Plan Opieki nad Pacjentem z chorobą Alzheimera z

wykorzystaniem skali Barthel

WPROWADZENIE
Choroba Alzheimera obejmuje zmiany zwyrodnieniowe komórek mózgowych, które
polegają na redukcji połączeń miedzy neuronami. Spowodowane jest to odkładaniem się
białek betaamyloidu i alfasynukleiny w tkance mózgowej powodując patologiczne struktury.
Przez zaniki pamięci zmniejsza się zainteresowanie pacjenta jego otoczeniem oraz traci on
poczucie miejsca oraz czasu. Dodatkowo posuwająca się w czasie choroba znacznie
upośledza funkcjonowanie w życiu codziennym, co wręcz uniemożliwia pacjentowi
samodzielne spełnianie potrzeb[1]. W chorobie Alzheimera dochodzi do zaburzeń w trzech
głównych obszarach życia:

× Poznawczych: pojawiają się problemy językowe, utrata pamięci, utrudnione rozwiązywanie

problemów i dezorientacja,
× Zachowawczych: problemy ze snem, agresja słowna i z czasem fizyczna, depresja,
wędrowanie bez celu,
× Sprawnościowa: zdolność do samoobsługi i samopielęgnacji, wykonywanie zakupów itp[2].

W podstawowym podziale czynników ryzyka wystąpienia choroby Alzheimera wyróżnia się

przede wszystkim:

× Czynniki pewne: są nimi wiek, genotyp ApoE4, zespół Downa i inne obciążenia dziedziczne,
× Czynniki prawdopodobne: czynniki naczyniowe, płeć żeńska, dziedziczne obciążenie chorobą
Downa, urazy głowy połączone z innymi czynnikami,
× Czynniki inne odgrywające mniejszą rolę w zachorowaniu: zaburzenia pamięci, które są
związane z wiekiem, alkohol, metale, depresja, wykształcenie, wirus opryszczki[3].

Popularne narzędzia pomagające w ocenie choroby Alzheimera:

MMSE – inaczej Krótka skala oceny stanu psychicznego Folsteinów. To skala regularnie
używana do badania pacjentów z różnorodnymi odmianami otępienia. Zawiera 11 pytań
oceniających obszary funkcji poznawczych: orientację, uwagę, zapamiętywanie, liczenie,
mowę, przypominanie. Maksymalnie można zdobyć 30 punktów. Skala plasuje się od
otępienia głębokiego mierzonego na 9 punktów lub mniej, do otępienia łagodnego od 19 do
24 punktów[4].

GDS – to Geriatryczna Skala Oceny Depresji. Obecnie jest najczęściej używanym

kwestionariuszem oceniającym nasilenie depresji u osób starszych. Kwestionariusz występuje
w wersji pełnej – 30 pytań, oraz skróconej- 15 pytań. Po zebraniu informacji pozwala w
prosty sposób wykluczyć lub potwierdzić objawy stanu depresyjnego u pacjenta w podeszłym
wieku[4].

Skala Barthel – To najbardziej typowe narzędzie oceniające zaawansowanie choroby

Alzheimera. Wykorzystuje pomiar umiejętności pacjenta w wykonywaniu takich czynności
jak mycie się, spożywanie posiłków, ubieranie się czy korzystanie z toalety. Pacjent może
osiągnąć od 0 do 100 punktów. Chory z wynikiem 100 pkt. Jest całkowicie niezależny.
Natomiast u pacjenta, który uzyskał poniżej 60 punktów niezbędna jest pomoc opiekuna[4].

Dane pacjenta:

Imię i Nazwisko: M.F

Wiek: 85 lata,

Wykształcenie: zawodowe,

Miejsce pracy: emerytowany mechanik hutniczy.

Data przyjęcia do szpitala: 10.01.2023,

Przyczyna przyjęcia do szpitala:

Pacjenta do szpitala przywiózł syn. Przy przyjęciu chory nie był prawidłowo zorientowany do
czasu i miejsca oraz własnej osoby. Jego wypowiedzi były bez zrozumiałego sensu, mowa nie
poprawna. Pacjent ma trudności z rozpoznawaniem członków własnej rodziny. Rozumie, co
się mówi do niego, jednak kontakt słowny oraz wzrokowy jest trudny do nawiązania. Chory
jest wrażliwy na nagłe zmiany sytuacji oraz otoczenia. W znanym sobie otoczeniu jest
spokojny, radosny, podczas zmiany wyczuwa zdenerwowanie, niepokój. Porusza się
nierytmicznie i małymi krokami, zmiana kierunku ruchu sprawia mu trudność. Występuje u
pacjenta pochylenie sylwetki do przodu oraz kończyny są zgięte w stawach kolanowych i
łokciowych. Pacjent ma trudności ze snem, w nocy chodzi po domu. Wymaga ciągłej pomocy
ze strony rodziny w zakresie podstawowych czynności dnia codziennego takich jak: ubieranie
się, mycie, odżywianie. Nie sygnalizuje potrzeb fizjologicznych.
Tryb przyjęcia do szpitala:

Przyjęcie w planowym

Rozpoznanie lekarskie:

Demencja, zaburzenia świadomości, podejrzenie Choroby Ailzheimera.

Wywiad rodzinno-środowiskowy:

Pacjent mieszka na obrzeżach miasta, w domu jednorodzinnym. Stan cywilny: żonaty.

Mieszka z żoną, synem oraz synową i wnukiem. Syn wraz z synową zajmują się pacjentem
oraz jego żoną. Codziennie sprawują funkcje pielęgnacyjno- opiekuńcze nad pacjentem. Żona
pacjenta po przebytym zawale mięśnia sercowego i z wszczepionym rozrusznikiem serca.

Diagnoza pielęgniarska:

Pacjent z dużymi deficytami w samoopiece, samopielęgnacji i samoobsłudze. Nie chce

spożywać pokarmów, odmawia przyjmowania płynów. Towarzysza mu epizody agresji
słownej i fizycznej. Nie jest zorientowany co do miejsc i czasu. Ma problem z utrzymaniem
moczu, nie sygnalizuje potrzeb fizjologicznych. Nie poznaje rodziny, jest wystraszony
nowym miejscem, w którym się znalazł.

PROCES PIELĘGNACYJNY PACJENTA

PROBLEM 1

Zaburzenia zachowania pacjenta, występowanie pobudzenia, rozdrażnienia w godzinach

wieczornych nasilające się.

Cel:

zapobieganie rozdrażnieniu pacjenta oraz wystąpieniu agresywnych zachowań, umiejętne

postępowanie podczas zachowania agresywnego.

Działania pielęgniarskie:

1. Zapewnienie regularnego rytmu dnia,

2. Unikanie gwałtownych oraz nagłych zachowań w stosunku do pacjenta,
3. Unikanie ponaglania pacjenta przy jego czynnościach, pozwolenie na wykonywanie
ich w odpowiadającym choremu tempie,
4. Nie zmuszanie do zadań z którymi chory nie potrafi sobie poradzić,
 5. W momencie zachowania agresywnego należy odwrócić uwagę chorego, przez
zmianę tematu, mówienie do niego zniżonym, spokojnym głosem,
6. Należy utrzymywać kontakt wzrokowy z chorym,
7. W razie konieczności zastosowanie środków farmakologicznych na zlecenie
lekarza.

Realizacja:

Założone działania w pełni zrealizowano.

Ocena

Zaobserwowano u pacjenta poprawę w zachowaniu, zmniejszenie częstości występowania

zachowań agresywnych. Pacjent chętniej współpracuje z personelem.

PROBLEM 2

Utrudnione komunikowanie się z otoczeniem pacjenta.

Cel:

Możliwe ułatwienie nawiązywania kontaktu pacjenta z jego otoczeniem.

Działania pielęgniarskie:

1. Zapewnienie odpowiednich warunków do rozmowy- ciszy i spokoju,

2. Mówienie do chorego wyraźnie, wolno, stojąc twarzą do pacjenta i patrząc mu w
oczy,
3. Podczas rozmowy należy zachowywać zrozumienie i zainteresowanie,
4. Nie należy okazywać zniecierpliwienia w momencie oczekiwania na odpowiedź,
jeśli istnieje taka konieczność należy powtórzyć pytanie,
5. Pytania powinny być proste i krótkie,
6. Ważne informacje należy powtarzać kilka razy,
7. Aby nawiązać lepszy kontakt z pacjentem należy używać niewerbalnej komunikacji
odpowiednie gesty, mimika, dotyk, uśmiech.

Realizacja:

Wywiązano się ze wszystkich postanowień działań pielęgniarskich.

Ocena:

Pacjent był stale monitorowany przez zespół terapeutyczny. Chory z pewnymi trudnościami
podejmuje rozmowę.
PROBLEM 3:

Ograniczenia sprawności ruchowej wynikające z postępu choroby.

Cel:

Pomoc pacjentowi przy poruszaniu się oraz dbanie o to by sprawność ruchowa chorego nie
uległa pogorszeniu.

Działania pielęgniarskie:

1. Zachęcanie oraz motywowanie pacjenta do samodzielnego wykonywania czynności

dnia codziennego,
2. Usprawnianie pacjenta przy udziale rehabilitanta,
3. Współudział w wykonywaniu ćwiczeń czynnych oraz biernych,
4. Spacerowanie po oddziale z pacjentem,
5. Usuwanie przeszkód które utrudniają poruszanie się,
6. Zapewnienie pacjentowi sprzętu ułatwiającego przemieszczanie się,
7. Stworzenie dostępu do szafki przyłóżkowej oraz do łóżka,
8. Zabezpieczenie łóżka drabinkami,
9. Asystowanie podczas zmiany pozycji w łóżku oraz pomoc w dobraniu
najwygodniejszej pozycji dla pacjenta

Realizacja:

Osiągnięto spełnienie wszystkich założonych działań pielęgniarskich.

Ocena:

Sprawność ruchowa pacjenta nie uległa dalszej regresji. Chory przemieszcza się sam, czasem
jednak potrzebuje asekuracji przy pomocy sprzętu medycznego.

PROBLEM 4:

Dyskomfort spowodowany nietrzymaniem stolca oraz moczu.

Cel:
 1. Zmniejszenie skutków ubocznych wynikających ze słabej czynności zwieraczy oraz
pomoc w pielęgnacji i właściwej higieny miejsc intymnych.
2. Działania pielęgniarskie:
3. Stosowanie jednorazowych pieluch,
4. Pod prześcieradło zakładanie gumowego podkładu,
5. Zmiana pieluch oraz bielizny w zależności od potrzeb,
6. Przy każdorazowej zmianie pieluchy, dokładna toaleta intymnych okolic środkami
do higieny intymnej,
7. Ochrona skóry krocza przed uszkodzeniem- stosowanie kremów przeciw
odparzeniom i emolientów,
8. Prowadzenie kontroli wydalania,
9. Podczas zmiany bielizny oraz toalety zapewnienie pacjentowi intymnych warunków
zasłonięcie pacjenta parawanem,
10. Traktowanie chorego uprzejmie

Realizacja:

Udało się zrealizować wszystkie założone działania.

Ocena:

Pielęgnacja oraz utrzymanie higieny intymnych części ciała pacjenta pozwoliła uniknąć
skutków niepożądanych wynikających z nietrzymania stolca oraz moczu.

KWALIFIKACJA PRZY POMOCY SKALI BARTHEL

Piśmiennictwo:
[1] Parnowski T.: Choroba Alzheimera. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa2016,
s.78-80.

[2] Grossberg G.T., Kamat S.M.: Choroba Alzheimera. Najnowsze strategie diagnostyczne i
terapeutyczne. Wydawnictwo Medisfera, Warszawa 2021, s.134-140.

[3] Parnowski T.: Choroba Alzheimera. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010,
s.18

[4] Opara J., Brola W.: Aktualne metody oceny czynności życia codziennego w chorobie
Alzheimera. Rehabilitacja Medyczna, 2019; 15(1), s. 21-24.