PTVPcap 2

Đại cương về PTVP cấp 2 PTVP tuyến tính cấp hai PTVP tuyến tính cấp hai với
ính cấp hai với hệ số hằng
§2. PHƯƠNG TRÌNH VI PHÂN CẤP HAI
Trịnh Thị Trang Chương 4. Phương trình vi phân Hà Nội - 2024 1 / 50

Đại cương về PTVP cấp 2 PTVP tuyến tính cấp hai PTVP tuyến tính cấp hai với hệ số hằng
Nội dung
1 Đại cương về PTVP cấp 2
2 PTVP tuyến tính cấp hai

PTVP tuyến tính thuần nhất
PTVP tuyến tính không thuần nhất
3 PTVP tuyến tính cấp hai với hệ số hằng


1. Đại cương về PTVP cấp 2
Định nghĩa 1.1

PTVP cấp hai là phương trình có dạng
F (x, y , y ′ , y ′′ ) = 0 (1)
hoặc
y ′′ = f (x, y , y ′ ). (2)
Bài toán Cauchy là bài toán tìm nghiệm của PTVP cấp 2 thỏa mãn điều
kiện
y (x0 ) = y0 , y ′ (x0 ) = y0′ , (3)
với x0 , y0 , y0′ là những số thực cho trước. Điều kiện (3) được gọi là điều
kiện ban đầu.

Định lý 1 (Định lý về sự tồn tại và duy nhất nghiệm)

Cho PTVP cấp hai y ′′ = f (x, y , y ′ ) và (x0 , y0 , y0′ ) ∈ V ⊂ R3 .
Nếu hàm f liên tục trên miền V thì tồn tại nghiệm y = y (x) trong lân cận
∂f ∂f
x0 thỏa mãn y0 = y (x0 ), y0′ = y ′ (x0 ). Ngoài ra, nếu , cũng liên
∂y ∂y ′
tục trên miền V thì nghiệm đó là duy nhất.

Định nghĩa 1.2

Nghiệm tổng quát của PTVP cấp hai là họ hàm số y = φ(x, C1 , C2 )
(C1 , C2 là các hằng số tùy ý) thỏa mãn phương trình.
Từ nghiệm tổng quát, cho C1 = C10 , C2 = C20 cụ thể thì
y = φ(x, C10 , C20 ) được gọi là nghiệm riêng của PTVP.

Định nghĩa 1.2

Nghiệm tổng quát của PTVP cấp hai là họ hàm số y = φ(x, C1 , C2 )
(C1 , C2 là các hằng số tùy ý) thỏa mãn phương trình.
Từ nghiệm tổng quát, cho C1 = C10 , C2 = C20 cụ thể thì
y = φ(x, C10 , C20 ) được gọi là nghiệm riêng của PTVP.
Có khi giải PTVP cấp hai ta không thu được nghiệm tổng quát dưới
dạng tường minh y = φ(x, C1 , C2 ), mà chỉ thu được nghiệm tổng
quát dưới dạng hàm ẩn xác định bởi hệ thức Φ(x, y , C1 , C2 ) = 0, hệ
thức này được gọi là tích phân tổng quát của PTVP.
Từ tích phân tổng quát, cho C = C10 , C2 = C20 cụ thể thì
Φ(x, y , C10 , C20 ) = 0 được gọi là tích phân riêng của PTVP.

2. PTVP tuyến tính cấp hai
PTVP tuyến tính cấp hai

PTVP tuyến tính cấp hai là phương trình có dạng
y ′′ + a1 (x)y ′ + a2 (x)y = f (x). (4)
trong đó a1 (x), a2 (x), f (x) liên tục trên khoảng (a, b).
Nếu f (x) ≡ 0 thì (4) là PT thuần nhất.
Nếu f (x) ̸≡ 0 thì (4) là PT không thuần nhất.

2.1. PTVP tuyến tính thuần nhất

y ′′ + a1 (x)y ′ + a2 (x)y = 0 (5)


y ′′ + a1 (x)y ′ + a2 (x)y = 0 (5)
Định lý 2
Nếu y1 = y1 (x), y2 = y2 (x) là hai nghiệm của PT (5) thì
y = C1 y1 + C2 y2 (C1 , C2 là các hằng số tùy ý) cũng là nghiệm của PT (5).

Định nghĩa 2.1

Hai hàm y1 (x), y2 (x) được gọi là phụ thuộc tuyến tính trên (a, b) nếu tồn
tại hai số α1 , α2 không đồng thời bằng 0 sao cho
α1 y1 (x) + α2 y2 (x) = 0, ∀x ∈ (a, b). (6)
Ngược lại, nếu hệ thức (6) chỉ xảy ra khi α1 = α2 = 0 thì hai hàm
y1 (x), y2 (x) được gọi là độc lập tuyến tính trên (a, b).
Hai hàm số y1 (x), y2 (x) độc lập tuyến tính khi và chỉ khi tỉ số của chúng
không phải là hằng số.

Định nghĩa 2.2

Cho các hàm số y1 (x), y2 (x) khả vi trong khoảng (a, b). Định thức
y1 (x) y2 (x)
W [y1 , y2 ] =
y1′ (x) y2′ (x)
được gọi là định thức Wronski của các hàm y1 (x), y2 (x).

Định nghĩa 2.2

Cho các hàm số y1 (x), y2 (x) khả vi trong khoảng (a, b). Định thức
y1 (x) y2 (x)
W [y1 , y2 ] =
y1′ (x) y2′ (x)
được gọi là định thức Wronski của các hàm y1 (x), y2 (x).
Định lý 3
Nếu hai hàm số y1 (x), y2 (x) phụ thuộc tuyến tính trên (a, b) thì
W [y1 , y2 ] = 0, ∀x ∈ (a, b).

Định lý 4
Hai nghiệm y1 (x), y2 (x) của PTVP tuyến tính cấp 2 thuần nhất (5) là độc
lập tuyến tính trên (a, b) khi và chỉ khi W [y1 , y2 ] ̸= 0, ∀x ∈ (a, b).

Định lý 4
Hai nghiệm y1 (x), y2 (x) của PTVP tuyến tính cấp 2 thuần nhất (5) là độc
lập tuyến tính trên (a, b) khi và chỉ khi W [y1 , y2 ] ̸= 0, ∀x ∈ (a, b).
Định lý 5
Nếu y1 (x), y2 (x) là hai nghiệm độc lập tuyến tính của phương trình thuần
nhất (5) thì nghiệm tổng quát của phương trình (5) là
y = C1 y1 (x) + C2 y2 (x),
trong đó C1 , C2 là các hằng số tùy ý.

Định lý 6 (Công thức Liouville)

Nếu biết một nghiệm riêng y1 (x) ̸= 0 của PTVP tuyến tính thuần nhất
(5) thì ta có thể tìm được một nghiệm riêng y2 (x) của (5) độc lập tuyến
tính với y1 (x) theo công thức
Z
Z − a1 (x)dx
e
y2 (x) = y1 (x) dx.
y12 (x)

Ví dụ 1
Tìm nghiệm tổng quát của PT (x 2 + 1)y ′′ − 2xy ′ + 2y = 0 biết một
nghiệm riêng y1 = x

Ví dụ 1
Tìm nghiệm tổng quát của PT (x 2 + 1)y ′′ − 2xy ′ + 2y = 0 biết một
nghiệm riêng y1 = x
2x 2
PT ⇔ y ′′ − y′ + 2 y =0
+1 x2 x +1
Áp dụng công thức Liouville ta có
d(x 2 + 1)
Z Z
2x
Z − − x 2 + 1 dx Z x2 + 1
e e
y2 = x dx = x dx
x2 x2
Z ln(x 2 +1) Z
e 1 1
=x dx = x 1 + 2 dx = x x − = x2 − 1
x2 x x
Vậy nghiệm tổng quát của PT đã cho là
y = C1 y1 + C2 y2 = C1 x + C2 (x 2 − 1).

Ví dụ 2
Tìm nghiệm tổng quát của PT (x 2 − 1)y ′′ − 2y = 0 biết rằng PT có một
nghiệm dạng đa thức.


Ví dụ 2
Tìm nghiệm tổng quát của PT (x 2 − 1)y ′′ − 2y = 0 biết rằng PT có một
nghiệm dạng đa thức.
Giả sử y1 = x n + a1 x n−1 + a2 x n−2 + . . . + an−1 x + an là một nghiệm riêng

của PT đã cho. Ta có
y1′ = nx n−1 + . . . + 2an−2 x + an−1
y1′′ = n(n − 1)x n−2 + . . . + 2an−2
Thay y1 , y1′′ vào PT đã cho ta được
[n(n − 1) − 2] x n + . . . = 0.
⇒ n(n − 1) − 2 = 0 ⇒ n = 2. Do đó y1 có dạng
y1 = x 2 + a1 x + a2 .
⇒ y1′ = 2x + a1 , y1′′ = 2. Thay vào phương trình đã cho
−2a1 x − 2a2 − 2 = 0

( (
−2a1 = 0 a1 = 0
⇒ ⇒ ⇒ y1 = x 2 − 1.
−2a2 − 2 = 0 a2 = −1
6
PT viết lại dưới dạng: y ′′ − 2 y = 0. ADCT Liouville với a1 (x) = 0:
x −1
Z Z
2 dx 2 dx
y2 = (x − 1) 2 2
dx = (x − 1)
(x − 1) (x − 1)2 (x + 1)2
Z
1 1 1 1
= (x 2 − 1) − + + + dx
4(x − 1) 4(x − 1)2 4(x + 1) 4(x + 1)2

2 ln |x − 1| 1 ln |x + 1| 1
= (x − 1) − − + −
4 4(x − 1) 4 4(x + 1)
2

1 x +1 x x −1 x +1 x
= (x 2 − 1) ln − 2
= ln − .
4 x −1 2(x − 1) 4 x −1 2
x2 − 1

2 x +1 x
y = C1 y1 + C2 y2 = C1 (x − 1) + C2 ln − .
4 x −1 2
2.2. PTVP tuyến tính không thuần nhất

y ′′ + a1 (x)y ′ + a2 (x)y = f (x) (7)


y ′′ + a1 (x)y ′ + a2 (x)y = f (x) (7)
PT thuần nhất tương ứng của PT (7) là
y ′′ + a1 (x)y ′ + a2 (x)y = 0 (8)


y ′′ + a1 (x)y ′ + a2 (x)y = f (x) (7)
y ′′ + a1 (x)y ′ + a2 (x)y = 0 (8)
Định lý 7
Nghiệm tổng quát của phương trình không thuần nhất (7) bằng nghiệm
tổng quát của phương trình thuần nhất tương ứng (8) cộng với một
nghiệm riêng của phương trình không thuần nhất (7).

Chú ý: Nếu y1∗ , y2∗ là hai nghiệm riêng của PT không thuần nhất (7) thì
y = y1∗ − y2∗ là một nghiệm của PT thuần nhất tương ứng (8).

Chú ý: Nếu y1∗ , y2∗ là hai nghiệm riêng của PT không thuần nhất (7) thì
y = y1∗ − y2∗ là một nghiệm của PT thuần nhất tương ứng (8).
Định lý 8 (Nguyên lý chồng chất nghiệm)

Nếu y1∗ (x) là nghiệm riêng của phương trình
y ′′ + a1 (x)y ′ + a2 (x)y = f1 (x)
và y2∗ (x) là nghiệm riêng của phương trình
y ′′ + a1 (x)y ′ + a2 (x)y = f2 (x)
thì y ∗ (x) = y1∗ (x) + y2∗ (x) là nghiệm riêng của phương trình
y ′′ + a1 (x)y ′ + a2 (x)y = f1 (x) + f2 (x).

Ví dụ 3
Tìm nghiệm tổng quát của PT (2x − x 2 )y ′′ + 2(x − 1)y ′ − 2y = −2
biết PT có hai nghiệm riêng y1∗ = 1, y2∗ = x.

Ví dụ 3
PT thuần nhất (2x − x 2 )y ′′ + 2(x − 1)y ′ − 2y = 0 có một nghiệm riêng là

y1 = y2∗ − y1∗ = x − 1.

Ví dụ 3
PT thuần nhất (2x − x 2 )y ′′ + 2(x − 1)y ′ − 2y = 0 có một nghiệm riêng là

y1 = y2∗ − y1∗ = x − 1. Viết lại PT thuần nhất dưới dạng
2(x − 1) 2
y ′′ − + 2 y = 0.
x 2 − 2x x − 2x
Áp dụng công thức Liouville ta có
2(x − 1)
Z
Z − − x 2 − 2x dx Z ln |x 2 −2x|
e e
y2 = (x − 1) 2
dx = (x − 1) dx
(x − 1) (x − 1)2
Z 2 Z
x − 2x 1
= (x − 1) dx = (x − 1) 1− dx = x 2 − x + 1.
(x − 1)2 (x − 1)2
Nghiệm tổng quát của PT thuần nhất là
y = C1 y1 + C2 y2 = C1 (x − 1) + C2 (x 2 − x + 1).
Nghiệm tổng quát của PT đã cho là
y = y + y1∗ = C1 (x − 1) + C2 (x 2 − x + 1) + 1.


Phương pháp biến thiên hằng số Lagrange
- Giả sử y1 = y1 (x), y2 = y2 (x) là hai nghiệm riêng độc lập tuyến tính của
PT thuần nhất (8). Khi đó, nghiệm tổng quát của PT thuần nhất (8) là
y = C1 y1 + C2 y2 , C1 , C2 là các hằng số tùy ý.


Phương pháp biến thiên hằng số Lagrange
- Giả sử y1 = y1 (x), y2 = y2 (x) là hai nghiệm riêng độc lập tuyến tính của
PT thuần nhất (8). Khi đó, nghiệm tổng quát của PT thuần nhất (8) là
y = C1 y1 + C2 y2 , C1 , C2 là các hằng số tùy ý.
- Tìm nghiệm tổng quát của PT không thuần nhất (7) dưới dạng
y = C1 (x)y1 + C2 (x)y2 ,
trong đó (C1 (x), C2 (x) là các hàm của x được ( xác định từ hệ
′ ′
C1 (x)y1 + C2 (x)y2 = 0 C1′ (x) = φ1 (x)
⇒
C ′ (x)y1′ + C2′ (x)y2′ = f (x) C2′ (x) = φ2 (x)
( 1 R
C1 (x) = φ1 (x)dx + K1
⇒ R (K1 , K2 là các hằng số tùy ý)
C2 (x) = φ2 (x)dx + K2
Do đó, nghiệm tổngZ quát của PT không thuần
Z nhất (7) là
y= φ1 (x)dx + K1 y1 + φ2 (x)dx + K2 y2 .
Chú ý: Nếu cho K1 = K2 = 0 thì ta được một nghiệm riêng của PT (7).
Ví dụ 4
Giải PTVP
x 2 y ′′ − 2xy ′ + 2y = 2x 3
biết PT thuần nhất tương ứng có một nghiệm riêng y1 = x.

Ví dụ 4
Giải PTVP
x 2 y ′′ − 2xy ′ + 2y = 2x 3
biết PT thuần nhất tương ứng có một nghiệm riêng y1 = x.
2 2
PT viết lại dưới dạng: y ′′ − y ′ + 2 y = 2x. (∗)
x x
2 2
ADCT Liouville tìm nghiệm riêng y2 của PTTN y ′′ − y ′ + 2 y = 0 ta có
x x
Z
2
Z − − x dx Z 2 ln |x| Z
e e
y2 = x dx = x dx = x dx = x 2 .
x2 x2
Nghiệm tổng quát của PT thuần nhất là y = C1 y1 + C2 y2 = C1 x + C2 x 2 .

Tìm nghiệm tổng quát của PT không thuần nhất (∗) dưới dạng
y = C1 (x)x + C2 (x)x 2 ,
(
C1′ (x)x + C2′ (x)x 2 = 0
với C1 (x), C2 (x) thỏa mãn hệ PT
C1′ (x) + C2′ (x).2x = 2x
( (
C1′ (x) = −2x C1 (x) = −x 2 + K1
⇒ ⇒
C2′ (x) = 2 C2 (x) = 2x + K2
y = (−x 2 + K1 )x + (2x + K2 )x 2 = K1 x + K2 x 2 + x 3 .


ay ′′ + by ′ + cy = 0 (a ̸= 0) (9)
Cách giải: Giải phương trình đặc trưng
ak 2 + bk + c = 0
1 PT đặc trưng có hai nghiệm thực phân biệt k1 ̸= k2 .
⇒ Nghiệm tổng quát của PT (9) là
y = C1 e k1 x + C2 e k2 x .
2 PT đặc trưng có nghiệm kép k1 = k2 = k.
y = C1 e kx + C2 xe kx = (C1 + C2 x)e kx .
3 PT đặc trưng có nghiệm phức k1,2 = α ± βi.
y = e αx [C1 cos(βx) + C2 sin(βx)] .
(C1 , C2 là các hằng số tùy ý)

Ví dụ 5. Giải các phương trình vi phân
1. y ′′ − 4y = 0 2. 4y ′′ + 4y ′ + y = 0
3. y ′′ + 2y ′ + 5y = 0, y (0) = y ′ (0) = 1.


1. y ′′ − 4y = 0 2. 4y ′′ + 4y ′ + y = 0
3. y ′′ + 2y ′ + 5y = 0, y (0) = y ′ (0) = 1.
1. Phương trình đặc trưng: k 2 − 4 = 0 ⇔ k1,2 = ±2.

⇒ Nghiệm tổng quát của PT là y = C1 e 2x + C2 e −2x .


1. y ′′ − 4y = 0 2. 4y ′′ + 4y ′ + y = 0
3. y ′′ + 2y ′ + 5y = 0, y (0) = y ′ (0) = 1.

1
2. Phương trình đặc trưng: 4k 2 + 4k + 1 = 0 ⇔ k = − (bội 2)
2
⇒ Nghiệm tổng quát của PT là
1 1 1
y = C1 e − 2 x + C2 xe − 2 x = (C1 + C2 x) e − 2 x .


1. y ′′ − 4y = 0 2. 4y ′′ + 4y ′ + y = 0
3. y ′′ + 2y ′ + 5y = 0, y (0) = y ′ (0) = 1.

1
2. Phương trình đặc trưng: 4k 2 + 4k + 1 = 0 ⇔ k = − (bội 2)
2
⇒ Nghiệm tổng quát của PT là
1 1 1
y = C1 e − 2 x + C2 xe − 2 x = (C1 + C2 x) e − 2 x .
3. Phương trình đặc trưng: k 2 + 2k + 5 = 0 ⇔ k1,2 = −1 ± 2i.
⇒ Nghiệm tổng quát của PT là y = e −x (C1 cos 2x + C2 sin 2x) .
⇒ ′ −x
( y = e (−C1 cos 2x − C2 sin(2x − 2C1 sin 2x + 2C2 cos 2x)
y (0) = C1 = 1 C1 = 1
′
⇒ ⇒ y = e −x (cos 2x + sin 2x)
y (0) = −C1 + 2C2 = 1 C2 = 1

ay ′′ + by ′ + cy = f (x) (a ̸= 0) (10)


ay ′′ + by ′ + cy = f (x) (a ̸= 0) (10)
ay ′′ + by ′ + cy = 0 (11)

Phương pháp giải PT (10)

Bước 1. Tìm nghiệm tổng quát y của PT thuần nhất (11).
Bước 2. Tìm một nghiệm riêng y ∗ của PT không thuần nhất (10).
Bước 3. Nghiệm tổng quát của PT không thuần nhất (10) là
y = y + y∗
Để tìm một nghiệm riêng y ∗ của PT không thuần nhất (10), có thể dùng
phương pháp biến thiên hằng số Lagrange. Tuy nhiên, nếu vế phải f (x) có
dạng đặc biệt sau đây thì có thể tìm y ∗ bằng phương pháp hệ số bất định.

Trường hợp 1. Vế phải f (x) = e αx Pn (x) (Pn (x) là đa thức bậc n của x).
1 Nếu α không là nghiệm của PT đặc trưng (ak 2 + bk + c = 0) thì tìm
y ∗ dưới dạng
y ∗ = e αx Qn (x).
2 Nếu α là nghiệm đơn của PT đặc trưng thì tìm y∗ dưới dạng
y ∗ = xe αx Qn (x).
3 Nếu α là nghiệm kép của PT đặc trưng thì tìm y∗ dưới dạng
y ∗ = x 2 e αx Qn (x).
(Qn (x) là đa thức bậc n của x)

Trường hợp 2. Vế phải f (x) = e αx [Pn (x) cos(βx) + Qm (x) sin(βx)]

(Pn (x), Qm (x) là các đa thức bậc n, m của x).
1 Nếu α ± βi không là nghiệm của PT đặc trưng thì tìm y ∗ dưới dạng
y ∗ = e αx [Gs (x) cos(βx) + Hs (x) sin(βx)]
2 Nếu α ± βi là nghiệm của PT đặc trưng thì tìm y ∗ dưới dạng
y ∗ = xe αx [Gs (x) cos(βx) + Hs (x) sin(βx)]
(Gs (x), Hs (x) là các đa thức bậc s = max{m, n})

Trường hợp 3. Vế phải f (x) = f1 (x) + f2 (x), trong đó f1 (x), f2 (x) có dạng
Trường hợp 1 hoặc Trường hợp 2.
Ta tìm y ∗ dưới dạng
y ∗ = y1∗ + y2∗ ,
trong đó: y1∗ là nghiệm riêng của PT ay ′′ + by ′ + cy = f1 (x)
y2∗ là nghiệm riêng của PT ay ′′ + by ′ + cy = f2 (x)

Ví dụ 6. Giải phương trình vi phân

y ′′ − 2y ′ + y = 2e 2x


y ′′ − 2y ′ + y = 2e 2x
Phương trình thuần nhất tương ứng: y ′′ − 2y ′ + y = 0.

Phương trình đặc trưng: k 2 − 2k + 1 = 0 ⇔ k = 1 (bội 2)
⇒ Nghiệm tổng quát của PT thuần nhất là y = (C1 + C2 x)e x .


y ′′ − 2y ′ + y = 2e 2x

Vế phải f (x) = 2e 2x (dạng e 2x P0 (x)). Vì α = 2 không là nghiệm của
phương trình đặc trưng nên ta tìm một nghiệm riêng của PT không thuần
nhất dưới dạng
y ∗ = A.e 2x


y ′′ − 2y ′ + y = 2e 2x

y ∗ = A.e 2x
∗′ 2x ∗′′ 2x
⇒ y = 2Ae , y = 4Ae .
′ ′′
Thay y ∗ , y ∗ , y ∗ vào PT đã cho ta được
4Ae 2x − 4Ae 2x + Ae 2x = 2e 2x ⇒ A = 2 ⇒ y∗ = 2e 2x .


y ′′ − 2y ′ + y = 2e 2x

y ∗ = A.e 2x
∗′ 2x ∗′′ 2x
⇒ y = 2Ae , y = 4Ae .
′ ′′
4Ae 2x − 4Ae 2x + Ae 2x = 2e 2x ⇒ A = 2 ⇒ y∗ = 2e 2x .
y = y + y ∗ = (C1 + C2 x)e x + 2e 2x .
Ví dụ 7. Tìm nghiệm của bài toán Cauchy

y ′′ − 4y ′ = 4x 2 + 3x + 2, y (0) = 0, y ′ (0) = 2


y ′′ − 4y ′ = 4x 2 + 3x + 2, y (0) = 0, y ′ (0) = 2
Phương trình thuần nhất tương ứng: y ′′ − ′

4y = 0.
k1 = 0
Phương trình đặc trưng: k 2 − 4k = 0 ⇔
k2 = 4
⇒ Nghiệm tổng quát của PT thuần nhất là
y = C1 e 0x + C2 e 4x = C1 + C2 e 4x .


y ′′ − 4y ′ = 4x 2 + 3x + 2, y (0) = 0, y ′ (0) = 2

4y = 0.
k1 = 0
k2 = 4
y = C1 e 0x + C2 e 4x = C1 + C2 e 4x .
Vế phải f (x) = 4x + 3x + 2 = e 0.x (4x 2 + 3x + 2) (dạng e 0.x P2 (x)). Vì
2
α = 0 là nghiệm đơn của phương trình đặc trưng nên ta tìm một nghiệm
riêng của PT không thuần nhất dưới dạng
y ∗ = xe 0x (Ax 2 + Bx + C ) = Ax 3 + Bx 2 + Cx


y ′′ − 4y ′ = 4x 2 + 3x + 2, y (0) = 0, y ′ (0) = 2

4y = 0.
k1 = 0
k2 = 4
y = C1 e 0x + C2 e 4x = C1 + C2 e 4x .
Vế phải f (x) = 4x + 3x + 2 = e 0.x (4x 2 + 3x + 2) (dạng e 0.x P2 (x)). Vì
2
α = 0 là nghiệm đơn của phương trình đặc trưng nên ta tìm một nghiệm
riêng của PT không thuần nhất dưới dạng
y ∗ = xe 0x (Ax 2 + Bx + C ) = Ax 3 + Bx 2 + Cx
′ ′′
⇒ y = 3Ax + 2Bx + C , y ∗ = 6Ax + 2B
∗ 2
′ ′′
Thay y ∗ , y ∗ vào PT đã cho ta được

6Ax + 2B − 12Ax 2 − 8Bx − 4C = 4x 2 + 3x + 2
 ⇔ −12Ax 2  + (6A − 8B)x + 2B − 4C = 4x 2 + 3x + 2
−12A = 4
 A = −1/3
 1 5 13
⇒ 6A − 8B = 3 ⇒ B = −5/8 ⇒ y∗ = − x3 − x2 − x
  3 8 16
2B − 4C = 2 C = −13/16
 
Nghiệm tổng quát của PT đã cho là

1 5 13
y = y + y ∗ = C1 + C2 e 4x − x 3 − x 2 − x.
3 8 16
′ 4x 2 5 13
⇒ y = 4C2 e − x − x −
4 16 
C1 = − 45

y (0) = C1 + C2 = 0 
Ta có 13 ⇔ 64
y ′ (0) = 4C2 − =2 45
C2 =

16 64
45 45 4x 1 3 5 2 13
⇒ Nghiệm riêng cần tìm là y = − + e − x − x − x.
64 64 3 8 16

1
4y ′′ − 4y ′ + y = xe 2 x


1
4y ′′ − 4y ′ + y = xe 2 x
Phương trình thuần nhất tương ứng: 4y ′′ − 4y ′ + y = 0.

1
Phương trình đặc trưng: 4k 2 − 4k + 1 = 0 ⇔ k = (bội 2).
2 1
⇒ Nghiệm tổng quát của PT thuần nhất là y = (C1 + C2 x) e 2 x .


1
4y ′′ − 4y ′ + y = xe 2 x

1
2 1
1 1 1
Vế phải f (x) = xe 2 x (dạng e 2 x P1 (x)). Vì α = là nghiệm kép của
2
1 1
nhất dưới dạng y ∗ = x 2 e 2 x (Ax + B) = e 2 x (Ax 3 + Bx 2 )


1
4y ′′ − 4y ′ + y = xe 2 x

1
2 1
1 1 1
Vế phải f (x) = xe 2 x (dạng e 2 x P1 (x)). Vì α = là nghiệm kép của
2
1 1
nhất dưới dạng y ∗ = x 2 e 2 x (Ax + B) = e 2 x (Ax 3 + Bx 2 )
′ 1 1 1
⇒ y ∗ = e 2 x ( Ax 3 + Bx 2 + 3Ax 2 + 2Bx)
2 2
∗′′ 1
x 1 1 3 3
⇒ y = e ( Ax + Bx 2 + Ax 2 + Bx + Ax 2 + Bx + 6Ax + 2B)
2 3
4 4 2 2
1
x 1 3 2 1 2
= e ( Ax + 3Ax + Bx + 6Ax + 2Bx + 2B)
2
4 4

′ ′′
Ax 3 + 12Ax 2 + Bx 2 + 24Ax + 8Bx + 8B − 2Ax 3 − 2Bx 2 − 12Ax 2 − 8Bx +
Ax 3 + Bx 2 = x

A = 1
(
24A = 1
⇔ 24Ax + 8B = x ⇒ ⇒ 24
8B = 0 B = 0
1 3 1x
⇒ y∗ = x e2
24


′ ′′
Ax 3 + 12Ax 2 + Bx 2 + 24Ax + 8Bx + 8B − 2Ax 3 − 2Bx 2 − 12Ax 2 − 8Bx +
Ax 3 + Bx 2 = x

A = 1
(
24A = 1
⇔ 24Ax + 8B = x ⇒ ⇒ 24
8B = 0 B = 0
1 3 1x
⇒ y∗ = x e2
24
1 1 3 1x
y = y + y ∗ = (C1 + C2 x) e 2 x + x e2
24


y ′′ + 2y ′ + 2y = e x sin x


y ′′ + 2y ′ + 2y = e x sin x
Phương trình thuần nhất tương ứng: y ′′ + 2y ′ + 2y = 0.

Phương trình đặc trưng: k 2 + 2k + 2 = 0 ⇔ k1,2 = −1 ± i.
⇒ Nghiệm tổng quát của PT thuần nhất là y = e −x (C1 cos x + C2 sin x) .


y ′′ + 2y ′ + 2y = e x sin x

Vế phải f (x) = e x sin x = e 1.x (0. cos x + 1. sin x). Vì α ± βi = 1 ± i không
là nghiệm của phương trình đặc trưng nên ta tìm một nghiệm riêng của
PT không thuần nhất dưới dạng
y ∗ = e x (A cos x + B sin x)


y ′′ + 2y ′ + 2y = e x sin x

Vế phải f (x) = e x sin x = e 1.x (0. cos x + 1. sin x). Vì α ± βi = 1 ± i không
là nghiệm của phương trình đặc trưng nên ta tìm một nghiệm riêng của
PT không thuần nhất dưới dạng
y ∗ = e x (A cos x + B sin x)
′
⇒ y ∗ = e x (A cos x + B sin x − A sin x + B cos x)
′′
⇒ y∗ =
e x (A cos x + B sin x − A sin x + B cos x − A sin x + B cos x − A cos x − B sin x)
= e x (2B cos x − 2A sin x)

′ ′′
2B cos x − 2A sin x + 2A cos x + 2B sin x − 2A sin x + 2B cos x + 2A cos x +
2B sin x = sin x
⇔ (4A + 4B) cos x + (−4A + 4B) sin x = sin x


A = − 1
( 
4A + 4B = 0 8
⇒ ⇒ 1
−4A + 4B = 1 B =

8

x 1 1
⇒ y∗ = e − cos x + sin x
8 8


′ ′′
2B cos x − 2A sin x + 2A cos x + 2B sin x − 2A sin x + 2B cos x + 2A cos x +
2B sin x = sin x
⇔ (4A + 4B) cos x + (−4A + 4B) sin x = sin x


A = − 1
( 
4A + 4B = 0 8
⇒ ⇒ 1
−4A + 4B = 1 B =

8

x 1 1
⇒ y∗ = e − cos x + sin x
8 8

∗ −x 1 x1
y =y +y =e (C1 cos x + C2 sin x) + e − cos x + sin x .
8 8

y ′′ + 4y = 2 cos 2x + sin 2x


y ′′ + 4y = 2 cos 2x + sin 2x
Phương trình thuần nhất tương ứng: y ′′ + 4y = 0.

Phương trình đặc trưng: k 2 + 4 = 0 ⇔ k1,2 = ±2i.
y = e 0.x (C1 cos 2x + C2 sin 2x) = C1 cos 2x + C2 sin 2x.


y ′′ + 4y = 2 cos 2x + sin 2x

Vế phải f (x) = 2 cos 2x + sin 2x = e 0.x (2. cos 2x + 1. sin 2x). Vì

α ± βi = 0 ± 2i là nghiệm của phương trình đặc trưng nên ta tìm một
nghiệm riêng của PT không thuần nhất dưới dạng
y ∗ = xe 0.x (A cos 2x + B sin 2x) = x(A cos 2x + B sin 2x)


y ′′ + 4y = 2 cos 2x + sin 2x

Vế phải f (x) = 2 cos 2x + sin 2x = e 0.x (2. cos 2x + 1. sin 2x). Vì

α ± βi = 0 ± 2i là nghiệm của phương trình đặc trưng nên ta tìm một
nghiệm riêng của PT không thuần nhất dưới dạng
y ∗ = xe 0.x (A cos 2x + B sin 2x) = x(A cos 2x + B sin 2x)
′
⇒ y ∗ = A cos 2x + B sin 2x + x(−2A sin 2x + 2B cos 2x)
′′
⇒ y ∗ = −4A sin 2x + 4B cos 2x + x(−4A cos 2x − 4B sin 2x)

′′
−4A sin 2x + 4B cos 2x + x(−4A cos 2x − 4B sin 2x) + 4x(A cos 2x +
B sin 2x) = 2 cos 2x + sin 2x
⇔ −4A sin 2x + 4B cos 2x = 2 cos 2x + sin 2x


A = − 1
( 
−4A = 1 4
⇒ ⇒ 1
4B = 2 B =

2

∗ 1 1
⇒ y = x − cos 2x + sin 2x
4 2


′′
−4A sin 2x + 4B cos 2x + x(−4A cos 2x − 4B sin 2x) + 4x(A cos 2x +
B sin 2x) = 2 cos 2x + sin 2x
⇔ −4A sin 2x + 4B cos 2x = 2 cos 2x + sin 2x


A = − 1
( 
−4A = 1 4
⇒ ⇒ 1
4B = 2 B =

2

∗ 1 1
⇒ y = x − cos 2x + sin 2x
4 2

∗ 1 1
y = y + y = C1 cos 2x + C2 sin 2x + x − cos 2x + sin 2x .
4 2

y ′′ + 9y = cos 3x + e x


y ′′ + 9y = cos 3x + e x

⇒ Nghiệm tổng quát của PT thuần nhất là y = C1 cos 3x + C2 sin 3x.


y ′′ + 9y = cos 3x + e x

Vế phải f (x) = cos 3x + e x = f1 (x) + f2 (x)
Tìm nghiệm riêng y1∗ của PT y ′′ + 9y = cos 3x.
f1 (x) = cos 3x = e 0.x (1. cos 3x + 0. sin 3x). Vì α ± βi = 0 ± 3i là
nghiệm của PT đặc trưng nên y1∗ = x(A cos 3x + B sin 3x).


y ′′ + 9y = cos 3x + e x

Vế phải f (x) = cos 3x + e x = f1 (x) + f2 (x)
Tìm nghiệm riêng y1∗ của PT y ′′ + 9y = cos 3x.
f1 (x) = cos 3x = e 0.x (1. cos 3x + 0. sin 3x). Vì α ± βi = 0 ± 3i là
nghiệm của PT đặc trưng nên y1∗ = x(A cos 3x + B sin 3x).
Tìm nghiệm riêng y2∗ của PT y ′′ + 9y = e x .
f2 (x) = e x = 1.e 1.x . Vì α = 1 không là nghiệm của PT đặc trưng nên
y2∗ = Ce x .
Nghiệm riêng của PT đã cho được tìm dưới dạng
y ∗ = y1∗ + y2∗ = x(A cos 3x + B sin 3x) + Ce x .

′
⇒ y ∗ = A cos 3x + B sin 3x + x(−3A sin 3x + 3B cos 3x) + Ce x
′′
⇒ y ∗ = −6A sin 3x + 6B cos 3x + x(−9A cos 3x − 9B sin 3x) + Ce x
′′
−6A sin 3x + 6B cos 3x + x(−9A cos 3x − 9B sin 3x) + Ce x +
9x(A cos 3x + B sin 3x) + 9Ce x = cos 3x + e x
⇔ −6A sin 3x + 6B cos 3x + 10Ce x = cos 3x + e x

 A=0
−6A = 0


1
 

⇒ 6B = 1 ⇒ B=6
C = 1
 
10C = 1
 

10
∗ 1 1 x
⇒ y = sin 3x + e .
6 10


′
⇒ y ∗ = A cos 3x + B sin 3x + x(−3A sin 3x + 3B cos 3x) + Ce x
′′
⇒ y ∗ = −6A sin 3x + 6B cos 3x + x(−9A cos 3x − 9B sin 3x) + Ce x
′′
−6A sin 3x + 6B cos 3x + x(−9A cos 3x − 9B sin 3x) + Ce x +
9x(A cos 3x + B sin 3x) + 9Ce x = cos 3x + e x
⇔ −6A sin 3x + 6B cos 3x + 10Ce x = cos 3x + e x

 A=0
−6A = 0


1
 

⇒ 6B = 1 ⇒ B=6
C = 1
 
10C = 1
 

10
∗ 1 1 x
⇒ y = sin 3x + e .
6 10
1 1
y = y + y ∗ = C1 cos 3x + C2 sin 3x + sin 3x + e x .
6 10

y ′′ − 3y ′ + 2y = 4x + 2e 2x


y ′′ − 3y ′ + 2y = 4x + 2e 2x
Phương trình thuần nhất tương ứng: y ′′ − 3y′ + 2y = 0.

k1 = 1
Phương trình đặc trưng: k 2 − 3k + 2 = 0 ⇔
k2 = 2
⇒ Nghiệm tổng quát của PT thuần nhất là y = C1 e x + C2 e 2x .


y ′′ − 3y ′ + 2y = 4x + 2e 2x

k1 = 1
k2 = 2
Vế phải f (x) = 4x + 2e 2x = f1 (x) + f2 (x)
Tìm nghiệm riêng y1∗ của PT y ′′ − 3y ′ + 2y = 4x.
f1 (x) = 4x = e 0.x .4x (dạng e 0.x P1 (x)). Vì α = 0 không là nghiệm
của PT đặc trưng nên y1∗ = e 0.x (Ax + B) = Ax + B.


y ′′ − 3y ′ + 2y = 4x + 2e 2x

k1 = 1
k2 = 2
Vế phải f (x) = 4x + 2e 2x = f1 (x) + f2 (x)
Tìm nghiệm riêng y1∗ của PT y ′′ − 3y ′ + 2y = 4x.
f1 (x) = 4x = e 0.x .4x (dạng e 0.x P1 (x)). Vì α = 0 không là nghiệm
của PT đặc trưng nên y1∗ = e 0.x (Ax + B) = Ax + B.
Tìm nghiệm riêng y2∗ của PT y ′′ − 3y ′ + 2y = 2e 2x .
f2 (x) = 2e 2x (dạng e 2x P0 (x)). Vì α = 2 là nghiệm đơn của PT đặc
trưng nên y2∗ = xe 2x C .

y ∗ = y1∗ + y2∗ = Ax + B + Cxe 2x .

′
⇒ y ∗ = A + Ce 2x + 2Cxe 2x
′′
⇒ y ∗ = 2Ce 2x + 2Ce 2x + 4Cxe 2x = 4Ce 2x + 4Cxe 2x
′ ′′
4Ce 2x + 4Cxe 2x − 3A − 3Ce 2x − 6Cxe 2x + 2Ax + 2B + 2Cxe 2x = 4x + 2e 2x
⇔ 2Ax 2x = 4x + 2e 2x
 − 3A + 2B + Ce 
2A = 4
 A = 2

⇒ −3A + 2B = 0 ⇒ B = 3
 
C =2 C =2
 
2x
⇒ y∗ = 2x + 3 + 2xe .


y ∗ = y1∗ + y2∗ = Ax + B + Cxe 2x .

′
⇒ y ∗ = A + Ce 2x + 2Cxe 2x
′′
⇒ y ∗ = 2Ce 2x + 2Ce 2x + 4Cxe 2x = 4Ce 2x + 4Cxe 2x
′ ′′
4Ce 2x + 4Cxe 2x − 3A − 3Ce 2x − 6Cxe 2x + 2Ax + 2B + 2Cxe 2x = 4x + 2e 2x
⇔ 2Ax 2x = 4x + 2e 2x
 − 3A + 2B + Ce 
2A = 4
 A = 2

⇒ −3A + 2B = 0 ⇒ B = 3
 
C =2 C =2
 
⇒ y∗ = 2x + 3 + 2xe . 2x

y = y + y ∗ = C1 e x + C2 e 2x + 2x + 3 + 2xe 2x .

ex
y ′′ − y =
ex + 1


ex
y ′′ − y =
ex + 1
Phương trình thuần nhất tương ứng: y ′′ − y = 0.

Phương trình đặc trưng: k 2 − 1 = 0 ⇔ k1,2 = ±1.
⇒ Nghiệm tổng quát của PT thuần nhất là y = C1 e x + C2 e −x .


ex
y ′′ − y =
ex + 1
Phương trình thuần nhất tương ứng: y ′′ − y = 0.

Phương trình đặc trưng: k 2 − 1 = 0 ⇔ k1,2 = ±1.
⇒ Nghiệm tổng quát của PT thuần nhất là y = C1 e x + C2 e −x .
Tìm nghiệm riêng y ∗ của PT đã cho bằng phương pháp biến thiên hằng số
Lagrange:
y ∗ = C1 (x)e x + C2 (x)e −x .
1
C1′ (x) =

C1′ (x)e x + C2′ (x)e −x = 0


2(e x + 1)
Xét hệ ex ⇒ e 2x
C1′ (x)e x − C2′ (x)e −x = ′ (x) = −
C

x
e +1

2
2(e x + 1)



Z
1 dx
C1 (x) =
2 ex + 1
Đặt t = e x Z⇒ dt = e x dx
1 dt 1 t 1
⇒ C1 (x) = = ln = (x − ln(e x + 1)) .
2 t(t + 1) 2 t +1 2
e 2x
Z Z
1 1 x 1
C2 (x) = − dx = − e −1+ x dx
2 ex + 1 2 e +1
ex

1 x 1
=− e − x + ln x = − (e x − ln(e x + 1))
2 e +1 2
ex e −x x
⇒ y∗ = (x − ln(e x + 1)) − (e − ln(e x + 1)) .
2 2
ex e −x x
y = y + y ∗ = C1 e x + C2 e −x + (x − ln(e x + 1)) − (e − ln(e x + 1)) .
2 2

Ví dụ 14
1
Giải phương trình vi phân: y ′′ + y = .
sin x


Ví dụ 14
1
sin x
Phương trình thuần nhất tương ứng: y ′′ + y = 0.
Phương trình đặc trưng: k 2 + 1 = 0 ⇔ k1,2 = ±i.
⇒ Nghiệm tổng quát của PT thuần nhất là y = C1 cos x + C2 sin x.


Ví dụ 14
1
sin x
Phương trình thuần nhất tương ứng: y ′′ + y = 0.
Phương trình đặc trưng: k 2 + 1 = 0 ⇔ k1,2 = ±i.
⇒ Nghiệm tổng quát của PT thuần nhất là y = C1 cos x + C2 sin x.
Áp dụng phương pháp biến thiên hằng số Lagrange, tìm nghiệm riêng của
PT đã cho dưới dạng
 y = C1 (x) cos x + C2 (x) sin x.
C1′ (x) cos x + C2′ (x) sin x = 0
( ′
C1 (x) = −1
Xét hệ 1 ⇒ cos x
′ ′
−C1 (x) sin x + C2 (x) cos x = C2′ (x) =
 sin x sin x
C1 (x) = −x
⇒
Z Z
cos x d(sin x)
C2 (x) = dx = = ln | sin x|
sin x sin x
⇒ y ∗ = −x cos x + sin x. ln | sin x|.

y = y + y ∗ = C1 cos x + C2 sin x − x cos x + sin x. ln | sin x|.


Chú ý: Thực hiện phép đổi biến thích hợp, một số PTVP tuyến tính cấp 2
được đưa về PTVP tuyến tính với hệ số hằng. Chẳng hạn, phương trình
Euler:
x 2 y ′′ + axy ′ + by = 0, a, b ∈ R.
Đặt |x| = e t ⇔ t = ln |x|. Ta có
dy dy dt dy 1 dy
y′ = = . = . ⇒ xy ′ =
dx dt dx dt x
2 dt
d 2y

d dy 1 1 d y dy dy
y ′′ = . = 2 − ⇒ x 2 ′′
y = −
dx dt x x dt 2 dt dt 2 dt
Thay vào PT Euler thu được PTVP tuyến tính có hệ số hằng
d 2y dy
+ (a − 1) + by = 0.
dt 2 dt


Ví dụ 15
Bằng phép biến đổi x = e t , giải phương trình vi phân:
x 2 y ′′ + xy ′ − 4y = x 2 ln x.


Ví dụ 15
x 2 y ′′ + xy ′ − 4y = x 2 ln x.
Đặt x = e t ⇔ t = ln x. Ta có:
dy dy dt dy 1 dy
y′ = = . = . ⇒ xy ′ =
dx dt dx dt x dt
2y d 2y

d dy 1 1 d dy dy
y ′′ = . = 2 2
− ⇒ x 2 ′′
y = 2
−
dx dt x x dt dt dt dt
Thay vào PT ta được: yt′′ − 4y = te 2t . (∗)


Ví dụ 15
x 2 y ′′ + xy ′ − 4y = x 2 ln x.
Đặt x = e t ⇔ t = ln x. Ta có:
dy dy dt dy 1 dy
y′ = = . = . ⇒ xy ′ =
dx dt dx dt x dt
2y d 2y

d dy 1 1 d dy dy
y ′′ = . = 2 2
− ⇒ x 2 ′′
y = 2
−
dx dt x x dt dt dt dt
Thay vào PT ta được: yt′′ − 4y = te 2t . (∗)PT thuần nhất tương ứng:

yt′′ − 4y = 0
PT đặc trưng: k 2 − 4 = 0 ⇔ k1,2 = ±2
⇒ Nghiệm tổng quát của PT thuần nhất: y = C1 e 2t + C2 e −2t .

Vế phải f (t) = te 2t (dạng e 2t .P1 (t)), vì α = 2 là nghiệm đơn của PTĐT
nên tìm nghiệm riêng
y ∗ = te 2t (At + B) = e 2t (At 2 + Bt).
′
⇒ y ∗ = e 2t (2At 2 + 2Bt + 2At + B)
′′
⇒ y ∗ = e 2t (4At 2 + 4Bt + 8At + 4B + 2A)
Thay vào PT (∗) ta được
4At 2 + 4Bt + 8At + 4B + 2A − 4At 2 − 4Bt = t ⇔ 8At + 2A + 4B = t

A = 1
( 
8A = 1 8 ∗ = e 2t 1 2 1
⇒ 1 ⇒ y t − t .
2A + 4B = 0 B = −
 8 16
16
Nghiệm tổng quát của PT (∗) là
1 2 1
y = y + y ∗ = C1 e 2t + C2 e −2t + e 2t t − t .
8 16 2
2 C2 2 ln x ln x
Nghiệm tổng quát của PT đã cho là y = C1 x + 2 + x − .
x 8 16

Ví dụ 16
u
Bằng cách đặt y = , tìm nghiệm tổng quát của PTVP:
x2
x 2 y ′′ + x(4 − x)y ′ + 2(1 − x)y = e 2x (x + 1).


Ví dụ 16
u
x2
x 2 y ′′ + x(4 − x)y ′ + 2(1 − x)y = e 2x (x + 1).
u
Đặt y = ⇔ u = y .x 2 . Ta có
x2
u ′ = y ′ .x 2 + 2xy
u ′′ = y ′′ .x 2 + 2xy ′ + 2y + 2xy ′ = y ′′ .x 2 + 4xy ′ + 2y
PT trở thành: u ′′ − u ′ = e 2x (x + 1). (∗)


Ví dụ 16
u
x2
x 2 y ′′ + x(4 − x)y ′ + 2(1 − x)y = e 2x (x + 1).
u
Đặt y = ⇔ u = y .x 2 . Ta có
x2
u ′ = y ′ .x 2 + 2xy
u ′′ = y ′′ .x 2 + 2xy ′ + 2y + 2xy ′ = y ′′ .x 2 + 4xy ′ + 2y
PT trở thành: u ′′ − u ′ = e 2x (x + 1). (∗)

PT thuần nhất tương ứng: u ′′− u ′ = 0.
k1 = 0
PT đặc trưng: k 2 − k = 0 ⇔
k2 = 1
⇒ Nghiệm tổng quát của PT thuần nhất: u = C1 + C2 e x .

Vế phải f (x) = e 2x (x + 1) (dạng e 2x P1 (x)), vì α = 2 không là nghiệm của
PT đặc trưng nên
u ∗ = e 2x (Ax + B)
′ ′′
⇒ u ∗ = e 2x (2Ax + 2B + A), u ∗ = e 2x (4Ax + 4B + 4A).
Thay vào PT(∗) ta được
4Ax + 4B + 4A − 2Ax − 2B − A = x + 1 ⇔ 2Ax + 3A + 2B = x + 1

A = 1
( 
2A = 1 2 ∗ 2x x 1
⇒ ⇒ 1 ⇒u =e − .
3A + 2B = 1 B = −
 2 4
4
x 2x x 1
Nghiệm tổng quát của PT (∗) là u = C1 + C2 e + e − .
2 4
ex

C1 2x 1 1
y = 2 + C1 2 + e − 2 .
x x 2x 4x

PTVPcap 2

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

PTVPcap 2

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Đại cương về PTVP cấp 2 PTVP tuyến tính cấp hai PTVP tuyến tính cấp hai với

ính cấp hai với hệ số hằng

§2. PHƯƠNG TRÌNH VI PHÂN CẤP HAI

Trịnh Thị Trang Chương 4. Phương trình vi phân Hà Nội - 2024 1 / 50

1 Đại cương về PTVP cấp 2

2 PTVP tuyến tính cấp hai

3 PTVP tuyến tính cấp hai với hệ số hằng

Trịnh Thị Trang Chương 4. Phương trình vi phân Hà Nội - 2024 2 / 50

1. Đại cương về PTVP cấp 2

Định nghĩa 1.1

Trịnh Thị Trang Chương 4. Phương trình vi phân Hà Nội - 2024 3 / 50

1. Đại cương về PTVP cấp 2

Định lý 1 (Định lý về sự tồn tại và duy nhất nghiệm)

Trịnh Thị Trang Chương 4. Phương trình vi phân Hà Nội - 2024 4 / 50

1. Đại cương về PTVP cấp 2

Định nghĩa 1.2

Trịnh Thị Trang Chương 4. Phương trình vi phân Hà Nội - 2024 5 / 50

1. Đại cương về PTVP cấp 2

Định nghĩa 1.2

Trịnh Thị Trang Chương 4. Phương trình vi phân Hà Nội - 2024 5 / 50

2. PTVP tuyến tính cấp hai

PTVP tuyến tính cấp hai

y ′′ + a1 (x)y ′ + a2 (x)y = f (x). (4)

Trịnh Thị Trang Chương 4. Phương trình vi phân Hà Nội - 2024 6 / 50

2.1. PTVP tuyến tính thuần nhất

PTVP tuyến tính thuần nhất

Trịnh Thị Trang Chương 4. Phương trình vi phân Hà Nội - 2024 7 / 50

2.1. PTVP tuyến tính thuần nhất

PTVP tuyến tính thuần nhất

Trịnh Thị Trang Chương 4. Phương trình vi phân Hà Nội - 2024 7 / 50

2.1. PTVP tuyến tính thuần nhất

Định nghĩa 2.1

α1 y1 (x) + α2 y2 (x) = 0, ∀x ∈ (a, b). (6)

Trịnh Thị Trang Chương 4. Phương trình vi phân Hà Nội - 2024 8 / 50

2.1. PTVP tuyến tính thuần nhất

Định nghĩa 2.2

Trịnh Thị Trang Chương 4. Phương trình vi phân Hà Nội - 2024 9 / 50

2.1. PTVP tuyến tính thuần nhất

Định nghĩa 2.2

Trịnh Thị Trang Chương 4. Phương trình vi phân Hà Nội - 2024 9 / 50

2.1. PTVP tuyến tính thuần nhất

Trịnh Thị Trang Chương 4. Phương trình vi phân Hà Nội - 2024 10 / 50

2.1. PTVP tuyến tính thuần nhất

trong đó C1 , C2 là các hằng số tùy ý.

Trịnh Thị Trang Chương 4. Phương trình vi phân Hà Nội - 2024 10 / 50

2.1. PTVP tuyến tính thuần nhất

Định lý 6 (Công thức Liouville)

Trịnh Thị Trang Chương 4. Phương trình vi phân Hà Nội - 2024 11 / 50

2.1. PTVP tuyến tính thuần nhất

Trịnh Thị Trang Chương 4. Phương trình vi phân Hà Nội - 2024 12 / 50

2.1. PTVP tuyến tính thuần nhất

2.1. PTVP tuyến tính thuần nhất

Trịnh Thị Trang Chương 4. Phương trình vi phân Hà Nội - 2024 13 / 50

2.1. PTVP tuyến tính thuần nhất

Giả sử y1 = x n + a1 x n−1 + a2 x n−2 + . . . + an−1 x + an là một nghiệm riêng

2.1. PTVP tuyến tính thuần nhất

2.2. PTVP tuyến tính không thuần nhất

PTVP tuyến tính không thuần nhất

Trịnh Thị Trang Chương 4. Phương trình vi phân Hà Nội - 2024 15 / 50

2.2. PTVP tuyến tính không thuần nhất

PTVP tuyến tính không thuần nhất

PT thuần nhất tương ứng của PT (7) là

y ′′ + a1 (x)y ′ + a2 (x)y = 0 (8)