Skoro masz ten plik oznacza, że jesteś w trakcie powtórek do matury z

biologii. Mam nadzieje, że ten mini słowniczek maturalny chociaż trochę Ci

pomoże.

Dodatkowo skoro już Cię tutaj mam to podrzucam Ci linka do SETKI (klik!),
która mimo wszystko może pomóc Ci na tej ostatniej prostej, tym bardziej jeśli
powtórki teoretyczne masz za sobą.

Dodatkowo już w tą sobotę czyli 11.05 widzę się z Wami na spotkaniu LIVE,
na którym powtórzymy same “pewniaki maturalne” i odpowiem na nurtujące
Was pytania.

I uwaga! Teraz najlepsze - setka jest na promocji (tylko dla posiadaczy

tego pliku). Łap tutaj -25% specjalnie dla Ciebie.

Kodzik promocyjny to - “KOCHAMBIOLKE”

No dobra, skoro formalności mamy już za sobą, przejdźmy do konkretów!

https://edu.naukowebzdury.com Miłosz Łasiński @naukowebzdury

Protoplazma - część komórki oddzielona od środowiska błoną komórkową.
Wyróżnia się w niej jądro komórkowe (nukleoplazmę) i cytoplazmę.

Cytozol - koloidalny płyn, w którym w komórce eukariotycznej występują organella.

Obecny jest również w komórce prokariotycznej.

Cytoplazma - cytozol + organella (z wyłączeniem jądra komórkowego) - obecny

tylko u eukariotów bo to one mają organella.

Nukleoplazma - inaczej kariolimfa, koloidalny płyn, który wypełnia jądro komórkowe.

Wraz z cytoplazmą wchodzi w skład protoplazmy.

Nukleoid - obszar cytozolu komórek prokariotycznych, w których obecny jest

genofor.

Centromer - przewężenie chromosomu, dzielące go na dwa ramiona. W czasie

kariokinezy do centromerów w miejscu zwanym kinetochorem przyłączają się włókna
wrzeciona kariokinetycznego.

Centrosom - obszar cytozolu, który nie występujący u roślin, leżą w nich ułożone
prostopadle do siebie dwie centriole.

Centriole - cylindryczne walce zbudowane z mikrotubul. Uczestniczą w podziałach

komórek zwierzęcych i są w nich odpowiedzialne za tworzenie wrzeciona
kariokinetycznego oraz późniejsze przeprowadzanie cytokinezy.

Nukleotyd - organiczne związki chemiczne zbudowane z pentozy, zasady azotowej

oraz reszty fosforanowej. Dzielimy je na deoksyrybonukleotydy (obecna
deoksyryboza) oraz rybonukleotydy (obecna ryboza).

Nukleozyd - organiczny związek chemiczny zbudowany z pentozy oraz zasady

azotowej nie występuje w nim reszta fosforanowa.

Chromatyna - włóknista substancja obecna w jądrze komórkowym zbudowana z

DNA i białek histonowych.

Chromatyda - ramie/połowa chromosomu zbudowana z zawiniętej w pętle

chromatyny.

Hemofilia - choroba genetyczna, autosomalna (h), sprzężona z płcią - częściej

chorują mężczyźni ale dotyka również kobiet - może pojawić się w tym roku na
maturce : )

https://edu.naukowebzdury.com Miłosz Łasiński @naukowebzdury

Hemolimfa - płyn ustrojowy bezkręgowców posiadających otwarty układ
krwionośny: stawonogi (owady, pajęczaki (szczękoczułkowcopodobne) , skorupiaki),
mięczaki. Pełni funkcje krwi i limfy.

Hemizygota - termin w genetyce określający osobnika zazwyczaj płci męskiej

posiadającego jedynie jeden allel danego genu związany z chromosomem X, który
wystarczy aby spowodować dany efekt fenotypowy.

Organellum - każda oddzielona od cytozolu błoną plazmatyczną struktura

występująca w cytoplazmie komórki, wyspecjalizowana do pełnienia określonej
funkcji.

Rybosom - struktura komórkowa (nie jest organellum) nie posiadająca własnej błony
plazmatyczne. Zbudowany z dwóch podjednostek rybosomalnych syntezowanych w
jąderku (rybosomy nie powstają w jąderku - powstają tam podjednostki
rybosomalnej, które następnie transportowane są do cytozolu, gdzie dopiero tworzą
rybosomy - sama podjednostka to rRNA + białka)

Proteasom - obecny u eukariotów ale ogólnie podobne struktury można spotkać

również u prokariotów, nie ma swojej błony plazmatycznej, odpowiedzialny za
rozkład białek wewnątrz komórek - może w tym roku pojawić się na maturze (?)

Peroksysom - organellum, posiada w sobie enzym katalaza rozkładający nadtlenek

wodoru (H202) do tlenu i wody.

Cytostom - nibygęba - miejsce w którym pelikula jest na tyle zredukowana lub jest w
ogóle nieobecna, że możliwe jest pobieranie przez orzęski (protisty) pokarmu na
drodze endocytozy.

Cytopyge - nibyodbyt - komórkowy otwór wydalniczy (odbytowy) występujący u

większości orzęsków, przez który na drodze egzocytozy wydalane są niestrawione
części pokarmu.

Nastie - rodzaj ruchu roślin związany z nie kierunkowym działaniem bodźca np.
otwieranie kwiatów roślin spowodowanych podwyższeniem temperatury w ich
otoczeniu.

Taksje - ukierunkowany ruch całego organizmu (np. bakterii, nicienia, glonu,

pierwotniaka) lub komórki (np. plemnika)[1] będący reakcją na kierunkowy bodziec
np. chemotaksja dodatnia = ruch w kierunku danego bodźca.

https://edu.naukowebzdury.com Miłosz Łasiński @naukowebzdury

Mimikra - przystosowanie ochronne występujące u zwierząt (zwłaszcza owadów),
polegające na upodabnianiu się zwierząt bezbronnych do zwierząt zdolnych do
obrony (batesowska) lub upodobnianiu się do różnych gatunków zwierząt zdolnych
do obrony (müllerowska) poprzez przybranie ich kształtu, barwy, zachowania lub
innych właściwości.

Mimetyzm - adaptacyjna zdolność niektórych zwierząt (rzadziej roślin) do

upodabniania się barwą lub kształtem do otaczającego je środowiska. Pojęcie
mimetyzmu należy rozumieć w szerszym zakresie niż mimikrę, gdyż obejmuje nie
tylko przystosowanie ochronne (w celu ukrycia się przed drapieżnikiem lub jego
odstraszenia), lecz również maskowanie, kamuflowanie drapieżników czatujących na
potencjalne ofiary.

Lizozym - enzym hydrolityczny rozkładający peptydoglikan ścian komórkowych

bakterii. Związany jest z nieswoistą odpornością organizmu. Znajdziemy go w ślinie
pocie i łzach.

Lizosom - organellum powstające z pęcherzyków aparatu Golgiego

charakterystyczne dla komórek zwierzęcych. Odpowiedzialny jest za trawienie
wewnątrzkomórkowe. Warto powtórzyć jego budowę gdyż może pojawić się w
tym roku na maturze.

Transkrypcja - proces syntezy RNA na matrycy DNA przez różne polimerazy RNA,
czyli przepisywanie informacji zawartej w DNA na RNA. W komórka eukariotycznych
zachodzi w jądrze komórkowym, u prokariotów w cytozolu. W tym roku pod maturę
z biologii warto również powtórzyć obróbkę potranskrypcyjną - soon rolka!

Translacja - proces biosyntezy białek na matrycy mRNA. U eukariotów może

zachodzi w cytozolu na rybosomach 80s oraz organella półautonomicznych u
prokariotów tylko w cytozolu na rybosomach 70s.

Tranzycja - mutacja polegająca na wymianie nukleotydu w np. DNA. Jeśli nowy

nukleotyd jest z tej samej grupy zasad azotowych, a więc puryna (adenina lub
guanina) zastępowana jest inną puryną, a pirymidyna (cytozyna lub tymina) inną
pirymidyną

https://edu.naukowebzdury.com Miłosz Łasiński @naukowebzdury

 Bibliografia

Definicje zostały zapisane na bazie wiedzy własnej oraz informacji zdobytych na

https://www.wikipedia.org oraz https://encyklopedia.pwn.pl

https://edu.naukowebzdury.com Miłosz Łasiński @naukowebzdury