Chương 6:

THỊ TRƯỜNG
ĐỘC QUYỀN HOÀN TOÀN
6.1. Thị trường độc quyền hoàn toàn
6.2. Hành vi của DN độc quyền hoàn toàn trong ngắn hạn
6.3. Quyết định sản xuất trong dài hạn
6.4. Một số kỹ thuật hình thành giá độc quyền
6.5. Các biện pháp quản lý và điều tiết đối với DN độc quyền
 THỊ TRƯỜNG ĐỘC QUYỀN HOÀN TOÀN

Thị trường độc quyền hoàn toàn là thị trường trong đó chỉ có một doanh nghiệp
cung ứng một loại sản phẩm hàng hóa (dịch vụ) mà không có sản phẩm khác thay
thế.

ĐẶC
ĐIỂM Chỉ có một người bán duy nhất và rất nhiều người mua.
CỦA THỊ
TRƯỜNG Sản phẩm là duy nhất, không có sản phẩm thay thế
ĐỘC
QUYỀN Việc gia nhập thị trường là rất khó khăn.
HOÀN
TOÀN
THỊ TRƯỜNG ĐỘC QUYỀN HOÀN TOÀN

Do đạt
được tính
kinh tế
theo quy
mô

Do quy Nguyên Độc quyền

nhân dẫn
định của đến độc
về bản
Chính phủ quyền quyền

Kiểm soát
các yếu tố
đầu vào
 THỊ TRƯỜNG ĐỘC QUYỀN HOÀN TOÀN

ĐẶC
DN độc quyền là người ấn định giá
ĐIỂM
CỦA
DOANH Đường cầu SP đối với DN độc quyền chính là
NGHIỆP đường cầu thị trường
ĐỘC
Đường doanh thu trung bình của DN chính là
QUYỀN
đường cầu SP của doanh nghiệp
HOÀN
TOÀN Doanh thu biên ở các mức sản lượng nhỏ hơn
giá bán
 THỊ TRƯỜNG ĐỘC QUYỀN HOÀN TOÀN
Đường cầu SP, tổng doanh thu và doanh thu biên đối với DN độc quyền

P DN độc quyền là người sản xuất duy nhất

trên thị trường, nên đường cầu của họ chính
P là đường cầu thị trường.

D
Đường cầu có dạng dốc xuống. DN có thể
tác động đến giá thị trường bằng cách điều
O Q Q
chỉnh sản lượng cung ứng.
 THỊ TRƯỜNG ĐỘC QUYỀN HOÀN TOÀN
Đường cầu SP tổng doanh thu và doanh thu biên đối với DN độc quyền

Đường cầu dốc xuống cho thấy DN nếu tăng

P
VÌ SAO sản lượng bán sẽ làm giá hàng hóa giảm
THẾ NHỈ
xuống.
P ???
 Đường doanh thu biên luôn nằm dưới

D đường cầu (doanh thu biên luôn nhỏ hơn

O Q Q giá bán MR<P)
MR
 THỊ TRƯỜNG ĐỘC QUYỀN HOÀN TOÀN
Đường cầu SP và doanh thu biên đối với DN độc quyền

Đường cầu DN độc quyền có dạng:

P
P= -aQ+b
 TR = -a𝑄2 + bQ
P
 MR = (TR)’ = -2aQ +b

D Đường doanh thu biên có độ dốc gấp đôi độ

O Q Q dốc đường cầu.
MR
 THỊ TRƯỜNG ĐỘC QUYỀN HOÀN TOÀN
Đường cầu SP, tổng doanh thu và doanh thu biên đối với DN độc quyền

P TR max Mối quan hệ giữa giá cả, doanh thu biên

và tổng doanh thu của DN độc quyền:
▪ Nếu │ED│= ∞ ⟹ MR=P

O ▪ Nếu │ED│> 1 ⟹ MR>0 ⟹ TR tăng

Q
P ▪ Nếu │ED│< 1 ⟹ MR<0 ⟹ TR giảm
▪ Nếu │ED│= 1 ⟹ MR=0 ⟹ TR max
DN độc quyền luôn hoạt động trong
D
O
khoảng giá có cầu co giãn nhiều │ED│> 1
MR Q
 THỊ TRƯỜNG ĐỘC QUYỀN HOÀN TOÀN
Đường doanh thu trung bình (AR)

𝑇𝑅 𝑃×𝑄
AR = = =P
P 𝑄 𝑄

Đường doanh thu trung bình chính là

đường cầu thị trường; do đó, doanh

AR
D thu trung bình bằng giá bán ở các mức
O Q sản lượng.
 HÀNH VI CỦA DN ĐỘC QUYỀN TRONG NGẮN HẠN
TỐI ĐA HÓA LỢI NHUẬN
Phương pháp đại số
Pr = TR – TC
Khi Pr max -> đạo hàm của Pr bằng o, tức (Pr)’ = 0
 (TR-TC)’ = 0
 TR’ – TC’ = 0
 MR – MC = 0
 MR = MC
Vậy, để tối đa hóa lợi nhuận: MR = MC
 HÀNH VI CỦA DN ĐỘC QUYỀN TRONG NGẮN HẠN
TỐI ĐA HÓA LỢI NHUẬN
Phương pháp hình học
TR
TC TC
Tại mức sản lượng Q1, tiếp tuyến của TC
TR
và TR song song, nên có độ dốc bằng
nhau.
TFC D
Tại mức sản lượng tối đa hóa lợi nhuận:
O MR=MC
Q0 Q1 Q2 Q
-TFC
Pr
 HÀNH VI CỦA DN ĐỘC QUYỀN TRONG NGẮN HẠN
TỐI ĐA HÓA LỢI NHUẬN
P
MC
Để tối đa hóa lợi nhuận, DN độc
quyền sẽ bán tại mức sản lượng có
ATC
MR=MC
P1 A

▪ Pr = TR-TC = (P1-C1)xQ
D
C1
B
= (P-ATC)xQ
▪ Pr = S(P1ABC1)
O Q1
MR
Q
 HÀNH VI CỦA DN ĐỘC QUYỀN TRONG NGẮN HẠN
TỐI ĐA HÓA LỢI NHUẬN

Hàm cầu thị trường sp X là P= (-1/4)Q+280 và trong ngành chỉ có duy nhất DN A độc
quyền SX sp này với hàm tổng chi phí TC= 1/6𝑸𝟐 +30Q+15000. (đvt: P(ngàn đồng/sp),
chi phí (ngàn đồng).
Tìm mức sản lượng, giá bán để DN tối đa hóa lợi nhuận, tính lợi nhuận tối đa đó.
 HÀNH VI CỦA DN ĐỘC QUYỀN TRONG NGẮN HẠN
DN ĐỘC QUYỀN CÓ NHIỀU CƠ SỞ SẢN XUẤT

Trên thực tế, DN độc quyền thường có nhiều cơ sở sản xuất có điều kiện sản xuất
khác nhau, chi phí sản xuất khác nhau.

Vậy DN phải phân phối sản lượng SX giữa các cơ sở theo nguyên tắc nào để tối thiểu
hóa chi phí sản xuất hoặc tối đa hóa lợi nhuận???
 HÀNH VI CỦA DN ĐỘC QUYỀN TRONG NGẮN HẠN
DN ĐỘC QUYỀN CÓ NHIỀU CƠ SỞ SẢN XUẤT
Giả sử, DN độc quyền có 2 cơ sở sản xuất có chi phí sản xuất khác nhau được minh họa như sau:

MC MC1 MC MC2 MC
MCT
150 150
150

100 100
100

50 50
50

O 100 200 O 100 O 100 300 Q

Q Q

Đường chi phí biên chung (MCT) là tổng cộng theo hoành độ các đường chi phí biên cơ sở
 HÀNH VI CỦA DN ĐỘC QUYỀN TRONG NGẮN HẠN
DN ĐỘC QUYỀN CÓ NHIỀU CƠ SỞ SẢN XUẤT

Nguyên tắc phân phối sản lượng cho các cơ sở sản xuất là sao cho chi phí biên giữa các
cơ sở và chi phí biên chung bằng nhau:
MC1=MC2=…= MCn=MCT

và Q1+Q2+…+Qn=QT
 HÀNH VI CỦA DN ĐỘC QUYỀN TRONG NGẮN HẠN
MỤC TIÊU MỞ RỘNG THỊ TRƯỜNG MÀ KHÔNG BỊ LỖ

DN muốn tối đa hóa sản lượng bán ra với mục

P
đích quảng cáo rộng rãi sản phẩm trên thị
ATC trường mà không bị lỗ.
Pa
P=ATC hoặc TR=TC
Pb
Qmax

O Qa Qb Q Với bài tập ví dụ trên, tính sản lượng và giá để

DN tối đa hóa sản lượng mà không bị lỗ?
 HÀNH VI CỦA DN ĐỘC QUYỀN TRONG NGẮN HẠN
MỤC TIÊU ĐẠT LỢI NHUẬN THEO ĐỊNH MỨC CHI PHÍ
P
Trong trường hợp DN muốn đạt được
(1+k)ATC lợi nhuận định mức bằng k% so với chi

ATC phí, thì DN sẽ sản xuất và định giá bán

P
C theo nguyên tắc:
P= (1+k)ATC hoặc TR=(1+k)TC
O Q’ Q Q

Với bài tập ví dụ trên, tính sản lượng và giá để DN đạt lợi nhuận định mức là 20% trên
chi phí sản xuất?
 HÀNH VI CỦA DN ĐỘC QUYỀN TRONG NGẮN HẠN
MỤC TIÊU TỐI ĐA HÓA DOANH THU
Trong trường hợp cần thu hồi P TR max
P
MC
vốn càng nhiều càng tốt, DN
ATC
theo đuổi mục tiêu tối đa hóa
A
O Q
P doanh thu => doanh nghiệp P
D
B phải sản xuất ở mức sản lượng
O Q Q có doanh thu biên bằng 0
MR

MR = 0 O MR Q

Với bài tập ví dụ trên, tính sản lượng và giá để DN tối đa hóa doanh thu?
 QUYẾT ĐỊNH SẢN XUẤT TRONG DÀI HẠN
QUY MÔ SẢN XUẤT NHỎ HƠN QUY MÔ SẢN XUẤT TỐI ƯU
P

LMC
A SATC1=LATC=C1
P1
SMC1 SMC1=LMC=MR
SATC1 LATC
C1 D
B

O Q1
MR Q
 QUYẾT ĐỊNH SẢN XUẤT TRONG DÀI HẠN
QUY MÔ SẢN XUẤT BẰNG QUY MÔ SẢN XUẤT TỐI ƯU
P

LMC

A
P2 LATC LMC=LATCmin=MR
SMC
SATC
D
C2
B

O Q2
MR Q
 QUYẾT ĐỊNH SẢN XUẤT TRONG DÀI HẠN
QUY MÔ SẢN XUẤT LỚN HƠN QUY MÔ SẢN XUẤT TỐI ƯU
P

LMC

SATC3=LATC=C3
A SMC3 LATC
P3 SMC3=LMC=MR
SATC3
D
C3
B

O
Q3
MR Q
MỘT SỐ KỸ THUẬT HÌNH THÀNH GIÁ ĐỘC QUYỀN (CHIẾN LƯỢC PHÂN BIỆT GIÁ)
MỘT SỐ KỸ THUẬT HÌNH THÀNH GIÁ ĐỘC QUYỀN (CHIẾN LƯỢC PHÂN BIỆT GIÁ)

Phân biệt giá cấp một

DN định giá khác nhau cho những đơn vị khác nhau của cùng một loại sản phẩm.

DN bán cho người tiêu dùng ở mức giá cao nhất mà họ sẵn sàng trả.

Để áp dụng phân biệt giá cấp 1, số lượng khách hàng phải tương đối ít, và DN hiểu rõ
khách hàng.
MỘT SỐ KỸ THUẬT HÌNH THÀNH GIÁ ĐỘC QUYỀN (CHIẾN LƯỢC PHÂN BIỆT GIÁ)

Phân biệt giá cấp hai

DN áp dụng các mức giá khác nhau cho những khối lượng sản phẩm khác nhau.

DN thay đổi giá bán theo đơn vị sản phẩm.

MỘT SỐ KỸ THUẬT HÌNH THÀNH GIÁ ĐỘC QUYỀN (CHIẾN LƯỢC PHÂN BIỆT GIÁ)

Phân biệt giá cấp ba

DN phân chia thị trường thành những tiểu thị trường theo thu nhập, giới tính hay tuổi
tác… Định giá khác nhau cho các tiểu thị trường sao cho doanh thu biên giữa các thị
trường phải bằng nhau và bằng doanh thu biên chung
CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ VẦ ĐIỀU TIẾT ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP ĐỘC QUYỀN
ĐÁNH GIÁ TÌNH TRẠNG ĐỘC QUYỀN

F S(MCT)
P2
A
A B E
P1
C
Tổn thất vô ích = B+C
I

N D
MR
O Q
Q
CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ VẦ ĐIỀU TIẾT ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP ĐỘC QUYỀN
CÁC BIỆN PHÁP ĐIỀU TIẾT ĐỘC QUYỀN

Mức giá tối đa

Đánh thuế

Luật chống độc quyền