1.

Phương pháp chiêu xạ trong diệt khuẩn và bảo quản

Chiếu xạ là một phương pháp bảo quản trái cây hiệu quả bằng cách sử dụng tia
năng lượng cao để tiêu diệt vi sinh vật gây hư hỏng. Phương pháp này có thể
giúp kéo dài thời hạn sử dụng của rau quả vì chiếu xạ có thể tiêu diệt các vi
sinh vật gây hỏng trái cây như nấm, vi khuẩn và côn trùng, giúp trái cây tươi
lâu hơn, nó còn giảm thiểu tổn thất sau thu hoạch vì khi chiếu xạ có thể làm
chậm quá trình chín và nảy mầm. Đồng thời, kiểm soát dịch hại tốt hơn vì
chiếu xạ đã tiêu diệt các loại côn trùng có hại trong trái cây, giúp trái cây
không bị tấn công. Và quan trọng không kém chính là chiếu xạ còn có thể tăng
cường an toàn thực phẩm vì chiếu xạ có thể tiêu diệt các vi sinh vật gây bệnh
trong trái cây, thực phẩm an toan hơn.
Có hai phương pháp chiếu xạ chính được sử dụng để bảo quản trái cây:
- Chiếu xạ ion hóa: Sử dụng tia gamma hoặc tia X để diệt khuẩn.
- Chiếu xạ electron: Sử dụng chùm electron năng lượng cao để diệt khuẩn.
Liều lượng chiếu xạ cần thiết để diệt khuẩn phụ thuộc vào nhiều yếu tố như
loại trái cây, mức độ nhiễm vi sinh vật và mục đích bảo quản
Việc sử dụng phương pháp chiếu xạ để bảo quản trái cây cần được thực hiện
bởi các cơ sở được cấp phép và tuân thủ các quy định về an toàn thực phẩm.
Ưu điểm của chiếu xạ: hiệu quả cao trong việc diệt khuẩn, không ảnh hưởng
đến chất lượng dinh dưỡng của trái cây, không ảnh hưởng đến hương vị của
trái cây.
Nhược điểm của chiếu xạ: chi phí đầu tư cao, có thể làm thay đổi màu sắc của
trái cây, có thể làm giảm độ giòn của trái cây, có thể ảnh hưởng đến chất
lượng thực phẩm nếu sử dụng liều lượng cao, có thể tạo ra các chất thải phóng
xạ nguy hại cho môi trường, cần được thực hiện bởi các chuyên gia có trình
độ.
Việc sử dụng phương pháp chiếu xạ để bảo quản trái cây cần được thực hiện
bởi các cơ sở được cấp phép và tuân thủ các quy định về an toàn thực phẩm.
Người tiêu dùng cần lựa chọn trái cây được bảo quản bằng phương pháp chiếu
xạ có nguồn gốc rõ ràng và đảm bảo chất lượng.
2. Nguyên lý của phương pháp chiếu xạ
Chiếu xạ là phương pháp sử dụng các tia năng lượng cao như tia gamma, tia X
hoặc electron để tác động lên vật chất. Tia xạ có khả năng ion hóa các nguyên
tử và phân tử trong vật chất, dẫn đến các hiệu ứng sau:
- Diệt khuẩn: Tia xạ có thể phá hủy DNA của vi sinh vật, khiến chúng không
thể sinh sản và gây hư hỏng thực phẩm.
- Làm chậm quá trình chín: Tia xạ có thể ảnh hưởng đến các enzyme và
hormone liên quan đến quá trình chín của trái cây, rau quả.
- Kiểm soát dịch hại: Tia xạ có thể tiêu diệt côn trùng và các sinh vật gây hại
khác trong thực phẩm.
- Tăng cường an toàn thực phẩm: Tia xạ có thể tiêu diệt các vi sinh vật gây
bệnh trong thực phẩm, giúp đảm bảo an toàn thực phẩm.
Có hai phương pháp chiếu xạ chính:
a. Chiếu xạ ion hóa: Sử dụng tia gamma hoặc tia X để diệt khuẩn. Tia gamma
được tạo ra từ các nguyên tố phóng xạ như Cobalt-60, trong khi tia X được tạo
ra từ các máy gia tốc.
b. Chiếu xạ electron: Sử dụng chùm electron năng lượng cao để diệt khuẩn.
Phương pháp này có hiệu quả cao hơn so với chiếu xạ ion hóa, nhưng chi phí
đầu tư cao hơn.
3. Quy trình chiếu xạ
Quy trình chiếu xạ bao gồm các bước sau
a. Chuẩn bị thực phẩm:
Thực phẩm cần được rửa sạch, loại bỏ tạp chất và phân loại theo kích thước.
Đối với một số loại thực phẩm, cần thực hiện thêm các bước xử lý như gọt vỏ,
cắt nhỏ hoặc sấy khô.
b. Đóng gói thực phẩm:
Thực phẩm cần được đóng gói trong bao bì phù hợp để đảm bảo vệ sinh và an
toàn trong quá trình chiếu xạ. Bao bì cần được làm từ vật liệu không hấp thụ
tia xạ và không ảnh hưởng đến chất lượng thực phẩm.
c. Chiếu xạ thực phẩm:
Thực phẩm được đưa vào buồng chiếu xạ và được chiếu xạ với liều lượng phù
hợp. Liều lượng chiếu xạ phụ thuộc vào loại thực phẩm, mục đích bảo quản và
các yếu tố khác.
d. Kiểm tra chất lượng:
Sau khi chiếu xạ, thực phẩm cần được kiểm tra chất lượng để đảm bảo an toàn
và đáp ứng các tiêu chuẩn. Các kiểm tra bao gồm kiểm tra độ nhiễm vi sinh
vật, kiểm tra độ dinh dưỡng, kiểm tra cảm quan và kiểm tra các chỉ tiêu an
toàn khác.
e. Bảo quản thực phẩm:
Thực phẩm sau khi chiếu xạ cần được bảo quản theo đúng hướng dẫn để giữ
được chất lượng tốt nhất. Điều kiện bảo quản bao gồm nhiệt độ, độ ẩm, thời
gian bảo quản và các yếu tố khác.
4. Tác hại chiếu xạ
Chiếu xạ là một phương pháp hiệu quả để diệt khuẩn và bảo quản thực phẩm,
tuy nhiên nó cũng có thể gây ra một số tác hại nếu không được sử dụng đúng
cách. Dưới đây là một số tác hại của chiếu xạ:
Ảnh hưởng đến chất lượng thực phẩm: chiếu xạ có thể làm thay đổi màu sắc,
hương vị và kết cấu của thực phẩm, chiếu xạ có thể làm giảm hàm lượng
vitamin và khoáng chất trong thực phẩm, chiếu xạ có thể tạo ra các hợp chất
độc hại trong thực phẩm.
Ảnh hưởng đến sức khỏe: tiếp xúc với tia xạ liều cao có thể gây ra các bệnh
ung thư, bệnh tim mạch và các bệnh khác, tiếp xúc với tia xạ liều thấp có thể
gây ra các tác hại như buồn nôn, ói mửa, tiêu chảy và rụng tóc (đối với người
làm sản xuất trực tiếp trong quy trình chiếu xạ)
Ảnh hưởng đến môi trường: quá trình chiếu xạ có thể tạo ra các chất thải
phóng xạ nguy hại cho môi trường, xử lý chất thải phóng xạ cần được thực
hiện một cách cẩn thận để đảm bảo an toàn cho môi trường và con người.
5. Lợi ích kỹ thuật của việc chiếu xạ
Phương pháp chiếu xạ mang lại nhiều lợi ích kỹ thuật như Diệt vi sinh vật gây
hư hỏng, kéo dài thời hạn sử dụng thực phẩm, hạn chế nấm mốc, côn trùng,
giúp bảo quản thực phẩm nguyên vẹn, giữ được hương vị, màu sắc và giá trị
dinh dưỡng của thực phẩm, an toàn cho người sử dụng, không ảnh hưởng đến
sức khỏe. Hiệu quả cao, tiết kiệm thời gian và chi phí, dễ dàng sử dụng, có thể
tự động hóa, an toàn cho người sử dụng nếu được thực hiện đúng cách.