Onunla Güzeldim Uçu 1st Edition

Erendiz Atasü
Visit to download the full and correct content document:
https://ebookstep.com/product/onunla-guzeldim-ucu-1st-edition-erendiz-atasu/
More products digital (pdf, epub, mobi) instant
download maybe you interests ...

Dog u Bat■ Say■ 99 Geleceg i Du s u nmek Kolektif

https://ebookstep.com/product/dog-u-bati-sayi-99-geleceg-i-du-s-
u-nmek-kolektif/

Alka u politici politika u alki Sinjska alka i ratovi

dvadesetog stolje■a Ivan Kozlica

https://ebookstep.com/product/alka-u-politici-politika-u-alki-
sinjska-alka-i-ratovi-dvadesetog-stoljeca-ivan-kozlica/

Tarama Sözlü■ü U Z Tdk

https://ebookstep.com/product/tarama-sozlugu-u-z-tdk/

Determinismus und Physik U Röseberg

https://ebookstep.com/product/determinismus-und-physik-u-
roseberg/
Felsefi Du s u n Say■ 2 1st Edition Kolektif

https://ebookstep.com/product/felsefi-du-s-u-n-sayi-2-1st-
edition-kolektif/

Du s u nmek Hay■r Demektir 1st Edition Jacques Derrida

https://ebookstep.com/product/du-s-u-nmek-hayir-demektir-1st-
edition-jacques-derrida/

Felsefi Du s u n Say■ 1 1st Edition Kolektif

https://ebookstep.com/product/felsefi-du-s-u-n-sayi-1-1st-
edition-kolektif/

Is ■klar U lkesi Andres Barba

https://ebookstep.com/product/is-iklar-u-lkesi-andres-barba/

Cahaya di Atas Cahaya Imam Al Ghazali

https://ebookstep.com/product/cahaya-di-atas-cahaya-imam-al-
ghazali/
 E
•

iTi
::c

REN
iTi ·-

z c
.....
c LLI
N • N
::::>
�
Dl
�
)> �
(/) .....
c:: z
:::>
o z
z o
c:
z
r-
)>
C')
N
iTi
r-
e
-·

c:
�
c:

•can
öykü
ERENDİZ ATASÜ
ONUNLA
GÜZELDİM

UÇU
© 201 5, Can Sanat Yayınları A .Ş.
Tüm hakları saklıdır. Tanıtım için yapılacak kısa alıntılar dı,ında yayıncının
yazılı izni olmaksızın hiçbir yolla çoğaltılamaz.

O nunla Güzeldim: 1 . basım: Bilgi Yayınevl, 1 990

Uçu: 1. basım: Bilgi Yayınevl, 1998
Can Yayınları'nda 1. basım: Eylül 201 5, l stanbul
Bu kitabın 1. baskısı 1 000 adet yapılmı,tır.

Yayına hazırlayan: Sırma Köksal

Düzelti: Zühre Güldoğdu, Aylin Samancı

M izanpaj: Bahar Kuru Yerek, M. Atahan Sıralar

Kapak tasarımı: Utku Lomlu I Lom Tasarım (www.lom.com.tr)

Kapak baskı: Azra Matbaası

Litros Yolu 2. Matbaacılar Sitesi D Blok 3. Kat No: 3-2
Topkapı-Zeytinburnu, l stanbul
Sertifika No: 27857

iç baskı ve cilt Ayhan Matbaası

Mahmutbey Mah. Devekaldırımı Cad. Gelincik Sokak No: 6 Kat: 3 Güven i,
Merkezi, Bağcılar, l stanbul
Sertifika No: 22749

ISBN 978-975-07-2626-2

CAN SANAT YAYINLARI

YAPIM VE DAGITIM TİCARET VE SANAYİ A.Ş.
Hayriye Caddesi No: 2, 34430 Galatasaray, İ stanbul
Telefon: (02 1 2) 252 56 75 / 252 59 88 / 252 59 89 Faks: (02 1 2) 252 72 33
canyayinlari.com
yayinevi@canyayinlari.com
Sertifika No: 31 730
ERENDİZ ATASÜ
ONUNLA
•• •

GUZELDIM

UÇU

ÖYKÜ
Erendiz Atasü'nün Can Yayınları'ndaki diğer kitapları:

Dün ve Ferda, 2013

Gençliğin O Yokla Mevsimi, 2014
Kızıl Kale, 2015
Benim Yazarlanm, 2015
Saldırganı Hoş Tutmak, 2015
ERENDİZ ATASÜ, 1947'de Ankara'da doğdu. 1968'de Ankara Üni­
versitesi Eczacılık Fakültesi'nden mezun oldu. Aynı fakültede uzun
yıllar öğretim üyesi olarak çalıştıktan sonra 1997'de Farmakognozi
profesörlüğünden emekliye ayrıldı. Öyküleri, 1981'den bu yana, Sanat
Edebiyat'81, Düşün, Çağdaş Türk Dili, Varlık; deneme, inceleme ve ma­
kaleleri Saçak, Çağdaş Türk Dili, Cumhuriyet Kitap, Radikal Kitap, Varlık,
Papirüs gibi dergiler ile Cumhuriyet ve Aydınlık gazetelerinde yayımlan­
mış ve yayımlanmaktadır. Dağın Öteki Yüzü adlı romanı İngilizceye
(2000), Lanetliler Almancaya (2004), Bir Yaşdönümü Rüyası Yunancaya
(2005) ve İngilizceye (2013) çevrilip yayımlanmıştır. Atasü'nün bazı
öyküleri İngiltere, ABD, Fransa, Almanya, Hollanda, İsviçre, İtalya,
Çek Cumhuriyeti ve Hırvatistan'da yayım_lanan öykü antolojilerinde
yer almıştır. Eserleri: Kadınlar da Vardır (1982, Akademi Kitabevi Öykü
Birincilik Ödülü), Lanetliler (1985), Dullara Yas Yakışır (1988), Onunla
Güzeldim (1990), Dağın Öteki Yüzü (1996, Orhan Kemal Roman Ödü­
lü), Taş Üstüne Gül Oyması (1997, Yunus Nadi Öykü Ödülü; 1998, Hal­
dun Taner Öykü Ödülü), Uçu (1998), Gençliğin O Yakıcı Mevsimi (1999),
Benim Yazarlarım (2000), Kadınlığım, Yazarlarım, Yurdum (2001), Bir
Yaşdönümü Rüyası (2002), İmgelerin İzi (2003), Kavram ve Slogan (2004),
Açık Oturumlar Çafı (2006), İndr Ağacının Ölümü (2008), Düşünce Sefa­
letinin Kıskacında (2008), Bilinçle Beden Arasındaki Uzaklık (2009), Ha­
yatın En Mutlu An'ı (2011, Yunus Nadi Öykü Ödülü; 2010, Dünya Kitap
Yılın Telif Kitabı Ödülü), Güneş Saygılı'nın Gerçek Yaşamı (2011) Dün ve
,

Ferda (2013), Yıllar Geçerken Hayat ve Roman (2013), Kızıl Kale (2015,
Türkan Saylan Sanat Ödülü), Saldırganı Hoş Tutmak (2015).
 İçindekiler

ONUNLA GÜZELDİM

GEÇMİŞTEKİ SEV DA ıs
Eski Sevgili 17
Haziranda Bir An . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

KENTLER DE VARDIR 41
Münih'e Yağmur Yağıyor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
Toz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
Yüzey . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
Suyun Karanlık Çekimi 75

GÖZYAŞI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85
Su . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87
"Ağlayan Kadınlar" Kolajı İçin Taslak 117

UÇU

ÜÇ İMLİ SÖZCÜK 167

Ada 169
Uçu 197
Mis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219

BİR VARMIŞ BİR YOK/ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241

Mozaik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243
 Antiokhos'un Mirası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251

YAŞLI KADINLAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265

Doğu'nun Çağrısı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267
Giselle'in Delirmiş Ayaklan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279
ONUNLA GÜZELDİM
Kitaptaki kimi öykü adlarını bulmama yardımcı olan
Füsun Erbulak'a ve Ahmet Telli'ye teşekkür ederim.

Erendiz Atasü, 1991

Geçmişteki Sevda
 ESKİ SEVGİLİ

Yazmaktan neden vazgeçtim? Hayatın sığ sularında

ayaklarımı serinletirken, açıkta bata çıka yüzmeye çabala­
yanları seyrettikten sonra; panjurlarından yumuşak bir
ışığın süzüldüğü loş kütüphanemde maun yazı masamın
başında ve rahat koltuğumda; avucumda konyağın ışıltısı­
nı ve akışını geçiren kristal kadehin serin ve keskin doku­
nuşu, karanlık dev dalgalan ya da uçsuz bucaksız ışıltılı
mavilikleri düşlemek tadına doyamadığım bir büyüklük
duygusu verirdi bana. Hayat bileklerimden dizlerime,
göğsüme, boğazıma yükseliyor, boğazımı aşıyor, geniş kü­
tüphaneden taşıyor, tüm evreni kaplıyordu. Panjurların
ötesinden kuş avıltılanyla gül, filbahri kokulan bana ula­
şırken, her şeye hükmeden ama kütüphanemde boyun
eğen hırçın hayatı yumuşak bir hamur gibi yoğuruyor,
sözcüklere döküyordum. Boncuklar gibi oynadığım söz­
cüklere... Diziyor, bozuyor, yeniden diziyor, dilediğim
renklere boyuyordum onları... Gücüme hayrandım.
Bir gün sığ sandığım kumsalda yer ayağımın altın­
dan kayıverdi. Kütüphanenin korunağı, maunun sağlam­
lığı, değişmez sanılan her şey buhardanmış gibi yok oldu.
Derin ve karanlık bir girdapta kaybolmuştum. Değişken,
çok renkli, çok katlı, karşılıklı aynalar gibi sürekli birbiri­
ne yansıyıp yeni hayaller yaratan duygulanma ne olmuş-

17
tu? Suskunluk. Sürgit acının içine düşmüştüm. Büyük
mutluluk gibi büyük acı da anlatılamaz... Çünkü mutlak
ve durağandır... Sözcükler neredeydi? Bütün boncuklar
saçılmış, kırılıp parçalanmıştı... Onlara gereksinimim
yoktu zaten... Her şey iki sözcükle özetlenebilirdi... "Di­
renmek" ya da "boyun eğmek"
Mutlak ve durağan hiçbir şey yoktur... Ve gün geldi,
hayatımı, gene maunun ağırbaşlı rengiyle sarmalanmış
buldum. Yaşadıklanm kötü bir düştü sanki... Ama, ha­
yır... Hiçbir şey eskisi gibi değildi. Çalışma masamın yü­
zeyindeki sağlamlık kaybolmuş, soğuk ve katı bir temas
kalmıştı geriye. Çevremde dokunduğum cisimler üçüncü
boyutlannı yitirmişlerdi; karanlık derinlerde saklı bir ger­
çeği maskeleyen bir tür Karagöz perdesindeki yansımala­
ra dönüşmüşlerdi. Ölümdü bu gerçek... Hiçlikti... Yok­
luktu... Ve ben biçimlerden, renk ve kokudan kurulmuş
yapay bir ortamda deviniyordum, ortamla aramda bir
bağ olmaksızın... Sanki cansızdım. Hayat cılız bir örtüy­
dü maddenin korkunç suskunluğunu gizleyen... Panjurla­
nn ötesinden gelen titreşimler, mezanma uzanmış yatar­
ken geçip gitmiş hayatın anımsanan sesleri gibi ulaşıyor­
du kulaklarıma ... Otomobil komalan ... Kıyıya çarpan de-
niz... Bütün bu sesler nasıl bu kadar duyarsız olabiliyor-
du... İnsanlar ölürken, acı çekerken, nasıl hiçbir şey olma-
mış gibi kendilerine has dalga boylannda titreşip duru­
yorlardı! Yalnızca onlar mı! Tencereler fokurduyor, çama­
şırlar kuruyor, çocuklar büyüyor, mevsimler geçiyordu...
Panjurlan ürkek ürkek araladım... İki dev organizmanın
göğsü inip kalkıyordu derin soluklarla, hiçbir şeyi umur­
samadan... Duyarsızlıklan içinde güvenilir bir tek onlar
vardı... Doğa ve gündelik yaşam... Önce boş gözlerle izli­
yordum onlan... Sonra ürkek ellerimi uzattım... Yavaş
yavaş o ağır ve şaşmaz ritimlerinin içine çektiler beni...
Bir kez daha onların parçası oldum.

18
 Y ıllar sonra, yeniden karşılaştığımızda, henüz acımı
gündelik yaşamın altına gömmemiştim. Söze nerden baş­
layacağını bilemiyordu. Kazaya değinip değinmemekte
kararsızdı. Sonunda içtenliğine yenildi.
"Sana o kadar çok gelmek istedim ki," dedi.
Sesi bir duygu seliydi, içine çekildiğim kabuğun üs­
tünden akıp giden ve bana dokunamayan. Yüreğinin ne­
resine sığdırdı bunca duyguyu! Beni yoruyordu.
"Kaç kez yattığın hastanenin çevresinde dönüp dur­
dum. Korkaklığıma lanet olsun!"
''Acı"dan çok önce bitmişti ilişkimiz; sorumluluk
duymasına gerek yoktu.
"Çok acı çektin," diye fısıldadı.
Tanımak istemediğim yoğun bir duygu bakışların­
dan, yüzünden fırlıyor, bana doğru atılıyordu. Başımı
önüme eğdim.
"Başka şeylerden konuşalım," dedim.
"Yazmayı bıraktığın söyleniyor," dedi meydan okur­
casına.
Canı yandı mı böyle davranırdı. Beynimi ve yüreği­
mi kılcallarına dek bildiğini ve bunları bilen tek insan
olduğunu hissetmişimdir hep. Yoksa bu yüzden mi terk
ettim onu? Eğer beni gerçekten biliyor idiyse onu yara­
lamak istemeyeceğimi de bilmesi gerekmez miydi?
"Neden vazgeçtin yazmaktan?"
"Gerekliydi."
"Sevmediğim bir sözcük... Tıpkı 'yasak' gibi."
Yeşil gözlerinde isyan ışıklan yanıp sönüyordu. Onun
özgürlüğüne hiç kavuşamayacağımı düşündüm. Karşı­
laşmamızın başındaki dostça iletişimin sağaltıcılığı eri­
yip gitmek üzereydi. Sonuna dek gömülmüştü yazarlığı­
mın bitişine. Beliti de ondaki bu garip yoğunlaşabilme
yeteneğine tutulmuştum. Hep kızıl saçlarının alışılma­
mışlığına vurulduğumu düşünmüşümdür oysa ki...

19
 "Tam da şimdi yazmalısın," diye sürdürdü, yanakları
al al, sesi yükselerek. Şimdi... Hayatla gerçekten yüz yü­
ze geldikten, acıyı, suçluluğu tanıdıktan sonra...
Birden susuverdi. Söylenmeyecek şeyler kaçırmıştı
ağzından. Evet, kesinlikle bu halini sevmiştim. Hesapsız­
lığını... Ve bu yüzden terk ettim onu. Yaşam, ölçüyü bil­
meyenlere karşı acımasızdır.
Başı önünde, pişman duruyordu karşımda. Değindi­
ği yalnızca dostumun kazadaki ölümü müydü? Belki de
"suçluluk" derken kazadan değil, onu terk etmemden
söz ediyordu. İlişkimizi kopartmam bir suç muydu ki...
Gerekliydi. Her şeyi böyle dramatize etmek neden! Tü­
kendiğim bir dönemdi... Ona verecek hiçbir şeyim kal­
mamıştı. Yazamama krizlerimden birine tutulmuştum,
özgüvenim sarsılmıştı. Ancak tüketebilirdim onu. Yenil­
mişliğime bir de bunu mu ekleseydim?
Bir pot kırmıştı ve nasıl onaracağını bilemiyordu.
Ağzının yanındaki asi kas seyirmeye başlamıştı. Duygu­
larını saklayamazdı; yüzünün kendine özel bir dili vardı;
ya rengi ele verirdi onu ya kasları... Mutsuz duruyordu,
sanki yaşlanmıştı. Oysa karşılaştığımızda çok güzelleş­
miş bulmuştum onu, birlikte olduğumuz günlerden bu
yana neredeyse gençleşmişti... Kilo almış, teni güneşte
hafif yanmış, huzurlu, tasasız, özgüveni eksiksiz...
Göründüğü gibi değildi. Keşke uzanıp elini tutsay­
dım, keşke yanağına dokunsaydım. Keşke içimde ona
sunabilecek bir duygu bulabilseydim... Yoktu, tükenmiş­
ti... Tenim durgun, içim kıpırtısız... Duyarlı tellerimi tit­
reştiremiyordu artık. Ne diye beni suçluyordu? Daha
fazla kalıp gerçekleşemeyecek umutlar yaratmamalıy­
dım . Hemen kalktım. Umursamazlık yerleşmişti gidişi­
mi izleyen gözlerine...
Arkama bakmadan çıktım oradan. Bir an geri dön­
mek istedim. Taa hastaneye kadar gelmişti. Binanın çev-

20
resinde dolanmış, içeri girememişti. Beni özlemiş, merak
etmiş, belki de, belki değil kesinlikle ağlamıştı. Herhalde
uykusuz geceler geçirmişti. Boynuna sarılmak geçti içim­
den. Yapamadım. Ne yaran vardı... Ona verecek bir şe­
yim yoktu ki...
Hastanede kemiklerim alçılar içinde yatarken ona
ihtiyaç duymuş muydum? Dipsiz keder kuyusunun de­
rinliklerinde... Sanmıyorum. İyi ki içeri girecek kadar
gözü kara davranamamıştı. Eski sevgili. .. Hasta yatağımı
bekleyen kaygılı ve kederli bir aile... Ailemle ve çevrem­
dekilerle onu, yattığım yerden nasıl bağdaştırabilirdim
ki... Boşuna üzülecekti ...
Hayatın ritmine yeniden uymaya çalıştığım aylar ve
yıllar boyu sık sık anımsadım bu son karşılaşmamızı...
Önce özel bir şey duymadan, sonra büyüyen bir sevinçle...
Birbiri ardına patlayan tomurcuklar gibi içimde açıyordu
sevinç... Beni seviyordu... Hiç kuşkum yoktu... Onu terk
edeli yıllar geçmişti. Ona pek de iyi davranmamıştım. Ve
o beni hala seviyordu. Bu dünyada bir kişi, beni koşulsuz,
talepsiz seviyordu. Ne güzeldi... Korkunç güzeldi...
Artık o son karşılaşmada bana hala aşık olduğundan
emin değilim... Belki de yalnızca dostça bir ilgiydi, kim
bilir... Yolda bulduğu bir kedi yavrusuyla bile ilgilenir o...
Dünyanın öbür ucunda olanlar günlerce usunu uğraştırır.
Ona bu yüzden aşık olmamış mıydım? Tanıdığım en il­
ginç kişiydi... İyi ki hemen kalktım son karşılaşmamızda,
yoksa dostluğa evrimleşmiş aşk, ilk durumuna geri döne­
bilirdi.
Ona aşık olmam kaçınılmaz mıydı? Yaş amımda yep­
yeni bir renkti. Kütüphanemdeki ciddi kahverengi, sığ
denizin durgun mavisi ve insan eliyle yaratılmış doğanın
uslu yeşillerinden sonra dizginlenemeyen bir kızıllık...
Bilmiyorum, hiçbir zaman ona niye aşık olduğumu çöze­
medim; onu niye terk ettiğimi de... Başımıza geliveren

21
kaçınılmaz şeylerden biriydi işte. Kaza ve acı gibi... El­
bette ki sorumluluklarım için terk ettim onu. Ailem, ço­
cuklarım... Bir şey talep etmiyordu oysa ki ... Gene de
vicdanım rahat değildi. Aileme karşı görevlerim vardı.
Ona dürüst davrandım hep, umutlar vermedim.
Ayrılmamız gerektiğini söylediğim andaki bakışını
hiç unutmadım. Hastanede, kemiklerim kırık, her ya­
nımdan çıkan hortumlarla kıpırdamadan yatarken ko­
vamadım o gözleri bir türlü... Gelip gelip durdular kar­
şımda. Dostumun ölüm anındaki gözlerine benziyorlar­
dı. Yaralı ve şaşkın... Avda vurulmuş hayvanın bakışları...
Hiçbir şey anlamayan ve zamanın ötesine taşmış bir bil­
geliği taşıyan.
"Biliyordum böyle biteceğini," demişti. "Başından
beri biliyordum..."
"Kamyon üstümüze bindiriyor, ölüyoruz," demişti­
dostum...
Beni en çok seven insanı terk etmiş, en yakın arkada­
şımın ölümüne sebep olmuştum. Trafik raporu istediği
kadar suçu kamyonda bulsun... Dostumun gözlerini gören
bendim... Hasta yatağımda ikisinin gözlerinden de kur­
tulamıyordum. Bunca suçluluğa dayanamazdım; unut­
malıydım. Aman Tanrım! Beni hala seviyordu. Ne inanıl­
maz şey!
İlişkimiz sürerken, onun aşkından daha büyük bir
coşkuyla onu sevdiğimi düşünürdüm. Yoksun bırakılan
etin bunca acı vereceğini bilmezdim daha önceleri. Te­
nim onunkiyle bir olmalıydı, yoksa huzur bulamazdım.
Ne olurdu bir kez böyle bir yoksunluğa düşseydi, o kah­
rolası ilgilerini unutabilseydi... Bunu söylemiştim ona.
Ayrılalım dediğim andaki şaşkın gözleriyle bakmıştı bana.
"Her şeyimsin," demişti, "bunu nasıl bilmezsin..."
"Yeterince korkusuz değilsin," demiştim. Buruk bak­
mıştı yüzüme.

22
 "Bu ilişki için neleri göze aldığınu bir bilsen," demişti.
Hayatı bana her zaman korunaklı görünmüştür. O
dizginlenemez coşkusuyla, kıvılcımlı gözleriyle dingin
ev yaş amını nasıl bağdaştırdığını anlayamamışımdır. Her
şey kolayca uyuyordu sanki birbirine. Evi her zaman
derli topluydu, modası geçmiş ama sağlam eşyaları vardı.
Kapılar, pencereler savsaklanmadan onarılırdı. Buzdola­
bı hep dolu olurdu. Her zaman pes perdeden güzel bir
müzik çalardı. Annesi hep kibar karşılardı beni, az konu­
şurdu, biraz mesafeli ama sevecen bir kadındı.
Gün görmüş ama yoksul düşmüş insanlardı, annesi
ve o. Yalnız kendi özel kavramlarına inanır ama farklı
düşünenleri asla hor görmezlerdi. Paraya pula değer ver­
mez, kendilerine özgü onurlarını taç gibi taşırlardı. Avu­
katlık yapıyordu. Umutsuz davaları alırdı. Çok dava ka­
zandı ama hiçbir zaman para kazanamadı bu meslekten.
Heyecan ve mücadele duygusu için yapıyordu bu işi.
Çok güzel meze hazırlar, içki sofrasında alaturka
söylerdi. Çakırkeyif olunca, beyaz masa örtüsünün üs­
tünde parmaklarıyla tempo tutarak "Zannım bu ki cana
beni kurban edeceksin" şarkısını söylerdi. Boğuk, duygu­
lu bir sesi vardı. Son zamanlarda boğuyordu beni bu ses.
Gizli bir suçlama seziyordum. Her zaman ona çok yakış­
tırdığım, rakı kadehinin yanında tellendirdiği sigarayı
yadırgıyordum. Çok fazla sigara içiyor, tütün kokuyordu.
Bazen annesi de bizimle bir kadeh rakı içerdi. Annenin
özel bir kadehi vardı. Hep aynı miktar doldururdu kade­
hine. Bir süre sonra çekilir, bizi yalnız bırakırdı. Akraba­
larını, arkadaşlarını tanımadım; ben onlardayken hiçbiri
uğramaz, telefon bile çalmazdı.
Belki bu dingin düzenin içinde yinelene yinelene
tükendi sevdamız. Bir süre sonra her şey inanılmaz bir
güven ve huzurla çevrelenmişti. Bana kalırsa bizi tehdit
eden hiçbir şey yoktu.

23
 Ayrıldıktan uzun bir süre sonra ondan bir mektup
aldım. "Belki beni niye terk ettiğini bilmek istersin," di­
yordu. "Sen bir korkaksın... Kocaman bir korkak..."
Saçmaydı tabii... Onunla olabilmek için saygınlığı­
mı tehlikeye atmıştım ve yakınlarımın mutluluğunu...
Son mektubunda beni duygusuzlukla suçlaması an­
lamsızdı; terk edilmenin öfkesi... O değil miydi: "Başka­
ları gibi değilsin. Seni bunun için seviyorum, duyguları­
nın o olağanüstü derinliği için," diyen...
Biraz alaycı, eklerdi:
"Sanma ki yazdığın o kötü şeylere hayranım. Yaza­
madıklarını, sözcüklere dökemediğin, kendinden bile
sakladığın duygularını seviyorum..."
Ah, eski sevgili, niye bu kadar anlaşılmazsın!
Nasıl bu kadar saldırgan ve bu kadar yumuşak ola­
biliyorsun!
Hastaneden çıktıktan sonra Ege kıyısındaki eve çe­
kildim. Daha öncelerdeki gibi yazmak için değil, herke­
sin sandığı gibi sağlığıma kavuşmak için de değil. Yarala­
rımı gizlemek için... Ona ihtiyacım vardı. Kızıl saçlı,
gözleri asi, yeşil ışıltılı sevgilime... Onun yumuşaklığını,
sevecenliğini, dış dünyaya çevirdiği saldırganlığını isti­
yordum. Ailem çevremde dört dönüyordu. Hiçbirini gö­
züm görmüyordu. Beni, zayıflıklanmı anlayarak, bilerek
sevecek birisineydi ihtiyacım. Akıl sır ermez bir üstün
varlık, bir yan tanrı olmaktan usanmıştım. Dikkat edil­
mezse kırılacak bir nesne yerine konmaktan... Çevrem­
deki fısıldaşmalardan, sevecen ve neşeli görünmeye çalı­
şan kaygılı, korkmuş yüzlerden. Her yanımı çevreleyen
içtensizlikten... Ama, yoo... Eski sevgili, saldırganlığını
dış dünyadan çekip bana yöneltirdi; sarsardı beni, içimi
gösterirdi bana, kanatırdı, acıtırdı. O acımasız içtenliğin­
den, kendini esirgemediği gibi beni de esirgemezdi. Ya­
pamazdım, yorgundum...

24
 Korkunç bir yalnızlığın içine kapanmıştım. Ve yeni­
den Tann'yı düşünmeye başladım... Çocukluğumun tan­
rısını... ilkgençliğimde, beni niçin daha güzel ve varsıl
yaratmadı diye küstüğüm Tanrı'yı... Dünyadaki tüm
yoksulluktan, kötülükten ve adaletsizlikten sorumlu tut­
tuğum Tann'yı. O da benim kadar yalnız mıydı acaba?
Ve çocukluğumda kalan dini yeniden yakalamaya çalış­
tım el yordamıyla... Tutunacak bir daldı bu. Günü dol­
duran, düşünmemi durduran bir eylem. Korkuyordum,
çok korkuyordum. Ölmekten ve hastalıktan. Kazayı, sa­
katlığı, hastaneyi, en yakın arkadaşımın ölen gözlerini
unutamıyordum. Belki, kendimi bildim bileli korkmuş­
tum hiçlikten. Ölüm yollarımı kesmişti. Mırıldandığım
dualar engelleri kaldıramıyordu. Ölümü yarattığı için
öfkeliydim Tanrı'ya. Dudağımdan yüreğime inemiyordu
ayetler, sureler... Beni özgürleştireceğine büsbütün bağ­
lamışlardı . Orta yaşımın tanrısını terk ettim.
. .

Günler, aylar, belki de yıllar geçti. Bir sabah, panjur­

ları açtım ve yazlık evin penceresinden başımı uzattım.
Ege'nin özgür kokusu doldu ciğerlerime. Her deniz ken­
dine özel kokar. Karadeniz başka, Ege başka, Akdeniz
daha bir başka... Ardından, toprağın kokusunu duydum,
ılık ılık. Bahçeye çıktım. Yıllardır elimi sürmediğim ça­
payı aldım, toprağa eğildim.
Günlerce kütüphaneme girmedim. Evimin önünde­
ki küçük bahçede çalıştım; güneşte ve gölgede. Belledim,
çapaladım, ayıkladım. Altüst ettim, yeryüzünün payıma
düşen bu küçücük bölümünü; sert ve katı toprak yumu­
şak dalgalarla kabarana dek: Ta ki toprağın dilini öğre­
ninceye, toprak bana güvenip gizlerini fısıldayana dek ..
Bir gün onu avucuma doldurup sıktım. Kum, kil ve
humus ve göremediğim milyonlarca canlıyı tutuyordum
ellerimde... Binlerce tohuma patlayabilecek gizemli ka­
rışım... Derimden damarlanma yayılan sıcaklığını duy-

25
dum... Gündelik hayatın, hiçliği gizleyen örtülerinden
soyunmuş yatıyordu tenimde, simsiyah ve durgun mad­
de. Günün birinde varlığımın, tümlüğümün atomlarına
dek çözülüp dağılacağını kanıtlıyordu bana. Oysa doku­
nuşu nasıl da sıcak ve sarmalayıcıydı, tıpkı bir sevgilinin­
ki gibi .
. .

Çıplak ayaklarımı ılık ve yumuşak toprağa göm­

düm... Karanlık durgunluğun içinde atomları zorlayan
gizil gücün kıpırtısını işitti tenim. K anım daha sıcak ve
hızlı dolaşmaya başladı.
O anda neden köylülerin ölümden korkmadıklarını
anladım. İçimde varlığını hiç bilmediğim bir pınar coş­
muştu. Ve o anda Tanrı'ya inandım. Gençliğimde yadsı­
dığım, orta yaşımda "acıdan" sonra, içimin ısınmadığı tö­
renlerle öfkesini yatıştırmak için tapındığım Tann'ya ger­
çekten ilk kez inandım. Ve artık bir daha korkmadım. Ve
çok, hem de pek çok özledim, terk ettiğim sevgilimi;
onun bedenini, yumuşak, sıcak sarmalayıcı kıvnmlarını...
Benden kopup gitmiş durgun tenim ilk kez kıpırda­
dı. Ve yeniden bana döndü. Gömdüğüm acı özümlen­
mişti. O anda sözler bana geri verildi. İçimdeki duygu
selinin canlandırdığı sözcükler.
Tenim beliti de hiç olmadığı kadar kaynaşmıştı var­
lığımla. İçimde coşan duygular tenimle ruhumu eritip
birbirine katmıştı.
Onu çok aradım. Y ıllar önce terk ettiğim hesapsız
sevgilimi. Yoktu. Annesi ölmüş, o da başka bir kente git­
mişti. Baro kayıtlarına baktım; bir süre genç siyasi tutuk­
luların davalarını almıştı. Başına bir şey gelmiş olmasın­
dı? Polis kayıtlarına baktım. İzine rastlayamadım. Bir
trafik kazasına mı kurban gitmişti? Mezarlıkları dolaş­
tım... Hiçbir ipucu yakalayamadım ... Onu hiçbir yerde

bulamadım. Hiçbir haber alamadım.

Yeniden yazmaya başladım. Eskisinden ünlü oldum.

26
Para kazandım. Zaman zaman mutluluğu bile yakala­
dım. Başka sevgililer girdi hayatıma. Ama gençlik ve aşk
bana bir daha verilmedi.
Şimdi küçük bahçeden, kütüphaneden, denizin ya­
kınlardan gelen sesinden uzaktayım. Acılarımı sağalttı­
ğım, kibri ve alçakgönüllülüğü öğrendiğim panjurlu ev,
acı ve mutluluk gibi, artık mideme dokunan konyak gibi
eskilerde kaldı.
Vaktiyle yazlık evin loş kütüphanesinde kibirle ku­
şatılmışken, yaşam elimdeki kadehten yudum yudum
karışırdı kanıma; anılar belleğimde puslar içinde kesik
kesik dururdu. Deniz, güneş ve yaşanan zaman panjurla­
rın ötesinde olsa bile çok yakındı.
Artık güneşli kumsallardan uzakta, serin bir terasta­
yım, durgun ve herhalde mazot kokulu bir iç denize kar­
şı... Tüm bir yaşamın karşılığında satın alınmış görkemli
bir yapıda... Elimde süt bardağım ve sırtımda hep göze­
ten ve konuşmayan karımın ördüğü hırka, karşımdaki
puslu kıyıyı seyrederken zaman yavaşça uzaklaşıyor ben­
den, sessizliğe benzeyen bir uğultu dolduruyor kulakla­
rımı. Yaşlandığımı anlıyorum. Alçakgönüllü ve dingin
bekliyorum sonu.
Puslar çoğalırken ve kaplarken bilincimi; bilincim
ve gücüm dağılırken pusun içinde, belleğim gitgide ona
yaklaşıyor. Niye terk ettiğimi bilemeden terk ettiğim
sevgilinin anısı, engin ufukların sahibi sağlam bir deniz
feneri gibi duruyor, terk edilmiş ve yapayalnız... Hiçbir
şeyi olmayan, dalgaların dövdüğü yoksul bir deniz fene­
ri... HANDAN hem neşeli, hem üzünçlü, hem koruyu­
cu ve sevecen, hem yargılayıcı ve alaycı, hem suçlayan,
hem savunan yukarılardan göz kırpıyor bana...

Yaz 1 988

27
 HAZİRANDA BİR AN

Topraktan buhar yükseliyordu, çimen kokulu, ye­

şil... Buğulu bahçenin üstüne abanan bulutlara doğru
boyunlarını uzatmıştı zambaklar; taçyapraklan saydam;
buhar sanki her şeyi çözüp eritmiş, havada asılı zambak
kokusuna katmıştı; topraktan yükseten buharda hoş bir
serinlik vardı.
Erkek, Üçüncü Kadın'ı, zambakların karşısında iki
kadınla birlikte paylaştığı banka buyur etti. Banktaki ka­
dınlar tedirgin oldular, bahçenin sessizliğini paylaşmaya
gelen yeni konuktan. Erkek, Üçüncü Kadın' a kibarca ye­
rini verdi; Kadın banka otururken ortamın doğal bir par­
çası gibi davranıyordu; Erkek ve onun arkadaşlarıyla de­
ğil, öğle tatilini değerlendirdiği bahçeyle ilgiliydi; yalnız
kalabileceği bir anı özlemişti; değil mi ki yalnız kalama­
yacaktı, öğle saatinin nemini iki kadın ve bir erkekle
paylaşabilirdi.
Erkek kadınlan tanıştırdı. Üçüncü Kadın adlan duy­
madı; belki dinlemedi. Yüzlere baktı: Şişman, yorgun,
yuvarlak çizgilerinde geçmiş bir güzelliğin izlerini taşı­
yan yaşlı yüz... Ve kırk yaşın derinleşen çizgileriyle büs­
bütün keskinleşmiş gergin yüz, haziran bahçesinin üs­
tünde duruyordu. Bir de Erkeğin esmer, utangaç yüzü...
"Haziran ne güzel bir aydır, " dedi Üçüncü Kadın. Ba -

29
harın huzursuzluğu sona ermiş, yazın bezginliği henüz
başlamamıştır. (Haziranda ruhtaki yaralar kapanır. Hiç
olmazsa üstleri kabuk bağlar, yaz boğuntusunda yeniden
irin toplayacak, sonbahar hüzünleriyle yeniden kanaya­
caklarsa bile... ) Organizmalarunız mevsim değişikliğine
uyum sağlamıştır sonunda.
Yüzler, yeşil bahçe fonunda hazirandan söz eden ses­
lere dönüşmüştü.
"Ah, evet," diyordu Kırk Yaş, gerçekten de haziranda
daha sağlıklı olurum.
Heyecanlı ama heyecanını bastıran bir sesti bu.
"Yazdan şikayetim yok," diyordu Yaşlılık. (Renksiz
bir ses, yorgun.) "Sıcağa hasret kaldım Almanya' da. Tür­
kiye'ye dönünce kemiklerin ısınıyor. Hatırlar mısın Züh­
tü, bir zamanlar yaz ne sıcak geçerdi?"
"Yaa," diyordu Erkek. (Sıkkın, kayıtsız.)
Yaşlı kadının sevecenliği bungun sıcak gibi akıyordu
Erkeğin üstüne. Yaz geceleri loş odalarda, serin beyaz
çarşaflar üstünde sevişen terli gövdeleri anımsadı Erkek.
Doyurucu ama tatsız aş gibiydi Nevbahar o yaz, yazdan
önceki ve sonraki kışlar boyu... Unutulmuş, bayatlamış
bir aş.. . Terli et görüntülerini hemen uzaklaştırdı usun­
dan. Ne kadar parasızdı o zamanlar...
"O yaz pek moda bir şarkı vardı," dedi Yaşlılık. "Di­
limin ucunda, neydi Zühtü?"
"Bilmem," dedi Zühtü. (Sıkkın, kayıtsız.)
Ne diye zorluyordu onu Nevbahar. Nevbahar'ın ya­
vanlığını düşünmek istemiyordu. Herkes incecik dal gibi
kızlarla flört ederken kendisi... gözü kör olsun parasızlı­
ğın. Bir tas çorba, sıcak bir oda uğruna sürüklenmişti bu
ilişkiye... Bir de, Nevbahar'ın evi işyerine çok yakındı.
Taşıt parasından kurtulmuştu. Düşünme-anımsama zin­
ciri bu halkaya gelince kopartırdı onu Zühtü. Ne aşağı­
layıcıydı, parasızlık yüzünden kendini Nevbahar'ın koy-

30
nunda bulması. .. Bu aşağılanmayla yüzleşmek istemez­
di. İlişkilerini başlatan ve sürdüren diğer nedenleri, yani
dokunma ve okşanma isteğini, yani bir kadının sıcaklığı­
na sokulup uyuma ihtiyacını, gecenin yansında korkmuş
bir çocuk gibi uyanıp mezar gibi soğuk ve karanlık ya­
takta kendini yapayalnız bulmaya -ister istemez ölümü
düşünürdü insan o anda- duyduğu tepkiyi; o yıllarda
gitgide artan, önleyemediği içkiciliğini hiç düşünmezdi.
Nevbahar'ı anımsayınca kapıldığı suçluluğu, onunla sev­
meden yatmasına yorardı. Nevbahar'ı yavanlıktan kurta­
racak tılsımı elinde tutmuştu Zühtü yıllarca. Küçük bir
teşekkürdü bu. Zühtü'nün kendini aşağılanmış hisset­
meden sunacağı teşekkür... Cimrilik etmiş: böylesi bir
duyguyu beslemeyi reddetmişti. Gerçek suçu buydu.
Elindeki tılsımı fırlatıp attığını, nasıl hem cimrice hem
savurganlıkla davrandığını anımsatıyordu ona Nevbahar...
Şimdi hiçbir tutku Nevbahar'ı tazeleyemezdi. Haziran
artık onun için hiç doğmuyordu. Yaşlı, çok yaşlı bir kadın
olmuştu. Ve bunun suçlusu Zühtü'ymüş gibi sonsuz ba­
ğışlayıcılığıyla Zühtü'nün karşısında duruyordu. Zühtü
öğle tatilinin ve Nevbahar'a göstermek zorunda kaldığı
konukseverliğin bir an önce bitmesini istiyordu. Bir de
şu kadını takmıştı peşine... Kırkına varmış, sert yüzlü
durgun kadını... Onlar olmasa, zambaklara karşı Üçüncü
Kadın'la söyleşse, ne iyiydi.
Zühtü anlamlandıramadığı bir gereksinim duyuyor­
du Üçüncü Kadın'ın beğenisine. Onu öğle aralarında gö­
rüyordu; aynı işyerinin farklı bölümlerinde çalışıyorlardı.
Öğle tatilini çoğu kez yalnız geçiriyordu Üçüncü Kadın,
az konuşuyordu ve hep gülümsüyordu. Gülümseyişinin
ardında neler gizliydi? Zühtü gizemli bir çekimle Üçüncü
Kadın'a yöneliyordu. Garipti; çünkü Üçüncü Kadın'la iliş­
kiye girmeyi hiç düşünmemişti. Zühtü bildik haritalara
benzemesini isterdi kendisini çevreleyen dişinin; düm-

31
düz, sınırlarına kadar görülüp anlaşılabilir; üstünde büyü­
düğü bozkır toprağını çağrıştıran. Üçümü K adın'sa gi­
. .

zemli bir orman gibiydi. Zühtü bu ormana yakın olmak,

kabul edilmek istiyordu; girmeye yüreğinin yetip yetme­
yeceğini düşünmeden. . Üçümü Kadın, niyeyse, onayını
.

hep esirgiyordu ondan; belki de Zühtü'nün gereksini­

minden tümüyle habersizdi. Onun beğenisine kavuşsa,
Zühtü'nün yükseklere kanatlanacağını, bozkırların ve or­
manların üstünden uçup gideceğini bilmiyordu Üçümü
Kadın. Diğer iki kadına, zambaklara, toprağa davrandığı
biçimde sevecendi Zühtü'ye, ne eksik ne fazla...
Üçümü Kadın, Yaşlılık'la Zühtü arasındaki esintiyi
hissetmişti. Yaşlılık'ın bağrından, anılarından kopan, Züh­
tü kabul etmediği için, daha Zühtü'ye ulaşamadan donup
kalan akışı... Yaşlılık hala Zühtü'yü istiyor olabilir miydi?
Yoksa gençliği miydi özlediği? Mutsuzdu, bu kesin. Anı­
larımızda pırıl pırıl duran çocukluk evimizi yetişkinlik
çağımızda ziyaret ettiğimizde yakamıza yapışan düş kı­
rıklığı ve tatminsizlikti belki yalnızca Yaşlılık'ın mutsuzlu­
ğu. Yoo... Daha derin acılar vardı durgun ve küskün yüzü­
nün ardında. Hırpalanmış kadınlık... Boşa çıkmış umut­
lar... Sıradanın dışına taşmasına boş yere çalışılmış, sonun­
da sıradanın batağına saplanıp kalmış bir hayat... Huysuz
koca, vefasız aşık, bencil çocuklar... Yenik düşmüş bir ha­
yat... Batağın içinde gitgide küçülen ve dibe doğru çeki­
len... Yenilginin nedenini bile anlayamadan. Neyin sıra­
dan neyin sıra dışı olduğunu bile kavrayamadan...
Üçümü Kadın elinde olmadan dikkatle inceliyordu
Nevbahar'ı; dikkatinin ayırdına varmadan. Başkalarının
acılarının derisinin bütün gözeneklerinden süzülerek içi­
ne aktığı günler vardı. Bugün öyle değildi. Diğerlerinin
ve kendisinin deneyimleriyle arasına haziranın buğusu­
nu koymuştu. Havanın nemi yumuşak bir dokunuşla
onu ilişkilerden koruyor, gövdesini gerçekte ait olduğu

32
toprak ve suyla bütünlüyordu. Dünya denen şu gezege­
nin üstünde, keşke ilişkilerin bulunmadığı bir noktada
olabilseydi... İnsanların sevgileri, nefretleri, özlemleri, kin­
leri, kıskançlıkları, özverileri ve bencillikleriyle dokuduk­
ları tüm bu yapay hayat, toprağın ve suyun gerçek ve
doğal hayatının üstünde dev bir kirlilik gibi duruyordu;
bazense olağanüstü, gezegenin kendisi kadar güzel ve
görkemli, hem yalın hem şaşırtıcı motiflerle bezeli bir
örtü gibi kaplıyordu dünyayı. İlişkiler üst üste, tabaka
tabaka birikmişlerdi; anılarda ve umutlarda. Bir tabaka
özlem, altında nefret, altında aldırmazlık, onun altında
yalnızlık ve korku; gereksinim ve gene özlem... Özgürlü­
ğün altında sinsice gizlenmiş bağımlılık; bağımlılığın al­
tında başkaldıran bağımsızlık... Yaz mevsimini hissetme­
ye geldiği sessiz bahçe köşesinde bile ilişkiler vardı; iliş­
kiler, yaşadığımız her anın içini dolduruyordu. Haziran
öğlesinin bu belirli anında Yaşlılık'ın hüzünlü ilişkileri
Üçüncü Kadın' a acı vermiyor, yalnızca ilginç geliyordu.
Yaşlılık sonunda bulmuştu aradığı şarkıyı:

İnleyen nameler ruhumu sardı

Bir deniz ki orda hep dalgalar vardı
Uçan kuşlar, martılar
Yeşil tatlı bir bahar...

Görmüş geçirmiş bir sesi vardı Nevbahar'ın; boğuk

ve hüzünlü. Üçüncü Kadın zambakların kokularını hava­
ya salıvermeleri gibi kattı kendi sesini şarkıya:

Gülen şen sevdaWar vardı...

Yaşlılık, Üçüncü Kadın'a dostça gülümsedi, "Güzel

söylüyorsunuz," dedi. "Usul biliyorsunuz."
Üçüncü Kadın, güneşi görür görmez taçyapraklarını

33
uzatan günebakan gibi düşünmeksizin açtı duygularını
ve gülümsemesini yaşlı kadından akan ılık sevecenliğe.
"Eh, işte," dedi Üçüncü Kadın, "kulaktan dolma söy­
lerim. Sizin sesinizse gerçekten çok hoş, derin ve anlam
yüklü."
Nevbahar içtenlikle şaşırmıştı, yabancı bir bahçede,
tanımadığı bir kadından gelen övgüye... Buraya geliş
amacı boşa çıkarken, istediği kişiden beklediği yanıtı ala­
mazken... Umarsız bir atılıma daha girişti: "Zühtü," dedi,
"geçen akşam Almanya'dan dönmemiz şerefine bir masa
donattım; eski dostları çağırdım. Nasıl istedim senin de
olmanı. Bu şarkıyı söyledik."
O sıcak yaz, ondan önceki ve sonraki soğuk kışlar
boyu Nevbahar arada sırada sofralar donatır, şarkılar söy­
lerdi; Zühtü'nün gitgide durulan ilgisini kamçılamak
için. Zühtü'yü yitirmek istemiyordu. Dedikodu ayyuka
çıkmıştı. Umurunda mıydı? Zühtü'yü seviyordu. Kocası
onu terk edip gitmişti Almanya'ya. Bir Alman kadınla ev
kurmuş, yaşıyordu. Nevbahar kırk beş yaşın istekleri ve
korkularıyla kalakalmıştı yeniyetme oğlu ve kızıyla. Züh­
tü ile aynı dairede çalışıyorlardı. Nasıl da sevimli ve şa­
kacı, nasıl da yoksuldu Zühtü. Soğukta kalmış küçük bir
çocuk gibi sokulurdu insan sıcağına. Nevbahar, ona yata­
ğını ve sofrasını açmıştı. Sevmişti onu. Zühtü, Nevbahar'ı
duygusuz bulurdu. Duygusuz ... Ve incelikten yoksun...
Nevbahar'ın duruşunda, tavırlarında güzelliğin tanım­
lanması güç dokunuşu eksikti. Zühtü, kendisinin güzel­
liğin ardında koştuğunu sanıyordu. İçki kadehi başında,
zarifçe hüzünlenmeyi bilmiyordu Nevbahar. Acı içinde
dayanaksız kalmıştı kocası çekip gittiğinde. Acıyı sustu­
rup yemek pişirmek, giysi yamamak zorundaydı; yetişti­
rilecek çocukları vardı. Nevbahar düş gücünün oyduğu
delilik uçurumlarından sakındı; sıradanlığa düştü. Yere
sağlam basan, iri ayaklı, geniş kalçalı bir kadındı. Yüzü

34
ancak dikkatle bakılınca fark edilen bir güzellikteydi. Ver­
diklerini armağan gibi sunmasını beceremezdi Nevbahar;
ancak verirken var olabiliyordu; alan kalmayınca Nevba­
har yok oluyordu. Teşekkür etmiyordu ona insanlar, gü­
zelliğini görmüyor, ona duygusuz diyorlardı. Sunduğu
sıcaklık yoğun ama pınltısızdı, sevileni boğuyordu. Züh­
tü ise düş gücünün pırıltısına korkunç ihtiyaç duyuyor­
du; çünkü kendisi bundan tümüyle yoksundu.
Bir haziran öğlesinde, güzel bir bahçede eski sevgili­
siyle karşılaşan Zühtü, düş gücü yoksulluğunun sıkıntısı­
nı çekiyordu gene. Hiçbir şey hissedemiyordu. Ne se­
vinç, ne teşekkür, ne özlem, ne öfke... Bungun bir hazi­
ran öğlesinde, şişman ve yaşlı eski sevgilisiyle kıstırıldığı
bahçe köşesinden kaçıp kurtulmaktan başka bir şey dü­
şünemiyordu.
Zühtü sessiz kaldıkça Nevbahar'ın yaşlı gövdesine
umutsuzluk doluyordu... Zühtü onu silip atmıştı, boşu­
naydı, Nevbahar ne bekleyebilirdi ki, bir-iki tatlı sözden
öte... Peki, niye beklemesin? Durgun, yaşlı gövdesi kıpır­
dar gibi oldu Zühtü'ye baktı... İlgisizlik ... Gövdesi du­
ruldu... Yüzü iyice durgunlaştı. Nevbahar'ın acılan derin
ama donuktu.
Zühtü onu ve evini terk ettiğinde de böyle durgun
kalakalmıştı. Kime dert yanabilir, kime ağlayabilirdi ki?
Dost gözükenler, Zühtü ile ilişkisini bildiklerini ve hoş­
gördüklerini -ne olsa kocası Nevbahar'ı terk etmişti, za­
vallı dul- dokunduranlar her fırsatta Nevbahar'ı çekiştiri­
yor, ayıplıyor, Zühtü'ye ne diye "anası" yaşındaki bu kadı­
nı çektiğini sorup duruyorlardı. Çocukları ... Zühtü'nün

varlığına bazen sessiz bazen hırçın, katl anmışlardı. Gittiği

için memnundular. Zühtü dedikoduları bahane edip ay­
nlmıştı evden. Sözümona ilişkileri sürecek, Zühtü arada
sırada gelecekti. Gelişler giderek seyrekleşmiş ve Zühtü
gelmez olmuştu. Dairede Nevbahar'dan kaçıyordu. Ne

35
yapsaydı Nevbahar, rezalet mi çıkarsaydı... Keyfine diye­
cek yoktu Zühtü'nün, bağımsızlığına kavuşmuştu; Nev­
bahar'ın, Zühtü'nün hayatını sınırlayan iri kalçalı gölgesi
silinmişti... Geçeler boyu Nevbahar'ın sıcak ve büyük
bedenini özledi Zühtü... Birçok gece, ertesi sabah, dairede
Nevbahar'a gülümsemeye karar verdi. Ama sabah olunca
ince belli, dolgun bacaklı, yeni iş arkadaşlarını görüp vaz­
geçti. O kızlardan hiçbiriyle evlenmedi Zühtü. Kızlar­
dansa bira şişeleriyle iyi anlaşıyordu; sonra rakıyı yeğler
oldu; şişmanlayıp göbek bağladı.
Nevbahar emekli olup Almanya'ya, kocasının yanı­
na gitmişti; Alman sevgili terk etmişti kocasını. Ne yap­
saydı Nevbahar... İyice yoksulluğa düşmüştü, emekli 'ma­
aşıyla geçinemiyordu. Oğlu, kızı evlenip alıp başlarını
gitmişlerdi. Yalnızlığı koyulaşmıştı. Çaresiz Almanya'nın
yolunu tuttu. Huysuz kocasına yemekler pişirdi; gitgide
şişmanladı; biraz maddi rahata erince, vefasız sevgiliyi
anımsayıp gözyaşı döktü. Türkiye'ye gelişlerinde, eski
dostlarını çekinmeden aradı Nevbahar; dul kadınlıktan
evli kadınlığa yükselmişti konumu. Herkes -en acımasız
biçimde dedikodusunu yapanlar bile- onu dostça karşı­
ladı. Eskiyi unutmuşlardı. Sıradan hayatlarının birbirinin
aynı günlerinde, geçmişte farklı olanı unutmuşlardı. Ya
da sıradan hayatın o kendine özgü sağlamlığı içinde, bir
zamanlar farklı sanılanın tümüyle sıradan olduğunu kav­
ramışlardı. Ancak kavrayışlarının ayrımında değillerdi.
Bellekleri ve zihinleri bulanıktı. Nevbahar da bir şey ay­
rımsamadı; onun da hem belleği hem zihni berraklığını
yitirmişti. Eski dostlarla kaynaştı gitti, Zühtü'nün dışın­
da... Türkiye'ye bu son gelişinde, bir türlü dilini öğrene­
mediği gri göklü soğuk ülkede ona gözyaşı döktüren
düşleme ve anımsama gücünü toplayıp Zühtü'nün şim­
dilerde çalıştığı daireye uğradı bir öğlen. Yüreği yetme­
mişti, desteğe ihtiyacı vardı. Serap'a güvenmek geldi

36
içinden. On beş yıl önce, Nevbahar sevdasını yaşarken,
dairede onun dedikodusunu yapmayan tek insana...
Serap, Zühtü'yü ziyaret etme önerisini sevinerek ka­
bul etti. İki eski sevgilinin buluşması heyecanlı olabilir­
di... Heyecan beklentisi ve düşlerle geçirmişti Serap kırk
yıllık ömrünü... Şimdilerde, mutfakta ocak başında; ya­
takta, kırkına yaklaşırken vardığı yaşlı kocasının altında
düş kuruyordu. Nevbahar' a, onun acılarına bile imreni­
yordu. Yıllar önce o havasız ve dedikodu dolu büroda,
Serap iri kemikli, zayıf ve ürkek gövdesini daktilo makine­
sinin arkasına saklamaya uğraşırken, el değmemişliğini bir
ceza gibi sürüklerken, hayatın katılığına ancak düşlerle
oyalanarak katlanabilirken, Nevbahar'ın iki erkeği olmuş­
tu. Nevbahar tüm ruhsal gücünü, başını acının üstünde
tutup boğulmamak için harcamak zorunda kalmasaydı
eğer, yıllardır aynı yasal eşle yatıp kalkan, en azından öy­
leymiş gibi gözüken bu çalışma grubunda, Serap'la ara­
sındaki -ters uçlarda dursalar bile- yoldaşlığı sezebilirdi.
Fark etmemişti. Serap'a güvenmesi nerdeyse içgüdüseldi.
Sıcak ve nemli bahçede aradığı heyecanı bulamıyor­
du Serap. Can sıkıntısına teslim olmakla hala heyecan
beklemek arasında kararsızdı. Bahçe köşesindeki varlığı­
nı fazla hissediyor, orda bulunduğu için özür dilemek
ihtiyacını duyuyordu. Üçüncü Kadın'ın gelişine sevinmiş­
ti. Söylenen şarkıya istekle katıldı ama nakarata gelme­
den sesi sönüverdi. Hep böyle olurdu.
Üçüncü Kadın şarkının orta yerinde Kırk Yaş'ın sessiz­
leştiğini ayrımsadı; az önce haziran tartışılırken, bir şeyler
söylemek istediğini ve sözünün Yaşlılık tarafından kesildi­
ğini anımsadı. Kırk Yaş'ın sesi gerçekten kötüydü ama şar­
kıyı söylemeye can atıyordu; cesareti yoktu... Bastırılmış
kadınlık... Üçüncü Kadın onu yüreklendirmek istedi. An­
cak Serap'a ulaşabilmesi güçtü. Bankın bir ucunda Üçün­
cü Kadın, öbür ucunda Kırk Yaş oturuyordu; Yaşlılık'ın
37
kalçaları aralarında engeldi. Üçüncü Kadın ancak göz
ucuyla görebiliyordu Kırk Ya.ş'm yüzünü. Gergin, istekli
ama ürkek, hep bir adını geride, gölge gibi... Yaşlılık'm göl­
gesiydi Kırk Yaş. Ama Yaşlılık gölgesinin aynmında bile
değildi; Zühtü'den başka neyi görüyordu ki...
"Yazık," diye içinden geçirdi Üçüncü Kadın. "Şu gü­
zel haziran öğlesi geçip gidiyor, bir daha hiç yaşanmaya­
cak, bahçede kimse bunun ayrımında değil. Kimse za­
manı geçerken hissedemiyor, herkes nasıl oldu da geçti
diye şaşmakta ancak..."
Uzakta bir saat 13.30'u vurdu.

"Öğle tatili bitti," dedi Zühtü.

"Kalkalım biz," dedi Nevbahar.
"Ne çabuk geçti," dedi Serap.
"Ne güzel bir öğle," dedi Üçüncü Kadın.
"Sizi geçireyim," dedi Zühtü.
"Gitmek zor ama gitmeliyiz," dedi Yaşlılık.
"Keşke kalabilseydik," dedi Kırk Yaş.
"Ben biraz daha kalabilirim. İşyerinin kuralları beni
o kadar bağlamıyor," dedi Üçüncü Kadın.

Ona tuhaf tuhaf baktı Zühtü.

Ona tuhaf tuhaf baktı Nevbahar.
Ona tuhaf tuhaf baktı Serap.

Kalmak için bahane arıyordu Yaşlılık.

Kalmak için bahane arıyordu Kırk Yaş.
Kalkmak için bahane arıyordu Zühtü.

Zambaklar...
Zambakları gördü Yaşlılık ve Kırk Yaş aynı anda.
"Ne güzel çiçekler," dedi ikisi birden; özlem, istek,
nostalji dolu seslerle.

38
 Üçüncü Kadın'ın gülesi geldi. Zühtü'nün onlara çiçek
sunacağını umuyorlardı. Nasıl bu kadar saf olabilirlerdi.
Zühtü: "İstersen satın alabilirsin Nevbahar," dedi,
"tanesi bin liradan giriş kapısında satılıyor."
Suskunluk...
Nevbahar artık ne üzüntü ne burukluk duyuyordu:
"Yoo, çiçek filan istemiyorum, gerekmez," dedi. Git­
meye davrandı.
Zühtü zambak satışıyla ilgili tümcesinin etkisine şa­
şıp kalmış, durmadan aynı sözleri tekrarlıyordu.
Üçüncü Kadın, Yaşlılık'ın yıkık yüzüne baktı. Vaktiy­
le Yaşlılık ve Zühtü arasında cinsel bir ilişkinin yaşandı­
ğından hiç kuşkusu kalmadı.
Serap'ın yüzü de allak bullaktı. Ne kabaydı şu er­
kekler. Zühtü Nevbahar'a hiç olmazsa birkaç zambak
armağan edemez miydi? Bunca hatır gönül bilmemek
reva mıydı? Gözleri doldu.
"Hayır," dedi içinden Üçüncü Kadın, "Zühtü çiçek ar­
mağan etmeyi beceremez; onda düş gücü ne arasın," Kırk
Yaş'm gözyaşlarını ayrımsadı. Yoksa Zühtü'nün sevgilisi
Yaşlılık değil de Kırk Yaş mıydı? Üçüncü Kadın, Yaşlılık' ın
..

yüzüne yeniden baktı; ondaki bozgunu bir kez daha sap­

tadı. Evet, evet, Zühtü'nün sevgilisi olan Yaşlılık'tı.
Yaşlılık banktan çoktan fırlamıştı. Zühtü, zambak
konusundaki gülünç ısrarını sürdürüyor, Yaşlılık hurdan
uzaklaşmaktan başka bir şey düşünmüyor, Kırk Yaş bu
garip sahnede nasıl bir rol üstlenmesi gerektiğini bir tür­
lü çıkartamıyordu. Üçü de, kötü yazılmış, kötü sahne­
lenmiş, dekordan başka her şeyi kötü, içler acısı bir far­
sın beceriksiz oyuncularına benziyorlardı.
Zühtü, yüzünde ferahlama (ne içindi bu hoşnutluk
ömrünün bir anı daha eksildi diye mi?); Yaşlılık yüzünde
şaşkın bir düş kırıklığı ile uzaklaştıktan sonra Üçüncü
Kadın rahat bir soluk aldı.

39
 İşte gidiyorlardı, kötü sahneleriyle birlikte. Özlem­
ler ve isteklerle, kararsızlık ve beceriksizlikle örülmüş
ilişkiler örtüsünü ardlarında sürükleyerek. Erkek en ön­
de, yaşlı kadın onun biraz arkasında ve farklı bir doğrul­
tuda; orta yaşlı kadın yaşlı kadının bir adım gerisinde ve
yaşlı kadını kendi geleceği gibi izleyerek... Gidiyorlardı.
Yaz bahçesinde birlikte oldukları kısacık süreye, in­
sanların duygularıyla dokunan hayatı yoğunlaştırıp say­
damlaştırdıktan sonra...
Haziranda ıslak ve duru bir an... Su damlası kadar
yalın ve billur kadar çok ve girift yüzeyli... Bir erkekle iki
kadının yaşamlarının ışınlarını toplayıp sonra da ayrıştı­
rıp yansıtan... Umarsız erkek, umarsız eski sevgili ve
umarsız izleyici... Gitmişlerdi.
Bahçe sessiz uzanıyordu. Haziran öğlesinde, su bu­
harlaşıp toprağın üstüne yayılıyor, çimenlerden ve zam­
bakların taçyapraklarından içeri süzülüyordu. Su derim­
si ince yüzeylerden, toprağın saklı, ılık derinliklerinden
yeniden buharlaşıp yükselirken göğe, zaman kocaman
bir su damlası gibiydi ve evren bu damlanın saydam ve
ince civarındaki izdüşümler... Sessizlik... Kadın gözlerini
yumdu; gövdesini damlanın içindeki bir su molekülü
gibi duyumsadı.
Yaraları sızlamıyordu.
Mutluydu.

Yaz 1 988

40
Kentler de Vardır
 MÜNİH'E YAGMUR YAGIYOR

Münih'e yağmur yağıyor. Vakit alacakaranlık. Islak

ve boş kaldırımlarda Nazi çizmeleri yankılanıyor. Onları
bir ben duyuyorum. Münih uyuyor. Sessiz ve unutmuş.

• • •

Hiç durmayacakmış gibi boşanan yağmurun altında

soluk soluğa yürüyordu. Leopold Caddesi boyunca asık
yüzlü, görkemli yapılar dizilmişti sağlı sollu. Münih Üni­
versitesi'ni arıyordu. (Evet, işte önündesin.) Yüz yıllık de­
mir kapıya ürkerek dokundu. Açıktı... Genç insanlarla
dolu yüksek tavanlı bir koridorda buldu kendini. Yaşlı
yapı ve gençlik... (Onun ülkesinde, ahrete yolcu kadın
başlan uzanırdı köhne ahşap evlerden.) Gençler, sınav so­
nuç listelerini inceliyorlardı. Tasasız görünüyorlardı. Hep­
si mi geçmişti sınıfını?
"Affedersiniz, burası merkez bina mı?"
.
"H ayır, ... Fak··1
u tesı."
"Merkez binaya nasıl gidebilirim? "
"Caddeye çıkıp Marienplatz doğrultusunda iki yüz
metre yürüyün. Sağ kolda ... "
Yağmurun gri ışığında parlıyordu yapılar. Öylesine
sağlamdılar ki, sanki zaman ve bombalar onlara hiç do-

43
kunmamıştı. Geçmişi yoktu bu yapıların; hiçbir şeye ta­
nık olmamışlardı.
Merkez binanın önünde duraksadı. Yağmurun altın­
da resim yapan sarışın kıza yöneldi.
"Rektörlük binasını gezebilir miyim?"
Gisela başını tuvalinden kaldırıp karşısındaki yor­
gun, ıslak, üşümüş kadına şaşkınlıkla baktı, "Elbette," dedi.
İçeriye girince, kocaman kubbenin altında küçücük
hissetti varlığını. Yontularla bezenmiş, dönen mermer
merdivenlerin önündeydi. Derbeder giyimli sarışın in­
sanlar, kravatlı esmer adamlar, çekik gözlüler koşturuyor­
du her yanda. Bir kongre vardı hurda anlaşılan. Onunla
ilgilenen yoktu; kimlik soran da... Rahatlayacağına tedir­
ginliği arttı. Dokunduğu her kapı açılıyor, kimse "dur",
"yasak" demiyordu. Alışık değildi... Yapının bir labirent
gibi onu yutacağından korktu. Açılıveren kapıların ar­
dındaki koridorlardan uzak durdu. Anımsamıştı oraları...
Evet, aynı koridorlardı ya da benzerleri. Koridorlar bo­
yunca koşmuşlardı, ense köklerinde ölüm... Evet, dönen
merdiveni de anımsıyordu; ne kadar lekesiz ve suçsuz
duruyordu... Oysa, kanla kirlenmişti basamakları. Y ıldı­
rım hızıyla hurdan inmişlerdi, peşlerinde ölüm... Merdi­
venleri tırmandı. Yukarıdaki galeriyi tanımıştı. O rda giz­
lenip Nazi polisini gözlemişlerdi. Polis arkasını dönünce
bildirileri yağmur gibi yağdırmışlardı merdivenlerden
aşağı; galerinin her köşesine bildiri bırakmışlardı...
Merdivenler onu Büyük Amfi'ye götürdü.
"Girebilir miyim?"
"Elbette," dedi Hans, tasasız yüzünde dostça bir gü­
lümseme. Keyfi yerindeydi Hans'ın; az önce nefis do­
muz pirzolalarıyla koca bir kupa Bavyera birası indirmiş­
ti gövdeye. Islık çalarak işine koyuldu. Amfide ses düze­
neğiyle uğraşan ustalar vardı; anlaşılan yeni kongre için
hazırlıyorlardı burayı. (İşte aylardır merak ettiğin mekan;

44
bak, geçmişi nasıl da silkelemiş, yüzünü geleceğe, dünya­
nın dört köşesinden gelenlere dönmüş, barışçıl . . . ) Başını
kaldırıp bomboş sıralara baktı. Peki, geçmiş nerdeydi?
Böylesine yok olabilir miydi? Unutuş onu böylesine sak­
layabilir mi? (Sense hala anımsıyorsun.) Nazi İmpara­
torluğu çökerken ilk sevinç çığlıkları bu amfide atılmıştı.
Sıraları dolduran onlarca genç sevinçle coşmuştu. (Amfi
nasıl da sessiz şimdi . . . ) Münih, Nazizm yıkılırken mut­
lanmıştı; günahının kefaretini ödemek ister gibi; bağrın­
da büyüttüğü kötü tohum canavarlaşıp öz başını yeme­
ye koyulunca. Bu amfide gözyaşlarını tutamayacağını
sanırdı, ülkesindeyken; oysa hiçbir şey hissetmiyor, his­
sedemiyordu. Tasasız Hans' a dönüp sordu:
"Bu bina kaç yıllık?"
"Bilmem, yüz, yüz elli. .. "
"Kim yaptırmış burayı?"
"Bilmem."
Hans öteki ustaya seslendi.
"Hey Jürgen, kim yaptırmış burayı?"
"Ne bileyim, krallardan biri . . . Eee . . . Ludwig, canım . . . "
"Kaçıncı Ludwig?" (Ne kadar inatçısın . . . Görmüyor
musun, adamların umuru değil. . .)
"Ee, ne bileyim. Birinci . . . Belki de ikinci."
"Daha sonra neler yaşanmış burada?"
H ans ve Jürgen güldüler.
"Hiç, ne olsun, üniversite işte. . . "
Hans ve Jürgen hoşnutlukla işlerine döndüler. Dol­
gun ücretlerin, rahat yaşamanın keyfi yumuşak bir kılıf
gibi sarmalamıştı onları; koruyordu zedelenmekten ve
yalıtıyordu anılardan, umutlardan, geçmişin acısından
ve gelecek kuşkusundan .
Münih' e ayak basalı duyduğu eksiklik Büyük Amfi'
de artmıştı. Usunda �
Önen sorunun y anıtı Münih Üni­
.
versitesi' nde yoktu. Ulkesinde, kendyüniversitesinde çö-

45
Another random document with
no related content on Scribd:
Jungen wohlgeborgen an der Brust hängen hat, die diesen Platz nie
verlassen, auch während des Fluges nicht, wird, wenn es gestört
worden, leichter erregt und beißt wohl mit den kleinen, nadelspitzen
Zähnen um sich. So sind in Folge davon, weil diesen Thieren nie
etwas zu Leide geschieht, dieselben zutraulich und oft habe ich sie,
selbst in der Nähe der Hütten der Eingebornen und vor den
Wohnungen der Weißen in Menge vorgefunden.
Höchst lästig und oft zu einer großen Plage werden hier
Schaaren von Fliegen. In des Wortes vollster Bedeutung kann man
sagen, es wimmelt davon. Ist in Europa die Hausfliege dreist und
störend, ist sie dort, wo die Natur ihr den Tisch gedeckt, unglaublich
lästig, und das vor allem zu der Zeit, wenn die Früchte des
Brotfruchtbaumes reif geworden sind. Diese Früchte, an und für sich
sehr schmackhaft, werden, sobald sie überreif geworden sind, eine
wahre Brutstätte für Fliegen. Sind sie ausgeflogen, so ist jeder Ort,
selbst Gras und Busch, dicht von ihnen besetzt; schon ihr Schwirren
und Surren ist höchst lästig.
Sind die Ameisen, vor denen nur mit Mühe Genießbares
geschützt werden kann, schon unangenehm, so treiben es die
Fliegen noch zehnfach ärger, in Wahrheit muß man diesen
Plagegeistern jeden Bissen erst streitig machen, der gegessen
werden soll, vornehmlich von solchen Speisen, die Zucker und
andere leicht flüssige Stoffe enthalten, wie Reis, Brotfrucht, Ananas
u. s. w.
Geradezu eine Fliegenwolke schwebt über solchen
aufgetragenen Speisen, selbst fortwährendes Abwehren scheucht
diese gierigen Insekten nicht fort; machte es nicht die Gewohnheit
und schließlich die Gleichgültigkeit, müßte sich Ekel und Widerwillen
einstellen, Nahrung zu genießen, weil diese vom Unrath der Fliegen
durchaus nicht freizuhalten ist.
 Die Insel Boskaven, ein mächtiger, unzugänglicher Bergkegel, ist
aller Wahrscheinlichkeit nach, gleich den anderen Inseln, wie Lette,
Kao u. a., ein erloschener Krater, der in der Neuzeit jedenfalls noch
in Thätigkeit gewesen ist. Menschen wohnen darauf nicht, auch hat
wohl noch keines Menschen Fuß den steilen Gipfel dieser Insel
erklommen. An der Südostseite soll im Schutze eines kleinen Riffes
an einer vorspingenden Felsenkante eine schwierige Landung
möglich sein und Fischer von Niuatobutabu wagen es, zu Zeiten sich
dort aufzuhalten, nachdem sie mit ihren leichten Kanoes den breiten
Meeresarm, der beide Inseln trennt, durchquert haben.
Basaltmassen, aus denen sie aufgebaut ist, steigen gleich steilen
Wänden aus dem Meere auf, unterspült zum Theil von den
brandenden Wogen, darüber aber, wo der das Pflanzenleben
vernichtende Staubregen des Salzwassers nicht mehr hinaufreicht,
hat sich an den sehr schrägen Flächen des Kegels ein starker
Pflanzenwuchs entwickelt, welcher die Form und Lagerung der
Gesteinmassen verdeckt, ein Zeichen, daß Eruptionen seit langer
Zeit nicht mehr stattgefunden haben.
Mein Schiff war, wie erwähnt, inmitten des Riffes, in dem
beschränkten Wasserbecken, gut verankert worden und lag wohl
geschützt gegen die am Außenriff brüllende See. Aber da nach
Verlauf von sieben Tagen der starke, nordwestliche Wind erst
nachließ, der die ganze Osterwoche hindurch geweht hatte, durfte
ich, obwohl längst segelfertig, es doch nicht wagen, in See zu
gehen. Erst als günstiger Wind einsetzte, der stark genug war, das
Schiff gegen die draußen anlaufende See durchzubringen, mußte
ich Anstalten treffen und versuchen, die freie See zu gewinnen.
Ohne Anstoßen am Korallenriff ging es in der engen Durchfahrt
freilich nicht ab; eine unberechenbare Strömung, durch die
einlaufenden Seen hervorgerufen, vereitelte alle Vorsicht. Dennoch
gewann ich ohne Beschädigung das offene Meer, habe aber den
Versuch nie wiederholt, sondern lieber vor dem Riffe mit zwei
Ankern, diese klar zum Schlippen, Wind und See ausgeritten, um
das Schiff nicht an den harten Kanten des Korallenriffes zu
gefährden.
Von Niuatobutabu hatte ich weiter nach Niua-fu zu segeln, einer
hohen Vulkan-Insel, die in etwa West-Nord-West-Richtung 120
Seemeilen von hier entfernt liegt. Es war mir schon in Apia
mitgetheilt worden, daß das Auffinden des Ankerplatzes und der
Station vor Niua-fu seine Schwierigkeit habe; auch soll man sofort
absegeln, wenn nördlicher Wind und Seegang einsetze, da dort auf
hartem Lavagrund die Anker nicht genügend Halt finden und ein
Freikommen von der Küste sehr schwierig sei.
Vollauf fand ich denn auch diese Angaben bestätigt, als ich
wenige Tage später unter der steilen, an Stellen mehrere hundert
Fuß hohen Küste entlang segelte und hinter der etwas
vorspringenden Nordost-Ecke nach der sehr hoch gelegenen Station
nach einem Ankerplatz suchte. In der guten Jahreszeit, d. h. wenn
der Süd-Ost-Passat weht, hat es keine besondere Gefahr, so nahe
der Küste zu ankern; werden doch selbst große Segelschiffe hierher
beordert, ihre Ladung Kopra aufzufüllen, allein in den Monaten
Januar bis April machen häufig nördliche Winde ein Ankern und
Landen hier unmöglich.
Diese Insel ist etwa 550 Fuß hoch und in ihrer ganzen
Ausdehnung ein vollständiges Lavafeld; man sieht vom
Meeresspiegel, wie sich Schicht über Schicht die fließende Masse
gelagert hat und wie steile Abhänge gebildet wurden, indem die
schon erkaltete Lava abgesprengt oder als noch zähe Masse
übereinander geschoben wurde. Unregelmäßig, bald hier, bald dort,
scheinen die Lavaströme sich aufgestaut oder über steile Abhänge
ergossen zu haben, denn nach Gestalt und Form der Abhänge und
Wände zu urtheilen, hat die glühende Masse sich nur langsam
fortbewegt. Auch scheint die Ausdehnung und Dicke der fließenden
Lava nur eine geringe gewesen, dafür aber desto häufiger
vorgekommen zu sein. Der ganzen Natur nach müssen, da der
Hauptkrater meiner Schätzung nach mit dem Meeresspiegel fast
gleich liegt, die verschiedenen Ausflüsse und die Anhäufung der
Lava von einer Anzahl parasitischer Seitenkrater herrühren, die von
Zeit zu Zeit, da die ganze Insel als ein Vulkan zu betrachten ist, hier
oder dort die Lavakruste sprengten und flüßige Massen
ausströmten. Es muß dies als feststehend angenommen werden,
denn heute noch befürchten die Eingebornen, es könne sich überall
der Boden plötzlich öffnen; ich selbst habe Stellen gefunden und
zwar nahe der deutschen Station, wo die fließende Lava die starken
Kokosbäume mehr als sechs Fuß hoch umschlossen und vernichtet
hatte.
Wie hier in der Nähe der deutschen Station, so habe ich auch an
der Westseite der Insel Stellen gesehen, wo ebenfalls die blühende
Pflanzenwelt zerstört wurde. Auch wird diese Insel sehr häufig von
starken Erschütterungen heimgesucht, so daß die Eingebornen in
steter Sorge leben müssen (die Alten erzählen von schrecklichen
Zeiten, die sie durchgemacht haben). Etwas Unheimlicheres giebt es
kaum, als zu fühlen, wie der Erdboden, auf dem man geht, durch
heftige Erschütterungen wankt, also auf einem thätigen Vulkan zu
leben, der mit furchtbarer Gewalt die Erdkruste zu spalten,
Verderben und Tod auszustreuen im Stande ist.
Der letzte große Ausbruch hatte um das Jahr 1870
stattgefunden, wohlbebaute Flächen und Dörfer auf dieser etwa eine
deutsche Quadratmeile große Insel wurden zerstört; die
Bevölkerung, auch hier Tonga-Insulaner, ersuchte, von Furcht erfüllt,
selbst vorüberfahrende Schiffe, sie aufzunehmen. Es sind auf der
Insel keine, höchstens ein paar elende Kanoes vorhanden, mit
denen auf der fast immer erregten See kaum eine Fahrt
unternommen werden kann. Bin ich recht unterrichtet, so gab es
sogar ein Verbot, das der Bevölkerung geradezu untersagte, sich
Kanoes zu halten, denn es war vorgekommen, daß bei einem
Ausbruche viele Bewohner sich aufs offene Meer hinauswagten, um
dem Verderben zu entfliehen und da sie mit ihren gebrechlichen
Nußschalen kein Land auffinden konnten, ausnahmslos ein Opfer
ihrer Angst und Tollkühnheit wurden. Den schwankenden, von
heftigen Stößen erzitternden Boden ihrer Insel verließen sie, um
einen langsamen, qualvollen Tod auf dem Meere zu finden.
Daß dennoch Niua-fu gut bevölkert ist (es sollen 1200 Tonganer
hier leben), muß der überaus reichen Vegetation zugeschrieben
werden; ist doch die Fruchtbarkeit der verwitterten Lava so
ungeheuer, daß überall, wo nicht jüngere Eruptionen weite Strecken
zerstört haben, die Pflanzenwelt im reichsten Maße sich entwickelt
hat, besonders gedeiht die Kokospalme hier in vorzüglicher Güte.
Die größten Kokosnüße, die ich je gesehen habe, wachsen hier,
deshalb ist der Ertrag an Kopra auch so bedeutend. Thatsache ist
indes, daß die Furcht vor einem Ausbruche, dessen Ausdehnung
niemand wissen kann, die Insel zeitweilig entvölkert, doch kehren die
Einwohner immer wieder zurück, sobald die unheimliche Naturkraft
ausgetobt hat und wieder Ruhe eingetreten ist.
Meine Ordre lautete dahin, hier auf dieser Insel das Schiff mit
Kopra aufzufüllen und nach Samoa (Apia) zurückzukehren. Ich hatte
demnach also den Versuch zu machen, trotz der ziemlich unruhigen
See, eine Landung ins Werk zu setzen. Ein Eingeborner, der es
gewagt hatte, mit einem kleinen Kanoe abzukommen, aber kenterte,
erreichte schwimmend das Schiff und zeigte mir alsdann den
sicheren Ankerplatz.
Der einzige Landungsplatz an dieser steilen, unzugänglichen
Küste ist ein tiefer Spalt in den massiven Lava-Felsen, den rechts
und im Hintergrunde hohe, senkrechte Wände umschließen, gegen
welche die einlaufende See wild aufschäumt, während zur Linken
eine zwar steile, aber niedrigere Wand mit einer Versenkung diesen
einfaßt.
 Da der Spalt nur so breit ist, daß ein Boot einfahren kann, so
muß dieses stets an einem sicheren Tau, welches vor der Mündung
verankert und hinten an der Lavawand um einen Felsblock befestigt
wird, mit der See eingeführt werden. Zwei Mann haben nur darauf zu
achten, daß sie das Boot stets recht auf der mit wilder Macht
eindringenden Woge halten und ebenso, daß das mit großem
Getöse zurückfluthende Wasser das Boot nicht herumreißt und zum
Kentern bringt.
Ein vorspringender Lavablock an der linken Seite, längst von den
ihn immerwährend umspülenden Fluthen geglättet und
abgeschliffen, dient als Landungsplatz, auf den man aber ohne Hülfe
nicht hinauf gelangen kann, außer wenn man den Sprung wagt,
sobald eine einlaufende See das Boot so hoch gehoben hat, daß es
mit dem Block in gleicher Höhe sich befindet. Wenn das Boot am
starken Tau festgehalten wird, ist es natürlich, daß die See es mit
Gewalt gegen den Block preßt und ein unablässiges Aufpassen der
Leute ist nöthig, um ein Kentern zu verhindern. Halb am Felsen
hängend, müßte sich sonst das Boot seitwärts umlegen, sobald die
Woge, welche es gehoben, wieder niedersinkt.
Ein wildes Donnern und Brausen (man kann mitunter sein
eigenes Wort nicht verstehen) erfüllte den Spalt und wie ein
mächtiger Sprühregen fällt der hochaufspritzende Gischt mancher
Woge von der Felswand zurück, an welcher sie ohnmächtig
zerstäubt ist, um immer wieder das Spiel zu erneuern.
Will man zu dem etwa 350 Fuß überm Meeresspiegel liegenden
Hause des deutschen Agenten gelangen, muß man auf
Zickzackwegen die steile Höhe erklimmen; oben angelangt, kann der
Blick frei über das endlose Meer schweifen, während zu Füßen die
gewaltigen Formen erstarrter Lavamassen aufgehäuft liegen,
bedeckt mit Aschenstaub oder sprießendem Gras. Große
Erwartungen darf man an die Behausung eines so einsam lebenden
Europäers nicht stellen. Ein solches Gebäude, nur aus Holz
hergestellt, ist, dem Klima entsprechend, luftig und bequem, sonst
aber baar aller Bequemlichkeit. Die einzigen Möbel sind ein paar
Stühle und ein Tisch, alles andere hat sich der mehr oder weniger
geschickte Bewohner aus Kisten und Kasten zusammengezimmert.
Die gefüllten Koprasäcke von solcher Höhe herabzutragen wäre
sehr mühevoll, man pflegt sich aber damit zu helfen, daß über
Einsenkungen und Vorsprünge des Felsbodens hinweg eine
Lattenbahn zur Tiefe geführt wird, auf der, wegen ihrer Steilheit, die
Säcke leicht niedergleiten können.
Ein unverzügliches Angreifen der Arbeit nach Ankunft eines
Schiffes ist unter den obwaltenden Umständen hier eine
Nothwendigkeit, man weiß nicht, was die nächsten Stunden bringen;
eine nur gering zunehmende See macht oft der Arbeit ein Ende.
Schwierig und namentlich für die Besatzung des Bootes gefährlich
ist das Einschiffen der Ladung. Sicher sind die Leute erst, wenn die
Oeffnung des Spaltes erreicht ist, denn oft genug wird das Boot von
den einlaufenden Seen überschwemmt, und ist oft halb mit Wasser
angefüllt, ehe es zum Schiffe gelangt. Gewohnheit aber macht ein
Unternehmen weniger gefahrvoll. Um so mehr war ich erstaunt, daß
anfangs meine Boote glücklich aus dem zischenden, brausenden
Schlund herauskamen, mancher Zentner Kopra war bereits
verschifft, da brachte mir unerwartet ein Bote die Nachricht, Boot
und Ladung seien verloren. Sofort von der Höhe herab eilend, sah
ich, wie frei von den Klippen die Mannschaft mit dem gekenterten
Boote umherschwamm und bemüht war, dasselbe so längsseit des
Schiffes zu bringen, was den Leuten auch nach langer Zeit gelang;
in den Felsenspalt selbst aber tauchten die Eingebornen auf und
nieder, um die gesunkene Bootsladung wieder heraufzuholen, indes
gelang ihnen dies nur halb, da die einlaufenden Seen die Säcke
gegen die Felsenwände warfen und diese sich öffneten oder
zerrissen wurden. Veranlassung zum Kentern gab eine schwere
See; das Boot wurde gegen den Felsblock gedrängt und schlug,
während das Tau durch die Gewalt des Wassers den Händen des
Mannes entrissen wurde, quer und war im nächsten Moment mit der
Mannschaft und Ladung von der zischenden Wassermasse im
brodelnden Kessel überspült. Das Boot zu retten, ehe es an die
Felsenwand geschleudert und zerschellt wurde, war das Einzige,
was die Leute thun konnten.
Da die Bevölkerung der Insel Niua-fu aus lauter Christen besteht,
so ist die Heilighaltung der Sonn- und Festtage auch hier eingeführt
und die Arbeit ruht. So konnte ich ungehindert dem Wunsche, diese
Insel näher kennen zu lernen und namentlich den im Innern
tiefliegenden Krater zu besuchen, nachkommen. In früher
Morgenstunde, die erfrischende Kühle benutzend, stiegen mit mir
der deutsche Agent und einige Eingeborne bergaufwärts. Wir folgten
den Windungen der breiten, festen Wege, auf denen nur das Eine
unangenehm war, der pulverisirte, feine Aschenstaub, der überall
dick lagert und bei jedem Schritte aufwirbelte. Auf der Höhe fand ich
die Kokosbäume nicht besonders schlank gewachsen, vielmehr
hatten viele Stämme eine mehr oder weniger starke Neigung nach
Westen, was auf den Einfluß des mitunter recht stark wehenden
Südostpassates zurückzuführen ist, sonst war der Anblick der
zahllosen Palmen, die Höhen und Abgründe bedeckten, großartig.
Der Weg führte uns bald am Rande eines senkrecht steilen
Abgrundes hin, der hunderte Fuß tief, aber so mit Buschwerk
bewachsen war, daß man nicht bis auf den Grund hinabsehen
konnte. Nur eine Stelle gab es, wo man mühsam, an Gestein und
Strauch sich haltend, hinabzusteigen vermochte, und als diese
erreicht war, übernahmen die Eingebornen die Führung, denen wir,
rückwärts rutschend, zu folgen hatten. In der Tiefe angelangt, zeigte
sich ein großartiges Panorama, ringsum steile, unzugängliche
Felswände. Inmitten dieses Randgebirges, wenn ich so die 4-500
Fuß steilen Wände bezeichnen darf, aber liegt ein weiter, tiefer See,
aus dem sich drei Bergkegel erheben, die leicht rauchenden,
zuweilen in Dampf gehüllten Krater.
Kann diese so ausgedehnte Senkung, in die wir hinabgestiegen
waren, auch als der eigentliche Kraterkessel bezeichnet werden und
jene drei Hügel als die thätigen Vulkane in demselben, so steht doch
außer Frage, daß größere Ausbrüche seit langer Zeit nicht mehr
stattgefunden haben, sondern höchstens starker Aschenregen
ausgeworfen ist, der, wie wir gefunden, überall vertheilt lag. Bei
einem stattfindenden heftigen Ausbruche würde die fließende Lava
keinen Schaden thun können, diese würde vielmehr in den den
weiten Krater umgebenden See fließen.
Betrachtet man diesen großen Kraterkessel mit seinen steilen
Wänden, in welchem wir in aller Seelenruhe gemüthlich
umherspazirten und uns am breiten, flachliegenden Ufer des Sees
tummelten, so kann man nicht annähernd die gewaltige Kraft
ermessen, die diese Wände aufgebaut hat, die hier einst gewaltet
und alles verändern und zerstören wird, sobald sie sich hier im
Centralpunkt äußern sollte.
Man muß wirklich die unheimliche Gewalt thätiger Krater
gesehen, an solchen mit Schwefeldünsten und mächtigen
Rauchwolken gefüllten Kesseln gestanden haben, um sich ein Bild
davon machen zu können, mit welcher Furchtbarkeit auch hier
Feuersäulen, Rauch und Gase emporgeschleudert worden sind.
Was nun diesen salz- und schwefelhaltigen See anbelangt, dessen
Wasser bitter und von keinem organischen Wesen belebt ist — so
weit ich bei meiner flüchtigen Beobachtung das behaupten kann —
so hat er einst bis an die steilen Lavawände herangereicht; ob aber
allein Verdunstungen oder andere Umstände den Rücktritt der
Wasser verursacht haben, mag dahin gestellt sein. Soviel ist
erwiesen, daß die jetzt mit Strauch und Buschwerk bewachsenen
Flächen unter Wasser gestanden haben, denn feines Geröll,
abgestürzte Lavablöcke geben den Beweis dafür.
 Es liegt eine wunderbare Kraft im Walten der Natur! Man glaubt
todte, starre Oede dort zu finden, wo giftige Gase fast
ununterbrochen den Schlünden thätiger Krater entströmen; hier aber
blüht und wächst durch der Sonne Gluth, durch periodisch stark
fallenden Regen, erfrischt durch nächtlichen, schweren Tau, selbst
auf dem salzhaltigen, freigelegten Seegrunde eine üppige
Vegetation. Das ganze Panorama, den See zu Füßen, dessen
Wasser im Sonnenlicht wie flüssiges Silber glänzen, durch die
Palmen gekrönten Höhen, den steilen, dichtbewachsenen Wänden,
wird durch diese tropische Ueppigkeit ungemein verschönt. Das
sonst schauerliche Empfinden, welches den Menschen befällt, wenn
er sich hineinwagt in die Werkstätten der furchtbarsten Naturkraft,
deren Hauch Land und Wasser erzittern macht, schwindet hier beim
Anblick thätigen, blühenden Lebens.
Die Heilkraft des Wassers, von der die Eingebornen erzählten,
wollte ich auch nicht unversucht lassen; schnell folgten wir Europäer
dem Beispiele unserer nackten Begleiter und tummelten uns in dem
warmen Bade, bis eine wohlthuende Ermattung eintrat; daß den
beiden Hunden, die wir mit uns hatten, das Bad ebenso gut bekam,
will ich nicht behaupten; den Thieren, die mehrfach in das Wasser
geschickt wurden, um ein weit weggeworfenes Holzstück
zurückzubringen, schien wenigstens der bittere Geschmack
desselben nicht besonders zu behagen.
Bei näherer Untersuchung habe ich gefunden, daß die
Wassertiefe dieses Sees überall schnell zunahm und nach der
Schräge des Bodens zu urtheilen bis zur Mitte eine ganz
beträchtliche sein muß, auch die Eingebornen bestätigten dies, sie
gaben an, es sei in nicht großer Entfernung vom Ufer in weiter
Runde kein Grund mehr zu finden, demnach wären also die drei
Kraterhügel nur die über Wasser ragenden Kuppen vielleicht
gewaltiger Vulkane.
 In tiefster Ruhe, im Sonnenglanz gebadet, liegt der weite See, in
ihm schlummern Gigantenkräfte! Wann werden diese wieder
erwachen, Menschen zittern und Felsen erbeben machen! Wir
standen hier auf einem Vulkan, wir wußten das, aber nicht, daß unter
uns, rings in der Runde, die unterirdischen Geister erwacht waren,
die die Feuer schürten, um solche wenige Monate später schon mit
verheerender Gewalt über diese Insel auszuspeien.
Nicht so friedfertigen Sinnes wie heute waren die Tonga-
Insulaner, als sie zuerst mit den weißen Männern in nähere
Berührung kamen. Die erste Entdeckung dieser Insel erfolgte im
Jahre 1643, dann wurden sie erst wieder 1773, also über ein
Jahrhundert später, von dem berühmten Entdecker Cook
aufgefunden, in der Folge dann von mehreren kühnen Forschern
besucht, denen aber ihr langer Aufenthalt an einzelnen dieser Inseln,
wie Tongatabu, Lefuka u. a. verhängnißvoll wurde.
Im Vertrauen auf die freundliche Gesinnung dieser Insulaner
wurden die Europäer zu sorglos, dahingegen die Eingebornen aber,
welche die Schwächen der weißen Männer bald genug erkannten,
planten Tod und Verderben. Wohl entgingen viele Europäer dem
geplanten Anschlag auf ihr Leben und waren noch stark genug, ihre
Schiffe zu schützen und zu fliehen, manche aber haben ihre
Achtlosigkeit mit Verlusten von Gut und Leben büßen müssen.
Heute hat Gesittung den verrätherischen Sinn der Eingebornen
geändert, sie kennen zur Genüge die Macht des weißen Mannes
und diese Erkenntniß ist der beste Schutz.
 III. König Maliatoa. Olosinga.
Der Ausbruch eines unterseeischen
Vulkans
und die Entstehung einer neuen Insel.
Bei meiner Rückkehr nach Samoa waren die politischen
Verhältnisse auf Upolu noch verwickelter als früher und für die
deutschen Beamten eine stete, ernste Sorge, namentlich da die
ansässigen Amerikaner und Engländer ihre Wühlerei unvermindert
fortsetzten. Mir, als einem Uneingeweihten, fehlt die genaue
Kenntniß, um ein anschauliches Bild der politischen Wirren, der
feindlichen Kundgebungen wahrheitsgetreu wiedergeben zu können
— viel Gutes wäre, nebenbei gesagt, nicht zu berichten gewesen —
nur so viel sei erwähnt, hätte gehandelt werden dürfen, wie es uns
Deutschen hier zu jener Zeit ums Herz war, mit der kleinen Zahl
jener Abenteurer, die desto lauter schrieen, je mehr sie beachtet
wurden, wäre bald genug aufgeräumt worden; es wäre ein Glück für
Land und Volk, eine wahre Wohlthat für uns Deutsche gewesen!
Es lag mir viel daran, den Mann gelegentlich kennen zu lernen, in
dessen schwachen Händen das Geschick Samoas lag, um dessen
Gunst so viel Ausländer buhlten, dessen Macht ein Schein, dem nur
sein Anhang — die stolzen, selbstbewußten Häuptlinge — die
Königskrone sicherten. Der Zufall fügte es, daß ich auf einem
Spaziergange nach Mulinuu einen langansässigen Deutschen traf,
der mir behülflich sein wollte, den König sprechen zu dürfen.
Während kein Samoaner wagen darf, ohne Erlaubniß den
geheiligten Grund zu betreten, auf welchem sein König wohnt und
auch dann nur unter Beobachtung gewisser Zeremonien, fanden wir
dort ungehinderten Zutritt und, ohne nach unserm Begehr gefragt zu
sein, näherten wir uns dem im Schatten seines Hauses sitzenden
Könige Maliatoa.
Die Gastfreundschaft der Samoaner ist bekannt, und ihr König ist
nicht minder bestrebt, solche seinen Gästen gegenüber auszuüben.
Seine braune Majestät hieß uns willkommen und führte uns in den
großen Vorraum des mit vielem Kunstsinn aufgeführten Palastes und
lud uns ein, auf den mit Matten bedeckten Holzkisten Platz zu
nehmen. Darauf rief der König dienstbare Geister, wohlgenährte
Samoanerinnen erschienen und ließen sich geschäftig im
Hintergrunde des Zimmers nieder. Schnell waren Steine, Becken
und Wasser herbeigeschafft, das Zerklopfen der Kavawurzel begann
und nach kurzer Zeit schon wurde durch Händeklatschen das
Zeichen gegeben, daß der Trank bereitet sei.
Mit vieler Grandezza sich auf ein Knie niederlassend, reichte eine
junge Maid dem Könige zuerst die Kokosschale, wurde aber
bedeutet, diese seinen Gästen erst zu reichen. Da nahm ich sie in
die Hände und leerte sie mit einem Zuge, obgleich sie wohl einen
halben Liter faßte; das Wort „fafataii“, d. h. danke, war ich kaum im
Stande, vernehmbar auszusprechen, so hatte das etwas starke
Getränk mir den Athem genommen. Während dessen setzte sich der
König würdevoll nach samoaner Art mit untergeschlagenen Beinen,
auf weichen, feinen Matten vor uns nieder und eröffnete erst die
Unterhaltung, als auch er die Schale geleert und seinen Gästen
Bescheid gethan hatte.
Mit ausgesuchter Höflichkeit lenkte Maliatoa, nachdem er
erfahren, daß nur der Wunsch uns hergeführt hatte, ihn kennen zu
lernen (was besonders auf mich Bezug hatte), das Gespräch auf
unsern großen Kaiser, er stand auch auf und holte unter anderen
Sachen ein wohlgelungenes Bildniß des Kaiser Wilhelms herbei und
fragte uns, ob der mächtige, deutsche Kaiser mit diesem Bilde
sprechende Aehnlichkeit habe, wie ihm versichert worden sei.
Unsere Bestätigung befriedigte ihn, und für einen Augenblick im
Anschauen des Bildes versunken, fragte er dann plötzlich, wann ich
eingelaufen sei und von welcher Insel ich gekommen wäre. Als ich
Niua-fu erwähnte, lobte er die dort wachsenden großen Kokosnüsse;
er wäre immer bestrebt, sagte er, solche zu bekommen und benutze
sie gewöhnlich zur Auspflanzung, wenn anders nicht seine Frauen
dieselben wegnähmen und zu Wasserbehältern oder Kavaschalen
benutzten. Schiffsführer, die Niua-fu anliefen, brächten ihm mitunter
schöne, große Nüsse mit, es wäre aber selten der Fall, weil dort
wohl nur wenige Schiffe zu Anker gingen.
Das Letzte war mehr eine Frage an mich, und die Höflichkeit
gebot, diese so zu verstehen, als sei es ein ausgesprochener
Wunsch, darum erbot ich mich sofort, diesen zu erfüllen, sobald mir
Gelegenheit dazu gegeben wäre; ich wüßte zwar nicht, wohin ich
beordert werden würde, aber solcher geringen Mühe wollte ich mich
gerne unterziehen und gelegentlich Nüsse mitbringen. Dankend
nahm Maliatoa das Anerbieten an. Dann wurde uns auf seinen Wink
die zweite Schale Kava von schöner Hand gereicht, worauf wir uns
bald vom Könige verabschiedeten.
Während der kurzen Unterhaltung war es nicht uninteressant, zu
beobachten, wie der König in nichts von den Gewohnheiten seiner
Unterthanen abwich. Wie der Samoaner setzte er sich auf den mit
Matten belegten Erdboden, stützte gewohnheitsgemäß den
Oberkörper auf einen Arm oder gab bei nach vorne geneigter
Haltung seinem Körper dadurch einen festen Stützpunkt, indem er
die Ellbogen auf die fast flach am Boden liegenden Knie setzte. Bei
solcher Haltung bleiben dann die Hände zur Vornahme beliebiger
Verrichtungen frei. Wiewohl nach unseren Begriffen in der Haltung
des Königs nicht allzuviel Majestätisches zu finden war, so gestehe
ich doch offen, daß die ganze Erscheinung den Herrscher verrieth,
dessen Blick Gehorsam zu heischen schien.
Einige Monate später, ich war über Niuatobutabu nach Niua-fu
beordert worden, löste ich meine Zusage ein, und kaufte dort die
größten Nüsse, welche ich mit Hülfe des deutschen Agenten
auftreiben konnte, für den König Maliatoa auf. Nach Apia
zurückgekehrt, traf ich leider den König nicht in seinem Palaste bei
Mulinuu an, ich gab daher die Kokosnüsse an anwesende
Häuptlinge ab, die solche sogleich den aufwartenden Weibern
einhändigten, somit mag der König wohl Recht haben, daß ihm
geschenkte Nüsse meistens zu anderen Zwecken, als zur
Auspflanzung Verwendung finden.
Bei weiteren Reisen in der Südsee war ich insofern vom Glück
begünstigt, als mir Gelegenheit gegeben wurde, auch die
entlegensten Inseln der Samoa-Gruppe kennen zu lernen und dort
Beobachtungen über Land und Bewohner zu machen. Auf solchen
Fahrten zeigte freilich oft genug der gepriesene Stille Ozean ein
recht unfreundliches Gesicht; widrige, stürmische Winde, gefährliche
See, straften solche Bezeichnung Lügen. Ist man aber mit der
wechselnden Eigenart der Witterung erst vertraut geworden,
namentlich mit der unbeständigen, sogenannten schlechten
Jahreszeit, so nimmt der Seemann alles ruhig mit in den Kauf und
sucht dem Unfreundlichsten noch eine gemüthliche Seite
abzugewinnen.
In freier See, wenn dem Schiffe keine Gefahren weiter drohten,
als durch Wind und Wetter, war ich immer zufrieden, hier war des
Menschen Können den Elementen gewachsen, wenn diese es nicht
gar zu böse meinten, hingegen vor gefährlichen Riffen auf
schlechtem Ankergrunde, wo das Schiff gefährdet lag, schlich sich
recht oft die Sorge bei mir ein.
 Kräftig hatte der Südost-Passat wieder eingesetzt, vor dessen
Hauch das düstere Gewölk entfloh, das regenschwer oft genug über
Land und Ozean gebreitet lag; ein dauernd heiterer Himmel lachte
auf die blaue Fluth hernieder, deren schaumgekrönte Wellen sich im
lustigen Spiele endlos jagten. Aufkreuzend gegen solchen steifen
Wind und einer in Folge dessen recht bewegten See, brauchte ich,
nach der Manua-Gruppe bestimmt, acht Tage, um die 130
Seemeilen lange Strecke von Apia bis zur Insel Ofu und Olosinga
aufzusegeln; in Wirklichkeit aber hatte das Schiff annähernd 800
Seemeilen im Zickzackkurse zurückgelegt, ehe das Ziel erreicht war.
Durchzieht die langgestreckte Insel Tutuila ein mächtiger
Höhenrücken, der wegen seiner Form und Steilheit unübersteiglich
ist, eine Basaltformation von solcher Zerrissenheit darstellend, daß
thatsächlich zwischen der Nord- und Südküste keine Verbindung
besteht, so bieten die beiden kleinen Inseln Ofu und Olosinga fast
noch ein verzerrteres Bild vulkanischer Wildheit dar. Die Massen
dieser Inseln, steil und hoch, gleich senkrechten Wänden aus der
Tiefe des Meeres aufragend, zeigen nicht die stumpfe Kegelform
vulkanischer Bildung, sondern die zackigen Bergspitzen sind hier
und dort durchbrochen und getrennt, als wären diese durch
Gigantenhände aufgethürmt worden, sie scheinen das Ergebniß
übergewaltiger Eruptionen zu sein. Diese unzugänglichen Spitzen
und Zacken, gesprengte Lavablöcke, ragen fast 3000 Fuß hoch über
dem Meeresspiegel empor, in Wirklichkeit starre Zeugen einer längst
entschwundenen Zeit, die auch hier einst die unterirdischen
Gewalten schaffen und zerstören sah.
An der Südseite der Insel Olosinga öffnet sich eine von
Korallenriffen eingeengte Bucht, die durch vielzackige sehr steile
Basaltfelsen abgeschlossen wird, namentlich sind drei spitze
zusammenstehende Kegel auffallend und geben ein gutes
Merkzeichen. Die große Wassertiefe in dieser Bucht bedingte es,
daß ich sehr weit hineinlaufen mußte und erst ganz in deren Nähe
Ankergrund fand; fast blieb für das Schiff kein genügender Raum frei
von diesen zu schwingen, so nahe der Brandung war ich zu ankern
gezwungen. Zudem war die Verbindung zwischen Schiff und Land
nur zur Zeit des Hochwassers herzustellen, da das Riff ganz trocken
fällt und nur während weniger Stunden des Tages, ebenso wie der
Nacht, konnte Ladung an Bord geschafft werden.
Eine schmale Fläche Landes liegt nur zwischen Strand und
steiler Felswand, noch dazu bedeckt mit großen abgestürzten
Lavablöcken, zwischen denen die Hütten der wenigen Bewohner
dieser Insel zerstreut errichtet sind; aber wie drohend und kahl auch
die gewaltigen Felsmassen von der Höhe herabschauen, ihnen zu
Füßen auf fruchtbarster Erde, ja selbst aus jedem Felsspalt blüht
und sprießt eine reiche Vegetation. Vornehmlich gedeihen hier der
Kokosbaum und die Bananen vortrefflich, jener der genügsam ist,
reckt am Felsengrat sowohl wie am Strande seine stolze Krone in
die Lüfte und das in solcher Zahl, daß es sich verlohnt hatte hier
eine kleine Handelsstation anzulegen.
Die Händler an solchen entlegenen Orten, meistens Mischlinge,
tauschen für geringe Waare den Ueberschuß an Nüssen von den
Eingebornen ein und erzielen durch die Verarbeitung derselben zu
Kopra für sich einen Gewinn, der ihnen sogar ermöglicht Ersparnisse
zu machen, da ihre Bedürfnisse sehr gering sind. Zwei höchstens
drei mal im Jahre versieht ein Schiff die Händler mit Tauschartikeln
und holt die erhandelten Erzeugnisse ab, daher ist denn auch das
Einlaufen eines Fahrzeuges immer ein Ereigniß von Bedeutung,
sowohl für den Händler wie für die Eingebornen. In der Station
Olosinga, die seit Kurzem durch einen von der Insel Tau hierher
übergesiedelten Zwischenhändler errichtet war, schien hier ein
weißer Mann kaum je gesehen worden zu sein, denn sowohl der
älteste Greis wie der jüngste Sproß waren am Strande versammelt
als ich landete und Neugierde mit auffallender Scheu gepaart, ließ
sie die fremde Erscheinung anstarren; namentlich die Kinderschaar
fürchtete sich und anfänglich genügte eine rasche Bewegung
meinerseits schon die neugierige Menge auseinander zu treiben.
Das kleine Haus des Händlers, mit dem ich den geschäftlichen Theil
abzuwickeln hatte, war schon, noch ehe ich eintrat, voll von
Menschen, so daß die Jüngeren herausgetrieben werden mußten,
um Raum zu schaffen.
Angenehm ist solches Anstarren und Umdrängtwerden nicht, und
mancher würde es höchst lästig finden; weiß man aber, daß barsche
Worte wenig nützen, zumal den Erwachsenen gegenüber nicht, so
erduldet man schon solche Unbequemlichkeit, bald kommt man
auch zu der Ueberzeugung wie vortheilhaft es ist, da bald die
Neugierde dieser Naturvölker gestillt ist, Vertrauen erweckt zu
haben. Frauen und Kinder laufen nicht ängstlich davon, Männer
gehen nicht mit scheelen Blicken an einem vorüber, das „talofa, ali,“
guten Tag, Herr, hat einen freundlicheren Klang; ich muß sagen,
natürliche oder sogar erzwungene Ruhe, die ein Europäer zeigt,
imponirt den Eingebornen am meisten.
In diesem Falle war es ein kurzer Sprung von auffälliger Scheu
bis zur Vertraulichkeit. Der Händler wurde von allen Seiten mit
Fragen bestürmt, seine Angaben schienen einigen Erwachsenen
aber nicht zu genügen; diese wollten durchaus wissen, ob ich auf
der Brust ebenso weiß sei wie im Gesicht und obwohl die Frage
eigenthümlich genug klang, so war sie doch ernst gemeint, denn sie
öffneten mein weißes Hemde und überzeugten sich selbst davon —
das war ihnen genügend, befriedigt gingen sie fort. Nun war nach
Verlauf einer halben Stunde die erst so große Neugierde aller
gestillt; ein Anstarren, geschweige denn eine Belästigung kam nicht
mehr vor, höchstens trat ein kleiner Bursche noch heran und wagte
mich um ein Stückchen Tabak anzusprechen.
Zu den Pflichten eines Schiffsführers gehört es, stets für den
Empfang einer Schiffsladung die Ladescheine zu zeichnen; so war
es auch hier (gleichwie an anderen Orten war ich der einzige
Europäer), es war meine Aufgabe, die zu empfangende Menge
Kopra abzuwiegen. Schon um den Aufenthalt hier unter den
gefährlichen Riffen abzukürzen, wurde die Verschiffung der Ladung
auch während der Nacht bei lodernden Feuern, die immer von
Neuem mit trockenen Palmenrippen angefacht wurden, ausgeführt.
Dabei nun leisteten uns einige Kinder Gesellschaft, die es vorzogen
wach zu bleiben, um die Feuer zu unterhalten. Unter diesen war ein
etwa siebenjähriges Mädchen von auffallender Schönheit, wie ich
noch keins unter farbigen Völkern gesehen; es mag sein, daß die
leicht gebräunte Hautfarbe dies Kindergesicht so anziehend und
interessant machte, so viel wenigstens kann ich behaupten, dieses
Naturkind konnte mit seinen weißen Schwestern wetteifern und sich
den Hübschesten seines Geschlechts an die Seite stellen. Manches
hübsche Mädchen habe ich zwar unter den Samoanerinnen
gesehen, ein solches aber, wie dieses in dieser weltentlegenen
Gegend aufgewachsen, nicht wieder. Unter anderem erhielt ich noch
Kenntniß von einem unterseeischen Vulkan, der sich an der Ostseite
der Insel Olosinga befindet. Ich zog darüber Erkundigungen ein,
erfuhr aber nur Folgendes: Die älteren Bewohner haben vor einer
Reihe von Jahren einen Ausbruch desselben beobachtet, dabei aber
nur leichte Erschütterungen des Bodens, sonst nichts Auffallendes
wahrgenommen, und seit jener Zeit sei an der bezeichneten Stelle
im Ozean weiter kein Ausbruch erfolgt. Immerhin ist das
Vorhandensein eines solchen Vulkans, auch wenn ihn die Fluthen
des Meeres bedecken, eine gefährliche Nachbarschaft und ein
Zeichen, daß die Naturkraft fortbesteht, die diese gewaltigen
Basaltmassen aufgethürmt hat, wenn auch längst die Krater dieser
Inseln erloschen sind.
Die größte der Inseln in der Manua-Gruppe ist Tau, ebenfalls
vulkanischen Ursprungs, an Umfang aber viel bedeutender noch als
Ofu und Olosinga zusammen genommen; in der Mitte dieser Insel
erheben sich gegen 3000 Fuß hohe Krater, deren Umgebung indeß
weniger wild und zerrissen erscheint, da sie von der Hügel- zur
Bergform übergeht und ausgedehntes Vorland die ganze Erhebung
umgiebt. Fraglos ist es, daß auf gehobenem Korallengrunde im
Laufe der Zeiten die flachen Landstrecken gebildet wurden, die
wiederum ein weites Riff umgiebt, das stetig an Ausdehnung durch
den Fortbau der Korallenpolype gewinnt. Nimmt auch die
Kratergegend den bei weitem größten Flächenraum dieser 16
Seemeilen im Umfang großen Inseln ein, so hat sich doch auf
verwittertem Lavagrunde eine reiche Pflanzenwelt entfaltet und von
See aus gesehen erscheint dieselbe sich bis zu den hohen
Bergkuppen ausgedehnt zu haben; vor allem sind die Umgebungen
der Dörfer Tau, Siufanga, Faleasao an der West- und Nordwestseite
von ausgedehnten Kokospflanzungen umgeben. Bestimmt von
Olosinga zunächst nach Tau zu segeln, mußte ich hier, nachdem mit
Schwierigkeit Waaren gelandet, auch der Vertreter der deutschen
Handelsgesellschaft abgeholt war, nach Faleasao weiter fahren, wo
in der guten Jahreszeit der sicherste Ankerplatz sein sollte. Hier
befand sich auch der Hauptstapelplatz für Kopra. Als ich vor
Faleasao ankam, schien mir dort der Ankerplatz nahe dem Riffe
einigermaßen sicher und ein Landen nicht zu schwierig zu sein.
Weht der Südostwind, so hat Faleasao wohl den Vorzug der
gesichertste Ort für ein Schiff zu sein, da sich hier ausgedehnte
Korallenflächen unter Wasser hinstrecken, wenn auch bei schnell
zunehmender Tiefe; weht derselbe aber östlicher, wie ich es fand, so
läuft die schwere See längs der kreisförmigen Insel auf und erzeugt
selbst hier noch eine gefährliche Brandung.
Von einem Schiffe aus gesehen scheint freilich eine Brandung
nie so schwer als sie in Wirklichkeit ist, befindet man sich aber mit
einem Boote in derselben, erkennt man erst die gewaltige Kraft der
mit großer Geschwindigkeit heranrollenden und sich überstürzenden
Wogen.