บท ๒

การเคารพ และการจัดกองทหารเกียรติยศ

ตอน ๒
คําชี้แจง วาดวยการเคารพ
 ที่ ๖/๕๖๔๒
๒๔๘๙ คําสั่งชี้แจงทหาร
เรื่อง การถวายความเคารพแดพระมหากษัตริย
---------------------------------

ดวยปรากฏวาในขณะที่ขบวนเสด็จพระราชดําเนินผานไปตามถนนตาง ๆ แมจะมีรถตํารวจ
นําและตามเสด็จรถพระที่นั่ง มีเสียงแตรรถพระทีน่ ั่งผิดกวารถธรรมดาและที่หนารถพระที่นั่งมีธงมหาราช
ปกอยู ซึ่งเปนที่สังเกตเห็นไดแตไกลก็ตาม ผูที่สัญจรไปมาตลอดจนยวดยานพาหนะของชาวไทย และ
ชาวตางประเทศไมใครจะถวายความเคารพแดสมเด็จพระเจาอยูหัว นอกจากนี้ สําหรับสําหรับยวดยาน
พาหนะ ปรากฏวา ไมใครหลบหลีกแอบขางทางแตกลับสวนทาง หรือแซงขึ้นหนาขบวนโดยเสด็จโดย
ไมนําพาตอการหามปราม หรือการแนะนําของเจาหนาที่เสียเลย ยิ่งกวานั้นในการเสด็จพระราชดําเนิน
แทบทุกครั้ง มักจะมีเด็กเปลือยกายวิ่งผาน หรือวิ่งมาดูขบวนเสด็จอยางใกลชิด โดยไมมีเจาหนาที่ตักเตือน
หามปรามเสียเลย ทั้งนี้เปนการสอแสดงถึงความบกพรองในภูมิธรรมและวัฒนธรรมของประเทศชาติที่ถึง
ซึ่งความเจริญแลวเปนอยางมาก การถวายความเคารพตอพระมหากษัตริยนั้นยอมเปนประเพณีและเปน
สิ่งที่ตองกระทําโดยที่นอกจากจะเปนการแสดงความจงรักภักดีตอองคพระมหากษัตริยในฐานะที่ทรงเปน
ประมุขของชาติ แลวยังแสดงถึงภูมิธรรมและวัฒนธรรมของชาติดวย
ตามพฤติการณเทาที่ปรากฏมาแลวนี้ แมจะไมปรากฏวามีขาราชการในสังกัดกระทรวง-
กลาโหมคนใด ไดปฏิบัติเชนนี้ก็ตาม แตกระทรวงกลาโหมเห็นเปนการสมควรที่จะชี้แจงใหทราบทั่วกัน
และขอใหผูบังคับบัญชาทุกชั้น อบรมผูอยูในบังคับบัญชาของตนใหทราบซึ้ง และปฏิบัติใหถูกตอง
ตามระเบียบแบบแผนที่ทางราชการไดวางไวโดยเครงครัด เพื่อไดเปนตัวอยางอันดีแกประชาชนทั่วไปดวย

(ลงชื่อ) ว. วิชิตสงคราม
รัฐมนตรีวาการกระทรวงกลาโหม
กระทรวงกลาโหม
๑๖ เม.ย.๘๙
 ๓๕๐

บันทึกขอความ
สวนราชการ กพ.ทบ.
ตอ ที่ กห ๐๓๑๕/๑๕๐๖๐ วันที่ ๑๗ ก.ย.๑๗
เรื่อง การบรรเลงเพลงเคารพพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว
เสนอ สบ.ทบ.
อางถึง ๑) ระเบียบ ทบ. วาดวยหลักเกณฑการจัดและการปฏิบัติหนาที่ของกองทหารเกียรติยศ พ.ศ.๒๕๐๑
๒) บันทึกประชุม สม. เมื่อ ๑๑ ก.พ.๑๔ เรือ่ ง การทําความตกลงเกี่ยวกับการถวายการเคารพของ
กองทหารเกียรติยศ (สําเนาฉบับ กห. รับที่ ๔๔๒๐/๑๔)
ตามขอหารือของ จทบ.ส.ข. เกี่ยวกับการบรรเลงเพลงเคารพของกองทหารเกียรติยศนั้น
กพ.ทบ. ขอเรียนชี้แจงดังนี้
๑. ตามระเบียบ ทบ.วาดวยหลักเกณฑการจัดและการปฏิบัติหนาที่ของกองทหารเกียรติยศ
พ.ศ.๒๕๐๑ นั้น เปนการวางกําหนดการปฏิบัติของกองทหารเกียรติยศโดยทั่วๆ ไปวาจะตองปฏิบัติกัน
อยางไร สําหรับกรณีที่มิไดมีหมายกําหนดการใหปฏิบัติเปนอยางอื่น รายละเอียดการปฏิบัติไดมีอยูแลว
ตามขอ ๙. ของระเบียบฯ (อางถึง ๑) ฉะนั้น ตามที่ จทบ.ส.ข. สงสัยขอ ๙ จ. ของระเบียบฯ ตอนที่กลาววา
“แลวแตความเหมาะสมอีกครั้งหนึ่ง การแสดงความเคารพทั้ง ๒ ครั้งนี้ ใหบรรเลงเพลงเคารพดวย” จึง
อธิบายไดวา การปฏิบัติของกองทหารเกียรติยศในโอกาสที่ผูรับเกียรติยศจะจากไป ตามที่ระบุในขอ ๙ จ.
นั้น หมายความวา เมื่อผูรับเกียรติยศมาถึง กาวขึ้นแทนรับการเคารพ กองทหารเกียรติยศแสดงการเคารพ
แตรวงบรรเลงเพลงเคารพแลว ตอจากนั้น เปนการตรวจแถวกองทหารเกียรติยศ เมื่อเสร็จจากการตรวจ
แถวกองทหารเกียรติยศแลว กองทหารเกียรติยศก็ยังคงรอเพื่อแสดงการเคารพ ในขณะที่ผูรับเกียรติยศ
เคลื่อนที่จากไป (กลับ) การเคารพครั้งนี้ ก็ตองบรรเลงเพลงเคารพดวยคําวา “แลวแตความเหมาะสมอีก
ครั้ง” นั้นหมายความถึงการแสดงการเคารพครั้งหลังนี้ ตองแลวแตความเหมาะสมวา จะทําในขณะผูรับ
เกียรติยศกาวขึ้นยานพาหนะก็ได หรือจะรอทําในตอนที่ผูรับการเคารพนั่งประจําที่เรียบรอยแลว และ
ยานพาหนะเริ่มเคลื่อนที่ก็ไดเชนกัน เลือกเอาได อยางใดอย า งหนึ่ ง เพื่ อ ให เ หมาะสมกั บ เหตุ ก ารณ
 ๓๕๑

๒. ตามที่ชี้แจงในขอ ๑. นั้น เปนการปฏิบัติของกองทหารเกียรติยศในกรณีทั่ว ๆไปที่มิได

มีหมายกําหนดการใหปฏิบัติเปนอยางอื่น แตสําหรับกองทหารเกียรติยศในโอกาสที่พระบาทสมเด็จ-
พระเจาอยูหัวเสด็จ ฯ ประพาสตางทองถิ่นนั้น หากมิไดมีหมายกําหนดการใหปฏิบัติเปนอยางอื่นแลว
จะตองปฏิบัติตามขอตกลงจากการประชุม สม. เมื่อ ๑๑ ก.พ.๑๔ (อางถึง ๒) ซึ่งไดตกลงกําหนดใหถือ
ปฏิบัติดังตอไปนี้คือ
เมื่อเสด็จ ฯ มา เมื่อพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว เสด็จฯ มาถึงที่ตอนรับ ผูบังคับกองทหาร
เกียรติยศ บอกแถวตรง และเมื่อเสด็จฯ ขึ้นประทับบนแทนรับการเคารพแลว กองทหารเกียรติยศถวาย
การเคารพ และบรรเลงเพลงสรรเสริญพระบารมี จบแลว ผูบังคับกองทหารเกียรติยศ ถวายรายงาน และ
เชิญเสด็จฯ ตรวจพล เมื่อทรงตรวจพลและเสด็จฯ กลับขึ้นประทับบนแทนรับการเคารพแลว ผูบังคับ
กองทหารเกียรติยศถวายรายงาน เสร็จสิ้นการตรวจพลแลวบอกเรียบอาวุธ
เมื่อเสด็จฯ กลับ เมื่อเสด็จฯ ขึ้นประทับรับการเคารพแลว ใหกองทหารเกียรติยศถวาย
การเคารพ และบรรเลงเพลงสรรเสริญพระบารมี จบแลวกองทหารเกียรติยศทําเรียบอาวุธ (ไมมีการ
ตรวจพล) และเมื่อรถยนตหรือเครื่องบินพระที่นั่งเริ่มเคลื่อนที่ กองทหารเกียรติยศถวายการเคารพ แตรวง
ไมตองบรรเลง.....”
๓. กพ.ทบ. ขอเรียนชี้แจงขอหารือของ จทบ.ส.ข. เปนไปตามลําดับดังตอไปนี้
๓.๑ ตามขอหารือขอ ๑.๑ เมื่อเสด็จฯ ลงจากแทนรับการเคารพ ขึ้นประทับรถพระที่นั่ง และ
เมื่อรถพระทีน่ ั่งเคลื่อน กองทหารเกียรติยศบอกแสดงการเคารพแตรวงไมตองบรรเลงเพลงเคารพ
๓.๒ ตอบขอหารือ ๒.๑ เมื่อเสด็จฯ ขึ้นประทับ บ. พระที่นั่ง บ. พระที่นั่งเคลื่อนที่
กองทหารเกียรติยศบอกแสดงการเคารพ แตรวงไมตองบรรเลงเพลงเคารพ
 ๓๕๒

๓.๓ ขอหารือสงสัย ขอ ๙. จ. ของระเบียบฯ ไดชี้แจงไวแลวตาม ขอ ๑.

จึงเสนอมาเพื่อกรุณาทราบ และหากจําเปน เห็นควรชี้แจง นขต.ทบ. ทราบดวย

(ลงชื่อ) พ.อ. ถวัลย ฟกอังกูร

รอง จก.กพ.ทบ. ทําการแทน
จก.กพ.ทบ.
เสนอ จทบ.ส.ข.
เพื่อทราบตามที่ กพ.ทบ. ชี้แจงแลวขอเรื่องคืน.
(ลงชือ่ ) พล.ต. อ. เกษไสว
จก.สบ.ทบ.
๑๗ ก.ย.๑๗
 ๓๕๓

(สําเนา สบ.ทบ. ๑๒๐๔๕ ลง ๙ ก.ย. ๑๗)

ที่ กห ๐๓๓๕/๗๙๕๘ จทบ.ส.ข.

๓ ก.ย. ๑๗
เรื่อง การบรรเลงเพลงเคารพพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว
เรียน จก.สบ.ทบ.
อางถึง ระเบียบ ทบ. วาดวยหลักเกณฑการจัดและการปฏิบัติหนาที่ของกองทหารเกียรติยศ พ.ศ.๒๕๐๑
เนื่องดวยทางหนวยยังมีความสงสัยของใจเกี่ยวกับ การบรรเลงเพลงเคารพพระบาทสมเด็จ-
พระเจาอยูหัว จึงใครเรียนถามคือ
๑. เมื่อพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวเสด็จถึงครั้งแรก เมื่อขึ้นประทับบนแทนกองทหาร
เกียรติยศบอกแสดงการเคารพแตรวงบรรเลงเพลงเคารพ
๑.๑ เมื่อเสด็จลงจากแทนขึ้นประทับรถพระที่นั่ง และเมื่อรถพระที่นั่งเคลื่อนที่กองทหาร
เกียรติยศบอกแสดงการเคารพ แตรวงบรรเลงเพลงเคารพหรือไม
๒. เมื่อเสด็จกลับพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวขึ้นประทับบนแทนอีกครั้ง เพื่ออําลากลับ
กองทหารเกียรติยศบอกแสดงการเคารพ แตรวงบรรเลงเพลงเคารพอีกครั้ง
๒.๑ เมื่อเสด็จขึ้นประทับ บ.พระที่นั่ง และ บ.พระที่นั่งเคลื่อนที่ กองทหารเกียรติยศบอก
แสดงการเคารพ แตรวงบรรเลงเพลงเคารพหรือไม
ตามระเบียบที่อางถึงขอ ๙ จ. ความวา การปฏิบัติของกองทหารเกียรติยศ ในตอนที่ผูรับ
เกียรติยศจะจากไป ตามความในขอ ๘. แหงระเบียบนี้ เมื่อเสร็จการรับตรวจแถวแลว ใหกองทหารเกียรติยศรอ
แสดงความเคารพในขณะที่ผูรับเกียรติยศกาวขึ้นพาหนะหรือขณะที่พาหนะของผูรับเกียรติยศกําลัง
เคลื่อนที่จากไปแลวแตความเหมาะสมอีกครั้งหนึ่ง การแสดงเคารพทั้ง ๒ ครั้งนี้ ใหบรรเลงเพลงเคารพดวย
 ๓๕๔

ทางหนวยยังสงสัยคําวา “แลวแตความเหมาะสมอีกครั้งหนึ่ง การแสดงความเคารพทั้ง

๒ ครั้งนี้ ใหบรรเลงเพลงดวย” กับ ขอ ๑.๑ และ ขอ ๒.๑
ฉะนั้น จึงเรียนมาเพื่อทราบและอธิบายใหเขาใจดวย

ขอแสดงความนับถืออยางสูง
(ลงชื่อ) พ.ต. อุฬาร สุวรรณประสพ
(อุฬาร สุวรรณประสพ)
รรก.เสธ.จทบ.ส.ข. ทําการแทน
ผบ.จทบ.ส.ข.

เสนอ กพ.ทบ.
เพื่อพิจารณา
(ลงชื่อ) พล.ต. อ. เกษไสว
จก.สบ.ทบ.
๙ ก.ย.๑๗
 ประกาศสํานักพระราชวัง
เรื่อง ระเบียบการบรรเลงดุริยางคในการพระราชพิธีหรือพิธีการตาง ๆ
-------------------------
ตามที่สํานักพระราชวังไดประกาศระเบียบการบรรเลงดุริยางคในการพระราชพิธี
หรือพิธีการตางๆ ฉบับลงวันที่ ๒๖ ตุลาคม ๒๕๑๔ ไวแลวนั้น ในกาลตอมาไดทรงพระกรุณาโปรดเกลาฯ ให
สถาปนาพระอิสริยศักดิ์พระบรมราชวงศบางพระองคใหสูงขึ้น จึงควรที่จะไดมีระเบียบการบรรเลงดุริยางค
เพื่อถวายความเคารพรวมอยูในฉบับเดียวกัน ฉะนั้นใหยกเลิกระเบียบ ฉบับลงวันที่ ๒๖ ตุลาคม ๒๕๑๔
นั้นเสีย และใหใชระเบียบปฏิบัติดังตอไปนี้แทน
๑. พิธีการที่พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวเสด็จพระราชดําเนิน
ดุริยางคบรรเลงเพลงสรรเสริญพระบารมีทั้งรับและสงเสด็จฯ
๒. พิธีการที่สมเด็จพระนางเจาฯ พระบรมราชินีนาถ เสด็จพระราชดําเนิน
ดุริยางคบรรเลงเพลงสรรเสริญพระบารมีทั้งรับและสงเสด็จฯ
๓. พิธีการที่จัดกองทหารเกียรติยศสําหรับพระมหากษัตริยในอดีต หรือจัดกองทหารเกียรติยศ
สําหรับบุคคลอื่นดวย (เชนเสด็จพระราชดํ าเนิ นทรงประกอบพิธี เปดพระราชานุสาวรีย หรือเสด็จ
พระราชดําเนินในงานศพ ที่มีกองทหารเกียรติยศสําหรับศพ)
เมื่อเสด็จพระราชดําเนินถึง กองทหารเกียรติยศสําหรับพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว
(ถามี) หรือแถวทหารมหาดเล็กรักษาพระองครับเสด็จฯ ถวายความเคารพ ดุริยางคบรรเลงเพลงสรรเสริญ
พระบารมี แตรเดี่ยวแถวรับเสด็จ ฯ เปาเพลงคํานับ ๓ จบ กองทหารเกียรติยศอีกกองหนึ่งถวายความ
เคารพโดยไมบรรเลงดุริยางค เมื่อจบพิธีการของผูไดรับจัดกองทหารเกียรติยศแลว กองทหารเกียรติยศ
สําหรับผูนั้นกลับ เฉพาะกองทหารเกียรติยศ สําหรับพระราชานุสาวรีย คงรออยูจนกวาจะเสด็จพระ-
ราชดําเนินกลับ และใหถวายความเคารพเมื่อเสด็จฯ กลับดวยแตไมตองบรรเลงดุริยางค
๔. พิธีการที่พระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวและสมเด็จพระนางเจาฯ พระบรมราชินีนาถ เสด็จ
พระราชดําเนินพรอมดวยประมุขตางประเทศ
๔.๑ ดุริยางคบรรเลงเพลงชาติของประเทศนัน้ จบแลวบรรเลงเพลงสรรเสริญพระบารมีทั้ง
รับและสงเสด็จฯ
 ๓๕๖

ในกรณีที่ประมุขตางประเทศเสด็จฯหรือไปตามลําพัง ดุริยางคบรรเลงเพลงชาติ
ของประเทศนั้น
๔.๒ ในกรณีที่จัดกองทหารเกียรติยศ ๒ กอง คือกองทหารเกียรติยศสําหรับพระบาท-
สมเด็จพระเจาอยูหัว และกองทหารเกียรติยศสําหรับประมุขตางประเทศ
๔.๒.๑ เมื่อพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวเสด็จ ฯ ถึงใหกองทหารเกียรติยศถวาย
ความเคารพพรอมกันทั้ง ๒ กอง เฉพาะกองทหารเกียรติยศสําหรับพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวเพียงกอง
เดียวบรรเลงเพลงสรรเสริญพระบารมี
๔.๒.๒ เมื่อประมุขตางประเทศเสด็จฯหรือมาถึง ใหกองทหารเกียรติยศแสดง
ความเคารพพรอมกันทั้ง ๒ กอง เฉพาะกองทหารเกียรติยศสําหรับประมุขตางประเทศเพียงกองเดียว
บรรเลงเพลงชาติของประเทศนั้น
๔.๒.๓ เมื่อ พระบาทสมเด็ จพระเจา อยู หัว เสด็จ พระราชดํ า เนิ นพร อมด ว ย
ประมุขตางประเทศ กองทหารเกียรติยศทั้ง ๒ กองถวาย และแสดงความเคารพพรอมกัน กองทหาร
เกียรติยศ สําหรับประมุขตางประเทศบรรเลงเพลงชาติของประเทศนั้นกอน แลวกองทหารเกียรติยศ
สําหรับพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวบรรเลงเพลงสรรเสริญพระบารมี
๔.๓ ในกรณีที่จัดกองทหารเกียรติยศกองเดียว
๔.๓.๑ เมื่อพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวเสด็จพระราชดําเนินถึง กองทหาร
เกียรติยศถวายความเคารพ ดุริยางคบรรเลงเพลงสรรเสริญพระบารมี
๔.๓.๒ เมื่อประมุขตางประเทศเสด็จฯหรือมาถึง กองทหารเกียรติยศแสดงความ
เคารพ ดุริยางคบรรเลงเพลงชาติของประเทศนั้น
๔.๓.๓ เมื่อพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวเสด็จพระราชดําเนินพรอมดวยประมุข
ตางประเทศ กองทหารเกียรติยศถวายและแสดงความเคารพ ดุริยางคบรรเลงเพลงชาติของประเทศนั้น
กอน แลวจึงบรรเลงเพลงสรรเสริญพระบารมี
๕. พิธีการที่สมเด็จพระบรมราชินีในรัชกาลอื่น ๆ เสด็จพระราชดําเนิน
ดุริยางคบรรเลงเพลงสรรเสริญพระบารมีทั้งรับและสงเสด็จ
๖. พิธีการที่สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนีเสด็จพระราชดําเนิน
ดุริยางคบรรเลงเพลงมหาชัยทั้งรับและสงเสด็จฯ
 ๓๕๗

๗. พิธีการที่สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช ฯ สยามมกุฎราชกุมาร เสด็จพระราชดําเนิน

ดุริยางคบรรเลงเพลงสรรเสริญพระบารมีทั้งรับและสงเสด็จฯ
๘. พิธีการที่สมเด็จพระบรมราชกุมารี สมเด็จพระเจาลูกเธอ พระบรมราชวงศชั้นสมเด็จ-
เจาฟา หรือพระวรชายา ในสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช ฯ เสด็จเปนประธาน ดุริยางคบรรเลงเพลงมหาชัย
ทั้งรับและสงเสด็จ
๙. พิธีการที่ผูแทนพระองคปฏิบัติพระราชกรณียกิจแทนพระองค ในงานเสด็จพระราชดําเนิน
๙.๑ ถาผูแทนพระองคคือสมเด็จพระบรมราชกุมารี สมเด็จพระเจาลูกเธอ พระบรม-
ราชวงศชั้นสมเด็จเจาฟาหรือพระวรชายา ในองคสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช ฯ เมื่อผูแทนพระองคเสด็จ
มาถึง ดุริยางคบรรเลงเพลงมหาชัย และเมื่อผูแทนพระองคประทับเรียบรอยแลว ดุริยางคบรรเลงเพลง
สรรเสริญพระบารมีเปนการเปดงาน เมือ่ ปดงานดุริยางคบรรเลงเพลงสรรเสริญพระบารมี และเมื่อผูแทน
พระองคเสด็จกลับ ดุริยางคบรรเลงเพลงมหาชัย
๙.๒ ถาผูแทนพระองคเปนบุคคลอื่น เมื่อผูแทนพระองคมาถึงดุริยางคไมบรรเลงเพลง
ใดๆ และเมื่อผูแทนพระองคนั่งเรียบรอยแลว ดุริยางคบรรเลงเพลงสรรเสริญพระบารมีเปนการเปดงาน
เมื่อปดงานดุริยางคบรรเลงเพลงสรรเสริญพระบารมี และเมื่อผูแทนพระองคกลับ ดุริยางคไมตองบรรเลง
เพลงใด ๆ
๑๐. ในกรณีที่จัดกองเกียรติยศตํารวจ หรือลูกเสือ คงปฏิบัติเชนเดียวกับกองทหารเกียรติยศ

ประกาศ ณ วันที่ ๑๑ ธันวาคม ๒๕๒๑

(ลงชื่อ) พูนเพิ่ม ไกรฤกษ

(นายพูนเพิ่ม ไกรฤกษ)
เลขาธิการพระราชวัง
 ๓๕๘

(สําเนา ทบ. รับที่ ๑๔๗๗๙ ลง ๒๙ ธ.ค. ๑๕)

ดวนมาก บันทึกขอความ
สวนราชการ สป.
ที่ กห ๐๒๐๑/๓๓๖๗๑ วันที่ ๒๘ ธ.ค. ๑๕
เรื่อง การจัดกองทหารเกียรติยศและการบรรเลงเพลงเคารพสําหรับสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช ฯ
สยามมกุฎราชกุมาร
เสนอ สล., บก.ทหารสูงสุด ทบ., ทร. และ ทอ.
สง สม., ธน., กง.กห., รอ., พท. และ อท.
ตามที่ทรงพระกรุณาโปรดเกลาฯ ใหสถาปนาเฉลิมพระนามาภิไธยสมเด็จพระเจาลูกยา-
เธอเจาฟาวชิราลงกรณ ใหดํารงพระราชอิสริยยศ “สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช ฯ สยามกุฎราชกุมาร”
ในวันพฤหัสบดีที่ ๒๘ ธันวาคม ๑๕ แลวนั้น
ตั้งแตบัดนี้เปนตนไป จะตองจัดกองทหารเกียรติยศ และการบรรเลงเพลงสรรเสริญ
พระบารมีในโอกาสตางๆ ดังตอไปนี้คือ เสด็จในงานพระราชพิธี งานรัฐพิธี งานพิธีของทหารหรือ
เสด็จประพาสตางทองถิ่น ถวายสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช ฯ สยามมกุฎราชกุมารดวย ตามขอบังคับ
กห. วาดวยการจัดกองทหารเกียรติยศ พ.ศ.๒๔๙๙ และขอบังคับทหารวาดวยการเคารพ ซึ่งใชตาม
คําสั่ง กห. ลง ๑๒ มี.ค. ๗๘ ทุกประการ
จึงขอซอมความเขาใจมาเพื่อทราบ

(ลงชื่อ) พล.อ. ม. วรรณมาศ

ปล.กห.
คัดสําเนาเสนอ นขต.ทบ.
เพื่อทราบและยึดถือเปนหลักปฏิบัติตอไป
พล.ต. อ. เกษไสว
จก.สบ.ทบ.
๒๙ ธ.ค. ๑๕
ที่ ๓/๑๐๒๘
๒๔๗๘
คําชี้แจงทหาร
ตักเตือนเรื่องการแสดงความเคารพ
---------------------------------
ดวยปรากฏวา การแสดงความเคารพตอกันระหวางทหาร หรือขาราชการกลาโหมพลเรือน
ยังมีขอบกพรองและไมรัดกุม กลาวคือ
๑. ผูนอยเมื่อเห็นผูใหญหรือผูอาวุโสกวาตนผานมาหรือตนจะผานไป ทําไมเห็นเสียบาง
เห็นแลวไมทําการเคารพบาง ทําการเคารพแตไมเรียบรอยถูกแบบแผนบาง เชน ยกมือคํานับเนือยๆ
มืองอ นิ้วหาง ไมอยูในทาตรง บุหรี่อยูในปาก นั่งไขวหางมาในรถทําการเคารพโดยไมลดขาลง ขณะนั่ง
อยูเมื่อผูใหญมาทําทาลุกขึ้นเคารพ โดยขยับกนเพียงเล็กนอยพรอมกับกมศีรษะและไมเรียบรอยอื่นๆ
อีกหลายประการ
๒. สําหรับผูใหญ เมื่อผูนอยทําความเคารพ ไมไดรับคํานับบาง ทําไมเห็นเสียบาง รับคํานับ
อยางเนือย ๆ เพลีย ๆ ไมเรียบรอยบาง เวลานั่งไขวหางอยูรับคํานับผูนอยโดยไมลดขาลงบาง
ความไมเรียบรอยประการตางๆ ตามที่กลาวมาโดยสังเขปขางตนนั้น เปนการไมควรเลย
ที่ทหารและขาราชการกลาโหมพลเรือน ตลอดทัง้ เสมียนพนักงานคนงานจะพึงกระทําเชนนั้น การแสดง
เคารพตอกันนั้น เปนสิ่งสําคัญยิ่งในอันที่จะบํารุงความสามัคคีกลมเกลียวกัน ผูที่ทําการเคารพใหกอน
หาใชเปนการเสื่อมเสียอยางไรมิได ตรงขามกลับไดความชมเชยเสียอีกวาวินัยดี เครงครัด นิสัยดี สวน
ผูรับการเคารพนั้น ก็หาใชจะคิดถึงไปวาผูที่ทําการเคารพกอนนัน้ เปนเพราะกลัวเกรงมิได ทีแ่ ทจริงนั้นคือ
การเคารพตอกันเปนกิริยาที่แสดงความรักใครนับถือตอกัน เปนพวกเดียวกันคณะเดียวกัน อันเปน
ประเพณีนิยมมาแตโบราณกาล ก็เมื่อทราบดังนี้แลว การแสดงเคารพตอกันจะทําอยางไร จึงจะดูดดื่ม
โนมนาวใจซึ่งกันและกันไดเปนอยางดี ขาพเจาเห็นวาตองแสดงการเคารพใหแกกันอยางเต็มใจที่สุด
เรียบรอยละมุนละมอมที่สุด เครงครัด ถูกตองตามระเบียบแบบแผนที่ดีงามสมควรแกกาลนั้น นั่นแหละจึง
จะเปนการงดงามดูดดื่มน้ําใจซึ่งกันและกัน ขอใหทุกๆ คนถือวาการทําการเคารพ และแสดงคารวะตอกัน
เปนการสําคัญยิ่งในราชการกระทรวงนี้อยางหนึ่ง เปนการเชิดชูเกียรติของหมูคณะ ตองระวังเอาใจใสอยู
เนืองนิตย ตองฝกตนใหเปนผูตาไวหูไว ปฏิบัติตนใหถูกตองตามแบบแผนโดยเครงครัด หากผูใด
 ๓๖๐

บกพรองในเรื่องนี้ ผูนั้นควรจะนอยใจเสียใจในการเสื่อมทรามของตนใหมาก ซึ่งตนเองเปนเหตุทําให

เสียชื่อเสียงในหมูคณะ
ทั้งนี้ ขอใหผูบังคับบัญชาชี้แจงใหขาราชการในสังกัดซึมทราบและปฏิบัติตามคําชี้แจงจง
ทั่วกัน กิจการดังกลาวแลวจะเปนผลดีงามก็ดวยผูบังคับบัญชาตางชวยกันเอาใจใสตรวจตราใหวินัย
เครงครัดอยูเสมอ

(ลงชื่อ) พ.อ. หลวงพิบูลสงคราม

รัฐมนตรีวาการกระทรวงกลาโหม
ศาลาวาการกลาโหม
๒๔ เม.ย. ๗๘
 ที่ ๒/๒๔๙๑
๒๔๘๖
คําชี้แจงทหาร
เรื่อง การรับการเคารพ
---------------------------------
เทาที่ปรากฏอยูเวลานี้ เมื่อผูนอยทําการเคารพใหกับผูใหญหรือผูบังคับบัญชา ผูบังคับ-
บัญชามักไมใครเอาใจใส มีขอบกพรองที่จะชี้ใหเห็นเปนตัวอยางไดดังนี้
๑. รับคํานับโดยเสียไมได
๒. บางทีไมรับการเคารพเสียเลย
๓. ยกมือขึ้นรับบางทีไมถึงขอบกะบังหมวก บางทีลดลงเร็วเกินไปทํานองเสียไมได
๔. เมื่อไมสวมหมวกก็มักจะกมศีรษะรับนิดหนวย หรือมิรับเสียเลย
๕. แสดงกิริยาไมเอาใจใสตอผูนอยที่ทําการเคารพ
สิ่งเหลานี้เปนเรื่องที่ไมควรใหมีขึ้นได การเคารพซึ่งกันและกันโดยธรรมดา ผูนอยยอมทํา
การเคารพตอผูใหญกอน เปนเรื่องแสดงในทางวินัยและจิตใจโดยเคารพรักใครนับถือยําเกรง เมื่อผูใหญ
เกิดปฏิบัติดังกลาวมาแลวขางตน ผูนอยก็ยอมจะเสือ่ มถอยในทางวินัย และจิตใจจะเกิดความรักนับถือให
ดูดดื่มซึ้งถึงหัวใจนั้นเปนการยาก ขอไดพิจารณาทางใจบางวา ถาเราทําการเคารพผูใด และผูนั้นไมเอาใจ
ใสดังกลาวแลว จิตใจเราจะเปนอยางไรบาง ยิ่งเปนผูบังคับบัญชาคนดวยแลว เปนของสําคัญยิ่งที่จะตอง
ปฏิบัติตนใหเปนตัวอยางอันงดงาม อยูในระเบียบวินัยอยางดียิ่ง และในขณะเดียวกันใหผูบังคับบัญชา
นับถือยําเกรง ซึ้งตรึงใจ อยาไดปฏิบัติในลักษณะที่จะทําใหผูนอยช้ําใจ หรือเสื่อมความนิยม
 ๓๖๒

ฉะนั้น จึงขอชี้แจงมาเพื่อปฏิบัติโดยเครงครัด ผูนอยตองทําการเคารพผูใหญดวยดีตาม

วินัย ผูใหญก็ตองรับดวยดีดวยน้ําใจอันรักใครทั้ง ๒ ฝาย ถาผูใดปฏิบัติใหเกิดขอบกพรองขอใหผูบังคับ-
บัญชาตามลําดับชั้น อยาไดละเลยยกขอบกพรองมาพิจารณาลงโทษทันที เพื่อเปนตัวอยางตอไป

(ลงชื่อ) พล.ต. พ. เกรียงศักดิ์พิชิต

รัฐมนตรีชว ยวาการกระทรวงกลาโหม
ศาลาวาการกระทรวงกลาโหม
๒๙ ม.ค. ๘๖

หมายเหตุ
สําเนาคําสั่งฉบับนี้เปลี่ยนอักษรและตัวสะกดมาใชตามปจจุบัน
 คําชี้แจงของ ผ.บ.ก. ทหารบก
เรื่อง ไมรักษาระเบียบการเคารพ
---------------------------------
เนื่องดวยบัดนี้ปรากฏวา บรรดาทหารเปนสวนมากละเลยเฉื่อยชาไมรักษาระเบียบการ
เคารพระหวางผูบังคับบัญชา และผูใหญผูนอยใหเครงครัด นับวาเปนการเสื่อมเสียวินัยทหารเปนอยางยิ่ง
กับอีกประการหนึ่ง วินัยในการกระทําการเคารพตอผูบังคับบัญชาและผูใหญนั้นมักจะกระทํากันไป
ตามเรื่อง ตามบุญตามกรรม มิไดตั้งใจแสดงการเคารพใหถูกตองเครงครัดแข็งแรงเปนสงาผาเผยกับ
เกียรติของทหาร
ฉะนั้น ตั้งแตบัดนี้เปนตนไป ใหผูบังคับบัญชาทุกชั้นพยายามกวดขันใหผูอยูใตบังคับ-
บัญชารักษาวินัยในการเคารพตอผูบังคับบัญชาและผูใหญใหเครงครัดและแสดงการเคารพใหถูกตอง
แข็งแรงสมกับเกียรติของทหารอยูเสมอ ถาผูใดละเลย บกพรอง ตองนับวามีความผิด ตาม “พระราช-
บัญญัติวาดวยวินัยทหาร พุทธศักราช ๒๔๗๖ มาตรา ๕ หมายเลข ๒” ซึ่งผูบังคับบัญชาจักตองตักเตือนสั่ง
สอน หรือลงทัณฑ จึงจะทําใหวินัยในการเคารพแนนแฟน เครงครัดดีไดจริงอยูเสมอ

ที่วาการกองทัพบก
ในศาลาวาการกลาโหม พระนคร
๑๘ ธ.ค. ๗๗
(ลงนาม) พ.อ. พระยาพหลพลพยุหเสนา
ผ.บ.ก. ทหาร
 ที่ ๔/๔๑๖๗
๒๔๙๑
คําชี้แจงกองทัพบก
เรื่อง ใหกองรักษาการณปฏิบัติการแสดงการเคารพ
และการเปลี่ยนยามใหถูกตอง
---------------------------------
ดวยปรากฏวา กองรักษาการณของหนวยทหารตางๆ แสดงการเคารพตอผูบังคับบัญชา ยัง
ไมถูกตองและสม่ําเสมอเปนระเบียบอันเดียวกัน กลาวคือ กองรักษาการณของบางหนวยแสดงการ
เคารพตอผูบังคับบัญชา ซึ่งมียศชั้นนายพล ดวยการเรียกแถว และใหแตรเดี่ยวบรรเลงเพลงเคารพดวย
๑ จบ กองรักษาการณของบางหนวย แสดงการเคารพดวยการเรียกแถวแตอยางเดียว นอกจากนั้นการ
ปฏิบัติการเปลี่ยนยามในกองรักษาการณตางๆ ก็ปฏิบัติไมเหมือนกัน การปฏิบัติตางๆ อันลักลั่นของกอง
รักษาการณเหลานี้ ยอมแสดงความบกพรองอันปราศจากระเบียบ ซึ่งไมบังควรใหเกิดมีขึ้นในหนวย
ทหารเพราะความจริงนั้นเรื่องเหลานี้ มีระเบียบปฏิบัติแจงชัดอยูแลวในขอบังคับทหาร ฉะนั้น ขอให
ผูบังคับบัญชาทุกชั้นกวดขันการปฏิบัติการแสดงการเคารพ และการเปลี่ยนยามของกองรักษาการณให
ถูกตองตามขอบังคับทหารดังจะกลาวตอไปนี้
การแสดงการเคารพ
กองรักษาการณ จะตองเรียกแถวแสดงการเคารพตอผูบังคับบัญชา ตั้งแตชั้นผูบังคับ-
กองพันขึ้นไป ตามซึ่งระบุไวในขอบังคับทหาร วาดวยการเคารพ มาตรา ๕ ขอ ๒ แตไมตองใหแตร
เดี่ยวบรรเลงเพลงเคารพไมวาผูบังคับบัญชานั้นจะมียศชั้นใด ตามคําชี้แจงทหารที่ ๔/๕๗๘๙
๒๔๗๙
เรื่อง ขอบังคับการเคารพ เวนแตในพิธีเกียรติยศ ตามคําชี้แจงทหารที่ ๖/๗๔๖๘
๒๔๗๙
เรื่อง ขอบังคับการเคารพ
 ๓๖๕

การเปลี่ยนยาม
การเปลี่ยนยามใหปฏิบัติตามขอบังคับทหารวาดวยกองรักษาการณ ที่ ๖/๓๑๖๗๐
๒๔๘๔
ตอนที่ ๒ มาตรา ๘ ขอ ๓
ทั้งนี้ ใหปฏิบัติโดยไมมีเงื่อนไขอื่นใดเปนพิเศษ

จอมพล ป. พิบูลสงคราม
ผบ.ทบ.
กองทัพบก
๗ เม.ย. ๙๑
ที่ ๙/๖๖๔๓
๒๔๙๑
คําชี้แจงกองทัพบก
เรือ่ ง กําชับการเคารพธงชาติ
---------------------------------
ตามที่ทางราชการไดมีคําชี้แจงทหารที่ ๔/๔๔๑๕ ลง ๘ ก.ค.๗๘ เรื่อง การเคารพธงชาติ
๒๔๗๘
ไปแลวนั้น บัดนี้ปรากฏวา การเคารพธงชาติของขาราชการทหารไดปฏิบัติกันไปอยางเฉื่อยชาไมพรอม-
เพรียงกัน กลาวคือในขณะเมื่อเจาหนาที่ชักธงชาติขึ้นสูยอดเสาตามสถานที่ราชการทั่วๆไป ในระหวางที่
เพลงชาติบรรเลงทางวิทยุกระจายเสียง เมื่อเวลา๐๘๐๐นั้น ทหารและขาราชการพลเรือนสังกัดกองทัพบก
บางคนไดพากันละเลยตอการแสดงเคารพธงชาติ ไมสูสนใจตอการเคารพธงชาติเทาใดนัก และแมจะมี
การกระทํากันบางก็เปนไปในลักษณะไมพรอมเพรียงกันทุกคน ดังเชนประชาชนกระทําอยูทั่วๆ ไป
ฉะนั้น เพื่อเปนระเบียบอันดีงาม สมกับเปนทหารของชาติ จึงเห็นเปนการสมควรที่ผู บั ง คั บ -
บัญชาทหารทุกชั้นจะไดอบรมชี้แจงตักเตือนใหผูใตบังคับบัญชาทราบซึ้งถึงผลแหงการเคารพธงชาติโดย
ทั่วหนากันวา ในขณะเมื่อไดยินเพลงชาติบรรเลงทางวิทยุกระจายเสียงหรือเสียงแตรเดี่ยว หรือเครื่อง
บรรเลงอยางอื่น ซึ่งเปนที่เขาใจไดวาเปนการเชิญธงชาติขึ้นสูยอดเสาตามเวลาที่ทางราชการกําหนด
ทหารและขาราชการพลเรือนสังกัดกองทัพบก สมควรอยางยิ่งที่จะตองแสดงการเคารพธงชาติอยาง
เคร ง ครั ด ไม ว า จะแลเห็ น ธงชาติ เ ชิ ญ ขึ้ น เฉพาะหน า หรื อ ไม ก็ ต าม ทั้ ง นี้ เพื่ อ เป น ตั ว อย า งอั น ดี แ ก
ประชาชนพลเมืองเปนสวนรวม ที่ไดพบเห็นเจตนาอันดีในการระลึกถึงบุญคุณของชาติ ที่ใหความเปนเอก
ราชแกมวลชนชาวไทยมาแตโบราณกาล ซึ่งจะเปนปจจัยอันสําคัญยิ่งที่จะโนมนาวจิตใจของประชาชน
พลเมืองใหเกิดความรักประเทศชาติอยางแรงกลาและทั้งยังกอใหเกิดความดีขึ้นกับตัวเอง ในการที่จะชี้ให
เปนเดนชัดวา ทหารและขาราชการพลเรือน สังกัดกองทัพบกอยูในวินัยอันดีงามมีศรีสงาที่นาเคารพ
 ๓๖๗

และนับถือของประชาชนพลเมืองทั่วไปอันเปนแนวทางสําคัญที่จะเชิดชูเกียรติศักดิ์ของกองทัพบก
ทั้งนี้ตั้งแตบัดนี้เปนตนไป

(ลงชื่อ) พล.ท. ผ. ชุณหะวัณ

ผบ.ทบ.
กองทัพบก
๓ มิ.ย.๙๑
 คําชี้แจงกองทัพบก
เรื่อง ใหกําชับทหารแสดงการเคารพโดยเครงครัด
ใหรักษาความสะอาดของรางกายและแตงกายใหเรียบรอย
----------------------------------
ดวยจําเดิมตั้งแตขาพเจาไดมารับหนาที่ผูชวยผูบัญชาการทหารบก ภายหลังไดเลื่อนเปน
รองผูบัญชาการทหารบก ก็ไดรูสึกวา ขาพเจาไดมาดํารงตําแหนงสําคัญมากในกองทัพบก ไดคิดเห็น
เปนเกียรติอันสูงมากที่ไดมาดํารงตําแหนงสําคัญถึงอยางนี้ ไดสนใจอยูเสมอเปนลําดับมาวา ขาพเจาไดมา
ดํารงตําแหนงในทามกลางทหารบกของชาติ ผูไดทําดีใหแกประเทศชาติมาแลวเปนอยางอเนกนานัปการ
ทหารบกของชาติไดรักษาความเปนประเทศชาติมาไดดวยการเสียสละอันสูงมาก ดังที่ขาพเจาไดเคยพูด
มาแลวในที่หลายแหงและก็ทราบกันโดยทั่วไปแลว
พฤติกรรมที่เปนมาแลวทําใหขาพเจาบังเกิดความรักทหารทุกคน ผูไดทําประโยชนอัน
ยิ่งใหญใหแกประเทศชาติ บางครั้งขาพเจาเกิดความรูสึกนึกไปวา อันความดีที่กองทัพบกไดปฏิบัติตอ
ประเทศชาติมาแลว เกือบจะวาอยูเหนือความดีที่ขาพเจาเองไดบําเพ็ญมาเสียอีก เมื่อไดเขามาในฐานะ
แหงรองผูบังคับบัญชาชั้นสูงสุดอยางที่เปนอยูบัดนี้ ก็ตองเขาใจ และคิดออกไดอยางชัดแจงวา ขาพเจามี
ตําแหนงอยูในทามกลางแหงความดี ไมใชมามีตําแหนงอยูในทามกลางแหงความไมดีหามิได ขาพเจาคิด
วาขาพเจาไมเคยภาคภูมิใจที่ไดรับเกียรติครั้งใดจะเสมอเหมือนอยางที่เปนอยูในทุกวันนี้อีก ขาพเจาจึงรัก
ทหารบกของชาติเปนอยางเสมอเหมือนกับชีวิตของขาพเจาทีเดียว
เปนธรรมดาของความรัก ซึ่งเปนนามธรรมอยางหนึ่งที่พระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจา
บัญญัติไววาเปนสิ่งไมสูดี เปนสิ่งที่ทําใหเกิดกังวล เปนสิ่งที่ทําใหจิตใจของผูเกิดความรักนั้นเกิดความ
วิปริตผิดปกติไปบางไมมากก็นอย เฉพาะอยางยิ่งความรักที่เกิดจากผูหวังดี และหวังใหผทู ี่เรารักเปนคนดี
ขึ้นกวาเกา อีกทั้งไมอยากใหผูหนึ่งผูใดทําไมดีเลย ก็จะตองมีขึ้น จะตองเกิดขึ้นในจิตใจเสมอเปนธรรมดา
และถาผูตั้งใจรักไดเกิดความรักขึ้นเปนอยางรุนแรงมากดวยแลว ปฏิกิริยาทีอ่ ยากใหผูที่รักทําดีมีความดี
ก็ยอมจะมีอาการรุนแรงมากขึ้นตามสวนดวยเหมือนกัน และก็เขาในบทบาทที่วา “รักมากยิ่งยุงมาก”
 ๓๖๙

ที่ขาพเจายุงใจมากเวลานี้กใ็ นเรื่องระเบียบวินัยของทหารบก ที่ไดเห็นเกิดความทรุดโทรมลง

ไปกวาแตครั้งกาลกอนเปนอันมาก ขาพเจายืนยันไดอยางแนใจวา ผูที่แตงเครื่องแบบทหารไมคอยไดเอาใจ
ใสในเรื่อง การทําความเคารพ ใหดีเทาที่ควรดี โดยมากมักเมินเฉย และทําไมรูไมชี้ไมเหลียวแล และไม
สนใจที่อยากจะทําการเคารพตอผูที่มียศสูงกวา ในเรื่องการทําความเคารพนี้ กลาวไดวา ทหารบกของเรามี
อาการออนไปมากทีเดียว การเคารพเปนเครื่องแสดงจิตใจ และสมรรถภาพของกองทัพ วาจะเขมแข็งหรือ
ออนแอคูเคียงกันไปเสมอ กองทัพบกเคยทําดี ทําหนาที่อยางแข็งแรงมากมาแลว ก็ไมเขาใจวามีเหตุอัน
ใด ไดชักจูงใหทหารบกแสดงการเคารพออนแอมากไปถึงอยางนั้นหากจะเปนการตรงกัน ขามอยูมาก
ทีเดียว ถาผูบังคับบัญชาทหารทั้งหลายไดทําการสอดสอง ทําการอบรมสั่งสอน ทําการปลูกฝงจิตใจของ
ทหารบกใหเขาใจ และดําเนินการในเรื่องนี้ใหดียิ่งกวาเกาไดอีกบางแลว เขาใจวาความดีที่เคยไดปฏิบัติมา
สําหรับประเทศชาติ จะเหมาะสมที่แสดงออกมาใหคนทั่วไปเห็นพฤติกรรมแหงระเบียบการเคารพตอผูมียศสูง
ดังวานี้และจะเกิดสิริมงคลยิ่งขึ้นกวาเกามาก
นอกจากระเบียบการเคารพที่ควรมีอยางเครงครัดตอผูที่มียศสูงอยางที่วามาแลว ยังเปนที่
ปรากฏโดยทั่วไปวา ระเบียบการเคารพที่ควรแสดงตอผูมียศสูงแหงทหารเรือและทหารอากาศ ก็มี
อาการบกพรองและเสื่อมทรามมากดวยเหมือนกัน นายทหารเรือ นายทหารอากาศเคยเลาใหฟงเสมอวา
ทหารบกไมรูจัก ทหารบกไมทําการเคารพ ทหารบกทําตัวไมเห็นมากกวาที่อยากเห็นและอยากทําความ
เคารพ ทําใหทหารตางกองทัพเกิดความหมนหมองทางจิตใจที่ทหารบกไดละเลยเพิกเฉยถึงอยางนั้น ทําให
ความสามัคคีระหวางทหารผูเปนกําลังอันยิ่งใหญของชาติบกพรองไป ทําใหกําลังของทหารทั้งสามกองทัพมี
ลักษณะออนลง แลวก็ยังทําใหนายทหารนานาชาติผูมาประจําอยูในหนาที่แหงประเทศไทยเกิดความ
สนใจในพฤติ ก รรมไม ง ดงามในเรื่ อ งเช น นี้ ด ว ย นายทหารบกทุ ก คนรู ดี ว า กํ า ลั ง และอํา นาจของ
ประเทศชาตินั้นจะทวีมากขึ้นไดดวยความสามัคคีในระหวางกองทัพทั้งสามเปนสําคัญ ถาเราไมมี
เจตนารมณที่จะสนใจในเรื่องนี้ เทาที่แบบแผนอันทางราชการกําหนดไวอยางพอเพียงแลว พวกเราคณะ
นายทหารบกจะไดชื่อวาเปนผูไมเห็นแกความเปนมหาอํานาจอันยิ่งใหญของกองทัพ เพราะถากองทัพทั้ง
สามมีความบกพรองไมสมัครสมานที่จะใหเกิดความสามัคคีอยางแนนแฟนจริงจังแลว ความสามัคคีก็
ยอมจะมีขึ้นไดยาก คนทั้งหลายตลอดจนถึงชาวตางประเทศก็จะมองเห็นความออนแอของพวกเราเปน
อยางไมรูจักจบ ซึ่งนับวาเปนชองทางที่ไมดีไมชอบ
 ๓๗๐

อีกประการหนึ่ง บรรดาทหารบกผูแตงกายเครื่องแบบนั้นสมควรไดรักษาความสะอาดให
ดีที่สุด ดวยเทาที่ขาพเจาเกิดความกังวลอยูในจิตใจเวลานี้ นอกจากเสื้อผาไมคอยสะอาดไมคอยเหมาะสมกับ
คนดีของชาติเปนผูแตงแลว ยังมักจะ ปลอยผมไวยาวไมตัดใหสั้น พอใหเหมาะสมกับการใสหมวกทหาร
การไวผมยาวเปนผมโปงเชนนั้นไมสวยเลย ไมเชื่อลองสองกระจกดูเถิด นายทหารควรไดสอดสองทหาร
ในใตบังคับบัญชาบาง อยายอมใหผูที่ไวผมยาว ออกไปนอกโรงทหารไดเลย จะเปนที่ดีมาก จะไมไดมีผู
มองเห็นสิ่งไมดี ไมสมควรปะปนอยูกับตัวทหาร ผูทําดีใหแกประเทศชาติมามากยิ่งแลว
ขอกังวลยุงยากทางใจของขาพเจามีอยางที่วามานี้ ถานายทหารบกผูมีจิตใจรักทหารบก
อยางขาพเจารักอยูแลว ไดพากันสนใจเรื่องอันเล็กนอยและไมสูยากลําบากแกการปฏิบัติมากนัก หากแตได
ประโยชนสะทอนกลับเปนอยางอุกฤษฏดังกลาวมา ก็จะเปนที่ชื่นชมยินดีแกขาพเจา และคนทั่วไปเปน
อยางหาอะไรมากลาวมิไดทีเดียว

รับคําสั่ง ผบ.ทบ..
(ลงชื่อ) พล.ท. ก. กาจสงคราม
รอง ผบ.ทบ.
วันที่ ๑๖ ธันวาคม ๒๔๙๒
 คําสั่งกองทัพบก
(คําสั่งชี้แจง)
ที่ ๘๖/๑๐๔๐๓
เรื่อง การเปาเพลงคํานับของกองรักษาการณ
---------------------------------
ดวยปรากฏวากองรักษาการณภายนอกที่ศาลาวาการกลาโหมและกองรักษาการณภายใน
ตามหนวยทหารบางแหง ยังแสดงความเคารพลักลั่น ไมถูกตองตามขอบังคับและคําชี้แจง เชน บางแหง
และบางกาลเรียกแถวแสดงความเคารพ และแตรเดี่ยวเปาเพลงคํานับ ผบ.ทบ. หรือ รัฐมนตรีวาการ-
กระทรวงกลาโหม ๑ จบ บางแหงก็เพียงเรียกแถวแสดงความเคารพ แตรเดี่ยว ไมไดเปาเพลงคํานับดังนี้
เปนตน
จึงขอชี้แจงย้ําความเขาใจและใหถือเปนหลักปฏิบัติสําหรับกองรักษาการณทั่วไป (ยกเวน
กองรักษาการณในพระราชฐาน) ดังตอไปนี้
๑. กองรักษาการณ จะตองเรียกแถวทําวันทยาวุธแสดงความเคารพแกผูบังคับบัญชาตั้งแตชั้น
ผบ.พัน. ของตนขึ้นไป โดยปกติแตรเดี่ยวไมตองเปาเพลงคํานับ
๒. การเปาเพลงคํานับของกองรักษาการณนั้นใหเปาเฉพาะในพิธีเกียรติยศซึ่งจะตองมีหมาย
กําหนดการ หรือมีคําสั่งเฉพาะคราวเทานั้น ถาไมเกี่ยวกับพิธีเกียรติยศ เชน ผูบังคับบัญชาไปตรวจเยี่ยม
หนวยทหาร หรือผูบังคับบัญ ชามาทํางานตามปกติ หรือมาประชุมที่ศาลาวาการกลาโหม เปนตน
กองรักษาการณไมตองเปาเพลงคํานับเลย
๓. การเปาเพลงคํานับของกองรักษาการณ ซึ่งจะตองเปาตามหมายเลข ๒. นั้น ใหเปาเพลง
คํานับแกผูบังคับบัญชา ตั้งแตชั้น ผบ.พล. ขึ้นไป และเมื่อไดเปาเพลงคํานับแกผูบังคับบัญชาชั้นสูง
 ๓๗๒

แลว ก็ไมตองเปาเพลงคํานับแกผูบังคับบัญชาชั้นต่าํ กวา ซึ่งมาในงานพิธีอันเดียวกันนั้นอีก

ทั้งนี้ ใหถือปฏิบัติโดยเครงครัด อยาใหมีการผิดพลาดได

สั่ง ณ วันที่ ๒๗ พฤษภาคม ๒๔๙๗

(ลงชื่อ) จอมพล ผ. ชุณหะวัณ

ผบ.ทบ.
 คําสั่งกองทัพบก
(คําชี้แจง)
ที่ ๓๕๖/๒๕๗๒๘
เรื่อง การแสดงความเคารพระหวางทหารชายกับทหารหญิง
---------------------------------
เนื่องจากปรากฏวา การแสดงความเคารพ ระหวางทหารชายกับทหารหญิง ยังหยอนความ
เครงครัดไมเหมือนกับระหวางทหารชายดวยกัน การที่เปนเชนนี้คงเนื่องมาจากรูสึกกระดากอาย หรือ
ตะขิดตะขวงใจที่จะแสดงความเคารพซึ่งกันและกันเพราะเปนของใหม โดยเฉพาะทหารชายมักไมแสดง
ความเคารพทหารหญิง ทั้งๆ ที่ทหารหญิงที่พบนั้นมียศสูงกวาตนและอีกประการหนึ่งอาจเปนเพราะ
ทหารหญิงบางคนแตงเครื่องแบบทหารหญิงไมถูกตองตามกฎฯ เชนไมสวมหมวกเมื่ออยูนอกอาคารหรือ
ไมรับความเคารพโดยเขาใจวาทหารชายผูนั้นไมไดแสดงความเคารพแกตน
การที่ทหารตอทหารไมแสดงความเคารพกัน จะเนื่องมาจากเหตุใดก็ตาม ยอมบังเกิดผล
เสียหายในทางวินัยทหารประการหนึ่ง จําเปนที่จะตองทําความเขาใจใหถูกทาง เพื่อรวมมือกันแกไข ดังนี้
๑. การแสดงความเคารพเปนการแสดงความนับถือซึ่งกันและกัน กอใหเกิดความสามัคคีทาง
จิตใจ เปนสิ่งเชิดชูเกียรติของหมูคณะ ผูแตงเครื่องแบบฝกใหหูไวตาไว เพื่อใหมีลักษณะทหาร อยางสมบูรณ
๒. ทหารยอมถือวาการแสดงความเคารพ มิไดแสดงวาผูแสดงความเคารพเสียเกียรติยศตรงกัน
ขามการแสดงความเคารพของทหารแสดงวาทั้งผูแสดงความเคารพและผูรับความเคารพตอก็เปนผูมีเกียรติ
และเปนพวกเดียวกันหรือเปนมิตรกัน การเคารพโดยวิธีวันทยหัตถนั้น วิวัฒนาการมาจากประเพณีโบราณ
ซึ่งแสดงความเปนมิตรกันดวยการยกมือขึ้น ใหเห็นวาไมมีอาวุธ และเปนกิริยาของเสรีชนที่แสดงออก
เวลาผาน หรือพบกัน สวนผูที่เปนทาส ยอมไมมีสิทธิ์ที่จะแสดงกิริยาอาการเชนนั้นได เมื่อพบกัน หรือผาน
มูลนายของตนก็ตองกมหนาเปนการเคารพ โดยไมมีสิทธิที่จะแสดงความเคารพอยางเสรีชนเลย
๓. การเคารพมีประโยชนและเปนเกียรติยศดังกลาวแลว ทางราชการทหารเห็นความสําคัญ
จึงตราเปนขอบังคับซึ่งทหารทุกคนตองปฏิบัติ ถาทหารไมปฏิบัตินอกจากขาดประโยชน และแสดงความ
เสื่อมเสียเกียรติแลว ยังเปนการฝาฝนละเลยไมปฏิบัติตามขอบังคับอันเปนการผิดวินัยทหาร ยอมเปน
 ๓๗๔

จุดเดนชวนใหเกิดการวิพากษวิจารณของประชาชนและชาวตางประเทศผูไดพบเห็น ทหารสวนรวมก็จะ
ไมไดรับความนิยม และจะเปนที่ดูหมิ่นดวย
๔. จริงอยูทหารหญิงยังเปนของใหมสําหรับกองทัพไทย ผูที่จะทําความเคารพตามขอบังคับ
จึงรูสึกกระดากหรือตะขิดตะขวงอยูบาง แตพึงทราบวา ทหารหญิงที่มียศสูงนั้นก็เปนผูมีคุณวุฒิสูง เชน
สวนใหญก็เปนผูที่สําเร็จการศึกษาจากมหาวิทยาลัยไดรับปริญญาชั้นบัณฑิตมาแลว มีตาํ แหนงหนาที่
รับผิดชอบในราชการไมหยอนกวานายทหารชาย บางคนก็เปนอาจารยในโรงเรียนนายรอยพระจุลจอมเกลา
และโรงเรียนทหารอื่นๆ ของกองทัพไทยมีลูกศิษยสําเร็จการศึกษาเปนนายทหารไปแลวเปนจํานวนมาก
ผูที่มีเกียรติยศอยางนี้ จะไมสมควรแกการที่จะรับความนับถือและยกยองดวยการแสดงความเคารพเทียว
หรือการยอมใหความรูสึกกระดากอายมาตัดรอนวินัยทหารลงจนเปนที่ดูแคลนของประชาชนและชาว
ตางประเทศจึงเปนสิ่งไมสมควรอยางยิ่ง
เพื่อปองกันและแกไขความรูสึกและการปฏิบัติของทหารชั้นผูนอย มิใหเปนดังที่แลวมา
ขอใหผูบังคับบัญชาหมั่นอบรมชี้แจงใหเห็นคุณคาของการแสดงความเคารพตามที่ไดกลาวไวขางตน
และคอยตักเตือนการแตงเครื่องแบบของทหารหญิงใหถูกตองตามกฎฯ โดยเครงครัด พรอมกับกวดขัน
วินัยการเคารพของทหารทั้งชายและหญิง ทั้งชั้นสัญญาบัตรและชั้นประทวนใหดียิ่งขึ้น กับสอนเรื่อง
เครื่องแบบ เครื่องหมายและการแตงกายของทหารหญิงใหทหารเขาใจเปนอยางดีโดยทั่วกัน

สั่ง ณ วันที่ ๙ ธันวาคม ๒๔๙๘

(ลงชื่อ) พล.อ. ส. ธนะรัชต

ผบ.ทบ.