Introdución á poda

CURSO "XARDINERÍA E MANTEMENTO

DE ZONAS VERDES NAS
ADMINISTRACIÓNS LOCAIS.
Lugo– Outubro 2023
 Índice

1. Finalidade e efectos da poda

2. Materiais e ferramentas
3. Morfoloxía e fisioloxía da froiteira
4. A poda segundo a idade da planta
5. A poda segundo a época do ano
7. A poda segundo a especie
9. Sanidade vexetal
10. Boas prácticas
1. Finalidade e efectos da
poda
 A poda: finalidade e efectos

CRITERIOS BÁSICOS DA PODA

• Baixo: Altura do tronco < 1 metro

• Solidez:
 Abertura de ángulos
 Diferencia de diámetros
 Situación escalonada das insercións
• Aireación
• Equilibrio:
 Regularidade e equilibrio na copa
 Frutificación/vexetación anual
 A poda: Finalidade e efectos

FINALIDADE EFECTO

• Distribuír as ramas regularmente • Máximo aproveitamento do espazo e do

sol, floracións regulares e froitos de
textura e cor uniformes.
 A poda: Finalidade e efectos

FINALIDADE EFECTO

• Conter e redimensionar o • Retraso do envellecemento da planta e

desenvolvemento da copa afastamento das novas ramificacións do
eixo central.
 A poda: Finalidade e efectos

FINALIDADE EFECTO

• Frear o vigor vexetativo, inversamente • Control do inicio e a cantidade; produción

proporcional á floración e á produción precoz, abundante, de boa calidade, e
prolongada no tempo.
A poda: Finalidade e efectos

FINALIDADE EFECTO

• Facer medrar a copa seguindo unha • Máximo proveito do potencial produtivo,

forma preestablecida en relación directa coas condicións
ambientais.
2. Materiais e ferramentas
A poda: Materiais e ferramentas

FERRAMENTAS

• Fundamental que estean ben afiadas.

• Selección en función da consistencia e do diámetro da rama.
 Outros materiais

Pasta cicatrizante
Escaleira
Equipos de
protección

Luvas
 A poda: O corte

• O corte efectúase seguindo un plano inclinado, en dirección oposta ó punto de

inserción da xema.
• Cortes limpos e sen rebabas
3. Morfoloxía e fisioloxía da
froiteira
 Morfoloxía e fisioloxía da froiteira

Elementos da árbore

Copa: ramas, brotes, follas, xemas,

Parte aérea flores e froitos

Esqueleto: tronco e ramas

Sistema
radicular
Raíces
A poda: Partes da planta

PARTES DA PLANTA

Rama terciaria

Rama secundaria
Horquilla
Tronco Rama primaria

Pé
 Morfoloxía e fisioloxía da froiteira

Parte aérea
Termos relevantes relativos á morfoloxía:
• Altura da árbore: se mide desde o nivel do solo ata
a cima da árbore.
• Diámetro da copa ou ancho da copa: corresponde
ó ancho da súa proxección vertical.
• Diámetro do tronco: se mide á altura do peito
(1.30m).
 Morfoloxía e fisioloxía da froiteira

XEMAS
• Tipos:
Xemas madeira Xemas florais Xemas mixtas

Ciruelo Ciruelo Maceira

Pereira Pereira Maceira

 Morfoloxía e fisioloxía da froiteira

XEMAS
• Grao de desenvolvemento:
– Xema temperá: desenvólvese no mesmo ano que unha rama considerada
“precoz”, sobre a que se pode realizar unha poda na mesma estación ou
durante o seguinte inverno.
– Xema durmida (ou hibernante): de recente formación e está destinada a
converterse nun brote ó ano seguinte. Se se lle estimula coa poda ou co
enxerto, pode dar orixe, a ramas “precoces”.
– Xema latente: pode permanecer indiferente durante anos e espertarse de
repente.
– Xema adventicia: Situada nun punto insólito do tallo ou das ramas, pode
resultar útil para obter un brote na posición e na dirección desexadas.
 Morfoloxía e fisioloxía da froiteira

XEMAS
• Distribución:
Xema apical Xema laterais Xema axial

Ciruelo Cerdeira Cerdeira

 Morfoloxía e fisioloxía da froiteira

RAMAS DE MADEIRA
• Só teñen xemas de madeira

Chupón

Sierpe Dardo

Pereira

Maceira Almendro
 Morfoloxía e fisioloxía da froiteira

RAMAS FRUTÍFERAS
• Só teñen xemas florais
Brote Ramillete de maio

Cerdeira/ Melocotoneiro
Maceira Bolsa Pata de galo

Cerdeira Pereira
 Morfoloxía e fisioloxía da froiteira

Estado fenolóxico xemas florais

• A: xema durmida
• B: rotura da xema
• C: hinchamento da xema
• D: Aparición dos botóns florais
• E: Diferenciación entre sépalos e pétalos
• F: Primeira flor
• G: Caída dos primeiros pétalos
• H: Caída dos últimos pétalos
• I: Caiado do froito
• J: Engrosamento do froito
 Morfoloxía e fisioloxía da froiteira

RAMAS MIXTAS
• Teñen tanto xemas de madeira coma xemas florais.

Brindillas

Maceira Maceira Cerdeira

 Morfoloxía e fisioloxía da froiteira
Necesidade de frío
Nº horas < 7⁰C Especie Mínimo Máximo
Ameixeiro 600 1600
Arándano 700 1200
Aveleira 800 1600
Castiñeiro 400 1500
Cerdeira 500 1500
Kiwi 800 1400
Maceira 800 1700
Melocotoneiro 400 1100
Membrilleiro 100 500
Nogueira 400 1500
Pereira 500 1500
Vide 500 1400
Morfoloxía e fisioloxía da froiteira
Necesidade de frío
 Elección do terreo de plantación

Factores a considerar

1. Clima Temperatura, precipitacións, riscos de xiadas

2. Topografía Exposición, situación orográfica
3. Profundidade Tipo de labores previas á plantación, necesidades de
e fertilidade abonado
4. Cultivos Tipo de labores previas, necesidades de abonado,
anteriores riscos fitopatolóxicos
 Elección de portaenxerto e variedades

Proceso

 Obxectivo:
Estudo  Garantizar elección correcta.
previo  Evitar perdas económicas.

Elección  Climatoloxía
 Orografía do terreo
especie  Tipo de solo

 Virá dada polo destino da produción

Elección  Venta en fresco ou industria de transformación.
variedades  Adáptanse mellor as variedades autóctonas.

Elección  O fruticultor debe ser partícipe.

 Vigor do patrón e vigor da variedade.
patrón  Obxetivo: tamaño final da árbore adecuado.
 Elección de portaenxerto e variedades

Características dun bo patrón

• Boa propagación: propagarse ben e ter un bo enraizamento.
• Bo comportamento: admitir o enxerto e ter unha adecuada aptitude durante toda a súa vida.
• Compatibilidade: non ter rexeitamento ás variedades que se inxerten nel.
• Polivalencia: compatible ao menos coas variedades elixidas.
• Adaptabilidade: maior capacidade de adaptación posible ás condicións adversas na zona.
• Produtividade: conferir á variedade enxertada unha rápida entrada en produción e boa calidade.
• Resistencia fronte a enfermidades: pragas, fungos e bacterias en situacións de risco.
• Control de vigor: non moi vigoroso, para que os tratamentos fitosanitarios ou a recolección poidan
efectuarse con facilidade. Non ha de analizarse soamente o vigor do patrón, senón que tamén se
ha de ter en conta o vigor da variedade, pois non todas teñen o mesmo vigor.
A poda: Elección do momento

- As árbores frondosas deben acumular unha serie de horas de frío (Tª < 7⁰C)
para que as xemas «reventen» con forza.
- Respecto a lúa:
 Se estamos facendo podas de frutificación lúa menguante
 Se estamos facendo poda estival en formación lúa crecente
Antes de iniciar a poda

• Cál é a especie, variedade, clon e portaenxerto utilizado?

• Cómo é o seu crecemento?
• Estado sanitario: está san ou se observan feridas por enfermidades
ou pragas como cochinilla, ramas rotas, feridas no tronco?
• Cál é o sistema de conducción elixido?
• Está a copa equilibrada? Nótase un desenvolvemento excesivo da
copa?
• É todavía necesaria a poda de formación?
• Se observan sectores da árbore sen vexetación?
• A penetración da luz é a correcta?
• Hai suficiente formación de ramas fructíferas?
4. A poda segundo a idade
da planta
 A poda: Tipo segundo a idade da planta

Fase xuvenil

• Poda de cultivo e formación.

– Formar un esqueleto regular, que permita realizar un desenvolvemento
• Obxetivos armonioso da copa.
– Favorecer un rápido desenvolvemento da planta.
• Cortes moderados, técnicas alternativas (inclinación, pregado, curvatura, corte “V” invertida)
• A fin de obter os resultados esperados, é necesario coñecer o hábito natural de crecemento
da especie así como calquer característica peculiar do cultivar.
 A poda: Poda de formación

1º ano 2º ano 3º ano 4º ano

 A poda: Tipo segundo a idade da planta

Fase madurez

• Poda de produción ou frutificación.

– Renovar as ramas frutíferas.
• Obxetivos – Manter a produción próxima á primeira estrutura.

• Nas árbores fortes e vigorosas, a poda debe ser lixeira; nas árbores débiles será intensa.
• Non é posible establecer regras estritas sobre o modo de efectuala. A intensidade, a
maneira e a época (é dicir o cánto, cómo e cándo), serán determinados de acordo ós
seguintes criterios:
a) Hábito vexetativo e de produción da especie
b) Características peculiares do cultivar ou variedade.
c) Características peculiares de cada planta.
d) Condicións ecolóxicas particulares da zona.
e) Propósito e destino da producción
 A poda: Tipo segundo a idade da planta

Fase vellez

• Poda de rexuvenecemento, en irregular renovación da copa e da frutificación.

– Renovar as ramificacións cuio número de xemas florais diminúe co tempo.
• Obxetivos – Aclarar e acurtar drasticamente as ramas, ata a redución total da copa.

• Desaconséllanse cortes drásticos, aínda que son necesarios, só se está fora de control.
• Aplícase por razóns sanitarias, cando a maior parte das ramas están severamente afectadas
e o seu control por medios químicos ou biolóxicos xa non é posible, ou cando se desexa
cambiar de cultivar.
• Esta poda anula a producción por un,dos ou ata tres anos, dependendo da especie que se
trate.
5. A poda segundo a época
do ano
 A poda: Tipo segundo época do ano

Nov Dec Xan Feb Mar Abr Mai Xuñ Ago

REPOUSO INVERNAL ACTIVIDADE

VEXETATIVA
Crec. Primavera
Poda en seco (de inverno) Poda en verde (de
verán)
Cedo Invernal Tardía De primavera
 A poda: Tipo segundo época do ano

Fase vexetativa • Realízase durante a fase de repouso vexetativo .

• Climas suaves: en pleno inverno.
Estacionalidade • Climas fríos: inmediatamente despois da caída das follas.
• Árbores xoves: potencia a formación da horquilla.
• Árbores adultas: regulación da floración.
• Árbores vellas: renovación da copa.
Efectos
INVERNAL

• Aclareo: Rama enteira

• Acortamento ou rebaixe: Trozos de rama
• Inclinacións: formación de xemas de flor
• Incisións: Eliminar floema. Non pasan inhibidores de
Cortes
crecemento por debaixo, reducción de vigor.
• Anelado: afecta a rama.
• Desxemado
Aclareo Acortamento

Inclinacións

Anelado Desxemado
Incisións
 A poda: Tipo segundo época do ano

Fase vexetativa • Realízase durante a fase de plena actividade vexetativa .

• Antes de finalizar o verán.

Estacionalidade

• Dimensionamento da copa.
ESTIVAL

• Debilitación da copa a favor da fructificación.

Efectos • Aumentar a entrada e distribución da luz dentro da árbore

Cortes • Pinzamento ou despunte: eliminación da xema apical

• Desvareto: eliminación de brotes parásitos
• Inclinacións e arqueados.
Despunte

Desvareto

Arqueado
Efectos da poda Podas de inverno
Temprana De inverno Tardía De primavera De verán De outono

Diminución de MENOR QUE EN VERÁN

reservas Creciente Máxima Grande Decrecente
Cicatrización de PEOR QUE EN VERÁN
feridas A mellor Moi boa Boa Moi mala
Danos por frío A peor Graves A menor Non hai
problemas
Infeccións Graves - Graves Menores
criptogámicas problemas

Días dipoñibles Imprevisible - Imprevisible - - -

Choros, sangrado, Menos

gomose
Dificultade Non hai problema Grande
apreciación
Presencia de flores Non hai problema Sen
e froitos problema

Recomendacións Podar Non podar Podar Podas de - Podar

especies en zonas especies “castigo” especies de
rústicas frías delicadas cicatriz.
delicada
6. A poda segundo a especie
 A poda segundo a especie: óso

Poda de limpeza
• A Poda de limpeza faise en tódalas especies froiteiras e durante tódolos anos de vida da
árbore, aínda que só sexa un simple repaso para eliminar catro ramas secas.
• A época é o inverno, pero tamén durante o resto do ano, por exemplo, en verán, para controlar
o exceso de chupóns (ramos vigorosos), recomendándose a supresión dos mesmos.
• A Poda de limpeza consiste en suprimir elementos tales como:
 Ramas secas, enfermas, danadas ou rotas.
 Tocóns secos: son trozos de ramas que non ten brotes e están mortos.
 Ramas cruzadas, mal orientadas ou que enmarañan a copa. Hai que de procurar que o
interior da copa reciba luz e ventilación.
 Chupóns: son ramas que sobresaen moito da árbore polo seu gran vigor e non dan froito.
Sen embargo, non é conveniente eliminalos absolutamente todos, deixar algúns ou
rebaixalos, xa que os chupóns proveen de enerxía á árbore.
 Sierpes: son brotes vigorosos que saen do pé da árbore ou da raíz e se deben eliminar.
 Eliminar ramos demasiado débiles e mal situados.
 A poda segundo a especie: óso

Poda de frutificación
• A poda de frutificación é aquela que se efectúa unha vez que a árbore alcanzaou o seu tamaño
definitivo, cando xa está formada e producindo.
• O 3º e 4º ano desde a plantación faise poda de formación xunto a poda de frutificación, é dicir,
que se solapan.
• A poda de fructificación busca principalmente a substitución dos elementos que xa
fructificaron por outros novos.
• É necesario coñecer as formacións que atopamos en froiteiras de óso para ver qué se fai con
eles na poda:
 Ramos de maio
 Chifonas
 Ramos mixtos
 Ramos de madeira
 Chupóns
 A poda segundo a especie: óso

Poda de frutificación
Ramos o ramilletes de mayo
• Miden de 15 a 30 cm. Posúe xemas de flor e algunha de
madeira. Moi típico en cerdeira.
• Non se cortan, xa que sobre eles vai a froita, pero no
caso das especies e variedades de froitos grandes
(melocotoneros, nectarinos, albaricoqueros tardíos e
ciruelos híbridos), os ramos de maio son pouco
adecuadas, xa que quedan os froitos apretados e
poden romperse polo peso. Nestas especies o mellor é
cortalos desde a súa inserción, deixando que a
frutificación se produza en outros elementos da copa.
 A poda segundo a especie: óso

Poda de frutificación
Chifonas
• Miden 10-30 cm. É como un ramillete de maio pero
máis pequeno, de consistencia débil e que da froitos
pequenos.
• Recoméndase eliminar a mayoría de chifonas desde a
súa base. Únicamente cando vaian a quedar as ramas
peladas e vacías, sobre todo en especies e variedades
de froito pequeno como Cerdeira, Guindo,
Albaricoqueros tempranos e Almendro, recoméndase
deixar as mellores chifonas e acortar as demais por
encima das súas posibles xemas basais.
 A poda segundo a especie: óso

Poda de frutificación
Ramos mixtos
• Miden entre 30 e 100 cm. Posúen xemas de flor, algunhas de madeira e a terminal de madeira.
• A poda de frutificación ten como obxectivo provocar no ramo mixto a emisión de brotes
cercanos a súa inserción coa rama, que soportarán a colleita do ano seguinte.
 A poda segundo a especie: óso

Poda de frutificación
Ramos de madeira
• Os ramos de madeira non abundan en froiteiras de óso.
• Se aparecen como prolongacións de ramas estructurais, se
despuntan a 30-40 cm. sobre unha xema bien situada.
• No caso de que aparezan en outras partes da árbore,
mezclados con ramos mixtos, o mellor é eliminalos pola
inserción se hai suficientes ramos mixtos.
• No caso de que a vexetación pareza escasa, se poden acortar
ás 2 xemas máis baixas en vez de eliminalos por completo,
para que broten de estas 2 xemas 2 ramos mixtos.
 A poda segundo a especie: óso

Poda de frutificación
Chupóns
• Os chupóns non dan froita.
• Débense eliminar en canto os identifiquemos.
 A poda segundo a especie: pepita

Poda de limpeza
• Faise en tódalas especies froiteiras e durante tódolos anos de vida da árbore, aínda que só
sexa un simple repaso para eliminar catro ramas secas.
• A época é o inverno, pero tamén o resto do ano.
• Consiste en quitar elementos tales como:
 Chupóns
 Sierpes
 Ramas secas, enfermas, danadas ou rotas.
 Tocóns secos: son trozos de ramas que non ten brotes e están mortos.
 Chupóns: son ramas que sobresaen moito polo seu exceso de vigor e non dan froito.
 Sierpes: son brotes vigorosos que saen do pé da árbore ou da raíz e se deben eliminar.
 Ramas cruzadas, mal orientadas ou que enmarañan a copa. Trátase de dar luz ó interior e
aireación.
 En verán, unha poda pode resultar moi eficaz para controlar o exceso de ramos vigorosos
na árbore, recomendando a supresión dos mesmos.
 A poda segundo a especie: pepita

Poda de frutificación
• A poda de frutificación é aquela que se efectúa unha vez que a árbore alcanzou o seu tamaño
definitivo, cando xa está formado. Aínda que a partir do 3º ano se solapa a poda de formación
e a de fructificación.
• As formacións que os atopamos en froiteiras de pepita (Pereira, Maceira, Membrilleiro) son:
 Ramos
 Brindillas simples
 Brindillas coronadas
 Chupóns
 Dardos
 Lamburdas
 Bolsas
 A poda segundo a especie: pepita

Poda de frutificación
Ramas e ramos
• As ramas teñen máis de 2 anos de idade, e os ramos, son madeira de entre 1 e 2 anos de
idade. As ramas son grosas e non se cortan a menos que estea enmarañando en exceso ou
quede moi inclinada cercana ó solo.
• Mediante a poda de frutificación buscamos que xurdan xemas de flor nos ramos.
• Os ramos que non sexan estruturais, despúntalos todos sobre a terceira xema contada desde a
súa inserción, excepto os que estorben, que se deben eliminar totalmente. A 3ª xema
continuará o crecemento e as 2 inferiores, evolucionarán a formacións menos vigorosas
(brindillas, dardos, etc.).
 A poda segundo a especie: pepita

Poda de frutificación
Lamburdas

• Ten una xema mixta na punta que da 1

ramillete de follas e 1 ou varias flores e
destas nacerán froitos. Non se podan porque
esas xemas dan froitos.
 A poda segundo a especie: pepita

Poda de frutificación
Brindillas simples
• Miden 40-50 cm. Todas as súas xemas son de madeira, é decir,
dan lugar a brotes vegetativos, non a flores.
• As brindillas vexetativas deben podarse a 1 ou 2 xemas en lugar
de 3 debido ó seu pequeno vigor, oi incluso eliminalas
totalmente se hai ramos alternativos suficientes para realizala
poda sen deixar zonas descubiertas de vexetación.
 A poda segundo a especie: pepita

Poda de frutificación
Brindillas coronadas
• A diferencia da brindilla simple, teñen unha xema na punta que
da lugar a unha flor.
• É un ramo corto (10-20 cm.), fino e non moi robusto para
soportar o peso dos froitos. Da froitos máis pequeños e de peor
calidade que dardos e lamburdas. ¿Cómo se tratan?
a) Se hai moitos dardos e lamburdas, o mejor será eliminalas
brindillas coronadas, sempre que elo non deixe espazos
desnudos.
b) Se non hai dardos e lamburdas en cantidade, a poda de
fructificación é selectiva, eliminando totalmente as
peores (é dicir, as máis delgadas, débiles e de peor
aspecto) e conservando sen poda algunhas, aquelas que
nos ofrezan garantía de fructificación aceptable.
c) Outra opción é non facer nada e cando se faga o aclareo
de froitos, se eliminan os que estean sobre brindillas
débiles sen garantías
 A poda segundo a especie: pepita

Poda de frutificación
Chupón
• O chupón é un ramo excesivamente
vigoroso, vertical e que non da froito.
Normalmente, se cortan a ras da súa
inserción.
• Os chupóns son interesantes para
reemprazar ramas en mal estado,
eliminando éstas xusto por encima do
chupón.
 A poda segundo a especie: pepita

Poda de frutificación
Dardos

• É unha ramita pequena de 1 a 8 cm. Ten

unha xema de madeira na punta. Non se
podan pola súa natureza tan pequena e
cantidade.
 A poda segundo a especie: pepita

Poda de frutificación
Bolsas

• É un engrosamento que se forma cando ten uns

anos. Leva dardos e brindillas coronadas. Son
elementos de frutificación permanentes nas
especies de pepita. Non se podan.
• Por tanto, os froitos van a ir sobre lamburdas,
bolsas e de vez en cando en brindillas coronadas.
Hai que coñecelos ben porque se deben manter
na poda, non se eliminan.
 A poda segundo a especie: cítricos

Poda de limpeza
• Cando xa é adulto, un cítrico se poda pouco. De feito, en fincas produtoras, por motivos
económicos, fano cada 2 ou 3 años, aínda que o ideal é darlle un repaso anual. Operaciones
a realizar:
 Un aclareo de ramiñas polos laterais compactadas.
 Quitar as ramas cercanas ó solo para que o froito non quede cerca da terra.
 Cortar tamén as ramas baixas que rozan o solo polo peso da froita e que o seguirán
facendo tódolos anos ó ser máis longas e cargar os mesmos froitos. A veces, trátase de
ramas grosas de 10 cm de diámetro, pero é mellor cortalas.
 Quitar resecos e ramiñas enfermas ou rotas.
 Ramas que miren hacia dentro enmarañando en exceso a copa. É dicir, aclarar o centro,
pero sen cortar ramas gordas.
 Chupóns vigorosos: son grandes ramas que crecen moi fortes e vigorosas de forma
vertical e que non darán froita.
• A época máis recomendable para o repaso de mantemento é en primavera temprana, unha
vez pasados os fríos do inverno e a recolección.
 A poda segundo a especie: cítricos

Poda de rexuvenecemento
• Nalgúns casos, cando as árbores envellecen prematuramente por diversas razóns, é
conveniente efectuar una poda de rexuvenecemento, a cal consiste en podar severamente a
árbore deixando o tronco e ramas principales para forzar un crecemento novo e vigoroso.
Esta poda debe complementarse con aplicaciones de fertilizantes, control de plagas,
enfermedades, malezas, etc.
• Se a árbore está débil, pódense terciar varias ramas nun mesmo ano (deixar só 1/3 da
lonxitude da rama) e as demáis, ó outro, non todas dunha vez.
• Co fin de protexer e acelerar a cicatrización de ramas de máis de 4 cm de diámetro se
recomenda cubrir os cortes con pastas protectoras.
 A poda segundo a especie: kiwi

Poda de inverno
• Eliminar desde a súa inserción os ramos que xa deron
froito (sarmientos). Substituiranse por outros novos.
• Poda as ramas de 2 anos, acortándoas a 10-20 xemas
para que produzan brotes que darán flores e éstas
froitos.
• As ramas exaxeradamente vigorosas (chupóns)
elimínalas pola súa inserción.
• As ramas frutíferas elixidas deberán quedar
distribuídas e convenientemente suxeitas á estrutura
segundo o sistema de condución.
• A poda nas plantas masculinas realizarase despois da
floración. A mesma consiste en cortar un 40-50% do
sarmiento que leva os brotes estaminíferos e
conservar os 3-4 brotes basais, así como aqueles
brotes desexables que aparezan nos cordóns; ambos
admiten un recorte de 4-5 xemas.
 A poda segundo a especie: kiwi

Poda de verán
• En verano, tamén chamada poda en verde, o que se pretende é mellorar a ventilación e
iluminación. Para elo, se eliminan os chupóns e ramas enroladas ou secas, flores marchitadas,
aclareo de froitos, eliminación temprana de brotes infértiles e mal ubicados, a supresión de
chupóns ou o seu acortamento a 2 xemas para promover ramas de reemprazo. En realidade é
unha poda de limpieza.
• Realízase esta poda dúas veces, antes e despois da floración nos meses de abril e xuño.
• No Kiwi, como en outras froiteiras de excesivo vigor, é fundamental unha poda en pleno verán
para reducir o exceso de vexetación.
• Unha poda verde excesiva pode provocar o queimado dos froitos e redución da fotosíntese.
Asemesmo se é escasa, se dificultará a aireación e a insolación e se favorece a aparición de
enfermidades.
9. Poda de especies ornamentais
 Introdución

Cultivamos as plantas ornamentais normalmente pola súa estética, a poda

delas deben ter como fin:

Resaltar a súa beleza a través da súa forma y tamaño

Manter a fisionomía mentres alargando o envellecemento

da copa.

Antes de agarrar
as texoiras:
2 condicións: Toda poda debe manter a silueta normal da planta,
evitando variarla excesivamente.
Respetar a forma de florecemento e coñecer o tipo
de folla: perenne o caduca.

Se é a primeira poda deberá facerse con mais coidado.

¿Cando realizar a poda?

Polo tipo de poda e a gran variedade de plantas non existe unha

temporada específica.
Inverno, porque existe menos follaxe e se pode ver mellor as

ramas, non se afecta crecemento ausencia de savia e pola

diminución de patóxenos.
Non debe realizarse en primavera porque a planta está
brotando e prexudicaría o seu crecemento.
Ferramentas a empregar

• Tesoiras dunha man ou dous mans.

• Tesoiras para perfilar.

• Tesoiras de yunque.

• Serruchos de podar.
• As ferramentas deben estar en bo estado e limpas, así lograrás mellores
cortes e… cansarás menos.
• Recorda que, ao podar estas embelecendo a planta; asume, pois, a tarefa
cun espírito de artista e non dun leñador.
9. Sanidade vexetal
SANIDADE VEXETAL

A sanidade vexetal constitúe un dos piares fundamentais da produción agrícola, xa

que supón a defensa dos cultivos contra os danos producidos polas pragas e
enfermidades que ameazan a calidade e a seguridade dos nosos alimentos.

A protección vexetal dos cultivos conleva actuacións na detección das pragas, o

diagnóstico de enfermidades vexetais, o seu seguimento, control e erradicación,
aplicando as medidas permitidas na normativa básica e de coordinación.

A Lei 43/2002, de 20 de novembro, de Sanidade Vexetal recolle os aspectos

fundamentais da normativa ditada pola Unión Europea nesta materia.
 Tratamentos

Relativo ós productos

 Produtos de calidade

 Garantía sanitaria

 Medio ambiente
 Tratamentos

Exixéncias

 Económicas: Custes, menor nº de tratamentos

 Ecolóxicas: Respeto ó medio ambiente

 Toxicolóxicas: Niveis mínimos de residuos

 Tratamentos

Técnicas de mostreo
• Mostreo planta:
 Golpeo ou “frapagge”
 Control visual (reposo invernal – desenvolvemento vexetativo)
 Bandas de cartón ondulado (larvas e crisalidas de lepidópteros)
 Cepillador de acaros
 Embudos Berlesse
• Mostreo aéreo:
 Trampas cromáticas
 Cebos alimenticios
 Captaesporas
 Trampas con feromonas
 Tratamentos

Métodos culturais

• Axuste da rega e fertilización

• Destrucción plantas hóspedes

• Elección de variedades e patróns resistentes

• Hixiene xeral do cultivo (chancros)

Tratamentos: métodos químicos

Etiqueta
 Tratamentos: métodos químicos

Clasificación toxicolóxica
 Pragas
• Maceira
Verme da froita Cydia pomonela
• Pereira
• Kaki

• Níspero
• Albaricoque
afectadas
Especies

• Membrillo

• Ameixeira
• Nogueira
• Picadura na superficie da froita de cor amarelo-marrón.
Síntomas

• No interior, as larvas forman bolsa de pulpa.

A. Ac. Parafínico + Piretrinas.

Materias
activas

B. Clorpirifos, Fosmet, Cihalotrin.

tratamento

A. Sempre preventivos, durante o inverno para acabar

Época de

coas postas.
B. Desde a caída dos pétalos ata a recolección.
 Pragas
Araña vermella Panonychus citri
• Aveleira
afectadas
Especies

• Cítricos
• Nogueira
• Oliveira
• Maceira
• Melocotón
• Arbustos de pequenos frotitos
• Aparecen picaduras de cor verde-amarelo.
Síntomas

• As follas adoptan forma de culler.

• A formación de froitos diminúe.

A. Ac. Parafínico + Piretrinas.

Materias
activas

B. Abamectina, Piribaden, Bifentrin.

tratamento

A. Sempre preventivos, durante o inverno para acabar

Época de

coas postas.
B. De Maio a Setembro, cada 15 días e alternando
materias activas.
 Pragas

Pulgón verde Aphis pomi

• Cerdeira
afectadas
Especies

• Maceira
• Membrillo
• Melocotón
• Nectarina
• Succión da savia a través das follas.
Síntomas

• Enroscamento das follas e parada do crecemento do

brote. Pode chegar a matar o brote.

A. Ac. Parafínico + Piretrinas; Xabón potásico.

Materias
activas

B. Pirimicarb, Dimetoat, Cipermetrin.

tratamento

A. Sempre preventivos, durante o inverno para acabar

Época de

coas postas; en canto aparezan os primeiros sintomas.

B. De Maio a Setembro, cada 15 días e alternando
materias activas.
 Pragas

Pulgón laníxero Eriosoma lanigerum

afectadas
Especies

• Maceira

• Ataca sobre todo as ramiñas e o tronco.

Síntomas

• Succión da savia.

A. Ac. Parafínico + Piretrinas; Xabón potásico.

Materias
activas

B. Pirimicarb, Piriproxifen.
tratamento

A. Sempre preventivos, durante o inverno para acabar

Época de

coas postas; en canto aparezan os primeiros sintomas.

B. De abril a xuño, cada 15 días e alternando materias
activas.
 Pragas

Polilla do racimo Lobesia botrana

afectadas
Especies

• Vide

• Ataca sobre todo as ramiñas e o tronco.

Síntomas

• Succión da savia.

A. Ac. Parafínico + Piretrinas; Xabón potásico.

Materias
activas

B. Pirimicarb, Piriproxifen.
tratamento

A. Sempre preventivos, durante o inverno para acabar

Época de

coas postas; en canto aparezan os primeiros sintomas.

B. De abril a xuño, cada 15 días e alternando materias
activas.
 Pragas

Taladro Zeuzera pyrina

afectadas
Especies

• Moi polífago

• Manchas oscuras en follas e foitos

Síntomas

• Deformación e caída de flores e froitos

A. Ac. Parafínico + Piretrinas

Materias
activas

B. Deltametrina, Cipermetrina, Clorpirifus

tratamento

A. Entre a caída da folla e a brotación.

Época de

B. De marzo a maio, con tempo seco e sen choiva .

 Pragas

Mosca da froita Ceratitis capitata

• Kaki
• Albaricoque
afectadas
Especies

• Membrillo
• Ameixeiro
• Níspero
• Nogueira
• Manchas oscuras en follas e foitos
Síntomas

• Deformación e caída de flores e froitos

A. Ac. Parafínico + Piretrinas

Materias
activas

B. Deltametrina, Cipermetrina, Clorpirifus

tratamento

A. Entre a caída da folla e a brotación.

Época de

B. De marzo a maio, con tempo seco e sen choiva .

 Enfermidades

Moteado Venturia inequalis

afectadas
Especies

• Drupaceas e pomaceas

• Manchas oscuras e redondas en follas e froitos

Síntomas

• Deformación e caída de flores e froitos.

A. Aceite + Cobre
Materias
activas

B. Tiram, Clortalonil, Mancozeb

A. Desde a caída da folla ata a brotación.

tratamento
Época de

B.De Marzo a Maio, cada 15 días, con tempo seco e sen

chuvia
 Enfermidades

Roya Tranzschelia prunispinosae

afectadas
Especies

• Drupaceas e pomaceas

• Caída de follas
Síntomas

• Manchas nas follas de cor amarelo-negras e marróns.

A. Non hai
Materias
activas

B. Miclobutanil, Bupirimato

A. Non se pode
tratamento
Época de

B. En canto aparezan os primeiros síntomas

 Enfermidades

Cribado Stigmina carpophila

afectadas
Especies

• Drupaceas e pomaceas

• Manchas pequenas e redondas, amarelas no centro e

Síntomas

rodeadas dunha liña violeta

• En brotes e ramas aparecen manchas de forma elíptica
marrón- gris.
A. Aceite + Cobre
Materias
activas

B. Tapcam, Tebuconazol, Mancozeb

A. Entre a caída da folla e a brotación

tratamento
Época de

B. Desde o hinchamento da xema ata a caída dos pétalos

 Enfermidades

Tinta Phytophtora cinnamoni

afectadas
Especies

• Castiñeiro

• Perda de vigor, as ramas secan e quedan de coloración

Síntomas

amarelentas
• Os froitos teñen un crecemento limitado

A. Plantar clons resistentes

Materias
activas

B. Fosetil – Al, Fosfanatos

A. Inverno
tratamento
Época de

B. De primavera a outono facer 4 tratamentos localizados

na base de tronco
 Enfermidades

Oídio Podosphes leuchotrica

afectadas
Especies

• Froiteiras caducifolias

• As follas toman unha coloración blanquecina

Síntomas

• Manchas na superficie dos froitos cun pó de cor

blanquecino

A. Aceite + Cobre
Materias
activas

B. Miclobutanil, Difenoconazol, Penconazol

A. Desde a caída das follas ata a brotación

tratamento
Época de

B. En primavera e ata final do crecemento pódense dar

tratamentos constantes
 Enfermidades

Chancro Cryphonectria parasitica

afectadas
Especies

• Moi polífago

• Marcitamento de follas e ramas, decaemento xeral da

Síntomas

árbore
• Aparición das ramas secas a partir da lesión

A. Prácticas culturais axeitadas

Materias
activas

B. Non existen produtos químicos axeitados

tratamento

A. Profilaxe á hora de enxertar

Época de

B. Desinfectar ben a ferramenta

C. Sanear as feridas de poda
 Enfermidades

Botrite Botrytis cinerea

• Viña
afectadas
Especies

• Pequenos froitos

• Podremia en ramas, brotes e flores

Síntomas

• Área de cor marrón ó lado das follas

• Puntos brancos sobre os froitos

A. Aceite + Cobre
Materias
activas

B. Iprodiona, Folpet, Metil - tiofanato

tratamento
Época de

A. Inicio da primavera ata o momento da recolección

 Enfermidades

Mildiu Plasmopara viticola

afectadas
Especies

• Viña

• Lesións foliares de cor vermello-amarelas e na parte do

Síntomas

envés aparece un haz blanquecino.

• Brotes curvados e cun pó blanco. Puntos brancos sobre
os froitos
A. Aceite + Cobre; Cola de cabalo
Materias
activas

B. Mancozeb, Folpet, Captan

tratamento
Época de

A. Inicio da primavera ata o momento da recolección,

cada 15 días, con tempo seco e sen vento
10. Boas prácticas
 A poda: Boas Prácticas

COAS TIXEIRAS E O SERRUCHO

• Manter posición correcta con mans e

pernas, distanciados do punto de corte,
espalda recta e pernas semiflexionadas.
• Evitar traballar máis dunha persoa nunha
árbore.
• Non introducir a cabeza no interior das
ramas que conforman a maceta.
 A poda: Boas Prácticas

COA MOTOSERRA

• Someter os engrasadores ó mantemento indicado polo fabricante.

• Nos desprazamentos parar o motor e enfundar a cadea de corte.
• Protexer a cadea con aceite cando non traballe.
• Traballar co motor revolucionado.
• Manter ben afiada a ferramenta.
• Utilizar no desramado o tronco como protección.
• Non suministrar o combustible onde se efectúa a posta en marcha da motoserra.
 A poda: Boas Prácticas

COA ESCALEIRA

• Non intentar alcanzar os froitos alonxados desde as escaleiras.

• O ascenso e descenso e os traballos desde as escaleiras efectuaranse de fronte ás mesmas.
• A inclinación axustarase de tal forma que a distancia entre o apoio da base e a vertical do punto
superior, sexa a cuarta parte da lonxitude da escaleira.
• O apoio na base realizarase en superficies libres de
vexetación e sen irregularidades, fixándoa ata que quede
estabilizada. A base da escaleira deberá quedar firmemente
asentada.
• O corpo manterase dentro do frontal da escaleira. Nunca se
asomará sobre os laterais da mesma.
 A poda: Boas Prácticas

COA ESCALEIRA

• Cando non estea garantida a fixación, deberá

ser sostida por outro traballador durante o seu
uso.
• As escaleiras son de uso individual, en ningún
caso poderán traballar dúas persoas de forma
simultánea sobre a escaleira.
• Cando se traballe en terreo con pendente, a
pata traseira colocarase de tal forma que a
escaleira quede nivelada.
 A poda: Boas Prácticas

COS FITOSANITARIOS

• Utilizar os EPIs adecuados:

 Protección da pel
 Protección das vías respiratorias
 Marcado CE
 A poda: Boas Prácticas

COS FITOSANITARIOS

• Hai que gardar os produtos nos seus envases e

baixo chave nun lugar seco e illado.
• É importante a limpeza diaria das prendas e a
hixiene corporal.
 A poda: Boas Prácticas

COS FITOSANITARIOS

• Ler ben as instruccións e respetar os consellos do

fabricante.
• Usar o pesticida máis inocuo.
• Manipular cualquer producto concentrado con
protección e precaución.
• Adoptar os equipos de protección individual
adecuada para cada tipo de traballo.
• Hixiene persoal e das prendas empregadas tódolos
días.
• Gardar os productos nos seus embases de orixe.
 Introdución á poda

Gracias pola súa

atención!