OPŁUCNA

Opłucna to błona surowicza która dla każdego płuca tworzy oddzielny worek
Budowa opłucnej to cienka warstwa nabłonka jednowarstwowego płaskiego wskutek czego
jest gładka i lśniąca, spoczywa ona na tkance łącznej, najgłębsza warstwa łącznotkankowa
to podopłucnowo w ścianie klatki piersiowej nosi nazwę powięzi wewnątrz piersiowej

Składa się ona z dwóch blaszek:

• ściennej
• Trzewnej

Między tymi blaszkami znajduję sie jama opłucnej, normalnie obie blaszki przylegają do
siebie oddzielone włosowatą szczelina w której znajduje się nieznaczna ilość płynu
surowiczego która zmniejsza tarcie między blaszkami.

Opłucna trzewna
Otacza powierzchnię płuca oprócz jego wnęki, gdzie przechodzi w opłucna ścienna
Przylega ona ściśle do tkanki płucnej ale nie jest z nią zrośnięta. Praca opłucnej trzewnej
polega na tym że spaja ona zraziki płucne luźno z sobą powiązane, nie hamując ich
przesuwalnośći

Opłucna ścienna
Wyściela obszerną komorę w której leży płuco i z której sciana jest nieprzesuwalnie
złączona.

Wyróżniamy 4 części opłucnej:

• część żebrową – pokrywającą ściany klatki piersiowej od wewnątrz
• część śródpiersiową – pokrywającą narządy śródpiersia od zewnątrz
• część przeponową – pokrywającą przeponę od góry
• osklepek opłucnej-pokrywający szczyt płuca

1. Opłucna żebrowa
Przylega do powierzchni za pomocą powięzi wewnątrzpiersiowej.

Pokrywa od przodu:
powierzchnię wewnętrzną mostka mięsień poprzeczny klatki piersiowej naczynia piersiowe
wewnętrzne żebra chrzęstne i kostne mięśnie międzyżebrowe wewnętrzne.
 Pokrywa od tyłu: mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne naczynia i nerwy międzyżebrowe pień
współczulny powierzchnię boczną trzonów kręgów piersiowych oraz więzadła łączące żebra
z kręgami.

2. Opłucna przeponowa

Pokrywa obustronnie kopuły przepony i ich zbocza, część przyśrodkowa przepony która
dźwiga śródpiersie nie jest pokryta opłucna.

3. Opłucna śródpiersiowa
Rozpięta jest między kręgosłupem a mostkiem, przykrywa narządy położone w śródpiersiu.
Oba worki opłucnej zbliżają się w miejscu w którym mogą być wytwarzane zachyłki żebrowo-
śródpiersiowe przez co mogą powstać twory podobne do kresek.
Dzieli się na opłucną śródpiersiową prawą i lewą.

Opłucna śródpiersiowa prawa pokrywa:

• powierzchnia prawa przełyku
• tchawica
• żyła nieparzysta
• żyła główna górna i dolna
• żyła ramienno głowowa prawa
• pień ramienno głowowy
• osierdzie
• nerw błędny prawa i naczynia mu towarzyszące osierdziowo przeponowe
 Opłucna śródpiersiowa lewa pokrywa:
• powierzchnię lewa przełyku w górnym i dolnym odcinku
• aorta piersiowa i luk aorty
• tętnicę podobojczykowa lewa i szyjna wspólna lewa
• żyłę ramienno głowowa lewa
• żyłę nieparzysta krótka i nieparzysta krótka dodatkowa
• nerw błędny lewy
• osierdzie
• nerw przeponowy oraz naczynia osierdziowo przeponowe

Osklepek opłucnej

Wystaje nad otworem górnym klatki piersiowej i wnika w obręb szyi, leży w nim szczyt
płuca

Osklepek umocowany jest również za pomocą powięzi wewnątrz piersiowej (nad opłucna)-
okostną powierzchni I żebra, wyrostkiami poprzecznymi kręgu C7 oraz pasma więzadłowe:
więzadło żebrowo opłucnowe, więzadło kręgowo opłucnowe.

Zachyłki opłucnowe

Są to miejsca przejścia części opłucnej ściennej w inna część, miejsca te nazywane są

właśnie zachyłkiem opłucnowym.

Zachyłek żebrowo-przeponowy - miejsce przejścia opłucnej żebrowej w opłucna

przeponową. Podczas przejścia tworzy sierpowatą szczelinę skierowana ku dołowi od
nasady wyrostka mieczykowatego do kręgu XII piersiowego, linia graniczna żebrowo-
przeponowa odpowiada miejscu nieco powyżej przyczepów żebrowych przepony
Zachyłek przeponowo-śródpiersiowy - miejsce przejścia opłucnej śródpiersiowej w
przeponową. Przejście to leży po obu stronach pola śródpiersiowego przepony na którym
spoczywa osierdzie. Linia przejścia zaczyna się na XII kręgu piersiowym obejmuje otwór dla
żyły głównej dolnej po prawej stronie, rozwór aortowy i przełykowy po lewej, kieruje się
wzdłuż linii przyczepu worka osierdzia i do dolnej końca mostka

Zachyłek żebrowo-śródpiersiowy - miejsce przejścia opłucnej żebrowej w

śródpiersiowa.
przedni --> tworzy się ku tyłowi od mostka
tylny --> drugi do przodu od kręgosłupa

Zachyłek żebrowo śródpiersiowy przedni - Opłucna żebrowa z przodu wyścieła

chrząstki żebrowe i powierzchnie tylna mostka przechodząc pod ostrym kątem ku tyłowi
przechodzi w opłucna śródpiersiowa przejscie to nazywa się zachyłkiem żebrowo
śródpiersiowym przednim.

Zachyłek żebrowo śródpiersiowy tylny - Miejsce przejścia z opłucnej żebrowej jej

kręgowego fragmentu w opłucna śródpiersiowa to zachyłek żebrowo śródpiersiowy tylny,
przejście to jest asymetryczne i po stronie prawej zbliża się do linii pośrodkowej

Po stronie lewej nie ma typowego zachyłka i uwypuklenia rozwija się tylko po stronie prawej.

Przejście opłucnej ściennej w trzewną

Krezka płuca-kołnierz utworzony przez miejsce połączenia opłucnej ściennej z opłucną

trzewna, jest położony przyśrodkowo od wnęki płuca

Na poziomie wnęki opłucna ścienna kieruje się bocznie przechodząc na korzeń płuca który
obejmuje niskim kołnierzem otwartym ku dołowi przechodzi w opłucna trzewna
Kontynuacja krezki płuca jest więzadło płucne(dolna część krezki)
-zdwojenie opłucnej, napina się ono podczas wdechu kiedy obie powierzchnie wnęki
oddalają się od siebie
 Unaczynienie i unerwienie opłucnej

Tętnice:

Opłucna żebrową zaopatrują:

- tętnice międzyżebrowe tylne z aorty piersiowej
- gałęzie międzyżebrowe przednie z tętnicy piersiowej wewnętrznej

Opłucna śródpiersiową zaopatrują:

- tętnica osierdziowo-przeponowa z tętnicy piersiowej wewnętrznej
- gałęzie śródpiersiowe i przełykowe z aorty zstępującej
- tętnica mięsniowo-przeponowa z tętnicy piersiowej wewnętrznej

Unerwienie:

Opłucna trzewna - {włókna układu współczulnego, nerwy błędne}

Opłucna ścienna - {gałązki opłucnowe z nerwów międzyżebrowych od 2 do 10

Osklepek opłucnej, opłucna przeponowa, śródpiersiowa - { nerw przeponowy }

Naczynia chłonne

Opłucna zawiera delikatne naczynia chłonne, które ułatwiają dopływ płynu surowiczego do
jamy opłucnej i jego wchłanianie. Drobne otworki (stomata) w opłucnej ściennej
prawdopodobnie ułatwiają ten proces.

• Chłonka z opłucnej żebrowej odpływa za pośrednictwem naczyń podopłucnowych przez

naczynia chłonne międzyżebrowe. Naczyń chłonnych międzyżebrowych towarzyszących
naczyniom krwionośnym mogą mieć zespolenia z węzłami chłonnymi pachowymi, co
może prowadzić do zakażenia tych węzłów.

• Naczynia chłonne opłucnej przeponowej łączą się z naczyniami z podotrzewnowymi, a

odpływ chłonki może kierować się do węzłów przeponowych przednich lub tylnych, a
następnie przez przednie lub tylne naczynia chłonne śródpiersiowe.

• Naczynia chłonne opłucnej śródpiersiowej kierują się do węzłów śródpiersiowych

przednich i tylnych oraz do węzłów przeponowych.
• Opłucna trzewna ma naczynia chłonne sieci powierzchownej płuca.

PŁUCA
Oba płuca położone są w jamie klatki piersiowej do której ścian przylegają, odizolowane są
od trzew przeponą
Wielkość płuc jest zmienna ponieważ zbudowane są z układu małych pęcherzyków-wielkość
ta jest zależna od fazy w której się znajdują (wdech/wydech)

Płuca dzielą się na płaty głębokimi szczelinami (szczeliny międzypłatowe)

przeważnie szczeliny te wnikają aż do wnęki
• Płuco lewe ma jedną taka szczelinę zwana skośną (fissura obliqua)
• Płuco prawe dwie skośna i poziomą (fissura obliqua, fissura horizontalis)

Po stronie lewej płaty są podobnej wielkości

Po stronie prawej płat dolny jest największy a środkowy najmniejszy

Na każdym płucu odróżniamy 4 powierzchnie:

• powierzchnię żebrową (przylega do okostnej żeber i mięśni międzyżebrowych)
• powierzchnie śródpiersiową (przylega do kręgosłupa, styka się z śródpiersiem żłobiący rowki
i zagłębienia)
• podstawę płuca
• trzy brzegi: przedni, tylny, dolny

Wnęka płuca
Wgłębienie położone na powierzchni przyśrodkowej głębokości około 2 cm

We wnęce leże węzły chłonne, oskrzela nerwy i naczynia- tworzą one korzeń płuca który jest
objęty opłucna
Od przodu od wnęki na powierzchni przyśrodkowej znajduje się wycisk sercowy (wycisk
większy i głębszy po lewej stronie)

Szczyt płuca
Jest zaokrąglony i tępy, leży powyżej kilku cm powyżej obojczyka.
Z tyłu nie przekracza głowy żebra lub nieznacznie
Podstawa płuca (powierzchnia przeponowa)
Przylega do przepony i odpowiednio do jej wypukłości, ma kształt księżycowaty ponieważ
obejmuje serce.
Brzegi płuc

Brzeg dolny - ostry, oddziela powierzchnię przeponową od żebrowej i wnika do zachyłka

żebrowo przeponowego.

Brzeg tylny - gruby, zaokrąglony, oddziela powierzchnię żebrową od śródpiersiowej.

Brzeg przedni - cienki, prawie ostry, dość krótki, wytwarza wcięcie sercowe na płucu lewym

Korzeń płuca
Łączy serce oraz tchawicę z powierzchnia śródpiersiowa płuca, leży na wysokości V, VI, VII
kręgów piersiowych

Składa się z: oskrzela główne, żyły i tętnica płucna, tętnice i żyły oskrzelowe, naczynia
chłonne.

PODZIAŁ PŁUC
Segmenty oskrzelowo-płucne - są to części płatów płuca zaopatrzone większymi oskrzelami-
10 oskrzelami segmentowymi dla każdego płuca,

Podział płuc na segmenty może być widoczny poprzez nadliczbowe szczeliny płatowe
(szczeliny międzysegmentowe), szczeliny te mogą nie występować pomiędzy każdym
segmentem, zredukowanej formie lub wcale i segmenty łączą się bezpośrednio ze sobą
tkanka płucna

Segmenty te dzielą się dalej na podsegmenty które zaopatrywane są przez oskrzela

podsegmentowe wynikających z podziału oskrzeli segmentowych

Kształt i wielkość segmentów jest zmienna mogą przybierać stożka, piramidy trójkątnej,
czworokątnej zwróconej wierzchołkiem ku dołowi.
 ZRAZIKI PŁUCNE
Są to mniejsze części miąższu płucnego odgraniczone od siebie przegrodami
miedzyzrazikowymi zbudowanymi z wiotkiej tkanki łącznej która umożliwia ich
przesuwalności, od tkanki płucnej utworzonej przez pęcherzyki jest ograniczona błoną
graniczną zrazika.

Kształt i wielkość zrazików są różne, składają się z 12-18 gron choć liczba ta bywa zmienna
tak samo jak ich wielkość (przeciętnie wysokość 2 mm szerokość 5-8 mm)

• Na obwodzie (zewnętrzne): gruszkowaty, piramidowy (podstawa zrazików przylega do

opłucnej a tkanka łączna podopłucnowa przedłuża się w przegrody międzyzrazikowe)
• Zraziki położone głębiej: nieregularne, wielokątne

GRONA - stanowią one podstawową jednostkę anatomiczną i czynnościową

odlew grona daje obraz drzewa zwanego drzewem pęcherzykowym

Zbudowane są z:
• Rozgałęzienia oskrzelików oddechowych powstałych z jednego oskrzelka końcowego (do 15
oskrzelek z jednego oskrzelka końcowego)
• Przewodziki pęcherzykowe i woreczki
• Pęcherzyki płucne położone w ich ścianie

OSKRZELA – DRZEWO OSKRZELOWE

Oskrzela wielkie: oskrzela główne + płatowe dolne

Oskrzela średnie: oskrzela płatowe górne + środkowe + segmentowe + podsegmentowe

Oskrzela małe: zrazikowe + dalsze

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

OSKRZELA główne ( prawe – krótsze, szersze, położone bardziej pionowo lewe – dłuższe,
węższe, położone bardziej poziomo) --> płatowe --> segmentowe --> podsegmentowe -->
 zrazikowe, podzrazikowe --> końcowe --> OSRZKELKA oddechowe --> oskrzellka
oddechowe I II i III rzędu

Odróżniamy 3 oskrzela płatowe po prawej stronie i 2 po stronie lewej

Oskrzele główne prawe oddaje 3 gałęzie a lewe 2

Oskrzela główne prawe oddaje gałęzie przed wejściem do wnęki płuca-oskrzele

nadtętnicze przed tętnicą płucną prawą do prawego płata płuca górnego oraz pod tętnicą
płucna do płata środkowego i dolnego płuca prawego (oskrzele podtętnicze)

Oskrzele główne lewe oddaje dwie gałęzie biegnące do górnego i dolnego płata płuca
lewego

Oskrzela średnie i małe posiadają chrząstki których jądro zbudowane jest z chrząstki
szklistej a brzegi z tkanki sprężystej

Unaczynienie płuc

W płucach występują 2 rodzaje unaczynień:

Unaczynienie czynnościowe prowadzące krew do całego organizmu -->

• pień płucny (prowadzi krew odtlenowaną z prawej komory i dzieli się na tetnice płucna prawa
i lewa)

• tętnice płucne-zawierają krew żylna (oddają gałęzie do płuc dzielą się na coraz mniejsze
gałązki wraz z oskrzelami)

• żyły płucne (doprowadzają krew utlenowaną do lewego przedsionka serca)4 żyły po 2 z

każdej strony - Tworzą one krążenie małe
 Unaczynienie odżywcze - prowadzą krew odżywczą dla płuc -->
- tętnice oskrzelowe - zawierają krew tętniczą (również ulegają rozgałęzienia i
biegną wraz z oskrzelami)

- żyły oskrzelowe uchodzących do żył nieparzystych i żył piersiowych wewnętrznych)

Naczynia oskrzelowe

Odróżniamy gałęzie tętnicze oskrzelowe tylne i przednie. Jedna tylna uchodzi do

oskrzela prawego, a dwie tylne biegną do oskrzela lewego odchodzą od początkowej
części aorty piersiowej. Przednie po jednej dla każdego oskrzela odchodzą z tętnicy
piersiowej wewnętrznej.

Odróżniamy gałęzie żylne oskrzelowe przednie i tylne

Żyły oskrzelowe łączą się w kilka pni żylnych które:

• Tylne - z prawej strony uchodzą do żyły nieparzystej oraz z lewej do żyły nieparzystej
krótkiej
• Przednie - uchodzą do żyły ramienno głowowej prawej oraz żyły ramienno głowowej lewej

NACZYNIA CHŁONNE
Węzły chłonne, przez które przechodzi spływająca z płuc limfa są głównie położone wzdłuż
drzewa oskrzelowego i tchawicy. Wśród węzłów chłonnych uczestniczących w odpływie limfy
z płuc wyróżniamy:
• węzły chłonne oskrzelowo-płucne,
• węzły chłonne płucne,
• węzły chłonne tchawiczo-oskrzelowe
• górne,
• węzły chłonne tchawiczo-oskrzelowe dolne,
• węzły chłonne tchawicze,
• węzły chłonne śródpiersiowe tylne.
Naczynia limfatyczne
Naczynia chłonne w płucach możemy znaleźć tam, gdzie umiejscowiona jest wiotka tkanka
łączna
Naczynia chłonne płuca tworzą 2 sieci:
• sieć powierzchowną-znajduje się pod opłucną w tkance łącznej, a naczynia budujące ją,
kierują się wzdłuż brzegów płuc oraz brzegów szczelin międzypłatowych do węzłów
oskrzelowo-płucnych
• sieć głęboka-biegnie wraz z oskrzelami i naczyniami płucnymi w stronę wnęki do węzłów
oskrzelowo-płucnych oraz tchawiczo-oskrzelowych górnych i dolnych; w oskrzelach małych
jest pojedyncza, a większych - dzieli się na splot zewnętrzny i wewnętrzny

ODPŁYW CHŁONKI
Limfa z płuc odpływa głównie przez węzły tchawiczo-oskrzelowe górne (po części także
przez węzły tchawicze), następnie obustronnie przez pnie oskrzelowo-śródpiersiowe
przedni i tylny.

Pnie przednie uchodzą obustronnie do kąta żylnego odpowiedniej strony, natomiast pień
tylny prawy-do przewodu chłonnego prawego, podczas gdy pień tylny lewy - do przewodu
piersiowego.

Z kolei limfa z dolnych części płuc przepływa przez dolną grupę węzłów chłonnych
oskrzelowo-płucnych oraz tchawiczo-oskrzelowe dolne.

Może także przepływać przez węzły więzadła płucnego do węzłów śródpiersiowych tylnych,
a z nich do przewodu piersiowego.

Unerwienie płuc

Płuca są zaopatrywane przez:

• gałęzie części piersiowej nerwu błędnego-unerwienie przywspółczulne
• gałęzie oskrzelowe przednie nerwu błędnego,
• gałęzie oskrzelowe tylne nerwu błędnego,

• włókna układu współczulnego ze zwoju szyjno-piersiowego (gwiaździstego) i piersiowego

odcinka pnia współczulnego

• prawdopodobnie również nerw przeponowy.

Nerwy płuc mają zarówno włókna dośrodkowe czuciowe oraz odśrodkowe-do
gruczołów i warstwy mięśniowej gładkiej oskrzeli i naczyń.

Splot płucny tylny i przedni unerwiają mięśniówkę naczyń krwionośnych i oskrzeli oraz
gruczoły błony śluzowej oskrzeli. Miąższ płuca nie jest unerwiony czuciowo.

Mechanika oddychania
Podczas spokojnego oddychania średnia ilość powietrza na oddech to 0,5 litra i 16 do 20
(według reni 18) oddechów na minutę