‫نام خدا جلسه اول آموزش خط معلی رو با آموزش نقطه شروع میکنیم‬

‫نقطه واحد اندازه گیری در خط می باشد لذا از اهمیت ویژه ای برخوردار میباشد نقطه در خط‬
‫معلی به دلیل اینکه از خطوط دیگر بزرگتر نوشته می شود لذا حروف خط معلی هم به تناسب‬
‫بزرگتر از مابقی خط ها نوشته میشوند‬

‫درس دوم الف‪:‬‬

‫برای نوشتن الف از چپ به راست تصویر باید با تمام قلم از باال به پایین حد اقل به طول ‪ 8‬نقطه و‬
‫دو نقطه آخر به سمت چپ و پایین نوشته میشود‪.‬‬

‫برای نوشتن الف دوم از تصویر حدود ‪ 4‬نقطه پایین اومده و یک نقطه گذاشته و دوباره ‪ 4‬نقطه به‬
‫پایین و دو نقطه آخر رو به سمت چپ میرویم‪.‬‬

‫الف سوم از تصویر همانند نوشتن الف اول میباشد به اضافه زایده که با نوک قلم به طرف چپ و‬
‫پایین نوشته میشود‪.‬‬

‫نکته طول الف بستگی به مکان قرار گرفتن و ترکیب مورد نظر میباشد‪ .‬حتما اندازه ذکر شده‬
‫لزومیت ندارد‪.‬‬
 ‫جلسه سوم‬

‫حروف ( ب پ ت ث ) حرکت ‪1‬با دو حرکت قلم نوشته می شود حرکت اول با تمام قلم از راست به‬
‫چپ به طول ‪ 5‬نقطه و در انتها با چرخش دست به باال نوشته میشود حرکت دوم با نیش به سمت‬
‫چپ و پایین نوشته میشود‪.‬‬

‫برای حرکت ‪ 2‬اول با تمام قلم از باال به پایین و به صورت مارپیچ نوشته می شود و حرکت دوم با‬
‫تمام قلم از راست به چپ نوشته میشود و در انتها به سمت باال و کمی به سمت راست نوشته‬
‫میشود‪.‬‬
 ‫جلسه چهارم حر ف (ک‪.‬گ)‬

‫حرف ک و گ از ترکیب الف و ب درست شده است‪.‬‬

‫حرف ک اولی حرکت اول با تمام قلم از باال به پایین همانند الف نوشته میشود‪ .‬در حرکت دوم از‬
‫راست به چپ با تمام قلم نوشته میشود همانند (ب) حر کت سوم از باال به ژایین به صورت قوس‬
‫دار با نصف قلم شروع و به نوک قلم ختم میشود‪.‬‬

‫حرف ک و گ دومی ‪:‬‬

‫حرکت اول از باال به پایین به صورت قوس دار نوشته میشود ‪ .‬حرکت دوم نیز همانند حرکت دوم‬
‫حرف (ب) از راست به چپ نوشته میشود در حرکت سوم از پایین به باال و سپس از باال به پایین و‬
‫به نیش قلم ختم میشود‪.‬‬
 ‫حرف کا و حرف ک تنها‬

‫حرف کا‪1:‬‬

‫اول با تمام قلم از باال به پایین و دوباره به سمت باال حرکت می کنیم‪ .‬حرکت دوم از پایین به باال و‬
‫با تمام قلم و به صورت قوس دار مینویسیم و در انتها به نوک قلم ختم میشود‪.‬‬

‫حرف ک‪2 :‬‬

‫حرکت اول از باال به پایین و به صورت قوس دار نوشته میشود‪ .‬حرکت دوم با تمام قلم از راست به‬
‫چپ نوشته میشود همانند حرف ب و حرکت سوم از از پایین به باال و به صورت قوس دار و به نوک‬
‫قلم ختم میشود‪.‬‬
 ‫درس اول ‪ ،‬دوم و سوم‬

‫جلسه پنجم (درس چهارم) حرف ن‬

‫حرف ن‪1:‬‬

‫حرکت اول با تمام قلم از باال به ژایین و به صورت موج دار نوشته میشود‪ .‬حرکت دوم با تمام قلم‬
‫از راست به چپ و در انتها به سمت باال و به نقطه ختم میشود‪.‬‬

‫حرف ن کشیده ‪2 :‬‬

‫حرکت اول با تمام قلم و به صورت موج دار همانند باال نوشته میشود ‪ .‬حرکت دوم با تمام قلم با‬
‫شیب یک نقطه و به طول ‪ 5‬نقطه نوشته میشود ‪ .‬در حرکت آخر با نوک قلم و به طول ‪ 5‬نقطه‬
‫نوشته میشود که در مجموع حرف ن رو بسته جای ترکیب از ‪ 11‬الی ‪ 12‬نقطه نوشته میشود مسلما‬
‫برای ‪ 12‬نقطه باید تا شش نقطه قبل از نوک ن و ‪ 6‬نقطه نوک ن به طرف باال نوشته شود‪.‬‬
 ‫جلسه ششم (درس پنجم)حرف( ل)‬

‫حرف ل ‪:‬‬

‫حرف ل از ترکیب الف و حرکت دوم حرف ن که قبال آموزش دیدیم تشکیل شده‬

‫حرکت او ل از باال به پایین به طول ‪ 11‬الی ‪ 12‬نقطه و حرکت دوم با تمام قلم از راست به چپ و به‬
‫سمت باال همانند حرف ن با این تفاوت که حرف ل به نقطه ختم نمی شود ‪.‬‬
 ‫جلسه هفتم(درس ششم)حرف ال‬

‫حرف ال‪ :‬از ترکیب دو الف تشکیل شده اولی به صورت عمودی همانند الف و دومی به صورت‬
‫قوس دار که در حرف ک هم ازون استفاده میشود‪.‬‬

‫ال‪ 1:‬حرکت اول از باال به پایین و به طول ‪ 11‬نقطه در برخی موارد تا ‪ 12‬نقطه و با تمام قلم نوشته‬
‫میشود حرکت دوم از باال به پایین به صورت قوس دار نوشته میشود و در آخر با تمام قلم از باال‬
‫به پایین نوشته و در آخر با نوک قلم یک نیشی برای حرف ال گذاشته میشود‬

‫حرف ال ‪ 2‬ترکیبی‬

‫از پایین به باال با تمام قلم و به طول ‪ 11‬نقطه الی ‪ 12‬نقطه در حرکت دوم از باال به پایین به صورت‬
‫قوس دار و چسبیده به حرکت اول و در حرکت سوم از پایین به باال و به نوک قلم ختم میشود‪.‬‬
 ‫جلسه هشتم ‪( :‬درس هفتم)حرف ح خ ج چ تنها‬

‫حرف ح جزو دوایر معکوس میباشد که برای نوشتن این دوایر تمرین بیشتری الزم است ‪.‬‬

‫حرف ح‪:‬‬

‫حرکت اول رو با تمام قلم شروع کرده و از باال به پایین و به سمت راست نوشته میشود‪.‬‬

‫حرکت دوم رو با تمام قلم تقریبا ‪ 5‬نقطه از حرکت اول رو از راست به چپ برگشته و از باال به‬
‫پایین به صورت نیم دایره و در انتها به نیش قلم ختم میشود‪.‬‬

‫حرکت سوم با نیش قلم از باال به پایین نوشته میشود و در انتها سفیدی ح به صورت مثلث‬
‫متساوی االضالع دیده میشود‪.‬‬
 ‫جلسه نهم( درس هشتم)‬

‫حرف دال و ذال‬

‫حرف دال در خط معلی با دو حرکت نوشته میشود حرکت اول با تمام قلم از باال به پایین و به‬
‫صورت موج دار نوشته میشود و در حرکت دوم از باال به پایین و با نوک قلم خاتمه می یابد حرف‬
‫دال از جمله مفردات پرکاربرد در خط زیبای معلی می باشد‪.‬‬

‫در حرکت اول و دوم ارتفاع هر حرکت به اندازه یک نقطه میباشد‪ .‬حرکت اضافه ای هم در حرف‬
‫دال وجود دارد که برای زیباتر شدن حرف دال استفاده میشود‪.‬‬
 ‫جلسه دهم( درس نهم)‬

‫حرف ر‪.‬ز‪.‬ژ‬

‫حرف ر در خط زیبای معلی به دو شکل مختلف و دو حرکت نوشته میشود‪.‬‬

‫در حرکت اول از باال به پایین و به صورت موج دار نوشته می شود‪ .‬حرکت دوم با تمام قلم به‬
‫صورت شیب دار(یک نقطه) وبه طول ‪3‬نقطه نوشته میشود‪ .‬حرکت آخر با نوک قلم و به طول ‪3‬‬
‫نقطه نوشته میشود‪ .‬حرکت دوم رو با تمرین زیاد به صورت یک ضرب هم میتوان نوشت‪ .‬این‬
‫صورت اول حرف ر میباشد که کاربرد های زیادی در ترکیبات خط معلی دارد‪.‬‬
 ‫صورت دوم حرف (ر) با سه حرکت نوشته میشود این نمونه از حرف ر که پر کاربرد تر و زیبا تر‬
‫است رو با تمام قلم از باال به پایین وبه صورت موج دار و شیب یک نقطه شروع و در حرکت دوم‬
‫زباال به پایین نوشته و در حرکت سوم با نوک قلم از پایین به باال و به صورت دایره ای نوشته‬
‫میشود‪ .‬این صورت از(ر) به تمرین بیشتری نیاز دارد تا بتوان به صورت یک ضرب نوشته شود‪.‬‬
‫این صورت از ر پر کاربرد تر در ترکیبات خط زیبای معلی میباشد‪.‬‬

‫جلسه یازدهم(درس دهم)‬

‫حرف واو‬

‫حرف واو نیز در خط معلی همچون حرف (ر) به دو صورت نوشته میشود‬

‫حرکت اول با تمام قلم و با چرخش قلم نوشته میشود‪.‬حرکت دوم با نصف قلم نوشته میشود و با‬
‫نیش قلم ختم میشود‪ .‬حرکت سوم با تمام قلم به صورت شیب دار(یک نقطه) و به طول ‪ 3‬نقطه‬
‫نوشته می شود و در آخر با نوک قلم و به طول ‪ 3‬نقطه نوشته می شود‪ .‬حرکت سوم رو همچون‬
‫حرکت دوم حرف (ر)با تمرین زیاد میتوان به صورت یکضرب هم نوشت‪ .‬این صورت از حرف واو‬
‫هم دارای کاربرد زیادی در ترکیبات خط زیبای معلی میباشد‪.‬‬
‫صورت دوم حرف واو که پر کاربرد تر از صورت اول در ترکیبات خط معلی میباشد با چهار حرکت‬
‫نوشته میشود‪ .‬در حرکت اول که با نقطه ای از پایین به باال شروع شده آغاز و حرکت دوم با تمام‬
‫قلم از وسط شکم نقطه حرکت اول شروع و در حرکت سوم از باال به پایین نوشته و در حرکت‬
‫چهارم با نوک قلم نوشته میشود‪ .‬این نمونه از حرف و رو همچون صورت دوم حرف ر با تمرین‬
‫زیاد میتوان در دو حرکت و به صورت یک ضرب نوشت‪ .‬ارتفاع این صورت از حرف و ‪ 4‬نقطه‬
‫میباشد و کاربرد فراوانی در ترکیبات خط معلی دارد‪.‬‬
 ‫جلسه دوازدهم درس(دهم )‬

‫حرف ف و حرف قاف‬

‫حرف ف و حرف قاف رو نا خودآگاه در جلسه های قبلی آموزش دیده اید‪ .‬حرف ف ترکیبی از سر‬
‫حرف (واو ) و حرف ب میباشد‪ .‬حرکت اول همچون صورت اول حرف واو نوشته میشود و حرکت‬
‫دوم همچون حرکت دوم حرف ب از راست به چپ با تمام قلم به طول ‪ 5‬نقطه شروع و با نوک قلم‬
‫به طرف باال و به سمت راست ختم میشود ‪.‬‬

‫حرف قاف نیز ترکیبی از سر حرف واو و حرف نون میباشد و به دو صورت نوشته میشود در هر‬
‫دو صورت با تمام قلم شروع و به صورت چرخشی همچون حرف واو نوشته میشود و در حرکت‬
‫دوم همچون حرکت دوم حرف نون با تمام قلم از راست به چپ و در انتها به سمت باال و راست‬
‫ختم میشود‪ .‬این صورت از حرف قاف کاربرد خیلی کمی در ترکیبات خط زیبای معلی دارد و به‬
‫ندرت از آن استفاده میشود‪.‬‬
 ‫این نمونه از حرف قاف رو هم میتوان به ندرت در ترکیباتی بجای حرف ف در ترکیبات پیچیده‬
‫معلی از آن استفاده نمود البته با طول ‪ 3‬نقطه و یا ‪ 4‬نقطه که با حرف قاف اشتباه خوانده نشود ‪.‬‬

‫صورت دوم حرف قاف ‪ :‬در حرکت اول که بر گرفته از حرکت اول حرف واو میباشد با تمام قلم و به‬
‫صورت چرخشی شروع و در حرکت دوم که بر گرفته از صورت دوم حرف نون میباشد با تمام قلم‬
‫و با یک نقطه شیب و به طول ‪ 5‬نقطه نوشته و در حرکت سوم با نوک قلم و به طول ‪ 5‬نقطه به‬
‫سمت باال ختم می شود ‪ .‬حرکت دوم و سوم رو هم با تمرین بسیار میتوان به صورت یک ضرب‬
‫نوشت‪.‬‬
 ‫جلسه سیزدهم درس(دوازدهم)‬

‫حرف س و ش‬

‫حرف س حرفی پیچیده با ظرافت و کاربردی بسیار در ترکیبات معلی میباشد برای نوشتن حرف‬
‫س ‪ 5‬حرکت الزم است که در حرکت اول از باال به پایین همچون حرف ب ‪ ،‬ن ‪ ،‬ر ‪ ،‬و با تمام قلم به‬
‫صورت موج دار نوشته میشود ‪ .‬حرکت دوم به صورت شیب دار با تمام قلم ‪ .‬حرکت سوم همانند‬
‫حرکت دوم و حرکت چهارم از باال به پایین و به صورت موج دار نوشته می شود ‪ .‬حر کت پنجم که‬
‫برگرفته از حرکت دوم حرف ن میباشد از راست به چپ و با شیب خیلی کم و باال به سمت راست‬
‫ختم می شود‪ .‬در اینجا ‪ 2‬نمونه از صورت اول حرف (س) رو تما شا می کنید‪.‬‬

‫صورت دوم حرف (س) در حرکت اول از باال به پایین و به صورت موج دار نوشته می شود ‪ .‬در‬
‫حرکت دوم و سوم با تمام قلم و به صورت شیب دار حرکت چهارم همچون نقطه از باال به پایین و‬
‫به صورت موج دار و در حرکت پنجم که برگرفته از حرکت دون نون میباشد با تمام قلم و با شیب‬
‫‪ 1‬نقطه به طول ‪ 5‬نقطه و در حرکت ششیم با نوک قلم به طول ‪ 5‬نقطه و به سمت باال نوشته می‬
‫شود‪.‬‬
 ‫جلسه چهاردهم درس(سیزدهم)‬

‫حرف ص و ض‬

‫نمونه اول حرف ص حرکت اول به صورت نیم دایره و با تمام قلم نوشته می شود حرکت دوم با‬
‫تمام قلم از راست به چپ و به سمت باال ختم می شود و حرکت سوم (ن) از راست به چپ و به‬
‫سمت باال و راست ختم می شود‪.‬‬

‫همچنین در صورت دوم همچون مراحل باال و در حرکت سوم با تمام قلم و شیب یک نقطه به طول‬
‫‪ 5‬نقطه و حرکت ششم با نوک قلم و طول ‪ 5‬نقطه به سمت باال ختم می شود‪.‬‬
 ‫برای نوشتن نمونه دوم حرف ص تمام مراحل نمونه اول حرف ص با این تفاوت که حرکت اول از‬
‫وسط شروع شده را اجرا و دست آخر با نوک قلم به صورت قوس معکوس به حرکت دوم‬
‫چسبانده می شود این نمونه از حرف ص رو پس از تمرین بسیار در نمونه اول و تسلط بر آن به‬
‫راحتی میتوانید مورد استفاده قرار دهید‪.‬‬

‫جلسه چهاردهم درس(سیزدهم)‬

‫حرف ط و ظ‬

‫حرف ط همان نمونه های اول و دوم حرف ص میباشد که حرف ن از آنها حذف و حرف الف به آن‬
‫اضافه شده است طول الف ‪ 11‬نقطه الی ‪ 12‬نقطه می باشد‪.‬‬
 ‫جلسه پانزدهم درس(چهاردهم)‬

‫حرف ع و غ اول‬

‫حرف ع اول در معلی یکی از زیبا ترین ‪ ،‬پیچیده ترین و مشکل ترین حروف میباشد‪( .‬ع) را‬
‫میتوان اولین جرقه به وجود آمدن خط زیبای خط معلی (در ذهن استاد بزرگ حمید عجمی)‬
‫دانست‪ .‬زمانی که استاد برای اولین بار ترکیب ع‪،‬ل‪،‬ی (علی) را در سال موالی متقیان حضرت‬
‫علی (علیه السالم ) روی کاغذ اتود زد و پیاده نمود حرف ع بیشترین جلوه و نمود را در این زیبا‬
‫ترین نام جهان از خود نشان داد و جرقه ای شد که آتشی عظیم در وجود استاد حمیدعجمی بر‬
‫افروخت و خط زیبای معلی را که بر گرفته ازنام زیبای علی میباشد را به وجود آورد‪.‬‬

‫(ع) را در نمونه های مختلف همیشه با سه حرکت میتوان نوشت حرکت اول که زمینه را برای‬
‫حرکت دوم و سوم ایجاد میکند اول نوشته میشود و حرکت دوم که به صورت های مختلف نوشته‬
‫میشود و با تمام قلم شروع و به نوک قلم ختم میشود و حرکت سوم که بیشتر جاها با نوک قلم‬
‫شروع و با نوک قلم ختم و در بعضی اشکال با یک سوم قلم شروع و به نوک قلم ختم میشود‪.‬‬
‫برای نوشتن انواع (ع) به تمرین زیادی نیاز دارید چرا که یک معلی نویس باید تسلط بسیار باالیی‬
‫در نوشتن (ع) داشته باشد تا بتواند از خود اثرات زیبا و محکمی به جا بگذارد و هم اکنون بیشتر‬
‫استادان معلی نویس بیشترین مانور و قدرت خود در خط معلی بر روی (ع) اجرا و به نمایش در‬
‫آورده اند‪.‬‬
 ‫صورت های مختلفی از حرف ع اول را در باال مشاهده میکنید که نمونه های پر کاربرد در خط‬
‫معلی میباشد و میتوان آنها را در ترکیبات معلی استفاده نمود ‪.‬‬

‫جلسه شانزدهم درس(چهاردهم)‬

‫حرف ع و غ مفرد‬

‫حرف ع و غ مفرد که نیاز به جلسه ای جداگانه داشت را با سه حرکت مینویسیم در حرکت اول‬
‫با تمام قلم از راست به چپ و به صورت نیم دایره به سمت باال نوشته میشود ‪ .‬حرکت دوم از باال‬
‫به پایین و با نوک قلم نوشته میشود حرکت سوم از باال به پایین با تمام قلم شروع و در انتها به‬
‫نوک قلم ختم میشود همچون تصویر‪ .‬از این روش نیز میتوانید در نوشتن حرف ع اول استفاده‬
‫کنید به این صورت که حرکت اول حرغ ع اول را در آخر اجرا کنید البته فقط برای نوشتن این‬
‫نمونه عین مورد استفاده قرار میگیرد‪.‬‬
 ‫جلسه هفدهم درس( پانزدهم)‬

‫حرف ه‬

‫برای نوشتن ه مفرد حر کت اول با تمام قلم و به صورت موج دار نوشته می شود و بعد از گرد‬
‫شدن مجددا به سمت باال و سپس با نوک قلم به سمت پایین نوشته می شود‪.‬‬

‫در حرکت دوم از باال به پایین که با نصف قلم شروع و به نوک قلم ختم می شود‪.‬‬
 ‫برای نوشتن حرف ه اول ابتدا در حرکت اول از باال به پایین همچون حرف د و در حرکت دوم به‬
‫سمت باال و راست ختم می شود‪ .‬و در حرکت سوم با نوک قلم از باال به پایین نوشته و در حرکت‬
‫اخر از راست به چپ و به صورت موج دار‪.‬‬
‫ه وسط را در حرکت اول از پایین به باال و با تمام قلم نوشته میشود ‪ .‬در حرکت دوم از باال به پایین‬
‫و با نصف قلم به صورت مارپیچی و سپس بعد از دور زدن به سمت باال نوشته می شود ‪ .‬در حرکت‬
‫سوم با تمام قلم از راست به چپ نوشته می شود‪.‬‬

‫ه آخر را در دو حرکت می نویسیم در حرکت اول از پایین به باال و به صورت موج دار از راست به‬
‫چپ و در حرکت دوم با نوک قلم به صورت مستقیم از باال به پایین نوشته میشود‪ .‬ارتفاع تا ‪4‬‬
‫نقطه میتواند باشد‬
 ‫جلسه هجدهم درس( شانزدهم)‬

‫حرف میم‬

‫شکل کلی حرف میم به صورت دوکی شکل است‬

‫حرکت اول با تمام قلم شروع و به صورت قوس دار نوشته میشود ‪ .‬در حرکت دوم قلم عمود روی‬
‫کاغذ گذاشته می شود و با چرخش قلم به سمت باال حرکت میکند‪ .‬حرکت سوم از باال به پایین با‬
‫نصف قلم نوشته می شود‪ .‬حرکت چهارم با دو سوم قلم شروع میشود و به نوک قلم ختم میشود‪.‬‬
 ‫در صورت دیگر حرف میم حرکت اول با تمام قلم شروع می شود و به نوک قلم ختم میشود در‬
‫حرکت دوم قلم عمود روی کاغذ گذاشته می شود و با حرکت چرخشی دست به سمت باال و‬
‫راست رفته و با نوک قلم ختم میشود‪ .‬در حرکت بعدی با تمام قلم به شیب ‪ 1‬نقطه و طول ‪ 3‬نقطه‬
‫از باال به پایین و راست به چپ توشته میشود و در حرکت آخر با نوک قلم به طول سه نقطه ادامه‬
‫می یابد‪ .‬که با تمرین زیاد میتوان به صورت یک ضرب هم نوشت‪.‬‬
‫صورت دیگر حرف م در حرکت سوم متفاوت است اینگونه که با نوک قلم و به صورت نیم دایره ای‬
‫به طول ‪ 3‬نقطه نوشته میشود‪.‬‬
 ‫جلسه نوزدهم درس( هفدهم)‬

‫حرف (ی)‬

‫حرف ی را در کل به دو صورت معمولی و معکوس مینویسند‪.‬‬

‫در حرکت اول از راست به چپ با تمام قلم و به صورت منحنی نوشته میشود‪ .‬در حرکت دوم با‬
‫نوک قلم به سمت پایین در حرکت سوم با تمام قلم به طول ‪ 5‬نقطه و شیب یک نقطه نوشته می‬
‫شود‪ .‬در حرکت چهارم از راست به چپ با تمام قلم و در انتها به سمت باال و نیم دایره ای نوشته‬
‫می شود‪ .‬و در حرکت پنجم از باال به پایین با نوک قلم و به صورت عمودی نوشته می شود‪.‬‬

‫در صورت معکوس حرف (ی) در حرکت اول با تمام قلم و به صورت موج دار نوشته می شود‪ .‬در‬
‫حرکت دوم از چپ به راست و با تمام قلم و به صورت موج دار نوشته می شود و در انتها به نوک‬
‫قلم ختم می شود‪ .‬و در حرکت سوم از باال به پایین و به صورت دایره ای از راست به چپ و با نوک‬
‫قلم ختم می شود‪.‬‬
‫جلسه بیستم (درس هجدهم ) آخرین جلسه از آموزش مفردات خط زیبای معلی رو به اعراب در‬
‫خط معلی اختصاص داده ام ‪ .‬اعراب را با قلم کوچکتر از متن تقریبا نصف یا یک سوم قلم متن می‬
‫نویسند که به ضرورت فضا در متن کوچک و بزرگ نوشته می شود و در بعضی از جاها که فضای‬
‫بیشتری وجود داشته باشد بزرگتر و در بعضی از جاها که فضای کمتری وجود داشته باشد‬
‫کوچکتر نوشته خواهد شد‪.‬‬
‫پس از مفردات و یادگیری حروف نوبت به ترکیبات دو حرفی است که در ‪ 18‬درس آموزش آن به‬
‫ترتیب حروف الفبا قرار میدم و پس از ترکیبات دو حرفی به سطر نویسی و انواع ترکیبات در خط‬
‫معلی میپردازیم‪ .‬الزم به ذکر است که ترکیبات دو حرفی نیاز به توضیحات نداشته و برای یاد‬
‫گیری نیاز به مشق دیداری و تمرین بسیار میباشد‪.‬‬

‫جلسه بیست و یکم (درس اول ترکیبات دو حرفی اتصالالت ب ت ن پ ی پ ث با دیگر حروف‬

‫جلسه بیست و دوم (درس دوم ترکیبات دو حرفی اتصاالت ح خ ج چ با دیگر حروف‬
‫جلسه بیست و سوم ( درس سوم از ترکیبات دو حرفی ‪ ،‬اتصاالت س ش با دیگر حروف‬
‫جلسه بیست و چهارم ( درس چهارم از ترکیبات دو حرفی‪ ،‬اتصاالت ص و ض با دیگر حروف‬
‫جلسه بیست و پنجم ( اتصاالت ط ‪ ،‬ظ ) با دیگر حروف‬
‫جلسه بیست و ششم ( اتصاالت ع و غین با دیگر حروف‬
‫جلسه بیست و هشتم ( اتصاالت ک گ با دیگر حروف‬
‫جلسه بیست و نهم ( اتصالالت ل با دیگر حروف)‬
 ‫جلسه سی ام ( اتصاالت میم با دیگر حروف)‬

‫جلسه سی و یکم و دو درس آخر از اتصالت دو حرفی‬

 ‫سطر نویسی در خط زیبای معلی به ‪ 5‬دسته تقسیم می شود ‪ :‬دسته اول سطر نویسی پله ای (‬
‫پلکانی) —‪ -‬دسته دوم متقارن ‪ ....‬دسته سوم نا متقارن ‪ .....‬دسته چهارم سطر نویسی زوجی و‬
‫بالخره دسته پنجم ترکیب پیچیده میباشد که در درس های بعدی به توضیح در هر مورد و نمونه‬
‫هایی از این نوع دسته ها میپردازیم ‪.‬‬

‫سطر نویسی پله ای ‪ :‬همان طور که از نامش پیداست در این نوع سطر نویسی حروف و کلمات به‬
‫صورت پله ای و به سمت باال روی هم سوار و چیده می شوند و شکل پله ای به خود می گیرند‪.‬‬
 ‫همان گونه که در دو نمونه باال مشاهده نمودید کلمات به صورت پله از روی هم سوار شده و‬
‫زیبایی خاصی به این نوع سطر نویسی بخشیده است این نوع سطر نویسی بیشترین استفاده را‬
‫در خط زیبای معلی دارد و راحت ترین نوع از سطر نویسی میباشد ‪(.‬به نحوه قرار گرفتن الف ها‬
‫کنار یکدیگر توجه داشته باشید)‬
 ‫دسته دوم سطر نویسی در خط زیبای معلی سطر نویسی متقارن نام دارد‪ .‬که در این نوع سطر‬
‫نویسی کلماتی که در وسط جمله می باشند را به صورت کشیده نوشته و فضای خالی ای که از‬
‫کشیده در سطر بوجود می اید یک تقارن ایجاد می کند و به این نوع سطر نویسی متقارن گفته‬
‫می شود ‪.‬‬

‫دسته سوم سطر نویسی در خط زیبای معلی را نا متقارن می نامیم‪ .‬این نوع سطر نویسی زمانی‬
‫به کار می آید که جمله ای داریم که نمیتوان در آن به صورت متقارن کشیده ای ایجاد نمود به‬
‫ناچار ترکیب بندی را در سطر تغییر داده و کشده را به صورت نا مرتب نوشته در عین حال‬
‫نامرتب بودن کشیده ها و کلمات از نظم و هارمونی خاصی تبعیت می کنند و زیبایی خاصی به‬
‫این نوع سطر نویسی میبخشند‪.‬‬
 ‫دسته چهارم سطر نویسی در خط معلی زوجی نام دارد که معموال جمله هایی برای این دسته‬
‫انتخاب میشوند که دو حرف مشترک یا دو کلمه مشترک داشته باشند و به صورت زوجی در کنار‬
‫یکدیگر نوشته می شوند‪ .‬البته بعضی از جمالت را هم به صورت نامتقارن و هم به صورت زوجی‬
‫می توان نوشت ‪.‬انتخاب این موضوع به سلیقه خوشنویس بستگی دارد که البته همیشه بهترین و‬
‫زیبا ترین ترکیب انتخاب می شود که هم ترکیب و هم هارمونی خوبی داشته باشد و این در خط‬
‫معلی مسئله بسیار مهمی تلقی میشود‪.‬‬
‫👆👆�👆در ترکیب باال که نمونه ای از سطر نویسی زوجی میباشد کلمات مشابه رو نزدیک هم‬
‫نوشته و در آخر کشیدگی کلمه های (الحق) و انتهای کلمه های (مع) زیبایی خاصی به سطر می‬
‫بخشد‪.‬‬

‫��در این سطر نیز کلمات ( محیای) (محیا) ( محمد) و (محمد) که مشابه هم هستند را کنار‬
‫یکدیگر می نویسیم ‪.‬‬

‫دسته پنجم سطر نویسی و ترکیب در خط معلی پیچیده نام دارد‪ .‬در این ترکیب معموال از جمله‬
‫های طوالنی تر یا چند جمله و عبارات استفاده شود و ممکن است در آن از دسته اول ( پله ای )‬
‫دسته دوم ( متقارن) دسته سوم ( نا متقارن) و دسته چهارم ( زوجی ) و یا ترکیب دو یا سه دسته‬
 ‫و به گاه دیده شده از چهار دسته استفاده شود‪ .‬در این ترکیب که ترکیبی آزاد می باشد ممکن‬
‫است بعضی از حروف ‪ 01‬درجه به راست یا به چپ چرخش کند و یا ممکن است بعضی از حروف‬
‫وارانه نوشته شود لذا تشخیص این مطلب به دانش خوشنویس و تجربه او بستگی دارد ‪ .‬در بعضی‬
‫از ترکیب های پیچیده ممکن است به دلیل سنگینی و شلوغی بعضی از کلمات کوچکتر از بقیه‬
‫کلمات نوشته شود و یا برعکس‪.‬‬
‫ترکیب ها را در قالب های مختلفی می توان نوشت مثالدر دایره مربه مستطیل و ‪ ...‬که در ترکیب‬
‫باال تقریبا حالت مربع به خود گرفته است یعنی اگر ضعف ها را حذف کنیم و قوت ها را در نظر‬
‫بگیریم { تمام قلم (قوت) و نوک قلم ( ضعف)} تقریبا شکل ما مربع خواهد بود‪.‬‬
‫کلمه (علی اهلل) با قلم بزرگتر برای جلوه بیشتر نوشته و بقیه جمله ها با قلم کوچکتر نوشته شد‪.‬‬
‫گاهی اوقات الف را می توان به تمام زوایا به چپ راست یا وارانه نوشت بستگی به فضای ما در‬
‫ترکیب دارد‪ .‬در آخر از اعراب برای پر کردن فضاهای خالی استفاده کنید‪.‬‬
‫در ترکیب باال از قانون چرخشی استفاده شده است ‪ .‬مضاف بر اینکه اعراب تأثیر بسزایی در پر‬
‫نمودن فضاهای خالی در ترکیب دارد‪.‬‬
‫برای نوشتن این ترکیب پیچیده بعد از نوشتن چند کلمه ( و ان یکاد الذین کفروا) با ایجاد یک‬
‫فضای خالی که به اصطالح (جلوت‪ ،‬خلوت) نامیده می شود و دو یا سه بخش نمودن کلمات و‬
‫چرخش دادن هر بخش نسبت به فضاسازی در ترکیب و چرخش دادن کلماتی مانند للعالمین و‬
‫لمین که در آخر ترکیب قرار داشت از خالی بودن فضا جلو گیری نمودیم‪.‬‬
‫در این ترکیب به دلیل بلند بودن جمله در چند سطر و به صورت مارپیچی نوشته خواهد شد‪.‬‬
‫کلمه الحجة بین الحسن نیز با قلم درشتر و در وسط نوشته می شود‪ .‬با عراب گذاری فضاهای‬
‫خالی را پر می کنیم‪ .‬به کلمه (تمتعه) دقت کنید که چطور کشیده شده و با چرخشی ‪ 01‬درجه‬
‫فضای خلوت را پر نموده است‪ .‬همچنین ( بسم اهلل الرحمن الرحیم) با قلم کوچکتر و در فضای‬
‫خالی باالی ترکیب گنجانده ش ده است‪.‬‬