ABSOLUTYZM WE FRANCJI

POCZĄTKI RZĄDÓW BURBONÓW

* Henryk IV Burbon (panował 1594 – 1610) wygasił konflikt religijny i wzmocnił władzę królewską

* powołał intendentów – zarządzali prowincjami w imieniu monarchy (mieli szerokie uprawnienia i

byli zależni od władcy)

* troszczył się o gospodarkę, usprawnił podatki, zwiększył dochody, zmodernizował armię – Francja
uzyskała silniejszą pozycję w Europie

FRANCJA KARDYNAŁA RICHELIEU

* 1610r. – śmierć Henryka IV i koronacja jego 9-letniego syna Ludwika XIII

* od 1614r. nie zwoływano Stanów Generalnych (parlamentu)

Rządy sprawowała matka -> osłabienie królewskiej władzy, rozkład państwa, konflikty religijne

* 1624r. kardynał Armand de Richelieu został doradcą króla i zahamował rozkład państwa
(faktycznie to on rządził, a nie król)

*zreformował aparat urzędniczy (urzędnicy na podstawie kwalifikacji, a nie pochodzenia)

- Zamiast arystokratycznej rady królewskiej wprowadził rząd (Richelieu był pierwszym ministrem –
premierem)

- zmniejszył uprawniwnia samorządów miast i parlamentów prowincjonalnych, a umocnił

intendentów (mianowanych przez króla

* aby zlikwidować opozycję, uszczuplił przywileje szlacheckie

* wypowiedziano otwartą wojnę protestantom:

- 1628r. upadła ostatnia twierdza hugenotów we Francji – La Rochelle

- protestanci stracili prawa polityczne; tymczasowo zachowali swobodę kultu religijnego

* zmiany wprowadzone przez kardynała Richelieu doprowadziły do wprowadzenia absolutyzmu

(ustrój w którym król sprawuje całkowicie suwerenną władzę, niezależny od nikogo)

Władca musiał jedynie uwzględniać zasady religijne i zwyczaje dynastyczne

*Richelieu kierował się racją stanu – interesu państwa i króla są ważniejsze niż prawa i korzyści
poddanych

LUDWIKN XIV I PIERWSZY MINISTER MAZARIN

* 1643r. – śmierć Ludwika XIII i koronacja jego 5-letniego syna Ludwika XIV

* Rządy sprawowała matka Anna Austriaczka i następca Richelieu – kardynał Jules Mazarin

* 1648 – 1653 – różne grupy społeczne występowały przeciwko królewskiemu absolutyzmowi

(arystokracja, hugenoci, władze lokalne, biedota miast i wsi)
* fronda (rebelia w Paryżu + arystokratów):

rebelia w Paryżu (przeciwko podatków bez zgody pralamentu, intendentom, aresztowaniom bez
wyroku) – pozorna ugoda, ale faktycznie wojna domowa -> przyłączyła się arytokracja walcząca o
odzyskanie przywilejów i wpływów

* Mazarin stłumił frondę i towarzyszące powstania chłopskie, zmęczone elity pogodziły się z
wprowadzeniem absolutyzmu królewskiego

1661r. śmierć Marina – Ludwik XIV objął pełnię władz

(władca ambitny, zdolny, konsekwentny, uczynił z Francji potęgę gospodarczą, prowadził liczne wojny
(to wpłynęło niekorzystnie). Na stworzonym przez niego systemie władzy absolutnej i kulturze
dworskiej wzorowali się inni królowie europejscy)

*zlikwidował urząd pierwszego ministra–pełne utożsamienie władcy z jego państwem „państwo to ja

* nie zwoływał Stanów Generalnych (panował ponad 50 lat)

* najwyższa władza stanowiona przez króla wspieranego przez ministrów tworzących rady i inne
instytucje centralne - ilustracja na str 136

* szlachta urzędnicza – urzędnicy wywodzili się z mieszczaństwa, ale za pracę zdobywali tytuły
szlacheckie

* Ludwik XIV chciał zlikwidować całą opozycję i przejąć kontrolę nad państwem i obywatelami –
rozbudował cenzurę i policję, można było być aresztowanym bez wyroku sądu

*nadzorował elity – centrum życia politycznego, dworskiego i kulturalnego stał się dwór królewski –
kazał zbudować monumentalny pałac w Wersalu („złota klatka” dla ważnych urzędników i
arystokracji)

*był katolikiem, ale ograniczał wpływ papieża

* 1685r. zniósł Edykt nantejski gwarantujący tolerancję religijną i wielu protestantów musiało
opuścić kraj

COLBERT I MERKANTYLIZM

* Jean – Babtiste Colbert – francuski minister, w latach 1665 – 1685 był kontrolerem generalnym
finansów

* postanowił zastosować merkantylizm – teoria ekonomiczna zakładająca, że podstawą rozwoju

gospodarczego jest dodatni bilans handlowy z zagranicą (dochody z eksportu są większe niż wydatki
na import) -> w kraju jest więcej pieniędzy i metali szlachetnych

* Colbert dążył do:

- zwiększenia produkcji i handlu Francji (wewnętrznego i zewnętrznego)

- ochrony rynku przed zalewem obcych towarów (wysokie cło na sprowadzane towary gotowe)

- ułatwieniu handlu wewnętrznego (likwidacja ceł wewnętrznych, poprawa dróg)

Import:

Sprowadzane produkty gotowe – wysokie cło

Sprowadzane surowce – niskie cło

Eksport:

Wywożone produkty gotowe – niskie cło

Wywożone surowce – wysokie cło

*nie do końca dobre skutki – sąsiednie państwa nakładały cła na towary francuskie („wojny celne”).
Anglicy próbowali blokować francuskie porty

POLITYKA ZAGRANICZNA FRANCJI

* Była efetywna

*tradycyjni wrogowie: Anglia, Habsburgowie (Hiszpania i Rzesza Niemiecka)

* polityka reunionów (ponowne przyłączanie) – zajmowanie miast i niewielkich terytoriów na

pograniczach na podstawie wyroków francuskich sądów

Przez to w 1689r. wojna – przeciwko Francji wystąpili jej sąsiedzi oraz Anglia, Holandia i Szwecja

1697r, - pokój (Ludwik XIV stracił wiele nowych nabytków)

1701 – 1714 – wojna o sukcesję hiszpańską

Na tronie w Madrycie ostatecznie zasiadł wnuk Ludwika XIV, ale koszty dla Francji były przyczyną
kryzysu

SZTUKA ZA PANOWANIA LUDWIKA IV

* Rozwój sztuki – król mecenasem artystów

* Umożliwiał im rozwój, ale też ich kontrolował: 3 Królewskie Akademie: Malarstwa i Rzeźby, Muzyki,
Architektury

* Władca opiekował się Akademią Francuską (powstała wcześniej - z inicjatywy kardynała Richelieu)
– rozwój języka francuskiego i literatury

*Francja stała się artystycznym centrum Europy

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Ludwik XIII – kardynał Richelieu

Ludwik XIV – kardynał Mazarin