● Hoofdstuk 4 :Wat is romantiek?

( 1750-heden)

4.0 inleiding

- gestructureerde heldere opbouw

- onderwerp= patriotisme, vaderliefde
- strijd van Alba & Rome

- gevoelens staan centraal

- schipbreuk
- mensen proberen om te overleven
- zo realistisch mogelijk weergegeven
- meer beweging en dynamiek
→ aanvulling op verlichting = romantiek

4.1 Wat is de kern van romantiek?

- vertrekpunt = kunst/ muziek
- verklaring
→ (B) Weltschmerz = een algemeen gevoel van vervreemding zowel tegenover
=

zichzelf als tegenover de wereld

→ (B) Vervreemding= is een proces waarbij mensen zich niet meer eigen voelen
omdat men het idee heeft geen invloed te kunnen uitoefenen op de ontwikkelingen.
- wat is romantiek?
→ (B) Romantiek = Europese cultuurstroming vanaf de 2de helft van de 18de eeuw
als aanvulling op de Verlichting waarbij het gevoel van vervreemding centraal staat.
- gevolg = een hele reeks gevoelens die nog niet omschreven waren , ze staan nu wel
in boeken
→ voorbeeld 1: J.J Rousseau , 1762 = psychische puberteit
→ voorbeeld 2 : W. Cullen , 1733 = neurose als zenuwziekte
- nu = ook vandaag is er een gevoel van vervreemding (bv: mensen die vluchten in
drugs)

4.2 Wat zijn de oorzaken van de romantische vervreemding?

4.2.1 het reductionisme
 - wat = de methode die de werkelijkheid reduceert tot haat meest eenvoudige dus
meetbare bestanddelen door middel van de reden om zo de werkelijkheid
beheersbaar en controleerbaar te maken
- hoe = door de drang om alles te verklaren door middel van wetmatigheden
- gevaar tot vervreemding = mens wordt ontzielt door wetmatigheden, hart is maar
een pomp

- mystiek verdwijnt, mens en wereld wordt ontzielt

→ vb :
→ gevolg : gevoelloze dingen
→ reactie : dingeloze gevoelens
- vb 1 : jean - jacques Rousseau
→ dingeloos gevoel= er is geen aanleiding naar dat gevoel , geen inhoud
- vb2: mens dreigt het groter geheel uit het oog te verliezen
→ wordt de mens gelukkig door voortdurend bezig te zijn door het zoeken naar
geluk?

4.2.2 het vooruitgangsoptimisme

- (B) wat= dat als ek mens zijn verstand gebruikt , de maatschappij beter wordt voor
iedereen
- hoe= op sociaal -economisch vlak , de industrialisatie
- gevaar= vervreemding van de mens , geen voeding meer met het productieproces ,
werkloosheid

4.2.3 de gelijksgedachte
- wat = juridische gelijkheid was al gerealiseerd door de afschaffing van de
standenmaatschappij
- nu = sociale gelijkheid, streven naar een klassenloze maatschappij
- hoe= via geweld ( communisten) , via stemrecht, democratie ( socialisten)
- gevaar = “ le moi commun” iedereen is hetzelfde , vervreemding, eigenaardigheid
wordt afgelegd

4.2.4 de ontvoogdingsstrijd
- wat = emancipatie
- hoe = via ontwikkeling, mensen individuele kansen gevn, via ontplooiing
- gevaar = verlies van banden met de buitenwereld, verlies van solidariteit

4.3 Welke romantische levenshoudingen ?

4.3.1 werkelijkheid veranderen : REVOLUTIE
- gelijkenis met verlichting = de samenleving willen veranderen n
- verschil met verlichting = bij romantiek willen ze delen van de maatschappij
veranderen ( bv; nationalisme)
4.3.2 werkelijkheid ontvluchten : WANHOOP
- (B) Escapisme = vlucht uit de alledaagse werkelijkheid
→ DUS verlichting = ze willen alles veranderen
→ Dus romantiek = ze willen delen veranderen, focus op identiteit
vlucht uit de ruimte : ontsnappen aan het HIER
 - (B) Exotisme = verlangen naar andere landen waar mystik nog aanwezig is , de elite
gaat rondreizen ( fascinerend) → ontstaan van toerisme

- fascinatie naar roomse cultuur, kunstwerken

vlucht uit de tijd : ontsnappen aan het NU

- fascinatie van de middeleeuwen

vlucht in het verleden : neogotiek

- (B) neogotiek = Kunststijl uit de 19de eeuw die teruggreep naar de gotische stijl uit
de middeleeuwen.
- in de middeleeuwen vond men het een harmonieuze tijd
→ romantiseren middeleeuwen

vlucht uit de beschaving: ontsnappen aan het HIER en NU

- vb 1: natuur als sublieme kracht
- betekenis=
- vb 2: de fantasiewereld = sprookjes , griezelverhalen, volkse
- vb3: zelfdoding

besluit hoofdstuk 4
- basis van onze samenleving

● hoofdstuk 5 : hoe het modern imperialisme leidde tot een wereldconflict

inleiding
- 19e eeuw : noordwest -europa : technisch overwicht door industrialisatie
- (B) modern imperialisme = Het streven van een staat naar uitbreiding van zijn
heerschappij over andere volkeren en gebieden.
- van nationalisme naar agressief nationalisme

continuïteit : kolonisatie→ niet nieuw , handelsbelangen

discontinuïteit : focus op nijverheids belangen
- industriële revolutie zoektocht naar een goedkope grondstoffen en nieuwe afzetmarkt

5.1 Kolonisatie
- eeuw van europa , ze waren dominant
5.1.1 Wie koloniseert waar? → zie atlas oefening
-

vaststellingen voornamelijk vanuit in Europa in 19e eeuw

- frankrijk en groot brittannië
- kolonies zowel in afrika als azië
- duitsland en italië waren nog bezig met de eigen interne eenmaking waardoor ze te
laat kwamen om te koloniseren

- het imperialisme
- hoe rusland, Frankrijk , duitsland engeland en Japan een stuk van China
- er wordt niks gevraagd aan de inwoners van China en hun land wordt gekoloniseerd

5.1.2 motieven en gevolgen a.d.h.v verschillende bronnen

1. Wat zijn de grondslagen van het modern imperialisme? Hoe komt in de kolonisatie onze
manier van denken tot uiting? Wat waren de motieven?

2. Welke gevolgen had het modern imperialisme voor de traditionele samenlevingen?

Focus op België : motieven van Leopold ll (1865-1909)

- Congo-vrijstaat(1884-1908) gaat privé-bezit worden van Leopold ll
- het is een kroondomein
- van 1908 = belgische kolonie → geen privébezit meer

de motieven voor Stanley

- hij wil iets doen aan de slavenhandel
- ivoor wordt gebruikt voor piano’s ,...
→ zoektocht naar ivoor
- Leopold financieerde Stanley om naar congo te sturen
- rubber= interessant materiaal uit een boom
- blanken beseften dat rubber veel oplevert
- als ze te weinig rubber mee hadden werden hun handen eraf gehakt
→ iemand van het eigen volk strafte hun
 - rijkste land in afrika voor grondstoffen = congo → Goud , zink
- missiepost van de Jezuïeten in Kisantu ze wouden het afrikaanse volk geloof bij
brengen ( Christendom)

westers cultuur denken

- rubberproductie opdrijven
→ afrikanen onder druk zetten
→ winst maximaliseren
enkele initiatieven van Leopold ll
- afrikamuseum over de kolonisatie en de basiliek van koekelberg, de serres van
Laken , cinquantenaire , park van Tervuren
- hij gaat belgië groot maken , hij steekt geld in ons land

samenvatting : westers denken en motieven

1) Politiek:
(B) imperialisme: het streven van een land naar uitbreiding van zijn heerschappij over
andere gebieden en volkeren
(B) nationalistisch imperialisme:
het streven naar gebiedsuitbreiding omdat men de eigen natie als beste beschouwt.
2) Sociaal-economisch: afzetmarkt + goedkope grondstoffen (economisch
liberalisme/kapitalisme/vooruitgangsoptimisme)
3) Cultureel: ideologisch motief: beschaving brengen (superioriteitsdenken)

gevolgen voor plaatselijke bevolking

- Terreur en geweld
- Tijdsdruk
- Individualisme neemt toe
- Ontwrichting van de traditionele waarden
- Kleinschalige, lokale nijverheid verdween
- Vernedering

voordelen van de kolonisatie

- onderwijs :
→ afrikanen leren de belgische provincies
→ ze leren dat belgië hen heeft gered van de arabieren
→ ze leerden ook lezen en schrijven
→ toegankelijkheid verbeterd
botsing tussen et westers en afrikaans denken

Westers denken afrikaans denken

kern Vanuit het Niet vanuit het

Verlichtingsdenken Verlichtingsdenken
Rationalisme

andere visie op natuur Object/ding/ te beheersen/te Subject/natuur in eenheid

temmen met de mens/harmonie

andere visie op tijd Lineaire tijdsvisie / elke Cyclisch/ de tijd komt terug
minuut is kostbaar

andere visie op de mens Individualisme/ieder voor Groep is belangrijker dan

zich/ natuur beheersen individu / belang van
samenhang /in eenheid met
natuur

5.1.3 welke evolutie kende de historische beeldvorming over Congo-Vrijstaat

- exposition 1897 → wereldtentoonstelling in Brussel
- De bezoekers komen in contact met de Congolezen in Tervuren door een mensen
tentoonstelling

5.2 bondgenoten en blokvorming aan het einde van de 19e eeuw

- blokvorming → landen gaan blokken vormen ( bondgenoten)

5.2.1 Welke nieuwe grootmacht ?
- duitse grootmacht
- de eenmaking kwam vanuit pruisen
- Frankrijk verliest een grondgebied door de eenmaking omdat ze een stuk van
frankrijk ouden , dat deel sprak duits ( nationalisme)
- elzas lotharingen is de regio die verloren gaat omdat duitsland ijzererts vanuit die
regio wou

Het Duitse Keizerrijk ontstond. Op 18 januari 1871 werd Wilhelm I uitgeroepen tot keizer
van het Duitse Keizerrijk.
- Wilhelm l was de nieuwe keizer , nu kiezen ze voor een keizerrijk ( geen koning
meer)
- de keizer werd in versailles gekroond , nadat de franse de oorlog hebben veloren
tegen duitsland
- ze deden dit om frankrijk te vernederen
→ de revanche = het verdrag van Versailles
5.2.2 bondgenootschappen en blokvorming
- het machtsevenwicht in Europa is verschoven door een grootmacht duitsland

politiek van Bismarck ( nieuwe 1e minister)

→ (B) Realpolitiek:Politiek die zich enkel door het reële staatsbelang laat leiden. Ze houdt
dan ook enkel rekening met de feitelijke toestand en streeft naar directe tastbare resultaten
→ iemand die alles wat te maken heeft met de economie en het financiele van het land in
handen wil hebben

driebond:
1. oostenrijk - hongarije
2. duitsland
3. Italië

Triple entente :
1. rusland
2. Frankrijk
3. verenigd koninkrijk
→ tegen duitsland

(B) Weltpolitik : Politiek die van Duitsland een wereldmacht wil maken.

5.3 spanningen in de balkan

- balkan = zuid-oost europa
- in de balkan zijn er heel wat katholieken maar meer orthodoxen
→ deel van het byzantijnse rijk
- aan het einde van de 15e eeuw verovert het ottomaanse rijk de balkan
→ nu zijn er ook, moslims
→ veel verschillende gelovigen door de verovering
 - islam verspreidde zich tot wenen
→ sultan is tolerant
→ Hij zegt dat er godsdienstvrijheid is zolang iedereen de belastingen betaalt.
- streven naar zelfstandigheid
→ we krijgen een achteruitgang van het rijk omdat ze nationalist worden
→ duitsland geniet van deze chaos
- oostenrijk-hongarije wilt Bosnië veroveren om hun gebied te vergroten
→ Griekenland, Servië, Roemenië,Bulgarije werden onafhankelijk

Conclusie :
- De europese grootmachten reageren op de verzwakking van het turkse rijk en ze zijn
tevreden van hun veroveringen
→ balkan niet tevreden daarmee , ze wilden volledige onafhankelijkheid
- er waren verschillende opstanden
→ balkanoorlog
- verdeling van voormalige turkse rijk in 19e eeuw , ee, kruidvat zal leiden tot de
uitbarsting van de eerste grote wereldoorlog