Euskara 1,2,3

TXAeELK3-5ZUZ 12/2/09 12:53 Página 1
TXANELA
LEHEN HEZKUNTZA - Bigarren zikloa - 3. maila
SKARA
E U
5.
LA
N
K
-
O
AD
E R N OA
Koordinatzailea: Maite Saenz
Egileak: Saionara Barrena

Jaione Lasa
Maite Saenz
txanela
PROIEKTUA
Proiektuaren arduradun pedagogikoa: Ikastolen Elkartea

Hizkuntza arduraduna: Itziar Elorza
Edizioaren arduraduna: Elkar
Diseinuaren arduradunak: Ainhoa Lukas, Nekane Flamarike
Maketatzailea: Belen Moreno
Marrazkilaria: Belen Moreno
Eragotzita dago, legeak ezarritako salbuespenetan izan ezik, obra honen edozein berregintza, komunika-
zio publiko edo moldaketa, aurrez jabetza intelektualaren titularren baimena eskuratzen ez bada. Eskubide
horien urraketa jabetza intelektualaren aurkako delitutzat har daiteke (Kode Penaleko 270 eta hurrengo arti-
kuluak). CEDRO erakundeak (www.cedro.org) babesten ditu aipatu eskubide horiek.
Ikasmaterial honek Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren egokitasun-aitormena du.

Data: 2004-VII-09
© ELKARLANEAN S.L. - Donostia

© G.I.E. - Donostia
ISBN: 978-84-9783-109-3
ISBN: 978-84-7703-497-1
L.G.: SS-142/2009
ELKAR Argitaletxea
Portuetxe kalea, 88 bis
Tel. 943 31 02 67 - Fax 943 31 02 16
e-mail: ikasmateriala@elkarlanean.com
http://www.elkarlanean.com
20018 Donostia
Inprimatzailea: Leitzaran Grafikak, S.L. Gudarien etorbidea, 8 ANDOAIN (Gipuzkoa)
Egizu lan
nahi baduzu jan.
Egizu lan
hirugarren mailan.
Egizu lan eta lan eta lan
bosgarren koadernoan.
Jan, lan eta hazi,
jan, lan eta ikasi.
Eguneroko ogia
zuk ere
behar duzu irabazi.
Bota alferkeriak
eta lanean hasi.
Jarri zure izena

orriaren oinean
eta has zaitez lanean.
IZENA
..................................................................................
3
TXANELA 3
O KUTTUNA
u GURE TXOK
nitatea
Egunerokoan, norberari egun jakin batean gertatutako ekintza

garrantzizkoenak eta ekintza horiek sortutako sentimenduak edo
iritziak idazten dira.
Idazten hasi aurretik, data jartzen da, idatzitakoa noiz gertatu
den jakiteko.
Behatu ereduari, eta, zutabeetan agertzen diren datuak erabilita,

osa itzazu hainbat data.
2004ko irailaren 13a
azaroa 2008 24 2005eko irailaren 15a
urtarrila 2005 8
martxoa 2011 30
ekaina 2015 17
abendua 2007 10
apirila 2006 12
otsaila 2013 28
maiatza 2025 7
abuztua 2004 1
uztaila 2009 31
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
Dagoeneko has zaitezke zure egunerokoa idazten. Gogoratu idatzitakoa

marrazki batez apain dezakezula, tarteka.
4
EGUNEROKOAK: ikaslearen libur
uko 11. orrialdetik dator
Osa ezazu alfabetoa, hutsuneak beteaz:
A, B, —, —, E, —, —, —, —, J, K, —, —, —,
Ñ, —, —, —, —, —, T, —, —, —, X, —, —.
Idatz ezazu letra bakoitzaren aurreko eta ondorengo letra.
—, Y, — —, F, — —, M, — —, Q, —
Ordena itzazu hitzak alfabetoaren arabera.
Herria - Parkea - Auzoa Gaztelu - Loroño - Urkulu
................................ ................................
................................ ................................
................................ ................................
Begiratu nola ordenatu ditugun gure pertsonaien izenak.
1. Maider 2. Morgan
Nola ordenatuko zenituzke “Xabier” eta “Xarpa”?
1. .............................. 2. ...............................
Ordena itzazu, orain, gure pertsonaia guztien izenak.
Xarpa, Mei Li, Martin, Xabier,

Maider, Morgan, Kleo
1. .............................. 2. ...............................
3. .............................. 4. ...............................
5. .............................. 6. ...............................
7. ............................
5
HITZ-BERRILANDIA: ikaslearen libur
Osa itzazu zerrenda hauek, ideia nagusiaren arabera.
Ekimendi auzoa Ipurua auzoa Nekazari-auzoa

Langile-auzoa Bizitegi-auzoa Gaztelu auzoa
TTONTTORPEKO AUZOAK AUZO MOTAK
.................................. ..................................
.................................. ..................................
.................................. ..................................
Gure pertsonaiak bi multzotan sailkatu ditugu. Zein da multzo bakoitzeko

ideia nagusia?
Kleo
Martin
Xabier
Morgan
Mei Li
Xarpa
Maider
Idatzi ideia nagusi hauen azpian jar litezkeen hitzak.
FRUITUAK JOLASAK
.......................... ..........................
.......................... ..........................
.......................... ..........................
6
HITZAK SAILKATZEN: ikaslearen
liburuko 25. orrialdetik dator
Aurrerago ipuin bat asmatu eta idatzi beharko duzu, baina...

...IDATZI AURRETIK, EZ AHAZTU LANAREN PLANGINTZA EGITEAZ:
• Erabaki norentzat eta zertarako idatziko duzun ipuina.
• Asmatu ideiak.
• Antolatu aukeratutako ideiak beheko eskemaren arabera.
.........
................
................
NOIZ? ................
.......
HASIERA ................
................
NON? ................
...
....
................
................
NOR? ................
.......
.
................
................
NOLAKOA? ................
..
......
................
................
ARAZOA ................
GERTAERAK ................
.......
............ ................
................
....
................
................
EKINTZAK ................
.
................
............... ................
... ................
..............
................
..... ................
................
..........
................
......... ................
................
..
................
................
ONDORIOA ................
....
................
............... ................
................
.
................
............... ................
... ................
..............
................
..... ................
................
.....
................
................
BUKAERA AMAIERA ................
....
................
............... ................
................
7
IPUINAK IDAZTEN: ikaslearen libur
Orain, idatz ezazu ipuin polit bat.
........................................................
.......................................................................................
.......................................................................................
H
H
.......................................................................................
A
A
.......................................................................................
SS
.......................................................................................
II
.......................................................................................
EE
RR .......................................................................................
A
A .......................................................................................
.......................................................................................
.......................................................................................
.......................................................................................
H
A .......................................................................................
G
S .......................................................................................
E
I .......................................................................................
R
E .......................................................................................
T
.......................................................................................
A
.......................................................................................
E
.......................................................................................
R
.......................................................................................
A
.......................................................................................
K
R .......................................................................................
A
8
.......................................................................................
.......................................................................................
G
.......................................................................................
E
H
.......................................................................................
R
A
.......................................................................................
TS
.......................................................................................
AI
.......................................................................................
EE
RR .......................................................................................
A
A .......................................................................................
K .......................................................................................
.......................................................................................
.......................................................................................
.......................................................................................
.......................................................................................
.......................................................................................
B
H
.......................................................................................
U
A
.......................................................................................
KS
.......................................................................................
AI
.......................................................................................
EE
RR .......................................................................................
A
A .......................................................................................
.......................................................................................
.......................................................................................
.......................................................................................
9
Zure herriari buruzko bertso dotorea osatzeko, lehenbizi, aukera ezazu

lehenengo esaldia zure herriaren izenak duen silaba kopuruaren arabera
(kontuan hartu guztira 7 silaba behar ditugula). Ondoren, ordenatu
zakuan dituzun esaldiak, eta abestu, aukeratutako doinuarekin.
.............................. naiz
Fruitz ingurukoa naiz (silaba bateko herriekin)

Zarautz herrikoa naiz (2 silabako herriekin)
Zornotzan jaioa naiz (3 silabakoekin)
Larrabetzukoa naiz / Larrabetzuarra naiz (4 silabakoekin)
Astigarragarra naiz (5 silabakoekin)
.................................... naiz
.........................................
.........................................
ondoan lau pago
polita zeharo,
plaza handi bat badu
.........................................
parkea, iturria,
.........................................
bapo dibertitzeko
aukera badago
.........................................
eta pozik nago
Doinua: Dama gazte xarmant bat

Bordaxuriren kantua
Xarmegarria zira
Iturengo arotza
Astoa ikusi nuen
10
BERTSOA OSATZEN: ikaslearen
Xabierrek esaldi hau esan duenean…

ZERGATIK BESTELA,
Maiderrek zuzen hitz egiteko esan dio. EZIN DA LORIK EGIN!
E! XABIER,
ZUZEN HITZ EGIN EZAZU,
FABOREZ!
Gogoratu euskaraz, ZERGATIK hitza galderak

egiteko bakarrik erabil daitekeela.
Erantzunetan hitz hori erabiltzea “euskañolez”
hitz egitea litzateke.
Zergatik uste duzu esan diola hori Maiderrek Xabierri?
........................................................................................
Beha iezaiozu beheko galderari. Bi erantzunetatik bat zuzena da eta

bestea okerra.
GALDERA: —Zergatik zaude hain pozik?
ERANTZUNAK: —Zergatik nire urtebetetzea da.
—Nire urtebetetzea delako.
Berridatz ezazu erantzun zuzenaK hemen behean.

........................................................................................
Egizu gauza bera beheko esaldiekin:

GALDERA: —Zergatik jan dituzu pastel guztiak?
ERANTZUNAK: —Zergatik oso gozoak daude.
—Oso gozoak daudelako.
Berridatz ezazu erantzun zuzena hemen behean.

........................................................................................
11
orrialdetik dator
ZERGATIK?: ikaslearen liburuko 38.
Behatu ereduari, eta erantzun galdera hauei euskara jatorrean, hau da

“–elako” erabiliz.
Zergatik bete behar dira arau hauek?

(Elkarbizitzarako beharrezkoak dira).
—Elkarbizitzarako beharrezkoak direlako.
Orain zure txanda da.
—Zergatik egon behar dugu isilik liburutegian?

(Bestela, besteei traba egiten diegu).
........................................................................................
—Zergatik etorri zara berandu?

(Loak hartu nau).
........................................................................................
—Zergatik piztu duzu argia?

(Gauzak ondo ikusi nahi ditut).
........................................................................................
—Zergatik ez duzu lana bukatu?

(Alfer hutsa naiz).
........................................................................................
—Zergatik margotu duzu gela urdinez?

(Gustuko dut).
........................................................................................
12
Bideoan ikusi eta entzun duzun pasartean, pertsona bakoitzak bere

“Txoko Kuttuna” zein den ahoz deskribatu du. Orain, deskriba ezazu
zuk, idatziz, zure Txoko Kuttuna.
.....................................................
.................................................................................
.................................................................................
.................................................................................
.................................................................................
.................................................................................
.................................................................................
.................................................................................
.................................................................................
.................................................................................
.................................................................................
.................................................................................
.................................................................................
.................................................................................
.................................................................................
.................................................................................
.................................................................................
.................................................................................
.................................................................................
.................................................................................
.................................................................................
.................................................................................
13
NIRE TXOKO KUTTUNA TOKI BATEN DESKRIBAPENA: ikaslearen
Deskribatzea hitzekin irudiak egitea da. Maiderrek idatziz

deskribatu du bere “Txokoa” eta bertako gauzak, haren irudia
erraz irudika dezazun.
Irakur ezazu poliki-poliki unitateko testua, Maiderrek bere “Txoko

kuttuna” deskribatzeko idatzi zuena, eta, irakurri ahala, egin ezazu
txokoaren irudia.
Toki bat deskribatzen denean, toki horretan dauden elementuak

ordena jakin bati jarraituz adierazten dira.
Zer ordenari jarraitu dio Maiderrek?

..................................................................................
..................................................................................
14
Toki baten deskribapena egiterakoan, elementuak nola

dauden kokatuta ere adierazi behar da. Horretarako,
leku-antolatzaileak erabiltzen dira, hau da, non
galderari erantzuten dioten hitzak.
• Nire “Txoko Kuttuna” Ttonttorpeko parketik gertu dago.

Gertu hitzak non galderari erantzuten dio; horregatik, leku-antolatzailea
dela esaten dugu.
Honako hauek ere leku-antolatzaileak dira. Osatu horietako batzuekin

esaldi bana.
aurrean eskuinean atzean gainean aldamenean

inguruan goian behean bertan hor
han hemen ondoan ezkerrean handik hurbil
1 ....................................................................................
....................................................................................
2 ....................................................................................
....................................................................................
3 ....................................................................................
....................................................................................
4 ....................................................................................
....................................................................................
5 ....................................................................................
....................................................................................
6 ....................................................................................
....................................................................................
15
Hor behean dituzun hitz guztiak leku-antolatzaileak dira. Sailka itzazu bi

zerrendatan, “h” letra duten edo ez duten kontuan hartuta.
aldamenean bertan han hor

ezkerrean eskuinean hemen hortxe
hantxe ondoan leku horretan parez pare
H DUTENAK H-RIK EZ DUTENAK
......................................... ..........................................
......................................... ..........................................
......................................... ..........................................
......................................... ..........................................
......................................... ..........................................
......................................... ..........................................
Ikusi duzu h-z idazten direla “hemen, hor, han” leku-antolatzaileak,

eta horietatik eratorritako hitzak: “hementxe, hortxe, hantxe…
hemendik, hortik, handik…” H-z idazten dira baita ere “leku horretan”
bezalako leku-antolatzaileak osatzeko erabiltzen diren erakusleak:
“honetan, horretan, hartan”.
BAINA ZERBAITERAKO
BALIO AL DU BADA,
H LETRAK?
JAKINA! BESTELA NOLA

BEREIZIKO GENITUZKE
AHARI, ARI ETA HARI HITZAK?
GAINERA EUSKAL HERRIKO HAINBAT
HERRITAN AHOSKATU EGITEN DA!
16
Deskribapenetan, pertsonak eta tokiak nolakoak diren

adierazteko, adjektibo izena duten hitzak erabiltzen dira.
Adibidez: etxe TXIKIA, zuhaitz HANDIA, andre ALAIA.
Letra LARRIZ idatzita dauden hitzak dira adjektiboak.
Identifikatu Maiderren testuan agertzen diren adjektiboak eta kopia

itzazu hemen behean.
..................... .................... ..................... ....................
..................... .................... ..................... ....................
..................... .................... ..................... ....................
Jar iezaiezu beheko hitz hauei nahi dituzun adjektiboak.
Mutil ................................ Parke ......................................
Neska ............................... Herri .......................................
Lagun ............................... Ikastola ...................................
Deskribapenak egin behar dituzunerako beharrezko

izango duzu adjektiboen zerrenda luzea izatea.
Adjektiboen sinonimoak (esanahia berbera duten hitzak)
eta antonimoak (kontrako esanahia dutenak) idatziz,
zure zerrenda luza dezakezu.
Idatz ezazu hitz bakoitzaren sinonimoa eta antonimoa.
SINONIMOA ANTONIMOA
Triste ............................. .............................
Zahar ............................. .............................
Zikin ............................. .............................
Dotore ............................. .............................
Altu ............................. .............................
• polit • garai • alai • gazte • goibel • adintsu • garbi • zatar • lohi • baxu •
17
Idatz ezazu berriro zure “Txoko kuttuna”-ren deskribapena, orain arte

ikasitako guztia aplikatuz. Idazten duzuna kontrolatzeko, beheko
oharrean jartzen dizugun zerrenda har dezakezu oinarri.
Txoko kuttunaren deskribapena egiteko KONTROL-ZERRENDA:

• non dagoen.
• zergatik duzun kuttuna.
• zer dagoen eta zer egiten duzun toki horretan.
.....................
........................
...
........................
........................
........................
...
........................
........................
........................
..
........................
. ........................
........................
...
........................
........................
........................
...
........................
........................
........................
...
........................
........................
........................
.
........................
.. ........................
........................
...
........................
........................
........................
...
........................
........................
........................
...
........................
........................
........................
.
........................
.. ........................
........................
...
........................
........................
........................
...
........................
........................
........................
Orain aldera ezazu deskribapen berria lehen egindakoarekin.

Hobekuntzarik ikusten al duzu?
18
Definizio bakoitzak adierazten duen kontzeptua (hitza) asmatuz gero,

beheko hitz gurutzatuak osatu ahal izango dituzu.
1 Jendaurrean bat-batean bertsoak sortzen eta abesten dituen pertsona.

2 Lur-eremu txikiak adierazteko erabiltzen den marrazkia, eremuak
goitik begiratuta erakusten dituena.
3 Elkar gurutzatzen duten bide ugari dituen eraikina edo lekua.
Bertatik irtetea oso zaila da.
4 Egunean zehar gertatutako gauza garrantzitsuak idazteko
koadernotxoa.
5 Esanahi bera duten hitzak.
6 “Xapi” esanez uxatzen dugun etxe-aberea.
7 Alfabetoaren arabera sailkatutako hitz multzoa.
8 Aurkako esanahia duten hitzak.
9 Alegiazko gertaerak kontatzen dituen narrazio laburra.
10 Herri edo hiri bat osatzen duten zatiak.
2
1
3
4
7
8
5
10
19
r
learen liburuko 44. orrialdetik dato
IKASITAKOAK BERRIKUSTEN: ikas
TXANELA 3
EGIPTO,
NILO IBAIAREN OPARI!
Hor behean dituzun esaldion artean, batzuek egia diote, eta beste
batzuek gezurra. Egia bada, jarri E ezkerreko koadrotxoan, eta gezurra
bada, jarri G.
Alexandriako antzinako liburutegia, nazioarteko ikerkuntza

zentro handiena eta garrantzizkoena zen.
Erre egin zuten, futbol zelaiak eraiki nahi zituztelako.
Egiptoko gobernuak, Alexandriako liburutegi berriak
antzinako liburutegiak izan zuen garrantzia izan dezan,
liburuak eskatu dizkiete munduko herriei.
Liburuez gain, hainbat kulturatako haurren irudiak ere
eskatu dituzte.
Euskal Herriko hainbat udalerrik ehunka liburu bidali dituzte.
Liburuak itsasontziz eraman dituzte Kantauri itsasoan
barrena.
Liburutegi horretako planetariumean unibertsoko planetak
eta izar guztiak jarri dituzte.
Liburutegian 3.500 liburu eta disko daude.
20
ALEXANDRIAKO LIBURUTEGIA: ikas
r
Irakurri berri duzun ipuinaren laburpen tentagarria aztertzen

baduzu, ipuinaren egituraren hainbat atal azaltzen direla
ikusiko duzu. Guztiak ez azaltzea normala da: kasu honetan,
ipuinaren HASIERAN ez da aipatzen ez NOIZ ez NON gertatzen den,
ezta pertsonaia NOLAKOA den ere.
H
A • NOIZ? ....................................................................
S • NON? ....................................................................
I
E • NOR? . .Jorge
..................................................................
R
A • NOLAKOA? .............................................................
• ARAZOA . . .Jorge
. . . . . .sinetsita
. . . . . . . . . zegoen
. . . . . . . . bere
. . . . . .etxeko
. . . . . . . sukaldea
. . . . . . . . . .itsasoa
. . . . . . . . zela.
........
. .Sukaldeko
. . . . . . . . . . .horma
. . . . . . . zuria
. . . . . . eta
. . . . urdina
. . . . . . . .zen:
. . . . .urdina
. . . . . . . .erdiraino
. . . . . . . . . .eta
. . . .zuria
...........
hortik sabairaino. Horregatik sartzen zen beti Jorge sukaldera gosal-

............................................................................
tzera urpeko betaurrekoak eta guzti.

............................................................................
G . .Jorgek
. . . . . . . ikaragarrizko
. . . . . . . . . . . . . . .irudimena
. . . . . . . . . . . zuen
. . . . . .eta
. . . .horrek
. . . . . . . kezka
. . . . . . .eta
. . . .buruhauste
.............
E
R . .handiak
. . . . . . . . .ekarriko
. . . . . . . . .dizkie
. . . . . . .bere
. . . . .gurasoei.
. . . . . . . . . . Zer
. . . . gertatuko
. . . . . . . . . . . ote
. . . . da?
...............
T
A • EKINTZAK ...............................................................
E
............................................................................
R
A ............................................................................
K
............................................................................
• ONDORIOA .............................................................
............................................................................
............................................................................
............................................................................
B
U
K • AMAIERA ................................................................
A
E ............................................................................
R
A
Zergatik uste duzu EKINTZAK, ONDORIOA eta AMAIERA ez direla

azaltzen laburpen tentagarria honetan?
........................................................................................
........................................................................................
21
en liburuko 10. orrialdetik dator
LABURPEN TENTAGARRIA: ikaslear
Aukera ezazu ipuin bat gelako lagunekin eta irakaslearekin batera.

Irakur ezazue taldean, eta aztertu, beheko fitxa eta laburpen tentagarria
betetzeko zer jarriko duzuen hitzartzeko. Gogoratu laster gelakideei
horren antzeko bat aurkeztu beharko diezula.
........
........................
Izenburua: ........................
..............
Egilea: ........................
........................
.....
........................
Marrazkilaria: ........................
........................
Orrialde kopurua: ........................
Laburpen tentagarria:
..............
* NOIZ? ........................
HASIERA ........................
..............
* NON? ........................
........................
...............
* NOR? ........................
........................
........
........................
* NOLAKOA? ........................
............
........................
GERTAERAK * ARAZOA ........................
......................
........................
........................
......................
........................
........................
......................
........................
........................
......................
........................
........................
......................
........................
........................
......................
........................
........................
.........
........................
* EKINTZAK ........................
......................
........................
........................
......................
........................
........................
......................
........................
........................
.......
........................
* ONDORIOA ........................
......................
........................
........................
......................
........................
........................
......................
........................
........................
...........
* AMAIERA ........................
BUKAERA ........................
22 ........................
......................
........................
Beha iezaiezu marrazkiei, eta aukeratu azpian dauden esaldietatik zeinek

adierazten duen gauza garrantzizkoena edo ideia nagusia.
Arrantzaleek sareak erabiltzen zituzten. Txalupako haurrak lore bat zeukan

eskuan.
Haurra
Haurrabeldurtuta
beldurtutazegoen
zegoenarrainei
arranei begira.
Ehizan egiteko, txalupatik makilak
botatzen zituzten airera, hegaztiak
makilaz jota lurrera eror zitezen.
Ibaia toki arriskutsua zen, krokodiloek eta Egiptoarrak oinoin

Egiptoarrak hutsik ibiltzen
hutsik ziren.
ibiltzen ziren.
eta hipopotamoek
hipopotamoek txalupak
txalupak irauli
irauli egiten
egiten
Ibaiertzeko
Ibai ertzekopapiro
papirolandareak
landareakmozten
mozten
zituztelako.
zituzten ontziak eta etxebizitzetako
Egiptoarrak txalupan
Egiptoarrak salto
txalupan egin
salto zuen.
egin zuen. teilatuak egiteko.
Marrazki bakoitzarentzat aukeratu duzun esaldia hemen behean idatzi

Egiptoko bizitzari buruzko azalpen-testua osatzeko.
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
23
ldetik dator
DUA: ikaslearen liburuko 19. orria
EGIPTOKO EGUNEROKO BIZIMO
Ideia garrantzitsuenak adierazteko kontzeptuen mapa

ere erabil daiteke. Ideien edo kontzeptuen arteko erlazioak labur
eta erraz islatzeko sistema da kontzeptuen mapa.
Irakur ezazu aurreko orriko lehenengo irudiaren ideia nagusia:

Arrantzaleek sareak erabiltzen zituzten. Esaldi horretan agertzen diren
bi hitz irudika daitezke. Azpimarratu bi hitz horiek eta, ondoren, marraz
itzazu beheko orritxoetan.
Esaldi bateko hitzetatik irudien bidez adieraz daitezkeenei

KONTZEPTU deitzen zaie.
Goazen, berriz ere, lehengo esaldira. Esaldi horretan (arrantzaleek

sareak erabiltzen zituzten), badaude irudikatu ezin diren beste bi hitz.
Zein dira bi hitz horiek? Idatz itzazu.
............................ ............................
Irudikatu ezin diren hitz horiei LOTURAK deitzen zaie.

Hau da, kontzeptuen edo ideien arteko erlazioa adierazten
duten hitzak. Lotura horiek, euskaraz hobeto irakurtzeko
galderen bidez adieraz ditzakegu.
Aurrekoa kontuan izanik, osa ezazu beheko kontzeptuen mapa.
ARRANTZALEEK
zer erabiltzen zituzten?
................................................................
24
Irakurri berri duzun PILOTA JOKOAREN HISTORIA kontuan izanik, itsatsi

material osagarritik moztu dituzun irudiak historiaren ardatzari jarraituz.
Gero, idatz ezazu irudi bakoitzaren azpian garaiaren izena.
................................... ...................................
................................... ...................................
................................... ...................................
................................... ...................................
...................................
...................................
25
r
PILOTA JOKOAREN HISTORIA: ikas
Testu hau antzinako eskriba batek bere egunerokoan idatzitakoa da.

Irakur ezazu.
dut.
Egun zoragarria pasatu tzuei
a hu rb ild u na iz ar ra ntzale eta nekazari ba
Ibaiertzer ospatzen
a. Ir it si na iz en ea n herritarrak festa bat
bisita egiter ik i bat jaio da Nilo ibaiar
en
at u na iz . H au r tx
ari direla kontur ba t ar razoi handia da festa
ak o ge rt ae ra
ertzean, eta horrel Denok
an ib ili di ra de na k da ntzan, pozik eta alai.
egiteko. H
nekin.
poztu gara jaiotza ho Janut
Egunerokoetan, batzuetan aurreko egunetan gertatutako kontatzen

dugu, besteetan, berriz, egunean bertan gertatu zaiguna. Gertaera
horiek gertatu diren unearen arabera, bi eratara adierazten ditugu:
aditzak LEHENALDIAN jarrita (pasatutako denboran: ziren, zen,
nintzen…) edo aditzak ORAINALDIAN jarrita (egun horretan
gertatutakoak: dira, da, naiz…).
Orain, imajina ezazu eskribak egunerokoan ez duela gaur gertatutakoa

idatzi, aspaldian gertatu zitzaiona baizik. Berridatz ezazu, aditza
lehenaldian jarrita.
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
26 ESKRIBAREN EGUNEROKOA: ikas

r
BAINA, GAUZA BERA AL DA

PERTSONA BAT IKUSTEA EDO
PERTSONA HORRI IPURDIA
IKUSTEA? EZ, EZTA? BADA, GAUZA
BERA EZ BADA, EZIN DITUGU
MODU BEREAN ADIERAZI, EZ
EUSKARA JATORREAN BEHINTZAT!
IKUS ETA IKAS!
GALDERA: —NOR ikusi duzu parkean?

ERANTZUNA: —MAIDER ikusi dut parkean.
GALDERA: —ZER ikusi diozu Maiderri?

ERANTZUNA: —Maiderri IPURDIA ikusi diot.
Aukera ezazu pertsona bakoitzak esaten dituen bi esaldietatik zein den

zuzena eta idatzi beheko marretan:
GAUR GOIZEAN KALEAN A! IKUSI AL DIDAZU?

IKUSI ZAITUT. NIK EZ DIZUT IKUSI!
GAUR GOIZEAN KALEAN

IKUSI DIZUT.
?
? ?!
A! IKUSI AL NAUZU? NIK EZ ZAITUT IKUSI!
.................................
................................. .................................
.................................
27
NOR? NORI? NORK?: ikaslearen
Abesti honi hainbat hitz falta zaizkio. Jarri dagozkion lekuan, eta abesti
polit eta ezagun bat izango duzu.
........
... ........
rian . . . . . . . . . . . .
Euskal Her ........
........
h itz eta . . ........
arnas
nahi dugu
eta
n eta bizi euskaraz irabaz
la .,
........
..
..... ........
........ goaz
hortara ........
ia no izb ait dezagun jolas

bada gara
..
........
o ........ euskaraz
gal ed . . . . . . . . .
guda hori
ak irabaz
ak eta aire
Zabal bide ....
a k h a r d e zan . . . . . . . . . . . .
ntz
gure hizku
n
ra ia no izb ait dezagu
bada ga ...
........
d o . ........
gal e . . . . . .
guda hori
.
Euskal Her
ri ........
........
........
irabazteko ........
..
........
........
........
pazientzia ........
....
erre aurret
ik
behar
eguna ........
........
.......
........
ez al dakiz ........
gaituena
...
u euskara
dela
a euskaldun
euskaldun egiten
..... ........
........
duguna ... ....
Zer euskal
Herri litzak
e bere
gaituena hizkuntza
ere galtzen
duena Ez al dakiz
........
........
.......
u euskara
dela
euskaldun
egiten
.... ........
........
........
28
EUSKAL HERRIAN EUSKARAZ: ikas
r
Hona hemen egiptoarren kondairetan aurkitu ditugun jainko batzuen

izenak; ordena itzazu alfabetoaren arabera.
• RA • • HORUS•
• APIS• • ANUBIS•
• OSIRIS• • ISIS•
• MUT• • HAPI•
• ATOR• • SOBEK•
1. .................................. 6. ................................
2. .................................. 7. ................................
3. .................................. 8. ................................
4. .................................. 9. ................................
5. .................................. 10. ................................
Ordena itzazu, orain, euskal kondairetako pertsonaia hauek, eta,

hiztegian bilatuta, idatz ezazu bakoitza nor den.
TARTALO GALTZAGORRI LAMINA MARI
1. ....................................................................................
....................................................................................
2. ....................................................................................
....................................................................................
3. ....................................................................................
....................................................................................
4. ....................................................................................
....................................................................................
29
ALFABETOAREN ARABERA: ikaslear
Zapatak, sandaliak, erregea edo faraoia, printzea, neska jator eta ederra…
Nitokrisen ipuinak ez al dizu ekarri gogora beste ipuin ezagun bat?
• Zer izenburu du ipuin horrek? .................................................
• Pertsonaiak zertan dira antzekoak? ..........................................
......................................................................................
......................................................................................
• Eta gertaerak? ...................................................................
......................................................................................
......................................................................................
Hau da hau, ipuinen mundua! Gogoan izan dagoeneko gain-gainean

duzula zure laburpen tentagarria ikaskideei aurkezteko eguna.
Hona aurkezpena egiteko erabiliko duzun fitxaren eredua. Osa ezazu,
eta aurkezpen on!
.........
........................
Izenburua: ........................
................
Egilea: ........................
........................
......
........................
Marrazkilaria: ........................
.
........................
Orrialde kopurua: ........................
Laburpen tentagarria:
.
........................
........................
........................
.
........................
........................
........................
.
........................
........................
........................
.
........................
........................
........................
.
........................
........................
........................
.
........................
........................
........................
.
........................
........................
........................
.
........................
........................
........................
.
........................
........................
........................
30
NITOKRISEN SANDALIA: ikaslear
Gauzak deskribatzea hitzekin irudiak egitea da.

Pertsonak deskribatu egiten dira, haien irudia
erraz irudika dezagun.
Irakur ezazu Kleopatraren deskribapena, eta, irakurritakoaren arabera,

marraz ezazu haren irudia.
Deskribapenek hiru zati nagusi izaten dituzte, hau da,

AURKEZPENA, KANPOKO ITXURA eta IZAERA, eta normalean
ordena horri jarraitzen diote.
• AURKEZPENEAN, pertsonaren ezaugarri nagusiak
adierazten dira: nor den, non bizi den...
• KANPOKO ITXURAN, pertsonaren alderdi fisikoa adierazten
da, hau da, gure begiek pertsona bati begiratzerakoan
antzematen dutena: ilea nolakoa duen, aurpegia… Itxura
adierazteko, ordena jakin bati jarraitzen zaio, gorputzaren
goialdetik hasi eta beherako ordenari, oro har.
• IZAERAN, pertsona hori ezagututa bakarrik jakiten diren
ezaugarriak aipatzen dira: bihotz onekoa, alaia, jatorra…
31
r
PERTSONAK DESKRIBATZEN: ikas
Testu honetan, Marko Antonioren deskribapena duzu, baina ordenarik

gabe emana. Ordena ezazu biribiletan zenbakiak ipiniz.
Kanpoko itxura
Ilea marroixka eta kizkurra zuen. Aurpegia zuria. Begiak ilearen
kolorekoak zituen, eta handi samarrak. Begien azpian sudur lodia
nabarmentzen zitzaion. Ezpainak haragitsuak eta gorriak zituen.
Gorputzez gihartsua zen. Belaun gaineraino iristen zitzaion tunika bat
janzten zuen. Gerrikotik zintzilik sastakaia zeraman. Tunikaren gainean
kolore gorriko oihal luzea jartzen zuen, lepoko bat balitz bezala bilduta,
eta atzetik ia lurreraino zintzilik, Julio Zesarren antzera. Hankak luzeak
eta sendoak zituen, eta zola gogorreko sandaliak janzten zituen oinetan.
Aurkezpena
Marko Antonio jeneral erromatar bat
zen; Kleopatrarekin ezkondu zen.
Izaera
Gizon ausarta zen: boterea
lortzearren edozer gauza egiteko
gai zen.
Borrokan ez zebilenean, oso alaia
eta berritsua omen zen.
32
Kleopatraren eta Marko Antonioren deskribapenak kontuan izanik, eta

horien marrazkiei behatuz, erantzun iezaiezu galderei:
• Deskribapenaren zein atal adierazten da hobekien marrazkiaren

bidez?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
....................................................................................
• Marrazkia egiten ibili zaren bitartean konturatuko zinenez, ordena

jakin bati jarraitzen dio atal horrek, ezta? Zer ordena? .................
....................................................................................
....................................................................................
Deskribapenetan pertsonen nolakotasuna

adierazteko adjektibo ugari erabiltzen dira:
kolorea, neurria, forma, izaera...
adierazten dutenak
Identifikatu eta azpimarratu Kleopatraren eta Marko Antonioren

deskribapenean agertzen diren adjektiboak, eta kopia itzazu hemen
behean.
..................... .................... ..................... ....................
..................... .................... ..................... ....................
..................... .................... ..................... ....................
..................... .................... ..................... ....................
..................... .................... ..................... ....................
..................... .................... ..................... ....................
..................... .................... ..................... ....................
..................... .................... ..................... ....................
33
Zerrendan idatzi dituzun adjektiboen artean, zein erabili daitezke izaera

adierazteko?
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
Marko Antonioren deskribapenetik hartutako hainbat adjektibo dituzu

hemen azpian. Aukeratu poltsatik adjektibo horien antonimoak (aurkako
esanahia dutenak), eta alboan idatzi.
zuria .................................. beldurtia

handia .................................. beltza
lodia .................................. argala
gihartsua .................................. txikia
luzea .................................. ahula
sendoa .................................. meharra
ausarta .................................. motza
alaia .................................. tristea
berritsua .................................. isila
Orain, ordezka itzazu

deskribapenean, ahoz. Hau da,
zerrendako hitzei dagozkien
antonimoak irakur itzazu,
lehendik idatzirik daudenen
ordez. Marko Antonioren itxura
nola aldatzen den ikusteko,
egin ezazu haren marrazkia.
34
Orain ikasitakoa kontuan izanik, idatz ezazu zuk nahi duzun lagunaren
deskribapena eta ondoren, egin ezazu haren marrazkia.
Aurkezpena
Ezaugarri nagusiak ................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
Kanpoko itxura
Ezaugarri nagusiak (altuera, pisua, burua -ilea, begiak, sudurra-, soina,
hankak, oinak, janzkera…) ......................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
...............................................
Izaera
Ezaugarri nagusiak .......................
...............................................
...............................................
...............................................
...............................................
...............................................
...............................................
...............................................
35
Bila itzazu ondorengo hizki zopan Egiptorekin zerikusia daukaten hamar

hitz, ondoren zerrenda itzazu alfabetoaren arabera.
H E M E R K E T X O L E O P
K I L A U T R O M A S A B I
K L E O P A T R A O D P I R
E P E R A X A R I O L I A A
P E P M O M I A R N O B A M
• T A L O G O U R O I L A I
N M A A Z R L R A R E L A D
U G I A R T E I K U T A T E
T P 0 P E P E S F I N G E A
O U A E Y O E P A 0 P L I O
L U R I J A I N K O A L E O
I O A A K N O A U N J E L A
N K F A U N J E L K A N O A
1. .................... 2. .................... 3. .....................
4. .................... 5. .................... 6. .....................
7. .................... 8. .................... 9. .....................
10. ....................
36
LETRA ZOPA: ikaslearen liburuko
40. orrialdetik dator
URTE ASKO TXANELA 3

AN,
TXAPELA KASKOAN
Hemen dituzun bi irudi hauek berdinak dirudite lehenengo begiratuan,

baina euren artean badira 8 desberdintasun. Behatu arretaz eta ea
aurkitzen dituzun desberdintasunak.
Zer estrategia erabili duzu ezberdintasunak aurkitzeko?

........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
Azpian beltzez agertzen diren figurak marrazki honetatik atera dira.

Jatorriz, non zeuden?
2 5
1
3
9
17 D
A 6
8
10
B 4 7 11
12
19
18
16
14
30
15 20
31
23
E
21
24 13
22
27
C 29 26 F
28 25
Zer estrategia erabili duzu ariketa hau egiteko?

........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
37
ESTRATEGIAK: ikaslearen liburuko
Maiderrek galdera bat egin dio Xabierri, baina Xabierrek, katarroa

duela eta, ez omen du ondo entzun; horregatik, ZER? erantzun dio.
“Zer?” horrekin Xabierrek Maiderri mezu hau bidali dio:
“Errepika ezazu esandakoa, ez baitut ondo entzun”.
Irakurri adibidea arretaz; azpimarratuta dauden hitzei erreparatuz,
konturatuko zara Maiderrek, aurretik esandako esaldia
errepikatzerakoan, aldaketa txiki batzuk egin dituela.
KATARROAREKIN ENTZUTEN AL DA, XABIER?
ZEEER?
EA KATARROAREKIN ENTZUTEN AL DEN, XABIER!
Zerbait jakin nahian ZER? galdera egiten digutenean, hiru eratara

erantzun geniezaioke galdera horri, ZER? galdera horren aurreko esaldi
motaren arabera. Hau da, erantzuna ez da bera izango aurreko esaldia
galdera, baiezkoa edo ezezkoa, edo agindua bada. Ikus dezagun:
1. ZER? galderaren aurreko esaldia beste GALDERA bat denean,
esaldiaren hasieran EA gehitu eta aditzari –(E)N eransten zaio.
• Adibidez:
—Nor etorri da?
—Zer?
—EA nor etorri DEN!
—Martin haserre al dago?
—Zer?
—EA Martin haserre al DAGOEN!
—Zer kolorez margotuko duzu?
—Zer?
—EA zer kolorez margotuko DUZUN!
—Nik egin behar al dut?
—Zer?
—EA nik egin behar DUDAN!
38
ZER?: ikaslearen liburuko 23. orria
ldetik dator
Idatzi ZER? galdera hauen erantzunak aurreko orrialdean ikusi eta

ikasitakoaren arabera.
—Noiz iritsiko gara?

—Zer?
— .................................................................................
—Nora joan behar dugu?

—Zer?
— .................................................................................
—Norekin afalduko duzu?

—Zer?
— .................................................................................
—Non dago Mikel?

—Zer?
— .................................................................................
—Zu nor zara?

—Zer?
— .................................................................................
—Zenbat urte dituzu?

—Zer?
— .................................................................................
—Zer dago bazkaltzeko?

—Zer?
— .................................................................................
—Gaur zinemara joango al gara?

—Zer?
— .................................................................................
—Etxeko lanak egin behar al ditut?

—Zer?
— .................................................................................
—Zergatik ez dituzu jostailuak batu?

—Zer?
— .................................................................................
39
ZER? galderaren aurreko esaldia BAIEZKOA EDO EZEZKOA denean,

aditzari –(E)LA eransten zaio.
• Adibidez:
—Amaiaren lagun handia naiz.
—Zer?
—Amaiaren lagun handia naizela.
—Maider ez da etorriko.
—Zer?
—Maider ez dela etorriko.
—Aspaldian ez zaitut ikusi.

—Zer?
—Aspaldian ez zaitudala ikusi.
Idatzi ZER? galdera hauen erantzunak hor goian ikusi eta ikasitakoaren
arabera.
—Mikelek liburua ekarri du.
—Zer?
—. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
—Ez gara ordurako iritsiko.

—Zer?
—. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
—Gaur abesti polit bat abestuko dugu.

—Zer?
—. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
—Ez dut egingo.

—Zer?
—. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
—Amaia eta biok lagun handiak gara.

—Zer?
—. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
40
ZER? galderaren aurreko esaldia AGINDUA denean, aditzari

–TZEKO edo -TEKO eransten zaio erantzuna osatzekoan, eta
batzuetan aditza besterik ez da errepikatzen.
• Adibidez:
—Etorri hona berehala!
—Zer?
—Etortzeko hona berehala!
—Joan hemendik!
—Zer?
—Joateko.
Idatzi ZER? galdera hauen erantzunak hor goian ikusi eta ikasitakoaren
arabera.
—Abestu behingoz Gabonetako kanta!

—Zer?
— .....................................................................................
—Saltatu ur-putzua!
—Zer?
— .....................................................................................
—Egin ezazu lehenbailehen!

—Zer?
— .....................................................................................
—Josi botoi hau!

—Zer?
— .....................................................................................
—Itsatsi irudia arbelean!

—Zer?
— .....................................................................................
—Gurutzatu kalea!
—Zer?
— .....................................................................................
41
Behatu adibideari arretaz. Goiko esaldia, zuzeneko galdera da, neskak

mutilari zuzenean galdetzen diona. Mutilak neskari “Zer?” esaten
dionean, neskak galdera errepikatzen dio, baina zehar-galdera
moduan.
ZENBAT URTE DITUZU?
ZER?
EA ZENBAT URTE DITUZUN!
Ondorengo elkarrizketa hauetan, zuzeneko esaldia falta da; idatzi zeuk,

zehar-esaldiari erreparatuz eta esaldian egin beharreko aldaketak eginda.
...............................
...............................
ZER?
EA ZER EGIN DUZUN GAUR GOIZEAN!
...............................
...............................
ZER?
EA ESKUTITZA IDATZI DIEZUN GURASOEI!

42
........................................................
ZER?
EA NOREKIN ETORRI DEN GAUR GOIZEAN UXUE!
........................................................
ZER?
EA ASKARIA PRESTATZEKO ZERBAIT EKARRI BEHAR DUDAN!
........................................................
ZER?
GAUR BALOIA GALDU DUDALA!
........................................................
ZER?
AITARI DEITU BEHAR DIOZULA!
........................................................
ZER? OLAIA GAIXORIK DAGOELA!
........................................................ ZER?
ESERTZEKO AURREKO AULKIAN!
........................................................
ZER?
EA ESKUTITZA IDATZI DIEZUN GURASOEI! 43

Roberto erremerrea izanik, erre letra zuten hitzak ez erabiltzeko, esanahi

bereko beste hitz batzuk (sinonimoak) erabiltzen hasi zen hitz horien
ordez. Hemen behean dituzu berak esan nahi ez zituen hitzak; idatz
ezazu bakoitzaren ondoan horien partez Robertok erabiltzen zituenak.
Hitza Sinonimoa Hitza Sinonimoa
Ederra ........................... Prakak ........................
Hartu ........................... Gogorra ........................
Garrasi ........................... Muturrekoa .....................
Idatz ezazu esaldi bat sinonimo bakoitzarekin.
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
......................................................................................
......................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
44
HITZ SINONIMOAK: ikaslearen
Susanari ez dio lotsarik ematen zizibaza hitz egitea. Baina imajinatu

Roberto dela zizibaza hitz egiten duena, eta lotsa ematen diola; lagun
iezaiozu ezkerreko zerrendako hitzen esanahi bera duten beste hitz
batzuk aukeratzen eskuineko zerrendan.
Adiskide Borroka
Lasai Iluntze
Lotsatu Kalakari
Arrats Trankil
Liskar Lagun
Berritsu Gorritu
Idatz ezazu esaldi bat sinonimo bakoitzarekin.
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
45
Ikus eta ikas Ikus eta ikas Ikus

Ikus eta ikas Ikus eta ikas
u
Ikus eta ikas Ikus eta ikas Ikus
Ikus eta ikas
Ikus etaIkus
ikaseta ikas
Irakurri esaldia, eta aukera eta azpimarra ezazu zuzen idatzita dagoen
hitza. Zuzen idatzita dagoena zein den ziur ez bazaude, begira ezazu
hiztegian.
suhaitz
haizeak parkean.
Hiru zugaitz bota ditu
zuhaitz
pertsona
etorri ziren festara.
Atzo ehunka pertzona
arategia
le Nagusian dago.
Mirenen harategia Ka
Kutzazaina atera.
xuratuta dagoenez, ezin izan dut dirua
Kutsazaina mat
Kutxazaina
arkatsa
i nintzela, arkatza erori zitzaidan lurrera.
Idazten ar
arkatxa
Mahaia
z.
dut, eta aulkia urdine
Maahia gorriz margotu
Maiha
Erizaina
joan da.
Erisaina anbulatoriora
zauria
uria egin du.
Haurrak belaunean sa
46
HITZEN IDAZKERA ZUZENA: ikas
r
Osatu bururatzen zaizkizun hitz bikoteak, eta adieraz ezazu bi hitzen

arteko erlazioa esaldi batean.
HITZA HIZTEGIA LIBURUA

BEGIA MEZUA TELEFONOA
HITZA BEGIA
Hitzak irakurtzeko be
. . . . . . . . . . . . .gi ak . . ab
. . . . . .er
................
ilt . . .n. ditugu.
. . . . . .ze ............
HITZA HIZTEGIA
........................
....... ........................
........................
.......
........................
........................
........................
...
........................
.... ........................
........................
.......
........................
........................
........................
47
HITZ BIKOTEAK: ikaslearen liburuko
Deskribapenetan, pertsonen, tokien eta objektuen ezaugarriak

adierazteko adjektiboak erabiltzen ditugu. Adjektiboei indarra
emateko, irudia indartzeko, konparazioak erabiltzen dira askotan.
Konparaketa egitea, gauza jakin bat gauza horren antzeko
ezaugarriak dituen beste elementu baten aipamena eginez alderatzea
da. Askotan, konparazioa adierazteko BEZAIN hitza erabiltzen da.
Konparazioetan, handizkatu egiten dira gauzak zenbaitetan.
Adibidez: Amaiaren pilota handia da.
Amaiaren pilota kalabaza bezain handia da.
Amaiaren pilota mundua bezain handia da.
Liburuko hirugarren unitateko 34. orrialdean dagoen testuan agertzen

diren adjektibo batzuk dituzu hemen. Konparazio egokiak aurkitzen
badituzu, Martinen ipuina politago geratuko da.
bizkorra polita fina beltza txikia bizia ausarta
Zer bezain bizkorra izan daiteke Mei Li?
.....................................................................................
Zer bezain polita izan daiteke Mei Li?
.....................................................................................
Zer bezain fina izan daiteke Mei Li?
.....................................................................................
Zer bezain txikiak izan daitezke Mei Liren begiak?
.....................................................................................
Zer bezain bizia izan daiteke Mei Li?
.....................................................................................
Zer bezain ausarta izan daiteke Mei Li?
.....................................................................................
48
PERTSONAIEN DESKRIBAPENA:
ikaslearen liburuko 34. orrialdetik
dator
Berridatz ezazu orain unitate didaktikoko 34. orrialdeko Mei Liren

deskribapenaren zatia, zuk asmatutako konparazioak txertatuta.
Ea zer moduz geratzen zaizun.
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
Hona hemen konparazio batzuk. Zer egoeratan erabiliko zenituzke?
Erbia bezain arina Norbait oso arina dela esateko.

...................................................
Tximista bezain azkarra ...................................................
Dortoka bezain makala ...................................................
Txerria bezain zikina ...................................................
Baratxuria bezain fina ...................................................
Haizea bezain arina ...................................................
Eztia bezain gozoa ...................................................
49
Deskribapenari eta konparazioari buruz ikasi berri dituzun gauzak

aplikatzeko ordua iritsi zaizu.
Hasteko, ipuin polit bat idazteko ideiak sortu behar dituzu ikaskide
batekin batera. Gogoan izan binomio fantastikoa erabil dezakezula
horretarako. Bikoteko kide bakoitzak hitz bat aukeratu eta egina
edukiko duzue binomio fantastikoa. Hitz-bikote hori izan daiteke
ipuina sortzeko abiapuntua.
Ondoren, pertsonaiak imajinatu behar dituzu. Gogoan izan kanpoko
itxura bezain garrantzizkoa izan daitekeela izaera ondo zehaztea.
Izaerak ipuinaren nondik norakoa baldintza dezake. Adibidez,
pertsonaia oso petrala bada, petralkeriak egin beharko ditu ipuinean.
Eta alderantziz, pertsonaia oso bihotz onekoa bada, hori adierazten
duten ekintzak egin beharko ditu.
Has zaitez hasierako egoera idazten. Horretarako, ekar ezazu gogora
atal horren egitura.
.....
. . . . . . . . .. .. . . . . . .
. . . . . . . . .. . . .. .. .. .. .. .. .. .. .. . . . . . . . .
. . . . . . . .. . . . . . . .
. . . . . . . . .. .. . . . . . . . .
. . . . . . . . .. .. . . . . . . . .
OIIZZ??
...
. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . . . . . . . . . . . . . . . . .. .. . . . .
NO
N . . . . . . . .. . . .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . . . . . . . .
. . . . . . . . .. . . . . . . .
. . . . . . . . .. .. . . . . . . . .
. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . . . . . . . . ..
ON N?? . . . . . . . . .. .. . . .
. .
NO
.
IERA
.
N . . . . .
. .. .. . . . . . . . . . .
. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . . . . . . . .
HHAASSIERA
. . . . . . . . .. .
. . . . . . . .. . . . . . . .
. . . . . . . . .. .. . . . . . . . .
Izaaeera
. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . . . . . . . .
ititxxuura // Iz ra))
ORR??
. . . .
NO
N . . . . .
. .. .. .. .. .. . . . . . . . .
a / K.
aan.
n pp oo kk oo ra
e sk ri rkeezzppeenna / K
bbaappeennaa::AAuurk
O A ? (D e sk ri
N OLLA
NO AKKOA? (D .......
. . . . . . . . .. .. . . . . . . . .
. . . . . . . . .. .. . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . .
. . . . . . . . .. .. . . . . . . . .
. . . . . . . . .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . . . . . . . .
....... .......
. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . . . . . . . .
Gogoan izan adjektiboak eta

konparazioak erabili behar dituzula
deskribapena egiteko. Adibidez,
txikia idazten baduzu, adjektibo
bat erabiltzen ari zara; baina,
inurria bezain txikia idazten baduzu,
konparazioa egiten ari zara.
50
IPUINAK IDAZTEN: ikaslearen libur
Idatzi, hemen behean, aukeratu dituzun pertsonaien izenak (pertsonaia

bakarra edo gehiago izan daitezke), eta NOLAKOAK diren adierazteko
erabiliko dituzun adjektiboak edo konparazioak.
Aurkezpena ...................................................................
...................................................................................
1. pertsonaia
Kanpoko itxura ...............................................................
...................................................................................
...................................................................................
...................................................................................
Izaera ..........................................................................
...................................................................................
...................................................................................
Aurkezpena ...................................................................
...................................................................................
2. pertsonaia
Kanpoko itxura ...............................................................
...................................................................................
...................................................................................
...................................................................................
Izaera ..........................................................................
...................................................................................
...................................................................................
Aurkezpena ...................................................................
...................................................................................
3. pertsonaia
Kanpoko itxura ...............................................................
...................................................................................
...................................................................................
...................................................................................
Izaera ..........................................................................
...................................................................................
...................................................................................
51
Aurreko orrian prestatu duzuna kontuan izanik, idatz ezazu, orain,

hemen behean, ipuinaren lehen zatia, hau da HASIERA. Irakaslearekin
taldean zuzendu ondoren, har ezazu zure koadernoa eta idatzi ipuin osoa.
......
........................
NO IZ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
NOIZ? ...........................................................................
............
........................
........................
........................
....................................................................................
............
........................
........................
........................
....................................................................................
...
........................
NO N? ........................
........................
NON? ............................................................................
............
........................
........................
........................
....................................................................................
..........
........................
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........................
...
....................................................................................
....
........................
NO R? ........................
........................
NOR? ............................................................................
........
........................
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........................
.....
....................................................................................
...
........................
. . . . . . . . . . . . . . . . ........................
HH AA SS I I EE RR AA
.......... . . . . . . .
....................................................................................
NO LAKOA?
NOLAKOA?
.......................
Aurkezpena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Aurkezpena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
............
........................
........................
........................
....................................................................................
............
........................
........................
........................
....................................................................................
...............
itxura ........................
Kanpoko itxura
Kanpoko
........................
................................................................
...........
........................
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........................
..
....................................................................................
......
........................
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........................
.......
....................................................................................
.
........................
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........................
............
....................................................................................
............
........................
........................
........................
....................................................................................
............
........................
........................
........................
....................................................................................
...
........................
Izaera ........................
........................
Izaera ...........................................................................
............
........................
........................
........................
....................................................................................
........
........................
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........................
.....
....................................................................................
52
Zentzumenekin zerikusia duten 13 hitz daude hizki-zopa honetan

ezkutatuta. Ea aurkitzen dituzun!
L A T Z A E M A I L O A
B E L A R R I A I O Z E
A N U X G A R R A T Z A
R Z A N A X A O O O L G
R O A O A A R H I N A A
A T A L O R O U R I L N
S M A A A R G O Z O A A
T G I G P T A Z R O E R
O P G P E P Z P E K K R
G L E E Y M I H I A L U
N U B E R O A K A N E D
I M U T A R A I N A N U
M O A A K N O A K N K S
Hitz hauek aurkitu behar dituzu:
MIHIA BELARRIA AZALA BEGIA SUDURRA

LEUNA LATZA HOTZA BEROA GOZOA
GAZIA MINGOTSA GARRATZA
Gogora ezazu lanak egiteko erabiltzen dituzun estrategiak lagunei

adieraztea eta haiek erabiltzen dituzten estrategiak zuk ezagutzea oso
lagungarria gerta dakizukeela. Zer estrategia erabili duzu jarduera hau
egiteko?
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
........................................................................................
53
ldetik dator
AK: ikaslearen liburuko 40. orria
HIZKI ZOPA ETA HITZ GURUTZATU
Osa itzazu hitz gurutzatuak, behean agertzen diren definizioen arabera.

1 Soinuak entzuteko erabiltzen dugun zentzumena.
2 Jakien zaporearen eta tenperaturaren informazioa ematen digun
zentzumena.
3 Gorputzak egiten duen guztia kontrolatzen duen organoa.
4 Garuna babesten duen hezur multzoa.
5 Usaintzeko erabiltzen dugun zentzumena.
6 Begien bidez gauzak sumatzeko erabiltzen dugun zentzumena.
7 Ukitzen dena nolakoa den esaten digun zentzumena.
8 Garuna osatzen duten zelulen izena.
9 Oroitzapenak gordetzen diren tokia.
3
4
6 &
5
& 8
7
Zer estrategia erabili duzu hitz gurutzatuak osatzeko?

........................................................................................
........................................................................................
54
Aurreko orrialdean, definiziotik abiatu zara hitz gurutzatuetan zer idatzi

asmatzeko. Orain, ea gai zaren, tranparik gabe, zuk zeuk definizioak
sortzeko.
Beheko hitz honen definizioa osatu behar duzu, zakuan dauden hitzen
artean definizioari dagozkionak aukeratuta.
BELARRIA
organoa
...................................................
dugun
...................................................
gure
...................................................
inguruko
...................................................
ukitzeko
................................................... soinuak
................................................... usainak
................................................... antzemateko
...................................................
...................................................
Hitz bakoitza definitzeko bi esaldi ikusiko dituzu; aukera ezazu esaldi

zuzena.
SUDURRA
Gure inguruko usainei antzemateko organoa.
Inguruko irudiak usaintzeko tresna.
BETAURREKOAK
Begien akatsen ondoriozko ikusmen arazoak
zuzentzeko tresna optikoa.
Begiek gaizki ikusten dituzten koloreak ondo
ikusteko elementua.
55
DEFINIZIOAK: ikaslearen liburuko
MULTIMEDIA
Musika 3 Musika 3
abestiak jarduerak
CD-audioa CD-audioa
B
Bazter guztiei begira I J eta bira I
Jira M
Morganek hamar, Xarpak
(8-9 urte) (8-9 urte) marmar ! (6-12 urte)
CD-ROMa CD-ROMa CD-ROMa

Euskara 1,2,3

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Euskara 1,2,3

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TXAeELK3-5ZUZ 12/2/09 12:53 Página 1

Koordinatzailea: Maite Saenz

Egileak: Saionara Barrena

Proiektuaren arduradun pedagogikoa: Ikastolen Elkartea

Ikasmaterial honek Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren egokitasun-aitormena du.

© ELKARLANEAN S.L. - Donostia

Jarri zure izena

Egunerokoan, norberari egun jakin batean gertatutako ekintza

Behatu ereduari, eta, zutabeetan agertzen diren datuak erabilita,

Dagoeneko has zaitezke zure egunerokoa idazten. Gogoratu idatzitakoa

Osa ezazu alfabetoa, hutsuneak beteaz:

Idatz ezazu letra bakoitzaren aurreko eta ondorengo letra.

Herria - Parkea - Auzoa Gaztelu - Loroño - Urkulu

Begiratu nola ordenatu ditugun gure pertsonaien izenak.

Nola ordenatuko zenituzke “Xabier” eta “Xarpa”?

Ordena itzazu, orain, gure pertsonaia guztien izenak.

Xarpa, Mei Li, Martin, Xabier,

Osa itzazu zerrenda hauek, ideia nagusiaren arabera.

Ekimendi auzoa Ipurua auzoa Nekazari-auzoa

TTONTTORPEKO AUZOAK AUZO MOTAK

Gure pertsonaiak bi multzotan sailkatu ditugu. Zein da multzo bakoitzeko

Idatzi ideia nagusi hauen azpian jar litezkeen hitzak.

Aurrerago ipuin bat asmatu eta idatzi beharko duzu, baina...

Orain, idatz ezazu ipuin polit bat.

Zure herriari buruzko bertso dotorea osatzeko, lehenbizi, aukera ezazu

Fruitz ingurukoa naiz (silaba bateko herriekin)

Doinua: Dama gazte xarmant bat

Xabierrek esaldi hau esan duenean…

Gogoratu euskaraz, ZERGATIK hitza galderak

Zergatik uste duzu esan diola hori Maiderrek Xabierri?

Beha iezaiozu beheko galderari. Bi erantzunetatik bat zuzena da eta

Berridatz ezazu erantzun zuzenaK hemen behean.

Egizu gauza bera beheko esaldiekin:

Berridatz ezazu erantzun zuzena hemen behean.

Behatu ereduari, eta erantzun galdera hauei euskara jatorrean, hau da

Zergatik bete behar dira arau hauek?

Orain zure txanda da.

—Zergatik egon behar dugu isilik liburutegian?

—Zergatik etorri zara berandu?

—Zergatik piztu duzu argia?

—Zergatik ez duzu lana bukatu?

—Zergatik margotu duzu gela urdinez?

Bideoan ikusi eta entzun duzun pasartean, pertsona bakoitzak bere

Deskribatzea hitzekin irudiak egitea da. Maiderrek idatziz

Irakur ezazu poliki-poliki unitateko testua, Maiderrek bere “Txoko

Toki bat deskribatzen denean, toki horretan dauden elementuak

Zer ordenari jarraitu dio Maiderrek?

Toki baten deskribapena egiterakoan, elementuak nola

• Nire “Txoko Kuttuna” Ttonttorpeko parketik gertu dago.

Honako hauek ere leku-antolatzaileak dira. Osatu horietako batzuekin

aurrean eskuinean atzean gainean aldamenean

Hor behean dituzun hitz guztiak leku-antolatzaileak dira. Sailka itzazu bi

aldamenean bertan han hor

H DUTENAK H-RIK EZ DUTENAK

Ikusi duzu h-z idazten direla “hemen, hor, han” leku-antolatzaileak,

JAKINA! BESTELA NOLA

Deskribapenetan, pertsonak eta tokiak nolakoak diren

Identifikatu Maiderren testuan agertzen diren adjektiboak eta kopia

..................... .................... ..................... ....................

..................... .................... ..................... ....................

..................... .................... ..................... ....................

Jar iezaiezu beheko hitz hauei nahi dituzun adjektiboak.

Mutil ................................ Parke ......................................