LỚ

12
P

VĂN HỌC VIỆT NAM

Nguyễn Minh Châu

MỤC TIÊU BÀI GIẢNG
Giúp học sinh

Cảm nhận được suy nghĩ của người nghệ sĩ nhiếp ảnh khi phát hiện ra
đằng sau bức ảnh rất đẹp về chiếc thuyền trong sương sớm là số phận đau
đớn của người phụ nữ và bao ngang trái trong một gia đình hàng chài. Từ
đó thấu hiểu: mỗi người, nhất là người nghệ sĩ, không đơn giản khi nhìn
nhận cuộc sống và con người.
Bước đầu cảm nhận được vẻ đẹp của nghệ thuật văn xuôi Nguyễn Minh
Châu: Một lối văn giản dị mà sâu sắc, thấm thía, nhiều dư vị, nhiều trải
nghiệm, chiêm nghiệm; kết cấu độc đáo, khắc họa nhân vật tài tình…
 ĐỀ MỤC BÀI GIẢNG

I TÌM HIỂU CHUNG

A. Tác giả
B. Tác phẩm
II TÌM HIỂU VĂN BẢN

A. Cảnh bình minh trên biển

B. Câu chuyện ở tòa án

III TỔNG KẾT

A. Nội dung
B. Nghệ thuật
II TÌM HIỂU VĂN BẢN
B Câu chuyện ở tòa án
Ba ngày, một trận nhẹ… Năm ngày một trận nặng…

Một người đàn bà bất hạnh, bị chồng đánh dã man…

 Con lạy quý tòa… Quý tòa
bắt tội con cũng được,
phạt tù con cũng được,
đừng bắt con bỏ nó…

Người đàn bà nhất quyết không bỏ chồng dẫu bị hành hạ…

Nghệ sĩ Phùng kinh ngạc đến
nghẹt thở, anh không thể nào
lý giải nổi…
 Lòng các chú tốt, nhưng
các chú đâu có phải là
người làm ăn… cho nên
các chú đâu có hiểu được
cái việc của các người
làm ăn lam lũ, khó nhọc…
Chị vố n xấu , r ỗ m ặt ,
không ai lấy… Có mang
với con trai một nhà
hàng chài …
Lão chồng tôi khi ấy là một anh con trai cục tính nhưng hiền lành
lắm, không bao giờ đánh đập tôi…
 Giá tôi đẻ ít đi, hoặc chúng tôi sắm được một chiếc thuyền rộng hơn…
… nhưng cái lỗi chính là đám đàn bà ở thuyền đẻ nhiều quá, mà thuyền
lại chật.
… trước kia vào các vụ bắc, ông trời làm biển động suốt hàng tháng
… cả nhà vợ chồng
con cái toàn ăn cây
xương rồng luộc
chấm muối…
… Đàn bà ở thuyền chúng tôi phải sống cho con chứ không thể
sống cho mình như ở trên đất được…
… ở trên thuyền cũng có lúc vợ chồng con cái chúng tôi sống hòa thuận,
vui vẻ … Vui nhất là lúc ngồi nhìn đàn con tôi chúng nó được ăn no…
II TÌM HIỂU VĂN BẢN
B Câu chuyện ở tòa án
1. Câu chuyện của gia đình hàng chài
a. Người đàn bà
II TÌM HIỂU VĂN BẢN
B Câu chuyện ở tòa án
1. Câu chuyện của gia đình hàng chài
a. Người đàn bà
Cuộc sống
Bấp bênh
 Nghề lưới vó
 Không nhà cửa
 Có khi hàng tháng ăn toàn
xương rồng luộc chấm muối
Cực nhọc, đói khổ triền miên
II TÌM HIỂU VĂN BẢN
B Câu chuyện ở tòa án
1. Câu chuyện của gia đình hàng chài
a. Người đàn bà
Cuộc sống
Đau khổ
 Ba ngày một trận nhẹ, năm ngày
một trận nặng
 Bị đánh bất kể lúc nào
Bị chồng bạo hành

Đau đớn, tủi nhục đến cùng cực

II TÌM HIỂU VĂN BẢN
B Câu chuyện ở tòa án
1. Câu chuyện của gia đình hàng chài
a. Người đàn bà
Phẩm chất
Yêu thương con
Xin chồng đưa lên bờ đánh
 Vì không muốn con nhìn thấy
Không bỏ chồng
 Để cùng nuôi chục đứa con
II TÌM HIỂU VĂN BẢN
B Câu chuyện ở tòa án
1. Câu chuyện của gia đình hàng chài
a. Người đàn bà
Phẩm chất
Yêu thương con
Không sống cho mình
 Sống cho con
Vui khi con được ăn no
 Hạnh phúc đơn sơ
Tình mẫu tử đẹp đẽ,
sự bao dung vô bờ bến
II TÌM HIỂU VĂN BẢN
B Câu chuyện ở tòa án
1. Câu chuyện của gia đình hàng chài
a. Người đàn bà
Phẩm chất
Sống nghĩa tình
Không bỏ chồng
Thấu hiểu và cảm thông với chồng
Người đàn bà sâu sắc

Người vợ nhẫn nhịn, vị tha

II TÌM HIỂU VĂN BẢN
B Câu chuyện ở tòa án
1. Câu chuyện của gia đình hàng chài
a. Người đàn bà

Là người sâu sắc, thấu hiểu

lẽ đời, nhân hậu, vị tha

Hạt ngọc ẩn giấu trong

những lấm láp đời thường
II TÌM HIỂU VĂN BẢN
B Câu chuyện ở tòa án
1. Câu chuyện của gia đình hàng chài
b. Người đàn ông
Làm việc cật lực để nuôi gia đình
Đáng thương

Bất lực trước cảnh nhà túng quẫn

mà trở nên thô bạo
Đáng giận

Cuộc đời đầy bi kịch

II TÌM HIỂU VĂN BẢN
B Câu chuyện ở tòa án
1. Câu chuyện của gia đình hàng chài
c. Thằng Phác
Tìm mọi cách để bảo vệ mẹ
Thương mẹ

Căm thù cha, thủ dao găm sẵn sàng

đánh cha
Bất hiếu

Vừa đáng thương, vừa đáng giận

Dấy lên nỗi lo ngại
II TÌM HIỂU VĂN BẢN
B Câu chuyện ở tòa án
2. Sự thức tỉnh của Phùng và Đẩu
a. Đẩu
Lúc đầu
Thân mật, nhiệt tình, hào hứng
Bảo vệ công lí

Kinh ngạc trước thái độ của

người đàn bà
Cái nhìn phiến diện
 Viên chánh án huyện rời chiếc bàn xếp
đến phát ngốt lên những chồng hồ sơ,
giấy má. Đẩu đi đi lại lại trong phòng…
Một cái gì vừa mới vỡ ra trong đầu vị Bao
Công của cái phố huyện vùng biển…
II TÌM HIỂU VĂN BẢN
B Câu chuyện ở tòa án
2. Sự thức tỉnh của Phùng và Đẩu
a. Đẩu
Sau câu chuyện
Rời chiếc bàn đầy hồ sơ, giấy má
Một cái gì vừa vỡ ra

Ngộ ra những nghịch lí của

đời sống
Thiện chí và kiến thức sách vở
không giải thoát được những cảnh
đời đau khổ
 Phùng suy nghĩ:

… tình thương con cũng như

nỗi đau, cũng như cái sự
thâm trầm trong việc hiểu
thấu các lẽ đời hình như mụ
chẳng bao giờ để lộ rõ rệt ra
bề ngoài…
Chiếc thuyền ngoài xa là bức ảnh đen trắng…
… ngắm kĩ thấy hiện lên màu hồng của ánh sương mai
… nhìn lâu thấy người đàn bà ấy đang bước ra khỏi tấm ảnh
… nhìn lâu thấy người
đàn bà ấy đang bước ra
khỏi tấm ảnh
II TÌM HIỂU VĂN BẢN
B Câu chuyện ở tòa án
2. Sự thức tỉnh của Phùng và Đẩu
b. Phùng
Phải nhìn vào bản chất cuộc sống
Không nhìn đời, nhìn người
phiến diện, một chiều
Nghệ thuật chân chính không bao
giờ rời xa cuộc đời
Quan điểm nghệ thuật
 Người nghệ sĩ không
đơn giản khi nhìn đời,
nhìn người
Quan điểm
nghệ thuật Văn học phải quan tâm
của Nguyễn đến số phận con người
Minh Châu

Văn học phải phản ánh

chân thật cuộc đời
II TÌM HIỂU VĂN BẢN
B Câu chuyện ở tòa án

TIỂU KẾT

Tình huống truyện đẩy lên cao trào để phát hiện tính cách
con người và sự thật cuộc đời.

Ẩn hiện trong câu chuyện là nỗi suy tư của một trái tim
nhân hậu; sự trân trọng hạt ngọc ẩn sâu trong tâm hồn
người lao động vất vả, lam lũ.
III TỔNG KẾT
A Nghệ thuật
1. Tình huống truyện độc đáo
Cảnh đẹp trời cho Cuộc đời nghiệt ngã
Thằng Phác bênh mẹ, đánh bố

Người đàn bà từ chối li hôn với người chồng vũ phu

Khám phá, phát hiện đời sống

2. Ngôn ngữ giàu tính nghệ thuật

3. Giọng điệu trần thuật đa dạng
III TỔNG KẾT
B Nội dung
1. Bài học về cách nhìn đời, nhìn người

Đa diện, nhiều chiều

Phát hiện bản chất thật sau vẻ đẹp bên ngoài

2. Số phận của người phụ nữ lao động nghèo

3. Quan điểm nghệ thuật

TÓM TẮT BÀI GIẢNG
II. TÌM HIỂU VĂN BẢN
B. Câu chuyện ở tòa án
1. Câu chuyện của gia đình hàng chài
a. Người đàn bà
 Cuộc sống: Bấp bênh, cực nhọc, đói khổ triền miên
Đau khổ, bị chồng bạo hành
 Đau đớn, tủi nhục đến cùng cực
 Phẩm chất: • Yêu thương con: Xin chồng đưa lên bờ đánh, không bỏ chồng
Sống cho con, vui khi con được ăn no
Tình mẫu tử đẹp đẽ, sự bao dung vô bờ bến
• Sống nghĩa tình: Thấu hiểu và cảm thông với chồng
Người vợ nhẫn nhịn, vị tha
Là người sâu sắc, thấu hiểu lẽ đời, nhân hậu, vị tha
Hạt ngọc ẩn giấu trong những lấm láp đời thường
TÓM TẮT BÀI GIẢNG
II. TÌM HIỂU VĂN BẢN
B. Câu chuyện ở tòa án
1. Câu chuyện của gia đình hàng chài
b. Người đàn ông
 Đáng thương: làm việc cật lực để nuôi gia đình
 Đáng giận: bất lực trước cảnh nhà túng quẫn mà trở nên thô bạo
Cuộc đời đầy bi kịch
c. Thằng Phác
 Thương mẹ: tìm mọi cách để bảo vệ mẹ
 Bất hiếu: căm thù cha, thủ dao găm sẵn sàng đánh cha
Vừa đáng thương, vừa đáng giận
Dấy lên nỗi lo ngại
TÓM TẮT BÀI GIẢNG
II. TÌM HIỂU VĂN BẢN
B. Câu chuyện ở tòa án
2. Sự thức tỉnh của Phùng và Đẩu
a. Đẩu
 Lúc đầu: thân mật, nhiệt tình, hào hứng bảo vệ công lí
kinh ngạc trước thái độ của người đàn bà  Cái nhìn phiến diện
 Sau câu chuyện: ngộ ra những nghịch lí của đời sống
Thiện chí và kiến thức sách vở không giải thoát được những
cảnh đời đau khổ
b. Phùng
 Phải nhìn vào bản chất cuộc sống
 Không nhìn đời, nhìn người phiến diện, một chiều
 Nghệ thuật chân chính không bao giờ rời xa cuộc đời
Quan điểm nghệ thuật
TÓM TẮT BÀI GIẢNG
II. TÌM HIỂU VĂN BẢN
B. Câu chuyện ở tòa án
Tình huống truyện đẩy lên cao trào để phát hiện tính cách con người
và sự thật cuộc đời.
Ẩn hiện trong câu chuyện là nỗi suy tư của một trái tim nhân hậu;
sự trân trọng hạt ngọc ẩn sâu trong tâm hồn người lao động vất vả, lam lũ.

III. TỔNG KẾT

A. Nghệ thuật
1. Tình huống truyện độc đáo
2. Ngôn ngữ giàu tính nghệ thuật
3. Giọng điệu trần thuật đa dạng
B. Nội dung
1. Bài học về cách nhìn đời, nhìn người
2. Số phận của người phụ nữ lao động
nghèo
3. Quan điểm nghệ thuật
LUYỆN TẬP

1. Tình huống truyện Chiếc thuyền ngoài xa?

2. Cảm nhận về nhân vật người đàn bà hàng chài?