Download as docx, pdf, or txt
Download as docx, pdf, or txt
You are on page 1of 1

Rusia (rusisht: Россия, romanizuar: Rossiya, lexo: Rasjijë), e njohur zyrtarisht edhe

si Federata Ruse[1][2] (rusisht: Российская Федерация, Rossijskaja Federacija), është


një vend transkontinental që përfshin Evropën Lindore dhe Azinë Veriore. Është vendi
më i madh në botë që përfshin një të tetën e masës tokësore të banueshme të Tokës.
Rusia shtrihet në njëmbëdhjetë zona kohore dhe ndan kufijtë tokësorë me
katërmbëdhjetë vende.[a] Është vendi i nëntë më i populluar në botë dhe vendi më i
populluar në Evropë, me një popullsi prej mbi 147 milion njerëz. Kryeqyteti dhe qyteti
më i madh i vendit është Moska. Shën Petersburgu është qendra kulturore e Rusisë
dhe qyteti i dytë më i madh.
Sllavët lindorë u shfaqën si një grup i njohur në Evropë midis shekujve të 3-të dhe të
8-të e.r.. Shteti i parë sllav lindor, Rusi i Kievit, u ngrit në shekullin e 9-të, dhe në vitin
988, ai adoptoi krishterimin ortodoks nga Perandoria Bizantine. Rusia përfundimisht
u shpërbë, me Dukatin e Madh të Moskës duke u rritur për t'u bërë Cardomi i Rusisë.
Nga fillimi i shekullit të 18-të, Rusia ishte zgjeruar shumë përmes pushtimit,
aneksimit dhe përpjekjeve të eksploruesve rusë, duke u zhvilluar në Perandorinë
Ruse, e cila mbetet perandoria e tretë më e madhe në histori. Megjithatë,
me Revolucionin Rus më 1917, sundimi monarkik i Rusisë u shfuqizua dhe u
zëvendësua nga RSFS-ja ruse - shteti i parë kushtetues socialist në botë. Pas Luftës
Civile Ruse, RSFS e Rusisë]] themeloi Bashkimin Sovjetik (me tre republika të tjera
sovjetike), brenda të cilit ishte përbërësi më i madh dhe kryesor. Në kurriz të miliona
jetëve, Bashkimi Sovjetik iu nënshtrua industrializimit të shpejtë në vitet 1930 dhe më
vonë luajti një rol vendimtar për Aleatët e Luftës së Dytë Botërore duke udhëhequr
përpjekjet në shkallë të gjerë në Frontin Lindor. Me fillimin e Luftës së Ftohtë, ajo
konkurroi me Shtetet e Bashkuara për ndikim ideologjik global; Epoka sovjetike e
shekullit të 20-të pa disa nga arritjet më të rëndësishme teknologjike ruse, duke
përfshirë satelitin e parë të krijuar nga njeriu dhe ekspeditën e parë njerëzore në
hapësirën e jashtme.
Me shpërbërjen e Bashkimit Sovjetik në vitin 1991, RSFS-ja ruse u bë Federata Ruse.
Një kushtetutë e re u miratua dhe Rusia që atëherë është qeverisur si një republikë
gjysmë presidenciale federale. Që nga fundi i shekullit, sistemi politik i Rusisë ka qenë
i dominuar nga Vladimir Putin, nën të cilin vendi ka përjetuar një rrëshqitje
demokratike dhe një zhvendosje drejt autoritarizmit. Rusia ka qenë e përfshirë
ushtarakisht në një numër konfliktesh post-sovjetike, të cilat kanë përfshirë
aneksimet e panjohura ndërkombëtarisht të Krimesë në vitin 2014 nga Ukraina fqinje,
e ndjekur nga aneksimi i mëtejshëm i katër rajoneve të tjera në vitin 2022 gjatë
një pushtimi të vazhdueshëm. Renditjet ndërkombëtare të Rusisë e vendosin atë të
ulët në matjet e të drejtave të njeriut dhe lirisë së shtypit; vendi ka gjithashtu nivele
të larta të korrupsionit të perceptuar.

You might also like