduğu papazlar
k endilerine hangi adlan seçiyorlar?
Bu adların St. Paul’Ie ilgisi var mı?
Constantine/Silvanus (Erdoğan Ç ınar’ın Pir Su ltan ’ı): Peter of
Sicily’nin yazdığına göre Constantine, Mananalis köyünden Ci-
bossa’ya gidiyor. Kendisinin, Paul’ün mektubunda M akedonya’ya
gönderildiğinden söz edilen sadık müridi olan havari olduğunu
söylüyor:
“Siz M acedonian’sınız. Ben Pau l’ün size gönderdiği Silva-
nus’um” 35
Constantine (Çınar’ın Pir Sultan’ı), kendisine Silvanus adını se­
çiyor ama Bizanslı görevliler ona bu adı layık görmüyorlar, sahte
Silvanus diyor: “ A iso called pseuda-Silvanus”36
Onlar sahte Silvanus diyor ama Çınar, Silvanus’un asıl adı olan
Constantine’i okurlardan saklıyor, yazılarında hep Silvanus’u kul­
lanıyor. Neden acaba? İlla, St. Paul’ün adamının adını mı taşıma­
sını istiyor?
“ Bu isim , 6 80yılınd a Siv a s’ta asılan “P ir”in asıl adı değildi. Pir
Silvanus bu ism i A le vi sözlü geleneğinin başlatıldığı ve kurumlaş-
tırıldığı Cibossa (Sivas) A le vi ocağını kurduktan sonra ald ı...” 37
(Çınar’ın kaynak olarak aldığı Bizans metinlerine göre Constanti-
ne’in asılarak değil, taşlanarak öldürüldüğünü belirtmiştik.)

Sym eon/Titus: İmparatorluk görevlisi Peter of Sicily, Sym eon’un

kendisine iyi bir ad seçerek Titus adını aldığını belirtiyor ve şöyle
diyor: “ Ona Titus dem eyeceğim , Ketos diyeceğim . Çünkü Titus,
St. Pau l’ün C rete’y e atadığı piskopos.” Ketos ne, balina. Denizler­
de hırsız gibi pusuya yatan balina.

35 Janet Hamilton, s.78

36 Janet Hamilton, s. 101
37 Kayıp Bir Alevi Efsanesi, s. 159
 Erdoğan Çınar, Peter of Sicily’nin bu notunu kitabına almış,
ancak, St Paul bölümünü ... ile geçiştirerek paragraftan çıkarmış:
“ Ben ona Tıtus d eğ il Keios (Balina) diyeceğim . N e de olsa
kendisi denizin derinliklerinde saklanan balina g ib iyd i... Bazen
denizciler ne olduğunun farkına varam az ve (ada büyüklüğünde­
ki) balinanın üzerine kanca atıp gem ilerini bağlarlar.’’38
Çınar’ın çevirdiği paragrafın aslı şöyle:(bold yazılı bölümü Çı­
nar metinden çıkarmış):
“ I w ill not cali him Titus, fo r he vras n o t the im itato r o f Ti~
tus whom P a u l o rd ained a b ishop in Crete, but Ketos ( “wha-
le '). H e was like the w hale o f the sea which lurks in the w ater..” 39
/
Görüldüğü gibi Çınar, Titus’un, St Paul’ün atadığı bir piskopos
olduğunu ifade eden bölümü saklıyor, okura sunmuyor, okuru
kandırmayı amaçlıyor.
Grek asıllı olan Titus, uzun süre St. Paul’le çok yakın işbirliğin­
de bulunmuştu. Paul, misyonerlik için gittiği Yeruşalim’e, Titus’u
da götürmüştü. Titus, Korint ve Girit’te misyonerlik yapm ış, en
son Paul tarafından Dalmaçya’ya gönderilm işti.40

Genesius/Tim othy: Timothy, St Paul’ün Book of A ct’inde yer

alan mektupların ikisinin baş kahramanı. St. Paul birinci mektu­
bunda Tim othy’ye şöyle hitap ediyor:
“ Kurtarıcım ız Tanrının ve umudumuz M esih Isa ’nın buyruğuy­
la M esih Isa ’nın elçisi atanan ben Pavlu s’tan, im anda öz oğlum Ti-
m oteos'a selam ’”4]

Joseph/Epaphroditus: Joseph bu adı niye alm ış? Hristiyan m ito­

lojisine göre Epaphroditus, St. Paul’ün "kardeşim , yoldaşım ve

38 Kayıp Bir Alevi Efsanesi, s. 163

39 Janet Hamilton, aynı yapıt, s.79
40 Tarsuslu Elçi Pavlus, s.204
41 Tarsuslu Elçi Pavlus, s. 191
askerim ” dediği kişi. Erdoğan Çınar’ın Alevi Epaphroditus’u, St.
Paul’ün misyonerlik yaptığı Pisidya’ya gidiyor ve kilise kuruyor.

Sergius/Tychicus: Sergius bir Grek ve Galatia’daki (Ankara yö re­

si) Tavium ’un bir köyünde doğmuş. Adını niye Tyhchicus diye
değiştirm iş? Tyhchicus, St. Paul’ün, Ephistel’de tanımladığı gibi,
“ Lo rd ’un aziz ve sadık kardeşi" (a beloved brother and faithful
m inister in the Lord."
Sergius’un takipçilerine Astatoi deniyor. Bu ad, St. Paul’ün
“ bizler evsiz, barksız gezenleriz” ifadesi ile açıklanıyor.Sergius,
ayrıca, St. Paul gibi pastoral mektuplar yazmış.
Kısacası: Constantine ve ardılları, St Paul’ün müritlerinin ad­
larını alıyorlar. Kurdukları kiliselere de hep St Paul’ün ziyaret etti­
ği yerlerin adını veriyorlar:
“Later didaskaloi follow ed Constantine's exam ple and took
the nam es o f Paul's disciples, and also called their churches after
places visited by Paul.”
Yaşadıkları olaylar da Paul zamanındaki olaylara benziyor.42
Eğer Çınar’ın Pir Sultan olayı bunlardan biriyse Pir Sultan’ı, Hıris­
tiyanlığın ilk şehidi Stephan olarak ele almak gerekir.

Tahrifat 8: Tahtacı Sergius’un adı halen

Alevi topluluklarda yaşıyor.
Erdoğan Çınar şöyle diyor:
“ Tahtacı Sergius’un adı halen Toroslar'da, Batı A n ad olu ’da
A le v i toplulukları arasında yaşıyo r.”^
Çınar burada Sergius adının yaşadığını kast ediyor. “Tuhafiye­
ci A hm et” in adı Anadolu’da halen yaşıyor” biçim inde bir tüm ce
kurulsa, yaşayan ad tuhafiyeci değil, Ahm et’tir. Çınar’ın yaptığı,

42 )anet Hamilton, s. 12
43 Aleviliğin Kayıp Bin Yılı, s.76
şark kurnazlığının kalitesiz bir örneğidir. Batı Anadolu’daki Alevi
toplulukları tanıyoruz. Hiç de Sergius adına rastlamadık. Nüfus
idarelerine de sorabiliriz. Çünkü Çınar, günümüzden söz ediyor.

Tahrifat 9: Çınar’ın S ergius’a söylettiği sö zle r

Çınar, şöyle yazıyor:
“ Çünkü diyordu: Hakk insanda insan da H akk’tadır. İnsanı ö l­
dürm ek H akk’ı ortadan kaldırm ak olur. Dünya üstünüze de kalk­
sa, siz H akk’a kıym ayın. Sizleryem ininizden dönüp de, can alm a­
yın. Bu erkanda düşkün olm ayın.”44

Bu sözleri güya Sergius söylemiş. Çınar, kaynak göstermiyor.

Kendi uydurması. Hakk, düşkün, erkan gibi A levi terimleri Sergi­
us’a söyletmiş.

Tahrifat 10: M etindeki G ospel (İncil) ve A p o stle’ı

(St. Paul’ün mektupları) Alevi kitapları olarak sunm ak.
Erdoğan Çınar, Draconus adında birinin Suriye’de bir süre tu­
tuklu kaldıktan sonra bir yolunu bularak kaçtığını, köyüne döner­
ken yol üstünde Palu’ya uğradığını belirtiyor, Silvanus’u, Draco­
nus’un huzuruna çıkarıyor ve niyaz aldırıyor. Yaza kadar bu iki
“pir” uzun uzun sohbet edip yolun erkânını derince konuşuyorlar.
Draconus giderken Pir Silvanus’a! iki kitap veriyor. Silvanus bu iki
kitabı önce kalbinin üzerine, sonra dudaklarına götürüyor, ardın­
dan ikisini de heybesine koyuyor. Ve “ mürşidi” ni yol ayrımına ka­
dar uğurluyor.45

Çınar’a göre bu kitaplardan birisi “ Kudret (Dynasis).” Çınar

öteki kitabın adını verm iyor. Ancak, erkanın işleyişi üzerine oldu­
ğunu belirtiyor.

44 Aleviliğin Kökleri, s. 147

45 Kayıp Bir Alevi Efsanesi, s. 150-152
 Kaynak olarak kullandığı Peter of Sicily bu konuda ne diyor:
Suriye’den dönen bir mahkum Constantine’e iki kitap veriyor. Bi­
risi Gospel, öbürü de Apostle. Sicily’nin yazdığını aynen alalım:

“ This m an entertained in his house for som e tim e a certain

deacon, a prisoner who vvas returning to his ow n country from
Syria and cam e fırst to M ananalis. A li this w e found b y careful en-
quriy. The prisoner vvas bringing back from Syria tw o boks one o f
the ho ly C o sp el and the other o f the A p ostle, vvhich he presen-
ted to Constantine in return for his hospitalıty.”4Ğ
Gospel İncil demek. Apostle ise St Paul’ün mektupları. Aynı
zamanda İncil’in bölümü.
Buna göre Suriye’den gelen iki kitap tamamen Hıristiyanlıkla
ilgili. Üstelik Hıristiyanlığın temel metinleri. Bunları A levi kitapla­
rı diye yutturm aya çalışmaya ne dem eli?
Çınar’ın sözünü ettiği kitap “ Dynamis,” Bizans kilisesinin
onuncu yüzyıla ait lanetleme metinlerinde geçiyor. Bu bölümde
kilise yetkilisi kendisine aykırı görüşlere sahip olan tüm mezhep­
leri, “ şeytana tapanlar” vb. ile birlikte Paulikienleri de lanetliyor.
O kadar ki, Katolik Kilisesine aykırı düşünenleri lanetliyor:

“ Anathem a to those who dont think as the H o ly Catholic

A p ostolic Church thinks. ”47
“ Katolik K ilisesi g ib i düşünm eyenlere lan et olsun".
Peki, Dynamis nedir?
Dynamis, bir gnostik çalışmadır. Hıristiyanlığın da gnostizmi
vardır. Bizans metinlerini inceleyen ve yayım layan araştırmacıla­
ra göre Paulikienlerin geleneğinde herhangi bir gnostik (ya da
Maniheist) etkinin izleri yoktur. Gnostik nitelemesine erken anti-
heretik Ortodoks kaynaklarda rastlanmaktadır.48

46 Janet Hamilton, aynı yapıt, s.76

47 janet Hamilton, aynı yapıt, s. 109
48 janet Hamilton, aynı yapıt, s.8, 109
 152 K a y ıp B i r A levi E fsa n e si

kerter y erin i ö ğ ren m işler d i.

• Ömrüm azaldı, d ed i. Tehlike de yakında. Tedbirli ol­

mak gerek, münkir beni bulmadan kalkıp gitmeli.

B a şın a k ö tü bir hal g e lm e d e n , e c e l g e lip o n u b u lm a d a n

k ö y ü n e d ö n ü p k a v m i-k a rd eşi, d o stu -a rk a d a şı, m ü rid i-ta lib i ile
k a v u şm a k is te d i. H a z ırlığ ın ı y a p tı, h erk esten h e la lliğ in i ald ı.
D e n k le r in i b ağlark en h e y b e sin d e n iki el y a zm a sı k ita p ç ık a r d ı,
S ilv a n u s ’a u z a ttı.-

- Öyle yap ki bu kitapların içindekiler kaybolmasınlar,

taya gitmesinler dedi.

S ilv a n u s k itap ları sır a sıy la ö n c e k a lb in in ü z e r in e son ra

d u d a k la rın a g ö tü rd ü , öptü ard ın d an ik isin i d e h e y b e s in e k o y ­
du.
S ilv a n u s m ü rşid in i y o l a y ırım ın a kadar u ğ u r la d ı. O nun
g id e c e ğ in i d u yan P ü lü m ü r’ün, T e r c a n ’ın k ö y lü ler i e r k en d en
y o lla r a d ü şü p uğu rla m a y a k atıld ılar. A y rılık vak ti g e ld iğ in d e
d a h a gü n a ğ a rm a m ıştı.
D r a c o n u s ’un P ülü m ü rlü S ilv a n u s ’a e m a n e t e ttiğ i ik i el
y a z m a s ı k ita p ta n biri “ Kudret" (D y n a s is ) k ita b ıy d ı. İk in c i k i­
tap erk â n ın iş le y iş i ü z e r in e y d i. S ilv a n u s k alan ö m r ü n d e bu k i­
tapları y a n ın d a n h iç a yırm ad ı.

"Bu adamların öğretilerini ve İncil'e muhalefet olsun di­

ye yazdan ve Kudret (Dynaınis) denilen kitabı kabul edip şe­
reflendirenlere lanet olsun.”1"3,

Çınar, kitabında Suriye’den gelen ve Constantine/Silvanus’a verilen

Gospel (Incil) ve Apostle’ın (St. Paul’ün Mektupları) adlarından söz
etm eyerek Alevi erkanını anlatan kitaplar olarak sunuyor
 CHRISTIAN DUALIST HERESIES

94. In the days of the emperor Constantine, grandson2* of Heraclius,

there vvas born in the territory of Samosata in Armenia an Arnıenian
named Constantine, in a village called Mananalis," a village vvhich even
now rears Manichaeans.

95. This man entertained in his house for some time a certain deacon,
a prisoner who was returning to his own country from Syria and came
first to Mananalis. Ali this we found by careful enquiry. The prisoner
vvas bringing back from Syria two books, one of the holy Gospel and the
other of the Apostle, vvhich he presented to Constantine in return lor his
hospitality.

96. When he had received the two books, that of the Gospel and of the
Apostle, and realised that his heresy vvas unlavvful and hatelul and vvas
hated and avoided by everyone because of the blasphemies and shame-
ful acts it contained, he determined to give a new face to the evil. He
detennined, through the povver of the devil, that no other book at ali
should be read than the Gospel and the Apostle, to conceal the harm

76

Metinde yer alan 95. maddede, Constantin’e (Silvanus’a) verilen

Gospel (Incil) ve Apostle’ın (St. Paul’ün Mektupları)
adları açıkça görülüyor.
 -EK-
Paulikienleri incelerken sürekli
g ü n d em e g elen St. Paul kimdir?
Tarsus’ta bir Yahudi ailesinin çocuğu olarak doğan (ölümü M S.
67) Paul, Hıristiyanlığa inananlara zulmeden bir kişi idi. Özellikle,
ilk Hıristiyan şehit Stephan’ın taşlanarak öldürülmesinde göster­
diği sevinç, Hıristiyan oluşundan sonra da unutulmadı. Kiliselere
baskın düzenleyip Hıristiyanları tutuklayan görevliler arasında yer
aldı. Paul, Şam ’a kaçan Hıristiyanların peşinden giderken İsa’yı
rüyasında gördü ve Hıristiyan oldu. Hizm etleriyle İsa’dan sonra
St. Piyer ile birlikte Hıristiyanlığın iki önemli kurucusundan biri ol­
du. Dinini yaym ak için üç kez uzun yolculuğa çıktı. Antakya, Pi-
sidya (Yalvaç), Efes, Galatia, Makedonya, Korint gibi yerlere uğ­
rayarak buraların meclislerine mektuplar sundu ve bazılarında ki­
liseler kurdu. İtalya ve Fransa’ya kadar gitti. Sonunda Rom a’da
idam edildi. Book of Acts ve Ephistles gibi mektuplar yazdı.

Sözün kısası:
Çınar’ın A levi ocağı kurdurduğu bu kişiler, Hıristiyanlığın en
önemli azizlerinden olan St Paul’ün adamlarının adlarını alıyor.
Ayrıca, bu kişiler hakkında kayıtlara geçen olaylar, Hıristiyanlığın
erken dönem iyle bire bir örtüşmekte.

Silvanus’un taşla öldürülmesi: St Paul’ün gözünün önünde

Stephan adında bir Hıristiyan taşla öldürülüyor. Stephan, Hıristi­
yanlığın ilk şehidi. St Paul de taşlanma sırasında orada görevli,
Sym eon gibi. St Paul pişman oluyor ve Hıristiyanlığa geçiyor, y o ­
la hizmet ediyor. Sym eon da pişman oluyor ve Paulikien oluyor,
yola hizmet ediyor.
Çınar’ın kaynak olarak gösterdiği metinleri İngilizceye çevire­
rek yorumlayanların bu olaylar ve ad almalar konusundaki belir­
lemesi şöyle:
 “ Peter O f S ic ily ’e anlatıları Paulikienlerin "resm i tarih i” S t Pa­
u l’ün Book o f A cts ’inde anlattığı H ıristiyanlığın ilk dönem indeki
öyküler."49 Aynı yazarlar, Constantine/Silvanus’un (Çınar’ın Pir
Sultan’inin) taşlanarak değil, geleneksel yöntem le (conventional
way) öldürülmüş olduğunu varsaymak gerektiğini söylüyorlar. Bi­
zans yasalarında böyle bir hükmün olmadığını, taşlanarak öldür­
me efsanesinin Hristiyanlığın (taşlanarak öldürülen) ilk şehidi
Stephan ve taşlatan St Paul ilişkisine dayandığını belirtiyorlar.50
Constantine/Silvanus (Erdoğan Çınar’ın Pir Sultan’ı). öğretisi­
ni İncil üzerine kurmuş. Tek bir farkla: Eski A hit’i reddedip Yeni
Ahid’i benimseyerek.
Aynı yazarlar belirlem eye devam ediyor:
“ Constantine/Silvanus (Çınar’ın PirSu lta n 'ı) kendisini bir H ıris­
tiyan olarak niteledi. Ö ğretisini İncil üzerine kurdu. Bunlar (Pauli-
kienler), Eski A h it’i reddediyor, Yeni A h it’i kabul ediyorlardı. Ye­
ni A h it’teki St. Peter’in bölüm lerini de reddedip, S t Pau l’ün yaz­
dıklarını kabul ediyorlardı. "Peter o f S ic ily ’e göre Paulikienler, di-
daskaloslarını İsa'nın havarisi olarak görüyorlardı."

Tahrifat 11: V anesa’da bulunan Z eu s tapınağı,

Hacı Bektaş dergahıdır.
Erdoğan Çınar şöyle diyor:
"Strab on ’un anı-gezi notlarında bir üçüncü dergah-devletten
daha bahseder ki bu dergah-devlet O uenasa’daki M orim ene idi.
Strabon ’un Ouenasa olarak H elen diline uyarladığı bu yerin adı,
H ıristiyanlık öncesi kayıtlarında Vanesa olarak geçer. Vanesa, Lu-
vi kökenli bir kelim e olup “Ana K raliçe” anlam ına gelm ektedir.
Lu vi adı taşıyan ve kökleri kuşkusuz Luvilere kadar uzanan ve is-

49 Janet Hamilton, aynı yapıt, s. 14

50 Janet Hamilton, aynı yapıt, s. 12, 13
m inderi “Kadın A n a la r taralından yönetilen bir “dergah-devlet"
olduğunu tahm in edebildiğim iz Vanesa-Morim ene, bugün A le v i­
liğin en büyük m abedi sayılan Karacahöyük 'teki H acı Bektaş-i Ve­
li D ergahı'hin ta kendisidir.”51
Peki, Vanesa neresi, bir bakalım:
“ A vanos: N evşehir iline bağlı ilçe merkezi-kasaba. Bölgenin
adı Bizans kaynaklarında, daha erken H ıristiyanlık çağında, Vena-
sa olarak geçiyor. (Ram say, s. 322-324). Strabon (1 2 I I 6 sonu) bu
adı, H elen yazım ıyla, Ouenasa diye aktarır. ? Bölgenin Ouenasa
Zeus ’u tapınağıyla ünlü olduğunu söyler; üstelik, bölgedeki hiç­
bir kentin sözünü etm ez."52
Bilge Um ar’a göre, Luwi dilinin bir ardılı olan Pam phylia dilin­
de Vanassa, ece (kraliçe) anlamındadır. Umar, buradan hareketle,
burada bir ana tanrıçanın varlığının düşünülebileceğini, Helen dö­
nem inde bu tapınağı Zeus’un sahiplenmiş olabileceğini söylüyor.
Sayın Umar, Avanos adının Ermenice ‘avan: kasaba’ sözcü­
ğünden türemiş olabileceğini de ayrıca belirtiyor.
“M orim ene: Roma im paratorluğunun egem enliği dönem inde
Kappadokia bölgesindeki illerden biri (Strabon, 12 1 4 ). Bu il
Avanos dolaylarını da kapsayarak Kızılırm ak ile Tuz gölü arasında
yayılıyo rd u .” 53
Demek ki; Vanesa, Kapadokya’da bir bölge. M orim ene ise Kı­
zılırmak ile Tuz gölü arasındaki toprakları kapsayan bir il. Ne Va­
nesa, ne de M orim ene, Hacı Bektaş dergahının ta kendisi değil.
Bu iddia, Eroğan Çınar’ın uydurmasının ta kendisi.
Erdoğan Çınar, katakulli yöntem iyle, ilkçağın ünlü coğrafyacı­
sı Strabon’u nasıl kullanıyor bir bakalım. Strabon ne diyor, Erdo­
ğan Çınar, okurlarına bunu nasıl aktarıyor:

51 Aleviliğin Kökleri, s.60

52 Bilge Umar, aynı yapıt, s. 140
53 Bilge Umar, s.580-581
 “ Q uenasa’ciaki M orim ene'de, üç bin hizmetkarı barındıran
Ouenasa Z e u s ’una ait bir tapınakla rahibe yılda y ü z talatonluk bir
g e lir sağlayan verim li ve kutsal bir arazi bulunur. Komana ’da ol­
duğu g ib i bu da yaşam ı boyunca rahiplik ed er v e rütbe itibarıyla
Komana rahibinden sonra gelir."54
Strabon, Ouenasa’daki M orim ene’de bulunan Zeus tapına­
ğından söz ediyor. Erdoğan Çınar’ın, Kadın Ana deyip ikinci ham­
lede Hacıbektaş dergahı yaptığı yer Strabon’un yazdığına göre
Zeus tapınağı. Yani, Çınar, Strabon’daki bilgiyi tahrif ederek okur­
larını kandırmayı amaçlıyor. Kananların dikkatine. Kanmak iste­
yenlere bir sözümüz yok.
Another random document with
no related content on Scribd:
 HUMIDITY
59. Instruments. As a direct factor, humidity is intimately connected with water-content in
determining the structure and distribution of plants. The one is in control of water loss; the other
regulates water supply. Humidity as a climatic factor undergoes greater fluctuation in the same habitat,
and the efficient difference is correspondingly greater. Accordingly, simple instruments are less valuable
than automatic ones, since a continuous record is essential to a proper understanding of the real
influence of humidity. As is the rule, however, the use of simple instruments, when they can be referred
to an ecographic basis, greatly extends the field which can be studied. In investigation, both
psychrometer and psychrograph have their proper place. In the consideration of simple instruments for
obtaining humidity values, an arbitrary distinction is made between psychrometers and hygrometers.
The former consist of a wet and a dry bulb thermometer, while the latter make use of a hygroscopic awn,
hair, or other object.

Psychrometers

60. Kinds. There are three kinds of psychrometer, the sling, the cog, and the stationary. All consist of
a wet bulb and a dry bulb thermometer set in a case; the first two are designed to be moved or whirled in
the air. The same principle is applied in each, viz., that evaporation produces a decrease in temperature
proportional to the amount of moisture in the air. The dry bulb thermometer is an ordinary
thermometer, while the wet bulb is covered with a cloth that can be moistened. The former indicates the
normal temperature of the air, the latter gives the reduced temperature due to evaporation. The relative
humidity of the air is ascertained by means of the proper tables, from two terms, i. e., the air
temperature and the amount of reduction shown by the wet bulb. The sling and the cog psychrometers
alone are in general use. The stationary form has been found to be unreliable, because the moisture, as it
evaporates from the wet bulb, is not removed, and, in consequence, hinders evaporation to the proper
degree.
61. The sling psychrometer. The standard
form of this is shown in the illustration, and is the
one used by the Weather Bureau. This instrument
can be obtained from H. J. Green, 1191 Bedford
Ave., Brooklyn, or Julien P. Friez, 107 E. German
St., Baltimore, at a cost of $5. It consists of a
metal frame to which are firmly attached two
accurately standardized thermometers, reading
usually from –30° to 130°. The frame is attached
at the uppermost end to a handle in such fashion
that it swings freely. The wet bulb thermometer is
placed lower, chiefly to aid in wetting the cloth
more readily. The cloth for the wet bulb should be
always of the same texture and quality; the
standard used by the Weather Bureau can be
obtained from the instrument makers. A slight
difference in texture makes no appreciable error,
but the results obtained with different
instruments and by different observers will be
more trustworthy and comparable if the same
cloth be used in all cases. The jacket for the wet
bulb may be sewed in the form of a close-fitting
bag, which soon shrinks and clings tightly. It may
be made in the field by wrapping the cloth so that
the edges just overlap, and tying it tightly above
and below the bulb. In either case, a single layer
of cloth alone must be used. The cloth becomes
soiled or thin after a few months’ constant use
and should be replaced. It is a wise precaution to
carry a small piece of psychrometer cloth in the
field outfit.
62. Readings. All observations should be
made facing the wind, and the observer should
move one or two steps during the reading to
prevent the possibility of error. The cloth of the
wet bulb is moistened with water by means of a
brush, or, much better, it is dipped directly into a
bottle of water. Distilled water is preferable, as it
contains no dissolved material to accumulate in
the cloth. Tap-water and the water of streams
may be used without appreciable error, if the
cloth is changed somewhat more frequently. The
temperature of the water is practically negligible
under ordinary conditions. Readings can be made
more quickly, however, when the temperature is
not too far from that of the air. The psychrometer
is held firmly and swung rapidly through the air
when the space is not too confined. Where there
is danger of breakage, it is swung back and forth
through a short arc, pendulum-fashion. As the
reading must be made when the mercury of the
wet bulb reaches the lowest point, the instrument
is stopped from time to time and the position of
the column noted. The lowest point is often
indicated by the tendency of the mercury to
remain stationary; as a rule it can be noted with
certainty when the next glance shows a rise in the
column. In following the movement, and
especially in noting the final reading, great care
must be taken to make the latter before the
mercury begins to rise. For this reason it is
desirable to shade the psychrometer with the
body when looking at it, and to take pains not to
breathe upon the bulbs nor to bring them too
near the body. At the moment when the wet bulb
registers the lowest point, the dry bulb should be
read and the results recorded.
63. Cog psychrometer. This instrument,
commonly called the “egg-beater” psychrometer,
has been devised to obviate certain disadvantages
of the sling psychrometer in field work, and has
entirely supplanted the latter in the writer’s own
studies. It is smaller, more compact, and the
danger of breaking in carriage or in use is almost
nil. It has the great advantage of making it
possible to take readings in a layer of air less than
two inches in thickness, and in any position.
Fairly accurate results can even be obtained from
transpiring leaves. The instrument can readily be
made by a good mechanic, at a cost for materials
of $1.75, which is less than half the price for the
sling form. A single drawback exists in the use of
short, Centigrade thermometers, inasmuch as
tables of relative humidity are usually expressed
in Fahrenheit. It is a simple matter, however, to
convert Centigrade degrees into Fahrenheit,
mentally, or the difficulty may be avoided by the
conversion table shown on page 47, or by
constructing a Centigrade series of humidity
tables. The fact that the wet and dry bulbs revolve
in the same path has raised a doubt concerning
the accuracy of the results obtained with this
instrument. Repeated comparisons with the sling
psychrometer have not only removed this doubt
completely, but have also proved that the
standardization of the thermometers has been
efficient.
64. Construction and use. A convenient
form of egg-beater is the Lyon (Albany, New
York), in which the revolving plates can be readily
removed, leaving the axis and the frame. The
thermometers used are of the short Centigrade
type. They are 4½ inches long and read from –5°
to 50°. Eimer and Amend, 205 Third Ave., New
York city, furnish them at 75 cents each. The
thermometers are carefully standardized and
compared, and then grouped in pairs that read
together. Each pair is used to construct a
particular psychrometer. Each thermometer is
strongly wired to one side of the frame, pieces of
felt being used to protect the tube and increase
the contact. The frame is also bent at the base
angles to permit free circulation of air about the
thermometer bulbs. The bulb of one thermometer
is covered with the proper cloth, and the
psychrometer is finished. Since the frame
revolves with the thermometers, it is necessary to
pour the water on the wet bulb, or to employ a
pipette or brush. The thermometer bulbs are
placed in the layer to be studied, and the frame
rotated at an even rate and with moderate
rapidity. The observation is further made as in
the case of the sling psychrometer. As the circle of
rotation is less than three inches in diameter, and
the layer less than an inch, in place of nearly three
feet for the sling form, the instrument should not
be moved at all for extremely localized readings,
but it must be moved considerably, a foot or
more, if it is desirable to obtain a more general
reading.
65. Hygrometers. While there are
instruments designed to indicate the humidity by
means of a hygroscopic substance, not one of
them seems to be of sufficient accuracy for use in
ecological study. The difficulty is that the
hygroscopic reaction is inconstant, rather than
that the instruments are not sufficiently sensitive.
A number of hygrometers have been tested, and
in all the error has been found to be great, varying
usually from 10–20 per cent. In the middle of the
scale they sometimes read more accurately, but
toward either extreme they are very inexact. It
seems probable that an accurate hygrometer can
 be constructed only after the model of the Draper
psychrograph. Its weight and bulk would make it
an impossible instrument for field trips, and the
expense of one would provide a dozen
psychrometers. In consequence, it does not seem
too sweeping to say that no hygrometer can
furnish trustworthy results. Of simple
instruments for humidity, the psychrometer alone
can be trusted to give reliable readings. Crova’s
hygrometer, used by Hesselmann, is not a
hygrometer in the sense indicated. As it is much
Fig. 5. Sling psychrometer. less convenient to handle and to operate than the
cog psychrometer, it is not necessary to describe
i
t.

Psychrographs

66. The Draper psychrograph. A year’s

trial of the Draper psychrograph in field and
planthouse has left little question of its accuracy
and its great usefulness. Essentially, it consists of
a band of fine catgut strings, which are sensitive
to changes in the moisture-content of the air. The
variations in the length of the band are
communicated to a long pointer carrying an
inking pen. The latter traces the record in per
cent of relative humidity on a graduated paper
disk, which is practically the face of an eight-day
clock. The whole is enclosed in a metal case with a
glass front. A glance at the illustration will show
the general structure of the instrument.
Continued psychrometric tests demonstrate that
the margin of error is well within the efficient
difference for humidity, which is taken to be 5 per
cent. In the field tests of the past summer, two
psychrographs placed side by side in the same
habitat did not vary 1 per cent from each other.
The same instruments when in different habitats
did not deviate more than 1 per cent from the
psychrometric values, except when the air Fig. 6. Cog psychrometer.
approached saturation. For humidities above 90
per cent, the deviation is considerable, but as
these are temporary and incident upon rainfall, the error is not serious. For humidities varying from 10–
85 per cent, the psychrograph is practically as accurate as the psychrometer. Per cents below 10 are rare,
and no tests have been made for them.
Fig. 7. Draper psychrograph.
 Fig. 8. Instrument shelter, showing thermograph and psychrograph in position.

67. Placing the instrument. The psychrograph should be located in a place where the circulation
of the air is typical of the station observed. A satisfactory shelter will screen the instrument from sun and
rain, and at the same time permit the air to pass freely through the perforations of the metal case. The
form shown in figure 8 meets both of these conditions. A desirable modification is effected by fastening a
strip about the cover of such depth as to prevent the sun’s rays from striking the case except when the
sun is near the horizon. A cross block is fastened on the post of the shelter after being exactly leveled.
The psychrograph rests upon this block, which is three feet above the ground in order to avoid the
influence of radiation. The instrument is held in position by slipping the eye over a small-headed nail
driven obliquely. It does not hang from the latter, but must rest firmly upon the cross block. The post is
set to a depth that prevents oscillation in the wind, which is liable to obscure the record. In shallow
mountain soils stability is attained by fastening a broad board at the base of the post before setting it.
When two or more psychrographs are established in different habitats, great pains are taken to set them
up in exactly the same way. The shelters are alike, the height above the soil the same, and the
instruments all face the south.
68. Regulating and operating the instrument. When two or more psychrographs are to be used
in series, they must be compared with each other in the same spot for several days until they run exactly
together with respect to per cent of humidity and to time. During this comparison they are checked by
the psychrometer and so regulated that they register the proper humidity. When a single instrument is
used alone as the basis to which simple readings may be referred, all regulating may well be done after
the instrument is in position. This is a simple process; it is accomplished by obtaining the relative
humidity beneath the shelter and at the proper height by a psychrometer. The pen hand is then moved
to the proper line on the disk by means of the screws at its base. These are reached by removing the
lettered glass face. The thumbscrew on the side opposite the direction in which the pen is to move is
released, and the opposite screw simultaneously tightened, until the pen remains upon the proper line.
Experience has proved that the record sheet should be correctly labeled and dated before being placed
on the disk. In the press of field duties, records labeled after removal are liable to be confused. It is
likewise a great saving of time to write the date of the month in the margin of each segment. Care is
taken to place the sheet on the disk in the same position each time; this can easily be done by seeing that
the sharp point on the disk penetrates the same spot on the paper. A single drop of ink in the pen will
usually give the most satisfactory line. A thin line is read most accurately. If the pen point is too fine,
however, the ink does not flow readily, and the point should be slightly blunted by means of a file. More
often the line is too broad and the pen must be carefully pointed. Occasionally the pen does not touch
the sheet, and it becomes necessary to bend the hand slightly. This is a frequent difficulty if the records
are folded or wrinkled, and consequently the sheets should always be kept flat.
69. The weekly visit. Psychrographs must be visited, checked, rewound, and inked every week.
Whenever possible this should be done regularly at a specified day and hour. This is especially desirable
if the same record sheet is used for more than one week. Time and energy are saved by a fixed order for
the various tasks to be done at each visit. After opening the instrument the disk is removed, and the
clock wound, and, if need be, regulated. The record sheet is replaced, the disk again put on the clock
arbor, and the pen replenished with a drop of ink. A psychrometer reading is made, and the results in
terms of relative humidity noted at the proper place on the disk sheet. If the psychrograph vary more
than 1 per cent, it is adjusted to read accurately. In practice it has been found a great convenience to
keep each record sheet in position for three weeks, and the time may easily be extended to four. In this
event, the pen is carefully cleaned with blotting paper at each visit, and is then refilled with an ink of
different color. To prevent confusion, the three different colored inks are always used in the same order,
red for the first week, blue for the second, and green for the third. The advantages of this plan are
obvious: fewer records are used and less time is spent in changing them. The records of several weeks
are side by side instead of on separate sheets, and in working over the season’s results, it is necessary to
handle but a third as many sheets.
The Draper psychrograph is made by the Draper Manufacturing Company, 152 Front St., New York
city. The price is $30. A few record sheets and a bottle of red ink are furnished with it. Additional
records can be obtained at 3 cents each. The inks are 25–50 cents per bottle, depending upon the color.

Humidity Readings and Records

70. The time of readings. If simple instruments alone are used for determining humidity, readings
are practically without value unless made simultaneously through several stations, or successively at
one. When it is possible to combine these, and to make psychrometer readings at different habitats for
each hour of the day, or at the same hour for several days, the series is of very great value. Single
readings are unreliable on account of the hourly and daily variations of humidity, but when these
changes are recorded by a psychrograph, such readings at once become of use, whether made in the
same habitat with the recording instrument or elsewhere. In the latter case, one reading will tell little
about the normal humidity of the habitat, but several make a close estimate possible. When a series of
psychrographs is in use, accurate observations can be made to advantage anywhere at any time. As a
rule, however, it has been found most convenient to make simple readings at 6:00 A.M., 1:00 P.M., and
6:00 P.M., as these hours afford much evidence in regard to the daily range. A good time also is that at
which the temperature maximum occurs each day, but this is movable and in the press of field work can
rarely be taken advantage of. A very fair idea of the daily mean humidity is obtainable by averaging the
readings made at the hours already indicated. The comparison of single readings with the psychrograph
record should not be made at a time when a rapid change is occurring, as the automatic instrument does
not respond immediately. Such a condition is usually represented by a sudden rain, and is naturally not
a satisfactory time for single readings in any event.
71. Place and height. As stated above, the psychrograph is placed three feet above the surface of the
ground in making readings for the comparison of stations. In low, herbaceous formations, the
instrument is usually placed within a few inches of the soil in order to record the humidity of the air in
which the plants are growing. In forest formations, the moisture often varies considerably in the
different layers. This variation is easily determined by simultaneous psychrometer readings in the
several layers, or, if occasion warrants, a series of psychrographs may be used. In field work the rule has
been to make observations with the psychrometer at 6 feet, 3 feet, and the surface of the soil, but the
reading at the height of 3 feet is ordinarily
sufficient. Humidity varies so easily that several
readings in different parts of one formation are
often desirable. In comparing different
formations, the readings should be made in
corresponding situations, for example, in the
densest portion of each.
72. Check instruments. Humidity is so
readily affected by temperature, wind, and
pressure, that a knowledge of these factors is
essential to an understanding of its fluctuations.
Pressure, disregarding daily variation, is taken
account of in the tables for ascertaining relative
humidity, and is determined once for all when the
altitude of a station has been carefully
established. The temperature is obtained directly
from the dry bulb reading. Its value is
fundamental, as the amount of moisture in a
given space is directly affected by it; like pressure,
it also is taken account of in the formula. The
movement of the air has an immediate influence
upon moisture by mixing the air of different
habitats and layers. So far as the plant is
concerned, it has practically the effect of
increasing or decreasing the humidity by the
removal of the air above it. Thus, while the
anemometer can furnish no direct evidence as to
the amount of variation, it is of aid in explaining
the reason for it. Likewise, the rate of evaporation
as indicated by a series of atmometers, affords a
ready method of estimating the comparative
effect of humidity in different habitats.
Potometers and other instruments for measuring
transpiration throw much light upon humidity
values. Since they are concerned with the
response of the plant to humidity, they are
considered in the following chapter.
73. Humidity tables. To ascertain the
relative humidity, the difference between the wet
and dry bulb readings is obtained. This, with the
dry bulb temperature, is referred to the tables,
where the corresponding humidity is found. A
variation in temperature has less effect than a
variation in the difference; in consequence, the
dry bulb reading is expressed in the nearest unit,
and the difference reckoned to the nearest .5. The
humidity varies with the air pressure. Hence, the
altitude must be determined for the base station,
and for all others that show much change in
elevation. Within the ordinary range of growing-
period temperatures, the effect of pressure is not
great. For all ordinary cases, it suffices to
compute tables for pressures of 30, 29, 27, 25,
and 23 inches. The following table indicates the
decrease in pressure which is due to altitude.
 Fig. 9. Atmometer.

ALTITUDE PRESSURE
Feet Meters Inches Centimeters
0 0 30 76
910 277 29 73.5
1850 574 28 71
2820 860 27 68.5
3820 1165 26 66
4850 1477 25 63.5
5910 1792 24 61
7010 2138 23 58.5
8150 2485 22 56
9330 2845 21 53.5
10550 3217 20 51
13170 4016 18 46
16000 4880 16 41

The fluctuations of pressure due to weather are usually so slight that their influence may be
disregarded. An excellent series of tables of relative humidity is found in Marvin’s Psychrometric Tables,
published by the U. S. Weather Bureau, and to be obtained from the Division of Publications,
Washington, D. C., for 10 cents. A convenient field form is made by removing the portion containing the
tables of relative humidity, and binding it in stiff oilcloth.
74. Sums, means, and curves. An approximate humidity sum can be obtained by adding the
absolute humidities for each of the twenty-four hours, and expressing the results in grains per cubic foot.
It is possible to establish a general ratio between this sum and the transpiration sum of the plant, but its
value is not great at present. Means of absolute and of relative humidity are readily determinable from
the psychrograph records; the latter are the most useful. The mean of relative humidity for the twenty-
four hours of a day is the average of the twenty-four hour humidities. From these means the seasonal
mean is computed in the same manner. A close approximation, usually within 1 degree, may be obtained
in either case by averaging the maximum and minimum for the period concerned. Various kinds of
curves are of value in representing variation in humidity. Obviously, these must be derived from the
psychrograph, or from the psychrometer when the series is sufficiently complete. The level curve
indicates the variation in different stations at the same time. These may be combined in a series for the
comparison of readings made at various heights in the stations. The day or point curve shows the
fluctuations during the day of one point, and the station curve the variation at different heights in the
same station. The curves of successive days or of different stations may of course be combined on the
same sheet for comparison. Level and station curves based upon mean relative humidities are especially
valuable.
75. Records. A field form is obviously unnecessary for the psychrograph. The record sheets
constitute both a field and permanent record. The altitude and other constant features of the station and
the list of species, etc., are entered on the back of the first record sheet, or, better, they are noted in the
permanent formation record. For psychrometer readings, whether single or in series, the following
record form is employed:
Fig. 10. Conversion scale for temperatures.
 Height NOTES
Dry Wet Rel. Base Abs.
Date Hour Formation Station Altitude Community of Diff.
bulb bulb Hum. Hum. Hum. Sky Rain Wind
reading
6:20 Brook
15/8/’04 Spruce 2500 m Mertensiare 1 ft. 51° 46° 5 72% 63% 2.9 Clear 0 0
A.M. bank
„ „ Half gravel Hiawatha „ Asterare „ 56° 49° 7 64% 63% 3.0 „ 0 0
6:45 Brook
„ Spruce „ Mertensiare „ 54° 52° 2 89% 69% 4.2 „ 2 cc. 0
P.M. bank
„ „ Half gravel Hiawatha „ Asterare „ 56° 52° 4 79% 69% 4.0 „ 2 cc. 0

On page 47 is given a table for the conversion of Centigrade into Fahrenheit temperatures. This may be
done mentally by means of the formula F = C/5 × 9 + 32°.
 LIGHT
76. Methods. All methods for measuring light intensity, which have been at all satisfactory, are
based upon the fact that silver salts blacken in the light. The first photographic method was proposed by
Bunsen and Roscoe in 1862; this has been taken up by Wiesner and variously modified. After
considerable experiment by the writer, however, it seemed desirable to abandon all methods which
require the use of “normal paper” and “normal black” and to develop a simpler one. As space is lacking
for a satisfactory discussion of the Bunsen-Roscoe-Wiesner methods, the reader is referred to the works
cited below.[4] Simple photometers for making light readings simultaneously or in series were
constructed in 1900, and have been in constant use since that time. An automatic instrument capable of
making accurate continuous records proved to be a more difficult problem. A sunshine recorder was
ultimately found which yields valuable results, and very recently a recording photometer which promises
to be perfectly satisfactory has been devised. Since the hourly and daily variations of sunlight in the
same habitat are relatively small, automatic photometers are perhaps a convenience rather than a
necessity.

The Photometer

Fig. 11. Photometer, showing front and side view.

 77. Construction. The simple form of photometer shown in the illustration is a light-tight metal box
with a central wheel upon which a strip of photographic paper is fastened. This wheel is revolved by the
thumbscrew past an opening 6 mm. square which is closed by means of a slide working closely between
two flanges. At the edge of the opening, and beneath the slide is a hollow for the reception of a
permanent light standard. The disk of the thumbscrew is graduated into twenty-five parts, and these are
numbered. A line just beneath the opening coincides with the successive lines on the disk, and indicates
the number of the exposure. The wheel contains twenty-five hollows in which the click works, thus
moving each exposure just beyond the opening. The metal case is made in two parts, so that the bottom
may be readily removed, and the photographic strip placed in position. The water-photometer is similar
except that the opening is always covered with a transparent strip and the whole instrument is water-
tight. These instruments have been made especially for measuring light by the C. H. Stoelting Co., 31 W.
Randolph street, Chicago, Ill. The price is $5.
78. Filling the photometer. The photographic paper called “solio” which is made by the Eastman
Kodak Company, Rochester, N. Y., has proved to be much the best for photometric readings. The most
convenient size is that of the 8 × 10 inch sheet, which can be obtained at any supply house in packages of
a dozen sheets for 60 cents. New “emulsions,” i. e., new lots of paper, are received by the dealers every
week, but each emulsion can be preserved for three to six months without harm if kept in a cool, light-
tight place. Furthermore, all emulsions are made in exactly the same way, and it has been impossible to
detect any difference in them. To fill the photometer, a strip exactly 6 mm. wide is cut lengthwise from
the 8 × 10 sheet. This must be done in the dark room, or at night in very weak light. The strip is placed
on the wheel, extreme care being taken not to touch the coated surface, and fixed in position by forcing
the free ends into the slit of the wheel by a piece of cork 8–9 mm. long. The wheel is replaced in the case,
turned until the zero is opposite the index line, and the instrument is ready for use.
79. Making readings. An exposure is made by moving the slide quickly in such a way as to uncover
the entire opening, and the standard if the exposure is to be very short. Care must be taken not to pull
the slide entirely out of the groove, as it will be impossible to replace it with sufficient quickness. The
time of exposure can be determined by any watch after a little practice. It is somewhat awkward for one
person to manage the slide properly when his attention is fixed upon a second hand. This is obviated by
having one observer handle the watch and another the photometer, but here the reaction time is a source
of considerable error. The most satisfactory method is to use a stop-watch. This can be held in the left
hand and started and stopped by the index finger. The photometer is held against it in the right hand in
such a way that the two movements of stopping the watch and closing the slide may be made at the same
instant. The length of exposure is that necessary to bring the tint of the paper to that of the standard
beside it. A second method which is equally advantageous and sometimes preferable does away with the
permanent standard in the field and the need for a stop-watch. In this event, the strip is exposed until a
medium color is obtained, since very light or very deep prints are harder to match. This is later
compared with the multiple standard. In both cases, the date, time of day, station, number of instrument
and of exposure, and the length of the latter in seconds are carefully noted. The instrument is held with
the edge toward the south at the level to be read, and the opening uppermost in the usual position of the
leaf. When special readings are desired, as for isophotic leaves, reflected light, etc., the position is
naturally changed to correspond. In practice, it is made an invariable rule to move the strip for the next
exposure as soon as the slide is closed. Otherwise double exposures are liable to occur. When a strip is
completely exposed it is removed in the dark, and a new one put in place. The former is carefully labeled
and dated on the back, and put away in a light-tight box in a cool place.
 Fig. 12. Dawson-Lander sun recorder.

80. The Dawson-Lander sun recorder. “The instrument consists of a small outer cylinder of
copper which revolves with the sun, and through the side of which is cut a narrow slit to allow the
sunshine to impinge on a strip of sensitive paper, wound round a drum which fits closely inside the outer
cylinder, but is held by a pin so that it can not rotate. By means of a screw fixed to the lid of the outer
cylinder, the drum holding the sensitive paper is made to travel endwise down the outer tube, one-eighth
of an inch daily, so that a fresh portion of the sensitive surface is brought into position to receive the
record.” The instrument is driven by an eight-day clock placed in the base below the drum. The slit is
covered by means of a flattened funnel-shaped hood, and the photographic strip is protected from rain
by a perfectly transparent sheet of celluloid. The detailed structure of the instrument is shown in figure
12. This instrument may be obtained from Lander and Smith, Canterbury, England, for $35.
In setting up the sunshine recorder, the axis should be placed in such a position that the angle which it
makes with the base is the same as the altitude of the place where the observations are made. This is
readily done by loosening the bolts at either side. The drum is removed, the celluloid sheet unwound by
means of the key which holds it in place, the sensitive strip put in position, and the sheet again wound
up. Strips of a special sensitive paper upon which the hours are indicated are furnished by the makers of
the instrument, but it has been found preferable to use solio strips in order to facilitate comparison with
the standards. The drum is placed on the axis, and is screwed up until it just escapes the collar at the top
of the spiral. The clock is wound and started, and the outer cylinder put on so that the proper hour mark
coincides with the index on the front of the base.
As a sunshine recorder, the instrument gives a perfect record, in which the varying intensities are
readily recognizable. Since the cylinder moves one-half inch in an hour, and the slit is .01 of an inch, the
time of each exposure is 72 seconds. This gives a very deep color on the solio paper, which results in a
serious error in making comparisons with the standard. On account of the hood, diffuse light is not
recorded when it is too weak to cast a distinct shadow. It seems probable that this difficulty will be
overcome by the use of a flat disk containing the proper slit, and in this event the instrument will
become of especial value for measuring the diffuse light of layered formations. The celluloid sheet
constitutes a source of error in sunlight on account of the reflection which it causes. This can be
prevented by using the instrument only on sunny days, when the protection of the sheet can be
dispensed with.
81. The selagraph. This instrument is at present under construction, and can only be described in a
general way. In principle it is a simple photometer operating automatically. It consists of a light-tight
box preferably of metal, which contains an eight-day lever clock. Attached to the arbor of the latter is a
disk 7 inches in diameter bearing on its circumference a solio strip 1 cm. wide and 59 cm. long. The
opening in the box for exposure is 6 mm. square and is controlled by a photographic shutter. The latter
is constructed so that it may be set for 5, 10, or 20 seconds, since a single period of exposure can not
serve for both sun and shade. The shutter is tripped once every two hours, by means of a special wheel
revolving once a day. Each exposure is 6 mm. square, and is separated by a small space from the next
one. Twelve exposures are made every 24 hours, and 84 during the week, though, naturally, the daytime
exposures alone are recorded. Comparisons with the multiple standard are made exactly as in the case of
the simple photometer. The selagraph is made by the C. H. Stoelting Co., Chicago, Illinois.

Standards

82. Use. The light value of each exposure is determined by reference to a standard. When the
photometer carries a permanent standard, each exposure is brought to the tint of the latter, and its value
is indicated by the time ratio between them. Thus, if the standard is the result of a 5–second exposure to
full sunlight at meridian, and a reading which corresponds in color requires 100 seconds in the habitat
concerned, the light of the latter is twenty times weaker or more diffuse. Usually, the standard is
regarded as unity, and light values figured with reference to it, as .05. With the selagraph such a use of
the standard is impossible, and often, also, with the photometer it is unnecessary or not desirable. The
value of each exposure in such case is obtained by matching it with a multiple standard, after the entire
strip has been exposed. The further steps are those already indicated. After the exact tint in the standard
has been found, the length of the reading in seconds is divided by the time of the proper standard, and
the result expressed as above.
83. Making a standard. Standards are obtained by exposing the photometer at meridian on a
typically clear day, and in the field where there is the least dust and smoke. Exception to the latter may
be made, of course, in obtaining standards for plant houses located in cities, though it is far better to
have the same one for both field and control experiment. Usable standards can be obtained on any
bright day at the base station. Indeed, valuable results are often secured by immediate successive sun
and shade readings in adjacent habitats, where the sun reading series is the sole standard. Preferably,
standards should be made at the solstices or equinoxes, and at a representative station. The June solstice
is much to be preferred, as it represents the maximum light values of the year. Lincoln has been taken as
the base station for the plains and mountains. It is desirable, however, that a national or international
station be ultimately selected for this purpose, in order that light values taken in different parts of the
world may be readily compared.
84. Kinds of standards. The base standard is the one taken at Lincoln (latitude 41° N.) at meridian
June 20–22. This is properly the unit to which all exposures are referred, but it has been found
convenient to employ the Minnehaha standard as the base for the Colorado mountains, in order to avoid
reducing each time. Relative standards are frequently used for temporary purposes. Thus, in comparing
the light intensities of a series of formations, one to five standards are exposed on the solio strip before
beginning the series of readings. Proof standards are the exposed solio strips, which fade in the light,
and can, in consequence, be kept only a few weeks without possibility of error. The fading can be
prevented by “toning” the strip, but in this event the exposures must be fixed in like manner before they
can be compared. This process is inconvenient and time-consuming. It is also open to considerable
error, as the time of treatment, strength of solution, etc., must be exactly equivalent in all instances.
Permanent standards are accurate water-color copies of the originals obtained by the photometer. These
have the apparent disadvantage of requiring a double comparison or matching, but after a little practice
it is possible to reproduce the solio tints so that the copy is practically indistinguishable from the
original. The most satisfactory method is to make a long stroke of color on a pure white paper, since a
broad wash is not quite homogeneous, and then to reject such parts of the stroke as do not match
exactly. Permanent standards fade after a few month’s use, and must be replaced by parts of the original
stroke. Single standards are made by one exposure, while multiple ones have a series of exposures filling
a whole light strip. These are regularly obtained by making the exposures from 1–10 seconds
respectively, and then increasing the length of each successive exposure by 2 seconds. Single exposures
of 1–5 seconds as desired usually serve as the basis for permanent standards, but a multiple standard
may also be copied in permanent form. Exposures for securing standards must be made only under the
most favorable conditions, and the length in seconds must be exact. The use of the stop-watch is
imperative, except where access may be had to an astronomical clock with a large second hand, which is
even more satisfactory. The length of time necessary for the series desired is reckoned beforehand, and
the exposures begun so that the meridian falls in the middle of the process.
Single standards are exceedingly convenient in photometer readings, but they are open to one
objection. In the sunshine it is necessary to make instant decision upon the accuracy of the match, or the
exposure becomes too deep. In the shade where the action is slower, this difficulty is not felt. For this
reason it is usually desirable to check the results by a multiple standard, and in the case of selagraph
records, where the various exposures show a wide range of tint, light values are obtainable only by direct
comparison with the multiple standard. The exact matching of exposure and standard requires great
accuracy, but with a little practice this may be done with slight chance of error by merely moving the
exposure along the various tints of the standard until the proper shade is found. The requisite skill is
soon acquired by running over a strip of exposures several times until the comparisons always yield the
same results for each. The margin of error is practically negligible when the same person makes all the
comparisons, and in the case of two or three working on the same reading the results diverge little or not
at all. The efficient difference for light is much more of a variable than is the case with water-content. It
has been determined so far only for a few species, all of which seem to indicate that appreciable
modification in the form or structure of a leaf does not occur until the reduction in intensity reaches .1 of
the meridian sunlight at the June solstice. The error of comparison is far less than this, and
consequently may be ignored, even in the most painstaking inquiry.

Readings

85. Time. The intensity of the light incident upon a habitat varies periodically with the hour and the
day, and changes in accord with the changing conditions of the sky. The light variations on cloudy days
can only be determined by the photometer. While these can not be ignored, proper comparisons can be
instituted only between the readings taken on normal days of sunshine. The sunlight varies with the
altitude of the sun, i. e., the angle which its rays make with the surface at a given latitude. This angle
reaches a daily maximum at meridian. The yearly maximum falls on June 22, and the angle decreases in
both directions through the year to a minimum on December 22. At equal distances from either solstice,
the angle is the same, e. g., on March 21 and September 23. At Lincoln (41° N. latitude) the extremes at
meridian are 73° and 26°; at Minnehaha (39°) they are 75° and 28°. The extremes for any latitude may
be found by subtracting its distance in degrees north of the two tropics from 90. Thus, the 50th parallel
is 26.5° north of the tropic of Cancer, and the maximum altitude of the sun at a place upon it is 63.5°. It
is 73.5° north of the tropic of Capricorn, and the minimum meridional altitude is 16.5°.
The changes in the amount of light due to the altitude of the sun are produced by the earth’s
atmosphere. The absorption of light rays is greatest near the horizon, where their pathway through the
atmosphere is longest, and it is least at the zenith. The absorption, and, consequently, the relative
intensity of sunlight, can be determined at a given place for each hour of any sunshiny day by the use of
chart 13. This chart has been constructed for Lincoln, and will serve for all places within a few degrees of
the 40th parallel. The curves which show the altitude of the sun at the various times of the day and the
year have been constructed by measurements upon the celestial globe. Each interval between the
horizontal lines represents 2 degrees of the sun’s altitude. The vertical lines indicate time before or after
the apparent noon, the intervals corresponding to 10 minutes. If the relative intensity at Lincoln on
March 12 at 3:00 P.M. is desired, the apparent noon for this day must first be determined. A glance at the
table shows that the sun crosses the meridian on this day at 9 minutes 53 seconds past noon at the 90th
meridian. The apparent noon at Lincoln is found by adding 26 minutes 49 seconds, the difference in
time between Lincoln and a point on the 90th meridian. When the sun is fast, the proper number of
minutes is taken from 26 minutes 49 seconds. The apparent noon on March 12 is thus found to fall at
12:37 P.M., and 3:00 P.M. is 2 hours and 23 minutes later. The sun’s altitude is accordingly 36°. If the
intensity of the light which reaches the earth’s surface when the sun is at zenith is taken as 1, the table of
the sun’s altitudes gives the intensity at 3:00 P.M. on March 12 as .85.
 For places with a latitude differing by several degrees from that of Lincoln, it is necessary to construct
a new table of altitude curves from the celestial globe. It is quite possible to make a close approximation
of this from the table given, since the maximum and minimum meridional altitude, and hence the
corresponding light intensity, can be obtained as indicated above. For Minnehaha, which is on the 105th
meridian, and for other places on standard meridians, i. e., 60°, 75°, 90°, and 120° W., the table of
apparent noon indicates the number of minutes to be added to 12 noon, standard time, when the sun is
slow, and to be subtracted when the sun is fast. The time at a place east or west of a standard meridian is
respectively faster or slower than the latter. The exact difference in minutes is obtained from the
difference in longitude by the equation, 15° = 1 hour. Thus, Lincoln, 96° 42′ W. is 6° 42′ west of the
standard meridian of 90°; it is consequently 26 minutes 49 seconds slower, and this time must always be
added to the apparent noon as determined from the chart. At a place east of a standard meridian, the
time difference is, of course, subtracted.

Fig. 13. Chart for the determination of the sun’s altitude, and the corresponding light intensity.

The actual differences in the light intensity from hour to hour and day to day, which are caused by
variations in the sun’s altitude, are not as great as might be expected. For example, the maximum
intensity at Lincoln, June 22, is .98; the minimum meridional intensity December 22 is .73. The
extremes on June 22 are .98 and .33 (the latter at 6:00 A.M. and 6:00 P.M. approximately); between 8:00
A.M. and 4:00 P.M. the range in intensity is from .90 to .98 merely. On December 22, the greatest
intensity is .52, the least .20 (the latter at 8:00 A.M. and 4:00 P.M. approximately). If the growing season
be taken as beginning with the 1st of March and closing the 1st of October, the greatest variation in light
intensity at Lincoln within a period of 10 hours with the meridian at its center (cloudy days excepted) is
from .33 to .98. In a period of 8 hours, the extremes are .65 to .98, i. e., the greatest variation, .3, is far
within the efficient difference, which has been put at .9. For the growing period, then, readings made
between 8:00 A.M. and 4:00 P.M. on normal sunshiny days may be compared directly, without taking into
account the compensation for the sun’s altitude. Until the efficient difference has been determined for a
large number of species, however, it seems wise to err on the safe side and to compensate for great
differences in time of day or year. In all doubtful cases, the intensity obtained by the astronomical
method should also be checked by photometric readings. A slight error probably enters in, due to
reflection from the surface of the paper, and to temperature, but this is negligible.
86. Table for determining apparent noon
 DATE TIME EQUATION LINCOLN NOON
Sun slow: + 26m. 49s.
January 1 3m. 47s. 12:31 P.M.
„ 6 6 7 :33
„ 11 8 12 :35
„ 16 10 3 :37
„ 21 11 35 :38
„ 26 12 48 :40
„ 31 13 41 :40
February 10 14 27 :41
„ 20 13 56 :41
March 2 12 18 :39
„ 7 11 10 :38
„ 12 9 53 :37
„ 17 8 29 :36
„ 22 6 59 :34
„ 27 5 27 :32
April 1 3 55 :31
„ 6 2 27 :29
„ 11 1 3 :28
Sun fast: −
„ 16 0 13 :27
„ 21 1 20 :25
„ 26 2 16 :24
May 1 3 0 :24
„ 16 3 48 :23
„ 31 2 33 :24
June 5 1 45 :25
„ 10 0 49 :26
Sun slow: +
„ 15 0 13 :27
„ 20 1 18 :28
„ 25 2 22 :29
„ 30 3 22 :30
Sun slow: + 26m. 49s.
July 5 4m. 19s. 12:31 P.M.
„ 10 5 7 :32
„ 20 6 6 :33
August 4 5 53 :33
„ 14 4 30 :31
„ 19 3 28 :30
„ 24 2 13 :29
„ 29 0 48 :28
Sun fast: −
September 3 0 45 :26
„ 8 2 25 :24
„ 13 4 9 :23
„ 18 5 55 :21
„ 23 7 41 :19
„ 28 9 23 :17
October 3 10 59 :16
„ 8 12 26 :14
„ 13 13 43 :13
„ 18 14 48 :12
„ 23 15 37 :11
November 2 16 20 :10
„ 12 15 45 :11
„ 17 14 54 :12
„ 22 13 44 :13
„ 27 12 14 :15
December 2 10 25 :16
 „ 7 8 21 :18
„ 12 6 5 :21
„ 17 3 41 :23
„ 22 1 12 :26
Sun slow: +
„ 27 1 17 :28
87. Place. The effect of latitude upon the sun’s altitude, and the consequent light intensity have been
discussed in the pages which precede. Latitude has also a profound influence upon the duration of
daylight, but the importance of the latter apart from intensity is not altogether clear. The variation of
intensity due to altitude has been greatly overestimated; it is practically certain, for example, that the
dwarf habit of alpine plants is not to be ascribed to intense illumination, since the latter increases but
slightly with the altitude. It has been demonstrated astronomically that about 20 per cent of a vertical
ray of sunlight is absorbed by the atmosphere by the time it reaches sea level. At the summit of Pike’s
Peak, which is 14,000 feet (4,267 meters) high, the barometric pressure is 17 inches, and the absorption
is approximately 11 per cent. In other words, the light at sea level is 80 per cent of that which enters the
earth’s atmosphere; on the summit of Pike’s Peak it is 89 per cent. As the effect of the sun’s altitude is
the same in both places, the table of curves on page 57 will apply to both. Taking into account the
difference in absorption, the maximum intensity at sea level and at 14,000 feet on the fortieth parallel is
.98 and 1.09 respectively. The minimum intensities between 8:00 A.M. and 4:00 P.M. of the growing
period are .64 and .71 respectively. The correctness of these figures has been demonstrated by
photometer readings, which have given almost exactly the same results. Such slight variations are quite
insufficient to produce an appreciable adjustment, particularly in structure. They are far within the
efficient difference, and Reinke[5] has found, moreover, that photosynthetic activity in Elodea is not
increased beyond the normal in sunlight sixty times concentrated. In consequence, it is entirely
unnecessary to take account of different altitudes in obtaining light values.
The slope of a habitat exerts a considerable effect upon the intensity of the incident light. If the angle
between the slope and the sun’s ray be 90°, a square meter of surface will receive the maximum
intensity, 1. At an angle of 10°, the same area receives but .17 of the light. This relation between angle
and intensity is shown in the table which follows. The influence of the light, however, is felt by the leaf,
not by the slope. Since there is no connection between the position of the leaf and the slope of the
habitat, the latter may be ignored. In consequence, it is unnecessary to make allowances for the direction
of a slope, viz., whether north, east, south, or west, in so far as light values are concerned. The angle
which a leaf makes with its stem determines the angle of incidence, and hence the amount of light
received by the leaf surface. This is relatively unimportant for two reasons. This angle changes hourly
and daily with the altitude of the sun, and the intensity constantly swings from one extreme to the other.
Moreover, the extremes 1.00 and 0.17, even if constant, are hardly sufficient to produce a measurable
result. When the angle of the leaf approaches 90°, there is the well-known differentiation of leaf surfaces
and of chlorenchym, but this has no relation to the angle of incidence.

Table of Intensity at Various Angles

ANGLE INTENSITY
90 1.00
80 .98
70 .94
60 .87
50 .77
40 .64
30 .50
20 .34
10 .17

In the sunlight, it makes no difference at what height a light reading is taken. In forest and thicket as
well as in some herbaceous formations, the intensity of the light, if there is any difference, is greatest just
beneath the foliage of the facies. In forests especially, the light is increasingly diffuse toward the ground,
particularly where layers intervene. In woodland formations, moreover, the exact spot in which a