ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΓΕΩΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

ΤΟΜΕΑΣ ΔΥΝΑΜΙΚΗΣ–ΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ–ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ

Σημειώσεις Μαθήματος

ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΙΣ ΒΑΡΥΤΗΤΑΣ –
ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΙΣ

Χαροκόπι, Νομός Ιωαννίνων (2006)

Δρ. Μαρία Σταυροπούλου, Επικ. Καθηγήτρια

Αθήνα 2015

1
1. Εισαγωγή
Η αστοχία πρανών με την μορφή κατολισθήσεων είναι από τις σφοδρότερες φυσικές
καταστροφές. Οι κατολισθήσεις μπορούν να προκαλέσουν άμεσες καταστροφές στο
ανθρώπινο περιβάλλον ή και ενεργοποίηση δευτερογενών αιτιών καταστροφής (όπως
κατολίσθηση σε τεχνητή λίμνη - πρόκληση υπερπήδησης στο φράγμα).

Στον Πίνακα που ακολουθεί δίνονται οι τη συνέχεια δίνονται οι σημαντικότερες

καταστροφές από κατολισθήσεις στον εικοστό αιώνα και μέχρι το 2000 ενώ στη
συνέχεια παρουσιάζονται μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα κατολισθήσεων

Τοποθεσία Έτος ΑνθρώπινεςΑπώλειες

Kansu (China) 1920 200,000
Gros Ventre (Wyoming) 1925 ~40

Madison (Montana) 1959 >100

Vaiont (Italy) 1963 2,600

Aberfan (Wales) 1966 144
Huascaran (Peru) 1970 25,000
Nevado del Ruiz (Colombia) 1985 23,000

Casitas(Nicaragua) 1998 +2,000

Venezuela 1999 +20,000
Swiss/Italian Alps 2000 38

Αλμπέρτα του Καναδά (Turtle Mountain). Οι ογκόλιθοι πέρασαν στην απέναντι πλευρά
της κοιλάδας και κάλυψαν έκταση 2.5 km2. Tεράστιος ο όγκος της κατάπτωσης. Το αίτιο
αποδόθηκε στην πίεση του νερού μέσα στους βράχους και ενδεχομένως στις
παραμορφώσεις λόγω εξοφλήσεως κοιτάσματος άνθρακα στη βάση του βουνού.
Στο Chambery της Γαλλίας το 1248 με πολλά θύματα. Με αφορμή πολύ μεγάλες
βροχοπτώσεις τεράστια μπλόκ αποκολλήθηκαν και πέφτοντας ενεργοποίησαν μαλακούς
εδαφικούς σχηματισμούς. Η κατολίσθηση συνεχίστηκε με τη μορφή ροής.
Στο Παμίρ το 1911 κατέπεσε μάζα βράχων που έκλεισε την κοιλάδα και δημιούργησε
λίμνη μήκους 15 km και βάθους 252 m. (Μικρογραφία του φαινομένου αποτελεί ο
σχηματισμός της λίμνης Τσιβλού στο δρόμο από Ακράτα προς Χελμό).

2
Φράγµα Vaiont, Ελβετία (1963). Η αστοχία του οφειλόταν σε κατολίσθηση πρανούς:
Ασβεστολιθική µάζα όγκου 240*106m3 κατέπεσε στον ταµιευτήρα και δηµιούργησε
κύµα ύψους 100m που υπερέβη το φράγµα, χωρίς να το καταστρέψει, κατακλύζοντας
βιαίως την πόλη Longarone. Απώλειες:περίπου 2600 νεκροί
700 αγνοούμενοι από κατολισθήσεις στην Βολιβία. (01-04-2003). Στη Βολιβία, οι αρχές
δηλώνουν ότι αγνοείται η τύχη 700 ατόμων μετά από κατολισθήσεις στο χωριό Τσίμα
βόρεια της Λα Παζ με αποτέλεσμα να θαφτούν μέσα στη λάσπη περίπου 400 σπίτια. Οι
κατολισθήσεις ήταν αποτέλεσμα των σφοδρών βροχοπτώσεων που πλήττουν τις
τελευταίες μέρες τη περιοχή, λένε οι αρχές. Το πρακτορείο Associated Press μεταδίδει
ότι οι επιζώντες προσπαθούν να σκάψουν τη λάσπη ψάχνοντας για τα αγαπημένα τους
πρόσωπα.
Δεκάδες νεκροί από κατολισθήσεις σε επαρχία της Ινδονησίας (26/12/07) Πηγή: Reuters
Οι κατολισθήσεις που προκλήθηκαν από τις καταρρακτώδεις βροχές στην Κεντρική Ιάβα
της Ινδονησίας στην διάρκεια της νύχτας στοίχισαν τη ζωή σε περισσότερους από 80
ανθρώπους, όπως ανακοίνωσε την Τετάρτη η ινδονησιακή αστυνομία. Μετά από 12 ώρες
συνεχών και σφοδρών βροχοπτώσεων προκλήθηκαν μεγάλες κατολισθήσεις σε δύο
περιοχές της κεντρικής Ιάβας, ανακοίνωσαν αξιωματούχοι. Από τις κατολισθήσεις
καλύφθηκαν δεκάδες σπίτια σε μικρότερες περιοχές της κεντρικής Ιάβας την ώρα που οι
κάτοικοι κοιμόντουσαν.

2. Μορφές Κατολισθήσεων
Με το όρο κατολίσθηση (landslide) ορίζουμε την κίνηση μάζας ενός πρανούς (πέτρωμα
ή έδαφος) της οποίας το κέντρο βάρους μετακινείται προς τα κάτω και προς τα έξω
(Τerzaghi, 1950). Ένας άλλος ορισμός είναι η κίνηση τμήματος πρανούς το οποίο
διαχωρίζεται από το σταθερό τμήμα σε μια καλά ορισμένη επιφάνεια (Zaruba and Mencl,
1969). Ο Varnes (1978) χρησιμοποιεί τον όρο μετακίνηση μαζών (mass movements),
στον οποίο περιλαμβάνει κάθε μετακίνηση τμήματος πρανούς που οφείλεται σε
ολίσθηση, κατάπτωση, ανατροπή, ροή και ερπυσμό. Με αυτό τον ορισμό δεν
περιλαμβάνονται στις κατολισθήσεις φαινόμενα όπως οι καθιζήσεις, οι χιονοστιβάδες
και οι μετακινήσεις πάγου. Από το 1978 έως σήμερα έχει επικρατήσει ο ορισμός κατά

3
Varnes αφού αποδίδει μια ευρύτερη έννοια στη λέξη κατολίσθηση, χωρίς ωστόσο να
περιλαμβάνονται οι καθιζήσεις και οι καταρρεύσεις.

Διακρίνουμε δύο βασικές κατηγορίες κατολισθήσεων: τις ταχείες κατολισθήσεις

(Σχήμα 1) και τις ερπυστικές (Σχήμα 2). Ο ερπυσμός (creep) αφορά μετακίνηση με
αργό ρυθμό του επιφανειακού στρώματος της τάξης των μερικών εκατοστών /έτος Οι
ταχείες κατολισθήσεις (rapid mass movements) μπορούν να διακριθούν σε:
 Πτώσεις (Falls), συνήθως βραχωδών τεμαχίων, όπου τεμάχια αποκολλώνται
από επιφάνεια, στην οποία δεν παρατηρείται σημαντική κίνηση, από ένα πρανές
σημαντικής κλίσης και η πτώση γίνεται ελεύθερα στον αέρα με κύλιση ή
αναπήδηση.
 Ολισθήσεις (slides), οι οποίες με τη σειρά τους διακρίνονται σε
o Eπίπεδες (translational), όπου η ολίσθηση γίνεται κατά μήκος επίπεδης
επιφάνειας (ή επιφανειών στην περίπτωση σφηνοειδούς ολίσθησης
βραχώδους τεμαχίου). Η επιφάνεια ολίσθησης ορίζεται από τη στρώση ή
τις διακλάσεις, ασυνέχειες, ρήγματα κλπ.
o Περιστροφικές ολισθήσεις (rotational, slumps), όπου η ολίσθηση
γίνεται πάνω σε κοίλη επιφάνεια με μικρή παραμόρφωση του υλικού που
ολισθαίνει. Συχνά η επιφάνεια ολίσθησης δεν είναι κυκλική αλλά
ακολουθεί προϋπάρχουσες γεωλογικές επιφάνειες.
 Ροές (Flows), όπου το υλικό κινείται με τη μορφή ενός ιξώδους ρευστού. Στην
περίπτωση αυτή έχουμε συνεχή σχετική κίνηση των σωματιδίων που αποτελούν
την κινούμενη μάζα. Επίσης, τα υλικά της επιφάνειας παρασύρονται από την
κινούμενη μάζα και δημιουργούν ένα μίγμα κινούμενων υλικών.

4
 Σχήμα 1: Ταχείες Κατολισθήσεις

Σχήμα 2: Ερπυσμός (μετακίνηση με αργό ρυθμό)

Τα πιο γνωστά συστήματα ταξινόμησης κατολισθήσεων είναι των Zaruba-Mencl (1976)

και Varnes (1978). Η ταξινόμηση του Varnes είναι η πλέον διεθνώς αποδεκτή και
χρησιμοποιείται ευρέως για την περιγραφή όλων των μορφών κατολισθήσεων. Τα
βασικά κριτήρια για αυτή την ταξινόμηση είναι:

5
• ο τύπος μετακίνησης, οπότε διακρίνονται σε καταπτώσεις, ανατροπές, ολισθήσεις,
πλευρικές εξαπλώσεις και ροές – ερπυσμούς, και
• το είδος του μετακινούμενου υλικού, οπότε διακρίνονται σε κινήσεις που
εκδηλώνονται στο βραχώδεις σχηματισμούς (πετρώματα) και σε εδαφικούς
σχηματισμούς, οι οποίοι διακρίνονται σε χονδρόκοκκους εδαφικούς σχηματισμούς
(κορήματα) και σε λεπτόκοκκους εδαφικούς σχηματισμούς (γαίες). Στον Πίνακα 1
δίνεται η ταξινόμηση κατά Varnes, ενώ στο Σχήμα ..

Πίνακας 1α. Ταξινόμηση κατολισθήσεων κατά VARNES (1978)1

ΤΥΠΟΣ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗΣ ΤΥΠΟΣ ΥΛΙΚΟΥ (πριν την κίνηση)

ΒΡΑΧΟΣ ΕΔΑΦΟΣ
ΚΟΡΗΜΑΤΑ ΓΑΙΕΣ

Πτώσεις Πτώσεις Πτώσεις Πτώσεις γαιών

βράχων κορημάτων

Ανατροπές Ανατροπές Ανατροπές Ανατροπές γαιών

βράχων κορημάτων
Περιστροφική Περιστροφική Περιστροφική Περιστροφική ολίσθηση
ολίσθηση ολίσθηση γαιών
βράχων κορημάτων
Ολισθήσεις Μεταθετική Μεταθετική Μεταθετική Μεταθετική ολίσθηση
ολίσθηση ολίσθηση γαιών
βράχων κορημάτων
Πλευρικές εξαπλώσεις Πλευρική Πλευρική Πλευρική εξάπλωση
εξάπλωση εξάπλωση γαιών
βράχων κορημάτων
Ροές Ροή – Ροή – Ερπυσμός Ροή – Ερπυσμός γαιών
Ερπυσμός κορημάτων
βράχων
Σύνθετες Συνδυασμός δύο ή περισσότερων τύπων μετακίνησης

1
Varnes, D. J. 1978. Slope movement types and processes. In: Special Report 176: Landslides: Analysis
and Control (Eds: Schuster, R. L. & Krizek, R. J.).

6
Πίνακας 1β. Ταξινόμηση κατολισθήσεων κατά VARNES (1978)

Στη συνέχεια δίνεται μια συνοπτική περιγραφή κάθε τύπου μετακίνησης σύμφωνα με την
ταξινόμηση κατά Varnes.

Πτώσεις (falls)

Σχήμα 3. Πτώσεις Βράχων

Σε αυτή τη κατηγορία, μία μάζα πετρώματος ή συνεκτικού εδάφους αποσπάται από ένα
απότομο εδαφικό ή βραχώδες πρανές, κατά μήκος μιας επιφάνειας. Η πτώση γίνεται
κυρίως ελεύθερα, με αναπήδηση ή κύλιση στην επιφάνεια του πρανούς. Η μετακίνηση
αυτού του τύπου είναι πολύ έως εξαιρετικά γρήγορη, ενώ είναι πιθανό να έχουν

7
προηγηθεί μικρότερες μετακινήσεις που προκάλεσαν τον προοδευτικό αποχωρισμό της
μετακινούμενης μάζας από το μητρικό πέτρωμα.

Η περίπτωση των πτώσεων βράχων (rock falls) είναι η πιο συχνή και αναφέρεται σε
μετακίνηση και πτώση βράχων τα οποία αποσπάστηκαν από μια περιοχή του υποβάθρου.
Οι πιο συχνές περιπτώσεις αναφέρονται σε εναλλαγές συμπαγών και λιγότερων
συμπαγών πετρωμάτων, καθώς και συμπαγή πετρώματα με δυσμενή προσανατολισμό
ασυνεχειών. Στην περίπτωση καταπτώσεων κορημάτων (debris falls), η μάζα που
αποκολλάται είναι κορήματα, που αποτελούνται από θραύσματα δημιουργημένα πριν το
κατολισθητικό φαινόμενο. Τέλος, η κατάπτωση γαιών ή εδάφους (earth fall) είναι πολύ
σπάνιο φαινόμενο και κατά κανόνα υπόκεινται σε άλλους τύπους μετακίνησης. Η
παρουσία νερού επιτείνει το φαινόμενο με ειδική περίπτωση και πιο επικίνδυνη το
σχηματισμό πάγου μέσα στις ασυνέχειες, που συνοδεύεται από αύξηση του όγκου του
και επομένως ισχυρές τάσεις στα τοιχώματα της ρωγμής.

Ανατροπές (topples)

Σχήμα 4.Ανατροπή Βράχων

Ο τύπος αυτός της μετακίνησης αναφέρεται σε μια προς τα έξω περιστροφή της μάζας,
γύρω από ένα σημείο ή άξονα περιστροφής που βρίσκεται χαμηλότερα από το κέντρο
βάρους της μετακινούμενης μάζας. Προκαλείται κυρίως από τη βαρύτητα και από τις
δυνάμεις που ασκούνται από τα γειτονικά τεμάχια ή από την επίδραση του νερού που
γεμίζει τις ασυνέχειες.. To φαινόμενο εμφανίζεται κυρίως σε βραχώδη πρανή. Η
ανατροπή κορημάτων και γαιών είναι ένα σπάνιο φαινόμενο που όταν εμφανιστεί

8
οφείλεται, κατά κύριο λόγο, σε υποσκαφή της βάσης του πρανούς λόγω φυσικών
διεργασιών (π.χ. διάβρωση) ή ανθρώπινων παρεμβάσεων (π.χ. λατομεία).

Περιστροφικές Ολισθήσεις (rotational slides)

Πρόκειται για ολισθήσεις κατά μήκος κοίλων προς τα πάνω επιφανειών με μικρή
παραμόρφωση στο εσωτερικό της μετακινούμενης μάζας. Το ανώτερο τμήμα της
μετακινούμενης μάζας κινείται προς τα κάτω, ενώ στη βάση της μετακινούμενης μάζας
παρατηρείται ανύψωση. Είναι η πιο συνηθισμένη μορφή κατολισθήσεις και εκδηλώνεται
κυρίως σε εδαφικούς σχηματισμούς. Στην περίπτωση όπου έχουμε περισσότερες από μία
κοίλες επιφάνειες ολίσθησης η κατολίσθηση αναφέρεται συνήθως με τον όρο slump.

Σχήμα 5. Περιστροφικές ολισθήσεις

Σχήμα 6.Περιστροφικές ολισθήσεις (Slump)

9
Μεταθετικές Ολισθήσεις (translational slides)
Η μάζα που αποσπάται από το πρανές μετακινείται προς τα έξω ή προς τα κάτω και έξω,
κατά μήκος μιας κατά προσέγγιση επίπεδης ή ομαλής – κυματοειδούς επιφάνειας, με
πολύ μικρή ή καθόλου περιστροφή. Συνήθως η μετακινούμενη μάζα ολισθαίνει
παράλληλα με την επιφάνεια ολίσθησης και πάνω σε αυτή. Στην περίπτωση μεταθετικής
ολίσθησης βράχων, οι επιφάνειες ολίσθησης ορίζονται από ασυνέχειες, ρήγματα, επίπεδα
σχιστότητας που προϋποάρχουν στη μάζα του πετρώματος και συχνά αναφέρονται ως επίπεδη
ολίσθηση (plane failure): ολίσθηση κατά μήκος μίας δομικής ασυνέχειας και σφηνοειδής
ολίσθηση (wedge failure): ολίσθηση κατά μήκος δύο δομικών ασυνέχειων (Σχήμα 9).

Σχήμα 7.Μεταθετικές ολισθήσεις (α) εδαφικού και (β) βραχώδους σχηματισμού

Σχήμα 8. Μεταθετική ολίσθηση εδαφικού σχηματισμού

10
 Σχήμα 9: Επίπεδη και σφηνοειδής ολίσθηση σε βραχώδεις σχηματισμούς

Πλευρικές εξαπλώσεις (lateral spreads)

Στις πλευρικές εξαπλώσεις η κίνηση που επικρατεί είναι η πλευρική διάσταση του
υλικού. Οι πλευρικές εξαπλώσεις συνήθως εμφανίζονται σε πρανή μικρής κλίσης και
διακρίνονται σε δύο βασικούς τύπους:
Εξάπλωση τεμαχών (block spreads):Βραχώδεις γεωλογικοί σχηματισμοί, που
υπέρκεινται άλλων ασθενέστερων, διαχωρίζονται με κατακόρυφες ρωγμές σε τεμάχη. Το
υποκείμενο υλικό συνθλίβεται και συχνά καλύπτει τις ρωγμές που δημιουργούνται. Η
μετατόπιση κατανέμεται σε όλη την εκτεινόμενη μάζα και τις περισσότερες φορές είναι
εξαιρετικά αργή.
Εξάπλωση λόγω ρευστοποίησης (liquefaction spreads):Δημιουργούνται κυρίως σε
ευαίσθητες αργίλους και ιλύες, οι οποίες, όταν διαταραχθούν, παρουσιάζουν απώλεια της
αντοχής τους. Η θραύση είναι βαθμιαία και συνήθως αρχίζει σαν εκτεταμένη καθίζηση
με αντίστροφη προοδευτική επέκταση. Η κίνηση ξεκινάει χωρίς προειδοποίηση και είναι
μεγάλης έως πολύ μεγάλης ταχύτητας.

Σχήμα 10: Πλευρικές εξαπλώσεις

11
Ροές (flows)
Εκδηλώνονται κυρίως σε χαλαρά υλικά με την μετακινούμενη μάζα να υφίσταται
έντονες παραμορφώσεις, ενώ όταν χαρακτηρίζονται από πολύ έως εξαιρετικά αργή
ταχύτητα μετακίνησης τότε ταξινομούνται στον ερπυσμό (creep). Στις ταχείες ροές
έχουμε συνεχή σχετική κίνηση των σωματιδίων που αποτελούν την κινούμενη μάζα, η
οποία κινείται με τη μορφή ενός ιξώδους ρευστού. Τα υλικά της επιφάνειας
παρασύρονται από την κινούμενη μάζα και δημιουργούν ένα μίγμα κινούμενων υλικών.
Η κίνηση είναι πολύ γρήγορη ενώ είναι πολύ πιο επικίνδυνη όταν υπάρχει παρουσία
νερού. Διακρίνονται σε τρεις βασικές κατηγορίες:

Σχήμα 11: Τύποι ροών

Original position

Σχήμα 12: Ροή γαιών

12
 Σχήμα 13: Ροή κορημάτων

Οι ροές γαιών (Earthflows) εμφανίζονται σε πρανή μικρής έως μέτριας κλίσης και
αφορούν χαλαρά λεπτόκοκκα εδάφη (άργιλοι και ιλύες). Η μάζα των υλικών κινείται με
μεγάλες εσωτερικές παραμορφώσεις και με τη μορφή ενός ιξώδους ρευστού. Η ταχύτητα
της κίνησης ποικίλει, φθάνοντας και σε μεγάλες ταχύτητες κίνησης και καλύπτοντας
μεγάλες περιοχές και αποστάσεις. Όταν η περιεκτικότητα σε νερό στη μάζα της
κατολίσθησης είναι μεγάλη (μπορεί να φθάσει και ως 60%) η ροή αναφέρεται ως
λασποροή (mudflow). Τέλος, περιστροφικές ολισθήσεις και πλευρικές εξαπλώσεις
μπορούν να εξελιχθούν σε ροές γαιών.

Οι ροές κορημάτων (Debris flows) εμφανίζονται σε πρανή σημαντικής κλίσης και

αφορούν χαλαρά χονδρόκκοκα υλικά. Το φαινόμενο εκδηλώνεται μετά από ξαφνική
εισροή νερού στα υλικά (πχ. Έντονη βροχόπτωση) και τα αποτελέσματα του μπορεί να
είναι καταστροφικά και θανατηφόρα καθώς συνήθως συμβαίνει χωρίς καμία
προειδοποίηση (Βίαιες ροές κορημάτων, Debris avalances).

Οι ροές βραχωδών τεμαχίων (rock flows) αναφέρονται σε ροή μικρών τεμαχίων

πετρώματος και είναι πιο σπάνια από τις δύο προηγούμενες περιπτώσεις.

Ο Ερπυσμός (Creep) αφορά μετακίνηση με αργό ρυθμό και πρόκειται για μια αργή
κίνηση του επιφανειακού στρώματος της τάξης των μερικών εκατοστών /έτος. Η ύπαρξη
και η δράση του γίνονται εμφανείς από την κλίση δένδρων, στύλων κλπ. Προσβάλλει
γενικώς όλη την έκταση της επιφάνειας του πρανούς και χαρακτηρίζεται μορφολογικά
από κυματοειδείς μορφές στην επιφάνεια. Πρωτογενώς δεν εμφανίζονται ρωγμές και

13
αποκολλήσεις. Οι επιπτώσεις από τον ερπυσμό δεν είναι σοβαρές δημιουργούνται
πάντως προβλήματα σε καλλιέργειες, εγκαταστάσεις, έργα οδοποιίας κλπ.

Σχήμα 14: Ερπυσμοί

14
3. Ενεργότητα κατολισθήσεων
Από τους πιο σημαντικούς παράγοντες στην έρευνα των κατολισθήσεων είναι ο
προσδιορισμός της ενεργότητάς τους (activity). Το 1993 ομάδα εργασίας της UNESCO
προτείνει ως απαραίτητες παραμέτρους για τον προσδιορισμό της ενεργότητας τις
παρακάτω:
• Καθεστώς ενεργότητας (state of activity), που αναφέρεται στο χρονικό των
μετακινήσεων. Έτσι, οι κατολισθήσεις διακρίνονται σε:

α.) ενεργές (active) που παρουσιάζουν πρόσφατες μετακινήσεις. Οι μορφολογικοί

χαρακτήρες αναγνωρίζονται εύκολα και δεν έχουν αλλοιωθεί από τις φυσικές διεργασίες
της αποσάθρωσης και της διάβρωσης. Από τις κατολισθήσεις αυτές άλλες εκδηλώνονται
για πρώτη φορά και ονομάζονται αρχικά ενεργές και άλλες ενεργοποιούνται μετά από ένα
χρονικό διάστημα κατά το οποίο είχαν σταθεροποιηθεί και ονομάζονται
επανεργοποιημένες (reactivated). Οι επανεργοποιημένες μετακινούνται συνήθως σε
επιφάνειες ολίσθησης που προϋπήρχαν. Οι κατολισθήσεις που μετακινήθηκαν κατά τον
τελευταίο εποχικό κύκλο και οι οποίες κατά την παρούσα περίοδο δεν μετακινούνται
ονομάζονται παροδικά ανενεργές ή υπό αναστολή (suspended).
β.) ανενεργές (inactive) που παραμένουν σταθερές για περισσότερο από ένα έτος. Αν τα
αίτια που συντελούν στην εκδήλωση της κατολίσθησης παραμένουν τότε η κατολίσθηση
βρίσκεται σε λανθάνουσα κατάσταση (dormant). Αν όμως τα αίτια που τις προκαλούν
έχουν εκλείψει, τότε πρόκειται για μη ενεργοποιήσιμη κατολίσθηση (abandoned). Τέλος,
όταν για μια ανενεργή κατολίσθηση έχουν ληφθεί μέτρα προστασίας και
σταθεροποίησης, η κατολίσθηση θεωρείται σταθεροποιημένη (stabilized).
γ.) παλαιές – απολιθωμένες (relict) οι οποίες δεν έχουν ενεργοποιηθεί για πολλά χρόνια.
Τέτοιου είδους κατολισθήσεις αφήνουν τα ίχνη τους πάνω στα πρανή για χρόνια, ενώ
έτσι χαρακτηρίζονται και αυτές που έχουν θαφτεί κάτω από νεότερα ιζήματα ή αποθέσεις.

15
• Τύπο ενεργότητας (type of activity), με τον οποίο καθορίζεται ο τρόπος εκδήλωσης
των επιμέρους μετακινήσεων εντός της κύριας μάζας της κατολίσθησης.
Ως σύνθετες (complex ή composite) χαρακτηρίζουμε τις κατολισθήσεις που
εκδηλώνονται με τουλάχιστον δύο διαφορετικούς τύπους μετακίνησης. Μια
κατολίσθηση μπορεί να εμφανίζει επαναλαμβανόμενες κινήσεις του ίδιου τύπου με
επέκταση της επιφάνειας θραύσης, οπότε καλείται πολλαπλή (multiple). Η νέα
μετακινούμενη μάζα είναι σε επαφή με την προηγούμενη και πολλές φορές έχουν κοινό
τμήμα επιφανειών θραύσης. Παρόμοια με τις πολλαπλές εξελίσσονται και οι διαδοχικές
(successive), με τη διαφορά ότι σε αυτή την περίπτωση δεν υπάρχει επικάλυψη του
υλικού της μιας κατολίσθησης με το αντίστοιχο της άλλης και η καθεμία αποτελεί
ξεχωριστή περίπτωση. Τέλος, αντίθετα από τη σύνθετη, μια απλή (single) κατολίσθηση
εκδηλώνεται με έναν και μόνο τύπο μετακίνησης, χωρίς η μάζα που ολισθαίνει να
διαχωρίζεται.

4. Ταχύτητα μετακίνησης

Η ταχύτητα μετακίνησης μιας κατολίσθησης είναι παράμετρος που σχετίζεται άμεσα με

τις επιπτώσεις που έχει μια κατολίσθηση σε ανθρώπινες ζωές, βλάβες κτιρίων και
τεχνικών έργων, κ.τ.λ. Στον Πίνακα 2 δίνεται η κλίμακα της ταχύτητας μετακίνησης
(Unesco, 1995) 2 ενώ στον Πίνακα 3 δίνονται οι πιθανές βλάβες που μπορούν να
προκληθούν από κατολισθήσεις σύμφωνα με τις επτά κατηγορίες ταχύτητας. Θα πρέπει
εδώ να σημειωθεί ότι όσο πιο γρήγορη είναι η ταχύτητα μιας μετακίνησης τόσο
μεγαλύτερες και εντονότερες είναι οι απώλειες και οι επιπτώσεις. Φυσικά, δεν πρέπει να
παραλείψουμε πως ο προσδιορισμός της ταχύτητας μετακίνησης μιας μάζας είναι
δύσκολο να πραγματοποιηθεί, καθώς συχνά παρατηρείται διαφορετική ταχύτητα στα
διάφορα στάδια εξέλιξης ή ακόμα και στα διάφορα τμήματα της ολίσθησης. Ακόμα πιο
δύσκολος γίνεται ο προσδιορισμός της ταχύτητας όταν πρόκειται για σύνθετου τύπου
κατολισθήσεις αφού κάθε τύπος μπορεί να έχει τη δική του ταχύτητα.

2
WP/WLI — International Geotechnical societies' UNESCO Working Party on World Landslide
Inventory, 1995 WP/WLI — International Geotechnical societies' UNESCO Working Party on World
Landslide Inventory, A suggested method for describing the rate of movement of a landslide, International
Association Engineering Geology Bulletin 52 (1995), pp. 75–78.

16
 Πίνακας 2: Κλίμακα ταχύτητας μετακίνησης (UNESCO,1995)

Κατηγορία Χαρακτηρισμός Όρια Ταχύτητας

7 Εξαιρετικά γρήγορη
5 m/sec
6 Πολύ γρήγορη
3 m/min
5 Γρήγορη
1.8 m/hour
4 Μέτρια
13 m/month
3 Αργή
1.6 m/year
2 Πολύ Αργή
16 mm/year
1 Εξαιρετικά Αργή

Πίνακας 3: Πιθανές βλάβες ανάλογα με την ταχύτητα μετακίνησης (UNESCO, 1995)

Κατηγορία Πιθανές βλάβες και επιπτώσεις

7 Ολική καταστροφή κτιρίων και πολλοί θάνατοι λόγω έντονων
μετακινήσεων ή πρόσκρουσης της μετακινούμενης μάζας, απίθανη η
ύπαρξη επιζώντων.
6 Μερικοί θάνατοι, περιορισμένος χρόνος για ασφαλή φυγή όλων των
Κατοίκων. Μεγάλη καταστροφή κτιρίων και εγκαταστάσεων.
5 Πιθανή η ασφαλής φυγή των κατοίκων. Σπίτια, εγκαταστάσεις και
δίκτυα υποδομής με μεγάλες βλάβες ή κατεστραμμένα.
4 Κτίρια σε μικρή απόσταση από την κατολίσθηση είναι δυνατόν να
διατηρηθούν, ενώ αυτά που βρίσκονταν πάνω στην
κατολισθαίνουσα μάζα με μεγάλες βλάβες ή κατεστραμμένα .
3 Μερικές φορές καλά σχεδιασμένες εγκαταστάσεις μπορεί να
διατηρηθούν με κατάλληλη συντήρηση, αν δεν υπάρξει ξαφνική
επιτάχυνση της κίνησης.
2 Μερικές από τις μόνιμες κατασκευές παραμένουν ανέπαφες ή
μπορούν να επισκευαστούν.
1 Η μετακίνηση προσδιορίζεται μόνο με ενόργανες μετρήσεις λόγω
του μικρού μεγέθους της. Οι κατασκευές δεν υφίστανται βλάβες,
όταν λαμβάνονται τα κατάλληλα μέτρα.

17
Παραδείγματα κατολισθήσεων με αναφορές στην μέγιστη ταχύτητα τους και στις
επιπτώσεις (UNESCO, 1995)
o Elm, Helm (1932), 70m/see, I15 lives (class 7).
o Goldau, Helm (1932), 70 m/see, 457 lives (class 7).
o Jupille, Bishop (1973), 31 m/see, 11 lives, houses destroyed (class 7).
o Frank, McConnell and Brock (1904); 28 m/see, 70 lives (class 7).
o Vajont, Mueller (1964), 25 m/see, 1900 lives lost by indirect damage (class 7).
o Ikuta, Engineering News-Record (1971), 18 m/see, I5 lives, equipment destroyed (class
7).
o St-Jean Vianney, Tavenas et al. (1971), 7 m/see, 14 lives, structures destroyed (lower
limit of class 7).
o Aberfan, Bishop (1973), 4.5 m/see to 13.5 m/see, according to different witnesses, 144
lives, some buildings damaged (lower limit of class 7 or upper limit of class 6).
o Jitsukiyama, Fukuoka (1989), 6 rw'min for minutes; some persons could not be evacuated
from an old people's home; retaining walls, houses, roads destroyed (lower limit of class
6).
o Converney (active zone of February 1990), Noverraz et al. (1991), 3 m/min, no one hurt,
a house destroyed, four houses seriously damaged by the sliding mass (upper limit of
class 5).
o Panama Canal, Cross (1924), I m/minute, equipment trapped, people escaped (class 5).
o Handlova, Zaruba and Mencl (1982), 6 m/day, 150 houses destroyed, complete
evacuation (class 4).
o La Chenaula, Noverraz and Bonnard (1992). 20 era/hour, road destroyed and riverbed at
the toe of the landslide displaced (crass 4).
o Rainbow Avenue, (Los Angeles), Scott (1978), 50 cm/day, houses partially destroyed
(lower limit of class 4).
o Schuders, Huder (1976), I0 m/year, road maintained with difficulty (class 3).
o Wind Mountain, Palmer (1977), 10 m/year, road and railway required frequent
maintenance, buildings adjusted periodically (class 3).
o La Frasse, Bonnard (1983), 10era/day during 2 weeks and 3 m/year during 2 years, lower
road maintained with difficulty, chalets cracked but still habitable (class 3).
o La Frasse, Noverraz and Bonnard (1990), in deep zones, several slightly cracked or
distorted houses. 15-30 cm/year (class 2).
o Lugnez, Huder (1976), 0.37 m/year, six villages on slope undisturbed (class 2).
o Little Smoky, Thomson and Hayley (1975), 0.15 m/year, bridge protected by a slip joint
(class 2).
o Klosters, Haefeli (1965), 0.02 m/year, tunnel maintained, bridge protected by a slip joint
(lower limit of class 2).
o Ft. Peck Spillway, Wilson (1970), 0.02 m/year, movements unacceptable, slope to be
flattened (lower limit of class 2).
o Arveyes, Gabus et al. (1988), 16 ram/year for one month, village mostly in good state,
some houses slighlty cracked (upper limit of class 1).
o Converney (main landslide), Noverraz et al. (1991), < 10 mm/year, hundreds of houses in
good state.

18
5. Παράγοντες που επηρεάζουν μια κατολίσθηση
Οι παράγοντες από τους οποίους εξαρτάται ένα κατολισθητικό φαινόμενο μπορούν να
διακριθούν σε :
 Γεωλογικούς (δομή και γεωμετρία γεωλογικών σχηματισμών, φύση εδάφους ή
πετρώματος).
 Τοπογραφικούς – γεωμορφολογικούς (γεωμετρία του πρανούς, κλίση της
επιφάνειας του εδάφους, προσανατολισμός του πρανούς).
 Υδρολογικούς, κλιματολογικούς και υδρογεωλογικούς.
 Μηχανικούς (Ανθρώπινη παρέμβαση μέσω επιβολής φόρτισης στην κορυφή του
πρανούς. π.χ. επιχώματα, κτίρια, σεισμική φόρτιση, εκσκαφή στη βάση πρανών για
διάνοιξη οδών,...).

Ειδικότερα οι σημαντικότεροι παράγοντες που ελέγχουν το φαινόμενο είναι

 Η δοµή του γεωλογικού υπόβαθρου και η τεκτονική της περιοχής. Ένα
έδαφος που αποτελείται από εναλλαγές πολλών ετερογενών στρωµάτων, είναι
πιθανότερο να παρουσιάσει κατολισθητικά φαινόµενα, λόγω των πολλών
πιθανών επιφανειών ολίσθησης, από ένα άλλο έδαφος το οποίο αποτελείται από
ένα µόνο στρώµα. Ιδιαίτερα σηµαντικό ρόλο παίζει επίσης και η κλίση των
στρωµάτων.
 Το είδος των πετρωµάτων και εδαφών της περιοχής. Υπάρχουν γεωυλικά, τα
οποία είναι περισσότερο επιρρεπή σε κατολισθήσεις, όπως ο φλύσχης και τα
αργιλικά εδάφη. Κατολισθητικές κινήσεις παρατηρούνται κατά κανόνα στους
χαλαρούς σχηματισμούς και σε πολύ μικρότερη συχνότητα, αλλά με μεγάλη
επικινδυνότητα, στα βραχώδη πετρώματα.
 Οι κλιµατολογικές συνθήκες που επικρατούν στην περιοχή. Το ύψος του
νερού που πέφτει στην περιοχή, µε τη µορφή βροχόπτωσης ή χιονόπτωσης
µπορεί να οδηγήσει σε κατολίσθηση.
 Η σεισµικότητα και η ηφαιστειακή δραστηριότητα. Οι σεισµικές δονήσεις
µπορούν πολλές φορές να αποτελέσουν την αφορµή για την εκδήλωση µιας

19
 κατολίσθησης, προσθέτοντας στις ήδη ασταθείς µάζες την επιπλέον δυναµική
φόρτιση, που τις ωθεί στην ολίσθηση.
 Οι ανθρωπογενείς παράγοντες.
Ο ρόλος του νερού συχνά είναι καθοριστικός καθώς ασκούνται υδροστατικές πιέσεις που
μειώνουν την ευστάθεια του πρανούς, ενώ στα βραχώδη πρανή η εναλλαγή των φάσεων
του νερού αυξάνει το εύρος των ασυνεχειών και διευκολύνει την κυκλοφορία του νερού
σε βαθύτερα σημεία. Επιπλέον, όταν το νερό κινείται μεταξύ περατού και λιγότερου
περατού στρώματος, λειτουργεί ως λιπαντικό.

Στην Ελλάδα οι πρόσφατες κατολισθήσεις προκλήθηκαν από τις δραστηριότητες του

ανθρώπου, από σεισμικές φορτίσεις αλλά και από τις ξαφνικές και σε µεγάλη ένταση
βροχοπτώσεις. Περιοχές που έχουν καεί και δεν έχουν έγκαιρα εκτελεστεί τα αναγκαία
έργα ή και εκεί όπου έχει αποψιλωθεί η βλάστηση από την υπερβόσκηση, θεωρούνται
περιοχές µε υψηλή επικινδυνότητα εκδήλωσης κατολισθητικών φαινοµένων’’.

Στον Πίνακα 4 (Unesco, 1994) 3 δίνονται αναλυτικά οι κύριοι παράγοντες εκδήλωσης

κατολισθήσεων ενώ διακρίνονται σε προκαταρκτικούς παράγοντες ( preparatory factors)
και παράγοντες εναύσματος (triggering factors).

3
WP/WLI — International Geotechnical societies' UNESCO Working Party on World Landslide
Inventory, 1990 WP/WLI — International Geotechnical societies' UNESCO Working Party on World
Landslide Inventory, A suggested method for reporting a landslide, International Association Engineering
Geology Bulletin 50 (1994), pp. 71–74.

20
Πίνακας 4: Παράγοντες εκδήλωσης κατολισθήσεων

21
6. Μηχανισμός ολίσθησης
Γενικά, η μετακίνηση τεμάχους ή μάζας ενός πρανούς είναι συνέπεια δράσης δυνάμεων
οι οποίες δρουν σε αυτό. Η μετακίνηση θα συμβεί όταν η διατμητική τάση η οποία δρα
στο τέμαχος ή στη μάζα του πρανούς ξεπεράσει τη διατμητική αντοχή του. Η δράση των
δυνάμεων σε σχέση με τη μορφολογία του πρανούς και τις γεωτεχνικές παραμέτρους του
υλικού καθορίζουν το αν θα συμβεί ή όχι η μετακίνηση. Η μετακινούμενη μάζα κινείται
προς τα κατάντη του πρανούς μέχρι να φθάσει σε νέα θέση ισορροπίας, οπότε και
σταματά η κίνησή της.

Σχήμα 15: Μηχανισμός ευστάθειας τεμάχους σε ολίσθηση (W:βάρος τεμάχους)

6.1. Ευστάθεια Βραχωδών Πρανών

Στα βραχώδη πρανή, η επιφάνεια ενδεχόμενης ολίσθησης προσδιορίζεται από τα

στοιχεία που την ορίζουν: Ρήγματα, ρωγμές, διακλάσεις, σχιστότητα,… (ποιοτικά
χαρακτηριστικά). Για τον αν θα συμβεί ή όχι η ολίσθηση κατά μήκος της επιφάνειας
αδυναμίας παρεμβαίνει και μια άλλη παράμετρος η αντοχή σε διάτμηση κατά μήκος
επιφάνειας ολίσθησης που με τη σειρά της εξαρτάται από: γωνία τριβής, τραχύτητα,
υλικό πλήρωσης, κυκλοφορία νερού,…. Ως συντελεστής ασφαλείας ορίζεται ο λόγος της
διατμητικής αντοχής της διεπιφάνειας ολίσθησης προς τη διατμητική τάση ή οποία δρα
στο τέμαχος

Διατ μτ ική Αντ οχή  max

F 
Διατ μτ ική Τάση 

22
Η διατμητική αντοχή δίνεται από το κριτήριο Mohr-Coulomb

  c   n  tan , όπου c η συνοχή,  η γωνία τριβής και  n η ορθή τάση που δρα
στο τέμαχος.

Θεωρώντας ότι στο τέμαχος δρα μόνο το βάρος του W , (Σχήμα 15) ο συντελεστής
ασφαλείας δίνεται από τη σχέση

c  A  W  cos   tan
F
W  sin 

όπου A το εμβαδό της επιφάνεια ολίσθησης (μήκος επιφάνειας ολίσθησης επί μονάδα
μήκους του πρανούς).

Όταν ο συντελεστής ασφαλείας είναι μεγαλύτερος της μονάδας τότε το πρανές είναι
ευσταθές, ενώ όταν είναι μικρότερος της μονάδας τότε εκδηλώνεται αστάθεια
(μετακίνηση). Για την περίπτωση όπου ο συντελεστής ασφαλείας ισούται με τη μονάδα,
τότε έχουμε οριακή ευστάθεια του πρανούς.

Στο Σχήμα 16 παρουσιάζεται το πρόβλημα ευστάθειας τεμάχους πρανούς με

εφελκυστική ρωγμή και παρουσία νερού στη ρωγμή. Ο συντελεστής ασφαλείας
προκύπτει με θεώρηση όλων των δυνάμεων που δρουν στο τέμαχος ΟΑΒΓ

c  A  W cos   U  V sin   tan

F
W sin   V cos 

όπου U V οι υδροστατικές δυνάμεις στην ασυνέχεια και στην εφελκυστική ρωγμή

23
 V

(β)

Σχήμα 16: Μοντέλο ευστάθειας βραχώδους πρανούς με ασυνέχεια, εφελκυστική ρωγμή,

παρουσία νερού

6.2. Ευστάθεια Εδαφικών Πρανών

Στα εδαφικά πρανή οι επιφάνειες ολίσθησης στις περισσότερες περιπτώσεις έχουν

κυλινδρικό σχήμα, δηλαδή κυκλικό σχήμα σε κάποια τυπική διατομή του πρανούς. Σε
κάποιες όμως περιπτώσεις η επιφάνεια ολίσθησης μπορεί να είναι επίπεδη ή να ορίζεται
από ένα σύστημα επίπεδων και κυλινδρικών επιφανειών (περιπτώσεις όπου υπάρχουν
ασθενείς εδαφικές στρώσεις). Στην περίπτωση ευστάθειας πρανούς με κυκλική
επιφάνεια ολίσθησης η πιο συνηθισμένη μέθοδος ανάλυσης είναι η μέθοδος των
λωρίδων. Κατά τη μέθοδο αυτή η εδαφική μάζα χωρίζεται σε κατακόρυφες λωρίδες,
όπως φαίνεται στο Σχήμα 17. Οι δυνάμεις που δρουν σε μία τυπική λωρίδα i είναι:

24
 R sin i

i

x i
Ο
Xi

Ei + 1
R Wi
Ei
Wi
Xi1
l i
Ti

Ti N i

Ni Ui

Σχήμα 17: Μέθοδος των λωρίδων σε πρανές περιορισμένου ύψους

1. Το βάρος της λωρίδας Wi (και η τυχόν εξωτερική επιφόρτιση).

2. Οι ορθές πλευρικές δυνάμεις X i και οι αντίστοιχες διατμητικές Ei που δρουν στις

διεπιφάνειες μεταξύ της λωρίδας (i) και των γειτονικών της.
3. Η ορθή ενεργός δύναμη N i , η δύναμη που οφείλεται στην πίεση πόρων U i και η

διατμητική δύναμη στη βάση της λωρίδας Ti .

Η μέθοδος θεωρεί ότι ο συντελεστής ασφαλείας ( F ) είναι σταθερός σε όλες τις λωρίδες.
και η έκφραση για τον συντελεστή ασφαλείας τελικά παίρνει τη μορφή

n
 1 
 ( ci xi + ( Wi - ui xi ) tani )  
 M i (  )
F = i=1 , όπου
n
 Wi sin i
i=1

tan i
M i (  ) = cos  i [ 1 + tan  i ]
F

25
Όμως, στην παραπάνω σχέση ο άγνωστος συντελεστής ασφαλείας F και στις δύο μέλη
της εξίσωσης και ως εκ τούτου για την εύρεσή του απαιτούνται δοκιμαστικές
επαναλήψεις.
Ο έλεγχος της ευστάθειας ενός πρανούς δεν εξαντλείται με τον υπολογισμό του
συντελεστή ασφαλείας κάποιου πιθανού κύκλου ολίσθησης, εκτός εάν πρόκειται για
συγκεκριμένη αστοχία με γνωστή τη θέση της επιφάνειας ολίσθησης. Στις περισσότερες
περιπτώσεις ζητείται να προσδιορισθεί ο κρίσιμος κύκλος ολίσθησης, δηλαδή το κέντρο
και η ακτίνα του κύκλου που δίνει τον ελάχιστο συντελεστή ασφαλείας. Στην περίπτωση
αυτή πρέπει να υπολογισθεί ο συντελεστής ασφαλείας για κύκλους με διάφορες θέσεις
του κέντρου και για κάθε θέση του κέντρου με διάφορες τιμές της ακτίνας, υπολογισμοί
που καθιστούν απαραίτητη τη χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή (Σχήμα 18).

Slice 14 - Bishop Method

25
1.464 82.517

20
214.1
219.66

SLOPE/W Example Problem

Elevation (m)

15 Learn Example in Chapter 3

File Name: Example2.slz
Analysis Method: Bishop
Upper Soil Layer
23.593
10

79.46

5
Lower Soil Layer

0
0 10 20 30 40

Distance (m)

Σχήμα 18: Υπολογισμός κρίσιμου κύκλου ολίσθησης (Μέθοδος Bishop) με χρήση

λογισμικού ανάλυσης ευστάθειας πρανών

Ο συντελεστής ασφαλείας F είναι πολύ ευαίσθητος στην πίεση των πόρων. Η γνώση της
ακριβούς κατανομής των υδατικών πιέσεων κατά μήκος της πιθανής επιφάνειας
ολίσθησης είναι δύσκολη. Σε πρανή στα οποία είναι εγκατεστημένα αρκετά πιεζόμετρα,

26
οι υδατικές πιέσεις πόρων κατά μήκος της επιφάνειας ολίσθησης μπορούν να εκτιμηθούν
με παρεμβολή μεταξύ των τιμών που μετρούνται στις θέσεις των πιεζομέτρων. Στα
περισσότερα πρανή, όμως, όπου οι συνθήκες υδροφορίας είναι άγνωστες καθώς και σε
πρανή που πρόκειται να κατασκευασθούν, οι πιέσεις πόρων πρέπει να εκτιμηθούν,
γεγονός που εισάγει σφάλματα στην εκτίμηση του συντελεστή ασφαλείας.

Επίσης, πρέπει να γίνεται έλεγχος της ευστάθειας των πρανών και με σεισμική
επιφόρτιση, δεδομένου ότι πολλές αστοχίες πρανών έχουν παρατηρηθεί κατά τη διάρκεια
σεισμών. Οι έλεγχοι με σεισμική επιφόρτιση στη χώρα μας πρέπει να γίνονται σύμφωνα
με τα προβλεπόμενα στην παρ. 5.4.1 του ΕΑΚ.

Από τα παραπάνω είναι φανερό ότι ο εκτιμώμενος συντελεστής ασφαλείας εξαρτάται

από την υπολογιστική μέθοδο, την ακρίβεια των γεωτεχνικών παραμέτρων, τη γνώση
των υδατικών πιέσεων και τον τύπο του εδάφους. Από την άλλη πλευρά, ο αποδεκτός
συντελεστής ασφαλείας εξαρτάται από τη σημασία του έργου, τις συνέπειες από πιθανή
αστοχία, το κόστος επισκευής του έργου κλπ.
Για την αύξηση του συντελεστή υπάρχουν μια σειρά από μέτρα και δράσεις, όπως:

 Λιθοδομή (ακριβή, αισθητικά καλή)

 Κατασκευή τοίχου αντιστήριξης στη βάση του πρανούς (Σκυρόδεμα με ελαφρό
οπλισμό)
 Εκτοξευόμενο σκυρόδεμα (γρήγορα, μικρό κόστος, αισθητικά όχι καλή)
 Συρμάτινο πλέγμα (καταπτώσεις μικρών τεμαχίων)
 Φυτοκάλυψη του πρανούς με ταυτόχρονη χρήση γεωυφάσματος (μικρές κλίσεις,
ευνοϊκές συνθήκες για βλάστηση)
 Αγκύρια
 Μείωση της κλίσης ή/και του ύψους του πρανούς
 Αποστράγγιση
 Αποφυγή εξωτερικών φορτίσεων στο σώμα και στην κορυφή του πρανούς

27
Για τεχνητά πρανή, όταν δεν είναι δυνατό να εξασφαλισθεί ο απαιτούμενος συντελεστής
ασφαλείας να εξετάζονται εναλλακτικές λύσεις τεχνικών έργων (τοίχοι αντιστήριξης,
σήραγγες με εκσκαφή και επανεπίχωση -cut&cover- ή γέφυρες).

Η αντιµετώπιση των κατολισθήσεων, µπορεί να επιτευχθεί όταν έχουν προ-καθοριστεί οι

περιοχές και ζώνες που είναι επιρρεπείς σε τέτοιες φυσικές καταστροφές και έχουν
επιλεγεί και εφαρµοστεί κατάλληλα αποτρεπτικά και επανορθωτικά µέτρα.

Η ανάπτυξη συστηµάτων έγκαιρης και έγκυρης προειδοποίησης µπορούν να δράσουν

θετικά για την αντιµετώπιση των κινδύνων από αυτές. Συστήματα Έγκαιρης
Προειδοποίησης για κατολισθήσεις. Το σύστημα αυτό περιλαμβάνει :
 Ανίχνευση και προσδιορισμό των επικίνδυνων θέσεων
 Εγκατάσταση συστημάτων παρακολούθησης
 Αξιολόγηση των παρατηρήσεων με διάφορες μεθόδους (ντετερμινιστικές,
στατιστικές και έμπειρων συστημάτων) μέσα σε ένα γενικευμένο πλαίσιο ΓΣΠ
(GIS)
 Ορισμός διαδικασιών ενεργοποίησης των υπευθύνων αλλά και των χρηστών της
οποιαδήποτε υποδομής που παρακολουθείται.

Εξυπακούεται ότι, το βέλτιστο της αποτροπής κατολισθητικών φαινομένων εστιάζεται

στο σχεδιασµό και εφαρµογή έργων υποδοµής και ανάπτυξη οικισµών σε περιοχές που
δεν κινδυνεύουν από κατολισθήσεις

28