พระอภัยมณี ตอนพระอภัยมณี หนีนางผีเสื้อสมุทร

จะกล่าวกลับจับความไปตามเรือ ่ง
ถึงบาทเบื้องปรเมศพระเชษฐา
องค์อภัยมณี ศรีโสภา ตกยากอยูค ่ห
ูามาช้านาน
กับด้วยนางอสุรีนีรมิต เป็ นคูช่ ด
ิเชยชมสมสมสมาน
ต้องรักใคร่ไปตามยามกันดาร จนนางมารมีบุตรบุรุษชาย
ไม่คลาดเคลือ ่นเหมือนองค์พระทรงเดช
แต่ดวงเนตรแดงดูดงั สุรยิ ์
ฉาย
ทรงกาลังดังพระยาคชาพลาย มีเขีย้ วคล้ายชนนีมีศกั ดา
ถอดคาประพันธ์ กล่าวถึงพระอภัยมณีอยูก ่บั นางผีเสื้อจนมีลูกชาย
มีหน้าตาเหมือนพ่อ แต่ดวงตาแดงดังดวงอาทิตย์ มีกาลังดังพระยาช้างพลาย
มีเขีย้ วคล้ายแม่มีกาลังมาก

พระบิตรุ งค์ทรงศักดิก์ ็
รกั ใคร่ ด้วยเนื้อไขมิได้คด
ิริษยา
เฝ้ าเลี้ยงลูกผูกเปลแล้วเห่ชา้ จนใหญ่กล้าอายุได้แปดปี
จึงให้นามตามอย่างข้างมนุษย์
ชือ่ สินสมุทรกุมารชาญชัยศรี
ธามรงค์ทรงมาค่าบุรี พระภูมีถอดผูกให้ลูกยา
เจียระบาดคลาดองค์ก็ทรงเปลื้อง
ให้เป็ นเครือ
่งนุ่งห่มโอรสา
สอนให้เจ้าเป่ าปี่ มีวช ิา
เพลงศาสตราสารพัดหัดชานาญ
วันหนึ่งอสุรีผเี สื้อน้า
ออกจากถา้เทีย่ วหาภักษาหาร
จับกระโห้โลมากุมภาพาล กินสาราญรืน่ เริงบันเทิงใจ
ถอดคาประพันธ์
พระอภัยมณี มีความรักใคร่เฝ้ าเลี้ยงดูลูกของตนจนอายุได้แปดปี
จึงตัง้ ชือ
่ลูกว่าสินสมุทร
พระอภัยมณีถอดแหวนของตนผูกเป็ นสายสร้อยให้แก่สน ิสมุทร
ถอดผ้าคาดเอวเพือ ่ทาเป็ นเสื้อผ้า สอนวิชาเป่ าปี่ และเพลงอาวุธให้จนเก่งกาจ
วันหนึ่งนางผีเสื้อสมุทรออกจากถา้ไปจับสัตว์น้ากินเป็ นอาหารอย่างมีความสุข
ความสุข

ถอดคาประพันธ์ หน้า ๓๗
ฝ่ ายสินสมุทรไม่เคยไปไกลห่างจากพระอภัยมณีดว้ ยสินสมุทรมีความรัก
พระอภัยมณีมากกว่านางพีเสื้อสมุทร เห็นพระอภัยนอนหลับอยู่
ก็หนีไปวิง่ เล่นและเห็นแผ่นหินพิงปิ ดปากถา้ไว้ จึงลองผลักด้วยกาลัง ก็พงั ออก
เห็นหาดทรายสวยระยิบเป็ นสีเงิน
เห็นทะเลกว้างและป่ าเขาทีไ่ม่เคยเห็นมาก่อน
ก็ออกวิง่ เล่นและว่ายน้าด้วยความมีเชื้อของผีเสื้อสมุทรก็ดาผุดดาว่ายได้ทง้ ัวัน
อย่างสนุกสนาน ไปพบเงือกเข้าก็แปลกใจ เห็นเป็ นครึง่ คนครึง่ ปลา
สินสมุทรถามเงือกฝ่ ายเงือกก็ไม่ตอบ สินสมุทรจึงจับไปให้พระอภัยมณี ดู
พอมาถึงถา้ก็รอ้ งหาพระอภัยมณี พระอภัยมณี ตน ้มาก็มองหาสินสมุทร
ื่ขึน
เห็นสินสมุทรเงือกมาก็ตกใจเพราะเห็นวิง่ เล่นอยูจ่ งึ ถามสินสมุทรว่าไปจับเงือก
มาจากไหน สินสมุทรก็เล่าให้พระอภัยมณีฟงั
พระอภัยมณีฟงั ก็ตกใจบอกสินสมุทรว่าถ้าแม่รก ู
้ ็
จะโกรธ
ด้วยเกรงว่าจะพาพ่อหนี เราจะพากันตายหมด
สินสมุทรหลังจากฟังทีพ ่ระอภัยมณีพูดก็นึกสงสัยจึงถามความจริงกับพ่อ
ตนว่าทาไมเป็ นเช่นนี้

ถอดคาประพันธ์ ย่อหน้าสุดท้ายหน้า ๓๗
พระอภัยมณีฟงั สินสมุทรพูดก็น้าตาไหล
แล้วก็เล่าความจริงให้สน ิสมุทรฟังว่าแม่ของเจ้าเป็ นผีเสื้อสมุทร
ไปจับตัวพ่อมาไว้ทถ ี่า้แล้วแม่ก็ให้กาเนิดสินสมุทรขึน ้มาจนอายุได้แปดขวบ
เจ้าไปเปิ ดประตูถา้แม่มาเห็นเข้าไม่รูจ้ ะอยูห ่รือตายเลยเราพ่อลูก
ถอดคาประพันธ์ ย่อหน้าแรกหน้า ๓๙
พอสินสมุทรรูค ้วามจริงว่าแม่เป็ นผูห
้ญิงทีม่ ี
รู ปร่างไม่สวย น่ าเกลียด
จึงร้องไห้เสียใจ
ถอดคาประพันธ์ ย่อหน้าสองหน้า ๓๙
ฝ่ ายเงือกน้าได้ฟงั ทีพ่ ระอภัยมณีพูดกับสินสมุทรก็เข้าใจเพราะว่าฟังภาษ
ามนุษย์รเู ้รือ
่งก็ออ
้นวอนขอความเห็นใจจากพระอภัยมณีดว้ ยความเจ็บปวดว่า
ไว้ชีวติ ข้าด้วย ลูกชายของท่านลากข้าขึน ้มาเนื้อตัวจะขาดออกเป็ นสองซีก
ลูกเต้าของข้าก็พลัดหลงกันไปหมด
เช่นเดียวกับท่านทีถ ่
ูกเขาลักพาตัวมาได้โปรดจงยกโทษให้ดว้ ย
ซึง่ ตอนนี้ปากถา้ถูกพังไปหมดแล้วให้ลูกชายของท่านนัน ้ยกหินมาปิ ดไว้ใหม่
ข้าเห็นว่าอีกนานกว่านางผีเสื้อสมุทรจะกลับมาข้าขออาสาเกลีย่ ทรายให้เป็ นเห
มือนเดิม และพวกพ้องของข้าทัง้ หมดจะขอรับใช้ทา่นตลอดไป

ถอดคาประพันธ์ ย่อหน้าสามหน้า ๓๙
พระอภัยมณีได้ฟงั เงือกพูดก็คด
ิสงสารแล้วบอกว่าเจ้านี่ชา่งรูจ้ กั เจรจา
งัน
้อยูค
่ยุ กันก่อนแล้วค่อยไป
ข้าต้องการหนีนางผีเสื้อสมุทรแต่ไม่รเู ้ลยว่าตอนนี้อยูท
่ไี่ หนท่านเงือกมีความชา
นาญทางช่วยแนะนาทีวา่ทาอย่างไรจึงจะหนีพน ้

ถอดคาประพันธ์ ย่อหน้าสีห
่น้า ๓๙ – ๔๐
 ฝ่ ายเงือกยกมือขึน้ ไหว้แล้วบอกพระอภัยมณี วา่มหาสมุทรนี้มีมาตัง้ นาน
แล้วเป็ นเขตแดนของผีเสื้อสมุทรตัง้ แต่ทางเหนือจนถึงภูเขา
ส่วนทางทิศใต้มีความยาวไปจรดถึงเกาะแก้วมังกร
หนทางไปเกาะแก้วใช้เวลาเจ็ดเดือน
ไปในกลางมหาสมุทรนี้ไม่มีบา้นเรือนเลยสักหลังแต่นานปี จะมีเรือสาเภาจากเมื
องลังกาจะผ่านมาสักลาหนึ่งพวกข้ารูด ้ด ีว้ ยแต่เดิมปู่ ย่าของข้าเป็ นมนุษย์
อายุของข้าก็หา้ร้อยแปดสิบปี กว่าๆแล้วจึงรูท ้ม
ี่าทีไ่ปของมหาสมุทรนี้
ถึงแม้จะหนีผเี สื้อสมุทรไปให้ไกลเท่าไหร่คงไม่พน ้เพราะหนทางยาวไกลมาก
แต่มีฤๅษี อยูต่ นหนึ่งอายุราวพันปี อยูท่ เี่ กาะแก้วพิสดาร
พวกชาวต่างชาติทเี่ รือแตกก็จะไปขอเป็ นลูกศิษย์กน ัมากมาย
เพราะว่าฤๅษี ตนนี้มีวช ิาอาคมแก่กล้าภูตผีปีศาจจึงไม่กล้าเข้าใกล้
ถ้าท่านจะคิดหนีไปอาศัยทีเ่กาะท่านฤๅษี คงจะไม่วา่อะไรเผือ่ เรือสาเภาผ่านมา
ท่านจะได้อาศัยกลับบ้านเมือง
แต่หนทางนัน ้ไกลนักอุปสรรคก็มากอยากบอกให้ทา่นรู ้
กาลังของข้าจะพาท่านหนีตอ ้งใช้เวลาเจ็ดวันจึงจะถึงเกาะแก้วพิสดาร
แต่นางผีเสื้อสมุทรมีกาลังมากใช้เวลาสามวันก็สามรถตามทันได้
ถ้าใช้อุบายให้นางผีเสื้อสมุทรไปอยูป ่ ่าแล้วพวกเราเดินทางไปล่วงหน้าก็คงจะห
นีทนั ขอให้พระอภัยมณีคด ิให้รอบคอบ
ถ้าคิดดีแล้วก็ให้ลูกชายไปตามทีห ่าดทรายจะได้มาฟังหนทางหนี

ถอดคาประพันธ์ ย่อหน้าแรกหน้า ๔๐
พระอภัยฟังก็รส ู้ก ้แล้วบอกเงือกว่าให้ทาตามอย่างทีไ่ด้ให้คา
ึสบายใจขึน
มั่นไว้ ซึง่ ลูกชายข้าทีท
่าผิดไปท่านอย่าโกรธเลย
พระอภัยมณีก็ส่งั ให้สน ิสมุทรไปปิ ดปากถ้าถา้ไว้อย่างเดิม
ขอขมาลาโทษในสิง่ ทีต ่นทาแล้วอุม
้จูงออกไปทีช่ ายหาด
พอพระอภัยมณีถงึ ปากถา้เห็นมหาสมุทรก็คด ิถึงน้องชายจนน้าตาไหล
จากนัน้ ก็ให้สน ิสมุทรปิ ดปากถา้ไว้เหมือนเดิม

ถอดคาประพันธ์ ย่อหน้าสองหน้า ๔๐ – ๔๑
ฝ่ ายผีเสื้อสมุทรหลังจากหาอาหารกินแล้วขึน ้จากน้า
ก็หาผลไม้ชนิดต่างๆแล้วกลับมายังถา้เห็นหินปิ ดอยูก ่
็กลายร่างเป็ นหญิงสวยแล้
วเข้ามาในถา้เห็นพระอภัยมณีกบ ัสินสมุทรอยูก
็
่ วางผลไม้ลง
พระอภัยมณีก็หยิบผลไม้กน ิกับสินสมุทรไปตามประสา
หลังจากนัน ้ทัง้ สามก็เข้านอนแต่นางผีเสื้อสาวก็คด ิหว่านล้อมล่อลวงพระอภัยแ
ต่ก็ไม่สาเร็จ
ถอดคาประพันธ์ ย่อหน้าแรกหน้า ๔๑
ฝ่ ายผีเสื้อน้าเมือ
่จะไกลจากพระอภัยมณีและผีเสื้อสมุทรก็นอนไม่หลับพ
ลิกตัวไปมามีแต่ความกังวลใจจนถึงเช้า
พอเผลอหลับก็ฝน ัว่าเทวดาทีร่ กั ษาเกาะมาพังถา้ของตนจนพังยับเยิน
เอาค้อนเหล็กขนาดใหญ่ทุบตนแทบขาดใจตาย
ควักลูกตาของนางแล้วก็เหาะหายไป นางผีเสื้อสมุทรกลัวจนตัวสั่น
สะดุง้ ตืน
่แล้วรีบไปหาพระอภัยมณีเล่าความตามทีฝ ่น
ัให้พระอภัยมณีฟงั ว่าไม่เ
คยฝันเช่นนี้มาก่อนให้พระอภัยมณีชว่ ยทานายว่าเป็ นฝันดีหรือฝันร้าย

ถอดคาประพันธ์ ย่อหน้าสองหน้า ๔๑
พระอภัยฟังแล้วก็นึกสิง่ ทีน ่างฝันร้ายก็เพราะจะคิดหนี
พอได้ชอ่ งทางพระอภัยมณีก็ใช้เล่ห์เหลีย่ มกับนางยักษ์ วา่เจ้าฝันร้ายมากตามตา
ราบอกไว้เทวดานัน ้คือปี ศาจ
จะมาเอาชีวติ เจ้าไปพีน่ ี่ใจหายมากและก็รส ู้ก
ึเสียใจว่าเราจะหมดวาสนากันแล้ว
แล้วก็อยากให้เราตายไปด้วยกัน พีจ่ ะลองไปอ้อนวอนขอชีวต ิน้อง
กลัวน้องของพีจ่ ะไม่ทาตามทีท ่า่นเทวดาบอก

ถอดคาประพันธ์ ย่อหน้าสามหน้า ๔๑
นางผีเสื้อเมือ
่ได้ฟงั พระอภัยมณีทานายจบก็รีบบอกให้พระภัยมณีชว่ ยนา
งด้วยถ้าให้นางทาสิง่ ใดนางจะไม่ขดั สักคา

ถอดคาประพันธ์ ย่อหน้าแรกหน้า ๔๒
พระอภัยมณีได้ฟงั ก็ดใี จทีเ่ป็ นไปตามทีต ่นคิด
จึงบอกว่านางยักษ์ วา่สิง่ ทีน ่
้องฝันมันเป็ นจริงตามตาราทีม
ี
่ มาแต่สมัยโบราณถ้า
ใครฝันแบบน้องจะต้องสิน ้ชีวต ิ
เพราะฉะนัน้ น้องต้องไปอยูค ่นเดียวทีต
ี
่ นเขาอดข้าวอดน้าสามวันแล้วเทวดาท่า
นจะบันดาลให้มีชีวต ิอยูต ่อ่ ไป

ถอดคาประพันธ์ ย่อหน้าสองหน้า ๔๒
.
หลังจากทีน
่างผีเสื้อสมุทรได้ฟงั ก็เชือ
่ในสิง่ ทีพ
่ระอภัยมณีพูดก็ตอบตกลง
ว่าจะไปจึงบอกให้พระอภัยมณีเลี้ยงดูสน ิสมุทรอยูใ่นถา้ให้ดอ ี
ีกสามวันตนจะกลั
บมาแล้วนางผีเสื้อสมุทรก็หน ัไปสอนสินสมุทรว่าอย่าดือ ้กับพ่อถ้าดือ
้แม่จะกลับ
มาตี

ถอดคาประพันธ์ ย่อหน้าสามหน้า ๔๒
 สินสมุทรสงสารแม่เพราะรูว้ า่พระอภัยมณีจะพาหนีสน
ิสมุทรจึงกราบลา
แม่
พระอภัยเห็นเช่นนัน
้จึงแกล้งห้ามสินสมุทรว่าอย่าตามแม่ไปเลยอยูฝ
ึกเป่ าปี่ ราก
่
ระบีก
่ระบองกับพ่อดีกว่า

ถอดคาประพันธ์ ย่อหน้าสีห่ น้า ๔๒

นางผีเสื้อในตอนแรกก็แปลกใจแต่เมือ
่เห็นพระอภัยมณีปลอบลูกชายก็ห
ายสงสัย ก็ออกเดินทางเข้าป่ า

ถอดคาประพันธ์ ย่อหน้าห้าหน้า ๔๒
่นึ่งก็หยิบปี่ เก็บของแล้วให้สน
ฝ่ ายพระอภัยมณี ปลอบขวัญสินสมุทรคูห ิส
มุทรเปิ ดปากถา้แล้วรีบเดินเลียบชายฝั่ง

ถอดคาประพันธ์ ย่อหน้าหกหน้า ๔๒
ฝ่ ายเงือกนึกถึงพระอภัยมณีพอพระอาทิตย์สง่ แสงพ่อเงือกก็ปลอบลูกเมีย
บอกว่าจะไปคอยพระอภัยมณีตามทีส ่ญ
ัญากันไว้
แล้วก็รีบออกเดินทางจากวังพอมาถึงก็พบพระอภัยมณีกบ ัสินสมุทรรออยูก
็
่ พาลู
้ฝั่งถวายบังคม
กเมียขึน

ถอดคาประพันธ์ ย่อหน้าเจ็ดหน้า ๔๒ – ๔๓
พระอภัยมณีเห็นนางเงือกน้อยทีด ่งู ามตา ใบหน้าคมขา ผิวพรรณเต่งตึง
แลดูสะอาดสะอ้านดังนางในวังหลวง คิดแล้วนึกเสียดาย
พระอภัยมณีจงึ พูดกับพ่อเงือกว่าสมกับสัจจะทีใ่ห้ไว้ตอนนี้เราได้ลวงนางผีเสื้อ
ไปอยูก
่ลางป่ าเขาแล้วก็ชว่ ยเมตตาพาเราไปส่งทีเ่กาะทีม ่ ี
ฤๅษี ทม
ี
ี่ วช
ิาแก่กล้าด้ว
ยแล้วระหว่างทางนัน้ สัตว์รา้ยทีอ
่ยูร่ ะหว่างทางจะทาอย่างไรดี

ถอดคาประพันธ์ ย่อหน้าแรกหน้า ๔๓
พ่อเงือกยกมือไหว้แล้วบอกพระอภัยมณี วา่ให้ขน ึ้ขีบ
่นบ่าข้า
ส่วนสินสมุทรให้ขเี่ มียข้า
ด้วยสินสมุทรมีเชื้อสายนางผีเสื้อสมุทรกลิน
่กายคล้ายแม่ก็จะไม่กล้ามีสตั ว์รา้ยตั
วใดมาทาร้ายได้

ถอดคาประพันธ์ ย่อหน้าสองหน้า ๔๓
พระอภัยมณี สอนสินสมุทรว่าก่อนจะขึน ้ขีบ
่นบ่านางเงือกให้รูจ้ กั ขอขมาล
าโทษก่อนแล้วนางเงือกก็พาทัง้ สองออกเดินทาง

ถอดคาประพันธ์ ย่อหน้าสามหน้า ๔๓ – ๔๔
 พระอภัยมณีระหว่างเดินทางกลางมหาสมุทรก็เห็นฝูงสัตว์ตา่งๆแหวกว่า
ยอย่างสนุกสนาน มองไปทางซ้ายเห็นมหาสมุทรทีไ่ม่มีวน ัสิน
้สุด
จะมองทางขวาก็เห็นกลุม ่ควันเต็มไปหมด มองเห็นพระอาทิตย์ทม ี่ ี
เมฆบดบัง
ฟังเสียงคลืน
่ทีซ
่ดั สาดก็ทาให้จต
ิใจว้าเหว่
พอจนถึงพลบค่าพระอภัยมณีก็บอกให้เงือกหาทีห ่ยุดพักเพราะเราหนีมาได้ไก
ลแล้วแล้วกลางวันพรุง่ นี้คอ่ ยออกเดินทางต่อ

ถอดคาประพันธ์ ย่อหน้าแรกหน้า ๔๔
พ่อเงือกกล่าวสอนพระอภัยมณีวา่ท่านอย่าประมาทไปถ้านางได้รค ู ้วามแ
ล้วอีกไม่นานนักนางยักษ์ จะตามมาทัน
ส่วนลูกตาของข้านัน ้ถ้าในยามค่าคืนจะมองเห็นชัดแจ่มแจ้ง
อีกร่างกายมีเรีย่ วแรงมากถ้าเป็ นตอนกลางวันตาข้าจะพล่ามัวมองไม่คอ ่ยเห็นท
างเราจึงต้องออกเดินทางในเวลากลางคืน หลังจากพ่อเงือกพูดจบก็เดินทางต่อ
พอถึงตอนเช้าทัง้ สองคนพ่อลูกก็หาผลไม้กน ิส่วนเงือกก็หากินกันตามประสา
แล้วก็รีบอกเดินทางต่อไป
ถอดคาประพันธ์ ย่อหน้าสองหน้า ๔๔
นางผีเสื้อสมุทรทีถ ่ ู
กหลอกไปนั่งหิวโซอยูท ่ภ
ู
ี่ เขาเพราะอยากรอดตาย
ตาม
ตาราทีเ่ขียนไว้ ต้องอดข้าวปลาอาหารเจียนชีวต ิแทบขาดดิน ้
หลังจากทาตามทีพ ่ระอภัยมณีบอกจนครบสามวันนางผีเสื้อสมุทรก็เดินโซซัดโ
ซเซกลับระหว่างทางก็เก็บผลไม้กน ิในใจก็คด ิถึงแต่ผวั
พอมาถึงหน้าปากถา้ก็เห็นปากถา้เปิ ดอยูก ่
็ตกใจรียวิง่ เข้าไปดูขา้งในห้องมองไ
ปก็ไม่เห็นใครเลย มองหาปี่ พระอภัยมณีก็ไม่เห็น
นางผีเสื้อสมุทรก็รใู ้นทันทีวา่ทัง้ สองคนนัน ้หนี
โมโหจัดทุบอกตัวเองร้องไห้ฟูมฟายบ่นราพึงราพันถึงลูกผัวตัวเอง
ว่าผัวจะรูไ้หมว่าเหมือนควักหัวใจน้องไปน้องร้อนรุม ่ดังโดนไฟแผดเผาช่างไ
ม่เห็นใจกันบ้างเลย
แปดปี ทีผ ่า่นมาทีเ่คยร่วมเรียงเคียงหมอนกันมาแล้วตอนนี้น้องจะอยูก ่บ

ัใครเสี
ยแรงทีเ่ฝ้ าทะนุถนอมแต่พีใ่จดากับน้องจริงๆ
แล้วนางก็หลับไปครูห ่นึ่งแล้วสะดุง้ ตืน ่ร้องเรียกหาลูกผัว
ด้วยความโกรธแค้นจึงทาให้เกิดแรงอาฆาตครุน ่คิดว่าใครกันจะเปิ ดปากถา้นี้ไ
ด้ยกั ษ์ หรือผี
ถึงไม่เกรงใจกันเลยสักนิดถ้าจับได้เมือ ่ไหร่จะหักคอกินให้เหมือนหมู
หลังจากราพึงราพันอยูค ่รูห่ นึ่งก็ออกจากถา้กระโดดลงมหาสมุทรดาผุดดาว่าย
หาผัวของตัวเจอแต่สตั ว์น้าก็จบ ักินเป็ นพันละวันแล้วก็ตะโกนร้องหาภูตผีปีศาจ
แล้วซักถามว่าพวกมึงอยูแ ่ถวนี้เห็นมนุษย์สองคนผ่านมาแถวนี้บา้งไหม

ถอดคาประพันธ์ ย่อหน้าแรกหน้า ๔๕
 ฝ่ ายพวกผีทอ ี่ยูท
่ศ
ิใต้จงึ บอกนางผีเสื้อไปว่าเห็นเงือกพามนุษย์ไปทางทิศ
ใต้ตง้ ัแต่เมือ
่วานนี้ขา้ว่าจะตามไปแต่ก็ตามไม่ได้ลูกยังเล็กนัก
แต่พวกนัน ้รีบร้อนทีจ่ ะเดินทางมาก

ถอดคาประพันธ์ ย่อหน้าสองหน้า ๔๕
หลังจากทีน
่างยักษ์ ได้ยน
ิก็โกรธมาก
ออกลุยไปในมหาสมุทรด้วยความโกรธแค้น ทาลายทุกอย่างทีข
่วางหน้า
และรีบไปตามหาโดยไม่หยุดยัง้

ถอดคาประพันธ์ ย่อหน้าสามหน้า ๔๕
ฝ่ ายพระอภัยมณีกบ ันางเงือกทีห
่นีมาได้ถงึ ห้าคืนได้ยน
ิเสียงสนั่นหวั่นไห
วทางด้านหลัง พระอภัยมณีจงึ ถามนางเงือกว่า เสียงอะไรดังสนั่นหวั่นไหว
พายุก็ไม่มี คลืน
่ก็ไม่มี

ถอดคาประพันธ์ ย่อหน้าแรกหน้า ๔๖
ฝ่ ายนางเงือกได้ยน ิทีพ
่ระอภัยมณีถามก็รอ ู
้ยูแ
่ก่ใจว่า มันคือ
อิทธิฤทธิข์ องนางผีเสื้อสมุทรทีก่ าลังจะตามมา ครัง้ นี้อาจจะไม่มีชีวต ิรอดแน่
(นางเงือกคิด) จึงบอกพระอภัยมณีวา่เสียงทีท ่า่นได้ยน ิคือ
นางยักษ์ กาลังตามมา ถ้าหนีไม่ทน ัคงตายกันในวันนี้

ถอดคาประพันธ์ ย่อหน้าสองหน้า ๔๖
พระอภัยมณีได้ยน ิเข้าก็รส ู้ก
ึเสียใจ
แต่ดว้ ยความเป็ นกษัตริย์ก็จะสูถ ้งึ จะตายเป็ นผีก็ยอม จึงบอกนางเงือกว่า
ส่งข้าแค่นี้พอพวกท่านจงหนีไปเถิด พระอภัยมณีบอกสินสมุทรว่า
ตัวพ่อขอตายอยูท ่น
ี้แล้วก็หน ัไปสั่งเสียสินสมุทร
ี่

ถอดคาประพันธ์ ย่อหน้าสามหน้า ๔๖
สินสมุทรได้ฟงั ทีพ
่ระอภัยมณีพูดก็หวั เราะแล้วบอกกับพระอภัยมณีวา่
ให้พอ ่ไปก่อนเถอะ แล้วข้าจะห้ามแม่ไว้เอง และจะตามพ่อไปห่างๆ
พูดแล้วก็กระโจนลงน้า พระอภัยมณีพูดก็ไม่ฟงั
เทีย่ วไล่ขปี่ ลาแล้วลอยคออยูใ่นมหาสมุทร

ถอดคาประพันธ์ ย่อหน้าสีห
่น้า ๔๖
 ฝ่ ายผีเสื้อสมุทรตามไม่หยุดหย่อน
แม้กาลังจะน้อยแต่ก็ไม่ลดละความพยายาม
ว่ายมาถึงสามวันสามคืนก็เห็นลอยคออยูไ่กลๆก็รีบเร่งเพือ
่ให้ทน
ั

ถอดคาประพันธ์ ย่อหน้าห้าหน้า ๔๖
ฝ่ ายพ่อเงือกเมือ
่สิน
้สุดกาลัง
เมือ
่จะหยุดพักก็กลัวนางยักษ์ จะไล่ทน ัจึงบอกเงือกสาวว่า
คราวนี้พอ ่คงจะต้องตายให้เจ้าช่วยพาพระอภัยมณีไปให้พน ้
นางเงือกสาวก็ทาตามทีพ ่อ่ สั่ง แบกพระอภัยมณีแล้วก็วา่ยไปในมหาสมุทร

ถอดคาประพันธ์ ย่อหน้าหกหน้า ๔๖
ฝ่ ายสินสมุทรเห็นหน้าแม่แล้วแปลกใจ
เพราะเคยเห็นแต่แม่ตอนแปลงกาย จึงสงสัยร้องถามตามประสาเด็กว่า
นี้สตั ว์บกหรือสัตว์น้า ทีว่ า่ยตามมา จะเล่นท่าอะไรอยากจะรู ้

ถอดคาประพันธ์ ย่อหน้าแรกหน้า ๔๗
ฝ่ ายนางผีเสื้อสมุทรได้ยน ิสินสมุทรพูดก็น้อยใจ ในใจก็เป็ นห่วงแต่ผวั
แลดูชะเง้อหาก็ไม่เห็นแล้วนางยักก็บอกสินสมุทรว่า นี่ไม่ใช่ยกั ษ์ มารนะลูก
นี่คอื แม่ของเจ้า เมือ่ อยูใ่นถา้แม่ไม่ได้แปลงกาย
เมือ
่ออกเดินทางจึงต้องแปลงกายตนเอง รูปร่างจึงผิดไปจากเดิม ไหนพ่อเจ้าล่ะ
แม่ไม่เห็นเลย อย่ามัวแต่เล่นน้าอยูก ่ลับไปอยูใ่นถา้เถอะ จากมาตัง้ หกวัน
ขอแม่อุม ้สักหน่ อยได้ไหม

ถอดคาประพันธ์ ย่อหน้าสองหน้า ๔๗
เมือ
่สินสมุทรได้ฟงั เสียงก็รวู ้า่เป็ นแม่แต่รูปร่างน่ าสมเพชไม่มีราศี
เพราะเช่นนี้เอง พ่อถึงอยากหนี พูดจาก็หยาบคาย
สินสมุทรจึงคิดว่าจะพูดถ่วงเวลาเอาไว้
ถ้าเป็ นแม่จริงจงเมตตากรุณาอย่ามุง่ หมายจะเอาชีวต ิพ่อเลยเพราะพ่อทนทุกข์
ทรมานมากตอนอยูก ่บ
ัแม่ทง้ ัๆทีพ
่อ่ เคยสุขสบาย
ลูกขอเวลาหนึ่งปี ไปพบปู่ ย่าและหลังจากนัน ้จะพาพ่อกลับมาหาแม่

ถอดคาประพันธ์ ย่อหน้าสามหน้า ๔๗
นางผีเสื้อสมุทรไม่เชือ ่คิดว่าสินสมุทรโกหกแกล้งหลอกลวงตน
นางยักษ์ พูดว่าถ้ารูต
้ง้ ัแต่แรกก็จะไม่เทีย่ วตามหาและจะไม่โกรธเลยแม้แต่น้อย
พ่อจะไปไหนแม่ก็จะไปส่ง ไหนล่ะสินสมุทร พ่ออยูไ่หน แม่ขอคุยกับพ่อหน่ อย
จากนัน
้จะไปไหนก็ไป
ถอดคาประพันธ์ ย่อหน้าแรกหน้า ๔๘
สินสมุทรบอกแม่วา่ท่านกลับไปอยูใ่นถา้ให้สุขสบายเถิด ข้าบอกพ่อ
พ่อก็ไม่ออกมาหรอกเพราะว่าพ่อกลัวแม่มาก แม่อย่าทรมานพ่อเลย
อีกไม่นานพ่อคงจะกลับไป

ถอดคาประพันธ์ ย่อหน้าสองหน้า ๔๘
นางยักษ์ โกรธมากราวกับไฟไหม้ผวิ หนังทีส
่น
ิสมุทรหลอกตน
จะจับตัวพาไปหาพ่อและก็หกั คอกิน นางยักษ์ โกรธมากจึงไล่ตีสน
ิสมุทร
สินสมุทรก็หลอกล่อให้แม่ไล่ตต
ีนเองกลับไปทางเดิมแล้วสินสมุทรก็ดาหายลงไ
ปในน้า

ถอดคาประพันธ์ ย่อหน้าสามหน้า ๔๘
ฝ่ ายผีเสื้อก็คดิ ว่าสินสมุทรดาน้าหนีขน ้ึไปบนภูเขาด้วยคิดว่าพาพระอภัย
มณีไปซ่อน นางยักษ์ ยงิ่ หาก็ยงิ่ โกรธ ทุบก้อนศิลา ทุบภูเขาพัง ก็ยงั ไม่เจอ
แล้วนางยังจึงลุกขึน ้ยืนโยกภูเขาจนสนั่นหวั่นไหว
ร้องเรียกหาก็ไม่พบจนถึงดึกดืน ่คาคืนจนรูว้ า่สินสมุทรโกหก
นางยักจึงร่ายเวทมนทาพิธีเปิ ดตาตนเองก็รวู ้า่พระอภัยมณีได้หนีไปไกลแล้ว

ถอดคาประพันธ์ ย่อหน้าแรกหน้า ๔๙
สินสมุทรได้วา่ยน้ามาทัง้ คืนจนถึงเช้าได้เห็นเงือกตายายทีอ
่อ
่นกาลังลงจึ
งบอกว่าให้รีบหนีไปก่อนเพราะนางยักษ์ ไล่มาใกล้แล้ว
หลังจากทีน่ างยักษ์ มาถึงจึงบอกให้สน ิสมุทรหลบ แม่จะฆ่ามัน
นางยักษ์ จงึ ตะคอกถามเงือกว่า ทาไมมึงพรากผัวจากกูไป
แล้วตอนนี้พระอภัยมณีอยูท ่ไี่ หน ถ้าไม่บอกจะควักตาออกมากิน

ถอดคาประพันธ์ ย่อหน้าสองหน้า ๔๙
เงือกตายายคิดว่าวันนี้ ไม่มีทางรอดตายจึงบอกนางยักษ์ ดว้ ยกลอุบายว่า
พระอภัยมณีอยูบ
่นเขา ข้าจะพาไปจับ ถ้าข้าผิดคาสัญญา ข้ายอมตาย

ถอดคาประพันธ์ ย่อหน้าสามหน้า ๔๙
นางผีเสื้อเชือ
่ในสิง่ ทีเ่งือกพูด
เงือกก็เลยพูดพร่าราพันหลอกนางผีเสื้อได้จนถึงครึง่ วัน
นางยักษ์ รท
ู้น
ัจึงบอกว่า มึงตอแหล แกล้งจะให้กูหา่งผัว นางยักษ์ จงึ โมโหมาก
หักขาหักแขน จับเคี้ยวกินทัง้ คูแ ่ล้วออกเดินทางตามเดิม

ถอดคาประพันธ์ ย่อหน้าสีห
่น้า ๔๙
 ฝ่ ายสินสมุทรว่ายน้าตามพระอภัยมณีทน ัแล้วจึงเล่าความจริงให้พระอภัย
มณีฟงั พระอภัยมณีฟงั แล้วเกิดความสบายใจ
พระอภัยมณีเห็นเขาขวางอยูก ่ลางน้าจึงถามนางเงือกว่า
นัน
้เกาะอะไรตรงหน้าเรา

ถอดคาประพันธ์ ย่อหน้าห้าหน้า ๔๙
นางเงือกบอกว่านัน
้คือเกาะแก้วพิสดาร พระอภัยมณีฟงั แล้วก็รูส้ ก
ึดี
คิดว่าเรารอดตายแล้ว พระอภัยมณีบอกสินสมุทรว่า ทางนู้นคือกุฏพ ิระฤาษี
สินสมุทรเห็นก็ทาท่าคานับ

ถอดคาประพันธ์ ย่อหน้าแรกหน้า ๕๐
ฝ่ ายฤาษี ทอ ี่ยูบ
่นภูเขากับพวกเรือแตกทัง้ หลายเป็ นร้อยคนทีค่ อยปรนนิบ ั
ติฤาษี ช่วงบ่ายเสียงคลืน ่ดังมากหน้าภูเขา ฤาษี จงึ จับยามสามตา
วันนี้จะมีชายทีม ่
ียศถาบรรดาศักดิม ์าหาและมีผเี สื้อสมุทรตามมา
ข้าจะออกไปดูทช ี่ายหาด และไล่ให้นางผีเสื้อสมุทรกลับไป พอพูดจบ
ฤาษี ก็คว้าไม้เท้าไปกับลูกศิษย์ทช ี่ายหาด
เห็นมนุษย์อยูไ่กลๆพร้อมผีเสื้อสมุทรทีค ่อยติดตามมา

ถอดคาประพันธ์ ย่อหน้าสองหน้า ๕๐
พระอภัยมณีเห็นผีเสื้อสมุทรก็เกิดความกลัว
ผีเสื้อสมุทรกระโจนเข้าใส่พระอภัยมณี แต่ก็จบ ัไม่ถูก
ฤาษี ออกมายืนหน้าพระอภัยมณี ผีเสื้อสมุทรกลัวจนตัวสั่น
พระอภัยมณีกบ ัสินสมุทรช่วยกันลากนางเงือกขึน ้มาบนฝั่งแล้วกราบขอให้พระ
ฤาษี ชว่ ย

ถอดคาประพันธ์ ย่อหน้าสามหน้า ๕๐
ฤามีจต
ิเมตตาสงสาร ท่านหนีตายมาหาเรา
เราก็จะช่วยท่านด้วยความเมตตา แต่ไม่รูว้ า่เรือ
่งราวเป็ นมาอย่างไร
พระอภัยได้ฟงั เรือ
่งราวทีฤ
่าษี จึงเล่าความจริงให้ฤาษี ฟงั
แล้วขอร้องให้พระฤาษี ชว่ ย และจะขอรับใช้พระฤาษี ตลอดไป

ถอดคาประพันธ์ ย่อหน้าสีห่ น้า ๕๐- ๕๑

พระฤาษี พูดว่า จงพักให้สบายเถิด
ผีสางนางยักษ์ ถูกทรายก็ขาดใจตายเพราะว่าข้าได้ทาพิธีลงเลขเสกของเอาไว้
พวกมันไม่สามารถทาอะไรเจ้าได้ เจ้าอย่ากลัวไปเลย

ถอดคาประพันธ์ ย่อหน้าแรกหน้า ๕๑
 นางผีเสื้อสมุทรพูดกับพระอภัยมณีวา่
ทาไมไปนั่งหลบอยูด ่า้นหลังเล่าออกมาหาเมียเถอะ
คนเคยร่วมเรียงเคียงหมอนกันจนมีลูกมีเต้าแล้วอยูด ่
ีๆ
ก็จะมาจากกันไปน้องเสียใจนักพีพ ่ระอภัยมณีไปไหนน้องก็จะไปด้วยอย่าตัดร
อนความรักของน้องเลย

ถอดคาประพันธ์ ย่อหน้าสองหน้า ๕๒
พระอภัยมณีได้ยน ิก็อดน้าตาไหลไม่ได้แล้วบอกกับผีเสื้อสมุทรว่าน้องไ
ม่เคยเห็นใจพีเ่ลยพีค ่ด
ิถึงพีน่ ้
องของพีจ่ ากกันมาตัง้ นานไม่เคยส่งข่าวคราวให้รู ้
เลยว่าเป็ นตายร้ายดีอย่างไร พีจ่ งึ หนีออกมาทาให้น้องโกรธยกโทษให้พีเ่ถิดนะ
ถ้าพีพ ่าน้องไปพบญาติพีน ่
้องพีไ่ด้พีพ
่าไปแล้วแต่นี่เราต่างกันน้องเป็ นชาติยกั
ษ์ พีเ่ป็ นมนุษย์เราจึงไปด้วยกันไม่ได้ น้องกลับไปอยูท ่ข
ี่องน้อง รักษาศีล
เลิกข้าสัตว์ตดั ชีวติ น้องตายไปจะได้ไปอยูบ ่นสวรรค์
ถ้าชาติหน้าหน้าเจอกันก็อย่าให้แคล้วคลาดกัน
ส่วนลูกพีจ่ ะเอาไปเลี้ยงดูเองน้องอย่าได้โกรธไปเลย

ถอดคาประพันธ์ ย่อหน้าสามหน้า ๕๒
ผีเสื้อน้าพูดกับพระอภัยมณีวา่ถ้าพีก
่บ
ัลูกทิง้ น้องๆจะอยูไ่ด้อย่างไรกัน
ถ้าอย่างนัน้ น้องไม่ขออยูข
่อตายดีกว่า พีพ่ ระอภัยมณีลงมาหาน้อง
น้องจะให้มนตร์วเิ ศษกับพี่ แล้วพีพ
่าลูกมาด้วยน้องจะขอลาลูกรักอีกสักครัง้

ถอดคาประพันธ์ ย่อหน้าแรกหน้า ๕๓
สินสมุทรเห็นหน้าแม่แล้วน้าตาไหลจึงบอกกับแม่วา่ลูกไม่กล้าเข้าไปใกล้
แม่ลูกกลัว เมือ ่วานนี้แม่ตข
ีา้จนข้าระบมไปทัง้ ตัวเหมือนกระดูกจะหัก
ลูกรูว้ า่แม่รกั ลูกมากและลูกไม่เคยลืมบุญคุณเลย
ถึงลูกจะจากแม่ไปลูกก็ยงั คิดถึงแม่เหมือนเดิม
ถ้าลูกทาธุระเสร็จลูกจะกลับมาหาแม่ แม่อย่าโมโห
ลูกอยากให้แม่กลับไปอยูใ่นถา้ให้สบายใจเถอะ

ถอดคาประพันธ์ ย่อหน้าสองหน้า ๕๓
ฝ่ ายฤๅษี ก็เทศนาสอนนางยักษ์ วา่อย่าจองเวรจองกรรมลูกผัวเลยทีเ่กิดเรื่
องวุน
่วายทัง้ หมดนี้ก็เป็ นเพราะเคราะห์กรรมทัง้ นัน้ ทีพ
่วกเจ้าไม่ได้ครองรักกัน
ก็เพราะทาบุญร่วมกันมาเท่านี้อย่าคิดโกรธแค้นกันเลยเมือ ่ตายไปจะไม่ดแี ก่ตวั
ึ้สวรรค์
เอง แต่ถา้ยับยัง้ ชั่งใจได้ตายไปก็จะได้ขน

ถอดคาประพันธ์ ย่อหน้าสามหน้า ๕๓
 นางผีเสื้อสมุทรโกรธมากด่าฤๅษี วา่ทาเป็ นนักบวชถือศีล
เขาคุยกันพ่อแม่ลูก ดันมายุง่ เรือ
่งชาวบ้าน หากไม่ได้ผวั กูคืนกูจะราวีไม่เลิก
แล้วผีเสื้อหันไปหานางเงือกแล้วพูดว่า อีนางเงือกสอพลอตอแหล
ทาเป็ นทาท่าน่ าสงสารกับผัวชาวบ้านพ่อกับแม่กูกน ิเข้าไปในท้องเรียบร้อยแล้ว
แล้วก็ขคู่ ารามทาตาโต

ถอดคาประพันธ์ ย่อหน้าสีห ่น้า ๕๓

ฝ่ ายฤๅษี ชี้หน้าด่านางผีเสื้อสมุทรว่า
หน่ อยแน่ ยงั ไม่ทาวุน่ วายอีตายโหงเพราะว่าหวงผัวทาโหวกเหวกโวยวายแล้วม
าว่ากูมงึ ก็จะตกนรกเอง
ดูสาระรูปตัวเองนมก็ยานปากก็เปราะผัวเอ็งเลยทนเอ็งไม่ได้เลยต้องหนีมาอาศั
ยอยูบ่ นเกาะของกูนี่ไง ยังจะมาหาว่ากูรเู ้ห็นเป็ นใจ
ฤๅษี โกรธมากจึงหยิบทรายขึน ้มาลงคาถาปาใส่นางผีเสื้อสมุทร
นางผีเสื้อสมุทรโดนทรายเสกกลัวจนตัวสั่นแล้วรีบว่ายน้าหนีไป