Professional Documents
Culture Documents
Ramayan 1 Shyam Kulkarni
Ramayan 1 Shyam Kulkarni
ई साल्ित्य प्रल्िष्ठान
-श्रीवाल्मिकी रािायण-
िूळ सस्ं कृत व िराठी श्लोकिय अनुवाद-श्री.श्याि कुलकणी
2
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
This declaration is as per the Copyright Act
3
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
प्रकाशक: : ई साल्ित्य प्रल्िष्ठान
www.esahity.com
esahity@gmail.com
Whatsapp- 9987737237
प्रकाशन : ५ ऑक्टोबर २०२२ (ल्वजयादशिी शके १९४४)
©esahity Pratishthan®2022
• ल्वनािमू य ल्विरणासाठी उपलब्ध.
• आपले वाचनू झामयावर आपण िे फ़ॉरविक करू शकिा.
• िे ई पस्ु िक वेबसाईटवर ठे वण्यापवु ी ल्कंवा वाचनाव्यल्िररक्त कोणिािी वापर करण्यापवु ी ई-साल्ित्य प्रल्िष्ठानची लेखी परवानगी घेणे आवश्यक
आिे.
4
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
5
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
प्रास्िाल्वक
ग्रन्थ पणू ण होण्यापवू ीच प्रस्तावना ल्िल्हणे हा ियाणदाल्तभङ्ग आहे आल्ण 24,000 श्लोकाच्ां या
“वामिीकीय रािायण” या ग्रन्थातीि 350-400 श्लोकाचां े रूपान्तरण हे तर िळ ू ग्रन्थाचा साठावा
भाग पणू ण करण्यासारखे आहे. त्यािळ ु े हे दोन शब्द के वळ ईसाल्हत्य चे श्री. सल्ु नळ सािन्त याांचे
ऋण िान्य करण्यासाठी ल्िहीत आहे. के वळ त्याांच्या आग्रहािळ ु े च िी हे िोठे काि अगां ावर घेतिे
त्याबद्दि िी त्याांचे आभार िानतो.
6
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
या ग्रन्थास डॉ. रल्वन थत्ते याच्ां यासारख्या िहान व्यक्तीचा आशीवाणद िाभणे हे िाझे
िहद्भाग्य!
हे काि िाझ्या हातनू पणू ण होण्याचे भाग्य ििा िाभो येवढीच ईश्वरचरणी प्राथणना !
श्याि कुिकणी
7
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
आहे हे कळून धन्य वाटिे. त्यानां ी हे सगळे काि "िी स्वानदां ासाठी करत आहे" असे
ल्िल्हिे आहे . सगळ्या िोठ्या कृती ह्ा स्वानदां ातनू च ल्निाणण होतात हे फार जनु े सत्य इथे
परत उजळिे आहे. ही हमिीची सिश्लोकी , रािायणाची, आताच वाचिी. ती फार छान
उतरिी आहे आल्ण वाचतानां ा ल्खळवनू ठे वते. प्रकमप अजनू पणू ण व्ह्ायचा आहे तो
नक्कीच पणू ण होईि अशी खात्री आहे आल्ण त्यासाठी िाझ्या सारख्या अनेकाांच्या शभु ेच्छा
पोहोचवण्याचे काि िी आनांदाने करतो आहे.
Dr. रल्वन थत्ते
(प्लॅस्टिक सर्जन व संटकृत पंस्ित. अध्यात्मावर ११ पुटतके प्रकास्ित)
9
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
- अथ श्रीवाल्मिकी रािायण-
10
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
बालकाण्ड सर्ग 1
|संस्िप्त रामचररत्र नारदांनी वास्ममस्क मुनींना सांगणे|
िप:स्वाध्यायल्नरिं िपस्वी वाल्ववदां वरम्:
नारदं पररपप्रच्छ वाल्मिल्किकल्ु नपङु ् गवम् ॥1॥
िपस्वाध्यायी ित्पर आणी वाल्ववदािं ध्ये श्रेष्ठिि ।
िल्ु नश्रेष्ठ नारदा वाल्मिकी िनु ी एकदा ल्वचारि ॥१॥
11
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
सवकदाल्िगि:सल्ि:सिद्रु इव ल्सन्धल्ु ि: ।
आयकस्सवक सिश्चैव सदैवल्प्रयदशकन:॥16॥
नद्या सवक सागरास जैश्या सदैव गणु वान् व्यक्तींना ।
िेटे,वागे सदैव प्रेिे,ल्प्रयदशकन िो सवाांना ॥16॥
स च सवकगणु ॊपेि: कौसमयानंदवधकन: ।
सिद्रु इव गाम्िीये धैयेण ल्ििनाल्नव ॥17॥
सवक गणु ाचं ा जणू सिच्ु चय कौसमया आनदं ल्नधी ।
सागरापरी धैयक आल्ण गाम्िीयक ल्ििविापरी िधी ॥17॥
19
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
प्रकृिीनां ल्ििैयकक्त
ु ं प्रकृल्िल्प्रय काम्यया ॥20॥
यौवराज्येन संयोक्तुिैच्छत्प्रीत्या ििापल्ि: ।
श्रेष्ठ गणु ानं ी यक्त
ु आणखी दि प्रजेच्या ल्ििाप्रिी ॥19॥
जो जनिेचा असे लािका गणु ी आणखी पराक्रिी ।
जनिेचे ल्िि रिण करण्यासाठी दशरथ ििापिी ॥20॥
ल्सिं ासल्न रािा बसवावे ल्वचार कररिो िा ल्चत्ती ॥
िस्याल्िषेकसिारम्िारान्दृष्ट्वा िायाकSथ कै कयी॥21॥
पवू क दत्तवरा देवी वरिेनियाचि ।
21
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
41
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
52
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
61
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
62
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
बालकाण्ड सर्ग 2
क्रौन्च पक्षास िारताना पाहून वाल्मिल्कांनी व्याधास अनष्टु ुप छन्दात शाप देणे व त्याच वत्तृ ात
रािायण रचण्यास ब्रह्मदेवाने त्याना साांगणे.
नारदस्य िु िद्वाक्यम् श्रत्ु वा वाक्यल्वशारद: ।
पजू यािास धिाकत्िा सि ल्शष्यो ििािल्ु न: ॥1॥
वचन नारदाचं े िे ऐकुल्न वाक्यल्वशारद जे असिी ।
ििािनु ी धिाकत्िा त्याचं ी ल्शष्यांसि पजू ा करिी ॥1॥
63
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
86
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
बालकान्ड सर्ग 3
रािायणाचे सल्ां क्षप्त ल्नरूपण
श्रत्ु वा वस्िु सिग्रम् ित् धिक अथकसल्ििम् ल्ििम्।
व्यक्तम् अन्वेषिे ियू ो यदध्र् त्तु म् िस्य धीिि: ॥1॥
रािायण धिक, ल्न अथाकसि ल्ििकारक ऐकमयावर
सद्गल्ु ण त्या रािाचे आणखी शोधल्ि गणु िे ऋषीवर ॥1॥
उपस्पश्ृ य उदकम् संयक् िल्ु न: ल्स्थत्वा कृिान्जल्ल:।
प्राचीन अग्रेषु दिेषु धिेण अन्वेषिे गल्ि: ॥2॥
87
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
िल्णप्रदानं सीिायां वि
ृ िगं ं िथैव च ॥
रािल्सकिुनी सीिेला िय ल्त्रजटा रािल्स स्वल्प्न बघे ।
सीिेकिुनी रत्न खणु ेचे घेउल्न वि
ृ ा उपल्ट बळे ॥31॥
रािसील्वद्रवं चैव ल्कंकराणाि ल्नविकणि ॥32॥
ग्रिणं वायसु नू ोश्च लंकादािाल्िगजकनं ।
प्रल्िप्लवनिेवाथ िधनू ां िर िथा ॥33॥
धावु लागिी सवक रािसी वध रावणसेवक करणे ।
रावणसेवक धरिी कल्पला गोंधळ िो लंकादिने ॥33॥
102
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
106
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
बालकाण्डसर्ग 4
|कुशिव रािायण गाती|
प्राप्तराज्यस्य रािस्य वामिील्किगवानल्ृ ष:।
चकार चररिं कृत्स्नं ल्वल्चत्रपदिथकवत्॥1॥
राज्यावर आरोिण कररिा चररत्र अिुि रािाचे ।
वाल्मिकी िनु ी वणकन करिी काव्यािध्ये िे त्याचे ॥1॥
चिल्ु वांशत्सिस्राल्ण श्लोकानािक्त
ु वानल्ृ ष: ।
िथा सगकशिान्पंच षट्काण्िाल्न िथोत्तरम् ॥2॥
107
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
शद्ध
ु हृदय िल्ु न ल्चन्िन कररिा िल्ु नवेषाल्िल लवकुश िे।
चरणस्पशाक करुल्न बोलिी “ आम्िा दोघां िे जििे ॥4॥
कुशीलवौ िु धिकज्ञौ राजपत्रु ौ यशल्स्वनौ ।
भ्रािरौ स्वरसपं न्नौ ददशाकश्रिवाल्सनौ ॥5॥
कुशलव बन्धू राजपत्रु जे धिकशील अन् यशवन्ि ।
िधरु स्वरानं ी यक्त
ु बल्ु द्धिान् आश्रि वासी गणु वन्ि ॥5॥
स िु िेधाल्वनौ दृष्ट्वा वेदषे ु पररल्नल्ष्ठिौ ।
वेदोपब्रंिु णाथाकय िावग्राियि प्रि:ु ॥6॥
109
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
श्रोत्राश्रयसख
ु ं गेयं िद्विौ जनससं ल्द ॥34॥
सवकजनांची गात्रे,हृदये िने िल्ु दि िोउल्न गेली ।
दोघे सन्ु दर सिेि गािी श्रोत्यां श्रवणसखु े ल्िळली ॥34॥
इिौ नी पाल्थकवलिणाल्न्विौ कुशीलवौ चैव ििािपल्स्वनौ ।
ििाल्प ििूल्िकरं प्रचििे ििानिु ावं चररिंल्नबोधि ॥35॥
िे दोघे जरी िल्ु नलिण िरर असिी राजलिणे यक्त ु ।
िजसाठीिी गणु कर असिे चररत्र वणकन जे कररि ॥35।।
ििस्िु िौरािावच:प्रचोल्दिावगायिां िागकल्वधानसंपदा ।
124
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
125
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
बालकाण्डपंचि: सर्ग:।
।अशी अयोध्या नगरी ती।---1
यापढु ीि सगाणत रूपान्तर अनष्टु ुभ छांदात के िे आहे जो िळ
ू रािायणात वामिील्क िनु ीनी वापरिा आहे.
सवाकपवू ल्क ियं येषािासीत्कृत्स्ना वसन्ु धरा ।
प्रजापल्ििपु ादाय नपृ ाणां जयशाल्लनाम् ॥1॥
अगदी प्राल्चन काळी िोिी सवक वसधंु रा ।
िाब्याि जयशाली जो वैवस्वि िनल्ू चया ॥1॥
येषांच सगरो नाि सागरो येन खाल्नि: ।
126
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
िक्त
ु पष्ु पावकीणेन जलल्सक्तेन ल्नत्यश: ॥8॥
स्पष्ट रे ल्खव अन् रुंद राजिागक सशु ोल्िि ।
ज्यावरी जल ल्शपं नू उन्िक्त ु वल्षकिी फुले ॥8॥
िां िु राजा दशरथो ििाराष्र्ल्ववधकन:।
परु ीिावासयािास ल्दल्व देवपल्ियकथा ॥9॥
ििा राष्रास पाळी जो ल्िथे राजा दशरथ ।
देवराज इद्रं ापरी वाढवीले िये परु ी ॥9॥
कपाटिोरणविी सल्ु विक्तान्िरापणाम्।
130
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
बालकाण्ड सर्ग 6
।अशी अयोध्या नगरी ती।---2
िस्यां पयु ाकियोध्यायां वेदल्वत्सवकसंग्रि:।
दीघकदशी ििािेजा: पौरजानपदल्प्रय: ॥1॥
इक्ष्वाकूणािल्िरथो राज्या धिकरिी वशौ ।
ििल्षककमपो राजल्षकल्स्त्रषु लोके षु ल्वश्रिु :॥2॥
बलवाल्न्नििाल्ित्रो ल्ित्रवाल्न्वल्जिेल्न्द्रय: ।
धनैश्च संग्रिैश्चान्यैश्श्क्रवैश्रवणोपि: ॥3॥
138
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
140
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
ल्िन्िीच्या सक
ं रे प्राप्त िदोन्ित्त असे गज।
अयोध्या नगरी पणू क िल्त्तनी िरली असे ॥25॥
सा योजने च द्वे ियू : सत्यनािा प्रकाशिे }
यस्या दशरथो राजा वसन् जगदपालयत् ॥26॥
सोळा िैलाि ल्वस्िारे नगरी दशरथाल्च िी ।
असे राज्य करे जेथ नाि साथकक िी असे ॥26॥
िां परु ीं स ििािेजा राजा दशरथो ििान् ।
शशास शल्ििाल्ित्रो नित्राणीय चद्रं िा ॥27॥
151
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
152
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
बालकाण्ड सर्ग 7
। दशरथ राजा व त्याचे अिात्य याचां े वणणन ।
िस्यािात्या गणु ैरासल्न्नक्ष्वाकोस्िु ििात्िन:।
िन्त्रज्ञाश्चेङ्ल्गिज्ञाश्च ल्नत्यं ल्प्रयल्ििे रिा: ॥1॥
ििात्िा इक्ष्वाकंू चे गणु सपं न्न अिात्यिी।
िज्ञ इल्ं गि जाणीि करण्या राजल्ििासिी ॥1॥
अष्टौ बिवू वु ीरस्य िस्यािात्या यशल्स्वन: ।
शचु श्चानरुु क्ताश्च राजकृत्येषु ल्नत्यश: ॥2॥
153
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
161
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
165
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
बालकाण्ड सर्ग 8
|राजा दशरथ पत्रु प्राप्तीसाठी अश्चिेध यज्ञाचा ल्वचार िल्न्त्रगणापां ढु े िाडां तो|
िस्य त्वेवं प्रिावस्य धिकज्ञस्य ििात्िन: ।
सिु ाथां िप्यिानस्य नासीद्वशं करस्सिु : ॥1॥
अश्या प्रिावी धिकज्ञ िश्या ििाप्रिापी राजाला ।
वंश वाढण्या उपाय करर पण िोि नसेिी सिु त्याला ॥1॥
ल्चन्ियानस्य िस्यैवं बल्ु द्धरासीन्ििात्िन: ।
सिु ाथां ियिेधेन ल्किथां न यजाम्यिम् ॥2॥
166
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
िन्त्र्याचं ा जो प्रिख
ु सिु न्त्रा त्यासी आज्ञा अशी करी ।
परु ोल्िि िसे गरुु वर सारे शीघ्र ियाना पाचारी ॥4॥
ित्स्सिु न्त्रस्त्वररिं गत्वा त्वररिल्वक्रि: ।
सिानयत्स िान् सवाकन् सिस्िान्वेदपारगान् ॥5॥
सयु ज्ञं वािदेवं च जाबाल्लिथ काश्यपम् ।
परु ोल्ििं वल्सष्ठं च ये चान्ये ल्द्वजसत्तिा: ॥6॥
सिु न्त्र फारच ित्पर त्यावर वेगे जाउल्न सवाांना ।
सन्िानाने करी ल्निन्त्रण असल्ि वेदपारंगि त्यांना ॥5॥
168
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
178
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
बालकाण्ड सर्ग 9
|सनत्कुिार राजेन्द्र यानां ी साल्ां गतिी कथा|
एित्रुत्वा रिस्सिू ो राजानल्िदिब्रवीत् ।
ऋल्त्वल्विरुपल्दष्टोSयं परु ावत्तृ ो िया श्रिु : ॥1॥
रथचालक राजाचा एकान्िी वदला असा ।
समला ब्राह्मणे ल्दधला त्यानेिी ऐकला असे ॥1॥
सनत्कुिारो िगवान्पवू ां कल्थिवान्कथाम् ।
ऋषीणां सल्न्नधौ राजन् िव पत्रु ागिं प्रल्ि ॥2॥
179
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
बालकाण्ड सर्ग 10
।ऋष्यशङृ ् ग शान्ताल्ववाह ।
सिु न्त्रश्चोल्दिो राज्ञा प्रोवाचेदं वचस्िदा ।
यथश्यक श्रङु ् वस्त्वानीिो येनोपायेन िल्न्त्रल्ि: ॥1॥
नपृ ाज्ञेनसु ार सागं े सिु न्त्र इिरे जना ।
ऋष्यशन्ृ ग कसा आला दरबारी रोिपादच्या ॥1॥
रोिपादिवु ाचेदं ििािात्य: परु ोल्िि: ।
उपायो ल्नरुपायोSयिस्िाल्िरल्िल्चल्न्िि: ॥2॥
189
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
इल्न्द्रयसख
ु ाशी त्याला करुल्न पररल्चि ।
आणण्या नगरािध्ये शक्य िे करणे असे ॥4॥
गल्णकास्ित्र गच्छन्िु रूपवत्यस्स्वलक ं ृ िा ।
प्रलोभ्य ल्वल्वधोपायैरानेष्य्न्िीि सत्कृिा: ॥5॥
रूपवान गल्णकाना सजनु ी पाठवमयास ियाप्रिी ।
श्रगंु ारे िल
ु वल्ु न त्यास आणिील नगराप्रिी ॥5॥
श्रत्ु वा िथेल्ि राजा च प्रत्यवु ाच परु ोल्ििम् ।
परु ोल्ििो िल्न्त्रणश्च िथा चकृश्च िे िदा ॥6॥
191
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
गिनाय िल्िच
ं क्रे िं च ल्नन्यस्ु िथा ल्स्त्रय:॥28॥
ऐकुनी वचना त्यांच्या सवाांच्या हृदयंगि ।
त्यािा जावे असे वाटे नेल्ि त्या आपमयासवे ॥28॥
ित्र चानीयिाने िु ल्वप्रे िल्स्िन्ििात्िल्न ।
ववषे सिसा देवो जगत्प्रमिादयंस्िथा ॥29॥
ििात्िा ल्वप्र त्या स्थानी येिा पजकन्य िोिसे ॥
त्यािळ
ु े सवक आनदं ी जगी सवकत्र िोिसे ॥29॥
वषेणैवागिं ल्वप्रं िापसं स नराल्धप: ।
203
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
बालकाण्ड सर्ग 11
राजा दशरथ ऋष्यशगांृ ास घेऊन येतो।
िि: स्वलक
ं ृ िं राजा नगरं प्रल्ववेश ि ॥26॥
करिी सवक िे पौर नपृ े सांल्गिमयापरी ।
िेव्िां स्वलक
ं ृ ि राजा नगराि प्रवेल्शला ॥26॥
शख
ं दन्ु दल्ु िल्नह्राकद:ै परु स्कृत्वा ल्द्वजषकिम् ।
िि: प्रिल्ु दिा: सवे दृष्ट्वा वै नागरा ल्द्वजम् ॥27॥
शख ं दन्ु दल्ु िच्या घोषे पढु े घेि ल्द्वजोत्तिा ।
सवक नागररकां िषक िोि पािुल्नया िया ॥27॥
प्रवेश्यिानं सत्कृत्य नरे न्द्रेणेन्द्रकिकणा ।
218
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
बालकाण्ड सर्ग 12
|अश्विेधाचे आयोजन राजा दशरथ करतो|
वल्सष्ठप्रिख
ु ा: सवे पाल्थकवस्य िख
ु ाच्यिु म् ॥10॥
प्रशसं ा करिी सवक “योवय िानस आपल ु ा” ।
वल्सष्ठाच्ं या सवे सवक प्रिख
ु ब्राह्मणिी िसे ॥10॥
ऋष्यशगंृ परु ोगाश्च प्रत्यचू नु कपृ ल्िं िदा
सम्िारा: सल्ं भ्रयन्िां िे िरु गश्च ल्विच्ु यिाम् ॥11॥
ऋष्यश्रगंु सवे सवक ल्द्वज सागं ल्ि दशरथा ।
यज्ञसािल्ग्र आणनू ी सोिावा यज्ञअश्विी ॥11॥
सवकथा प्राप्स्यसे पत्रु ाश्च
ं िरु ोSल्ििल्वक्रिान् ।
226
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
बालकाण्ड सर्ग 13
।अश्विेध यज्ञाची तयारी ।
पनु : प्राप्ते वसन्िे िु पणू :क संवत्सरोsिचत् ।
प्रसवाथां गिो यष्टु ं ियिेधेन वीयकवान् ॥1॥
एक वषाांिरी येिा वसन्ि ऋिु आणखी ।
दीिा अश्विेधाची घेण्यास्िव जािसे नपृ ॥1॥
अल्िवाद्य वल्सष्ठं च न्यायि: प्रल्िपज्ू य च ।
अब्रवीत्प्रल्श्रिं वाक्यं प्रसवाथां ल्द्वजोत्तिम् ॥2॥
232
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
किाकल्न्िकाल्न्शमपकरान्वधककीन्खनकानल्प ।
गणकांल्शल्मपनश्चैव िथैव नटनिककान् ॥7॥
िथा शचु ीन्शास्त्रल्वद: परुु षान्सबु िुश्रिु ान्।
यज्ञकिक सिीिन्िां िवन्िो राजशासनात् ॥8॥
त्यानिं र वल्सष्ठांनी तज्ञ यज्ञकिी ल्द्वजां ।
स्थापत्यकुशल ऐश्या वद्ध ृ ां परिधाल्िकका ॥6॥
ल्शमपकार ल्न ित्रं ज्ञां खल्णकां वधणकीसिी ।
गणका ल्शल्मप यांनाल्ि नट निकक यांसिी ॥7॥
235
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
सवककािैरुपहृिैरुपेिं वै सिन्िि:।
द्रष्टुििकल्स राजेन्द्र िनसैव ल्वल्नल्िकिम् ॥39॥
यज्ञस्थल्ळ जाउल्नया िनयोगेच ल्नल्िकली ।
पदाथें इष्ट जी यक्त
ु यज्ञििू ी पहाल्स िू ॥39॥
िथा वल्सष्ठ वचनादृष्यशंगृ स्य चोियो:
ल्दवसे शिु नित्रे ल्नयाकिो जगिीपल्ि:॥40॥
वल्सष्ठ ल्न ऋष्यशगंृ यानं ी साल्ं गिले िसे ।
शभु नक्षल्त्र जाण्यास ल्नघे दशरथ भपू ती॥40॥
251
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
253
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
बालकाण्ड सर्ग 14
|अश्विेधयज्ञल्वल्ध|
अथ सवं त्सरे पणू े िल्स्िन् प्राप्ते िरु ं गिे ।
सरय्याश्चोत्तर िीरे राज्ञो यज्ञोSभ्यविकि ॥1॥
िोिा वषक परु े एक येिा परि अश्विी ।
सरयू उत्तर िीरी यज्ञ राजा सरू
ु करी ॥1॥
ऋष्यशगंृ ं परु स्कृत्य किक चक्रुल्द्वकजषकिा:।
अश्विेधे ििायज्ञे राज्ञोSस्य सिु िात्िन: ॥2॥
254
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
284
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
बालकान्ड सर्ग 15
।ब्रह्मदेवाकडे रावणाल्वषयी देवाचां ी तक्रार।
शख
ं चक्रगदापाल्ण: पीिवासा जगत्पल्ि: ॥16॥
प्रसंगोपात्त ल्िथे ल्वष्णु शंखचक्रगदाधर ।
पीि वस्त्राि िेजस्वी अविरे जगत्पिी ॥16॥
ब्रह्मणा च सिागम्य ित्र िस्यौ सिाल्िि:।
ििन्ब्रवु ान्सरु ास्सवे सिल्िष्टय सन्निा: ॥17॥
प्रसन्निने श्रील्वष्णु राििी ब्रह्मम्यासवे ।
निनु ी स्िल्ु िपाठे त्या िाननु ी देव बोलिी ॥17॥
त्वाल्न्नयोिाििे ल्वष्णो लोकानां ल्ििकाम्यया ।
293
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
यावे पनु श्च स्वगकलोकी इन्द्र जेथ ।िय दोष पापािनु िोय िक्त
ु ॥33॥
302
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
बालकाण्ड सर्ग 16
।दशरथा घे हे पायसदान।
ििो नारायणो देवो ल्नयक्त ु स्सरु सत्तिै:।
जानन्नल्प सरु ानेवं श्लक्ष्णं वचनिब्रवीत् ॥1॥
िेव्िां ल्नयक्त
ु झालेमया देवाक
ं िुन ल्वष्णु त्यां ।
जरी ल्नष्णाि कायाकि आपमु या सवाां वदे ॥1॥
उपाय: को वधे िस्य रावणस्य दरु ात्िन:।
यििं िं सिास्थाय ल्निन्यािल्ृ षकण्टकं ॥2॥
303
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
बालकाण्ड सर्ग 17
।श्रील्वष्णु आज्ञाल्पती देवाां,गन्धवाां।
पत्रु त्वं िु गिे ल्वष्णोराज्ञस्िस्य सिु िात्िन:।
उवाच देविास्सवाांस्स्वयंििू कगवाल्नदम् ॥1॥
िोिा ल्नणकय ल्वष्णचंू ा दशरथा गल्ृ ि जन्िणे ।
पत्रु त्याचा म्िणल्ू नया देवां िग बोलिी ॥1॥
सत्यसन्धस्य वीरस्य सवेषान्नो ल्ििैल्षण: ।
ल्वष्णोस्सिायान्बल्लनस्सजृ ध्वं कािरूल्पण: ॥2॥
320
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
पच्ु छयक्त
ु वानरींचे पत्रु ल्ि पच्ु छधारक ।
कािी अस्वलींपासनू ल्कन्नरीपासनू जन्ििी ॥20॥
देवा ििल्षकगन्धवाकस्िाक्ष्याक यिा यशल्स्वन: ।
नागा: ल्कम्परुु षाश्चैव ल्सद्धल्वद्याधरोरगा: ॥21॥
बिवो जनयािासहृु कष्टास्ित्र सिस्रश: ।
वानरान्सिु िाकायान्सवाकन्वै वनचाररण :॥22॥
अप्सरस्सु च िख्ु यासु िथा ल्वद्याधरीषु च ।
नागकन्यासु च िथा गन्धवीणां िनषू ु च ॥23॥
330
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
िाश्च
ं सवाकन्ििाबािुवाकली ल्वपल
ु ल्वक्रि: ।
जगु ोप िजु वीयेण ऋिगोपच्ु छवानरान् ॥33॥
ििाबािु अल्िशरू वाली सवाांस रल्ििो ।
वानरां,अस्वलां,सवां आल्ण गोपच्ु छासं िी ॥33॥
िैररयं पल्ृ थवी शरू ै स्सपवकिवनाणकवा ।
कीणाक ल्वल्वधसस्ं थानैनाकव्यजं नलिणै: ॥34॥
वेगवेगळ्या रूपाि अनेक गणु यक्त ु िे ।
व्याल्पिी पर्थृ वीवरिी वन,सिद्रु ल्न पवकिां ॥34॥
337
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
338
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
बालकाण्ड सर्ग 18
।दशरथा पत्रु जाहिे।
ल्नवकत्तृ े िु क्रिौ िल्स्िन्ियिेधे ििात्िन:।
प्रल्िगह्यृ सरु ा िागान्प्रल्िजवियु कथागिम् ॥1॥
कररिा पणू क यज्ञास अश्विेध ििानपृ े ।
िल्विाकग घेउनीया स्वस्थानी जाल्ि देव िे ॥1॥
सिाप्तदीिाल्नयि: पत्नीगणसिल्न्वि: ।
प्रल्ववेश परु ीं राजा सम्ित्ृ यबलवािन: ॥2॥
339
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
गरुु शक्र
ु शल्न रल्वश्चद्रं नित्रे पाचं स्वस्थळी ॥9॥
ककक ट लवनाि त्यावेळी चद्रं ासवे बिृ स्पल्ि ।
कौसमया जन्ि दे रािा सवकलिणयक्त ु त्या ॥10॥
ल्वष्णचू ा अश
ं जो पत्रु इक्ष्वाकुकुलवधकन ।
कौसमया शश ु िु े िेन पत्रु ेणाल्िििेजसा ॥11॥
यथा वरे ण देवानािल्दल्िवकज्रपाल्णना ।
कौसमया झळके िेजे िेजस्वी पत्रु ाच्या सवे ॥11॥
जैसेअल्दल्तिाइद्रां , देवांचा वर लािनु ी ।
344
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
स राज्ञो दशकनाकाि
ं ी द्वाराध्यिानवु ाच ि ॥38॥
शीघ्रिाख्याि िां प्राप्तं कौल्शकं गाल्धनस्सिु म् ।
दशकनोत्सक ु राजाचे द्वारपालास बोलिी ॥38॥
त्वरे ल्नरोल्प राजाला ल्वश्वाल्ित्र येल्ि कौल्शक ।
िच्छृत्वा वचनं त्रासात्राज्ञो वेश्ि प्रल्दद्रुय:ु ॥39॥
सम्भ्रािनसस्सवे िेन वाक्येन चोल्दिा: ।
बोल िे ऐकिा सवक ियाने करुनी त्वरा ॥39॥
ििाल सोिुल्न बािेरी येिी ियकंल्पि िने ।
358
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
सागं ण्या नच सक
ं ोच िानावा िे ऋषी वरा ।
आपण दैवि िाझे, कायक करण्या उत्सक
ु ॥56॥
िि चायिनप्रु ाप्तो ििानभ्यदु यो ल्द्वज ।
िवागिनज: कृत्स्नो धिकश्चानत्तु िो िि ॥57॥
के वढे िावय िे िाझे आलाि आपण इथे ।
आपमया आगिनाने िित्व िि वाढले ॥57॥
इल्ि हृदयसख ु ं ल्नशम्य वाक्यं । श्रल्ु िसख
ु िात्िव्रिा ल्वनीििक्त
ु म् ॥
प्रल्थिगणु यशा गणु ैल्वकल्शष्ट: । परिऋल्ष: परिं जगाि िषकम् ॥58॥
367
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
368
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
379
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
बालकाण्ड सर्ग 20
।नका नेऊ रािा प्राथणतो ल्वश्वाल्ित्रा दशरथ।
ित्च्रुत्वा राजशादल कू ो ल्वश्वाल्ित्रस्य िाल्षिम् ।
ििु ूिकल्िव ल्न:संज्ञ: सज्ञं ावाल्नदिब्रवीत् ॥1॥
ऐकुनी ल्वश्वाल्ित्र बोलले िे नराल्धप ।
िण ल्न:श्चेष्ट िोऊन िोिा सावध बोलिो ॥1॥
ऊनषोिश वषोsिे रािो राजीवलोचन:।
न यद्ध
ु योवयिािस्य पश्याल्ि सि रािसै: ॥2॥
380
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
382
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
384
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
इत्यक्त
ु ो िल्ु नना िेन राजोवाच िल्ु नं िदा ।
न ल्ि शक्तोsल्स्ि संग्रािे स्थािंु िस्य दरु ात्िन: ॥20॥
िल्ु ननी सागं िा ऐसे राजा म्िणिसे ियां ।
दष्टु ापं ढु े नसे शक्य िज यद्धु ास ठाकणे ॥20॥
स त्वं प्रसादं धिकज्ञ कुरुष्व िि पत्रु के ।
िि चैवामपिावयस्य दैविं ल्ि िवान् गरुु : ॥21॥
कृपा करा िे धिकज्ञ पत्रु ावर दया करा ।
िला िावयिीनास गरुु दैवि आपण ॥21॥
390
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
394
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
बालकाण्ड सर्ग 21
।वल्सष्ठाचां ा उपदेश व दशरथाचा रुकार ।
िच्रुत्वा वचनं िस्य स्नेिपयाककुलािरम् ।
सिन्य:ु कौल्शको वाक्यं प्रत्यवु ाच ििीपल्िम् ॥1॥
ऐकुनी वाक्य राजाचे अधकस्फुट स्नेिद:ु ल्खि ।
कृद्ध िल्ु न ल्वश्वाल्ित्र राजास बोलिी असे ॥1॥
पवू किथां प्रल्िश्रत्ु य प्रल्िज्ञां िािल्ु िच्छल्स ।
राघवाणां अयक्त ु ोsयं कुलस्यास्य ल्वपयकय: ॥2॥
395
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
402
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
त्यािळ
ु े ल्ििास्िव त्याच्ं या पाठवी िेच उत्ति ||२१||
इल्ि िल्ु नवचनात्प्रसन्नल्चत्तो रघवु षृ िश्च ििु ोद पाल्थकव:।
गिनल्िरुरोच राघवस्य प्रल्थियशा: कुल्शकात्िजाय बदु ध्् या ॥22॥
िल्ु नवचने या प्रसन्न िोउल्न | आनदं े रघवु शं श्रेष्ठ ल्चत्ती |
रुचनू रघनु न्दन गिन त्या |ल्वचार करर पाठवण्याल्वषयी || २२ ||
406
वाल्मिकीरािायण
श्री. श्याि कुलकणी यांचिराठी
ी ई साल्ित्यवरची नऊ पस्ु िकं. श्याि कुलकणी
407
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
408
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
409
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
410
वाल्मिकीरािायण िराठी श्याि कुलकणी
411