II Uluslararas■ Rating Academy

Kongresi UMUT Davetli Konu■mac■lar

1st Edition Editörler / Editors Doç. Dr.
Özge Uysal ■ahi■n & Dr. Ö■r. Üyesi
Nilay Köleo■lu Almanca Dil Editörü /
German Language Editor Dr. Oktay
Saydam
Visit to download the full and correct content document:
https://ebookstep.com/download/ebook-10454202/
More products digital (pdf, epub, mobi) instant
download maybe you interests ...

II. Uluslararas■ Rating Academy Kongresi: UMUT

Bildiriler 1st Edition Editörler / Editors Doç. Dr.
Özge Uysal ■ahi■n & Dr. Ö■r. Üyesi Nilay Köleo■lu
Almanca Dil Editörü / German Language Editor Dr. Oktay
Saydam
https://ebookstep.com/download/ebook-10454206/

Kapita Selekta 2 Uroginekologi Dr Dr Pribakti B Spog K

https://ebookstep.com/product/kapita-selekta-2-uroginekologi-dr-
dr-pribakti-b-spog-k/

Online Language Learning In Iran 1st Edition Dr. Ahmad

R. Beigi

https://ebookstep.com/product/online-language-learning-in-
iran-1st-edition-dr-ahmad-r-beigi/

Research Method in Language Education: Penelitian dalam

Pendidikan Bahasa Dr. Farikah

https://ebookstep.com/product/research-method-in-language-
education-penelitian-dalam-pendidikan-bahasa-dr-farikah/
Early Warning Stunting Dr Nurmiati Muchlis S K M M Kes
Dr Dr Andi Muhammad Multazam M Kes Ir Purnawansyah S
Kom M Kom

https://ebookstep.com/product/early-warning-stunting-dr-nurmiati-
muchlis-s-k-m-m-kes-dr-dr-andi-muhammad-multazam-m-kes-ir-
purnawansyah-s-kom-m-kom/

Djejak Joeang di Kampung Taddeang Dr Fatmawati M Ag Dr

Muhammad Shuhufi M Ag Editor

https://ebookstep.com/product/djejak-joeang-di-kampung-taddeang-
dr-fatmawati-m-ag-dr-muhammad-shuhufi-m-ag-editor/

Transformasi Pengembangan Modal Insani Sektor Publik

Indonesia Dr Adi Suryanto M Si Dr Agus Sudrajat M A Dr
Basseng M Ed Editor

https://ebookstep.com/product/transformasi-pengembangan-modal-
insani-sektor-publik-indonesia-dr-adi-suryanto-m-si-dr-agus-
sudrajat-m-a-dr-basseng-m-ed-editor/

Filsafat Kedokteran Dr. Dr. Made Wardhana

https://ebookstep.com/product/filsafat-kedokteran-dr-dr-made-
wardhana/

Kedudukan Hukum Perusahaan Induk Holding Company

Monograf Dr. Dhaniswara K. Harjono

https://ebookstep.com/product/kedudukan-hukum-perusahaan-induk-
holding-company-monograf-dr-dhaniswara-k-harjono/
 .
CMYK

. ULUSLARARASI
RATING ACADEMY
ULUSLARARASI
RATING ACADEMY
KONGRESi

UMUT 2.ULUSLARARASI RATING ACADEMY KONGRESİ

HOPE 2. INTERNATIONAL RATING ACADEMY CONGRESS
KONGRESi

19 / 20 / 21 ÇA-
NAK-
iSAN
NApril 2018
KALE

ISBN 978-605-68867-5-1

19 / 20 / 21 ÇA-
NAK-
iSAN
NApril 2018
KALE
ISBN: 978-605-68867-5-1
E-ISBN: 978-605-68867-4-4
II. Uluslararası Rating Academy Kongresi: UMUT
II. International Rating Academy Congress on HOPE

DAVETLİ KONUŞMACILAR
KEYNOTE SPEAKERS

19-20-21 Nisan / April 2018

Çanakkale / Türkiye

Editörler / Editors
Doç. Dr. Özge UYSAL ŞAHİN & Dr. Öğr. Üyesi Nilay KÖLEOĞLU

Almanca Dil Editörü / German Language Editor

Dr. Oktay SAYDAM

Rating Academy Yayınları

2018
Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Rating Academy Ar-Ge Yazılım Yayıncılık Eğitim Danışmanlık
Ve Organizasyon Ticaret Ltd. Şti’ne aittir. Bütün hakları saklıdır. Kitabın tümü, bölüm/bölümleri
Rating Academy Ar-Ge Yazılım Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Ve Organizasyon Ticaret Ltd. Şti’nin
izni olmadan elektronik, optik, mekanik veya diğer yollarla çoğaltılamaz, dağıtılamaz, basılamaz ve
bilgisayar ortamında tutulamaz.

Bu kitapta yayınlanan yazıların tüm sorumluluğu yazar(lar)a aittir.

II. Uluslararası Rating Academy Kongresi: UMUT

DAVETLİ KONUŞMACILAR

Editörler :
Doç. Dr. Özge UYSAL ŞAHİN
Dr. Öğr. Üyesi Nilay KÖLEOĞLU

Almanca Dil Editörü

Dr. Oktay SAYDAM

© Rating Academy Ar-Ge Yazılım Yayıncılık Eğitim Danışmanlık ve Organizasyon Tic. Ltd. Şti.

ÇOMÜ Teknoparkı, Sarıcaeli Yerleşkesi No: 276 D-I, Merkez-Çanakkale / TÜRKİYE

Tel : (+90) 555 477 00 66
Web: : https://www.ratingacademy.com.tr/
E-mail: info@ratingacademy.com.tr

Sertifika No: 35534

ISBN: 978-605-68867-5-1
E-ISBN: 978-605-68867-4-4

1.Baskı: Kasım 2018

 KONGRE EŞ BAŞKANLARI / CO-CHAIRMEN

Doç. Dr. Mehmet ŞAHİN Dr. Ömer Faruk MUTAN

Rating Academy Genel Müdürü Kepez Belediye Başkanı

DANIŞMA KURULU / ADVISORY BOARD

KULA, Onur Bilge (Prof. Dr., Hacettepe University / TURKEY)

KARTOZIA, Alexander (Prof. Dr., Ivane Javakhishili Tbilisi State University Gürcistan &
Europa Universitaet Viadrina Frankfurt/Oder / GERMANY)
MORİNA, İrfan (Prof. Dr., Prishtine University / KOSOVO)
KARATAŞ-ÖZKAN, Mine (Prof. Dr.,The University of Southampton / ENGLAND)
MITREVA, Elizabeta (Dr., Goce Delcev University, REPUBLIC OF MACEDONIA)
OGANOVA, Elena (Prof. Dr., Moscow State University, RUSSIA)
STANEK, Kamila Barbara (Assist. Prof. Dr., The University of Warsaw / POLAND)
UYSAL ŞAHİN, Özge (Assoc. Prof. Dr., Çanakkale Onsekiz Mart University / TURKEY)
ŞAHİN, Mehmet (Assoc. Prof. Dr., Çanakkale Onsekiz Mart University / TURKEY)
YAYINTAŞ, Özlem ( Assoc. Prof. Dr., Çanakkale Onsekiz Mart University / TURKEY)
KÖLEOĞLU, Nilay (Assist. Prof. Dr., Çanakkale Onsekiz Mart University / TURKEY)
ISPOVA, Nesrin Osmanova (Assoc. Prof. Dr., Institute for Balkan Studies / BULGARIA)
 BİLİM KURULU / SCIENTIFIC BOARD

KULA, Onur Bilge (Prof. Dr., Hacettepe University / TURKEY) Başkan / Chairman
AHMED, Oktay (Prof. Dr., Cyril & Methodius University in Skopje / MACEDONIA)
AKBULAEV, Nurkhodzha (Dr. Azerbaijan State University of Economics in Bakü /
AZERBAIJAN)
AKDEDE, Sacit Hadi (Prof. Dr., Adnan Menderes University / TURKEY)
AKDEMİR, Nuray Taştan (Assoc. Prof. Dr., Kırıkkale University / TURKEY)
AKDOĞAN, Muzaffer (Assist. Prof. Dr., Sağlık Bilimleri Üniversitesi / TURKEY)
AKPINAR, Nevide (Prof. Dr., Muğla University / TURKEY)
AKTULUM, Kubilay (Prof. Dr., Hacettepe University / TURKEY)
ALÇIN, Sinan (Prof. Dr., Kültür University / TURKEY)
ALİYEV, Rovshan, (Assoc. Prof. Dr. Bakü State University / AZERBAIJAN)
AL-RAWAD, Mahmaod (Dr., Al Hussein Bin Talal University, JORDAN)
ALSON, Jollie N. (Dr., University of Perpetual Help System DALTA, PHILIPPINES)
ANANTH, Christo (Dr., Francis Xavier Engineering College / INDIA)
ARIKLI, Güven (Assist. Prof. Dr. , Girne American University / North Cyprus)
ASUDE TUNCA, Elif (Assoc. Prof. Dr., European University of Lefke / NORTH CYPRUS
TURKISH REPUBLIC)
AWANG, Amran (Prof. Dr., Univesiti Teknologi MARA, MALAYSIA)
AYDIN, Gülnur ( Assist Prof.Dr., Adnan Menderes University /TURKEY)
AYDIN, Neşet (Prof. Dr. , Canakkale Onsekiz Mart University / TURKEY)
AYDIN KILIÇ, Esra (Assist. Prof. Dr. , European University of Lefke / NORTH CYPRUS
TURKISH REPUBLIC)
AYKUT, Ksenija (Prof. Dr., University of Belgrade / SERBIA)
BARDAKÇI TOSUN, Serpil (Assist. Prof. Dr., Alanya Alaaddin Keykubat University /
TURKEY)
BAYAT, Nihat (Assoc. Prof. Dr., Akdeniz University / TURKEY)
BEHRAMOĞLU, Ataol (Prof. Dr., Istanbul Aydın University / TURKEY)
BERKSOY, Turgay (Prof. Dr., Marmara University / TURKEY)
BİRKİYE, Selen Konrad (Assoc. Prof. Dr., Turkish State Theatres TURKEY)
BUGIULESCU, Marian (Dr., Valahia University, ROMANIA)
BURLUTSKI, Sergii (Prof. Dr., Odessa National Economic University, UKRAINE)
CAFEROVA, Hilale, (Assoc. Prof. Dr. Azerbaijan Academy of Sciences, Institute of Control
Systems/ AZERBAIJAN)
CANHASI, Suzan (Assoc. Prof. Dr., Prishtine University / KOSOVO)
CEROVIC, Slobodan (Prof. Dr., Singidunum University, SERBIA)
ÇAUSEVIÇ, Ekrem (Prof. Dr., Zagreb University/ CROATIA)
DAVUN, Banu (Assist. Prof. Dr., Aksaray University / TURKEY)
DELİCE, Hacı İbrahim (Prof. Dr., Bartın University / TURKEY)
DEMIR, İbrahim (Dr., University of South Carolina / USA)
EKBEROV, Şahin, (Dr. Azerbaijan State University of Economics in Bakü / AZERBAIJAN)
ERBAY, Hasan (Prof. Dr. , Afyon Kocatepe University / TURKEY)
ESİ, Ayhan (Prof. Dr., Adıyaman University / TURKEY)
FASLI, Enis (Dr., European University of Lefke / NORTH CYPRUS TURKISH REPUBLIC)
FILAN, Kerima (Prof. Dr. , Sarajevo University / BOSNIA AND HERZEGOVINA)
FIRINCI ORMAN, Türkan ( Assist. Prof. Dr., Başkent University / TURKEY)
GÖKTEPE, Ayhan (Prof. Dr. , Selçuk University / TURKEY)
GÜMÜŞ, Adnan (Prof. Dr., Çukurova University / TURKEY)
HAMZADAYI, Ergün (Assoc. Prof. Dr., Gaziantep University / TURKEY)
HANNANOĞLU, Feda Rehimov, (Prof.Dr. , Bakü State University, / AZERBAIJAN)
HESS- LÜTTİCH, Ernest (Prof. Dr., Technische Universitaet Barlin / GERMANY)
ILIK, Goran (Dr., University of St. Clement of Ohrid – Bitola / MACEDONIA)
ISPOVA, Nesrin Osmanova (Assoc. Prof. Dr., Institute for Balkan Studies / BULGARIA)
IŞIK ŞEN, Vildan ( Assist. Prof. Dr., Düzce University / TURKEY)
IŞIKTAŞ, Serdal (Dr., The Cyprus Health and Social Sciences University / North Cyprus)
İSMAİLİ, Adnan (Prof. Dr., Tetova State University / MACEDONIA)
İŞÇEN, İsmail (Prof. Dr., Mersin University / TURKEY)
JABLE, Ergin (Assoc. Prof. Dr., Prishtine University / KOSOVO)
KALMIŞ, Halis (Assoc. Prof. Dr., Çanakkale Onsekiz Mart University / TURKEY)
KANA, Fatih (Assist. Prof. Dr., Çanakkale Onsekiz Mart University / TURKEY)
KARAYEL GÖKKAYA, Evren (Assoc. Prof. Dr. , Çanakkale Onsekiz
KARGI, Veli (Prof. Dr., Mersin University / TURKEY)
KARTOZIA, Alexander (Prof. Dr. , Ivane Javakhishili Tbilisi State University Gürcistan &
Europa Universitaet Viadrina Frankfurt/Oder / GERMANY)
KIM, Oleksii (Dr., Karazin Kharkiv National University / UKRAINE)
KOÇANCI, Mustafa (Assist. Prof. Dr., Akdeniz University / TURKEY)
KORUKÇU, Melih (Assoc. Prof. Dr., Istanbul Aydın University / TURKEY)
KÖLEOĞLU, Nilay (Assist. Prof. Dr., Çanakkale Onsekiz Mart University / TURKEY)
KUŞ, Zafer (Assoc. Prof. Dr., Ahi Evran University / TURKEY)
KWON, Seung Hyuk (Dr., Korea National University Of Education / SOUTH KOREA
KWON, Yong Ju (Prof. Dr., Korea National University of Education / SOUTH KORE
MEMMEDLİ, Elşen (Dr. Azerbaycan Devlet İktisat Üniversitesi / AZERBAIJAN)
MEMMEDOV, Aqil, (Dr. Azerbaijan State University of Economics in Bakü /
AZERBAIJAN)
MITREVA, Elizabeta (Dr., Goce Delcev University, REPUBLIC OF MACEDONIA)
MORİNA, İrfan (Prof. Dr., Prishtine University / KOSOVO)
MUHAXHERI, Nuran Malta (Assist. Prof. Dr., Prishtine University / KOSOVO)
NAMAL, Mete Kaan (Assist. Prof. Dr., Akdeniz University / TURKEY)
NAYDENOVA, Nikolina (Assoc. Prof.Dr., Trakia University, BULGARIA)
OGANOVA, Elena (Prof. Dr., Moscow State University, RUSSIA)
OKUMUŞ, Halide (Assoc. Prof. Dr., Çanakkale Onsekiz Mart University / TURKEY)
ÖNER, Ertuğ (Prof.Dr., Ege University / TURKEY)
ÖZUĞURLU, H. Yasemin (Assoc. Prof. Dr. , Mersin University / TURKEY)
PEHLİVAN, Hakan (Prof. Dr., Erciyes University / TURKEY)
PORTAKALCI, Mustafa (Dr., European University of Lefke / NORTH CYPRUS TURKISH
REPUBLIC)
ROUBAIE, Amer Al, (Prof. Dr., Ahlia University, BAHRAIN)
RUGGIERO, Christian (Dr., Sapienza University in Rome, ITALY)
RUGOVA, Lindite (Assoc. Prof. Dr., Prishtine University / KOSOVO)
SAKALLI, Cemal (Prof. Dr., Mersin University / TURKEY)
SALİHOVA, Südabe, (Assoc. Prof. Dr., Azerbaijan State University of Economics in Bakü /
AZERBAIJAN)
SHAH, Mumtaz Hussain (Assist. Prof.Dr., University of Peshawar / PAKISTAN)
STANEK, Kamila Barbara (Assist. Prof. Dr., The University of Warsaw / POLAND)
ŞAHİN, Özge Uysal (Assoc. Prof. Dr., Çanakkale Onsekiz Mart University / TURKEY)
ŞAHİN, Mehmet (Assoc. Prof. Dr., Çanakkale Onsekiz Mart University / TURKEY)
ŞEKKELİ, Zümrüt Hatice ((Assist. Prof. Dr., Kahramanmaraş Sütçü İmam University /
TURKEY)
TASNADI, Edit (Prof. Dr., Eötvös Lorand University / HUNGARY)
TEODOSIJEVİC, Mirjana (Prof. Dr.,University of Belgrade / SERBIA)
UROŠEVIĆ, Snežana (Prof. Dr., Technical Faculty in Bor, SERBIA)
VARDAR, Serdar ( Prof. Dr. , İzmir Katip Çelebi University / TURKEY)
WEYDT, Harald (Prof. Dr., Europa Universitaet Viadrina Frankfurt/Oder / GERMANY)
XHANARI LATIFI, Lindita ( Prof. Dr. , Tiran University / ALBANIA)
YAYINTAŞ, Özlem ( Assoc. Prof. Dr. , Çanakkale Onsekiz Mart University / TURKEY)
YENER, Göksun (Assist. Prof.Dr., Nevşehir Haci Bektaş Veli University /TURKEY)
YILMAZ, Güneş ( Assoc. Prof. Dr. , Alanya Alaaddin Keykubat University / TURKEY)
YILMAZ, Selehattin (Prof. Dr., Çanakkale Onsekiz Mart University / TURKEY)
YUMARMA, Andreas (Dr., President University / INDONESIA)
ZINCHENKO, Lyudmila (Prof. Dr., Bauman Moscow State Technical University, RUSSIA)
 ORGANİZASYON KURULU / ORGANIZING COMMITTIE

Dr. Özge UYSAL ŞAHİN

Okutman Cumali YAŞAR
Doç. Dr. Özlem YAYINTAŞ
Doç. Dr. Nilay KÖLEOĞLU
Eşref KOÇ (Kepez Belediyesi Başkan Yardımcısı)
Bahar ATAN EROL (Kepez Belediyesi Yazı İşleri Müdür Vekili)
 II. Uluslararası Rating Academy Kongresi: UMUT

II. International Rating Academy Congress on HOPE

DAVETLİ KONUŞMACILAR / KEYNOTE SPEAKERS

İÇİNDEKİLER / CONTENT

AÇILIŞ KONUŞMALARI………………………………………………………………. 1

“UMUT İLKESİ”: UMUT, İNSANI NİÇİN GENİŞLETİR?............................................ 9

Onur Bilge KULA

AYDINLANMANIN NERESİNDEYİZ?........................................................................... 19
Ataol BEHRAMOĞLU

UMUDU OLMAYANIN ATI KOŞMAZ……………………………………………… 23

Zülfü LİVANELİ

YEREL YÖNETİMLER VE UMUT PANELİ………………………………………….. 35

SANATTA UMUT PANELİ………………………………………………………… 45

SANATSAL ÜRETİM SÜRECİ NASIL İRDELENEBİLİR?.......................................... 59

Onur Bilge KULA

GÖÇ VE UMUT PANELİ………………………………………………………………. 65

BASIN VE YEYINCILIKTA UMUT PANELİ…………………………………………. 79

i
EMEK VE UMUT PANELİ………………………………………………………………………. 95

GÖRSEL MEDYA VE UMUT PANELİ……………………………………………… 103

EVRENSEL BİR KURULUŞ SÖYLEMİ UMUDU OLARAK TRUVA!........................ 109

Oktay SAYDAM

DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE BİLGİ EKONOMİSİ, BİLGİ TOPLUMU VE UMUT.. 115

Yusuf IŞIK

BULGARİSTAN’ DA TÜRKÇE EĞİTİM SORUNLAR………………………………. 123

Nesrin Osman İSPOVA

GRIGOL ROBAKIDSE VE SOVYETLER BIRLIĞININ KURULUŞUNDAN SONRA 127

GÜRCÜ ULUSAL KÜLTÜRÜ…………………………………………………………
Alexander KARTOSIA

UYUM UMUDU? AFRİKA KÖKENLİ MÜLTECİLERE AVRUPA BAKIŞI: 137

DİL(LER) VE KÜLTÜR(LER)………………………………………………………….
Ernest W.B. HESS-LÜTTİCH

İNANÇTA BARIŞ UMUDU - NİKOLAUS VON KUES - BİR 15.YÜZYIL FELSEFİ 161
ÜTOPYASI……………………………………………………………………………….
Tilman BORSCHE

UMUT: DİLSEL ÇEŞİTLİLİĞİN KORUNMASI………………………………………. 169

Harald WEYDT

ÖNYARGILAR, ÖTEKİLEŞTİRME, AYRIŞTIRMA VE AŞAĞILAMA 179

SORUNU; ÇÖZÜM ÇABALARI VE UMUT ………………………………………..
Nevide AKPINAR DELLAL

TÜRK DİLLERİNDE SİLAHLARLA İLGİLİ FRAZEOLOGİZMLERİN 193

ETNOKÜRÜREL ANLAMI......................................................................................
Nurida NOVRUZOVA

ii
GENÇ CUMHURİYETİN DİL ÇABASI: YENİ HARFLER………………………… 199
Cemal SAKALLI

BİLİM VE UMUT……………………………………………………………………... 209

Sadık KIRBAŞ

UMUT VE BİLİM………………………………………………………………………. 215

Ayhan ESİ

ÜMİT VERİCİ BİR TANZİMAT GİRİŞİMİ OLARAK RÜŞDİYE OKULLARI ….. 221
Margarita DOBREVA

ORTA DOĞUDA BARIŞ UMUDU VAR MI?.......................................................... 227

Haydar ÇAKMAK

TAHRAN-ŞAM-SANA ÜÇGENİNDE ORTADOĞU’DA BARIŞ OLABİLİR Mİ?..

Yeşim DEMİR 237

ORTADOĞU’DA BARIŞ UMUT MU? HAYAL Mİ? ORTADOĞU’DA BARIŞIN 251

KOŞULLARI NELERDİR?......................................................................................
Hüsmen AKDENİZ

ARAP-İSRAİL SORUNU VE BÖLGESEL YANSIMALARI………………………. 269

Neşe KEMİKSİZ

UMUTLU OL, KENDİNE DEĞER VER, SAĞLIKLI YAŞA………………………. 287

Özlem SÖĞÜT

iii
iv
AÇILIŞ KONUŞMALARI

1
2
 Doç. Dr. Mehmet ŞAHİN
(Rating Academy Genel Müdürü & Kongre Eşbaşkanı)

Sayın genel sekreter, değerli milletvekilim, sayın başkanlarım, siyasi partilerin değerli
temsilcileri, sivil toplum kuruluşlarının değerli temsilcileri, 10 farklı ülkeden gelen
akademisyen dostlarım, sayın basın mensupları ve tüm katılımcılar öncelikle kongremize hoş
geldiniz onur verdiniz. Bu yıl ikincisini düzenlediğimiz bu kongrede geçen sene güzeli
aramıştık. Bu sene umuda dair ne var ona bakıyoruz.
Önce Rating Academy hakkında bir iki cümle söyleceğim. Rating Academy nedir?
Rating Academy, Çanakkale 18 Mart Üniversitesi teknoparkı içeresinde kurulu bir AR-GE
şirketidir, temelde. Akademik yayıncılık, akademik organizasyon, yazılım işleri… yapıyoruz,
yeni bir şirket. Kurulalı henüz 1,5 yıl oldu. Bu süre içerisinde, faaliyetlere başlarken şöyle
düşündük: Çanakkale bölgesi tarihten gelen değerleriyle bilim ve sanata çok uygun bir yer.
Hem geçmişi hem yapısı ile insanıyla doğasıyla, her şeyiyle. Şu anda bu konuda yeterli payı
alabiliyor mu? O konuda şüpheler ve soruları var. Acaba biz ne yapabiliriz? Dedik ve
başkanımıza geldik. Sağ olsun kırmadılar bizi ve 2. yıldır bu kongrede çalışıyoruz.
Öncelikle eksiklerimiz, hatalarımız olursa hepinizden ben özür diliyorum, aksaklıklar
için. Şimdi sayın başkan ve ekibine sonsuz teşekkür ediyorum. Biz kendileriyle tanışmaktan,
birlikte çalışmaktan o kadar mutlu olduk ki anlatamam. Şunu gördük: Benim bu hayatta hep
inandığım şeydir sevgiyle çalışmak. Agresif bir topluluk olarak alışkınız ya buyrukla
çalışmaya; sevgiyle çalışan bir ekip kurmuşlar. Biz de o ekip içerisinde olmaktan, beraber
olmaktan büyük onur duyuyoruz. Umarım bundan sonraki süreçte, Çanakkale ve Kepez başta
olmak üzere tabi ki Kepez özellikle ama genelde Çanakkale ve bölgesi çevresinin bilim ve sanat
faaliyetlerinden yeterli payı alabilmesi için biz elimizden geleni yapacağız. Eğer bu konuda
paydaşlar da bize destek olurlarsa önemli ilerlemeler sağlarız diye umuyoruz.
Son bir şey söylemek istiyorum, umuda dair. Çocukken dayım ceza evindeydi bir
mektup atmıştı, ilkokuldaydım. diyordu ki,
“Hayat sele kapılmış ince bir dal gibidir
kimine zehir zıkkım kimine bal gibidir.”
Şu anda ülkemizde de durum aynen böyle; kimine zehir zıkkım, kimine bal gibi…
Umarım buradaki 200 civarındaki konuşmada artık o zehir zıkkımdan çıkıp; bizim de bal
diyebileceğimiz, en azından paylaşıma dair, umutla ilgili birçok bildiri olacak. Ben içeriklerini
bildiğim için söylüyorum. Umarım memnun kalırsınız. Kepez’de, Çanakkale’de keyifli bir
zaman geçirirsiniz. Hepinize saygılar sunuyorum, tekrar hoş geldiniz…

3
 Dr. Ömer Faruk MUTAN
(Kepez Belediye Başkanı & Kongre Eşbaşkanı)

Sayın genel sekreterim, değerli konuklar, umuda hoş geldiniz… Bir metin
hazırlanmıştım vallahi sağ cebimde duruyor; okuyacaktım, çok okuma alışkanlığıyla konuşma
yapan bir tarzım da yok. Hocam o kadar çok şey söyledi ki, söyleyeceklerimin birçoğunu
kapattı. Ama ben gene bu 2. Kongrenin gelişimiyle ilgili olarak sevgili Mehmet hocam
başlamıştı ben de benim penceremden sizlere bir sunumda bulunayım. Hocam çıktı geldi.
Dedim çıkalım yola, evet biz de öyle bir yolculuğa çıktık geçen yıl. Şurada bakın bir çerçeve
içinde geçen yılın anlatımı olan bir resim var. Geçen yıl bilimde, kültürde, sanatta güzeli aradık.
O imzayı oraya bıraktık, astık. Onun yanında da bisikletli bir çerçeve var. Çocuk kongeresi
yaptık. Özellikle Onur hocamla çalıştıktan sonra dedik ki, biz bu işi büyütebiliriz. Oturduk
konuştuk 7-8 ay önceydi değil mi hocam? O civardaydı. Temamız ne olacak derken, sonsuzluğu
içersin, umut olsun dedik. Adını umut koyduk, temasını umut koyduk. Böylece, yola çıkıp
bugünlere geldik. Ben enseyi karartmadan, umudu yeşertme adına hepiniz tekrar umuda ve
çanakkaleye hoş geldiniz diyorum. Bir, akademik kuruluşla iş birliği yapıyoruz. İki, biz turizm
kentiyiz. Bakın salonlarımız artıyor. Evet Çanakkale’de salonlarımız artıyor. Biz uluslararası
kongrelerin ev sahipliğini yapabiliriz noktasında altyapıya bir ışık yaktık. O anlamda, bu sürece
lojistik anlamda katkı sunuyoruz. Akıl değil daha çok katkı sunuyoruz, o zemini vermeye
çalışıyoruz. Bu konuda başta Onur hocam olmak üzere, Mehmet hocam olmak üzere tüm katkısı
olan hepinize tekrar saygılar sunuyorum, hepinize sevgiler sunuyorum. Hoş geldiniz, iyi ki
varsınız diyorum, sağolun…

4
 Akif HAMZAÇEBİ
(Cumuhuriyet Halk Partisi Genel Sekreteri)

Değerli milletvekili arkadaşlarım, Çanakkale belediye başkanımız, Cumhuriyet Halk

Partisinin çok değerli il başkanı, ev sahibi Kepez belediye başkanım, umut başlığı altında bizi
bir araya getiren Kepez belediye başkanıma bu etkinlik nedeni ile çok teşekkür ediyorum
kendilerini kutluyorum. Toplantıya katılan bütün katılımcılara, tebliğ sunacak olan
akademisyenlere, felsefecilere, yazarlara, gazetecilere, bilim adamlarına, beldiye
başkanlarımıza, Türkiye’nin çok değerli insanlarına çok teşekkür ediyorum. Böylesi güzel bir
etkinlik, Türkiye’nin daha iyi bir gelecek aradığı bu süreçte geleceğimize ışık tutucak
bildirilerle dolacaktır. Umudu konuşacağız.
Onur Bilge Kula hocamız umutla ilgili çok güzel bir değerlendirme yaptı. Umut günlük
yaşamımızda çok sıkça kullandığımız bir kavram. Biraz üzerine düşündüğümüzde bir felsefi
içeriğe, bir siyasal içeriğe sahip olabiliyor. Umut insanı var eden en temel kavramdır. Umut
varsa insan vardır, umut varsa daha iyi bir gelecek vardır. Umudu iyimserlikten ayıran insanın
geleceğe yönelik özlemidir. Daha iyi bir gelecek özlemi daha iyi bir gelecek arzusudur.
İyimserlikte bir statik bir durum umutta dinamik bir durum vardır. İyimserlikte insanın
edilgence bir duruşu insanın pasif hali umutta ise aktif arzu eden isteyen bir durumu söz
konusudur. Belki bir tesadüf belki de değil ama tesadüf olmadığını düşünüyorum Türkiyenin
bulunduğu bu süreçte umudu konuşuyorsak aslında Türkiye’nin geleceğini konuşuyoruz
demektir. Daha iyi bir gelecek arzusu insanımızın en temel meselesidir. Bu göreve nasıl geldik
dünya nereye gidiyor biz nereye gidiyoruz bunu çok kısaca tespit etmekte yarar var. 1980 lerle
birilikte veya 20yy son çeyreğiyle birlikte insanlık çok büyük bir bilgi ve teknoloji yarşına girdi.
Bilgi ve iletşim teknolojisinde ki gelişmeler bütün dünyayı değitiren sonuçalar yarattı. Toplam
üretim arttı toplam gelir arttı bunlara bağlı olarak gelir adeletsizliği arttı. Gelirin ve fırsatların
adil paylaşımına ilşkin öngürüler gerçekleşmedi. Bilgi ve iletişim gelişmelerinin sonucu olarak
ülkeler arası coğrafi sınırlar esnekleştiği belirsileşti. Coğrafi sınırların esnekleşmesine paralel
olarak mal ve hizmet ticeretinin önündeki engeller kalktı. Sermaye hareketlerinin önünde ki
engeller kalktı. Dünya böyle bir süreci yaşadı. 1989 berlin duvarının yıkılmasıyla birlikte
sonrasında Sovyetler birliğinin dağılması liberal demokrasinin zaferi olarak ilan edildi. Piyasa
ekonomiyle birlikte eşleşen bu kavram bütün dünyaya hakim oldu denilebilir. Demokraside
önemli gelişmeler oldu. Böyle bir süreçte insanlık küreelleşmenin yanında çok büyük
sıkıntılarıda yaşamaya başladı. 2000 li yıllarla birlikte farklı gelişmeler oldu 2008 finansal krizi
neohiperal politikaların açmazlarını ortaya koydu ve bu kriz insanlığı mevcut ekonomik
sistemde büyük sıkıntılar yaşayacağını ortaya koydu. Yine 2000 li yıllarda özellikle de 2008
krizinden sonra da küreselleşmeye karşı tepki bütün ülkelerde çıkmaya başladı. Küreselleşmeye
karşı tehlike Suriye ve arap baharı sonucu arap ülkelerinde meydana gelen gelişmeler
sonucunda ortadoğudan avrupaya özellikle Türkiye ve Avrupa ülkelerine olan göç
hareketleriyle birlikte daha ulusal sınırlar içerisine kapanmak ve Avrupa birliğine karşıt bir
harekete dönüştü. Avrupa üklerinde ana akım siyasal partiler geleneksel partiler siyasi
yelpazenin solunda ve sağında yerleşmiş olan siyasal partiler güç kaybetmeye başladı. Bu bir
anlamda gelecek umudunun kaybolması veya mevcut siyasal partilerle daha iyi bir geleceğin
olmayacağı katinin Avrupa toplumlarında yaygınlaşmasının sonucuydu. Öte yandan elbette ki
her siyasal hareket adı ne olursa olsun geleceğe yönelik daha iyi bir tasavvurun ifadesi olduğu
için bu partiler aynı zamanda umudunda partileri oldu. Belki bir çelişki gibi gözüküyor ama
asla asla değil. Başka şeylerde oluyor tabi demokrasiler problem yaşamaya başlıyor.
Demokrasiye olan güven belki yine bütün topluluklarda muhafaza edilmekle birlikte
demokratik kurumlara olan güvensizlik ortaya çıkmaya başladı. Yani demokrasinin en temel

5
ölçütlerinden kurallarından kurumlarından birisi olan seçimleri tek başına demokrasiyi
sağlamak için yeterli olmadığı demokrasi içerisinde demokratik ülkelerde yapılan seçimlerle
demokrasi karşıtı partilerin iktidara gelebileceği ve bu partilerle demokrasinin yani
özgürüklerin geleceğinin tehlikede olduğunun gerçeği ortaya çıktı. Bunu Türkiye’de çok iyi
yaşıyoruz. Türkiye çok büyük bir anayasa birikimine çok büyük bir demokrasi birikimine
sahiptir. Anayasal birikimimiz 200 yıl geçmişe gitmektedir. 1946’dan bu yana Türkiye de çok
partili sistem vardır. 1950 yılından bu yana da zaman zaman askeri darbelerle kesilmiş olsa bir
demokrasi tecrübemiz vardır. Bütün bu büyük birikime rağmen şimdi Türkiye de önümüzde ki
seçim Türkiye’nin geleceği açısından demokrasiyi kullanarak demokrasiyi yok etmek üzere
iktidara gelmek isteyenlerle demokrasiyi savunanlar arasında ki bir seçim olacaktır. Böylesi
tarihi bir seçim sürecine doğru gidiyoruz. Bu seçim cumhurbaşkanlığı seçimi ve birlikte
yapılacak olan genel seçimler geleceğimizin oylanacağı seçimlerdir. Biz daha iyi bir Türkiye
istiyoruz. İnsanımızın aydınlık geleceğini istiyoruz. İnsanımızın özgür bir ülkede yaşamasını
istiyoruz. İnsanımızın geleceğinin endişe içinde olmadığı insanlarımızın gelecekten endişe
etmedikleri bir demokrasi istiyoruz. Türkiyenin 5 temel sorun alanında sorunlarının
çözüldüğünü görmek istiyoruz. Dış politika eğitim toplumsal barış hukuk demokrasi bütün bu
alanlarda daha güzel bir gelecek istiyoruz. Cumhuriyet halk partisi olarak bunun için yola çıktık
bunu başaracağımıza asla endişe duymuyorum asla kuşku duymuyorum. Bunu mutlaka
başarıcaz. Her seçim sonrasında balkona çıkmaya alışmış bütün aşağıdaki herkesi küçümseyen
edayla bir zafer kazanmış adeta askeri bir zafer kazanmış komutan edasıyla konuşanlar oldu.
Bu seçimde balkonlarda demokrasinin belirgin zaferini kazanmış olan halkımız olacaktır. Her
seçim balkona çıkanlar bu seçim çıkacak balkon bulamayacakları gibi bakıcak pencerede
bulamayacaklardır. Gazete manşetlerini kontrol altına alanlar gazete manşetleriyle iktidarda
kalamayacaklarını bu seçimde göreceklerdir. 10 yıl önce Türkiye’nin kişi başına geliri 10 bin
dolardı. Bugünde türkiyenin kişi başına geliri 10 bin dolardır. 4 milyon Suriyeli dikkate
aldığımızda bunlar kişi başına düşen gelir hesabına alınmıyor bu gelir daha aşağıya düşecektir.
Türkiye inşaat sektörüyle kalkınmak gibi bir politikayı benimsediği için 10 bin dolarlık kişi
başına seviyesini bu yönetimle asla aşamaz. Asla aşması mümkün değil. Dünya başka bir
yarışın içinde. Başka bir gelişme var dünyada. Robot teknolojisi gelişiyor. Daha karmaşık hale
geliyor. Yani teknoloji gelişiyor. Genetik bilimlerde ki gelişmeler olağanüstü ölçüde. İnsan
internet ilişkisi nesne internet ilişkisine doğru evriliyor. 90 larda bir Fransız filozof şöyle bir
şey söylemiştir bilgi özneyle nesne arasında bir düellodur. Bu düelloyu nesne kazanıcaktır.
Özne nesnenin içinde kaybolup gidicektir. O zamanlar bunun ne anlama geldiği
kestirilememişti. İşte teknolojik ilerlemelerle birlikte insan internet ilişkisi nesne internet
ilişkisine doğru evriliyor. Bu evrim sürecinde insanın geleceğinin ne olacağı bugün felsefeciler
bilim adamları dahil herkes tarafından tartışılıyor. Bir 10 sene önce dünyanın 10 büyük şirketi
içerisinde 5 petrol şirketi vardı petrol veya enerji şirketi 3 tane banka vardı 1 tane bilgi
teknolojisi şirketi vardı ismini vermekte sakınca yok Microsoft 1 tane de sanayi şirketi vardı.
10 yıl sonra bu tablo tersine dönmüş durumda dünyanın 10 büyük şirketi arasında 10 sene önce
5 petrol şirketi var demiştim şimdi 1 tane kalmış durumda. 10 sene önce 1 bilgi teknolojisi
şirketi vardı şimdi 5 bilgi teknolojisi şirketi var. İsimleri saymakta hiçbir mahsuru yok. Apple
Facebook Microsoft Amazon ve bu google gibi arama motorlarını bünyesinde barındıran bir
şirket. 5 bilgi teknolojisi şirketi 1 tane enerji şirketi banka 3 banka varken bunların hiç birisi
kalmamış diğerleride dağıldı. İnanıyorum ki bir 10 yıl sonra bu tablo tersine dönücek bu 10
büyük şirketin içerisinde belki bu robotarı üreten ya da robotların yazılımlarını üreten şirketler
veya başka şirketler yer alıcak. Dünya başka bir istikamete doğru gidiyor böyle istikamete
doğru giden dünyada bizim en temel değerimiz demokrasidir özgürlüklerdir. Demokrasi ve
özgürlükler var ise bütün bu saydığım gelişmeler olabiliyor. İki farklı istikamette seyreden bir
dünyadan söz edebiliriz. Birinci gruptaki ülkeler bu saydığım teknoloji yarışında level atlamış
ülkeler ikinci gruptakilerde bu teknoloji yarışında geri kalmış Türkiye gibi inşaat sektörüyle

6
çarkı döndürmeye çalışan şirketler. Birinci gruptaki ülkelerin ortak özelliği hepsinde sorunları
olmasına rağmen demokrasi güçlü. Demokratik kurumlara olan inanç güçlü. Sorunları var ama
temel kurumlar ayakta duruyor. Bunlar sarsılmış değil yıkılmış değil. İkinci gruptaki ülkelerin
ortak özelliğine baktığımızda demokraside sorun yaşayan ülkeler olduğunu görüyoruz bunların.
Din dil ırk cinsiyet kültür bölge gibi bakışa göre anlamları değişebilecek konularda farklı
anlamlar yüklenebilecek kavramlar etrafında bu ülkelerin birbiriyle çakıştığı veya bu ülkelerin
kendi içinde bölünmeleri kutuplaşmaları olduğu görüyoruz. Bugün Türkiye Cumhuriyeti
tarihinin en çok kutuplaşmış dönemindedir. Toplum kutuplaşmıştır. Bir az önce saydığım
kavramlar etrafında toplum bölünmüştür. Yaşama umudu güç kaybetmiştir. Yarının daha güzel
olacağına gelirin ve fırsatların eşit dağıtılacağı bir ülkede yaşayacağımıza olan inanç
zayıflamıştır. Ama bütün bu saydıklarım bize umutsuzluk vermemeli arkadaşlar. Bütün bu
saydılarım daha güzel bir Türkiye için daha güzel bir gelecek için demokrasi ve özgürlükler
içerisinde yaşayacağımız bir ülkeyi kurmak için bize güç veriyor. Bu sorunlar umutsuzluk için
değil tam tersi umutlanmanın en büyük nedenidir. Bize bunlar güç veriyor bu sorunları aşıcaz.
Türkiye 2019 seçimleriyle yeni bir cumhurbaşkanıyla tanışacaktır. O yeni demokratik
özgürlükçü cumhurbaşkanıyla Türkiye 21.yy’da güçlü demokrasisine güçlü ekonomiye sahip
ülkelerden biri olacaktır. Hepinizi kucaklıyorum umut başlıklı bu konferansı aydınlık
geleceğine güç verecek bir konferans olması dileğiyle toplantıyı organize eden uluslararası
maiyette ki bu konferansı organize eden kepez belediye başkanıma katılımcılara siz değerli
konuklara teşekkürlerimi sunuyorum sevgi saygılarımı sunuyorum. Son cümlem genel
başkanımız sayın Kemal KILIÇDAROĞLU selam ve sevgilerimi iletmemi istedi amcasının
vefati nedeniyle bugün kendisi İstanbul’da cenaze törenine katılmak üzere oraya gitti
konferansın başarılı olması dileklerini iletti hepinize sevgiler saygılar sunuyorum.

7
8
 ‘UMUT İLKESİ’: UMUT, İNSANI NİÇİN GENİŞLETİR?

Çağrılı Konuşmacı
Prof. Dr. ONUR BİLGE KULA
Hacettepe Üniversitesi / Kongre Bilim Kurulu Başkanı

Saygıdeğer katılımcılar, hepinizi saygıyla selamlıyorum. Umut Kongresinin Bilim

Kurulu Başkanı ve çağrılı konuşmacı olarak sunduğum bu bildiri iki bölümden oluşmaktadır.
Birinci bölümde Türkiye’de sürekli birbirine eşlik eden umut ve umutsuzluk kavramlarına
ilişkin felsefi tartışmanın durumunu değerlendirmeye özen gösterdim. İkinci bölümde ise,
umudun filozofu Ernst Bloch’un ‘Umut İlkesi’ adlı üç ciltten oluşan yapıtını irdelemeye
çalıştım.
Umut, insanı insan yapan, insanı tümleyen, insanın öz yapısını oluşturan en temel
kavramlardan biridir. Ayrıca umut her türlü ilerlemenin, her türlü arayışın, her türlü
insancılaşma çabasının, uğraşının ve eyleminin çıkış noktası ve ereğidir. Bu anlamda böyle bir
kavramın henüz Türkiye’de düşünsel düzeyde yeterince tartışıldığını söylemek zordur.
Aydınlanmacı olarak İbn Sina ve Ernst Bloch
Birçok konuda olduğu gibi, umut ve umutsuzluk sorunsalını, düşünsel anlamda tartışıp
kavramlaştırmada yapacağımız çok iş var. Bu konuda oluşan boşluğu gidermek göreviyle karşı
karşıyayız. Özellikle umut ve umutsuzluk konusunda Batı felsefesinde umut ilkesini
dizgeleştiren ve umudun filozofu diye anılan Ernst Bloch’tan yararlanabiliriz. Bloch çok
verimli, çok üretken bir filozoftur.
Bu filozof 3 ciltten oluşan ve aynı adı taşıyan ‘Umut İlkesi’ adlı yapıtında yaklaşık 1700
sayfadır ve insanlığın gelişimi, evrimi ve insancılaşma uğraşı ve çabası içinde dolaşır. Bu
dolaşma içerisinde, insanlığın tarihinde yaptığı bu gezintide, örneğin, İbn Sina'yı en büyük
aydınlanmacı, en büyük umut savaşçısı olarak felsefede kalıcılaştırır; onun adını taşıyan bir
kitap yazar. İbn Sina adına 20'nci yüzyıl Batı felsefesinin en önde gelen filozofunun bir kitap
yazması, tüm Doğu ve Türkiye için gurur vericidir. Kitabın adı da, ‘Avicenna (İbni Sina) ve
Aristotelesçi Sol'dur.
İbn Sina’nın birikiminden biz hangi ölçüde yararlandık, bu apayrı bir tartışma
konusudur. İbn Sina’ya göre, özdek, madde devinim, dolayısıyla da değişim halindedir. Doğada
her şey devinim içindedir ve her türlü gelişmenin ve umudun kökeni devinimdir. Özgür
imgelem gücünün ürün olan sanat her türlü umudun, her türlü insancılaşma çabasının başlangıç
noktasıdır ve geliştiricisidir.
Anadolu’da umudu geliştiren kaynaklar
Aydınlanma deviniminin ve umut kavramının kaynaklarını belirlemek için, Anadolu
tarihinde şöyle bir gezintiye çıkıldığında, şunları belirlenebilir: Ahmet Yesevi ve Divanı
Hikmet’e bakıldığında, bilgelik dolu sözlerle karşılaşılır. İnsanlığın umudunu oluşturan en
geniş arayış düşünsel anlamda bu yapıtta bulunabilir.
Anadolu’da önemli bir ilerleme uğraşı olan Ahi Evren ve Ahilik, Anadolu kültürünün
yarattığı en önemli dünyasallaşma atılımıdır. Bu önemli atılım, umut üretici eylemdir ve
kadının yönetime, toplum yaşamına, üretime katıldığı, ürettiği üzerinde söz sahibi olduğu bir
düşünceyi ve yaşam anlayışını özellikle orta Anadolu’da, Kayseri, Kırşehir, Nevşehir ve
Ankara’da gerçekleştirmiştir. Ne yazık ki, Anadolu ve Türkiye’de böyle önemli düşünsel

9
birikim, umut ve Aydınlanma üretebilmemizi sağlayacak birikimler yeterince eleştirel bilinç ve
sorumlulukla irdelenememiştir.
Sonra Hacı Bektaşi Veli, Yunus Emre, çoğulculaşma ve toleransı ve her türlü umudu
üretebileceğimiz müthiş bir birikimi simgeler. “Dert dermana çağrıdır” diyerek,
umutsuzluktan umut üretmeyi öneren Mevlana’yı, “Köle de insandır ve bu nedenle özgürdür”
sözleriyle, özgürlükle insan olma arasında dolaysız bir bağ kuran Şeyh Bedrettin’i düşünelim.
1400’lü yıllarda “İnsan gibi yaşamak için varlığımızı ve gücümüzü ortaklaştıralım;
sömürüyü ortadan kaldıralım. Birlik olalım, birlikte üretelim. Emeğimizin ürününü eşit
bölüşelim” belirlemesiyle, insanlaşmak için, ortaklaşmak ve sömürüden kurtulmak gerektiğini
dile getiren Börklüce Mustafa’yı düşünelim. Onun bu sözlerinden “Yarın yanağından gayrı her
yerde, her şeyde hep beraber” diyebilen Nazım Hikmet’e kadar uzanan o toplumcu ve insancıl
çizgi göz ardı edilebilir mi? Bunlar düşünüldüğü zaman, şu gerçek görülebilir: Umut, insanın
öz yapısını oluşturan ve insanı insanlaştıran en önemli etmendir. Eğer umut olmasaydı,
vurguyla söylemek isterim ki, insanlık, ilerleyemezdi; dolayısıyla da tarih yaratamazdı. Tarih
yaratmak, umut ve ilerleme ile olanaklı olmuştur.
Umutsuzluktan umut üreten Atatürk olmasaydı, Türkiye olabilir miydi?
Tarih yaratmak, bir şeyler için savaşım vermeyi, mücadele etmeyi gerektirir. Dolasıyla,
bir ulus ya da toplum etkenleşmeden, eleştirel düşünmeden, çoğulculuk, insancılık, tolerans ve
toplumsal ilerleme için savaşım vermeksizin, tarih yaratamaz. Tarih ilerlemelerle olabilir.
İlerlemeleri yaratanlar da umut için savaşanlardır. Dolasıyla tarih yaratanlar, ilerleme için
savaşım vererek, insanlık için umut üretenlerdir.
Eğer Türkiye tarihinde biraz önce sözünü ettiğim Yunus Emre olmasaydı Şeyh
Bedrettin, Börklüce Mustafa olmasaydı, Çanakkale yöresinden çıkan ve “İnsan özgürleştiği
ölçüde insanlaşabilir” diyen Namık Kemal olmasaydı özgürlük ve umut düşüncesi yeşerebilir
miydi? Atatürk’ün “Ben devrim ruhunu ondan aldım” dediği, ödünsüz aydınlanmacı Tevfik
Fikret olmasaydı, Türkiye aydınlanması eksik kalmaz mıydı? İslam dünyasını eleştirel
sorgulayan Mehmet Akif olmasaydı, umut ve Aydınlanma düşüncesi gelişebilir miydi?
“Özgürlüğün sığınağı temiz vicdanlardır”; “Bilimin ve sanatın ulusu yoktur” diyebilen; “İbn
Sina’dan beri neden dünya çapında bir filozof yetiştiremiyoruz?” diye soran Mehmet Akif’in
umut arayışındaki katkısı unutulabilir mi?
Özellikle de umutsuzluktan umut üreten, yoktan var eden Mustafa Kemal Atatürk
olmasaydı, Türkiye olabilir miydi? Türkiye’nin tarihi olabilir miydi ya da nasıl bir tarihi olurdu?
Umudun malzemesi insanlıktır; ancak umudu üreten de tüketen de yine insandır
Bu değerli insanların tümü umut için savaşmıştır. Umudu öne çıkarmıştır. Umudun
malzemesi insanlıktır; dolasıyla umut üretmek isteyen insanın, insanlık aşağılandığı,
sömürüldüğü köleleştirildiği her ilişkiyi, her kurumu reddetmesi ve o durumu kökten
değiştirmesi gerekir. O nedenle de umut için ortaya çıkanlar, “Daha iyi bir dünya olanaklıdır!”
diyebilmelidir. Bu anlamda da çok doğaldır ki, umudun asıl yurdu sanattır. Çünkü sanat, olmuş
olanı betimlemekle yetinmez; geçmişin içinden çıkarak olabiliri anlatır. Olabilir de umut
üretmemizi sağlar.
Özgürlük ve umut kavramlarını tartıştığımız bu uluslararası etkinlikte, ‘Hürriyet
Kasidesi’ ile özgürlük kavramına övgü yazan ve gömütü Çanakkale-Bolayır’da bulunan Namık
Kemal’i özellikle anmak gerekir. Dün Namık Kemal’in mezarını ziyaret ettim. O büyük
özgürlük savaşçısının gömütünün durumunu gördüğümde utanç duydum. Gördüğüm kötü
durumu, bu büyük şaire, ülkemize yakıştıramadım. Bir an önce oraya el atılması gerekir. Bu

10
büyük özgürlük savaşçısının yurt ve özgürlük şairinin yattığı yer öyle olamaz. O gömütü bir an
önce ele alıp, Türkiye’ye yakışır bir durum yaratmak gerekir.
Aydınlanma ve özgürleşme için uğraşan ve umut üreten tarihsel kişilikler
unutulabilir mi?
Sürekli ecdattan söz edenler, ecdat arayanlar için söylüyorum: Namık Kemal ecdat değil
mi? Tevfik Fikret ecdat değil mi? Yoksa bizim ecdadımız bilinmeyen bir karanlık mı? Bütün
bunları herkesin vicdanıyla, Mehmet Akif’in sözüyle söyleyeyim, temiz vicdanlarla
düşünmeden, umut da üretemeyiz özgürlükte üretemeyiz. Çünkü umudun ve özgürlüğün
sığınağı, Mehmet Akif’in deyişiyle temiz vicdanlardır.
Dolasıyla biz bütün bunları yaparken, Namık Kemal’in şu dörtlüğünü de anımsatmak
isterim “Ölürsem görmeden millette umut ettiğim feyzi (feyz bu bağlamda aydınlanma ilerleme)
/Yazılsın mezar taşıma vatan mahzun ben mahzun.” Biz Türkiye’nin insanlıkta, insancılıkta
direnen ve umut üreten aydınlanmacıları ne vatanı mahzun bırakacağız ne de Namık Kemal’i.
Umudu üreteceğiz; özgürlüğü, demokrasiyi, hakkı adaleti geliştireceğiz. Bu, insanlık adına,
insanlığımızı yeniden üretmek adına gereken bir savaşımdır. Bu bağlamda özgürlük savaşçısı
Namık Kemal’in bir başka sözünü de anımsatmak isterim: “Ne zaman bir özgürlük çığlığı
duyulsa ancak o zaman insanlaşabiliriz!” der Namık Kemal. O insana herkesten fazla sahip
çıkmak, özgürlük ve aydınlanmayı önemseyenlerin görevidir.
Kurtuluş Savaşı’nı başarıya ulaştırarak, bağımsız Türkiye Cumhuriyeti’nin kuran ve
bizlere özgür ve özerk yurttaşlar olma olanağı veren Mustafa Kemal Atatürk umutsuzluktan
umut üretmiştir. Umut kavramının ele alındığı uluslararası bir kongrede Atatürk unutulabilir
mi?
Yenileşme istenci ve uğraşı olmadan, umut ve özgürlük, olamaz
Bir kez daha vurgulamak isterim: Umudun kaynağı ve amacı, insandır, insanlıktır. İnsan
da somut bir dünyada yaşar; somut bir toplumda yaşar. Dolasıyla, sanatsal duyarlılıkla
‘olabiliri’ gerçekleştirmek ve böylece umut üretebilmek için, dünyasal, toplumsal ve yaşamsal
koşulları değiştirmek zorundayız. Toplumsal-kültürel koşulları insana yakışır duruma getirmek
zorundayız.
Bunun için de ahlak en gerekli ve önemli öğedir. Ahlak, açıklıktır; ahlak kimseyi düş
kırıklığına uğratmamaktır. Ahlak, insanın insancılaşmasını sağlayacak ortamı yaratmak için
çalışmaktır. O nedenle, ahlak, umut, erdem özgürlük için gerekli önkoşuldur. Özgürlük
olmadan, insan kendisini insanlaştıramaz.
Önemli bulduğum bir noktayı da dile getirmek isterim: Umut umutsuzluğa dönüşebilir
mi ya da dönüştürülebilir mi? Bu sorunun olası yanıtını duyumsatmak için yine Ernst Bloch’u
anmak zorundayım. Bu insancıl filozofun ‘Umut düş-kırıklığına uğratılabilir mi?’ adını taşıyan
önemli bir denemesi vardır. Bu filozof anılan denemsinde “Umut düş kırıklığına uğratılabilir
mi?” sorusunu irdeler ve şu sonuca varır: Evet, umut düş kırıklığına uğratılabilir.
Anadolu tarihinde de hem umut üretilmiştir hem de umut düş-kırıklığına uğratılmıştır.
Anadolu umutsuzluktan umut üreten bir coğrafyadır. İçinde bulunduğumuz kentte en umutsuz
koşullarda başarıya ulaştırılan Çanakkale Savaşları, umutsuzluktan umut üretmek için
olağanüstü bir örnektir. Bir düşünün; ölüme giden insanlar, umuttan başka neyin peşine gitmiş
olabilir. Bağımsızlık ve özgürlükten başka neyin peşine düşüp, canları pahasına savaşmış
olabilir. Dolayısıyla, umutsuzluktan umut üretilebilir; ancak umut düş-kırıklığına da
uğratılabilir. Bu olasılık her zaman vardır. Umudu düş-kırıklığına uğratmamak için uyanık
olmak zorundayız.

11
 Öte yandan, umut, aynı zamanda önceleyen bilinçtir. Dolasıyla da umut bazı şeylerin
farkına varmayı sağlayan etmendir. Umut için savaşmadan, herhangi bir şekilde umudun düş
kırıklığına uğratılmasını önleyemeyiz; çünkü diyalektik bir yasadır: Her şey karşıtına
dönüşebilir. Türkiye de özverili ve saygın aydınlanmacılar umudun düş-kırıklığına uğramaması
için uğraşmıştır; umu üretmeye uğraşmıştır. Bunların en başında her zaman çok büyük bir
sevgiyle saygıyla andığımız Mustafa Kemal Atatürk gelir. Mustafa Kemal Atatürk,
umutsuzluktan umut üretmenin kişileşmiş halidir. Umut, “bağımsızlık ve özgürlük benim öz-
yapımdır” diyen Mustafa Kemal’in kişiliğinde somutlaşmıştır. O, umudun simgesidir.
Türkiye özgürlük ve insan haklarında eşitlik ilkesinin edimselleştirildiği bir ülke
olabilir
Türkiye tarihinde umut savaşım geleneğine bakıldığında şu görülebilir: Ne yazık ki
Türkiye de çok güçlü bir yazınsal aydınlanma olmasına karşın, çok cılız bir düşünsel
aydınlanma geleneği vardır. Bir insanın, bir toplumun eksiğini bilmesi önemlidir; çünkü
eksiğini belirleyen, onu gidermek için savaşabilir; ama eksiğini bilemeyen bir insan, eksiğini
bilemeyen bir toplum ilerleyemez, hiçbir zorluğu yenemez. Bir kez daha vurgulamak isterim:
Var olan ile yetinilmez; ancak “bu başka türlü de olabilir” diyebilen toplum umut üretebilir;
ilerleyebilir ve böylece görkemli bir tarih yaratabilir. “Bu daha iyi olabilir” sözü, umudun
anlatımıdır. Her şey daha iyi olabilir; Türkiye her zaman daha iyi olabilir; daha demokratik bir
Türkiye olabilir, adaletli bir Türkiye olabilir. Hak ve özgürlüklerin doyasıya yaşandığı bir
Türkiye olabilir. İnsan haklarında eşitlik ilkesinin gerçekleştirildiği bir Türkiye olabilir.
Bu sav, hepimizin, umudun savı olarak her zaman dile getirilmelidir. Nazım Hikmet’in
dizeleriyle “İnsan denizin olmadığı yerde, umut adına martı olmalıdır.” Ya da “En güzel deniz
henüz gidilmemiş olandır. En güzel günlerimiz henüz yaşamadıklarımızdır. Ve sana söylemek
istediğim en güzel söz henüz söylenmemiş olan sözdür.” Nazım Hikmet böyle diyor ve bizi, o
en güzel sözü söylemeye cesaretlendiriyor; umut veriyor. Aynı şair, “Umuda bin kurşun sıksa
da ölüm, unutma, umuda kurşun işlemez!” Dolasıyla umutsuzluğa yer yoktur. Bir kez daha
anımsatmak isterim: Umut, düş kırıklığına uğratılabilir, doğrudur. Sezgi ve duyumsama gücünü
yitirmiş insanların çoğunlukta olduğu toplumlarda umut düş kırıklığına uğrayabilir; ama umut
her zaman kendini yenileme özelliğine ve gücünü içinde barındırır. Yeter ki, biz ona sahip
çıkmasını bilelim; umut için, özgürlük için savaşalım. Şimdi bildirimin ikinci bölümünü
sunuyorum.
‘Umut İlkesi’: Umut, İnsanı niçin Genişletir?
Umut engellenemez
Yirminci yüzyılın önde gelen Alman filozoflarından biri olan Ernst Bloch’ un üç ciltlik
"Umut İlkesi" adlı yapıtının birinci cildinde yer alan önsözdeki anlatımıyla, korku ve yılgınlığı
aşmak olanaklıdır; ancak bu kapsamda "önemli olan umut etmeyi öğrenmektir." Umudun
çalışması, sonuçsuz kalmaz; çünkü umut "başarısızlığa değil başarıya vurgundur." Umut
etmek, "korkmanın üzerindedir"; çünkü umut etmek etkendir ve hiçbir şey onu tutamaz. Umut
etme duygusu, "özünden dışarı çıkar" ve insanı "daraltmak yerine, genişletir"1 (Bloch 1985, s.
1).

1
Ernst Bloch (1985): "Prinzip Hoffnung- Umut İlkesi"; Bölüm 1- 32, Suhrkamp Verlag, Frankfurt am Main

12
 Kant’ın ‘Aydınlanma Nedir’2 adlı yazısında vurguladığı gibi, korku ve yılgınlık,
Aydınlanmayı engelleyen iki etmendir. Bu nedenle, kendini aydınlatmak isteyen insan, bu
engelleri aşmak zorundadır.
Öte yandan, Bloch’ un yukarıda anılan yapıtındaki açımlamasıyla, umudun çalışması,
kendini "etken bir şekilde oluşmakta olanın içine atan" insanlar gerektirir; çünkü bizzat umut
ve umudun çalışması etkenlik ve oluşmaya aittir. Umut, "olup bitmiş olanın içine atılmış
edilgen bir köpek yaşamına katlanmaz." Umut, "yaşam korkusuna, korkunun kötülüklerine ve
görülebilir kökenine" karşı çalışır; dünyaya yardım eden şeyleri arar ve gösterir; dünyaya
yardım eden şeylerse, "bulunabilir." İnsan tarihi boyunca hep "daha iyi olanı, daha iyi bir
yaşamı" arar ve bunların düşünü görür.
Bu belirlemeler, Aydınlanmanın birincil koşulu olan aklını kullanma cesaret gösterme
ve bunun için etkenleşme ilkesini imlemektedir. Düşünme ve aklını kullanma cesareti gösterme
eylemleri, etkenleşmeyi gerektirir.
Bloch’ un deyişiyle, bütün insanların yaşamı "gündüz düşleri" ile örülüdür. Bu gündüz
düşlerinden bazıları "güç tüketen bir kaçıştır" ve bu tür düşler, insanı, "kendisini aldatanlar için
yem" durumuna getirir; ancak önemli bir bölümü, "heyecanlandırır; kötüyle yetinmeyi önler"
ve bu heyecanlandırıcı gündüz düşlerinin özünde "umut", "umut etmek" vardır ve bu öz, bir
başka deyişle, “umut etmek öğretilebilir." Umut içeren bu öz, aldatılamaz, kötüye kullanılamaz
ve "karartılamadan etkenleşebilir."
Öte yandan, hiçbir insan gündüz düşleri görmeksizin yaşayamaz; ancak önemli olan
bunları hep daha ileri düzeye taşımak ve "tanımaktır." Tanımak veya bilmek, düşleri
"aldatılamaz ve yararlı ve amaca uygun" tutma olanağı verir. Düşler dolgunlaşmak, bir başka
deyişle, içeriklenmek isterler ve böylece "ussal bakışı, kavrayışı zenginleştirirler"; ışıtırlar,
aydınlatırlar (Bloch 1985, s. 1).
Düşler, ‘bu daha iyi olabilir’ diyen kavrayışı canlandırır
Düşler, "bakan ve şeyleri olduğu gibi sineye çeken" kavrayışı değil, "katılan, şeylerin
daha iyi olabileceğini" gören kavrayışı canlandırırlar. Düşlerin "gerçekten" dolgunlaşması,
"daha aydınlık, daha bilinen, şeylerin akışıyla kazandırılan" etken kavrayışı geliştirir. Bir başka
deyişle, "olgunlaşan buğdayın" hasat edilmesini, eve taşınmasını sağlayan kavrayışı devinime
sokar.
Bloch’ un kavramlaştırmasıyla, "düşünmek, sınırları aşmak demektir." Fakat bu
düşünme ve sınırları aşma, var olanı olduğu gibi tanımak ve tanımlamak biçimindedir. Var olan,
düşünmenin, dolayısıyla da “devinimin kaynağıdır; çıkış noktasıdır." Dönüşümün ipuçları, var
olanda olgunlaşır. Bu nedenle, "gerçek anlamda sınırları aşma", insanın boş coşkuyla kendini
önündeki "hava boşluğuna" atması demek değildir. Düşünmek ve sınırları aşmak, "devingen
var olanın" içerdiği ve aktardığı "yeni olanı" kavramak demektir. Bu yeni olanın "açığa
çıkarılması için", yeniye yönelik istencin, onu istemesi gerekir. "Gerçek sınırları aşma, tarihe
içkin olan ve diyalektik olarak yürüyen eğilimi" bilme ve etkenleştirmedir (Bloch 1985, s. 2).
Bir şeyler için uğraşan insan öncelikle "geleceğe dönük" yaşar; geçmiş sonradan gelir.
"Hakiki şimdi" ise henüz ortada yoktur. Gelecek ile ilgili öğe, insanın güttüğü erek uyarınca,
"korkulanı veya umulanı", özellikle de "umut edilen şeyi" içerir. Umudun "işlevi ve içeriği
aralıksız yaşantılanır"; bunlar "yükselen toplumların" dönemlerinde aralıksız olarak "onaylanır
ve yaygınlaştırılır." Yalnızca "çökmekte olan" toplumlarda, "bugün Batı'da olduğu gibi",

2
Immanuel Kant (1983): “Beantwortung der Frage: Was ist die Aufklaerung- Aydınlanma Nedir? Sorusunun
Yanıtı”; içinde: Werke in zehn Baenden; hrsg. (yayımlayan) Wilhelm Weischedel; WBG, Darmstadt

13
"kısmi ve geçici erekler" aşağı doğru gitmeye başlar. Böyle durumlarda "çöküşten çıkış yolu
bulamayanlarda", korku, umudun "önüne geçer" ve karşısında konumlanır. Yine bu durumda
korku "katlanılan ve önlenemeyen bunalım görüngüsünün öznel maskesi" ve bunun "nesnel
maskesi olarak da nihilizm" biçiminde ortaya çıkar.
Peki, bu olumsuzluk nasıl aşılabilir? Bloch’ un savlamasıyla, bu açmazdan "burjuva
zemininde" çıkmak pek olanaklı değildir; çünkü "burjuvazinin çıkarı kendisine karşıt olanı,
kendi öz başarısızlığı içine çeker." Burjuva var-oluşun "çıkmazı, genişletilerek insanlık
durumunun, hatta bizzat var-oluşun" çıkmazı durumuna getirilir. Burjuvazinin "içi-
boşalmışlığı, aynı kendisini dile getirdiği sınıfın geçiciliği" gibi kısa dönemlidir (Bloch 1983,
s. 2).
Öte yandan, "umutsuzluk" hem zaman "en katlanılmaz şeydir; insanın gereksinmeleri
açısından en dayanılmaz şeydir." Bu nedenle, etkili olmak isteyen "aldatma" bile ahlaksızca
"uyandırılan umut" ile çalışmak zorunda kalır. Yine söz konusu nedenle, "içselliğe kapatma
veya öteki dünyayla avutma" yöntemiyle her yerde umuttan söz edilmekte; ancak yine de "Batı
felsefesinin son sefaletleri, sefalet felsefesini" açıklayamamaktadır. Bu, "insanın, gelecekten
yola çıkılarak belirlenebileceği" anlamı taşır. Burada önemli olan, geleceğin, "geleceksizlik"
özelliği kazanmamasıdır. Geleceğin, geleceksizlik olmamasıysa, öncelikle "bilen, somut umut"
ile olanaklıdır. Fakat bu umut türü de "öznel bakımdan en güçlü biçimde" korkuya dönüşebilir
veya korku içeriklerini üretebilir. Buna "umuda ait olan hoşnutsuzluk" katkı yapar; çünkü
her ikisi de -hoşnutsuzluk ve korku- "eksik olana hayır!" tavrından doğar.
Dönüm noktası, somut sınırları aşmanın bilincinde gerçekleşen gelişmedir
Bloch’ un deyişiyle, elbette düşünmek sınırları aşmaktır; ancak sınırları aşma, "henüz
belirgin biçimde kendi düşünmesini" bulamamış veya bulduğunda "yeterli" desteği
görememiştir (Bloch 1983, s. 3). Olumsuz bakış ve "şematik dönem ruhu" bulgulanan yeniyi
görmezden gelmiştir. Marx, dönüm noktasını, "somut sınırları aşmanın bilincinde" gerçekleşen
bir gelişme olarak niteler. Öte yandan, "cephesi olmayan bir dünyaya ilişkin katı düşünme
alışkanlıkları", dönümü kuşatır. Bu bağlamda sadece insan "kötü" olan değildir; "umuda
yönelik görü" de kötü durumdadır. Erek(leme) henüz "önceleyen sesi" ile işitilmemiş, "nesnel
eğilim" önceleyici gücü içinde bilinmemiştir.
Bütün insanların "tek dürüst özelliği" olan arzulanan şey, henüz tümüyle
araştırılmamıştır. "Henüz bilince çıkmayan şey", "henüz oluşmamış olan şey", bütün insanların
"anlamını" ve her türlü var-oluşun "ufkunu" doldurmasına karşın, kavram bir yana henüz
"sözcük" niteliği bile kazanmamıştır; bir başka deyişle, dilde anlatımını bulamamıştır. Bu
"çiçek gibi açan soru alanı", şimdiye değin felsefede dilselleştirilememiştir. "İleriye doğru düş
görme" henüz bütün yönleriyle düşünmenin konusu durumuna getirilmemiştir.
"Öznede ve nesnede beklemek ve beklenilen", kısacası "belirginleşen", Marx'a gelene
değin "dünya boyutu" özelliği kazanamamıştır. Dünyadaki "büyük ütopik oluş" veya gizil güç,
henüz gün ışığına çıkarılamamıştır. "Bilmemenin bütün tuhaflıklarından en dikkat çekicisi"
budur. Düşünsel durağanlık, bu olguyu kavrayamaz; "olmuş olanı" bir yana iter; "bakılan" ile
diyesi, "geçmiş" ile sınırlı kalır. "Oluşmamış olanı", oluşmuş olandan kökenlenen "biçim
içerikleri" kuşatır. Bunun doğal sonucu olarak dünya, tarihsel olarak kavransa bile, "yineleme
dünyası" veya "hep aynı şeyin dünyası", dolayısıyla da "gizemler" dünyası olarak kalır. Böylece
olma, öyküye, bilgi, "yeniden anımsamaya" dönüşür. Felsefe bugüne değin bu kısır döngüden
kurtulamamıştır.

14
 Umudun felsefesinin temel nitelikleri nelerdir?
İnsanlık tarihinde umut ve karşıtı olan umutsuzluk çoğu kez iç içedir. Bunlardan
hangisinin öne çıkacağı, umut edenlerin bilinci ve istencine bağlıdır. Umut, Ernst Bloch’ un
‘Umut İlkesi’ adlı yapıtındaki anlatımıyla, "olumlu karşı çifti" olan "henüz tümlenmemiş var-
oluş belirlenimliliği" ile birlikte "olası yeni" olarak henüz bilimler tarihinde ortaya çıkmamıştır
(Bloch 1983, s. 4). Bu nedenle, Bloch, umudu "dünyada oturulan bir yer" olarak "İzler",
"Ütopinin Tini", "Thomas Münzer", "Bu Zamanın Mirası" ve "Özne-Nesne" gibi önemli
yapıtlarında felsefe düzeyine yükseltmiş ve dizgeleştirmiştir.
Özlem, beklenti ve umudun özgün "yorum bilgisi", insanın "önünde olanın
aydınlatılmasını", bunun kavramını gerektirir; "yeni olan" kendi karşıt kavramını ister. Bütün
bu kavramlaştırma uğraşının amacı, "olanak alanı aracılığıyla gerekli olduğu söylenen şeyin"
yolunu açmaktır. Ancak böylece "kavranılan" umut, "dünyada bir ilkenin kalıcı kavramını"
aydınlatabilir. Bu ütopik ilkesel kavram, umudun ve onun "insana yakışır içeriklerinin"
kavramı olabilir. Bu kavramın anlattığı şey, her şeye ilişkin “oluşan bilincin doğmakta olan
ufkudur.”
Beklenti, umut ve "henüz oluşmamış olanağa" yönelim, yalnızca insan bilincinin "temel
niteliği" değil, aynı zamanda "nesnel gerçeklik içinde temel belirlenimdir." Bu açıdan bakınca,
felsefe, Marx ile birlikte ya "yarının (geleceğin) vicdanı", "geleceğin yanını tutma", "umudun
bilgisi" olacaktır veya "hiçbir bilgi" içermeyecektir. Bu felsefe, insanlığı bekleyen, yok eden
veya var eden "yeninin felsefesi" olacaktır. Bu felsefenin bilinci, "tehlikenin ve onun
koşullarında gerçekleştirilecek zaferin açık öğesidir." Bu felsefenin uzamı ise, "süreç içindeki
nesnel-gerçek olanak" veya “insanlığın henüz hiçbir yerde yenilgiye uğramamış yönelimidir.”
Söz konusu yönelim ise, nesnede görülürleşir (Bloch 1983. s. 5).
Bu felsefenin itici istemi, "öznedeki gerçekten umudu canlı tutan", bir başka deyişle,
"umut eden", nesnede ise, "gerçekten umulabilen" öğelerdir. Dolayısıyla umudun oluşabilmesi
için, umut eden bir öznenin ve umudu besleyen nesnenin veya konunun olması gerekir. Umut
ve umutsuzluk kapsamında araştırılması gereken tam da bu karşılıklılık ilişkisidir.
Bloch’ un nitelemesiyle, "iyi içerikli yeni, asla tümüyle yeni değildir." İyi içerikli veya
nitelikli yeninin etkinliği, yaşamı ve "biçimlendirici sanatı dolduran gündüz düşlerinden" öteye
geçer. Ütopik anlamda "istenilen şey", "bütün özgürlük devinimlerini" yönlendirir.
Leibniz, Kant ve Hegel’de umut kavramı
Ayrıca, özlemi, umudu ve "eve ulaşma" güdüsünü oluşturan "sahip olma ve sahip
olmamanın iç-içeliği", Aristoteles'in "öze yönelik olanağın kavramı" olarak "özdek kavramı"
ve Leibniz'in "eğilim kavramı" örneklerinde görüldüğü gibi, büyük felsefi konular arasındadır.
Umut, Kant'ın "ahlaklı bilinç" önermesinde dolaysız olarak, Hegel'in "tarihsel diyalektiğinde
ise, dünyasal dolayımlı" olarak etkinleşir.
Öte yandan, bütün bu "Aydınlanma duraklarına" ve ütopya alanındaki "bulgulama
gezilerine" karşın, açıklama denemelerinde "bakış nedeniyle, kırılan bir şeyler" vardır.
Özellikle Hegel'de "olmuş olan, oluşmakta olanı" hep bastırır; "olmuşlukların toplanması,
geleceğin cephesi ve yeni olan" gibi ulamları engeller. Bu nedenle, ütopik ilke, ondan bir kesit
olmasına karşın, ne "eski mitsel dünyada", ne de "patlayıcı diyalektiğine karşın kentsel akılcı
dünyada" başatlaşamamıştır. Bunun nedeni hep "hem arkaik mitsel, hem de kentsel akılcı
düşünce tarzının bakışının idealist" olmasıdır. Bunun sonucu olarak da "edilgen bakma"
tarzının, "olmuş olanın yansıdığı öte dünya tasarımı olan üst dünyayı" da içeren "olmuş bir
dünya, tümlenmiş bir dünya" varsaymasıdır.

15
 Burada "yetkinlik tanrıçaları", orada "düşünceler ve ülküler", hayalci oluşları içinde
hem öte dünyanın "tümlenmişlikleri", hem de "görgün oluşları içinde bu dünyanın olguları"
vardır. Dolayısıyla, "gerçek, açık ve süreçsel türden bir gelecek her türlü katıksız bakışa veya
görüye "kapalı ve yabancıdır."
Hegel ve umut bağlamında şu açıklama yapılabilir: Oluşmuş olan, her zaman ve her
yerde geçmişe ait olandır; geçmişte kalandır. Bu nedenle, umut üretemez. Oluşmakta olan,
şimdide gerçekleşir ve gelecek ufkunu görülür duruma getirir; bu niteliği nedeniyle de umut
yaratır; değişme ve değiştirme isteği yaratır.
Bloch’ un çözümlemesiyle, yalnızca "dünyayı değiştirmeye yönelik, değiştirme isteğini
bilgilendiren bir düşünme", "utangaçlık ve geçmiş" değil, "engel" değil, henüz tümlenmemiş
bir "oluşma uzamı" anlamında gelecek ile ilgilenir. Söz konusu nedenle, burada belirleyici olan
şudur: Sadece "bilinçli kuram ve edim" anlamında bilgi, "oluşmakta olan ve onun içindeki
belirleyici olan" ile ilgilenir; buna karşın, sadece "bakmakla yetinen bilgi", tanımı gereği
yalnızca "olmuş olan" ile ilişkilenir (Bloch 1985, s. 6).
Değişmenin ve değiştirmenin coşkusu nasıl kuramlaştırılabilir?
Bloch’ un anlatımıyla, olmuş olana ilişkin bu çekimin dolaysız anlatımı, oluşmuş olanla
ilişkilenme, "mitosta kendini adamadır"; "düşünce öncesi olana" yönelme zorlamasıdır. Böyle
"geçmişe bağlanma" ve "geleceğe yabancılık" tavrının yöntemsel anlatımı, "her türlü bilgi
sadece yeniden anımsamadır" şeklindeki Plâtoncu öğretidir; doğumdan önce "bakılan
düşünceleri, ilk geçmişi, tarihsiz ebedi olanı" anımsamadır. Bu öğretiye göre, "öz olan, olmuş
olan ile örtüşür"; yaşam, geçmişe döndükten, şafak sökümünden sonra uçmaya başlayan
"Minerva'nın baykuşudur." Kendi içinde "döngülerden doğan döngü" olarak Hegel diyalektiği
de burada işlevlileşemez.
Marx bütün bunlara karşı "bakmada ve yorumlamada tükenmeyen bir kuramın
başlangıcı olarak değiştirmenin coşkusunu" kuramlaştırır. Bu bağlamda geçmiş ve gelecek
arasındaki "katı kopmalar" kendiliğinden yıkılır; “henüz oluşmamış olan gelecek, geçmişte
görülürleşir; öcü alınır ve kalıtlaşır.” Bu, "gelecekte dolayımlanan ve gerçekleştirilen"
geçmiştir. Her şeyden "soyutlanan ve dondurulan geçmiş, sadece bir emtia/mal ulamıdır."
Böyle bir geçmiş, "yöneliminin ve sürüp giden süreçselliğinin bilincinden yoksun, şeyleşmiş
olgudur." Şimdide olan gerçek eylem, "ileriye ve geriye doğru henüz tümlenmemiş sürecin
tümlüğünde" gerçekleşir ve materyalist diyalektik, bu sürece egemenleşmenin aracına,
"dolayımlanmış ve egemen olunmuş yeninin" aracına dönüşür. Bunun için bir zamanlar "ilerici
olan burjuva döneminin aklı" yararlı bir miras olabilir.
Öte yandan, burjuva aklı, "tek miras" değildir. Burjuva öncesi dönemlerdeki toplumlar
ve toplum düzenleri, hatta bunlardaki "bazı mitoslar", "burjuva bilgi engelini aşan" felsefeye
"ilerici malzeme" sunabilir. Ancak bu ilerici malzemenin "aydınlatıcı" yönleri seçilmeli,
"eleştirel edinilmeli ve yeniden işlevselleştirilmelidir." Bu bağlamda "kapitalizm öncesi dünya
imgelerindeki amacın rolü" (nereye, niçin) veya bunların "mekanik olmayan doğa
kavramındaki niteliğin anlamı" gözetilmelidir (Bloch 1985, s. 8).
Gerekçeli umut veya hangi felsefe, geleceğin felsefesidir?
Bloch’ un değerlendirmesi uyarınca, Marx'ın "felsefe takvimindeki en seçkin kutsal"
olarak nitelendirdiği Prometheus ve "altın çağ mitosu" ve bu mitosun “ezilen sınıfların ve
halkların kurtarıcı bekleyen bilincine” aktarılan "gelecek" beklentisi bu kapsamda
düşünülebilir. Oluşumu ve gelişmeyi doğru ve uygun irdeleyen Marksist felsefe de "henüz canlı
olan geçmişten başka bir geçmişi tanımadığı için, geçmişi yaratıcı bir genişlik içinde" kavrar.
Marksist felsefe "geleceğin felsefesidir"; dolayısıyla da "geçmişteki geleceğin" felsefesidir.

16
 Marksist felsefe bu niteliğiyle ve devingen bir bilinçle "canlı, olmuş olana tanıdık olan,
kavranılan eğilimin yeni olana ulaşmaya kararlı kuramı ve edimidir." Belirleyici önem taşıyan
şudur: "Süreçsel ve tümlenmemiş olanı yansıtan ve geliştiren ışık" ve onun parıltısı,
gerekçelendirilmiş umuttur; "diyalektik-materyalist açıdan kavranılmış umuttur." Bu,
felsefenin "temel konusudur" ve oluşmak suretiyle, "henüz oluşmamış olandır”; diyalektik
materyalist açıdan "yeninin le savaşımında belirginleşen ve büyüyen başarılamamış yurttur."
Eskiyle savaşımda oluşan bu yeni, gerekçeli umuttur; geride kalmayan, ancak geçilebilen
"ileriyi gösteren bir göstergedir." Bunun anlamı, "henüz değildir" tümcesinde somutlaşır ve
önemli olan bunu anlayabilmektir. İleriyi gösteren "düşleri" imleyebilmektir.

17
18
 AYDINLANMANIN NERESİNDEYİZ?

Prof. Dr. Ataol BEHRAMOĞLU

İstanbul Aydın Üniversitesi / Onur Konuşmacısı

Değerli genel sekreter değerli belediye başkanı değerli arkadaşlarım son yıllarda
aydınlanma konusunda ülkemizde bir yıldız gibi parlayan çok değerli genç bilim insanı
arkadaşım prof. Onur Bilge Kula ve değerli izleyiciler hepinizi sevgiyle saygıyla selamlıyorum.
Sevgili arkadaşlar dün ki seçim olayı her şeyi alt üst etti şimdi açık açık konuşalım. Burada
yapacağımız konuşmaların da içeriğini değiştirmemekle birlikte eksenini değiştirdi ister
istemez. Dolasıyla bende aydınlanmanın neresindeyiz konusunda düşüncelerimi özetlemeden
önce şu son olaylar hakkında düşüncelerimi aktarmak isterim. Seçim hadisesi nerdeyiz ne
olabilir ne olacak? Şimdi haklı olarak şöyle deniyor seçim parlemantel demokratik sistemle tek
adam rejimi arasında bir başka deyimle faşizan bir yönetimle faşist bir yönetimle demokrasi
arasında yapılacak haklı bir saptama. Ama insanımız bunu ne ölçüde anlar? Sokakta ki insan
sıradan insan ekmek derdindeki peşindeki insan demokrasiyi parlemantel sistemi ya da faşizan
yönetimi ne farkedicek konusunu kafasında gezdirecektir. Burada demek ki bizim yapmamız
gereken 2 şey var. Hem bu seçim konuşmalarında hem de genel olarak aramızda açmamız
gerekiyor bu kavramları. Ne demek demokratik parlemantel sistem faşizan tek adam rejimi. Bu
noktada da bu sempozyumun bu kongrenin ana fikrinede de gelmiş oluyoruz. Aydın seçim
yaşama sevinciyle ölüm kültür karanlıkçılık bu dünyaya dönük bir heyecan ve mutluluk
duygusuyla umut duygusuyla umutsuzluk karanlık öbür dünyacılık böyle bir eyim vardır öbür
dünyacılık diye bir kavram var biliyorsunuz. Arasındadır. İnsanlarımıza bunu anlatmamız
lazım. İnsanlarımızla konuşurken onlara yaşama sevincinin mutluluğun sanatın mizahın
özgürlüğün önemini hissettirmemiz lazım. Şu programın başında çok güzel dans eden bale
yapan evlatlarımızın çocuklarımızın güzelliğinin oradan taşan yaşama sevincini aktarmak
lazım. Ve onun karşısındaki karanlıkçılığı kadın düşmanlığını çocuklarımız daha 5 6
yaşlarındayken kadın erkek diye ayıran o kalın kafalılığı kötülülüğü iyi anlatmamız lazım. Ve
tam bu noktada hiç kuşkusuz parlemental demokrasideyken Mustafa Kemal Atatürk gibi seçkin
büyük önderin neden elinde bütün olanaklar haddinden fazla varken tek adamlığı değil de
parlemantel demokrasiyi seçtiğini o yönde ülkenin gelişimine ışık tuttuğunu anlatmamız lazım.
Çünkü Mustafa Kemal ATATÜRK’ün yaşama sevincinden umuttan kadın özgürlüğünden
demokrasiden özgürlükten yana olduğunu anlatmamız lazım. Bunu değerli genel sekreterim
sevgili arkadaşlarım bunu insanlarımıza güzel güzel sıcak sıcak anlatmamız lazım. Yani böyle
ezberlenmiş gibi sözlerden çok günlük yaşamdan örneklerle insanlarımızın nasıl kadın erkek
birlikte yaşama kültürüne sahip olduklarına bu ülkenin tarihinde bugününde köylerimizde
kadının aslında daha önde olduğunu önemini güzelliğini anlamını vurguluyarak bunları
anlatmamız lazım. İşte bu noktada umudun iyimserliğin altını çizmek lazım. Sevgili Onur Bilge
Kula ki benim çok değerli arkadaşım şu günlerde çok önemli 2 kitap yayınladı. Biri batı
aydınlanması üzerine diğeride Türk aydınlanması ve Atatürk aydınlanması üzerine kalın kitap
büyük kitap onları size şiddetle tavsiye ederim. Ernstbloch dan söz etti 20.yy bilimsel sosyalist
düşüncenin Almanya da ve dünyada çok büyük bir temsilcisi. Ve umut ilkesi adlı kitabı
Türkçeye çevrildi. İbnasina çevrilmedi. İbnisina kitabını onur çeviricek. Umut ilkesi güzel zor
bir kitaptır, 2 büyük ciltte çıktı. 2 ciltte çıktı. Orada bir deyim şimdi sizlerle onu paylaşmak
isterim. O konuda ben birkaç yazıda yazdım. Siz değerli genel sekreter umutla iyimserlik
arasında ki çok ince farkı anlattı bilmem siz farkına vardınız mı açıkçası ben onu çok da
düşünmemiştim. İyimserlikte gerçekten biraz daha pasif bir şey olabilir. Umut daha dinamik ve

19
geleceğe dönük bir şey. ErnstBloch militan iyimserlik diyor bunun hakkında da birkaç yazı
yazdım. Militan iyimserlik şudur; orada işte umutla özdeşir. Militan iyimserlik iş yapan çalışan
mücadele eden insanın iyimserliğidir. Oturduğun yerde iyimser olmanın bir anlamı yoktur.
Blochsununda altını çiziyor oturduğun yerde iyimser olmaktansa karamsar olmak daha iyidir
gibi yani militan iyimserlik değilse karamsar olmak hiç değilse daha işe yarayabilir. Bu anlamda
da karamsarlık bir aydın tembel ideolojisidir bana sorarsanız. Yani demek ki bu millet adam
olmaz bir şey yapmaya gerek yok nasıl olsa. Türk milleti aptal değil. Türk milleti zeki Mustafa
Kemal haklıdır akıllı çalışkan gerçekten çalışkan bunu Hindistan’a gidince görürsünüz
Ortadoğu’ya gidince görürsünüz balkanlarda görürsünüz Rusya da bile görürsünüz. Yani Türk
milletinin nasıl çalışkan olduğunu oralarda görürsünüz. Yani Türk milleti samimiyet arıyor akıl
doğruluk inanmak istiyor. Samimiyetimizi görmek istiyor ve geleceği de görmek istiyor. Ezbere
laflara muhtemelen alkışlıyor tabi yani bu insanlara bir şeyler sağlandı halk insanlarına onun
üzerine gitmemiz lazım. Bir dedim ki iyimserlik aydınlık mizah samimiyet insanlarımızla
konuşurken bunları söylemek bir de ekonomiyle çok somut şeyler söylemek lazım. Arkadaş
sana şu maaşı veriyorlar ama bunu şu durumlardan alarak. Veriyorlar her an bu kesilebilir çünkü
bunun bir ciddiyeti yok. Bunun bir güvenebilirliği yok. Bu konuda bana gör düşüncelerimizi
seçim ortamında özetlememiz lazım sevgili arkadaşlar bu şeye gelelim şimdi aydınlanma nedir
konusuna. Aydınlanma özet olarak insan olmamız demektir. Ben 3 alanda aydınlanma
kavramını görüyorum. Bilimsel alanda aydınlanma felsefi alanda aydınlanma sanat ve kültürel
alanda aydınlanma. Bilimsel aydınlanma sembolik olarak söyleyeyim ateşin keşfiyle başlar.
Ateşi ilk bulan kişi her anlamda aydınlanıyor. Çevresini görüyor ısınıyor ve yeni bir şey yapma
yönünde ivme kazanıyor. Kendi gücünü kapıyor. Ateşin keşfinden tekerleğin keşfinden
Eisteina kadar uzanan ya da işte günümüzün büyük teknolojisine kadar uzanan büyük bir süreç.
Felsefi aydınlanma insan var oluşu üzerinde düşünmek demektir. Ben kimim neyim nerden
geldim neyi bekliyorum niye varım? Bugün ki gazetelerde vardı imam hatip öğrencileriyle
yapına bir söyleşide ya da araştırma da çcuklar da bunu soruyorlar. Mademki Allah her şeyi
baştan biliyor neden ki biz onun oyuncağı mıyız diye sorular soruyorlar çocuklar. İmam hatip
çocukları. Öbür dünyada benim istediğimle bana uygun görülen başka bir şey isterse bir teslik
olursa ne olucak gibi sorular soruyorlar. İrdeleyici sorular soruyorlar insan var oluşu üzerine
düşünmektir felsefi aydınlanma. Aristo Telesten Platonlardan günümüze kadar var olmuş bir
felsefeye modernizme kadar ulaşan süreçlerdir. Felsefi aydınlanma da budur. Burada altını
önemle çizmek istediğim ve sizlerle ve siyasetçi arkadaşlarımla da paylaşmak istediğim şudur.
Dinler bu felsefi aydınlanma süreçlerinde dipnottur. Bütün dinler. Felsefenin büyüklüğü
karşısında sönük bir yıldız gibidir. Kolay formalize edilmiş olmlarıyla alakalıdır. Bu dünya
öbür dünya suçlar cezalar. Bu basitliğe düşmeyin. Kişisel olarak inançlarımız ayrı bir konu ama
siyasetin dilinden bunu alalım. Siyaseti bu dilden arındıralım. Karşımızda ki insanlar bunu
yapmaz ama biz yapmamalıyız. Biz aydınlanma düşüncesinden bilimsel aydınlanma felsefi
aydınlanma şimdi sözünü edicem sanatsal aydınlanma bu kavramları aratmalıyız. İnsanlarımıza
bunu açıklayınız. En sıradan gördüğümüz insana samimi olarak anlattığımızda bilimin nereden
nereye geldiğini insanın kendi var oluşu hakkında düşüncesinin ne olduğunu ne olması
gerektiğini doğru olarak anlattığımızda insalarımız bunu alırlar. Dolasıyla siyasetin dilinde de
bence bu dinsel jargonu siyasetin dilinden tamamen çıkarmamız lazım. Aydınlanmanın 3.
Unsuru dedik o da sanatsal aydınlanma sanatsal aydınlanma da şiir edebiyat roman tiyatro
müzik gibi sanatlar resim bilincimizle birlilkte bilinçaltımız düşüncelerimizle birlikte bilimsel
ve felsefi düşüncelerimizle birlikte yani kavramlarla birlikte bilinçaltımız duygularımız
sevinçlerimiz özlemlerimiz korkularımız çelişkilerimiz bütün bunları içeren bir yaratıdır. Özet
insanın tarifi bence aydınlanmış olan ve aydınlanmakta olan çünkü aydınlanma bir devinimidir.
2 ayaklı 2 kollu bacaklı değil tariflri döksen sığmaz. Sadece şuna bağlıolmakta yeterli değil.
İlerleyci düşünceye sahip olan her anlamda aydınlanmış olan varlık insandır. İnsanın tarifi

20
budur. Şimdi yine biraz siyasete geliyorum kişi olarak şöyle diyebiliriz ya banane
aydınlanmadan ben bu dünyaya geldim keyfime göre işte çekip giderim bunu kişi olarak
söyleyebiliriz gerçi teknolojinin olanaklarından kullanma ikiyüzlülüğünü gösteriyorsun ayrı
konu ama hani felsefi aydınlanmadan banane sanattan banane falan diyorsun peki ama
yöneticiler böyle olursa bu ülkede yöneticiler bilimsel aydınlanmayı reddederse yani insan
mesela âdemle Havva tarafından yaratılmıştır şeklindeki düşünceyi ders kitaplarına sokarsa
laiklik var iyidir ama bir de öbür dünya var derse edebiyat ders kitaplarına bunu yöneticiler
bunu yaparlarsa sanat diye karanlıkçı gerici bir idolojiyi sanatın içine sokuştururlarsa
karanlıkçılığı onları alaşağı etmek mecburiyetimiz vardır. Çünkü o ülkeye kötülüktür.
Kendisine kötülük yapabilir bir insan buna hakkı olabilir ama ülkeye kötülük yapmaya hakkı
yoktur. Bugün ki yöneticiler bu kişilerdir. Bundan önce İzmirde ki toplantıda birkaç gün önce
değerli Kemal KLIÇDAROĞLU da vardı ve hemen ardından söz verdiler bana da şu örneği
verdim bugün ki siyasetin başında bulunan kişiler tıpkı Osmanlı döneminde patronu Halil
kabakçı Mustafa gibi hareketlerin cumhuriyet döneminde ki temsilcileridir. Yani Osmanlı da
patronu Halil ya da kabakçı Mustafa başarıya ulaşsaydı ne olur idiyse hani biz hep vahdettin
falan diyoruz vahdettin falan entelektüel insanlardı kitaplar okuyan tablolar getiren falan
insanlardı. Bunlar kabakçı Mustafa ve halilin torunlarıdır. Yani bunun altını çizmemiz lazım.
Ondan bunları alaşağı etmek zorundayız. Yani buna mecburuz. Tabi bunu yaparken şu kısa
sürede tabi ki militan iyimser ruhta olucaz çok akıllı olucaz. En ufak bir hatayı affetmicez. Bu
süreç hiçbir hatayı kaldırmayacak dolasıyla şimdi ben fikrimi aday kim olur demeyeceğim ama
iyi ekonomiden mizah duygusu olan din bilgisine sahip ama bunların anlamında olmayan batı
dünyasıyla da bağlantısı olan yabancı dil ya da diller bilen birini bulmamız lazım sevgili
arkadaşlar. O zaman bu Tayyip Erdoğanı ezer geçer. Bu da düşünmemiz lazım. Yine
saldıracaklar tabi onu biliyorum ben. Bir şiirle bitiricemmüsadenizle. Bu şiiri geçen şeyde
yazmıştım hayır evet meselesi sırasında. Şimdi yine o günlere geldik. Bu bahçeli konusunda da
ecevetin şeyini okudunu herhalde değil mi? anlamdım niye böyle yaptı diyor niye erken seçim
istedi birden diyor, Bahçeli için. Adam yani Ecevit bile anlamamış evet böyle bir şey okudum
bugün ki ya da dün ki gazetelerden birinde. Şimdi 2002 de böyle yaptı akpliler iktidara yürüyor
diye adam bi de erken seçim yaptı. Cumhurbaşkanlığında Abdullah Gül cumhurbaşkanlığı
yapacak bir şeyin içine girdi. Durup dururken küfür etti Bilali ver işte cumhurbaşkanlığı al
dediği adamı başkan seçtirmek için devreye girdi tam da obamanın gidip bu herifin geldiği
dönemde o 2002 de buş iktidara gelmişti. Şimdi trump mı söyledi acaba erken seçim? Yani
şimdi buralarda düşünmek lazım şimdi Amerika politikasıyla bu admın böyle bir şeyi var bir
kesişimi var sanki. Bahçeli meselesi öyle bir mesele. Erdem ve erdemsizlik üzerine afedersiniz
buradan bulmam lazım demin bulmuştum ama kaybettim özür dilerim. Bir arkadaşım yardım
edebilir mi? Cumhuriyet erdem ve erdemsizlik üzerine diyince çıkıyor. Şurdan demin buldum
ama niye kayboldu. Tamam, bulundu teşekkür ediyorum hemen başlıyorum. Erdem ve
Erdemsizlilk üzerine. Utanç insana özgü bir duygu sanılır, utanan hayvanlar gördüm ben,
insanlar tanıdım buna karşılık, utanmak nedir bilmeyen, öyle zamanlar gelip çattı ki, olağan
sayılır oldu arsızlık, utanç utanıp çekildi köşesine, esip gürlüyor utanmazlık, yalan insanlık
ayıbı sanılır, oysa bir tek odur yalan söyleyen, yalan söylemez kedi kuş börtü böcek, yalan
söylemez hiçbir sürüngen, her yandan yalanla kuşatılmışız, yalan gerçek olmuş hakikat yalan,
yalan akıyor gazetelerden, televizyon kanallarından, ahlak insana özgü bir erdemdi, şimdi ahlak
öğütlüyor ahlaksız, katil imdat diye yırtınıyor, hazine bekçisi olmuş hırsız, vicdan insana özgü
bir erdemdi, öyle sanılırdı bir zaman, artık antikacı dükkânlarında bir metadır ender bulunan,
sözünün eri olmak bir deyimdi, doğru insanı tanımlayan şimdi başköşede ağırlanıyor, dün
tükürdüğünü bugün yalayan, cesaret insana özgü erdemdi, ona yaraşan bir kimlik, ona yaraşan
bir kimli, bir korkaklık ordusu, türedi üniformalı üstelik ama bir özellik daha var insanda,
küllerinden yeniden doğmak, hayır diyebildiğinde celladına zafer erdemin olacak.

21
22
 UMUDU OLMAYANIN ATI KOŞMAZ

Zülfü LİVANELİ
Sanatçı & Yazar & Müzisyen / Onur Konuşmacısı

Evet merhaba. Ne kadar güzel bir şey burada buluşmak sizlerle. Kepez’e daha önceden
de geldim konser vermek için. Daha önce sazla bu sefer sözle buradayız. Çünkü sevgili Başkan
Ömer Faruk Mutan çok güzel bir toplantı düzenledi sağ olsun. Bu kongrenin bilim kurulu
başkanı dostum Prof. Dr. Onur Bilge Kula, Türkiye’de düşünceyi her zaman öne alan, düşünsel
derinliği artırmaya çalışan çok önemli toplantılar yapıyor. Onun için böyle dostlarla bir araya
gelmekten ve tekrar sizinle buluşmaktan onur duydum. Teşekkür ederim.
Onur Bilge Kula Hoca aynı zamanda edebi metinlerim üstüne kocaman bir kitap yazdı,
sağ olsun. Ben olsam benim üstüme o kadar uğraşmazdım, o uğraşmış. Konuyu umut olarak
seçmesi de çok enteresan. Bugün Türkiye’deki en önemli konu umut. ‘Umut’ öyle bir kavram
ki bütün dünyada tartışılmış, çeşitli yönleriyle hala tartışılan ve şu anda bizim de Türkiye’de
özellikle bu günlerde en çok üzerinde durmamız gereken konu. Benim umut kavramıyla özel
bir ilişkim var; çünkü zor bir hayat yaşadım. Biraz önce biyografim okundu; ama iki kelimeyle
anlatılan şeyler aslında neler yaşanarak geçti. Askeri hapishaneler var bunun içinde,
arkadaşlarımızın öldürülmesi var, sürgünler var, parasızlıklar var, yasaklanmalar var.
Umut kavramına özel bir ilgim var
Bütün bunlarla birlikte düşünüldüğü zaman elbette ki yorucu, yıpratıcı bir hayat
yaşadığım gerçeği ortada. Ama buna rağmen ben günlük yazı yazarken ya da konserlerde ya da
sokaklarda karşılaştığım zaman fotoğraf çektirmek, resim çektirmek isteyen insanlarla
konuşurken en ufak umutsuz bir ifadeye bile kimse tahammül edemiyor. Ne olacak bu işlin
sonu desem bile, ‘sizin böyle konuşmaya hakkınız yok Zülfü Bey!’ diyorlar. ‘Siz böyle
konuşursanız, biz ne yapalım!’ O yüzden yıllardan beri disiplin edindim. İçim kan ağlasa bile
insanlara umut vermek misyonum oldu. ‘Güneş Topla Benim İçin’ meselesi de inanın böyle.
Herkes güneş topla bizim için diyor. Ben o güneşi nerden toplayacağımı düşündüğüm zaman,
ikili bir ilişki oluyor. Karşımdaki insanlardan da bir coşku yükseliyor. Dolayısıyla umudu
yaşıyoruz, umudu yükseltiyoruz.
Biraz önce ‘zor bir hayat’ dedim. Sahiden zor bir hayat oldu. Otobiyografimi yazdım
‘Sevdalım Hayat’ diye. O otobiyografinin başında bir hikâye anlatıyorum. Eskiden biliyorsunuz
arzuhalciler vardı. Daktiloyla çınar ağacının altında oturup dilekçe yazarlardı. Yaşar Kemal de
Adana’da arzuhalci Kör Kemal olarak tanınırdı. Devlete dilekçe vermek ister köylüler.
Yazamadıkları için de arzuhalciye giderler. Böyle bir arzuhalciye bir gün bir köylü geliyor.
Diyor ki bana bir dilekçe yaz; şöyle taşa geçsin; kuvvetli bir şey yaz mahkemeye. Nedir? İşte
diyor, ‘Benim babam öldü. Tarlamı aldılar bizim amcalar kardeşler falan. Beni de dövdüler.’’
Hepsi bu kadar, birkaç kelime. Peki, öğleden sonra gel şu kadar da para getir sana okuyacağım
diyor arzuhalci. Üçte geliyor köylü oturuyor. Adam başlıyor okumaya. Şöyle darp ettiler, şunu
yaptılar, bunu yaptılar. Köylü hüngür hüngür ağlamaya başlıyor. Arzuhalci soruyor. Niye
ağlıyorsun? O da diyor ki, bana neler yapmışlar da haberim olmamış.’
Şimdi benim hayatım da böyle. Geriye dönüp de kendi biyografime baktığım zaman
‘Yahu bana neler yapmışlar da haberim olmamış’ diye düşünüyorum. Haberim vardı elbette
ama bunca zorluk içinde umudu nasıl diri tutmayı başardık. Asıl soru bu. Diri tutulan şey

23
gerçekleşir. Niye bu kadar fazla bu kadar fazla kitap, bu kadar fazla müzik eseri, bu kadar fazla
politik mücadele içindeyiz hepimiz. Her türlü zorluğa karşın, hiçbir moral bozukluğu yok.
Hiçbir şey, yurtseverleri yurtlarından koparamaz
Bu tavır Batılılar için anlaşılamayacak bir şey. Bu durum belki Nazımların çizgisinde
olduğu gibi, Mustafa Kemal çizgisinde görüldüğü gibi, yurtseverlikle açıklanabilir. Bu ülkeye
duyduğumuz büyük sevgiyle açıklanabilir. Çünkü vazgeçmiyoruz. Vazgeçmek için her
şartımız, her koşulumuz olduğu halde vazgeçmiyoruz bu ülkeden.
Birkaç yıl önce Hollanda’dan bir radyo, kitabım çıktığı zaman beni aradı İstanbul’dan
telefonla konuştuk. Söyleşi yaparken, ölen arkadaşlar dedim. Söyleşiyi yapan, ‘Arkadaş mı
diyorsunuz?’ dedi. Hayır, ‘Arkadaşlar, diyorum’ dedim. Bir daha sordu, çoğul mu dedi. Evet,
çoğul dedim. ‘Birden fazla mı arkadaşınız öldürüldü?’ dedi. Ooo sayayım mı sana dedim. Deniz
Gezmiş’ten tut, Sinan Cemgil’den tut, Uğur Mumcu’dan tut kaç tane. Dedi ki: ‘Sizin bu kadar
arkadaşınız öldürüldüyse, nasıl yaşıyorsunuz orada?’ Batılılar açısından anlaşılabilen bir şey
değil. Çünkü hep kurban vere vere gidilmiş. İşte şu an da arkadaşlar hapiste, şu anda da
tehlikeler mevcut. Ne oluyor da biz burada hayatımıza devam ediyoruz, çalışıyoruz, yazıyoruz,
çiziyoruz. İşte bu ancak yurt sevgisiyle açıklanabilir bence. Çünkü Nazım’da olan, diğer büyük
şairlerimizde, edebiyatçılarımızda, sanatçılarımızda, müzisyenlerimizde olan inanç bizi ayakta
tutuyor.
Şimdi sevgili hocam Prof. Dr. Onur Bilge Kula, beni arayıp bu konuşmaya bir isim
koyalım deyince, hemen dedim ki: ‘Umudu Olmayanın Atı Koşmaz!’ Bu, yazmakta olduğum
son romanda kullandığım bir kavram. Gerçekten de böyle düşünüyorum; çünkü eğer siz
umutsuzsanız, onu at hisseder. Yanınızda yörenizdekiler de hisseder. Bulaşıcıdır. Umutsuzluk
bulaşıcıdır. Bunun tam tersi umut da bulaşıcıdır.
Umutsuz Yaşanmaz!
Ne demişti Nazım ‘Umutsuz yaşanmıyor!’ Umutsuz yaşanmıyorda çok doğru bir tespit
var. Biz insan soyuyuz. İnsan toplum içinde yaşar. Ve insanlar öleceğini bilen tek canlıdır
dünyada. Tüm canlılar ölür; ama sadece insanlar öleceğini bilir. Bunu bile bile, sonunun ne
olduğunu bile bile, kahkaha atabilmek, eğlenebilmek, hayattan zevk alabilmek, ancak umudu
ayakta tutmakla mümkün olur. Yoksa hep dersiniz ki, biz nasıl olsa öleceğiz. E bunların
hiçbirini yapmaya gerek yok. Kısacası, Nazım’ın çok güzel söylediği gibi, umutsuz
yaşanmıyor.
Bir de Yaşar Kemal’in söylediği var. İnsanoğlu umutsuzluktan umut yaratandır. Bu o
kadar doğru bir sözdür ki. Bütün Anadolu halkının geçirdiği zor evrelere bakın. Kurtuluş Savaşı
öncesindeki Türkiye’ye bakın. Yani insan en çok sıkıştığı zaman evrensel olarak salt
Türkiye’de değil, bütün dünyada bir umut yaratıyor kendine. Bu umut bazen masal şeklindedir,
bazen bir ortak düş olabilir. Bir destan da olabilir. İnsan bunlara sarılıyor. ‘Yer Demir Gök
Bakır’ romanı bunun çok somut bir örneğidir. Tevrat’tan gelen bir deyimdir: Yer demir gibi
olmuş, gök bakır gibi. Ne yerden bir şey yetişiyor ne de gökten bir şey geliyor. Açlıkla baş
başa kalmış bir insan topluluğu çıldıracak. Umutsuz da yaşanmıyor.
Ne yapacaklar? İçlerinden bir tanesini, başarılı bir arkadaşlarını evliya yapıyorlar.
Adamcağız, ‘Ben evliya değilim; sizin gibi bir insanım ne anlarım evliyalıktan’ diye direniyor.
Böyle deyince, ‘Evliya evliyalığını bilemez’ diyorlar. Arkadaşlarının evliya olduğuna inanarak,
kendilerine bir umut yaratıyorlar: Madem bizim bir evliyamız var her şey hallolacak! Mucizeler
gösterilecek. Mucizeler olacak! Bütün köy buna inanmak zorunda olduğu için inanıyor buna.
Zaten bütün evliyalar kıtlıklarda, savaşlarda, salgınlarda, sürgünlerde çıkıyor. Ve o
zavallı Taşbaş, ben filmini de çektiğimde Rutkay Aziz oynamıştı, bir süre sonra acaba mı

24
sorusunu sormaya başlıyor. Karısı, çocukları falan da onun evliya olduğuna inanıyorlar. Birine
yaklaştığı zaman, adam tövbe diye kaçıyor. Sonunda böyle Kral Midas haline geliyor ve şöyle
düşünmeye başlıyor: ‘Millet bana evliya dediğine göre, bir bildikleri var’ Yavaş yavaş tavırları
evliyalaşıyor, uysallaşıyor, kapısının önüne hayvanlar kurban ediliyor falan. Bu resmen
umutsuzluktan umut yaratanların romandır.
İnsan her yerde, her şeyde umut arar
Tarihte de hep böyle. Örneğin, bir bakarsınız Fransa’da bilmem hangi bölgenin suyu
nerenin suyu şifalı çıktı diye konuşulur. Cüzzamlıları iyileştiriyor. Bilmem ne yapıyor. Aslında
daha da öteye giderseniz, Hollywood yıldızlarıyla, birtakım büyük futbolcularla özdeşleşerek
böyle bir umutlu dünya yaratılır. Kraliyet ailelerinin masal dünyasıyla avunmaya çalışılır.
Sonuçta insan müzikte umut arıyor, dinde umut arıyor. İdeolojiden, milletten, siyasi
partiden, liderden hep bir umut arayışı içindeyiz hepimiz. Bir de biliyoruz ki bunun yararlı bir
tarafı da var. Biraz önce söylediğim gibi at bile umutlu olup olmadığınız hisseder. Ne durumda
olduğunuzu hisseder ve ona göre koşar. Eğer umutluysanız, atınız koşar. Eğer umutsuzsanız
koşturamazsınız. Buradan, önümüzdeki erken seçimlere ilişkin gereken açıklama yapılabilir:
Umutlu olacağız ki, atımız koşsun değil mi?
Tıpta bir placebo efekti var. Bir grup hastaya belli bir ilaç veriyorlar. Başka bir grup
hastaya da ilaç olduğunu zannettikleri su veriyorlar. Bir süre sonra su verilen grupta da
iyileşmeler oluyor. Neden? Çünkü insan, doktorun kendisine doğru ilacı verdiğine ve
iyileşeceğine inanıyor. İnandığı anda, o inanç onu farklı bir boyuta taşıyor ve gerçekten fiziki
hastalıklar, fiziksel durumlar iyileşiyor. Vücuda etki eden ruhi durum bu. Bilimsel ispatı budur
herhâlde umudun değil mi Hocam?
İki türlü umut vardır: Bireysel umut, toplumsal umut
Felsefeye girmedim; ama Hocamla felsefe dışında bir şey konuşmak çok zordur. Ben de
o yüzden oraya geleyim biraz. Umudu şöyle düşünüyorum ben. İki türlü umut var: Biri bireye
göre umut. Yani insanın kendi kendine umut beslemesi ya da beslememesi. Bir de toplumsal
umut. Demin de söyledim bunu. İnsan toplumsal bir varlık, toplum içinde yaşıyor. Yalnız
yaşayamayan bir varlık. Yalnızlık, Allah’a mahsustur. İnsan toplumda yaşadığı için, bireysel
umutla toplumsal umut arasında sürekli bir alışveriş oluyor. Çok umutsuz bir toplumda
yaşadığınız zaman etkileniyorsunuz. Ama eğer siz düşünce önderiyseniz, lideriyseniz ve
dilerseniz o toplumun umuda bakışını düşürüyorsunuz ya da yükseltiyorsunuz,
değiştiriyorsunuz.
Akdeniz umut üretir
Kanımca, umudun coğrafyayla çok ilgisi var. Bakıyorsunuz, bizim Akdeniz ikliminde
çok filozof çıkmış. Çok sanatçı çıkmış. Çok düşünür çıkmış. Antik Yunan’a bakın. Büyük
filozoflar çıkarmış. Bu bölgeyi yaratmış filozoflar. Ne ki tüm Akdeniz boyunca karamsar olan
düşünür çok azdır. Çünkü düşünürken önünde güzel bir deniz görüyor, martılar görüyor, güneş
pırıl pırıl. Baharda güzel kokular var. Burada umutsuz olması zor insanın. Bu yüzden bu
bölgelerde intihar eden filozofa, yazara, şaire az rastlanır. Fakat örneğin, Almanya’ya gidin.
Kuzeye doğru gidin. Kuzeyde evlerinin o karanlık evlerinin içinde uzun kış geceleri ya da
gündüzleri, küçücük yerlere kapanan filozoflarda ya delilik ya intihar eğilimi ya da dünyayı
tamamen sıfıra indirgemek, umutsuz görmek eğilimi vardır. Oralarda bu eğilim çok daha
yaygınlaşıyor. İbn-i Haldun’un ‘Coğrafya kaderdir’ lafı o kadar doğru ki. Coğrafya, içinde
yaşadığımız coğrafya ve iklim bizim medeniyetimizi tayin ettiği gibi, umutla olan ilişkimizi de
tayin ediyor.

25
 Bizim yazarlarımız, şairlerimiz umutludur. Hapsedilmişlerdir, sıkıntı çekmişlerdir.
İçlerinde rahat hayat yaşayan yoktur ama hepsi mutlu insanlardır. Orhan Veli’nin şiirlerine
düşünün: ‘Gün olur, alır başımı giderim’ ya da ‘İstanbul’u dinliyorum gözlerim kapalı.’ Sait
Faik’in hikâyeleri, Yaşar Kemal’in coşkusu, Cemal Süreya’nın aşk şiirleri, tüm bunlar hayatın
bir mucize olduğunu anlatır. Daha önceki Divan Edebiyatı da öyledir. Dolayısıyla bu kadar
mutsuzluk, umutsuzluk, acı ve politik baskı arasında bile bizimkilerin iyimser kalmasını ben bu
coğrafyaya bağlıyorum. Coğrafya bizi iyimser kılıyor ve böyle de olmaya devam edecek.
Orada bekle köprü! Gelip geçmese de yar, umudum var
İyimser deyince de aklıma şöyle bir şey geliyor. İyimser ile kötümserin farklı tanımları
da olabilir. İlk başta iyimserin anlamını biliriz. Her şeyi iyiye yorar, kötümser her şeyi kötüye
yorar değil mi? Ama şöyle de bakabilirsiniz. Kötümser diyor ki; “Hiçbir şey daha kötü olamaz”
İyimser ise “Yoo, umudunu kesme, herşey daha kötü olabilir.” Bu şaka umut konusunda bir
paradoksu anlatır.
Sondan bir önceki romanıma bir şiir koydum.
“Orada bekle köprü!
Gelip geçmese de yar,
Umudum var.”
Köprü orada orda bizi bekliyor, hep bekleyecek.
Şimdi bunu daha somuta, Türkiye’deki duruma uyarlayalım. ‘Türkiye’de umutlu olacak
ne kaldı?’ diye çok mektuplar alıyorum. İnsanlarla görüşüyoruz. Hepimiz biliyoruz tabi.
Toplumda bir bozulma var. Kutuplaşma var. Üç kutuplu Türkiye diye yıllarca anlatmaya
çalıştığımız üçe bölünmüş ve artık neredeyse birbirleriyle yaşayamayacak hale gelmiş insan
toplulukları var. Bir ülkeyi ülke yapan, ulusu ulus yapan bağlar, ortak bağlar zayıflıyor. Ve
herkes kendini başka türlü ifade etmeye başlıyor. Bir yandan da politikanın, ülkenin sorunlarını
çözmekten daha çok bir kavga içinde, rakipleriyle kavga içinde bir yere gittiği görülüyor. Yurt
dışında da siyasi partiler var. Fransa’da da siyasi mücadele oluyor, Almanya’da da, İngiltere’de
de. Bütün bunlar, bakıyorsunuz birbirleriyle sert mücadeleler yapıyorlar. Bizde de parti liderleri
onlara benziyor.
Biz Türklerin ayırıcı özelliği nedir?
Ama arada çok büyük bir nitelik farkı var. Dıştan aynı görünmesine rağmen orada
yapılan politikanın nitelik farkı var. Batı demokrasilerinde insanlar, ülkemizi, kim hangi
yöntemle yönetecek? Kim hangi ekonomik tedbirleri uygulayacak? Dış ilişkilerimiz nasıl
olacak? gibi sorular soruyor. Bunlar konusundaki yöntem ayrımları konuşuluyor.
Türkiye’de ise, konuşulan şey rejimdir. Türkiye’yi yıkalım tekrar kuralım ısrarıdır. Bir
kesim diyor ki ‘Bu ülke yanlış kurulmuştur! Laiklik esaslarına göre değil, İslam esaslarına göre
kurulmalıdır. Bu yüzden bu rejim yıkılmalıdır!’
Öte yandan, bir etnik gruba dâhil arkadaşlarımız diyorlar ki: “Biz de bu ülkenin
kurucusu olarak savaşta vardık; ancak bizi kurucu olarak zikretmediniz, yanlıştır. 24
Anayasasını yıkalım, tekrar kuralım.”
Buna karşılık herhalde bu salonda çoğunluğu oluşturan kişiler gibi, bizler de diyoruz ki:
“Hayır, Cumhuriyet’i yıkmayacağız, yıktırmayacağız; ama Cumhuriyeti
demokratikleştireceğiz. Cumhuriyet’in kusurlarını gidereceğiz.” Şimdi dolayısıyla tamamen
üçe ayrılmış bir memleket var ortada. Burada bir grup, ülkelerini yıktırmamaya çalışıyor; ama

26
başka gruplar rejimi ortadan kaldırmaya çalışıyor. Örneğin, Fransa’da böyle bir şey yok.
Fransa’da rejimi kim ortadan kaldırmaya çalışacak ki?
Bizdeki bu toplumsal kavga, toplumun alt katmanlarına doğru ilerleyen kavga, bizi
umutsuz yapıyor biraz. Geleceğe umutsuz bakmamıza sebep oluyor. Bunun da tabi coğrafyayla
ilgisi var. Gelenekle ilgisi var. Yaklaşık bin yıldır Orta Doğu kültürüne dâhil olduğumuz için.
Daha önce Müslüman değildik biliyorsunuz; daha çok Çin kültürü etkisi altındaydık. Müslüman
olduktan sonra, Orta Doğu gelenekleri bize hâkim oldu. Orta Doğu’ya da baktığımız zaman
dayandığı şey kabile bağlılığı. İbn Haldun’un kabile asabiyeti dediği şey. Asabiyet denildiği
zaman, sinirlilik anlaşılmamalı. Bağlılık anlamında kullanıyor. Yani bağlı olduğun kabileye
sonuna kadar bağlılık, ne olursa olsun; rakip kabileye de sonuna kadar düşmanlık. Yüzde yüz
bağlılık, yüz de yüz düşmanlık. Orta Doğu budur. Bütün Orta Doğu tarihinde, İslam tarihindeki
mücadelelerde bu görülebilir. Dolayısıyla bizde de partiler birer kabile gibi olmaya başladı.
Kabile kavgası. Yani sen hatalı da olsa kendi partine sadık kalacaksın yüzde yüz. Karşıyı da
yüz de yüz düşman kabul edeceksin ve yürüyeceksin.
Bu ayrıştırıcı dili liderler de kullandığı zaman alttaki umutsuzluk dalga dalga yayılıyor.
Bizim elbette siyasetle yakından ilgimiz var. Çünkü siyaset bizimle ilgileniyor normal vatandaş
olarak. Ülkenin siyasi ortamı bizi etkiliyor. Bizim kadar siyasetle uğraşan bir ülke yok. Gidin
Batı ülkelerine; oralarda kimse siyaset konuşmuyor. Amerika’da seçim var mı yok mu, farkında
değiller. Çünkü herkes kendi hayatını, kendi çocuğunu, kendi sağlığını, eşini, dostunu
düşünüyor. Ama biz sanki heyecanlı bir dizi seyreder gibi, ya da bir boks maçı izler gibi siyaseti
izliyoruz. O kaybetti, bu kazandı. Sanki boks maçındayız. Yahu bize ne? Bunlar da Türkiye
Cumhuriyeti’nin vatandaşları. Biri kazansın biri kaybetsin, ne olacak yani. Bizi o kadar
ilgilendirmemesi lazım. Ama rejimin sallantıda olduğu tehlikesi bizi buna karşı çok hassas
kılıyor.
Öte yandan, toplumsal denetim yok siyasetçiler üzerinde. Yani siyasetçiler gerçekten
halktan korkmuyorlar. Oysa George Washington diyordu ki “Her siyasetçiyi anayasanın
çarmıhına germek lazım, kendi iyi niyetine bırakılamaz.’’ Kanunların denetlemediği bir
siyasetçi, kanun denetiminin emrinde olmayan ve ondan titremeyen bir siyasetçi hiçbir zaman
iyi bir siyasetçi olamaz. Asla iyi bir lider olamaz. Çünkü yasayı kaldırdığınız zaman olay
diktatörlüğe dönüşüyor. Dolayısıyla gene umudu olmayan at koşmaz deyip biz bu dönemde ne
yapabiliriz diye bir soru soruyoruz kendimize.
Bu ülkede aydınlık bir nehir akıyor; ama ne yazık ki karanlık bir nehir de akıyor
Benim kimseye öğüt verecek halim yok sadece kendi kendime veriyorum. Şu öğüdü
veriyorum. “Sen yaptığın işleri iyi yapmaya devam et. İyi kitap yazacaksın, iyi müzik
yapacaksın ve bunları yaparken de bu halkın aydınlık damarını yakalamaya ve ondan ayrı
düşmemeye çalışacaksın. Çünkü bu ülkede, biliyoruz ki aydınlık bir nehir akıyor. Ve maalesef
ta yüzyıllardan bu yana karanlık bir nehir de akıyor. Bu aydınlık ve karanlık arasındaki
mücadelemiz en 5-6 yüzyıldır sürüyor. Bir sarkaç gibi; bir o gelir, bir o gider. Ta Fatih
zamanından bu yana. Fatih İtalya’dan ressam çağırır, resimlerini yaptırır. O ilerici bir
padişahtır. Bütün sarayı resimle donatır. Oğlu Beyazıt gelir; ilk yaptığı iş, babasının yaptırdığı
resimleri attırmak olur. Böyle böyle dalgalanırız gelen padişahla birlikte. Bu dalgalanma daha
sonra Cumhuriyet döneminde de sürer ve hala sürmektedir.
Bütün bu dalgalanmaya karşın, doğru olan sonunda haklı olacak. Doğru aynı zamanda
güzeldir, aynı zamanda haklıdır. Bunu değerli Hocam Onur bilge Kula çok güzel anlatır. Bu
ülkede aydınlık nehir kazanacak; sevgi ve bağlılık dışında bugün hala önümüzde olan, hala
ulaşmaya çalıştığımız, yalnız bizim değil dünyanın ulaşmaya çalıştığı hedefleri koymuş bir
lider var: Mustafa Kemal Atatürk.

27
 Mustafa Kemal Atatürk’ün belirlediği çizgiden ayrıldığı zaman Türkiye mahvolur. Ve
bunu da halk derinden derine hisseder. Belki bilinçli olarak değil sezgi olarak. Hani bir balık
sudan çıkınca yaşayamayacağını hissedip nasıl suda kalıyorsa, bu halk da bu ülkeyi, bu
Cumhuriyeti bozmanın kendisine nelere mal olacağını, çok acı çekmiş bir halk olduğu için en
sonunda sezer diye düşünüyorum. O bakımdan benim umudum var, siz de umutlu kalın…
SUNUCU
Sevgili konuklarımız, Sayın Zülfü Livaneli’nin bu güzel konuşmasının hemen ardından
soru cevap kısmımız için Kongre Bilim Kurulu Başkanımız Sayın Profesör Doktor Onur Bilge
Kula’yı davet ediyorum.
Prof. Dr. Onur Bilge KULA
Değerli katılımcılar, ben de tümünüze iyi günler diliyorum. Katılımınız için çok
teşekkür ediyorum. Sayın Livaneli’ye bizi kırmayıp zaman ayırdığı için, bu kadar yoğun
çalışma içerisinde, buraya gelip sizlerle görüşlerini paylaştığı için çok teşekkür ediyorum.
Ayrıca, Sayın Livaneli sözünü ettiği ‘Livaneli Kitabı’ adını taşıyan o kitaptan daha fazlasını
gerek edebiyat gerek müzik gerekse sinema bütün bu sanat dallarını bir arada toplayan çok
yönlü bir sanatçı olarak daha fazlasını çok daha fazlasını hak ediyor. Dolayısıyla bu kitap
çalışması az bile. Büyük insanların belirgin bir özelliği mütevazı olmaktır.
Ben büyük bir içtenlikle ve Sayın Livaneli’nin açtığı yolda güneş toplama niyetiyle
çalışmalar yaptım. Bir anımı paylaşmak isterim: Almanya’da Berlin Özgür Üniversitesi’nde
doktoramı bitirmiştim. Küçük bir sorun vardı; o nedenle de üniversiteye sıkça gidip geliyordum.
Bir gün 1985 yılının sonu olmalı. Livaneli’nin ‘Güneş Topla Benim İçin’ türküsü çok hoşuma
gidiyor, sürekli dinliyorum. Otomobilde yalnızım ve sesi sonuna kadar açtım. Berlin Özgür
Üniversitesi bütünlüklü bir yerleşke içinde değil; dağınık, bütün mahalleye dağılmış bir
üniversite. O yüzden sürekli ara yollardan geçerek dinliyorum. O kadar müziğin büyüsüne
kaptırdım ki kendimi 60- 70 hızla sürüyorum otomobili; ışıkları bile görmüyorum. Bu nedenle,
bir başka otomobile bütün hızımla vurdum. Tümüyle ben de suç. Kısa bir şaşkınlıktan sonra bir
baktım, vurduğum otomobilde bir Alman var. Ben hemen adamı yatıştırmak için, “Suç ben de,
suç ben de!” diyerek bir şeyler söylemeye çalıştım; ama adam paniğe kapıldı, otomobilini
bırakıp kaçtı. Benim otomobilimde o güzel türkü sürüyor.
Zülfü LİVANELİ
O anda Onur Hoca “Güneş Topla Benim İçin” türküsünü söyleyerek, tamirciye gidip
demiş ki; “Arabayı topla benim için.”
(Gülmeler)
Onur Bilge KULA
Tabi işin bu bölümünü söylemek sanatçı olmayı gerektirir. Bende bu nitelik yoktu o
nedenle ben de söyleyemedim. Şimdi çok kısa kısa soruları olan katılımcılar olabilir. Herkesin,
daha fazla insanın da sormasına olanak verecek biçimde sorularınızı sorun lütfen. Soru olsun.
Açıklama ve yorum olmasın. Sayın Livaneli de sorularınızı yanıtlasın.
İzleyici 1
Merhaba hoş geldiniz Kepez’e. Sayın Livaneli 1994 seçimleriydi sanırım. İstanbul
Belediye Başkanı adayıydınız. İlhan Kesici ve Tayyip Erdoğan da adaydı. Ben DİSK’teydim o
zaman İstanbul’da. Oylar bölündü. Hiç böyle bir hisse kapıldınız mı o zamanlar. Oylar
bölünmeseydi, kazanabilirdim diye? Bence Tayyip Er doğan sıkıntısı başımıza gelmezdi.

28
 Zülfü LİVANELİ
Refah Partisi bütün Türkiye’den oy aldı o zamanlar biliyorsunuz. Bir dalga geldi, Refah
aldı götürdü; bu birincisi. Kişi olarak soruyorsunuz. Kişi olarak değil de parti olarak sorun.
ANAP adayıydı İlhan Kesici. Ben SHP adayıydım. SHP, ANAP için solcu partidir ve ANAP
solcu bir parti için seçime girmekten vazgeçecek değildi herhalde. Fakat oradaki esas olay
şuydu. Çok küçük farklarla gitti biliyorsunuz. Çok fazla oy çalındı, çöplüklerden bir hafta
boyunca oy pusulaları çıkarıldı ve SHP o zaman çok zayıftı, sandık başlarında yoktu. Tespit
edilenler, Yüksek Seçim Kurulu’na verildi. Yüksek Seçim Kurulu’nda şöyle bir karar çıkmıştı:
“Evet, hile yapılmıştır; ama tespit edilebilen hileler sonucu değiştirmeye yetmiyor.” O kadar
saçma bir karardı ki. Hani adam bıçaklamışsın; ama ondan mı öldü, o sırada kalp krizi mi
geçirdi diye soruyorsun. Bakın küçücük hatalar büyüyüp bu hale geliyor.
Eğer Türkiye Cumhuriyeti bir hukuk devleti olarak 1994 İstanbul seçimlerinde ve
Ankara’da da oy hırsızlığına engel olsaydı, bu iş bu kadar büyümezdi. Çünkü iş büyüyor; baş
edilemeyecek hale geliyor. Birincisi budur.
İkincisi de dediğim gibi İlhan Kesici bugün CHP’de; ama daha önce DYP’deydi. Sonra
ANAP’taydı. Sağcı bir politikacıdır. İnançları da sağcıdır. Ona saygı duyarım; ama öyledir.
Sağcı birisinin solun adayını çıkarması olabilir mi? Olamaz.
İzleyici 2
Üstadım hoş geldiniz. Ben bir Zülfü Livaneli hayranıyım. 10 yıldan beri benim
cumhurbaşkanı adayımsınız. Bunu düşünüyor musunuz? Teşekkür ederim.
Zülfü LİVANELİ
Sağ olun, teşekkür ederim. Böyle şeyler duyuyorum, görüşler duyuyorum ve çok da
memnun oluyorum; ama benim daha çok memnun olduğum şey başkan adayı değil de
“Gönlümün başkanısın” diyenler oluyor. Siz de benim gönlümün cumhurbaşkanısınız. Biz aynı
şeylere, iyi, güzel, doğru ideallere inanan insanlarız. Onun için görüş birliğimiz var. Aramızdaki
sevgi alışverişi yeter ve ben şunu anladım hayatta: Taş yerinde ağırdır, benim yapabildiğim şey,
sanat yoluyla iletişim kurmaktır. Politika ayrı bir sanattır; ama o benim pek başarılı olamadığım,
bilemediğim bir iş. Türkiye’de iyice değişik bunun şartları. İkincisi de 100.000 imza toplamak
zor bir şey değil. Böyle bir noktada 100.000 imza çok kolay toplanır; ama bu kargaşanın içine
bir aday daha ilave etmek olacak bir şey değil. Bizim var olan bir aday etrafında birleşmemiz
gerekecek. Ve gerekiyor. Onun için birimiz bile ayrı bir çıkış yapmayacağız.
İzleyici 3
Hoş geldiniz. Şimdi umutla ilgili söyledikleriniz çok doğru. Ayrıca coğrafya da. Bu
coğrafyada zaten umutsuzluk diye bir şey yok. Buralı değilim; ama birkaç yıldır burada
yaşıyorum. Önümüzde çok az bir zaman var. Biz gene umutla neler yapalım. Somut önerileriniz
nelerdir? 62 gün gibi çok az bir süremiz var.
Zülfü LİVANELİ
Burada çok iyi politika yapan dostlarımız var. Başkanlar var bir kere. Belli ki başarılılar,
çünkü kazanmışlar. Siyaset sonuç alma sanatıdır. Onların düşünceleri daha önemlidir. Ben
şöyle görüyorum. Birinci amaç, ikinci tura kalmasını sağlamaktır. İkinci tura kalmasını
sağlamak hayati önemdedir. Çünkü ikinci tura kaldığı zaman bambaşka bir şey olacak. Eğer az
önce dostumuzun da bahsettiği belediye seçimlerinde, Fransa’da olduğu gibi ikinci tur olsaydı,
bugün ne Melih Gökçek adını duymuş olurdu insanlar ne şunu ne bunu. Bir kere seçim
yapılıyor. Yüzde yirmi ikiyle yirmi üçle alındıktan sonra bir daha halka düşünme fırsatı
verilmiyor.

29
 Oysa ikinci şans verilseydi böyle olmazdı. Ben mesela ikinci tur olsaydı çekilirdim.
Ama şurada böyle bir durum var. İkinci tura kalmak önemli; ancak geçen seferki gibi tek bir
aday çıkarmamak gerekir. Burada herkesin kendi kuvvetli adayını çıkarması gerekir. Oylar,
birinci turda bölünebildiği kadar bölünsün. İkinci turda çünkü toplanabildiği kadar maksimum
toplanacaktır. Onun için herkes kendi mensubu olduğu partiye bir sivil toplum ya da vatandaş
baskısı yapıp öyle bir hata yapılamamasını sağlaması lazım.
İzleyici 4
Sayın Livaneli, ben de aynı yıllarda yurt dışında sizin müziğinizle doktoramı aldım. Hoş
geldiniz. Şimdi soru aynı soru. Umudu nasıl gerçekleştireceğiz. Kısa vadede cevabınızı aldık.
Evet, ama uzun vadede nasıl adımlar atılmalı.
Zülfü LİVANELİ
Evet, ben sadece mesleğimden dolayı sadece bu işlerin içinde olduğumdan dolayı değil
samimiyetle düşündüğüm şey bu. Bir toplumu, kültür bir noktaya götürüyor. Bugün eğer CHP
oy alıyorsa, bunu Atatürkçü çizgiye ve o hareketleri halka anlatan ya da yaratan şairlerimize,
düşünürlerimize borçluyuz. Şöyle bir görüşüm var benim. Batıda doktora yaptınız gayet iyi
biliyorsunuz. Batı’daki durum Onur Hocamın alanıdır. Batı’da toplumlar bilimsel eserlere göre
düşünürler. Montesqueu çıkar ‘Kanunların Ruhu’nu yazar. Toplum dönüşür. Almanya’da
Hegel. Hegel toplumu dönüştürmüştür. Marks sömürüyü açıklamış ve şu ilkeyi koymuştur
ortaya: “Benden önceki filozoflar toplumu yorumlar, ben toplumu değiştirmek için yazıyorum”
dedi ve dünyayı değiştirdi. ‘Kapital’ denen kitap dünyayı değiştirdi. Dolayısıyla Batı; bilimle,
felsefeyle, sosyolojiyle değişir. Bizde böyle bir şey yoktur. Hiç böyle bir örnek yoktur. Bizim
toplum neyle dönüşür? Şiirle dönüşür.
Biraz önce sizle konuşuyorduk. Burada da en önemli şey şiirdir. Namık Kemal vatan
şiirleri yazar. O dönemdeki şairler müthiş vatan ve hürriyet şiirleri yazarlar. Bunlar halkın
arasında fırtına gibi yayılır. Yangın gibi yayılır. Ve birtakım gençler, okulda okuyan gençler
bunun etkisi altında yetişirler. Bu duygularla coşup bir şeyler yapmak isterler. Bunlardan
bazıları da Manastır İdadisinde okuyan Mustafa Kemal, Ali Fethi, Salih Bozok ve
arkadaşlarıdır. O kadar fazla etkisi altında kalmıştır ki mesela, Mustafa Kemal, Namık
Kemal’in adını aldı. Ben o öğretmenin “Benim de senin de adın Mustafa; bunda sonra seninki
Mustafa Kemal olsun” dediğine inanmıyorum. Mustafa Kemal, Namık Kemal hayranlığından
dolayı aldı o adı. Kendisi diyor zaten: “Namık Kemal benim manevi babamdır.”
Şimdi bu milliyetçi şairler heyecanlı. İmparatorluğun sonunda özgürlük hareketlerine,
daha sonra cumhuriyete kadar götüren bir devrime yol açtılar. Devrimimizi şiir yaptı. Daha
sonra ne oldu? Kurtuluş Savaşı şiirleri, zafer kazanıldıktan sonra yeni Cumhuriyet coşkusu,
Mustafa Kemal Atatürk şiirleri derken bir noktaya geldi. Yurtsever kuşaklar yetiştirildi. Laik
kuşaklar yetiştirildi. Sonra neler oldu?
Dünyadaki sol akım bize de gelmeye başladı ama bilimsel eserlerle gelmedi; Marks’la
gelmedi. Şiirle geldi. Nazım Hikmet’in şiirlerini okuyarak solcu oldu insanlar. Ruhi Su’nun
türkülerini dinlediler. Yaşar Kemaller, Orhan Kemaller geldi. Dolayısıyla edebiyat ve şiir bizi
bir kere daha dönüştürdü. Şu andaki hükümet bunun çok farkında. Emin olun çok farkında.
Hatta Cumhurbaşkanı da söylüyor: “Her alanda başarı kazandık; her alana hâkim olduk; bir tek
kültür alanına hâkim olamadık” diyor. Her konuşmasında bunu söylüyor. En büyük arzusu da
bu. Kültür alanına hâkim olmak. Mesela bunun için hiç durmadan Necip Fazıl diyorlar. Nazım
dediğimizde Necip Fazıl’ı çıkarıyorlar. Sezai Karakoç’u, çıkarıyorlar. Yani kendi inançlarına
göre bir kültür yaratmak istiyorlar. Ama nafile bir çabadır bu; çünkü bütün dünyada kültür
soldur; çünkü vicdandır. Vicdan olmadığında neyle yapacaksınız bu sanatı? O bakımdan daha

30
önceki yüzyıllarda sol adı olmadan da soldu. Çünkü dayanışmaya ve insan sevgisine
dayanıyordu.
Dolayısıyla Atatürk bunu bildiği için, “Türkiye Cumhuriyeti’nin temeli kültürdür”
demişti. Atatürk o ünlü akşam sohbetlerinde, masasında hiç askerlik anısı anlatmaz.
Conkbayırı’ndan çıkarken şu geldi, bu geldi, böyle olaylar oldu diye konuşmaz. Sadece
edebiyat, sadece şiir, sadece kültür konuşur. Çünkü kültür oluşturur bir toplumu. Bizim
DNA’mız aynı. Bütün dünyanın DNA’sı aynı. Kanadalılar, Tayvanlılar aynı. Ama Kanadalılar
başka insanlar, Tayvanlılar başka insanlar. Siyaset biçimi ayrı, karı koca ilişkileri ayrı; patron
işçi ilişkileri ayrı. Bu ayrımı ne yaratıyor? İçinde yaşadığımız kültür. Yoksa fizyolojimiz değil.
Dolayısıyla biraz uzun oldu ama. Uzun vadeli bir şey sordunuz. Toplumun kültürel kodlarında
çok büyük bozulmalar yaşanıyor. Biz bunun sonucunu bu hükümetle görüyoruz. Ama arkasında
çöküşü hazırlayan nedenler var. Bu toplumun büyük bir bölümünü, benim gördüğüm kadarıyla
medya çürüttü. Bütün değerlerini sıfırladı. Yok ettiler. O değersizliğin üzerine bugünkü kültürel
iktidarlar gelip oturdu. Kültür mücadelesini hiçbir zaman ihmal etmememiz gerektiğini
düşünüyorum. Zaten öyle de oluyor. Düşünün hep kültür toplantılarında, tiyatrolarda, kitap
okumalarında, konserlerde buluşuyoruz. Bu önemli bir şeydir.
İzleyici 5
İsmim Yalçın Demir. Çok güzel bir konuşma oldu. Şimdi benim çok merak ettiğim bir
konu var. Seçim öncesi, bundan önceki seçim öncesinde Sayın Kılıçdaroğlu halkımıza bir sürü
vaatlerde bulundu. Bu bulunduğu vaatlerde hayli de iyi vaatlerdi. Tatmin edici vaatlerdi. Fakat
öbür tarafta AK Parti iki tane makarna dedi. Çok ucuz şeylerle iktidara geldi. Halk acaba
Kılıçdaroğlu’na inanmıyor mu? Diğeri iki makarna dağıtıyor. İki şeker dağıtıyor. Bakıyorsun
ona daha çok inanıyorlar. Ben diyorum ki acaba dış güçler bizim ülkemizde AK Parti’nin
siyasetini düzenliyorlar mı? Böyle bir olasılık olabilir mi?
Zülfü LİVANELİ
Bütün ülkeler birbirleriyle uğraşıyorlar. Türkiye kadar önemli konumda olan bir ülkeyi
de boş bırakmazlar. Elbette ki bütün ülkeler kendi menfaatlerine göre başka ülkelerle oynar;
Osmanlıyla da oynuyorlardı. Bizimle de oynamaya çalışıyorlar. Burada bir şüphe yok; ama
gerçeğin 100 de 100’ü de bu olamaz tabi. Bizim burada yaşadığımız şeyler var. Yani bizim
Cumhuriyetten beri, hatta Cumhuriyet öncesinden beri ortalara çıkan bir şeyler var. Bizim
halkımızın çok kapalı. Abdülhamit’in sözleriyle söyleyebilirim. Abdülhamit diyor ki: “Benim
tebaam içerisinde en geri olanlar Müslümanlardır. Bütün Hristiyan ve Yahudi tebaam ileridedir;
çünkü okuma yazma biliyorlar. En geri olan Müslüman tebaamdır.” Çünkü diyor, “Yazı çok
zordur ve dini taassubun etkisi altındadırlar.” Yani bilim yasak, herhangi bir şeyi tartışmak
yasak, hele yazı çok zor. Yazıyı değiştirmek lazımdır. Hani eleştiriyorlar ya “Atatürk yazıyı
değiştirdi” diye. Abdülhamit de bunu düşünüyordu. Enver Paşa bunu yaptı hatta bir miktar.
Sonuçta bizim o kapalı kalmış, yüzyılların kapalılığı içindeki halkımız birtakım
hurafelere inanıyor. Görüyorsunuz işte asansördeki halvet hikâyelerini duydunuz. O adamlarla
biz dalga geçiyoruz, gülüyoruz; ama Anadolu’da onlara inanan ne kadar çok sayıda insan var.
Gidip bilmem ne tarikatı, bilmem ne şeyhi, biz onların gücünü maalesef göremedik. Çünkü
inanamıyoruz böyle bir şey olacağına. Ama halkın bir bölümü inanıyor. O Adıyaman’daki
şeyhin yanına dizlerinin üzerinde sürüne sürüne giren bakanlar var. Bunlar uçar diyor, keramet
sahibidir diyor, bilmem ne diyor. Maalesef 21. yüzyılda böyle bir gerçekle yaşıyoruz.
Anadolu İhtilali diye bir kitap vardır. Meşhur bir kitaptır. Orda bir bölüm başlığını hiç
unutmuyorum. İnönü’nün bir lafı var. İsmet Paşa diyor ki, “Millet bize düşmandır.” Millet,
Kuvayı Milliye’ye düşmandı. Kuvayı Milliye, millete “halifeyi kurtarıyoruz, halifeyi
kurtaracağız” diye gittikleri halde kabul edilmedi. Ve başka türlü bir iradeyle devrimler yapıldı;

31
devrimler öyle oluyor zaten. Devrim seçimle olmuyor. Ama şu an devrim noktasında değiliz
tabi. Seçim noktasındayız. İknadan başka güç yok, bir de ekonomi. E bu halkın cebi artık
yanıyor biraz. Politika galiba sanat, halka umut verme sanatı. Dolayısıyla CHP vaatlerini biraz
daha artıracak.
İzleyici 6
Adım Erkan Tüze. Deniz Baykal olayını anlatır mısınız? Şimdi Sayın Livaneli çok
hatalar yapıldı. Örneğin, 367 konusu. Baykal’ın Tayyip Erdoğan’ın önünü açması. Üçüncü
hatamız Ekmeleddin Bey idi. Bir hata daha gerekmiyor, yeter diyoruz.
Zülfü LİVANELİ
Çok iyi yaptınız bu soruyu sormakla. Şimdi belli ki bu gündelik siyaset meselesi
herkesin kafasında var. Konuşulmak isteniyor. O bakımdan önce bir düzeltme yapayım. Bu
sosyal medyada çok dolaşıyor. Ben, Deniz Bey’in, halka söz verildiği gibi dokunulmazlıklar
kaldırılmadan siyasi yasakları kaldırmasına karşı çıktım. O ise, “olması gerekir” dedi. Ben de
onu eleştiren bir yazı yazdım. 11 yıl önce. Daha önce oldu olay; ama 11 yıl önce yazdım. Zaman
zaman bu yazıyı çıkarıp dolaştırdılar. Bu bir.
Bir de bana ait olamayan bir sürü yazı var. Efendim Bülent Arınç’ın amcasının oğludur
da Baykal’ın iç yüzü budur. Hayır, Baykal benim dostum, neden böyle bir şey yapayım? Hele
bu durumda hastalığıyla, sağlığıyla uğraşan bir insana böyle yazılar yazacak bir karakterim yok
benim. Dolayısıyla bana ait olmayan bir şeyler oluyor. Ben hep reddediyorum. Bunlar benim
değil. Birileri dolaştırıyor bu yazıları. O bakımdan lütfen siz de çevrenize söyleyin: “O yazı
Zülfü’nün değil!” diye söyleyin.
İkincisi çok kısa olarak söyleyeceğim. Ben siyasette değildim, biliyorsunuz. Gerçi şu
anda da değilim. Zorla itildim, görev bilinciyle mecbur oldum diyebilirsiniz. Bir ara çok büyük
halk kitleleri toplandı konserlerimde. Ama sadece müzik dinlemek için değil, bir dünya
görüşünü savunmak için. Bunu, partiler oya çevirmek istediler. Ben de yanaşmadım. Mesela
Erdal İnönü de bakanlık teklif etti bana. Ben, siyasetle işim yok, kültür adamıyım demişimdir
her zaman. Fakat sonra o kadar kötü duruma düştü ki SHP İstanbul’da felaket. Bana dediler ki
“Biz İstanbul’da yüzde 8’e düştük.” Araştırma gösterdiler. “Mutlaka sizin gibi bir isim lazım.
Mutlaka kabul edin.’’ dediler. Zaten kazanılacak bir durum olsaydı, gelirler miydi bana? Yani
bir Don Kişot arıyorlardı. Dayak yiyecek birini arıyorlardı. Geldiler işte bana. Sen şövalyesin,
sen şöylesin, fedakârlık yap. Bilmem ne falan filan. Bir ay reddettim. Karım, kızım hepsi aman
olmaz dediler. Ben de istemiyordum; ama sonunda mecbur kaldım. Ben o zaman Ecevit’le ve
Baykal’la konuştum. Baykal CHP’nin başındaydı. Ben SHP’nin adayıydım. Ecevit de o zaman
DSP’deydi. Hem Baykal’la hem de Ecevit’le telefonda görüştüm. Dedim ki, “Bakın burada
başka bir şey var. Karşımızda başka güçler var. Türkiye söz konusu. Ben bu üç partinin de adayı
olayım. Bu üç partinin adayı olarak çıkayım ortaya. İstanbul’u kaybetmeyelim. Çok önemli bir
şehir.” Ama ben öyle dememişim gibi, en ağır kampanyalarını bana karşı yaptılar. Rahmetli
Ecevit 2 miting yaptı İstanbul’da. Birinde dedi ki: “Bu teröristlerin arkadaşı, kayıtlarda var.”
Hangi teröristmiş o? Birinde de “İSKİ parasıyla propaganda yapıyor” diyebildi. Benim İSKİ
ile ne alakam var. Ama bütün gücünü bana verdi.
Sol içi mücadele korkunçtur. Kardeş kavgası korkunç bir şeydir. Baykal Ertuğrul
Günay’ı çıkardı. O da neler yaptı, neler. İsveç’e gidişimin siyasi nedenlerle olmadığını söyledi.
Sol içi mücadelede ahlak pek yok maalesef. Bazen sağdan görmediğim felaket yıpratmayı bu
taraftan gördüm. Bizim bazı belediye başkanları, partiyi çok iyi bilen arkadaşlarımız diyorlar
ki “Örgüt, adayına karşı çalıştı.” Neyse yüzde yirmi küsura getirebildik. Oylar çalındı, bilmem
neler oldu.

32
Another random document with
no related content on Scribd:
The Project Gutenberg eBook of Annihilation
This ebook is for the use of anyone anywhere in the United States
and most other parts of the world at no cost and with almost no
restrictions whatsoever. You may copy it, give it away or re-use it
under the terms of the Project Gutenberg License included with this
ebook or online at www.gutenberg.org. If you are not located in the
United States, you will have to check the laws of the country where
you are located before using this eBook.

Title: Annihilation

Author: Isabel Ostrander

Release date: February 13, 2024 [eBook #72948]

Language: English

Original publication: New York: Robert M. McBride & Company, 1924

Credits: Bob Taylor, Charlene Taylor and the Online Distributed

Proofreading Team at https://www.pgdp.net (This file was
produced from images generously made available by The
Internet Archive/American Libraries.)

*** START OF THE PROJECT GUTENBERG EBOOK

ANNIHILATION ***
ANNIHILATION
 ANNIHILATION
BY
ISABEL OSTRANDER

NEW YORK
ROBERT M. McBRIDE & COMPANY
1924
 Copyright, 1924, by
Robert M. McBride & Co.

Printed in the
United States of America

Published, 1924
 CONTENTS
CHAPTER PAGE

I In the Rain 1
II Number Four 16
III The Nose of Dennis Riordan 28
IV The Inspector Brings News 40
V Ching Lee’s Errand 55
VI Deadlock 70
VII Gertie 84
VIII Gates of Mystery 99
IX In Thin Air 112
X The Man in the Shadows 123
XI The Closed House 134
XII The Breath of Death 145
XIII “The Horror Deepens!” 161
XIV The Blue Balloon 174
XV Midnight Marauders 188
XVI A Question Answered 202
XVII Forewarned 216
XVIII Checkmate! 229
XIX Dennis Supplies a Simile 244
XX Max 256
XXI The Black Pyre 270
XXII Annihilation 280
XXIII The Advice of Ex-Roundsman McCarty 299
ANNIHILATION
 CHAPTER I
IN THE RAIN

A SEVEN-FIFTY derby, new only that afternoon and destined

already to be reblocked! Ex-roundsman Timothy McCarty, whose
complete transition to civilian attire was still so recent as to be a
source of satisfaction to himself and of despair to his tailor and
haberdasher, shrugged his broad shoulders and trudged sturdily
along in the teeming downpour. A walk he had come out for, to clear
his head of all that psycho-junk he’d been reading, and a walk he
would have, but he could think of a place the devil could take this
rain to, where it would be better appreciated!
Rain dripped down upon a sodden wisp of tobacco which hung
dejectedly from beneath his mustache, and muddy streams spurted
up almost to his knees with every step. It was a mean district, a
neighborhood of broken, narrow sidewalks, dilapidated tenements
and squalid wooden shacks, which became more squalid as
McCarty neared the river, although here great warehouses loomed
against the lesser darkness of the night sky. It was barely nine
o’clock but there was scarcely a light in the streets, except where
irregularly spaced street lamps emitted a blurred glimmer which
emphasized rather than dispelled the murky gloom, yet McCarty
strode on with the unconcern of one treading a once-familiar
precinct.
He was not the only pedestrian abroad in the late September
storm. Under the glow of a lamp he presently descried a dark figure
proceeding also in the direction of the waterfront, and insensibly he
quickened his own steps. Some peculiarity in the latter’s gait had
aroused that suspicion, more than mere curiosity, that had served
him so well in the old days on the Force.
The man was lurching along at an unsteady pace, now breaking
into a shambling trot for a few steps, now pulling up short, only to
dive forward once more, reeling through the driving sheets of rain.
McCarty followed closely. He had almost overtaken the man when a
tall, bluecoated figure stepped suddenly from the shelter of a
doorway and barred his progress.
“None of that, my lad! For what are you following that feller there
—? Glory be, it’s Mac!”
“True for you, Terry!” McCarty responded, as their hands met in a
mighty grip. “A fine, conscientious bull you are, I’ll say that for you,
pinching the old has-been that got you on the Force, just because
he’s taking a bit of a stroll on a grand night like this!”
Officer Terrence Keenan grinned sheepishly in the darkness.
“It’s a grand night, all right; for ducks!” he amended. “You’re no
has-been, Mac, from what the boys tell me of the different cases
you’ve taken a hand in on the quiet since you resigned from the
Department, but you needn’t give me the laugh for looking you over
just now! You know this neighborhood as well as me, and when I see
a guy trailing a prosperous looking drunk towards the riverfront and
the wharves it’s up to me—”
“‘Drunk,’ is it?” McCarty demanded in fine scorn. Then he checked
himself and added with a sweeping gesture toward the greenish
glow from twin lights across the street: “I was minded to take a stroll
through my own old beat and drop in at the house over there for a
word or two with you and the Lieutenant at the desk, when I saw the
guy ahead—but where is he? He couldn’t have got in one of the
warehouses at this time of the evening and there’s nothing else
between here and the corner—?”
“Aw, let him go!” Officer Keenan interrupted good-naturedly.
“Honest, Mac, I ain’t got the heart to run them in these days, when
the stuff is so hard to get, and all—!”
But McCarty was not listening. Forgotten alike were the
bedraggled derby and the affluent private life of which it had so lately
been sign and symbol; he was back on his old beat with something
doing, and he grabbed his brother officer by the arm.
 “What’s that there beyond the lamp-post, half in and half out of the
gutter? It’s him, Terry, he’s down!—Come on!”
Terry needed no second bidding now. Together they ran, splashing
through puddles and over the loose, tilting fragments of pavement to
where the man lay. He had pitched forward, his face hanging over
the curb’s edge, down into the swirling gutter. The back of his head
showed a bald spot gleaming in the misty rays from the lamp.
“There’s some heft to him!” Terry grunted. “Now I’ll have to run him
in for safe-keeping. What’s that he’s jabbering, Mac?”
Between them they had turned the prostrate man, who was
breathing stertorously and muttering to himself in broken gasps. The
young policeman’s flashlight revealed a heavy, smooth-shaven face,
distorted and pasty gray beneath the rivulets of muddy water that
coursed down it, with small, close-set eyes darting about in a wild,
distended gaze.
McCarty bent lower in an effort to distinguish the hoarse accents.
His companion commented disgustedly:
“He’s worse than I thought he was! Look at the rolling eyes of him!
It’ll be Bellevue, I’m thinking—”
“Hush!” McCarty commanded, as he lifted the man’s head higher
on his knee. His breathing had become a series of heaving gasps
now. Suddenly, with a rumbling snort, they ceased altogether, the
flabby jaw sagging as the lids drooped.
“Not Bellevue, Terry; the morgue, more likely.” McCarty spoke
solemnly. “He’s gone.”
“Croaked!” Terry started up. “It sure looks like it! I’ll run across to
the house and tip off the lieut. and put in the ambulance call. You’ll
wait here?”
Without pausing for a reply he turned and splashed heavily across
the street to the station house. McCarty looked down at the figure
still propped against his knee. In the feeble light of the street lamp it
appeared to be muffled to the neck in a loose, dark ulster of some
thin material. The body was portly though not actually stout; the
upturned face, washed clean of the mud from the gutter, was a
grayish blur, its hideous distortion of feature relaxed, leaving it a
mere flaccid mass. Some involuntary movement of the supporting
knee caused the head to slump forward on the dead man’s breast
and once more that small, round bald spot gleamed whitely from the
scant, dark hair surrounding it.
“Mike Taggart—he’s lieutenant now, as you may know,—says it’ll
be all right to bring the body over there without waiting out on such a
night for the ambulance.” Terry had waded back through the reeking
mire. “He’d be glad of a word with you, too, Mac, so will you give me
a hand with the old boy here? It’s only a step.”
With a slight shrug and a smile that was lost upon his companion
McCarty assumed his share of their limp burden. Together they bore
it across the street to the station house. He blinked in the sudden
glare of light, as the sodden figure was deposited on the floor, and
then turned to greet the homely, spruce young giant who had come
forward from behind the desk.
“So it’s Lieutenant Taggart now, that was a rookie when I left the
Force!” he exclaimed with a laugh. “I’d thought to drop in on you one
of these days but not as part of the escort for our friend here!”
He motioned over his shoulder toward the body and the lieutenant
shook hands with obvious respect before advancing to examine it.
“Glad to see you, McCarty, though you do come in strange
company!” He smiled and then turned to Officer Keenan who had
knelt and was running his hands over the inanimate form in a
practiced manner. “Humph! Looks like a pretty prosperous sort of a
bird to be hanging around the waterfront on a night like this, don’t
he? What do you find on him, Terry? I don’t believe I ever saw that
face in this precinct before.”
As the policeman turned over to his superior the contents of the
dead man’s pockets, McCarty stood gazing thoughtfully down upon
him. He was apparently in the late forties and in life the beefy,
extremely close-shaven face might have been florid; the nose was
short but highly arched and the lids which had opened now revealed
the small, pale eyes set in a dull stare. His raincoat, of excellent
texture, had been opened to admit of Terry’s search, and disclosed a
dark brown sack suit and tie of the same grade of conservative
excellence as the outer garment, but the low brown shoes that
covered the large, rather flat feet were as incongruously inferior as
they were blatantly new. The man’s hands were outstretched limply,
palms upward, with the thick though well-kept fingers curling slightly,
and McCarty’s keen eyes narrowed a little as they rested on them.
Then he turned.
“Lieutenant, I think I saw his hat go sailing off down the gutter as
we carried him across. Shall I get it while you and my friend Terry,
here, go over his effects?”
“Wish you would, McCarty.” The lieutenant glanced up absently
from the desk where he and Keenan were sorting out a collection of
small articles. “You must take a flash at these when you come back.”
McCarty nodded and departed upon his self-elected errand,
appropriating the flashlight which the policeman had laid on a chair.
He proceeded to the opposite side of the street and measuring off
with his eye the distance from the lamp-post to where the fallen
man’s head had rested over the curb, he followed the racing gutter
for several yards down past the further warehouse to where the
turbid flow was separated by a pile of refuse. There, impaled on a
barrel stave, he found the sodden, shapeless brown mass that had
once been a soft felt hat, and retrieving it, he carefully examined the
inner side of the crown with the aid of the flashlight. The gilt lettering
denoting the maker on the sweatband was so soaked as to be
illegible but two initials showed plainly in the tiny, gleaming ray:—‘B.
P.’
With his trophy McCarty returned to the station house to find
Keenan and his superior with their heads together over a key-ring.
“There’s the hat, or what’s left of it.” He deposited the drenched
article beside the body on the floor as he spoke. “Terry, here, was
watching the guy pass him and he says he was hooched up for fair,
so likely there’ll be nothing further come of this after his folks haul
him away from the morgue, but if I’m wanted to swear that ’twas
bootleg lightning and not the regular kind hit him, Inspector Druet or
any of the old crowd at headquarters will know where to find me. I’ll
be getting on home, for I’m soaked to the skin—”
“Take a look at these first, McCarty,” the lieutenant invited. “Hooch
or no hooch, I’m going to find out what this bird was doing in my
precinct! If that jewelry’s phoney it don’t go with the rest of his outfit
and if it’s real, what was he doing down this way with it on? Don’t
make any crack about his relying on us to protect him, for you
walked your beat here yourself in the old days and the district hasn’t
changed much! What do you make of it?”
McCarty turned over the articles presented for his inspection with
a carelessly critical air.
“Handkerchief, kid gloves, Wareham gold-filled watch, pigskin
cigar case with two broken cigars in it, sixty—seventy dollars and
eighty cents in change,” McCarty enumerated rapidly. “Nothing here
marked and no letters nor papers, eh? That scarf pin and those cuff
buttons, fakes or not, are what they call cat’s-eyes, I’m thinking. Is
that all except the key-ring?”
“It is, but if this bird purposely intended to leave everything off that
would give him away to whoever he was going to meet, he slipped
up! Look at here!” Lieutenant Taggart spoke with an air of triumph as
he separated the keys of all shapes and sizes on the ring to disclose
a small, thin, much-worn disk of some dull metal, one side of which
bore the single numeral ‘4,’ and the reverse three letters in old
English script:—‘N. Q. M.’
McCarty’s stubby mustache moved slightly as his lips tightened,
but he shook his head.
“What is it?” he asked. “I’d say it looked like one of those
identification tags in case he lost his keys, but if ‘N. Q. M.’ are his
initials, what is the ‘4’?”
The young lieutenant regarded him almost pityingly.
“It was not meant for an identification tag exactly, McCarty; at
least, not for any stranger that might happen to pick up these keys,
but it’ll tell me more than just who this bird is and where he lived
before I’m through!”
“I hope so, lad!” But McCarty still shook his head. “Happen,
though, when the body is claimed you’ll find he was Neil Quinn
Malone, walking delegate for Stevedores’ Union Number Four, and
down here late for a date because of meeting up with some
bootlegger’s first cousins!”
“There’s the ambulance!” Terry spoke suddenly as a bell clanged
up the street. His honest face had reddened and his tone was a
mixture of forbearance and chagrin.
“Well, I’ll take the air, boys,—and the rain!” McCarty sternly
repressed the twinkle in his eyes. “I’m chilled to the marrow of me,
which does no good to the touch of rheumatism I’ve had lately, and I
need no young sawbones in a white coat to tell me that guy is dead,
even though there’s never a mark on him! Good luck to the two of
you!”
He made his way out into the storm, bending his head before the
pelting downpour and chuckling as he turned the coat collar up about
his throat. The good lads back there would think that a few years of
soft living had done for old Mac, and he was through!
Yet he was not chuckling when he turned into a dingy little
lunchroom a few blocks away and in the look which he bent upon his
coffee cup there was more of uneasy indecision than its steaming
but doubtful contents warranted. He was through, though not in the
way Terry and Taggart might be thinking. Never again would he
intrude on a case that belonged to the department he had quitted!
The methods had changed too much since his day when a
plainclothes bull went out and got his man or was hauled up on the
carpet to explain why not; it was bad enough when Headquarters
began to be cluttered up with all that scientific crime detecting junk
from the foreign police centers, but now they were opening up a
school to teach this black art called “criminal psycho-analysis” to a
bunch of fine lads in the detective bureau who needed nothing but
the quick minds and strong arms that the Lord had given them
already! It was his own secret and shamefaced perusal of such
books on this subject as he had been able to gather, that had driven
him forth with a case of mental blind staggers earlier that very
evening. Well, let them psycho-analyze that man who carried the
queer tag on his key-ring! And yet—!
It was a rare case! McCarty’s eyes glistened and his nostrils fairly
quivered with the old eagerness as he considered its possibilities.
His coffee finished, he took the nearest subway that led to the rooms
over the antique shop where he maintained a solitary bachelor
establishment.
He had expected to find it empty as usual but to his surprise he
noted that a low light glowed from behind the shades of his two front
windows and on opening the entrance door with his latchkey he was
greeted by a particularly malodorous stench of tobacco wafted down
the narrow stairway. There wasn’t another pipe in the world that
smelt quite like that one, and as he bounded upward he called:
“Denny! If I hadn’t thought you were on duty at the engine house
—!”
No reply came to him, however. He rounded the stairs’ head and
then paused in amazement on the threshold of his shabby,
comfortable living-room. Dennis Riordan, engine driver from the
nearest fire house and his particular crony since they had landed
from the Old Country, was totally oblivious to his presence. He
sprawled in the low Morris chair with a book in his hands, and his
long legs writhed while his lantern-jawed face was contorted in the
agony of mental concentration.
“Denny! Snap out of it!” his unheeded host commanded. “What in
the name of all that’s—!”
Denny “snapped.” He dropped the book and sat up with a jerk, his
eyes blinking.
“So you’re back,” he remarked dazedly. “’Tis small wonder I’ve
seen little of you these days since you’ve taken to literature!
Newspapers have been your limit up till now but here I use the
latchkey you gave me, thinking to get in out of the rain whilst I’m
waiting for you, and I find these books. Man, they’re fair wonderful!—
But what do they mean?”
“I don’t know yet and I misdoubt the guys who wrote them do!”
McCarty’s tone was almost savage as he deposited his dripping hat
tenderly on the corner of the mantel and peeled off the sodden
topcoat. “Which one had you there?”
“‘The Diagnostics of Penology.’” Denny picked up the volume once
more and read the title laboriously. “I thought a ‘diagnostic’ was an
unbeliever and you’d taken to religion in your declining years, but ’tis
all about the different kinds of criminals. I never knew there was but
one—a crook!”
“No more did I.” McCarty lighted a cigar reflectively. “There must
be something in it, though, for that’s the stuff the commissioner is
going to get through the heads of the boys at headquarters in this
new school of his.”
“Is it, now!” Dennis’ tone held a touch of awe. “Do you mean that
all they’ll have to do when a crime’s committed will be to sit down
and figure out whether the lad who pulled it off was a lunatic, maybe,
or ’twas born in him, or a matter of habit or the only time he’d try it, or
else that he’d been brought up to it? And what would the crook be
doing meanwhile? He’d still have to be caught.”
“It would all help, even though we don’t get the hang of it, or the
commissioner would not be trying it on the boys,” declared McCarty
loyally. “Some of them that have not yet been promoted to
headquarters would not be hurt by anything that would teach them to
use their heads now and then, I’m thinking!”
There was that in his voice which made his companion straighten
in his chair, the mild gray eyes sparkling with eager interest.
“Who’s been blundering now?” he demanded. “I ought to have
known you would not be trailing around in the storm till near ten
o’clock for the sake of your health! What is it, Mac? For the love of
God, are you on another case?”
“I am not!” responded McCarty with dignity. “I’m a real estate
owner, as well you know, with no connection with the police
department any more, and if an exhausted man in mortal terror or
agony drops dead in his tracks and they ship him to the morgue as
an acute alcoholic it’s nothing to me!”
Dennis emptied the contents of his pipe into the tray and rose.
“Where do we start from?” he asked excitedly. “Thanks be, I’ve the
next twenty-four hours off duty! Do we have a talk with his folks first
or what?”
“First and last, we mind our own business this time!” McCarty
waved toward the chair. “Sit down again and light up, Denny, and I’ll
give you the dope on it, though there’s little enough according to
Terry Keenan and Mike Taggart—”
“Terry Keenan and Mike—!” Dennis obeyed tensely. “That’ll be
down in the old precinct, then, along the waterfront! Who was the
guy and what was he running from when he dropped?”
McCarty gave an account of the evening’s occurrence, concisely
yet omitting no significant detail. When he had finished, his visitor sat
silent for a moment, turning the story over in his none too quick
mind. Then he remarked:
“I don’t get it at all, Mac. A prosperous, middle-aged, respectable
looking fellow by what you say, with never a scrap of paper on him to
show who he was, only that bit of a metal tag! He must have been
running from somebody! Did you look behind you?”
“I did not, and neither did he.” McCarty paused. “Mind you that,
Denny! I didn’t say he was trying to get away from anybody. The way
he was running and stopping and then reeling along once more
showed that if he was not half-crazed with pain, ’twas only will power
kept him going as far as he got. When Terry and I turned him over,
the gray look of his face came from more than his slowing heart. It
was horror that stared out of his eyes! He was conscious, too,
though the end came in less than a minute, and muttering with his
last breath.”
“Do you think he might have been going some place down among
the wharves at that hour, and running till his heart burst to get there
on time?” Dennis’ pipe had gone out in his excitement and he laid it
on the tray with a tremulous hand. “Was it blackmail? Did he think
whoever was waiting would kill him if he didn’t show up? Mac, what
manner of man was he? Fine quality clothes and cheap shoes,
elegant jewelry and a gold-filled watch that could be bought on the
installment plan! The cigar case was real pigskin, you tell me, but—
what kind of cigars was in it?”
“Denny, you’ve rung the bell again, even though you don’t know it!”
McCarty gazed for a moment in affectionate but unflattering surprise
at his old friend. “The cigars were Coronas, and there’s no better nor
more costly made! For all the clothes were of grand quality, they
didn’t fit him; they’d been carefully altered but they’d been made in
the beginning for a taller and thinner man—and they’d had good
wear. Only the cheap shoes were new, and though the links and pin
were as rich-looking as any swell would sport they were fakes, even
if I wouldn’t give Taggart the satisfaction of telling him so! He’d too
close a shave, remember, and his hands showed no signs of hard
work; don’t you make anything at all out of it?”
“He could wear the clothes, though not the shoes, of another man
—smoke his cigars, copy his jewelry, keep his own hands soft—?
No, there’s no sense to it, whatever!” Dennis shook his head slowly.
“You’ve something up your sleeve, but what makes you figure so
much on the close shave of him? Why was that number ‘four’ on the
other side of the tag with his initials on the key-ring? Did you look to
see if the same letters was in his hat?”
“It had dropped down into the gutter when he fell.” McCarty had
refrained for the time being from mentioning his errand after the
missing headgear. “Did I say that ‘N. Q. M.’ were the dead man’s
initials? I fitted a made-up name to them in joke when Taggart was
so sure about it, but it might be an address as well. You’ve known
this town as long and as well as me, Denny; did you ever hear of the
New Queen’s Mall?”
“That I do,” said Denny. “You mean that one block running through
from the Park to the next avenue, with gates shutting it in at both
ends, as though the families living in the houses on the two sides of
the street was too good to mix with the rest of the world? It’s right in