NARODZINY FILOZOFII

Filozofia – najbardziej ogólna, fundamentalna, racjonalna i krytyczna wiedza o wszystkim co

istnieje.
Słowo „filozofia” pochodzi z języka greckiego. Termin „filein” oznacza kochać, a „sofia”
oznacza mądrość, zatem cała nazwa oznacza miłość do mądrości.
Pierwszą osobą, która użyła pojęcia filozofia był Pitagoras.
Filozof – osoba, która kocha mądrość.
Sofos – mędrzec, który posiadał wiedzę, był wyrocznią i fachowcem w każdej dziedzinie,
czerpał swoją wiedzę z tradycji, doświadczeń, licznych podróży oraz religii.

Religia – zespół wierzeń dotyczących istnienia Boga lub bogów, pochodzenia i celu życia
człowieka, powstawania świata oraz związane z nim obrzędy, zasady moralne i formy
organizacyjne. Zajmuję się tajemnicami ludzkiego losu oraz od czego on jest zależny.

Egzystencja – termin filozoficzny odnoszący się do istnienia, definiowany zależnie od epoki i

tradycji filozoficznej. Pierwotnie termin egzystencja oznaczał to, co się przejawia.
Pytania egzystencjalne – pytania odnoszące się do istnienia, dotyczące istnienia.
Filozofia egzystencjalna – kierunek filozoficzny, którego przedmiotem analizy jest
indywidualna egzystencja człowieka, jego miejsce i rola w świecie; kierunek który odrzucał
społeczny i historyczny determinizm, któremu podlegać miałoby życie jednostki ludzkiej;
egzystencjalizm;
Na pytania egzystencjalne odpowiada religia poprzez:
- opowieści, mity, legendy;
- rytuały;
- dogmat – formuła w religii, która w zwięzły sposób przedstawia prawdy wiary, prawdy
życia, jest stała, nie można jej zmienić np. Jezus Chrystus jest synem Bożym;
- przykłady osobowe ( np. święci );
- objawienia pojawiające się np. w księgach.
Najważniejsze pytania egzystencjalne są o miłości, szczęściu, śmierci i sensie życia
ludzkiego.

Mythos – opowieść mająca ukrytą treść. Posiada sens literalny oraz sens alegoryczny ( sens
pogłębiony). Przykładem jest „Odyseja”, którą można odbierać dosłownie, jako opowieść
fantastyczną, ale również ma sens pogłębiony, którym jest wędrówka człowieka w
poszukiwaniu siebie.
Logos – słowo racjonalne, jasne; nauka; rozum; słowo uporządkowane; opowieść
uporządkowana.
MYTHOS ≈ LOGOS

Antropologia – nauka o człowieku, jego pochodzeniu, rozwoju i zróżnicowaniu rasowym.

Antropologia filozoficzna – dziedzina filozofii zajmująca się istotą i naturą człowieka.

W VI-IV w. p n e. w różnych cywilizacjach następuję przejście od religii do rozumu i wiarę

we własne możliwości . Tworzy się grecka filozofia, która jest indywidualna, jednak nie
wyklucza religii. Filozofia Grecka narodziła się w koloniach jońskich.

CECHY FILOZOFII GRECKIEJ:

- bardzo duże zaufanie do rozumu ludzkiego, który pomagał objaśniać wszystkie zawiłości
otaczającego świata ( racjonalizm );
- obecność stałego wysiłku intelektualnego zmierzającego do poznania;
- powstanie różnych kierunków i szkół filozoficznych.

ZRACJONALIZOWANIE KULTURY GRECKIEJ

Zracjonalizowanie kultury greckiej to jedna z głównych przyczyn powstania filozofii.
Czynniki racjonalizujące kulturę w Starożytnej Grecji:
- otwarta kasta kapłanów ( oznaczało to, że mity i przypowieści mogły się zmieniać ),
- upodabnianie Bogów do ludzi, przedstawianie ich w formie ludzkiej,
- kontakty z innymi kulturami, które wywoływały różne reakcje ( np. wrogość, agresje, opór,
zmianę kultury ), wymiany handlowe,
- porównywanie kultur ze sobą,
- porównywanie źródeł wiedzy,
- wynalezienie pisma,
- wojna,
- wprowadzenie ustroju demokratycznego.
Ethos – niepisane zasady, dające w poszczególnych przypadkach odpowiednie rozwiązania.

PIERWSI FILOZOFOWIE
Physis – natura, naturą możemy nazwać przyrodę lub możemy odnosić ją do jednostki w
sensie szczegółowym np. natura człowieka.
Arche (archeus) – głos decydujący, król.
Kosmos – uporządkowana rzeczywistość.

poznać świat = poznać rzeczywistość, która nas otacza

Pierwsi filozofowie szukali tego co jest decydujące w naturze, co jest na początku natury.
Mentalność pierwszych filozofów można określić przez słowa: physis, arche, kosmos, logos.

JOŃSKA FILOZOFIA PRZYRODY

Filozofia przyrody była głównym przedmiotem zainteresowania przedsokratejskich filozofów
starożytnej Grecji (od VI do końca V w. p.n.e.), z tego powodu okres ten nazywany jest
okresem naturalistycznym. Filozofowie ci podjęli pierwsze niemitologiczne, racjonalne
próby wyjaśnienia natury (physis), kładąc podwaliny pod filozofię i naukę europejską.
Problemy i idee postawione przez przedsokratejskich filozofów przyrody były inspiracją i
istotnym punktem odniesienia dla badaczy przyrody aż do powstania nowożytnej nauki.
Pierwszą grupą filozofów byli tzw. jońscy filozofowie przyrody. Dążyli oni do wyjaśnienia
rzeczywistości poprzez znalezienie jej najbardziej podstawowej zasady (arché), przenikającej
całość rzeczywistości. Różni filozofowie w czym innym upatrywali tę podstawową zasadę.

ORFIZM
Orfizm - mistyczny nurt religijny, który zaspokajał potrzebę indywidualnego przeżycia
religijnego starożytnych Greków. Odpowiadał na pytania dotyczące losu duszy po śmierci i
miał duży wpływ na rozwój ważnych kierunków filozofii greckiej: pitagoreizmu i platonizmu.
Filozofia grecka zaczerpnęła z orfizmu główny motyw swoich rozważań.
ORFICKI MIT O UPADKU
Według orfickiej wersji mitu ludzie są tylko połową. Każda dusza była w nadświatowym
ogniu i była jednością. Przez złego Boga ludzie rozdzielili się i wcielili się w zwierzęta by
odpracować kare. Dlatego każdy człowiek ma w sobie cząstkę boskości i cząstkę zła.

MISTERIA GRECKIE
Misteria – wtajemniczenia.
Kryteria uczestniczenia w misteriach grecki: znajomość języka greckiego.
Każdego uczestnika misteriów greckich obowiązywała tajemnica. Uczestnicy misteriów
składali w ofierze małego prosiaka, który był symbolem zmysłowości. Uczestnicy dostawali
wizję życia ludzkiego w zaświatach, która ich uszczęśliwiała.

Film: „ Jaskinia zapomnianych snów”.