MÔ HÌNH VÀ CON ĐƯỜNG ĐI LÊN CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở VIỆT NAM

MÔ HÌNH CHỦ NGHĨA XÃ HỘI

VIỆT NAM - NHỮNG BlỂư HIẸN
ĐẶC TRƯNG TRONG KINH TẾ,
CHÍNH TRỊ, VĂN HÓA VÀ XÃ HỘI
PGS, TS NGÔ TUẤN NGHĨA
Học viện Chỉnh trị quốc gia Hồ Chí Minh

♦ Tóm tăt: Độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội là mục tiêu xuyên suốt trong tiến trình
cách mạng Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng. Trong quả trình hiện thực hóa con đường đó,
những giá trị mang tính câu trúc vê mô hình chủ nghĩa xã hội Việt Nam cũng dần trở nên rõ nét
hơn. Đó là một mô hình phản ánh đặc trưng, trình độ phát triển và hoàn cảnh lịch sử cụ thể do
nhân dãn, vì nhân dân Việt Nam lựa chọn và kiến tạo nên. Bài viết tập trung làm rõ những đặc
trưng của chủ nghĩa xã hội Việt Nam được nhận diện ở các phương diện cốt lõi: kinh tế, chỉnh trị,
văn hóa và xã hội.
♦ Từ khóa: Mô hình chủ nghĩa xã hội; Kinh tể; Chính trị; Văn hóa; Xã hội.

1. Thực tiễn vận động của xã hội cho thấy, lịch
sử phát triển của nhân loại là một dòng chảy
không ngừng. Những thời đại lịch sử sau luôn có
xu hướng văn minh và tiến bộ hom thời đại trước
đó. Mặc dù có thể có những khúc quanh co, thậm
chí, có những thòi điểm thụt lùi, song xu hướng
lịch sử vẫn cứ tiến lên và văn minh hơn.
Trong dòng chảy lịch sử đó, việc lựa chọn
con đường và cách thức phát triển của mỗi quốc
gia được quy định bởi hoàn cảnh cụ thể, khách
quan của quốc gia đó trong sự liên hệ với sự phát
trien theo chiều hướng tiến bộ cùa lịch sử. Với
Việt Nam, độc lập dân tộc gắn liền với chủ
nghĩa xã hội (CNXH) là con đường duy nhất
đúng để phát triển theo xu hướng của lịch sử loài
người. Thực tế phát triển của chúng ta đang xác
thực giá trị đúng đắn đó. “Những thành tựu to
lớn, có ý nghĩa lịch sử”1, không chỉ tự chúng ta
công nhận mà là sự ghi nhận của cộng đồng
quôc tê vê con đường và những giá trị cốt lõi
trong mô hình phát triển của Việt Nam.
Trong Cương lĩnh năm 2011, Đảng ta khẳng
định, xã hội xã hội chủ nghĩa (XHCN) mà nhân
dân Việt Nam xây dựng là một xã hội được biểu
hiện ở những giá trị cốt lõi: “Dân giàu, nước
mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh; do nhân
dân làm chủ; có nền kinh tế phát triển cao dựa
trên lực lượng sản xuất hiện đại và quan hệ sản
xuất tiến bộ phù hợp; có nền văn hóa tiên tiến,
đậm đà bản sắc dân tộc; con người có cuộc sống

26 CHỦ NGHĨA XÃ HỘI - LÝ LUẬN VÀ THỰC TIÉN, số 4 (14) 2021

 MÔ HÌNH VÀ CON ĐƯỜNG ĐI LÊN CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở VIỆT NAM
ấm no, tự do, hạnh phúc, có điều kiện phát triến
toàn diện; các dân tộc trong cộng đồng Việt
Nam bình đẳng, đoàn kết, tôn trọng và giúp nhau
cùng phát triển; có Nhà nước pháp quyền xã hội
chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân
dân do Đảng Cộng sản lãnh đạo; có quan hệ hữu
nghị và hợp tác với các nước trên thế giới”2.
Đây là một hệ thống các giá trị côt lõi định
hình xã hội XHCN Việt Nam. Những giá trị đó
cũng chính là khát vọng mà nhân dân Việt Nam
mong muốn đạt được, đồng thời, cũng phản ánh
sự phù hợp với khát vọng cùa nhân loại đang
hướng tới.
Xa hội XHCN mà nhân dân ta xây dựng là
một xã hội do nhân dân làm chủ. Đây là đặc
trưng có ý nghĩa bao trùm, thể hiện cô đọng giá
trị cốt lõi của chủ nghĩa Mác - Lênin vê mục tiêu
cách mạng của những người cộng sản là đưa
nhân dân lao động trở thành chủ thể, làm chủ
vận mệnh lịch sử của mình. Tinh thân đó cũng
đồng thời được phản ánh trong tư tưởng Hồ Chí
Minh rằng: “Bao nhiêu lợi ích đều vì dán. Bao
nhiêu quyền hạn đều của dân. Công việc đối
mới, xây dựng là trách nhiệm cùa dân. Sự nghiệp
kháng chiến, kiến quốc là công việc của dãn.
Chính quyền từ xã đến Chính phủ trung ương do
dân cử ra. Đoàn thể từ Trung ương đến xã do dân
tổ chức nên. Nói tóm lại, quyền hành và lực lượng
đều ở noi dân”3.
Quan sát trên phạm vi quốc tế, mỗi quốc gia
đều có giai cấp nhât định làm chủ đât nước của
họ. Đối với Việt Nam, trong xã hội XHCN của
mình, chủ thể duy nhất làm chủ chính là nhân
dân. Đây là giá trị cốt lõi, bao trùm, chi phối các
thành tố giá trị khác và cũng là điểm căn bản
phản ánh đặc trưng CNXH Việt Nam.
Hệ giá trị phản ánh mô hình xã hội XHCN nêu
trên là hệ thống mở, phản ánh quá trình phát triên
theo chiều hướng tiến bộ của Việt Nam dưới sự
lãnh đạo của Đảng. Với tinh thân ây, xã hội
XHCN mà nhân dân ta xây dựng là một xã hội
CHỦ NGHĨA XÃ HỘI - LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN, số 4 (14) 2021 27
hướng tới hệ giá trị thống nhất biện chứng: dân
giàu, nước mạnh, dãn chủ, công bằng, văn minh.
Xét trong suốt chiều dài lịch sử loài người,
những giá trị cốt lõi về dân giàu, nước mạnh, dân
chủ, công bằng, văn minh luôn là khát vọng chung
mà mọi quốc gia đều hướng tới. Tuy vậy, lịch sử
thế giới hiện nay đang cho thấy: có quốc gia dân
đã giàu song nước không mạnh; có quốc gia giàu
mạnh song chưa hẳn đã dân chủ, công băng, văn
minh. Do đó, phấn đấu vì mục tiêu dân giàu, nước
mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, lấy sự phát
triển vì con người và giải phóng con người làm hệ
giá trị phản ánh khát vọng và phù hợp với xu
hướng phát triển chung của nhân loại.
Với nghĩa như vậy, những giá trị cốt lõi về
một xã hội mà nhân dân Việt Nam xây dựng
dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam
phản ánh xu hướng phát triển của lịch sử và
phù hợp tự nhiên với xu hướng phát triển tiến
bộ của lịch sử nhân loại. Đó cũng là con đường
đúng đắn định hướng cho sự phát triên của
Việt Nam. Một con đường phát triển vừa phản
ánh khát vọng của toàn thể nhân dân, vừa phù
hợp với xu hướng phát triển của loài người.
Con đường đó chắc chắn sẽ đi đến thắng lợi và
thành công.
2. Trên nền tảng hệ giá trị cốt lõi, quá trình
hiện thực hóa xã hội XHCN Việt Nạm càn được
quan sát cụ thể hơn trên nhiều chiều cạnh biện
chứng trong một chỉnh thể thông nhât.
về biểu hiện đặc trưng trong lĩnh vực kinh tê.
Phát triển kinh tế thị trường định hướng XHCN
là phương thức để hiện thực hóa xã hội XHCN
ở Việt Nam. Nền kinh tế thị trường định hướng
XHCN là một kiểu hình nền kinh tế thị trường
phản ánh điều kiện, hoàn cảnh lịch sử cụ thể và
con đường phát triển của Việt Nam. Lịch sử phát
triển kinh tế thị trường trên thế giới cho thấy, cơ
chế thị trường là kết quả của quá trình lịch sử
nhân loại. Cơ chế thị trường không phải là sản
phẩm riêng có của một quốc gia hay một nhóm
 MÔ HÌNH VÀ CON ĐƯỜNG ĐI LÊN CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở VIỆT NAM
quốc gia nào đó. Tuy nhiên, cơ chế thị trường
được vận hành trong một nền kinh tế thị trường
nhât định lại phản ánh đặc thù lịch sử, hoàn cảnh
cụ thể của quốc gia ấy.
Con đường phát triển của Việt Nam là độc
lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội. Nhưng
như thê không có nghĩa Việt Nam đã là một
quôc gia XHCN hoàn thiện. Việt Nam đang phát
triển theo định hướng XHCN. Mà xã hội XHCN
như trên đã chỉ ra với một hệ giá trị biện chứng
thông nhât. Cho nên, kinh tể thị trường ở Việt
Nam cũng phải mang đặc trưng của nền kinh tế
thị trường phản ánh con đường phát triển của
Việt Nam. Đó là nền kinh tế thị trường định
hướng XHCN. Đây là một kiểu nền kinh tế thị
trường vừa có những đặc trưng chung, phổ biến
không thể thiếu trong mọi nền kinh té thị trường,
song đông thời, cũng có những đặc trưng riêng,
phản ánh những đặc điểm cụ thể của Việt Nam.
Như vậy, kinh tế thị trường định hướng XHCN
là một kiêu hình kinh tế thị trường bổ sung vào
hệ thông các kiểu hình kinh tế thị trường đa dạng
trên thế giới.
về mặt lý luận, việc khái quát những đường
nét lớn của một nền kinh tể thị trường, cần căn
cứ trên những tiêu chí của nó như: Nền tảng tư
tưởng, lý luận, lý thuyết cho sự phát triển nó;
Nền tảng kinh tế biểu hiện cô đọng ở chế độ sở
hữu và mục đích của ché độ sở hữu trong nền
kinh tế đó; Bàn chất và vai trò của nhà nước
trong nền kinh tế đó; Vai trò của thị trường trong
việc điều tiết và phân bổ nguồn lực của nền kinh
tế đó. Nếu xét theo những nét lớn này, thế giới
đang cho thấy có hàng trăm kiểu nền kinh tế thị
trường ứng với hàng trăm quốc gia khác nhau.
Không có một nền kinh tế thị trường nào thuần
nhất, dập khuôn của một nền kinh tế thị trường
của quôc gia khác. Mặc dù giữa các quốc gia đó
có nhiều điểm tương đồng, thậm chí cùng trình
độ phát triển thì nền kinh tế thị trường của các
quốc gia đó cũng không hoàn toàn đồng nhất.
28 CHỦ NGHĨA XÃ HỘI - LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN, số 4 (14) 2021
Với những nét lớn đó, có thể thấy, nền kinh
tê thị trường định hướng XHCN ở Việt Nam
phản ánh những đặc trưng khái quát gồm:
Nền tảng tư tưởng của các chủ thể tham gia
vận hành nền kinh tế thị trường định hướng
XHCN là chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh. Với hệ giá trị hướng tới giải phóng
con người, thừa nhận mọi quyền lực thuộc về
nhân dân, phát triển xã hội vì mục đích hướng
đên con người, do con người và vì con người;
chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh
là kim chỉ nam cho các hành động xây dựng,
hoạch định chính sách cũng như thực hành sản
xuất kinh doanh. Trên nền tảng tư tưởng này,
các chủ thê kinh doanh và quản lý, vừa tuân thủ
các quy luật khách quan của nền kinh tế thị
trường, vừa đồng thời hướng đến hiện thực hóa
hệ giá trị dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công
băng, văn minh. Đây là đặc trưng của nền kinh
tế thị trường định hướng XHCN phân biệt với
các nền kinh tế thị trường khác vốn rất đa dạng
trên thế giới.
Nền kinh tế thị trường định hướng XHCN
ở Ỵiệt Nam có nhiều hình thức sở hữu, thành
phần kinh tế. Mọi nguồn lực, tiềm lực, tiềm
năng và lợi ích của các nguồn lực đó là của
nhân dân và do nhân dân quyết định. Đây là
nguyên tăc định hướng trong phát triển kinh tế
thị trường ở Việt Nam. Mặc dù sở hữu có vai
trò quyết định trong quan hệ sản xuất và trao
đôi. Song, sở hữu tự thân nó không đem lại lợi
ích. Lợi ích từ đối tượng sở hữu được phát huy
thông qua quá trình quản lý, phân phối, trao
đôi. Do đó, đê khai thác được lợi ích từ các
nguồn lực, các tiềm lực, tiềm năng và lợi thế
của nền kinh tế, cần thông qua vai trò của thể
chê quản lý, phân phối. Thể chế quản lý này
cũng cân phải thực hiện nguyên tắc của dân,
do dân và vì dân. Với nghĩa như vậy, đặc trưng
vê sở hữu được biểu hiện tập trung ở cách thức
khai thác lợi ích và sử dụng, phân bổ lợi ích.
 MÔ HÌNH VÀ CON ĐƯỜNG ĐI LÊN CHÙ NGHĨA XÃ HỘI Ở VIỆT NAM
Chính điểm này phản ánh sự khác nhau về chế
độ kinh tế giữa các nền kinh tế thị trường. Với
nền kinh tế thị trường định hướng XHCN, bao
nhiêu lợi ích là của dân, do dân và vì dân. Đây
là điểm phân biệt kinh tế thị trường định
hướng XHCN Việt Nam với các nền kinh tế
thị trường khác trên thế giới.
Cũng như mọi nền kinh tế thị trường trên thế
giới, nền kinh tế thị trường định hướng XHCN
Việt Nam có sự kết họp giữa vai trò quản lý của
Nhà nước với sự vận động khách quan của các
quy luật thị trường. Xét về bản chất, Nhà nước
XHCN Việt Nam mang bản chất của giai cấp
công nhân, nhà nước dân chủ, của dân, do dân,
vì dân. Do đó, vai trò của Nhà nước trong điều
tiết nền kinh tế thị trường vừa tuân thủ các
nguyên tắc khách quan của nền kinh tể thị
trường, vừa đảm bảo định hướng hoạt động của
các chủ thể trong toàn xã hội hướng tới hiện thực
hóa mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ,
công bằng, văn minh.
về biếu hiện đặc trưng trong chính trị. Chế
độ chính trị của Việt Nam là chế độ chính trị dân
chủ, của dân, do dân, vì dân. Đó là chế độ chính
trị do nhân dân làm chủ. Quyền lực là thống nhất
của nhân dân. Nhân dân quyết định việc phân
công và phối hợp giữa các thành tố cấu thành
nhà nước. Không thực hiện tam quyền phân lập.
Nen tảng tư tưởng của chế độ chính trị là nhất
nguyên do Đảng Cộng sản lãnh đạo, dựa trên
nền tảng chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh, kế thừa tinh hoa, trí tuệ của nhân loại
phù hợp để phát triển và hoàn thiện các phương
thức vận hành chế độ chính trị theo đúng nguyên
tắỊc của dân, do dân, vì dân. Tinh thần XHCN
phản ánh trong chế độ chính trị ở Việt Nam là
Nhà nước của dân, do dân, vì dân dưới sự lãnh
đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam. Bao nhiêu lợi
ích là của dân, hoạt động của bộ máy quyền lực
là vì dân, do dân. Với những nguyên tắc này,
phản ánh đặc trưng cơ chế vận hành, phương
CHÙ NGHĨA XÃ HỘI - LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN, số 4 (14) 2021 29
thức hình thành và phát triển của hệ thống chính
trị mang đặc trưng XHCN Việt Nam.
Vê biêu hiện đặc trưng trong văn hóa. Trong
mô hình XHCN Việt Nam, văn hóa là nền tảng
tinh thần của xã hội, là động lực của quá trình
phát triển. Giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp
luôn được phát huy kết họp với những tinh hoa
văn hóa của nhân loại luôn được giao lưu, tiếp
biến tạo thành một chỉnh thể nền văn hóa đậm
bản sắc, đa dạng về biểu hiện ứng với mồi tộc
người trong cộng đồng các dân tộc Việt Nam.
Các dân tộc trong nước bình đẳng, tôn trọng,
giúp nhau cùng tiến bộ. Nền văn hóa XHCN
được định hướng phát triển hướng tới những giá
trị phố quát tự do, hạnh phúc, con người được
giải phóng, có cơ hội phát triển toàn diện. So
sánh với quan điểm phát triển của các quốc gia
trên thế giới, rất hiếm có quốc gia khẳng định
được mô hình phát triển dựa trên văn hóa là nền
tảng tinh thần, là động lực của quá trình phát
triển. Đây cũng là một trong những biểu hiện
phản ánh đặc trưng riêng của mô hình CNXH
Việt Nam. Khi văn hóa được đặt đúng vị trí là
nền tảng tinh thần của xã hội, sẽ trở thành động
lực của quá trình phát triển, văn hóa cho phát
triển và phát triển có văn hóa chính là đường nét
phản ánh sự khác biệt giữa các quốc gia. Với
Việt Nam, phát triển với động lực văn hóa cũng
chính là hướng xã hội tới trình độ văn minh, góp
phần hiện thực hóa hệ giá trị cốt lõi của mô hình
CNXH Việt Nam.
về biếu hiện đặc trưng trong lĩnh vực xã hội.
Phương châm phát triển lĩnh vực xã hội mang
tính nguyên tắc ở Việt Nam là vì con người và
do con người. Con người, vì vậy, vừa là trung
tâm, chủ thể, vừa là mục đích của quá trình phát
triển. Yeu tố xã hội góp phần phản ánh kết quả
của việc hiện thực hóa giá trị XHCN ở Việt
Nam. Do đó, mọi khía cạnh xã hội, nhất là các
khía cạnh xã hội cơ bản như y tế, giáo dục, an
sinh xã hội luôn được chú trọng, chăm lo trong
 MÔ HÌNH VÀ CON ĐƯỜNG ĐI LÊN CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở VIỆT NAM
quá trình phát triển xã hội. Hướng tới mục tiêu
dân giàu, làm giàu chính đáng để vươn lên thoát
nghèo; mỗi người dân trở nên giàu có, đất nước
sẽ giàu mạnh; sự công bằng về cơ hội phát triển
là mục tiêu hướng tới trong hệ giá trị cốt lõi của
mô hình XHCN Việt Nam. Với ý nghĩa đó, khía
cạnh công bằng luôn được chú ý, thực hiện tinh
thần kết hợp ngay từ đầu và trong suốt quá trình
phát triển; tăng trưởng kinh tế đi liền với tiến bộ,
công bằng xã hội. Đây là cách thức không phải
quốc gia nào trên thế giới cũng thực hiện. Với
Việt Nam, việc thực hiện tiến bộ, công bằng xã
hội đã đem lại những thành tựu to lớn về giảm
nghèo, về cải thiện chi số thu nhập và cơ hội phát
triển. Những kết quả này đã được cộng đồng thế
giới ghi nhận. Khía cạnh xã hội luôn được kết hợp
thống nhất giữa các nguồn lực của nhân dân, do
nhân dân và vì nhân dân. Đây là nét đặc trưng phản
ánh mô hình CNXH Việt Nam khi so sánh với
cách thức phát triển của các quốc gia trong bối
cảnh thế giới ngày nay.
Như vậy, những giá trị cốt lõi của mô hình
XHCN Việt Nam mà nhân dân ta xây dựng được
biểu hiện ở sự thống nhất các khía cạnh kinh tế,
chính trị, văn hóa, xã hội. Đồng thời, các khía cạnh
đặc trưng kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội cũng
là sự phản ánh quá trình hiện thực hóa sự phát triển
theo định hướng XHCN ở Việt Nam. Sự thực, xã
hội XHCN và con đường đi lên CNXH mà nhân
dân ta xây dựng dưới sự lãnh đạo của Đảng ngày
càng sáng tỏ hơn.
3. Trong bối cảnh bùng nổ về thông tin và
phương tiện truyền thông hiện nay, với rất nhiều
cách quan sát xuất phát từ lợi ích và động cơ của
các thành viên trong xã hội mà có rất nhiều quan
điểm khác nhau về con đường phát triển của
Việt Nam. Bên cạnh những quan điểm đúng đắn,
đã xuất hiện một số quan điểm sai trái, phủ nhận
CNXH và con đường xây dựng CNXH ở nước
ta. Những quan điểm sai trái đó xuất phát từ
những động cơ khác nhau, mục đích khác nhau
30 CHỦ NGHĨA XÃ HỘI - LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN, số 4 (14) 2021
nhưng đã ảnh hưởng tới con đường phát triển
của đất nước. Ở đây phê phán hai quan điểm sai
trái sau đây:
Một là, quan điểm phủ nhận nền tảng tư
tưởng chủ nghĩa Mác - Lênin với động cơ phủ
nhận con đường phát triển theo định hướng
XHCN ở Việt Nam.
Thuộc nhóm quan điểm này, các cá nhân lập
luận có vẻ có tính lý luận, nhưng thực ra là nguy
biện và không có chiều sâu về hiểu biết lịch sử.
Chẳng hạn, họ lập luận rằng, nhiều quốc gia trên
thế giới không tuyên bố lấy chủ nghĩa Mác -
Lênin làm nền tảng tư tưởng tại sao họ vẫn phát
triển. Còn Việt Nam dựa trên nền tảng tư tưởng
là chủ nghĩa Mác - Lênin lại vẫn là một quốc gia
tụt hậu. Đi xa hơn, các quan điểm phủ nhận chủ
nghĩa Mác - Lênin còn dẫn ra một số nước có
những thành công nhất định trên con đường phát
triển làm luận cứ cho việc khẳng định rằng,
không dựa trên chủ nghĩa Mác - Lênin vẫn có
thể phát triển được, V.V.. Với cách lập luận này,
những người muốn phủ định chủ nghĩa Mác -
Lênin muốn chứng tỏ sự hiểu biết cá nhân của
mình, muốn trở thành ngôi sao lý luận mới,
muốn chứng tỏ bản thân họ mới là người sáng
suốt và có học vấn. Đáng thương thay, càng say
mê chứng tỏ sự hăng hái của mình, họ lại càng
bộc lộ ra sự thiếu sâu sắc trong nền tảng tri thức.
Lịch sử phát triển của nhân loại chứng minh
rằng, sự phát triển của các quốc gia không phải
là một đường thẳng tuột. Càng không phải thành
tựu phát triển của ngày hôm nay lại không hề bắt
nguồn từ lịch sử. Thời gian mặc dù chưa quá dài
so với lịch sử phát triển của nhân loại nhưng
cũng có thể đã đủ dài để người ta quên đi những
đau thương trong quá khứ. Và vì vậy, những
người chỉ biết quan sát hiện tượng bề ngoài ngày
hôm nay, làm sao đủ trải nghiệm những khúc
quanh trong lịch sử mà các quốc gia ngày nay
được coi là phát triển đã trải qua. Vì thế, lấy tư
cách gì để khẳng định rằng, các quốc gia cứ phải
 MÔ HÌNH VÀ CON ĐƯỜNG ĐI LÊN CHỦ NGHĨA XÃ HỌl Ở VIỆT NAM
nhất định đi những con đường phát triển dập
khuôn như nhau. Mỗi quốc gia nên biết và cần
phải biết lựa chọn con đường phát triển thích
hợp với hoàn cảnh của mình. Và vì thế, nếu
không đủ tri thức lịch sử thì rõ ràng người ta
không đủ tư cách để khẳng định con đường của
quốc gia nào đã chính xác hay chưa. Hơn nữa,
việc khẳng định con đường phát triển nào đúng
còn đòi hỏi sự cống hiến cho sự phát triển đó.
Chỉ thông qua cống hiến cho sự phát triển ấy
người ta mới có tư cách để khẳng định quá trình
phát triển đúng hay còn khiếm khuyết. Thật
đáng tiếc cho những ai đã và đang được thụ
hưởng những thành quả do con đường phát triển
của Việt Nam, thành quả do nhân dân Việt Nam
cố gắng không mệt mỏi mới có được lại quay trở
lại phê phán con đường phát triển của đất nước
mình. Theo nghĩa con người mà nói, đó là sự
vong ơn và bội nghĩa với nhân dân.
Hai là, quan điểm phủ nhận kinh tế thị trường
định hướng XHCN ở Việt Nam.
Lập luận của quan điểm phủ nhận này cho
rằng, không thể có cái gọi là kinh tế thị trường
định hướng XHCN, và rằng, không thể gán ghép
kinh tế thị trường với cái đuôi định hướng
XHCN. Đáng tiểc, quan điểm này không chỉ
dừng lại ở nhóm các thành viên không có điều
kiện tích luỹ tri thức mà còn xuất hiện ngay cả
trong một sô cá nhân, thành viên xã hội được
đào tạo và có học vấn. Vì sao lại có sự đáng tiếc
này? Thực tế, một số cá nhân có chút ít học vấn
đỉã tự cho mình là đủ, đã có thể ngộ nhận mình
co thể xoay chuyển càn khôn mà không biết rằng
“nọc hải vô nhai” (biển học vô bờ), thành ra, khi
không đủ sức giải thích được và không có năng
lực tự cắt nghĩa thì họ trở nên lúng túng và cho
ràng không thể có được kiểu kinh tế thị trường
định hướng XHCN ở Việt Nam. Họ không thể
hiểu, kinh tế thị trường định hướng XHCN cũng
là một kiểu hình kinh tế thị trường trong đa dạng
các nền kinh tế thị trường hiện diện trên thế giới
CHỦ NGHĨA XÃ HỘI - LÝ LUẬN VÀ THỰC TIÊN, số 4 (14) 2021 31
này. Lịch sử phát triển kinh tế thị trường trên thế
giới cho thấy, kinh tế thị trường xã hội kiểu
Cộng hòa Liên bang Đức chưa có trước chiến
tranh thế giới lần thứ hai; kinh tế thị trường kiểu
Nhật Bản cũng vậy; kinh tế thị trường tự do kiểu
Mỹ cũng phải ra sức xây dựng mới có. Nghĩa là,
một nền kinh tế thị trường không phải tự nhiên
mà có, nó phải tích cực nỗ lực xây dựng và phát
triển mới có thể thành công. Và do đó, kinh tế
thị trường định hướng XHCN muốn có được
cũng phải xây dựng và nỗ lực. Những người
phản đối mô hình kinh tế thị trường này vì muốn
sẵn có mà không phải tham gia xây dựng, muốn
nhập khẩu các mô hình kinh tế thị trường trên
thế giới! Liệu có thể làm được như thế? Hẳn ai
có chút tri thức cũng đều hiểu rằng không thể
như thế.
Mặt khác, cũng do một số cá nhân có quan
điểm phủ nhận đó không hiểu xã hội XHCN
với hệ thống giá trị cốt lõi phản ánh giá trị phổ
quát của nhân loại như đã chỉ ra. Họ vẫn ngộ
nhận, mang tư duy giáo điều về CNXH, nên
không thể lý giải được tại sao lại có thể tồn tại
nền kinh tế thị trường định hướng XHCN. Sự
lúng túng này thực sự là do chưa đủ tầm trí tuệ
để tự cắt nghĩa cho bản thân.
Tóm lại, độc lập dân tộc gắn liền với chủ
nghĩa xã hội là con đường đúng nhất để phát triển
Việt Nam. Những giá trị phổ quát của mô hình
này cần phải nỗ lực hiện thực hóa mới có thể
thành công được. Đó cũng chính là con đường
đem lại lợi ích chân chính cho nhân dânO
1 Đảng Cộng sàn Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu
toàn quốc lần thứXIII, Nxb. CTQGST, H., 2021, tập 1,
tr.25.
2 Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu
toàn quốc lần thứ XI, Nxb. CTQGST, H., 2011, tr.70.
3 Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. CTQGST, H., 2011, tập
6, tr.232.