>> HOOFDSTUK 3: DE MAAN EN HAAR BEWEGINGEN

1. Ontstaan van de maan

De aarde werd 4,4 miljard jaar geleden geraakt door Theia, een ruimteobject zo groot als
Mars. Na de impact ontstonden twee klompen:
- de kleinste werd door de zwaartekracht van de andere in een stabiele baan rond de
aarde gekatapulteerd
- de rest van de ruimtepuin + de grootste klomp smolten weer samen met de aarde

2. Kenmerken van de maan

- manen geven net als planeten geen licht
- de maan is zichtbaar omdat ze licht van de zon reflecteert
- de zwaartekracht op de maan is 6x kleiner dan op de aarde, aangezien onze maan
bolvormig en kleiner dan de aarde is
- daardoor kan de maan geen gasmoleculen vasthouden en is er slechts een
verwaarloosbare atmosfeer aanwezig

De afwezigheid van een atmosfeer op de maan heeft verschillende gevolgen:

● op de maan is enkel leven mogelijk met 02- flessen en een speciaal pak
(de pak beschermt tegen de straling van de zon)
● geen bescherming tegen meteorieten, waardoor veel kraterinslagen aanwezig zijn
geen wind en geen erosie
● geen lichtverspreiding door dampkring →het niet-belichte deel is 100% donker
● de temperatuur in de niet-belichte deel zal door maximale uitstralingen dalen tot -
170° en in de belichte delen naar 130°
● wegens minder zwaartekracht zorgt dat ervoor dat we raar lopen en dat er geen
luchtdruk is

3. Bewegingen van de maan

De maan draait in 27 dagen, 7 uur en 44 minuten in een ellipsvormige baan in

tegenwijzerzin rond de aarde. Dat is de maanrevolutie. Tijdens de omloop van de maan
rond de aarde zie je dagelijks het belichte deel van de maan veranderen, dat zijn de
schijngestalten van de maan.

Schijngestalten van de maan

a) nieuwe maan;
de maan staat tussen aarde en zon
(volledig niet-belichte deel is naar de aarde gericht, we zien de maan dus niet)

b) eerste kwartiel;
de helft van het verlichte deel is naar de aarde gericht, waardoor we een kwart van de maan
zien

c) volle maan;
de aarde staat tussen maan en zon, maar nu zien we het volledig belichte deel
d) laatste kwartiel;
we zien opnieuw de helft van de belichte deel

Wassende maan tussen nieuwe maan en volle maan spreken

we van de wassende maan, omdat het
belichte deel alsmaar groter wordt.

Krimpende maan Van volle maan tot nieuwe maan wordt het
belichte deel kleiner.

Duur van de omloop van de maan rond de aarde

Siderische maand ● duurt 27 dagen, 7 uur en 44 minuten

● tijd waarin de maan 360° rond de
aarde aflegt

Sydonische maand ● de tijdstip tussen twee nieuwe

manen duurt 29 dagen, 12 uur en 44
minuten
● de aarde beweegt ondertussen ook
rond de zon, waardoor de maan
meeschuift en uiteindelijk 2 dagen
extra zal nodig hebben om in
dezelfde positie tov de zon te
geraken

De schijnbeweging van de maan aan de hemelkoepel

p. 21 (d)
Beweging van de maan rond haar eigen as
p. 21 (e)

4 Eclipsen en verduisteringen
a) zoneclips
Het gebeurt wanneer de maan precies tussen de zon en de aarde komt te staan en het
eclipticavlak snijdt.
Kan enkel voorvallen bij nieuwe maan;
1. Kernschaduw volledige zonverduistering
→ beperkt in plaats en tijd, enkel daar waar
volledige schaduw de aarde raakt
(dan pas kan de corona bestudeert worden)

2. Halfschaduw halve zonsverduistering

→ groter in plaats en tijd, slechts een deel van
de zon wordt bedekt

3. Ringverduistering Onder een kernschaduw die de aarde niet

raakt, zal de maan voor de zon schuiven,
maar de buitenste ring blijft zichtbaar.
b) maanverduistering
De zon, de aarde en de maan moeten op een lijn staan. De maan snijdt het eclipticavlak.
Kan enkel bij volle maan;

1. Volledige maansverduistering ● maan is kernschaduw van de aarde

● komt regelmatiger voor dan de
zonsverduistering, omdat de
kernschaduw van de aarde veel
groter is
● zichtbaar op de volledige nachtkant
van de aarde
● door lichtbreking zal de maan rood
verlicht worden

2. Gedeeltelijke verduistering ● helft in kernschaduw, de helft is dus

verduisterd

3. Halfschaduw ● lichtsterkte neemt lichtjes af van de

maan, maar is amper
waarneembaar.

5 De getijden

Het ontstaan van getijden

de getijden worden veroorzaakt door 4 krachten;

1. de aantrekkingskracht of de zwaartekracht van de maan
2. een centrifugale kracht naar buiten toe, doordat de maan en de aarde rond elkaar
draaien
3. de zwaartekracht van onze aarde
4. de aantrekkingskracht van de zon