Rynek pracy.

Bezrobocie
Prof. dr hab. Izabela Zawiślińska
Podstawowe pojęcia rynku pracy
• Ludność w wieku produkcyjnym - granice wieku
produkcyjnego są określone w każdym kraju zwyczajowo w
formie ustawy

• Zasób siły roboczej (ludność aktywna zawodowo) – są to

osoby pracujące lub pracy poszukujące na typowych
warunkach zwłaszcza płacowych w gospodarce
• Współczynnik aktywności zawodowej (Az)– to stosunek liczby
aktywnych zawodowo czyli zasobów siły roboczej (Sr) do
liczby ludności w wieku produkcyjnym (Lp). Im wyższy jest ten
współczynnik, tym większa część ludności w wieku
produkcyjnym chce pracować zawodowo

𝑆𝑟
AZ=
𝐿𝑝
• Bezrobocie (B) – Bezrobotni – to osoby w wieku
produkcyjnym, które są zdolne i gotowe do podjęcia pracy na
typowych warunkach występujących w gospodarce oraz
pozostające bez pracy pomimo podjęcia poszukiwań pracy
•
• Stopa bezrobocia (b) – jest to stosunek liczby bezrobotnych do
zasobów siły roboczej
•
𝐵
• b=
𝑆𝑟
• Zatrudnienie (Z) – zatrudnieni – wszystkie osoby, które pracują
tzn. wykonują pracę najemną lub pracują na własny rachunek

• Stopa napływu do zasobu bezrobocia – jest to stosunek

napływu do zasobu bezrobocia (Nb) do zasobów siły roboczej
(Sr)
𝑁𝑏
Stopa Nb =
𝑆𝑟
• Stopa odpływu z zasobu bezrobocia – jest to stosunek
odpływu z zasobu bezrobocia (Ob) do wielkości zasobu
bezrobocia (B)
𝑂𝑏
Stopa Ob =
𝐵
Metody pomiaru bezrobocia
Metoda wykorzystywana w statystyce urzędów pracy
• w tym przypadku bezrobotni to osoby:
• zdolne do pracy i gotowe do jej podjęcia w ramach stosunku pracy
• pozostające bez pracy i nie uczące się w szkołach z wyjątkiem szkół
wieczorowych i zaocznych
• zarejestrowane w urzędzie pracy,

Metoda wykorzystywana w badaniach aktywności ekonomicznej

ludności (BAEL)
• w tym przypadku do bezrobotnych zalicza się osoby, które spełniają
jednocześnie trzy warunki:
• w okresie badanego tygodnia nie pracowały nawet przez okres 1
godziny
• aktywnie poszukują pracy
• są gotowe podjąć pracę w badanym lub następnym tygodniu
Rynek pracy
Popyt na pracę (Ld) – zakłada odwrotną zależność pomiędzy
stawką płacy a wielkością zatrudnienia w danym okresie. Przy
wyższej stawce płacy pracodawcy będą zatrudniać mniej
pracowników niż przy niższej stawce płacy.

• Popyt na pracę ma charakter pochodny. Oznacza to, że wynika

on w dużej mierze z popytu na towary i usługi wytwarzane
przez przedsiębiorstwa. Im większy popyt na towary lub usługi
tym większy popyt na pracę służącą do ich wytworzenia.
• Inne determinanty popytu na pracę:
• Wydajność pracy
• Cena produktów które są wytwarzane
Podaż pracy – przedstawia dodatnią zależność pomiędzy
poziomem płac realnych a liczbą pracowników na rynku pracy w
danym okresie. Przy wyższych stawkach płac więcej
pracowników będzie skłonnych pracować i to dłużej niż przy
niższych

• Podaż pracy zależy od kosztów alternatywnych czasu pracy

pracownika. Alokuje on swój czas tak, aby krańcowa skłonność
wynikająca z godziny przeznaczonej na jakąś czynność była
równa krańcowej korzyści uzyskanej w przypadku innego
sposobu spędzenia czasu.
W praktyce po stronie podaży pracy mamy do czynienia z
dwiema krzywymi podaży:
• efektywna podaż pracy (Lse)
• potencjalną podażą pracy (Lsp)
 Pr – stawka płacy w równowadze LR – poziom zatrudnienia przy płacy Pr

Stawka
płacy
P’ C D F

Pr A B

Lse Lsp
Ld

LR L
Rodzaje bezrobocia
• Bezrobocie dobrowolne – oznacza osoby które nie chcą
podjąć pracy za stawkę płacy obowiązującą na rynku.
Występuje ono również wówczas, gdy rynek pracy jest w
równowadze

• Bezrobocie przymusowe – są to osoby pozostające bez pracy

mimo tego, że są gotowe ją podjąć za stawkę płacy
obowiązującą na rynku. Nie ma wolnych miejsc pracy. W
stanie równowagi rynku pracy bezrobocie przymusowe nie
występuje
• Bezrobocie frykcyjne (przejściowe)
• Bezrobocie strukturalne
• Bezrobocie cykliczne (koniunkturalne)

• Bezrobocie jawne
• Bezrobocie ukryte

• Bezrobocie:
• Krótkoterminowe
• Średnioterminowe 3(6) – 12 miesięcy
• Długoterminowe – powyżej 12 miesięcy
• Bezrobocie naturalne ( naturalna stopa bezrobocia) – jest to
stopa bezrobocia przy której rynki pracy i rynki produktów
znajdują się w równowadze. Czyli jest to stopa bezrobocia przy
której siły oddziałujące na wzrost bądź spadek cen i płac
równoważą się. Jest to najniższa stopa bezrobocia jaką można
utrzymać aby nie wywołać inflacji
Bezrobocie a poziom produkcji
Prawo Okuna – stwierdza, że na każde 2% spadku PNB (PKB)
realnego w stosunku do potencjalnego, stopa bezrobocia
wzrasta o 1%.
Przedstawia ono więc zależność między zmianami w produkcji a
bezrobociem. Wyższy poziom produkcji prowadzi do obniżenia
stopy bezrobocia i odwrotnie.

Luka PKB (PNB) – różnica między produktem potencjalnym a

realnym. Jest to szacunkowa ilość dóbr i usług, którą tracimy
wskutek tego, że gospodarka nie osiąga swoich możliwości w
odniesieniu do zatrudnienia
Produkt potencjalny – to
(1) maksymalny PKB (PNB) osiągany i dający się utrzymać albo
(2) PKB (PNB) osiągany przy wysokim poziomie zatrudnienia czy
też
(3) PKB (PNB) osiągany przy naturalnej stopie bezrobocia
Przyczyny bezrobocia
W teorii ekonomii
• Neoklasycy – niedostateczna elastyczność płac realnych
• Neokeynesiści – niedostateczny popyt na dobra i usługi

Praktyka gospodarcza:
• Niedostateczna mobilność siły roboczej
• Niewielka różnica między wysokością zasiłku a płacą
minimalną
• Trendy demograficzne
• Cykliczność trendów ekonomicznych
• Restrykcyjna polityka pieniężna i fiskalna – niedostosowana do
realiów gospodarczych
• Import pracy – deficyt bilansu handlowego
Sposoby zwalczania i przeciwdziałania bezrobociu

• Stymulowanie inwestycji (np. ulgi itp.)

• Wspieranie i promowanie małych i średnich przedsiębiorstw
• Ograniczenie importu pracy – polityka handlowa
• Rozwój budownictwa mieszkaniowego
• Elastyczne formy zatrudnienia
• Aktywizacja bezrobotnych w ośrodkach pomocy społecznej
• Koordynacja systemu kształcenia z potrzebami rynku pracy
• Aktywna polityka państwa na rynku pracy
• Pasywna polityka państwa na rynku pracy (ma wpłynąć na
warunki życia osób bezrobotnych)
Skutki bezrobocia
• Utracona produkcja
• Trudna sytuacja osobista poszukujących pracy
• Wyższe wydatki z budżetu na zasiłki i pomoc socjalną
• Zwiększenie podatków (bezpośrednich i pośrednich) w celu
wsparcia wydatków budżetowych na zwalczanie bezrobocia
• Nasilanie się skali patologii społecznych
• Skutki społeczne
• Skutki psychologiczne
• Skutki polityczne