Początek transformacji ustrojowej.

Obrady okrągłego stołu i wybory czerwcowe 1989 r.

Formalnie obrady okrągłego stołu rozpoczęły się 6 lutego 1989 r. w Pałacu
Namiestnikowskim (obecnie Pałac Prezydencki w warszawie). Uczestniczyli w
nim reprezentanci władzy (strona koalicyjno-rządowa) pod kierownictwem
generała Czesława Kiszczaka oraz przedstawiciele Solidarności (strona
solidarnościowo-opozycyjna) z Lechem Wałęsą na czele. Odrębną pozycję w
roli eksperta zyskał Kościół rzymsko-katolicki. W wyniku 2-miesięcznych
negocjacji – 5 kwietnia 1989 r. -zawarto porozumienie.
17 kwietnia 1989r. ponownie zarejestrowano Solidarność.
8 maja 1989 r. ukazała się pierwsza niezależna gazeta w obiegu oficjalnym –
Gazeta Wyborcza. Władze zagwarantowały 65% w sejmie dla kandydatów
PZPR i ich sojuszników. W wyborach Solidarność zdobyła wszystkie miejsca w
podlegającej wyborowi 35% części Sejmu, w Senacie zaś obsadziła 99 na 100
możliwych miejsc.
19 lipca 1989 r. generał Wojciech Jaruzelski został wybrany przez
Zgromadzenie Narodowe na urząd prezydenta państwa.
Nowy prezydent wyznaczył na urząd premiera gen. Czesława Kiszczaka, co
spotkało się z dezaprobatą. Kiszczak nie zdołał utworzyć nowego rządu, dlatego
prezydent Jaruzelski musiał przyjąć jego dymisję.
24 sierpnia 1989 r. powierzył misję tworzenia rządu niekomunistycznemu
premierowi. Został nim dotychczasowy redaktor Solidarności – Tadeusz
Mazowiecki, którego kandydaturę wysunął Lech Wałęsa.

Rząd Tadeusz Mazowieckiego

12 września 1989 r. Tadeusz Mazowiecki wygłosił swoje pierwsze
przemówienie w roli premiera podczas expose zasłabł, a po powrocie żartował,
że jego zdrowie znalazło się w takim stanie jak polska gospodarka.
Przemówienie okazało się bardzo trafne. Polska bowiem była z tym czasie
niezdolna do spłacenia zadłużenia zagranicznego, a jego obywatele szturmowali
placówki dyplomatyczne obcych państw, aby udać się na emigrację.
Odchodzący rząd Mieczysława Rakowieckiego przestał kontrolować ceny, co
doprowadziło di hiperinflacji.
Jesień 1989 r. upłynęła pod znakiem ciągłego wzrostu cen. Nowy rząd T.
Mazowieckiego miał charakter koalicyjny, a resorty siłowe nadal były
podporządkowane przedstawicielstwu dawnej władzy. Generał Czesława
Kiszczaka kierował Ministerstwo Spraw Wewnętrznych (MSW), natomiast

1
Ministerstwo Obrony Narodowej (MON) podlegał generałowi Florianowi
Siwickiemu. Doprowadziło to do zatajenia wielu zbrodni systemu
komunistycznego przez celowe niszczenie akt spraw.
Ministrem finansów został ekonomista i pracownik naukowy Leszek
Balcerowicz, na czele Ministerstwa Spraw Zagranicznych stanął prof. Krzysztof
Skubiszewski.
Jednym z celów rządu Mazowieckiego stało się przywrócenie systemu
demokratycznego.
29 grudnia 1989 r. przyjęto historyczną nazwę państwa – Rzeczpospolita Polska,
a biały orzeł w państwowym godle odzyskał koronę. Zlikwidowano nadzorujący
działalność kościoła urząd ds. wyznań, a także cenzurę. Służbę bezpieczeństwa
przekształcono w Urząd Ochrony Państwa (UOP) i poddano weryfikacji jego
funkcjonariuszy. Podobne zmiany zaszły w Milicji Obywatelskiej (MO). Milicja
powróciła do dawnej nazwy „policja”, rozwiązano natomiast ORMO.
Symbolem reform stały się przywrócone święta: 3 Maja i 15 sierpnia.
Hiperinflacja – załamanie gospodarki PRL spowodowało, że Narodowy Bank
Polski (NBP) starał się ratować sytuację poprzez dodruk pieniędzy. Nie miały
one jednak żadnego pokrycia na rynku, co zaczęło skutkować inflacją. Zmiana
systemu na gospodarkę rynkową spowodowały zniesienie oficjalnie ustalonych
cen oraz niekontrolowany wzrost płac i w kraju rozpoczął się okres hiperinflacji.

Świat po zimniej wojnie

Po upadku komunizmu w Europie Środkowo-Wschodniej w 1989 r. zmieniło
sytuację w sposób diametralny. ZSRR uległ rozpadowi, a możliwości
wywierania wpływu na politykę światową przez samą Rosję znacznie się
zmniejszyły.
Większość państw byłego bloku wschodniego rozpoczęła współpracę z Unią
Europejską oraz NATO. Struktury unijne przeszły zaś kolejny etap interpretacji,
czym było wprowadzenie wspólnej waluty – EURO. System demokratyczny nie
przyjął się jednak w całej Europie. Na Białorusi niepodzielną władzę
prezydencką sprawuje Aleksandr Łukaszenka, który skutecznie ogranicza
działalność opozycyjną.
Do rozwoju gospodarki wolnorynkowej podpisanej w grudniu 1992
Północnoamerykański Układ o Wolnym Handlu (NAFTA), który wszedł w życie
1 stycznia 1994 r. Państwami członkowskimi zostały:
USA, Kanada, oraz Meksyk (strefa wolnego handlu, bez ceł). NAFTA oprócz
celów gospodarczych prowadzi działania na rzecz bezpieczeństwa i pokoju
międzypaństwowego.
2
Wojna w Jugosławii
Przed rozpadem państwa Socjalistyczna Federalna Republika Jugosławii
(SFRJ) obejmowała sześć republik: Bośnie i Hercegowinę, Chorwację,
Macedonię, Czarnogórę, Serbię i Słowenię.
Ponadto w skład Serbii wchodziły dwie prowincje autonomiczne Kosowo i
Wojwodiną. Podział ten wprowadził Josip Broz Tito w konstytucji z 31 stycznia
1946 roku
Pierwsze zamieszki rozpoczęły się w Kosowie, w którym Albańczycy dążyli do
oderwania prowincji i przyłączenia jej do Albanii.
Do zmniejszenia zależności od Serbii i przekształcenia państwa w mniej ścisłą
federację zaczęły dążyć także najbogatsze republiki – Słowenia i Chorwacja.
W strukturze Jugosławii został odrzucony. W tej sytuacji 25 czerwca 1991 r.
Słowenia i Chorwacja ogłosiły deklarację niepodległości. W odpowiedzi władze
Jugosławii rozpoczęły zbrojną interwencję w Słowenii.
Wojska rządowe napotkały opór. Po wycofaniu się ze Słowenii armia
jugosłowiańska uderzyła na Chorwację. Również ta republika odniosła sukces i
oddzieliła się na trwałe od Jugosławii.
17 września 1991 r. Macedonia ogłosiła niepodległość.
5 kwietnia 1992 r. Bośnia i Hercegowina ogłosiła niepodległość.
Krez walk nastąpił po podpisaniu porozumienia pokojowego w Dayton 21
listopada 1995 r. Zostało ono potwierdzone miesiąc później – 14 grudnia 1995 r.
zawarciem układu pokojowego w Paryżu. Na mocy podjętych postanowień
Bośnia i Hercegowina suwerenną władzę uzyskali miejscowi Serbowie,
Chorwaci i islamscy Bośniacy.

3
Po śmierci Prezydenta SFR Jugosławii Marszałka Jugosławii towarzysza Josipa
Broz-Tity (4 maja 1980 roku) ujawniły się napięcia narodowe w republikach
wchodzących w skład państwa.
W 1991 roku niepodległość proklamowały: Słowenia (25czerwca), Chorwacja
(25 czerwca) oraz Macedonia (17 września).
1 marca 1992 roku po referendum Bośnia i Hercegowina ogłosiła niepodległość
jako Republika Bośni i Hercegowiny; po układzie z Dayton, w 1995 r.,
przemianowana na Bośnię i Hercegowinę.
27 kwietnia 1992 roku Serbia i Czarnogóra utworzyły Federalną Republikę
Jugosławii.
Ogłoszenie niepodległości przez Słowenię, Chorwację oraz Bośnię i
Hercegowinę doprowadziło do wybuchu wojen z Serbią.
W 1998 roku wybuchły walki serbsko-albańskie w Kosowie. Pod presją NATO
(przeprowadzającego naloty bombowe) Serbia wycofała się z Kosowa w
czerwcu 1999 roku.
Wobec rozwoju dążeń separatystycznych w Czarnogórze, 4 lutego 2003 roku
Federalna Republika Jugosławii przekształciła się w Serbię i Czarnogórę.
W wyniku referendum niepodległościowego Serbia i Czarnogóra rozpadła się na
dwa niepodległe państwa. Rozpad federacji nastąpił 3 czerwca 2006 roku, a
sukcesję prawną Serbii i Czarnogóry przejęła Serbia.
17 lutego 2008 roku Kosowo ogłosiło jednostronną deklarację niepodległości.
Wiele państw nie uznaje niepodległości Kosowa i uznaje jedność terytorialną
Republiki Serbii.

4
Oblicze polskiej demokracji 1991 – 2005
1. Rząd Jana Krzysztofa Bieleckiego ( styczeń 1991 – grudzień 1991):
- Urząd prezydenta RP sprawował Lech Wałęsa wybrany w powszechnych
wyborach
- Rządy Bieleckiego przypadły na kadencję tzw. Sejmu kontraktowego
- Głównym zadaniem rządu Bieleckiego było przezwyciężenie relacji
gospodarczej
2. Polska scena polityczna po przywróceniu zasady pluralizmu politycznego:
a) Partia postkomunistyczna
- Polska Zjednoczona Partia Robotnicza (PZPR)dokonała
samorozwiązania 27 stycznia 1990 r.
- W miejsce PZPR została utworzona Socjaldemokracja
Rzeczypospolitej Polskiej (SDRP) z Aleksandrem Kwaśniewskim i
Leszkiem Millerem na czele
- SDRP wspólnie z pokrewnymi organizacjami utworzyły Sojusz
Lewicy Demokratycznej (SLD)
- Stronnictwo Ludowe wróciło do historycznej nazwy Polskie
Stronnictwo Ludowe (PSL)

b) Swoją działalność kontynuowała Konfederacja Polski Niepodległej

(KPN) z Leszkiem Moczulskim na czele

c) Główne partie posierpniowego post-solidarnościowego

- Porozumienie Centrum (PC)
- Unia Demokratyczna (UD)
- Kongres Liberalno-Demokratyczny (KLD)
- Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe (ZChN) – Wiesław
Chrzanowski

3. Sejm pierwszej kadencji 1991-1995 i rząd Jana Olszewskiego:

a) Pierwsze w pełni wolne wybory w Polsce 27 października 1991 r.
- Ze względu na znaczne rozdrobnienie do Sejmu weszło aż 29 ugrupowań.
Pojawiły się trudności ze sformowaniem większości parlamentarnej
- Utworzono koalicję 4 partii – PC, ZChN, PSL i Partia Chrześcijańskich
Demokratów
- Powstał rząd mniejszościowy z Janem Olszewskim jako premierem
b) Kryzys w obozie władzy był spowodowany … 4 czerwca 1992 Antoni
Macierewicz przestawił listę wysokich urzędników podejrzanych o
współpracę z Komunistyczną Służbą Bezpieczeństwa – tzw. „listy
Macierewicza”

5
 c) W nocy z 4 na 5 czerwca 1992 większość parlamentarna z inicjatywy
Lecha Wałęsy uchwaliła votum nieufności wobec rządu Olszewskiego
(tzw. nocna zmiana)
d) Po dymisji rządu Olszewskiego nieudaną próbę sformowania rządu podjął
Waldemar Pawlak (PSL)
e) 11 lipca 1992 został utworzony rząd Hanny Suchockiej
f) Przegłosowanie w maju 1993 votum nieufności wobec rządu Suchockiej
spowodował skrócenie kadencji Sejmu.
17 października 1992 została uchwalona tzw. Mała Konstytucja

4. Sejm II kadencji (wrzesień 1993 – październik 1997)

a) Porażkę poniósł obóz posierpniowy - utworzono z inicjatywy prezydenta
Lecha Wałęsy - Bezpartyjny Blok Wspierania Reform (BBWR) –
stowarzyszenie miało wspierać prezydenta
b) Wybory przeprowadzone 19 września 1993 r. wygrał Sojusz Lewicy
Demokratycznej (SLD) oraz Polskie Stronnictwo Ludowe (PSL)
c) W okresie Sejmu II kadencji działały rządy:
- Waldemara Pawlaka,
- Józefa Oleksego,
- Włodzimierza Cimoszewicza
d) pozycję postkomunistycznej lewicy wzmocnił wybór Aleksandra
Kwaśniewskiego na prezydenta w listopadzie 1995 r.
e) uchwalenie Konstytucji III Rzeczypospolitej
- Uchwalenie przez Zgromadzenie Narodowe Konstytucji - 2
kwietnia 1997 r.
- 25 maja 1997 r. ogólnopaństwowe referendum
- Konstytucja weszła w życie 17 października 1997 r.
- System parlamentarno-gabinetowy
f) System władzy w III RP
- dwuizbowy parlament – Sejm i Senat – władza ustawodawcza
- Prezydent RP oraz Rada Ministrów – władza wykonawcza
- niezawisłe sądy – władza sądownicza