JAWAPAN
BAB
1 Warisan Negara Bangsa
1.1 Latar Belakang Negara Bangsa Sebelum Kedatangan
Barat
1 (a) • kerajaan
• sistem pentadbiran; para pembesar
• dianggap suci
• suci; dikaitkan dengan Dewa Siva
(b) • sesebuah kerajaan
• wilayah pengaruh; pentadbiran kerajaan
• Kutara Manawa
(c) • menerima; memperakui
• luas; selatan Myanmar; Segenting Kra
(d) • setia kepada raja
• kesetiaan; meminum air sumpah
1.2 Ciri-ciri Negara Bangsa Kesultanan Melayu Melaka
1 (a) • Raja; pembesar
• Sistem Pembesar Empat Lipatan
• empayar terkenal
• sultan
(b) • Sultan Melaka; undang-undang
• orang Melayu; Orang Laut
• diperintah; rakyat merdeka
• kesejahteraan rakyat; kekuasaan sultan
• persefahaman; golongan diperintah
(c) • tertinggi
• mengawal rakyat; wilayah
• bebas; campur tangan
• orang utusan; Laksamana Cheng Ho; hubungan
(d) • pemerintahan raja; diakui oleh rakyat
• keseluruhan Semenanjung Tanah Melayu;
pantai timur Sumatera
• naungan
• kewibawaan
• peperangan; Kuala Linggi; Kelantan; Rokan;
Inderagiri
• ketuanan Kesultanan Melayu
perkahwinan; persahabatan; Patani; Kedah
(e) • Hukum Kanun Melaka; Undang-Undang Laut
Melaka
• mengukuhkan; rakyat
• kerajaan
(f) • sesebuah kerajaan; Sultan Melaka
• kedaulatan; memerintah
• penggunaan warna; nobat; regalia
1.3 Keunggulan Sistem Pentadbiran dan Undang-undang
1 (a) Bendahara
• tugas sebagai ketua pentadbir
Jawapan 2022.indd 1
• ketua turus angkatan tentera
• pelbagai hal dan menjadi pemangku sultan
Syahbandar
• pelabuhan
Pembesar Lain
• kawasan perdagangan
Penghulu Bendahari
• kewangan kerajaan secara teratur
Temenggung
• keselamatan Kota Melaka
Laksamana
• panglima angkatan laut Melaka
(b) • pentadbiran di daerah dan di kampung
• Pembesar Berempat
• mengekalkan keamanan kawasan pentadbiran
• cukai di kawasan pentadbirannya
2 (a) • perbuatan jenayah seperti membunuh, menikam
dan mencuri
• pengetahuan raja atau pembesar, maka dia akan
dihukum bunuh
• sesiapa yang ingkar arahan dan memalsukan titah
sultan
(b) • pelaksanaan undang-undang
• Bendahara, Temenggung dan Penghulu Bendahari
• pembesar. Contohnya, Bendahara dan Temenggung
(c) • keharmonian dalam keluarga dan menyelesaikan
masalah dihadapi oleh keluarga atau dalam
perkahwinan
• memerlukan empat orang saksi, jika tidak cukup
memadai dua orang sahaja
• menjadi saksi dalam pernikahan
(d) • kegiatan utama
• Melaka agar tidak berlaku kesalahan bertentangan
ajaran Islam
• diharamkan dalam urusan perniagaan
• siuman dan perlu melafazkan niat jual beli
3 (a) • raja dalam pelayaran
Melaka; • perintah nakhoda
• diberi keutamaan untuk berniaga selama
empat hari
• nakhoda perlu bermesyuarat dengan semua orang
di dalam kapal untuk mendapatkan persetujuan
(b) • antaranya termasuklah jurumudi, malim dan
jurubatu
• menjadikan pelayaran selamat dan lancar
• arif tentang ilmu pelayaran
• kedudukan bulan dan bintang agar pelayaran
berada dalam keadaan selamat
• menyebabkan pelanggaran dan kerosakan, dia
akan dijatuhi hukuman bunuh
J1 © Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
22/9/2023 10:17:53 AM
 (c) • menggugat ketenteraman dan; isi kapal
• perbuatan mencuri, membunuh dan memberontak
• membunuh orang di atas kapal, maka orang
tersebut akan dikenakan hukuman mati
(d) • sistematik dan adil
• pelayaran untuk perdagangan; cukai perjalanan
dan hasil perniagaan malim dan jurubatu agar pelayaran selamat dan
• penumpang ingin turun sebelum sampai janjinya
sama ada tiga tahun, tiga bulan atau tiga hari.
1.4
Peranan Pemerintah dan Rakyat
1 (a) Masyarakat Kesultanan Melayu Melaka terbahagi
kepada dua, iaitu pemerintah dan diperintah.
(b) Pemerintah terdiri daripada sultan, pembesar,
kerabat raja dan ulama.
(c) Rakyat terdiri daripada pelbagai golongan
seperti peniaga, petani, tukang dan nelayan.
(d) Hamba terdiri daripada hamba raja, hamba
berhutang dan hamba biasa.
2 (a) • Mewujudkan perpaduan rakyat.
• Bertanggungjawab terhadap kemakmuran dan
kestabilan kerajaan.
• Memperkenalkan undang-undang untuk
mengawal rakyat.
(b) • Mematuhi segala arahan pemerintah dan tidak
akan menderhaka kerana takut ditimpa tulah.
• Menjadi tentera.
• Menghadiri majlis umum seperti gotong-royong.
• Menjadi pengayuh atau pendayung kapal perang.
• Menyumbang tenaga kerja melalui sistem kerah
seperti membina istana atau jalan.
(c) • Menjadi perantara antara sultan dengan rakyat.
• Mengutip hasil melalui sistem serah.
• Membekalkan tenaga tentera melalui sistem kerah.
SUDUT KBAT
1 (a) • Sistem perundangan Kesultanan Melayu Melaka
terbahagi kepada dua.
• Iaitu undang-undang yang berasaskan syariah
dan hukum adat.
• Undang-undang utama mereka ialah Hukum
Kanun Melaka dan Undang-Undang Laut Melaka.
• Kedua-dua undang-undang ini diperkenalkan
untuk melaksanakan pentadbiran dan menjamin
kemakmuran kerajaan.
(b) • Hukum Kanun Melaka dapat melicinkan
pentadbiran Melaka kerana mengandungi
undang-undang jenayah.
• Pelbagai hukuman setimpal boleh dikenakan
terhadap perbuatan jenayah seperti membunuh,
menikam dan mencuri.
• Hukum Kanun Melaka mengandungi perkara
yang berkaitan dengan peranan sultan dan
pembesar.
• Setiap pembesar Melaka mempunyai peranan
dalam pentadbiran dan mereka juga perlu
arif dalam hal berkaitan dengan pelaksanaan
undang-undang.
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
Jawapan 2022.indd 2
• Undang-Undang Laut Melaka pula dapat
melicinkan pentadbiran kerana Nakhoda
berkuasa penuh.
• Beliau juga diibaratkan raja dalam pelayaran.
• Dalam aspek pelayaran dinyatakan peranan
pegawai selain nakhoda, seperti jurumudi,
lancar.
• Seterusnya, undang-undang tersebut
menyatakan tentang perbuatan jenayah di atas
kapal yang boleh menggugat ketenteraman dan
keselamatan isi kapal.
(c) • Maklumat yang terkandung dalam petikan
tersebut berkaitan dengan undang-undang dan
peraturan yang dibuat untuk mengatur dan
menertibkan manusia.
• Tujuan utama undang-undang juga dinyatakan
bukan untuk menghukum semata-mata.
• Walau bagaimanapun, undang-undang
seharusnya menjadi peraturan yang mesti
dipatuhi.
• Oleh itu, tidak ada sesiapa atau mana-mana
pihak yang boleh dibiarkan berlebih-lebihan
sehingga menindas orang lain.
• Kesan terhadap negara sekiranya peraturan
negara tidak dipatuhi ialah negara akan menjadi
huru-hara.
• Keselamatan rakyat jelata pula akan terancam.
• Malah, akan menyebabkan keadaan politik
negara tidak stabil.
• Penjenayah akan melakukan kesalahan jenayah
sewenang-wenangnya.
• Rumusannya, jika undang-undang negara tidak
dipatuhi maka negara akan menuju ke arah
kehancuran.
Kandungan Hukum Kanun Melaka
1 Jenayah
• Pelbagai hukuman setimpal dikenakan terhadap
perbuatan jenayah seperti membunuh, menikam
dan mencuri.
• Antara kesalahan yang boleh dikenakan hukuman
bunuh termasuklah seperti dalam Fasal 5.1, apabila
seseorang didapati membunuh orang lain tanpa
pengetahuan raja atau pembesar, maka dia akan
dihukum bunuh.
• Dalam Fasal 4, hukuman bunuh dikenakan kepada
sesiapa yang ingkar arahan dan memalsukan titah
sultan.
2 Peranan sultan dan pembesar
• Setiap pembesar Melaka mempunyai peranan dalam
pentadbiran dan mereka juga perlu arif dalam hal
berkaitan dengan pelaksanaan undang-undang.
• Contohnya, dalam Fasal 1 dijelaskan tugas Sultan,
Bendahara, Temenggung dan Penghulu Bendahari.
Sultan juga bertanggungjawab untuk melantik
pembesar, contohnya Bendahara dan Temenggung.
J2
22/9/2023 10:17:53 AM
 3 Kekeluargaan • Undang-undang ini menjelaskan hukuman terhadap
• Isu kekeluargaan diberi perhatian oleh Kesultanan perbuatan jenayah seperti mencuri, membunuh dan
Melayu Melaka. memberontak.
• Undang-undang keluarga bertujuan mewujudkan • Dalam Fasal 5, dinyatakan seseorang yang
keharmonian dalam keluarga dan menyelesaikan berkelakuan jahat dan membunuh orang di atas
masalah yang dihadapi oleh keluarga atau dalam kapal, akan dikenakan hukuman mati.
perkahwinan. 4 Percukaian
• Antarannya hukum dalam perkahwinan seperti • Pelbagai cukai dikenakan dalam pelayaran untuk
Fasal 26 yang menyatakan bahawa pernikahan perdagangan.
memerlukan empat orang saksi, jika tidak cukup • Contohnya, cukai perjalanan dan hasil perniagaan.
memadai dua orang sahaja. • Dalam Fasal 6.3, nakhoda menentukan jumlah
• Hamba abdi dan wanita tidak boleh menjadi saksi cukai yang dikenakan terhadap penumpang.
dalam pernikahan. • Iaitu satu persepuluh daripada hasil penumpang
4 Ekonomi sekiranya penumpang ingin turun sebelum sampai
• Undang-undang mengawal perdagangan di Melaka janjinya sama ada tiga tahun, tiga bulan atau tiga hari.
agar tidak berlaku sebarang kesalahan yang
bertentangan dengan ajaran Islam. Praktis Sumatif
• Contohnya, dalam Fasal 30, dinyatakan amalan Soalan Objektif
riba diharamkan dalam urusan perniagaan. 1 D 2 A 3 C 4 D 5 A
• Orang yang menjalankan perniagaan hendaklah 6 D 7 C 8 B 9 C 10 A
akil baligh, siuman dan perlu melafazkan niat jual 11 B 12 A 13 C 14 A 15 B
beli. 16 C 17 C 18 D 19 B 20 D
5 Perkataan untuk raja
Soalan Struktur
• Dalam Hukum Kanun Melaka, terdapat beberapa
perkataan hanya boleh digunakan oleh raja, iaitu 1 (a) X − Kerajaan Champa
titah, murka, kurnia dan anugerah. Y − Kerajaan Funan
• Rakyat tidak dibenarkan mempersendakan dan (b) (i) Raja
menuturkan. (ii) Undang-undang
• Wilayah pengaruh
Kandungan Undang-Undang Laut Melaka • Rakyat
1 Peranan nakhoda (c) • Membolehkan kerajaan berkembang
• Nakhoda berkuasa penuh dan diibaratkan raja • Kerajaan akan muncul sebagai empayar yang
dalam pelayaran. terkenal
• Semua pihak harus mematuhi arahan dan perintah • Membawa kesejahteraan kepada kerajaan
nakhoda. • Memperkukuh negara bangsa
• Dalam Fasal 13.1, dinyatakan bahawa nakhoda (Mana-mana jawapan munasabah)
perlu diberikan keutamaan untuk berniaga selama (d) • Melahirkan perasaan sayang akan raja dan
empat hari. negara
• Dalam Fasal 13.3, dinyatakan sekiranya nakhoda • Mengukuhkan perpaduan rakyat
hendak singgah di tempat yang tidak ada dalam • Mewujudkan kestabilan politik
senarai persinggahan, nakhoda perlu bermesyuarat • Mengekalkan kedaulatan negara
dengan semua orang di dalam kapal untuk (Mana-mana jawapan munasabah)
mendapatkan persetujuan. 2 (a) • Kesempurnaan dan keistimewaan yang
2 Pelayaran dimiliki oleh sesebuah kerajaan.
• Menjelaskan peranan pegawai selain nakhoda, • Dalam Kesultanan Melayu Melaka, keunggulan
seperti jurumudi, malim dan jurubatu, agar terbukti melalui sistem pentadbiran dan
pelayaran selamat dan lancar. undang-undang yang tersusun sehingga
• Dalam Fasal 9, seorang malim harus arif tentang menjadikan kerajaan ini masyhur.
ilmu pelayaran. (b) • Menjadikan pentadbiran Kesultanan Melayu
• Malim perlu mengetahui keadaan ombak, arus Melaka lancar.
dan kedudukan bulan dan bintang agar pelayaran • Sultan Melaka juga memberikan kuasa
berada dalam keadaan selamat. memerintah atau mentadbir sesuatu wilayah,
• Jika malim lalai dalam menjalankan tugas sehingga sungai atau pulau kepada Pembesar Berempat.
menyebabkan pelanggaran dan kerosakan, dia • Setiap kawasan pentadbiran ini dikenali
akan dijatuhi hukuman bunuh. sebagai kawasan pegangan.
3 Jenayah • Sistem ini membantu sultan dalam
• Perbuatan jenayah di atas kapal akan menggugat pemerintahan, peperangan, diplomatik dan
ketenteraman dan keselamatan isi kapal. agama.

J3 © Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)

Jawapan 2022.indd 3 22/9/2023 10:17:53 AM

 • Pembesar Berempat, iaitu Bendahara,
Penghulu Bendahari, Temenggung, dan
Laksamana sentiasa menyokong sultan.
• Pembesar lain juga membantu dalam
pentadbiran seperti Syahbandar, Bentara,
Orang Kaya, hulubalang dan penghulu.
(c) • Pentadbiran pusat dilaksanakan oleh Pembesar
Berempat.
• Setiap pembesar berempat mempunyai peranan
tersendiri.
• Pada peringkat jajahan, pembesar ditugaskan
untuk menguruskan pentadbiran di daerah dan
di kampung.
• Pembesar ini dilantik oleh sultan dan Pembesar
Berempat.
(Mana-mana jawapan berkaitan)
3 (a) (i) Sultan
(ii) Pembesar
• Kerabat raja
• Ulama
(b) • Rakyat terdiri daripada pelbagai golongan
• Seperti peniaga, petani, tukang dan nelayan
• Hamba terdiri daripada tiga jenis
• Hamba raja, hamba berhutang dan hamba biasa
(c) • Peranan sultan menaungi dan menjaga
keselamatan rakyat negeri baginda.
• Sultan juga mewujudkan perpaduan rakyat.
• Peranan pembesar pula memelihara keamanan
dan kebajikan rakyat di kawasan pegangan.
• Mereka menjadi perantara antara sultan dengan
rakyat.
• Peranan rakyat ialah menunjukkan taat setia
kepada pemerintah.
• Rakyat ada yang menjadi tentera.
• Rakyat turut menyumbang tenaga kerja melalui
sistem kerah seperti membina istana atau jalan.
(Mana-mana jawapan munasabah)
Soalan Esei
1 (a) • Kerajaan muncul kerana adanya raja.
• Raja merupakan pemerintah tertinggi dan
dibantu oleh para pembesar.
• Rakyat menumpahkan taat setia kepada Sultan
Melaka.
• Rakyat mematuhi undang-undang yang
dikuatkuasakan dalam Kesultanan Melayu
Melaka.
• Kedaulatan, iaitu lambang kekuasaan tertinggi
sultan.
• Kedaulatan ini merupakan hak mutlak sultan
untuk mengawal rakyat dan wilayah.
• Wilayah pengaruh merujuk kawasan
pemerintahan raja yang diterima dan diakui
oleh rakyat.
• Dua undang-undang bertulis pada zaman
Kesultanan Melayu Melaka ialah Hukum
Kanun Melaka dan Undang-Undang Laut
Melaka.
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
Jawapan 2022.indd 4
• Lambang kebesaran merupakan identiti
sesebuah kerajaan dan keistimewaan Sultan
Melaka.
(Mana-mana jawapan berkaitan)
(b) • Kesultanan Melayu Melaka merangkumi
keseluruhan Semenanjung Tanah Melayu dan
pantai timur Sumatera.
• Wilayah taklukan Melaka diperoleh melalui
peperangan/ penaklukan.
• Contohnya, termasuklah Pahang, Kuala Linggi,
Kelantan, Rokan, Inderagiri dan Kampar.
• Wilayah pengaruh ini juga diperoleh melalui
naungan dan persahabatan.
• Contohnya, Lingga, Patani dan Kedah.
• Wilayah juga diperoleh melalui perkahwinan.
• Kerajaan Majapahit menghadiahkan Siantan,
Puteri Majapahit kepada Sultan Mansur Shah
untuk dikahwini.
(c) • Rakyat Malaysia sedia berkorban untuk negara.
• Mereka juga sayang akan raja mereka.
• Rakyat Malaysia menumpahkan taat setia
kepada negara dan raja.
• Rakyat Malaysia mematuhi perlembagaan/
undang-undang negara.
• Perlembagaan diletakkan di tempat tertinggi
dalam melaksanakan undang-undang.
• Menjaga kedaulatan negara menjadi
tanggungjawab semua rakyat.
• Rakyat Malaysia berbangga dengan lambang
negara seperti bendera Malaysia.
• Lagu Negaraku sebagai lambang negara
dinyanyikan dengan penuh semangat.
(Mana-mana jawapan munasabah)
2 (a) • Undang-undang penting untuk melaksanakan
pentadbiran kerajaan/ negara.
• Menjamin kemakmuran ekonomi negara.
• Memastikan kesejahteraan rakyat.
• Menjamin keselamatan negara.
(Mana-mana jawapan munasabah)
(b) • Perbuatan jenayah seperti membunuh, menikam,
mencuri dan menggugat ketenteraman dan
keharmonian Kesultanan Melayu Melaka.
• Apabila seseorang didapati membunuh orang
lain tanpa pengetahuan raja atau pembesar,
maka dia akan dihukum bunuh.
• Dijelaskan peranan sultan, Bendahara,
Temenggung dan Penghulu Bendahari.
• Sultan bertanggungjawab untuk melantik
pembesar, contohnya, Bendahara dan
Temenggung.
• Undang-undang keluarga untuk menyelesaikan
masalah keluarga atau dalam perkahwinan.
• Pernikahan memerlukan empat orang saksi, jika
tidak mencukupi memadai dua orang sahaja.
• Hamba abdi dan wanita tidak boleh menjadi
saksi dalam pernikahan.
• Undang-undang mengawal perdagangan di
Melaka.
J4
22/9/2023 10:17:53 AM
 •
Dinyatakan amalan riba diharamkan dalam
urusan perniagaan.
• Orang yang menjalankan perniagaan hendaklah
akil baligh, siuman dan perlu melafazkan niat
jual beli.
• Perkataan yang hanya boleh digunakan oleh
raja ialah titah, murka, kurnia dan anugerah.
• Rakyat tidak dibenarkan mempersendakan dan
menuturkan perkataan tersebut.
(c) • Nakhoda berkuasa penuh dan diibaratkan raja
dalam pelayaran.
• Semua pihak harus mematuhi arahan dan
perintah nakhoda.
• Menjelaskan peranan pegawai selain nakhoda,
seperti jurumudi, malim dan jurubatu, agar
pelayaran selamat dan lancar.
• Seorang malim harus arif tentang ilmu
pelayaran.
• Menjelaskan hukuman terhadap perbuatan
jenayah seperti mencuri, membunuh dan
memberontak.
• Seseorang yang berkelakuan jahat dan
membunuh orang di atas kapal, akan dikenakan
hukuman mati.
• Pelbagai cukai dikenakan dalam pelayaran
untuk perdagangan.
• Nakhoda menentukan jumlah cukai yang
dikenakan terhadap penumpang.
• 1/ 10 hasil penumpang dikenakan sekiranya
penumpang ingin turun sebelum sampai janjinya.
(Mana-mana jawapan berkaitan)
3 (a) • Menaungi rakyat negeri baginda.
• menjaga keselamatan rakyat jelata.
• Mewujudkan perpaduan rakyat.
• Bertanggungjawab terhadap kemakmuran
ekonomi.
• Bertanggungjawab ke atas kestabilan kerajaan.
• Memperkenalkan undang-undang untuk
mengawal rakyat.
(b) • Memelihara keamanan rakyat di kawasan
pegangan.
• Memelihara kebajikan rakyat di kawasan
pegangan.
• Menjadi perantara antara sultan dengan rakyat.
• Mengutip hasil di kawasan pegangan.
• Melalui sistem serah.
• Membekalkan tenaga tentera.
• Melalui sistem kerah.
(c) • Setuju
• Menunjukkan taat setia kepada pemerintah.
• Melancarkan pentadbiran, kegiatan ekonomi
dan lain-lain.
• Mematuhi segala arahan pemerintah dan
tidak akan menderhaka kerana takut ditimpa tulah.
• Menjadi tentera.
• Menghadiri majlis umum seperti gotong-royong.
• Menjadi pengayuh atau pendayung kapal
perang.
• Menyumbang tenaga kerja melalui sistem
kerah seperti membina istana atau jalan.
(Mana-mana jawapan munasabah)
J5
Jawapan 2022.indd 5
BAB
2 Kebangkitan Nasionalisme
2.1 Maksud Nasionalisme
1 (a) gerakan; kesetiaan; negara atau bangsanya
(b) Kebangkitan; kesedaran; hak kepentingan orang
Melayu; faktor ekonomi; sekularisme; imperialisme
(c) menzahirkan; lebih tegap dan kuat; berdiri;
bangsa-bangsa lain
(d) tenaga; penjajahan; mencapai kemerdekaan;
tataterbib; adab sopan bangsa Melayu; merebut;
hak mutlak bangsa
(e) fenomena sejagat; mengiktiraf; menubuhkan
negaranya; memindahkan kedaulatan; kesetiaan;
negara bangsa
(e) Kesultanan Melayu Melaka; Kesetiaan; nasionalisme;
fahaman kebangsaan; Tanah Melayuan
(f) perjuangan; kedudukan unggul
2.2 Perkembangan Idea Nasionalisme di Barat
1 (a) Revolusi Keagungan (Glorious Revolution) 1688
di England
• kedaulatan parlimen hak asasi rakyat
• Raja James II
• bangkit menentang pemerintahan raja berkuasa
mutlak
• melarikan diri ke Perancis selepas menyedari
sokongan semakin berkurangan
• kerana peralihan kuasa berlaku secara aman
tanpa pertumpahan darah
• memantapkan konsep kedaulatan parlimen dan
sistem Raja Berperlembagaan
• Bill of Rights; hak mengutip cukai
(b) Revolusi Amerika (1776)
• penjajahan British
• yang diperkenalkan; Akta Teh
• “tiada cukai tanpa perwakilan"
• Pemimpin di tanah jajahan; George Washington;
mengisytiharkan perang
• Perisytiharan Kemerdekaan Amerika
• Sebanyak 13 buah; pemerintahan demokrasi
(c) Revolusi Perancis (1789)
• Jean Jacques Rosseau (Rosseau); kebebasan;
persaudaraan
• The Social Contract; menjamin kesejahteraan
• kata sepakat; kesedaran
• Kedaulatan suara rakyat; institusi raja dan
birokrasi
• memonopoli pelbagai keistimewaan
• penjara Bastile; tahanan politik; Raja Loius XVI
• Republik Perancis
2.3 Perkembangan Nasionalisme di Asia
1 (a) Nasionalisme di India
• dasar imprealisme British
• Dahagi India 1857; rakyat tempatan
• Nasionalisme awal; isu sosioagama
• Brahmo Samaj dan Arya Samaj; kecintaan;
budaya tempatan; budaya Barat
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
22/9/2023 10:17:53 AM
 • pendidikan Barat; golongan intelektual; gerakan • Katipunan; revolusi
nasionalisme • akhbar Kalayan
• Kongres Kebangsaan India; Liga Muslim • menyingkirkan pemerintahan Sepanyol
• gerakan bersifat keras; nasionalis radikal; • kemerdekaan Filipina; di bawah penguasaan
Bal GangadharTilak; Bipin Chandra Pal Amerika Syarikat
• menggerakkan; secara militan • diplomasi melalui parti politik sederhana
• Perang Dunia Pertama; dasar tidak bekerjasama • Dewan Perhimpunan Filipina pada tahun 1907
(b) Nasionalisme di China • golongan nasionalis; Perang Dunia Kedua
• peradaban China; orang Cina; ekonomi (b) Nasionalisme di Burma (Myanmar)
• pemerintahan Dinasti Manchu (kerajaan • sami Buddha (pongyi), Thakin (siswazah
Manchuria); kehilangan mandat universiti); golongan petani menentang
• menghalang kemasukan pengaruh Barat imprealisme British
• menentang campur tangan kuasa Barat di China • berpendidikan Barat; pengaruh British;
• nasionalisme, demokrasi dan kebajikan sosial mengancam kedudukan agama Buddha
• menumbangkan pemerintahan Dinasti Manchu • pendidikan
dan kemunculan pemerintahan republik • isu kasut
di China • Majlis Persatuan Am Kesatuan Burma
(c) Nasionalisme Empayar Uthmaniyah dan Mesir • universiti untuk mereka
• agama Islam; gerakan Pan-Islamisme; Merujuk • Am Sangha Samagyi; Saya San
gerakan pemulihan Islam • golongan petani; pelbagai jenis cukai
• pertembungan kebudayaan antara Eropah- • India
Amerika dengan kebudayaan tempatan yang • Do Bama Asiayone
mengubah budaya dan tradisi kepercayaan • Pemimpin tersebut seperti Aung San, Kyaw Nein
masyarakat tempatan dan U Nu
• pada ajaran Islam yang sebenar yang berpandukan • Dr. Ba Maw; Perdana Menteri
al-Quran dan Hadis serta memperbaik kehidupan (c) Nasionalisme di Vietnam
masyarakat untuk melepaskan diri daripada • Muncul akibat perubahan sosiopolitik dan
penjajahan sosioekonomi selepas kedatangan Perancis
• menubuhkan kumpulan yang diberi nama al- terutamanya selepas tahun 1918
Urwah al-Wuthqa (Ikatan yang Kuat) • golongan bangsawan dan pegawai daripada
• menyebarkan idea Pan-Islamisme, iaitu seruan golongan Mandarin
penyatuan persaudaraan umat Islam di seluruh • pemulihan
dunia untuk bangkit menghalang peluasan kuasa • gerakan anti-Perancis
Barat • akhbar seperti Tribune Indige, Cloche Felee
• dengan empayar Uthmaniyah • nasionalisme; komunisme
• umat Islam di seluruh dunia termasuklah Tanah • pemberontakan pada tahun 1930 untuk mengusir
Melayu Perancis dan menubuhkan kerajaan republik
(d) Nasionalisme di Jepun Vietnam
• Disebabkan oleh kesedaran untuk mencapai • pemimpin VNQDD, Nguten Thai Hoc
kemajuan bagi mengelakkan ancaman • kemerdekaan Republik Demokratik Vietnam
imperialisme Barat di Hanoi, Vietnam Utara
• Menekankan pemodenan mengikut model Barat • Saigon, Amerika Syarikat
supaya Jepun dihormati oleh kuasa Barat (d) Nasionalisme di Indonesia
• membina nasionalisme dalam kalangan rakyat • Berkisarkan isu pendidikan untuk mengubah
dan pemerintah semasa era Pemulihan Meiji nasib rakyat akibat dasar penjajah Belanda
• negara perindustrian dan kuasa tentera yang kuat • Mempelopori perjuangan untuk memajukan
di Asia pada awal ke-20 pendidikan kaum wanita
• kuasa imperialisme • Hilang Gelap Terbitlah Terang
• sedia berkorban demi melaksanakan • Letters of a Javanese Princess
tanggungjawab terhadap ketua dan negara • mempertahankan agama Islam daripada
ancaman sekularisme Barat
2.4 Perkembangan Nasionalisme di Asia Tenggara • Parti Nasionalis Indonesia (PNI)
1 (a) Nasionalisme di Filipina • sebagai sebuah parti
• penjajahan asing • tonggak nasionalisme
• Emilio Aguinaldo • satu tanah air, satu bangsa dan satu bahasa untuk
• Gerakan Propaganda mewujudkan keutuhan negara bangsa
• wilayah Sepanyol • Permuafakatan Perhimpunan; organisasi; parti
• perubahan politik, ekonomi dan sosial di Filipina politik

© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P) J6

Jawapan 2022.indd 6 22/9/2023 10:17:53 AM

 (e) Nasionalisme di Thailand
• Mempertahankan kedaulatan negara serta
menuntut penglibatan rakyat dalam pemerintahan
• pemodenan Raja Mongkut membina
• kewangan; pelabuhan; kastam; ketenteraan; polis
• negara yang bersahabat dengan Barat
• Dasar Mongkut; penjajahan kuasa
• Raja Vajiravudh
• Field Marshal Phibulsongkram; Parti Rakyat;
Revolusi Thai pada tahun 1932
• pemerintahan raja berperlembagaan
• kapitalis dan orang Cina; Phibusongkram,
penguasaan ekonomi oleh orang Cina
• dasar bekerjasama
• Indochina, negeri utara Tanah Melayu
2.5 Kesedaran Nasionalisme di Negara Kita
1 (a) • Portugis; Sultan Mahmud Shah
• tiga kali serangan
(b) • Sultan Abdullah Mukarram Shah
• Pulau Pinang; wilayah Kedah
• British di Kedah
(c) • gerakan Islah; awal abad ke-20
• Haji Abbas Mohd Taha; Syed Sheikh al-Hadi
(d) • Penghulu Dol Said; Dato’Maharaja Lela Pandak
Lam; Dato’ Bahaman; Rentap; Mat Salleh;
Tok Janggut; Haji Abdul Rahman Limbong
• setempat
• reaksi dan tindak balas yang keras; sederhana
(e) • Inggeris; Melayu
• Ishak Haji Muhammad; Burhanuddin al-Helmi
• kewangan; halangan undang pengawasan ketat
pemerintah
(f) • Muhammad Rakawi Yusuf; Abdul Rahim Kajai;
Hajah Zainon Munshi Sulaiman (Ibu Zain)
2.6 Faktor Kemunculan Gerakan Nasionalisme
1 (a) • Sayyid Jamal al-Din al-Afghani; Sheikh
Muhammad Abduh; Rashid Rida
• kepada berpandukan al-Quran dan Hadis
• imperialisme Barat di negara Islam
(b) • mengungkap keperitan bangsa yang dijajah serta
penderitaan rakyat
• memahami realiti hidup yang dijajah
• Putera Gunung Tahan; (Ishak Haji Muhammad
(Pak Sako) menyindir penjajah dan mengingatkan
anak bangsa akan kepentingan menikmati
kebebasan
(c) • soal agama di Singapura dan isu bahasa Melayu
• pembacaan di sekolah Melayu
• Idea pembaharuan
• Brooke yang mengabaikan hak dan kepentingan
bumi Sarawak
(d) • dalam kalangan pelajar pada awal abad ke-20
• Sumatera Barat dan pulangnya pelajar dari Mesir
yang menyebarkan idea kemajuan dan pemodenan
kepada masyarakat
• memimpin rakyat menuntut hak untuk
mendapatkan pendidikan
J7
Jawapan 2022.indd 7
(e) • Syed Syeikh al-Hadi
• menubuhkan persatuan bersifat sosioekonomi
dan politik untuk menyedarkan rakyat tentang
nasionalisme
• Mohammad Eunos Abdullah; Ustaz Abu Bakar
Mohd Said (Abu Bakar al-Baqir); Ibrahim Haji
Yaakob
(f) • bersatu menentang ancaman luar
• pembaharuan yang progresif
• memperjuangkan nasib mereka
• kerajaan Manchuria dan menubuhkan sebuah
negara Republik China
• tanpa kekerasan menjadi inspirasi pergerakan
nasionalisme
• Indonesia menyemarakkan usaha menentang
penjajah
2.7 Perkembangan Nasionalisme di Negara Kita
1 (a) • Sheikh Muhammad Tahir Jalaluddin, Syed Syeikh
al-Hadi dan Haji Abbas Mohd Taha
• Idea perjuangan:
− menjadikan agama Islam sebagai asas kemajuan
di dunia dan di akhirat
− Pokok Sena, Kedah dan Maahad al-Ehya
Assharif, Gunung Semanggol, Perak
• Kesannya:
− dari aspek sikap serta pentafsiran terhadap Islam
− belajar di madrasah
− pentafsiran baharu seperti yang dibawa oleh
reformis Mesir
• Al-Imam, Al-Ikhwan, Neracha dan Tunas Melayu
(b) • Raja Chulan Raja Abdullah, Mahmud Mat,
Mohammad Eunos Abdullah dan Raja Uda Raja
Muhammad
• Idea perjuangan:
− diserapkan dalam pentadbiran kerajaan British
− lebih banyak peluang pekerjaan kepada orang
Melayu dalam jabatan kerajaan
− dengan British serta menggunakan akhbar
seperti Warta Malaya, Lembaga Malaya dan
Utusan Melayu
(c) • Guru yang terlibat termasuklah O.T. Dussek,
Abdul Hadi Hassan, Abdul Hadi Abdul Manan
dan Harun Aminurrashid. Selain itu, Za’ba dan
tokoh nasionalis Buyong Adil
• Idea perjuangan:
− lahir ramai tokoh penulis dan nasionalis
− menghasilkan buku berkualiti
− menjadikan Maktab Perguruan Sultan Idris
sebuah taman ilmu yang mendedahkan
pembaharuan dari negara luar
− empayar Melayu di Alam Melayu
membangkitkan kesedaran kepada penuntutnya
− penting dalam kurikulum di Maktab
Perguruan Sultan Idris
− melahirkan persatuan radikal, iaitu
Kesatuan Melayu Muda
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
22/9/2023 10:17:53 AM
 Perjuangan Melalui Penulisan
(a) • Utusan Melayu, Lembaga Melayu, Warta Malaya,
Warta Jenaka, Fajar Sarawak, Majlis dan Majalah
Guru
• Isu perjuangan:
− polemik Kaum Muda dengan Kaum Tua serta isu
pentadbiran, ekonomi dan sosial
− menyuburkan kegiatan penerbitan akhbar
− lnggeris
− Utusan Melayu dan Lembaga Melayu
− Warta Jenaka, Majlis dan Majalah Guru
− pendidikan dan politik tanah air
(b) The Malay Mail; The Malaya Tribune
(c) Muhammad Rakawi Yusuf, Muhammad Awi
Anang, Muhd Daud Abdul Ghani serta Haji Abd
Rahman Kassim menjadi saluran untuk
menyedarkan kaum yang dijajah
(d) Ketua-ketua Anak Negeri dalam mesyuarat mereka
dan melalui aktiviti persatuan sosiobudaya
(e) • mengekalkan identiti, memperjuangkan nasib wanita
dan menyemai perasaan cinta akan negara China
• negara asal mereka; Lat Pau dan Modern Daily
News
• soal pemerintahan monarki serta pergolakan
politik di China
• antiimperialisme
• kesatuan sekerja dan keadilan sosioekonomi bagi
masyarakat kelas bawahan
(f) • beroperasi dalam tempoh singkat
• sosial masyarakat India di negara ini
• Tamil Nesan; Tamil Murasu
• perpaduan bagi masyarakat kelas menengah India
di negara ini • Kuala Lumpur dan diikuti oleh negeri-negeri lain −
• perkembangan di India dan kepentingan
sosiopolitik masyarakatnya
(g) • kalangan penduduk di negara kita
• negara dan perjuangan membela nasib bangsa
• memerdekakan diri dari aspek ekonomi
(h) • nasib bangsa dan cinta akan tanah air
• karya Shamsuddin Salleh, iaitu “Di Sini Kita
Bukannya Orang Dagang”
(i) • cinta akan negara
• Harun Aminurrashid; “Serunai Pujangga”
Perjuangan Melalui Persatuan
(a) • Mohammad Eunos Abdullah; Singapura
• pelajaran teknik dan pengajian tinggi
• Persatuan Melayu Pahang, Persatuan Melayu
Selangor dan Persatuan Melayu Negeri Sembilan
• Dianggotai oleh kakitangan kerajaan, lebih
banyak peluang diberikan kepada orang
Melayu dalam pentadbiran
(b) (i) • bersatu dan bertukar-tukar pendapat
• perhimpunan tahunan seluruh Tanah Melayu
antara tahun 1934 hingga tahun 1939
• Sarawak untuk mengutarakan isu kebangsaan
(ii) • cawangan Kuching dan mempunyai hubungan
baik dengan ahli KMS
• Persatuan Melayu Sarawak (PMS) pada tahun
1939
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
Jawapan 2022.indd 8
(iii) • bergiat aktif dalam organisasi berbentuk
penulisan sehingga membangkitkan kesedaran
tentang pentadbiran di Sabah
• akhir tahun 1930-an
• meningkatkan kesedaran sosial dalam kalangan
ahlinya
• pegawai rendah kerajaan dan peniaga
• Mohammad Shamsudin Osman dan Zakaria
Gunn
(c) • pada bulan Mei 1937
• mewujudkan satu gagasan yang dinamakan Melayu
Raya melalui gabungan Tanah Melayu dan
Indonesia
• mempunyai tamadun dan kesopanan di tanah
airnya
• kerajaan kolonial dan membangkitkan perasaan
anti-British melalui penulisan dalam akhbar dan
majalah
(d) • melawat Negeri-negeri Melayu Bersekutu
sebanyak empat kali
• Kerajaan Manchuria di China
• di negara kita. Contohnya, masyarakat Cina yang
dilahirkan di Negeri-negeri Selat atau Cina
Peranakan
• Persatuan Orang Cina Peranakan British (SCBA)
di Negeri-negeri Selat dan mengalakkan pelajaran
tinggi dan teknikal dalam kalangan masyarakat Cina
• Cawangan SCBA di Melaka dan menuntut
peluang berkhidmat dalam perkhidmatan
kerajaan
(e) • Persatuan India Taiping dan Persatuan India Pulau
Pinang
membincangkan isu berkaitan dengan masyarakat
India
• bagi golongan India yang dilahirkan di Tanah
Melayu
• ditubuhkan di bawah pimpinan Dr. A.M. Soosay
• idea nasionalisme masyarakat lndia di Tanah
Melayu, di samping menjaga kebajikan mereka
• Pandit Jawaharlal Nehru ke Tanah Melayu pada
tahun 1937
• berek polis atau kuarters kerajaan serta gurdwara
sebagai tempat aktiviti sosial dan keagamaan
• mengembangkan kesedaran politik anti-British
• Taiping, Perak dan menjadi persatuan
berpengaruh untuk menjaga kepentingan
masyarakat Sikh
• ramai yang melibatkan diri dalam kegiatan
perniagaan dan pentadbiran
2.8 Kesan Perkembangan Nasionalisme
1 (a) • Langkah British memperkenalkan dasar
desentralisasi mendorong orang Melayu lebih
peka tentang masa depan mereka.
• Dasar desentralisasi ini cuba mengembalikan
kuasa sultan, residen dan Majlis Mesyuarat
Negeri yang tercabar akibat pembentukan
Negeri-negeri Melayu Bersekutu.
J8
22/9/2023 10:17:53 AM
 •
Kesannya, orang Melayu mula menyuarakan
kepentingan berpersatuan bagi membincangkan
soal politik.
• Nasionalisme di China mendorong golongan
revolusi memberikan perhatian terhadap
pendidikan masyarakat Cina di negara kita.
• Kelab bacaan dan pasukan drama ditubuhkan
agar masyarakat di sini dapat membaca berita
dari China.
• Banyak sekolah Cina didirikan di Tanah
Melayu dengan menggunakan bahasa Mandarin
sebagai bahasa pengantar.
• Sekitar tahun 1930-an dan 1950-an, muncul
masyarakat India yang dilahirkan di Tanah
Melayu.
• Mereka lebih gemar dikenali sebagai ‟the Strait
born peopleˮ.
• Mereka berusaha untuk membentuk identiti
tersendiri.
• Mereka mementingkan perpaduan serta melihat
politik di Tanah Melayu.
• Nasionalisme yang muncul menyebabkan
British berhati-hati dan mengadakan beberapa
sekatan.
• Apabila gerakan nasionalisme dikesan oleh
British tokoh seperti Ibrahim Haji Yaakob, Ishak
Haji Muhammad dan Ahmad Boestamam
ditangkap dan dipenjarakan di Singapura.
(b) • Persatuan ini berjaya membangkitkan semangat
berniaga dan menulis rencana tentang
kepentingan kemajuan.
• British lebih menekankan pendidikan pada
peringkat rendah kepada penduduk tempatan.
• Hal ini menyukarkan usaha untuk meningkatkan
taraf hidup.
• Za’ba sebagai tokoh nasionalis kerap
membangkitkan isu ini semasa mengajar di
SITC.
• Beliau menyedarkan guru pelatih akan
kepentingan pendidikan tinggi dan kurikulum
bahasa Inggeris.
• Akhbar berbahasa Inggeris seperti The Malay
Mail dan The Malaya Tribune berusaha untuk
mengasaskan dana bagi membantu orang
Melayu melanjutkan pelajaran di luar negara.
• Usaha ini disokong oleh Persekutuan Guru-
guru Melayu Selangor dan persatuan negeri.
• Pada masa itu, terdapat orang Melayu
melanjutkan pelajaran ke luar negara seperti
Tunku Abdul Rahman, Tunku Yaacob dan
Mohd Zain Ariffin.
(c) • Lepasan SITC menunjukkan peningkatan
daripada 58 orang pada bulan Mac 1924 kepada
141 orang pada bulan September 1940.
• Mereka berkhidmat sebagai guru untuk
membantu meningkatkan taraf pendidikan
masyarakat.
• Kemunculan lebih ramai guru wanita
menyemarakkan perkembangan nasionalisme.
J9
Jawapan 2022.indd 9
• Pada tahun 1930, guru wanita di Johor Bahru
menerbitkan majalah Bulan Melayu untuk
memuatkan berita kemajuan dan pendidikan
wanita.
• Majalah ini tersebar di serata Tanah Melayu dan
Indonesia.
• Penggerak utama Bulan Melayu, iaitu Ibu
Zain kerap mengingatkan wanita kepentingan
ilmu pengetahuan untuk mengangkat martabat
wanita.
• Masyarakat India dan Ceylon turut menubuhkan
persatuan untuk menjaga kebajikan mereka.
• Contohnya, E.E.C. Thuraisingham selaku
Presiden Malayan Rubber Estate Owner
Association berjaya membantu meningkatkan
perusahaan getah semasa zaman kemelesetan
ekonomi pada tahun 1920-an dan tahun 1930-an.
• Menjelang Perang Dunia Kedua, golongan
intelektual menyedari perubahan politik semakin
bertambah.
• Masyarakat Cina mula meminta kerajaan
British menimbangkan penglibatan mereka
dalam jawatankuasa kerajaan.
• Tan Cheng Lock yang menganggotai Majlis
Perundangan
• Negeri-negeri Selat (SSLC) menuntut British
menjaga kebajikan dan menyediakan dana
untuk belajar dalam kalangan masyarakat Cina.
SUDUT KBAT
1 (a) • Mendedahkan falsafah perjuangan gerakan
Islah ke Tanah Melayu.
• Menyeru umat Islam di Tanah Melayu kembali
kepada ajaran Islam yang sebenar.
• Memperjuangkan ajaran yang berpandukan al-
Quran dan Hadis.
• Menentang imperialisme Barat di Tanah
Melayu.
(b) • Faktor lain kemunculan semangat nasionalisme
ialah penulisan kreatif seperti novel, cerpen dan
puisi.
• Mereka menceritakan keperitan hidup bangsa
yang dijajah serta penderitaan rakyat.
• Seterusnya, peranan yang dimainkan oleh
media cetak cetak seperti akhbar dan majalah.
• Media cetak berperanan menyalurkan
maklumat dan menyebarkan berita perjuangan
nasionalisme.
• Sistem pendidikan seperti madrasah turut
membantu perkembangan nasionalisme.
• Semangat nasionalisme disemai dalam kalangan
pelajar awal abad ke-20.
• MCKK dan SITC melahirkan golongan
yang memimpin rakyat untuk menuntut hak
mendapatkan pendidikan.
• Golongan intelektual lepasan Timur Tengah
dan lepasan pendidikan Inggeris dan Melayu
turut membantu perkembangan nasionalisme
di Tanah Melayu.
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
22/9/2023 10:17:53 AM
 • Akhir sekali, pengaruh luar dan serantau
seperti kebangkitan Pan-Islamisme di empayar
Uthmaniyah telah menyedarkan umat Islam
untuk bersatu menentang ancaman luar.
(c) • Kita sebagai rakyat yang mempunyai semangat
nasionalisme perlu sayang akan negara agar
tidak ditindas kuasa asing.
• Perjuangan penduduk Tanah Melayu melalui
agama telah menyemarakkan semangat
nasionalisme.
• Mereka telah menyarankan agar kita kembali
kepada ajaran Islam sebenar.
• Contohnya, berpandukan kepada ajaran Al-
Quran dan Hadis.
• Selain itu, kita harus sedia berkorban untuk
negara supaya kedaulatan dan maruah negara
terpelihara.
• Kita perlulah bersatu padu membangkitkan
semangat nasionalisme tanpa mengira
golongan.
• Contohnya, golongan berpendidikan agama,
Melayu dan Inggeris berganding bahu
memajukan pelajaran.
• Kesimpulannya, jika kita sama-sama
bertanggungjawab mempertahankan negara
pasti musuh tidak berani untuk menguasai
negara kita.
(a) Kesan perkembangan nasionalisme dari aspek politik
• Usaha golongan intelektual berpendidikan Inggeris
dan KMS membuahkan hasil.
• Bilangan orang Melayu dalam Malayan Civil
Service (MCS) bertambah daripada 7 orang pada
tahun 1930 kepada 20 orang pada tahun 1937.
• Langkah British memperkenalkan dasar
desentralisasi mendorong orang Melayu lebih peka
tentang masa depan mereka.
• Dasar desentralisasi ini cuba mengembalikan kuasa
sultan, residen dan Majlis Mesyuarat Negeri yang
tercabar akibat pembentukan Negeri-negeri Melayu
Bersekutu.
• Orang Melayu mula menyuarakan kepentingan
berpersatuan bagi membincangkan soal politik.
• Nasionalisme di China mendorong golongan
revolusi memberikan perhatian terhadap
pendidikan masyarakat Cina di negara kita.
• Kelab bacaan dan pasukan drama ditubuhkan agar
masyarakat di sini dapat membaca berita dari China.
• Banyak sekolah Cina didirikan di Tanah Melayu
dengan menggunakan bahasa Mandarin sebagai
bahasa pengantar.
• Sekitar tahun 1930-an dan 1950-an, muncul
masyarakat India yang dilahirkan di Tanah Melayu.
• Mereka lebih gemar dikenali sebagai ‟the Strait
born peopleˮ.
• Mereka berusaha untuk membentuk identiti
tersendiri.
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
Jawapan 2022.indd 10
• Mereka mementingkan perpaduan serta melihat
politik di Tanah Melayu.
• Nasionalisme yang muncul menyebabkan British
berhati-hati dan mengadakan beberapa sekatan.
• Apabila gerakan nasonalisme dikesan oleh British,
tokoh seperti Ibrahim Haji Yaakob, Ishak Haji
Muhammad dan Ahmad Boestamam ditangkap
dan dipenjarakan di Singapura.
(b) Kesan perkembangan nasionalisme dari aspek ekonomi
• Gesaan Kaum Muda agar memajukan diri dalam
pendidikan dan ekonomi membangkitkan semangat
berniaga dalam kalangan masyarakat Melayu.
• Hasilnya, tertubuhlah persatuan kebajikan bernama
al-Jamiah al-Khairiah di Singapura.
• Persatuan ini berjaya membangkitkan semangat
berniaga dan menulis rencana tentang kepentingan
kemajuan.
• British lebih menekankan pendidikan pada
peringkat rendah kepada penduduk tempatan.
• Hal ini menyukarkan usaha untuk meningkatkan
taraf hidup.
• Za’ba sebagai tokoh nasionalis kerap
membangkitkan isu ini semasa mengajar di SITC.
• Beliau menyedarkan guru pelatih akan kepentingan
pendidikan tinggi dan kurikulum bahasa Inggeris.
• Akhbar berbahasa Inggeris seperti The Malay
Mail dan The Malaya Tribune berusaha untuk
mengasaskan dana bagi membantu orang Melayu
melanjutkan pelajaran di luar negara.
• Usaha ini disokong oleh Persekutuan Guru-guru
Melayu Selangor dan persatuan negeri.
• Pada masa itu, terdapat orang Melayu melanjutkan
pelajaran ke luar negara seperti Tunku Abdul
Rahman, Tunku Yaacob dan Mohd Zain Ariffin.
(c) Kesan perkembangan nasionalisme dari aspek sosial
• Tuntutan untuk mendapatkan peluang pendidikan
yang disuarakan melalui akhbar, majalah dan
persatuan mewujudkan kesedaran dalam kalangan
masyarakat untuk belajar di madrasah dan sekolah
Melayu.
• Kesedaran ini juga mendorong mereka menulis
dan menerajui majalah sendiri.
• Lepasan SITC juga menunjukkan peningkatan
daripada 58 orang pada bulan Mac 1924 kepada
141 orang pada bulan September 1940.
• Mereka berkhidmat sebagai guru untuk membantu
meningkatkan taraf pendidikan masyarakat.
• Kemunculan lebih ramai guru wanita
menyemarakkan perkembangan nasionalisme.
• Pada tahun 1930, guru wanita di Johor Bahru
menerbitkan majalah Bulan Melayu untuk
memuatkan berita kemajuan dan pendidikan wanita.
• Majalah ini tersebar di serata Tanah Melayu dan
Indonesia.
• Penggerak utama Bulan Melayu, iaitu Ibu Zain
kerap mengingatkan wanita kepentingan ilmu
pengetahuan untuk mengangkat martabat wanita.
J10
22/9/2023 10:17:53 AM
 • Masyarakat India dan Ceylon turut menubuhkan 2 (a) (i) Sultan Muzaffar Shah/Sultan Mahmud Shah/
persatuan untuk menjaga kebajikan mereka. Sultan Mahmud Shah/ Sultan Abdullah
• Contohnya, E.E.C. Thuraisingham selaku Presiden Mukarram Shah
Malayan Rubber Estate Owner Association berjaya (Mana-mana jawapan berkaitan)
membantu meningkatkan perusahaan getah semasa (ii) Penghulu Dol Said/Dato' Maharaja Lela/ Pandak
zaman kemelesetan ekonomi pada tahun 1920-an Lam/ Dato' Bahaman/ Rentap/ Mat Salleh/
dan tahun 1930-an. Tok Janggut/ Haji Abdul Rahman Limbong
• Menjelang Perang Dunia Kedua, golongan (Mana-mana jawapan berkaitan)
intelektual menyedari perubahan politik semakin (b) • Mendapatkan Melaka kembali dengan
bertambah. melakukan serangan terhadap Portugis.
• Masyarakat Cina mula meminta kerajaan British • Mendapatkan Pulau Pinang kembali yang
menimbangkan penglibatan mereka dalam merupakan sebahagian daripada wilayah
jawatankuasa kerajaan. Kedah.
• Tan Cheng Lock yang menganggotai Majlis • Perjuangan menuntut kebebasan daripada
Perundangan. ancaman luar.
• Negeri-negeri Selat (SSLC) menuntut British • Mendaulatkan wilayah masing-masing.
menjaga kebajikan dan menyediakan dana untuk (c) • Perjuangan diteruskan oleh tokoh agama
belajar dalam kalangan masyarakat Cina. gerakan Islah
• Gerakan ini dipelopori oleh Sheikh Muhammad
Praktis Sumatif Tahir Jalaluddin/ Haji Abbas Mohd Taha/
Soalan Objektif Syed Sheikh al-Hadi
1 D 2 A 3 C 4 D 5 A • Melalui penulisan kreatif dan akhbar yang
6 D 7 A 8 B 9 A 10 B digerakkan oleh individu seperti Zainal
11 D 12 C 13 D 14 B 15 C Abidin Ahmad (Za'ba), Muhammad Rakawi
16 D 17 D 18 C 19 A 20 D Yusuf, Abdul Rahim Kajai, Hajah Zainon
21 D 22 A 23 B 24 D 25 C Munshi Sulaiman (Ibu Zain) dan Fatimah
Soalan Struktur
Yaakub.
1 (a) •
Perasaan cinta yang mendalam terhadap bangsa • Perjuangan yang digerakkan melalui
dan negara. pertubuhan sosioekonomi oleh golongan
• Semangat kebangsaan yang menjelaskan sikap berpendidikan Inggeris dan Melayu.
• Tokoh ketika itu seperti Ibrahim Haji Yaakob,
dan pendekatan berkaitan dengan perjuangan
Ishak Haji Muhammad, Ahmad Boestamam,
menentang penjajahan.
dan Burhanuddin al-Helmi.
• Pembelaan terhadap bangsa dan negara.
(Mana-mana jawapan berkaitan)
(b) (i) • Kebangkitan Nasionalisme Melayu lebih
(d) • Setuju
kepada kesedaran dan ketegasan diri
• Memudahkan ahli berhubung antara satu
sebelum Perang Dunia Kedua.
sama lain.
• Hal ini disebabkan oleh ancaman terhadap
• Perjuangan lebih sistematik dan teratur.
hak kepentingan orang Melayu serta faktor
• Gerakan bersifat rasmi lebih dihormati.
ekonomi.
(Mana-mana jawapan munasabah)
• Akibat kebimbangan masyarakat terhadap
sekularisme dan imperialisme Barat yang Soalan Esei
melanda Tanah Melayu.
1 (a) • John Locke menghasilkan karya Two Treatises
(ii) • Kita hendaklah menzahirkan suatu bangsa
of Government.
yang lebih tegap dan kuat.
• Beliau mempopularkan prinsip raja
• Boleh berdiri di atas tapak kaki kita
sendiri. berperlembagaan.
• Mengambil tempat kita yang sebenar di sisi • Beliau menolak konsep pemerintahan raja
bangsa-bangsa lain yang tegap dan bersatu. berkuasa mutlak.
(c) • Pemimpin terdahulu seperti Tunku Abdul • Menegaskan bahawa kerajaan patut diasaskan
Rahman memberikan semangat patriotik kepada pada suatu persetujuan antara pemerintah
anak muda. dengan rakyat.
• Mereka memberikan contoh teladan berani • Undang-undang perlu digubal bagi memenuhi
menentang musuh negara. hak asasi manusia.
• Mereka mementingkan tanah air lebih daripada (b) (i) • Revolusi ini berlaku di England
kepentingan diri sendiri. disebabkan oleh keinginan menegakkan
• Mereka menunjukkan sikap bertanggungjawab kedaulatan parlimen dan hak asasi rakyat.
dalam memikul amanah yang diberi. • Revolusi ini tercetus berikutan
(Mana-mana jawapan munasabah) pemerintahan Raja James II

J11 © Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)

Jawapan 2022.indd 11 22/9/2023 10:17:53 AM

 membelakangkan parlimen semasa
menggubal undang-undang.
• Ahli parlimen bangkit menentang
pemerintahan raja berkuasa mutlak
dengan sokongan Mary II dan suaminya,
Raja William of Orange dari Belanda.
• Peristiwa ini dikenali sebagai Revolusi
Keagungan kerana peralihan kuasa
berlaku secara aman tanpa pertumpahan
darah.
• Semasa pemerintahan Mary II dan
William of Orange, konsep kedaulatan
parlimen dan sistem raja berperlembagaan
dimantapkan.
(ii) • Revolusi Amerika merupakan reaksi
orang Amerika menentang penjajahan
British.
• Penentangan ini disebabkan oleh tindakan
British tidak melindungi hak penduduk
Amerika yang merupakan sebahagian
daripada empayar British.
• Penduduk Amerika menentang akta yang
diperkenalkan untuk memungut cukai di
jajahan tersebut seperti Akta Pelayaran,
Akta Gula, Akta Setem dan Akta Teh.
• Penduduk tanah jajahan di Amerika
melaungkan slogan ‟tiada cukai tanpa
perwakilanˮ kerana tiada wakil Amerika
dalam Parlimen British.
• Revolusi Amerika berakhir pada
tahun 1783 apabila British mengakui
kemerdekaan Amerika.
(c) • Kuasa asing boleh menggugat kedaulatan
negara.
• Mereka bersedia untuk menjajah negara kita
bila-bila masa.
• Penjajahan masa ini lebih kepada penjajahan
ekonomi.
• Mereka juga akan mencabar undang-undang
negara.
• Mereka ingin menguasai kekayaan negara.
• Mereka turut menyebarkan budaya Barat
yang negatif.
• Kuasa Barat boleh bekerjasama dengan rakyat
kita yang menjadi tali barut.
• Mereka turut mengancam agama dan
kepercayaan rakyat tempatan.
(Mana-mana jawapan munasabah)
2 (a) • Raja Thailand mempertahankan kedaulatan
melalui usaha diplomasi.
• Raja juga berusaha melaksanakan pemodenan.
• Raja Mongkut membina hubungan baik
dengan kuasa Barat seperti British, Amerika
Syarikat dan Perancis.
• Baginda melaksanakan birokrasi Barat.
• Penasihat Barat dibawa masuk untuk
melatih pegawai tempatan dalam kewangan,
pelabuhan, kastam, ketenteraan dan polis.
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
Jawapan 2022.indd 12
• Guru dari Barat, terutamanya British
turut dibawa masuk untuk melaksanakan
pendidikan Barat.
• Membentuk imej Thailand sebagai negara
yang bersahabat dengan Barat.
• Raja Chulalongkorn meneruskan dasar
sebelumnya dan menjadikan Thailand negara
bebas daripada penjajahan Barat.
(b) • Nasionalisme dalam kalangan rakyat timbul
kerana kelemahan Raja Vajiravudh.
• Baginda menimbulkan kegelisahan rakyat
terhadap penguasaan politik oleh kerabat
diraja.
• Nai Pridi Phanomyong dan Field Marshal
Phibulsongkram menubuhkan Parti Rakyat.
• Mereka melancarkan Revolusi Thai pada
tahun 1932.
• Revolusi tersebut menamatkan pemerintahan
raja berkuasa mutlak.
• Nasionalisme juga berlaku kerana rasa
tidak puas hati rakyat terhadap penguasaan
ekonomi oleh kapitalis Barat dan orang Cina.
• Perdana Menteri, Phibulsongkram meluluskan
undang-undang menyekat penguasaan
ekonomi oleh orang Cina.
• Beliau menggalakkan peribumi dalam
kegiatan ekonomi.
(c) • Rakyat perlu taat kepada pemerintah.
• Pemerintah perlu melindungi rakyat.
• Rakyat dan pemerintah perlu bekerjasama.
• Rakyat boleh menjadi tentera mengawal
keselamatan.
• Pemerintah harus memberikan peruntukan
yang mencukupi kepada pasukan keselamatan.
• Pemerintah perlu melengkapkan senjata
ketenteraan.
• Rakyat perlu sedia berkorban untuk negara.
• Pemerintah harus menjaga kebajikan rakyat
jelata.
(Mana-mana jawapan munasabah)
3 (a) • Peranan penulisan kreatif.
• Novel, cerpen dan puisi tokoh nasionalis
digunakan untuk menceritakan keperitan
hidup bangsa yang dijajah.
• Hal ini memberikan kesan kepada rakyat
untuk menaikkan semangat menentang
penjajah.
• Contohnya, novel Melor Kuala Lumpur oleh
Harun Aminurrashid.
• Peranan media cetak seperti akhbar dan
majalah yang berperanan menyalurkan
maklumat dan menyebarkan berita.
• Akhbar Jawi Peranakan yang menegur
campur tangan British dalam soal agama
Islam di Singapura dan isu bahasa Melayu.
• Peranan sistem pendidikan
• Penubuhan madrasah telah meniupkan
semangat baharu dalam kalangan pelajar
awal abad ke-20.
J12
22/9/2023 10:17:53 AM
 • Raffles Institution di Singapura, Maktab
Melayu Kuala Kangsar dan Maktab
Perguruan Sultan Idris melahirkan golongan
yang memimpin rakyat menuntut hak untuk
mendapatkan pendidikan.
• Peranan golongan intelektual.
• lepasan Timur Tengah, contohnya Syed
Sheikh al-Hadi.
• Begitu juga intelektual lepasan pendidikan
Inggeris dan Melayu seperti Abdul Kadir
Adabi, Datoʼ Undang Rembau Abdullah Haji
Dahan, Mohammad Eunos Abdullah, Ustaz
Abu Bakar Mohd Said dan Ibrahim Haji
Yaakob.
(b) • Kebangkitan Pan-Islamisme di empayar
Uthmaniyah menyedarkan umat Islam untuk
bersatu menentang ancaman luar.
• Pengaruh gerakan Islah di Mesir pula
menggesa umat Islam melakukan
pembaharuan yang progresif.
• Kemunculan Jepun sebagai kuasa besar
dunia yang berjaya menewaskan Rusia
membuka mata penduduk tempatan untuk
memperjuangkan nasib mereka.
• Gerakan Revolusi China pimpinan Dr.
Sun Yat Sen turut menimbulkan kesedaran
nasionalisme.
• Gerakan ini berjaya menewaskan kerajaan
Manchuria dan menubuhkan sebuah negara
Republik China.
• Idea perjuangan Mahatma Gandhi di India
pula menentang British tanpa kekerasan
menjadi inspirasi.
• Perjuangan Jose Rizal di Filipina dan
Soekarno di Indonesia menyemarakkan usaha
menentang penjajah negara kita.
(c) • Rakyat yang cinta akan negara sedia
mempertahankan tanah air.
• Mereka akan berkorban nyawa.
• Mereka juga sedia mengorbankan harta dan
kewangan.
• Perasaan cinta negara menghalang rakyat
belot.
• Mereka tidak akan menghina negara.
• Mereka sentiasa menjaga nama baik negara.
(Mana-mana jawapan munasabah)
4 (a) • Kaum Muda menyalurkan idea melalui
gerakan Islah dan menjadikan agama Islam
asas kemajuan dunia dan akhirat.
• Tokohnya seperti Sheikh Muhammad Tahir
Jalaluddin, Syed Sheikh al-Hadi dan Haji
Abbas Mohd Taha mempunyai kesedaran
yang didorong oleh gerakan Islah semasa
menuntut di Timur Tengah.
• Penubuhan madrasah oleh Kaum Muda
menyebarkan fahaman lslah.
• Pelajarnya membawa kemajuan dan
pemodenan dari aspek sikap serta pentafsiran
terhadap Islam.
J13
Jawapan 2022.indd 13
•
Wanita turut diberikan peluang belajar di
madrasah.
• Pembentukan intelektual baharu Islam ini
mendorong mereka berusaha menyatukan
rumpun Melayu.
• Memajukan islam melalui pentafsiran baharu
seperti yang dibawa oleh reformis Mesir.
• Idea mereka disalurkan melalui akhbar dan
majalah yang membangkitkan kesedaran
nasionalisme.
(b) • Maktab Melayu Kuala Kangsar melahirkan
intelektual berpendidikan Inggeris
dan berperanan dalam perkembangan
nasionalisme.
• Maktab Melayu Kuala Kangsar pada asalnya
ditubuhkan untuk melatih anak bangsawan
bagi diserapkan dalam pentadbiran British.
• Lepasan maktab ini menyuarakan hak
mendapat pendidikan bagi orang Melayu.
• Tokohnya seperti Raja Chulan Raja Abdullah,
Mahmud Mat, Mohammad Eunos Abdullah
dan Raja Uda Raja Muhammad yang bertugas
sebagai pegawai kerajaan menuntut British
memperbaik taraf hidup orang Melayu.
• Di samping membuka lebih banyak peluang
pekerjaan kepada orang Melayu dalam
jabatan kerajaan.
• Mereka menyalurkan idea dan tuntutan
dengan cara berbaik-baik dengan British dan
menggunakan akhbar seperti Warta Malaya,
Lembaga Malaya dan Utusan Melayu.
(c) • Maktab Perguruan Sultan Idris melahirkan
semangat kesedaran bangsa khasnya di
bidang pendidikan.
• Guru mereka seperti O.T. Dussek, Abdul Hadi
Hassan berjaya meniupkan kesedaran dalam
kalangan pelajar sehingga lahir ramai tokoh
penulis dan nasionalis.
• Kewujudan Pejabat Karang Mengarang
dengan Ketua Penterjemahnya Za’ba telah
berjaya menghasilkan buku berkualiti.
• Buku itu menjadi pemangkin mengasah
bakat pelajar dalam usaha membangkitkan
semangat kebangsaan.
• Kemasukan bahan bacaan dari Timur Tengah
dan Indonesia menjadikan Maktab Perguruan
Sultan Idris sebuah taman ilmu
• Maktab Perguruan Sultan Idris mendedahkan
pembaharuan dari negara luar.
• Kurikulum Maktab Perguruan Sultan Idris
yang menitikberatkan mata pelajaran Sejarah.
• Pendedahan keagungan empayar Melayu di
Alam Melayu membangkitkan kesedaran
kepada penuntutnya.
• Mata pelajaran Anyaman dan Kesihatan serta
Sukan dianggap penting dalam kurikulum di
Maktab Perguruan Sultan Idris.
(Mana-mana jawapan berkaitan)
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
22/9/2023 10:17:53 AM
 5 (a) •
Mengetengahkan isu hak dan masa depan bangsa.
•
Polemik Kaum Muda dengan Kaum Tua.
•
Isu pentadbiran, ekonomi dan sosial.
•
Pengarang seperti Dato' Onn Jaafar dan
Abdul Rahim Kajai mulai bersuara tentang
pendidikan dan politik tanah air.
• Akhbar berbahasa Inggeris seperti The
Malay Mail dan The Malaya Tribune turut
memuatkan perkembangan sosiopolitik dan
ekonomi di negara kita.
• Di Sarawak pula, akhbar Fajar Sarawak
yang ditulis oleh Muhammad Rakawi Yusuf
menjadi saluran untuk menyedarkan kaum
yang dijajah.
(b) • Akhbar Cina merangsang pemikiran
masyarakat Huachiao (kaum China seberang
laut) mengekalkan identiti, memperjuangkan
nasib wanita dan menyemai perasaan cinta
akan negara China.
• Orientasi dan aspirasi penulisan akhbar
cenderung ke arah negara asal mereka.
• Orientasi penulisan lebih bersifat antiimperialisme.
• Akhbar Nanyang Siang Pao di Pulau Pinang
memperjuangkan soal kesatuan sekerja dan
keadilan sosioekonomi bagi masyarakat kelas
bawahan.
• Kandungan akhbar masyarakat India pula
memperjuangkan kepentingan politik dan
sosial masyarakat India di negara ini.
• Akhbar The Indian dan Indian Pioneer pula
memuatkan pemikiran dan kepentingan
perpaduan bagi masyarakat kelas menengah
India.
• Akhbar Tamil Nesan yang diterbitkan oleh
peniaga India melaporkan perkembangan di
India dan kepentingan sosiopolitik.
(c) • Novel berjaya meniupkan nasionalisme dalam
kalangan penduduk negara kita.
• Semua karya novel ini bertemakan semangat
cinta akan negara.
• Perjuangan membela nasib bangsa.
• Contohnya, novel Mari Kita Berjuang
oleh Abdullah Sidek mengajak masyarakat
memerdekakan diri dari aspek ekonomi.
• Puisi pula bertemakan cinta akan negara.
• Seperti ‟Angan-angan dengan Gurindamˮ
oleh Omar Mustaffa.
• Cerpen bertemakan semangat pejuang
• Di samping tema nasib bangsa dan cinta akan
tanah air.
• Melalui karya seperti Ishak Haji Muhammad,
‟Rumah Besar Tiang Sebatangˮ.
(Mana-mana jawapan berkaitan)
6 (a) (i) • Persatuan terawal.
• Tujuan KMS ialah menggalakkan ahli
bergerak aktif dalam pentadbiran.
• Turut memperjuangkan kepentingan orang
Melayu dalam politik dan pendidikan.
• Mementingkan pelajaran teknik dan
pengajian tinggi.
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
Jawapan 2022.indd 14
• Kejayaan KMS mendorong penubuhan
persatuan negeri lain contohnya Persatuan
Melayu Pahang, Selangor.
• Mereka bekerjasama dengan British dan
meminta supaya lebih banyak peluang
diberikan kepada orang Melayu dalam
pentadbiran.
(ii) • Tujuannya menggalakkan ahlinya untuk
bersatu dan bertukar-tukar pendapat.
• PASPAM mengadakan perhimpunan
tahunan seluruh Tanah Melayu antara
tahun 1934 hingga tahun 1939.
• Usaha menyatukan pergerakan orang
Melayu melalui kongres atau persidangan
berjaya menghimpunkan wakil persatuan
Melayu dari Brunei, Labuan dan Sarawak
untuk mengutarakan isu kebangsaan.
• Di Sarawak, Muhammad Rakawi
Yusuf adalah antara pengasas PASPAM
cawangan Kuching dan mempunyai
hubungan baik dengan ahli KMS.
• Di Sabah, ramai dalam kalangan tokoh
bumiputera Sabah bergiat aktif dalam
organisasi berbentuk penulisan sehingga
membangkitkan kesedaran tentang
pentadbiran di Sabah.
(iii) • Ditubuhkan oleh Ibrahim Haji Yaakob.
• KMM berjuang melalui akhbar Majlis
dan berhasrat untuk menentang British.
• Mewujudkan satu gagasan yang
dinamakan Melayu Raya melalui
gabungan Tanah Melayu dan Indonesia.
• KMM menyeru orang Melayu "bangun
sebagai satu bangsa yang mempunyai
tamadun dan kesopanan di tanah airnya".
• KMM dianggap radikal oleh British
kerana berani menyuarakan penentangan
terhadap kerajaan kolonial.
• Membangkitkan perasaan anti-British
melalui penulisan dalam akhbar dan
majalah.
(b) • Terdapat masyarakat Cina yang memberikan
perhatian kepada kebajikan dan perkembangan
politik tempatan di negara kita.
• Contohnya, masyarakat Cina yang dilahirkan
di Negeri-negeri Selat atau Cina Peranakan.
• Terdapat juga dalam kalangan mereka yang
berpendidikan Inggeris seperti Tan Jiak Kim.
• Mereka menubuhkan Persatuan Orang Cina
Peranakan British (SCBA) di Negeri-negeri
Selat.
• Persatuan ini menggalakkan pelajaran tinggi
dan teknikal masyarakat Cina.
• Bagi masyarakat India, beberapa pertubuhan
awal ditubuhkan bagi menjaga kepentingan
masyarakat India di Tanah Melayu.
• Antaranya, Persatuan India Taiping dan
Persatuan India Pulau Pinang.
J14
22/9/2023 10:17:53 AM
 •
Persidangan India Se-Malaya diadakan di
Kuala Lumpur dan diikuti oleh negeri lain.
• Bertujuan membincangkan isu yang berkaitan
dengan masyarakat India.
• G.V. Thaver pula menubuhkan Malayan Indian
Association (MIA), khusus bagi golongan
India yang dilahirkan di Tanah Melayu.
(c) • Setuju
• Semangat nasionalisme membolehkan anak
muda lebih bersemangat menuntut ilmu.
• Mereka sedia bersaing dengan rakyat negara
lain dalam mendalami ilmu.
• Ilmu yang dituntut dimanfaatkan untuk
kepentingan negara.
(Mana-mana jawapan munasabah)
7 (a) (i) • Bilangan orang Melayu dalam Malayan
Civil Service (MCS) bertambah daripada
7 orang pada tahun 1930 kepada 20 orang
pada tahun 1937.
• Dasar desentralisasi ini cuba
mengembalikan kuasa sultan, residen dan
Majlis Mesyuarat Negeri yang tercabar
akibat pembentukan Negeri-negeri
Melayu Bersekutu.
• Orang Melayu mula menyuarakan
kepentingan berpersatuan bagi
membincangkan soal politik.
• Nasionalisme di China mendorong
golongan revolusi memberikan perhatian
terhadap pendidikan masyarakat Cina di
negara kita.
• Masyarakat India yang dilahirkan di
Tanah Melayu lebih gemar dikenali
sebagai “the Strait born people”.
• Mereka berusaha untuk membentuk
identiti tersendiri.
• Mereka mementingkan perpaduan serta
melihat politik di Tanah Melayu.
• Nasionalisme yang muncul menyebabkan
British berhati-hati dan mengadakan
beberapa sekatan.
(ii) • Gesaan Kaum Muda agar memajukan
diri dalam pendidikan dan ekonomi
membangkitkan semangat berniaga
dalam kalangan masyarakat Melayu.
• Persatuan kebajikan bernama al-Jamiah
al-Khairiah di Singapura berjaya
membangkitkan semangat berniaga dan
menulis rencana tentang kepentingan
kemajuan.
• British lebih menekankan pendidikan
pada peringkat rendah kepada penduduk
tempatan.
• Hal ini menyukarkan usaha untuk
meningkatkan taraf hidup.
• Za’ba sebagai tokoh nasionalis kerap
membangkitkan isu ini semasa mengajar
di SITC.
J15
Jawapan 2022.indd 15
•
Beliau menyedarkan guru pelatih akan
pentingnya pendidikan tinggi dan
kurikulum bahasa Inggeris.
(b) • Lepasan SITC juga menunjukkan peningkatan
daripada 58 orang pada bulan Mac 1924
kepada 141 orang pada bulan September
1940.
• Mereka berkhidmat sebagai guru untuk
membantu meningkatkan taraf pendidikan
masyarakat.
• Kemunculan lebih ramai guru wanita
menyemarakkan perkembangan nasionalisme.
• Guru wanita di Johor Bahru menerbitkan
majalah Bulan Melayu untuk memuatkan
berita kemajuan dan pendidikan wanita.
• Penggerak utama Bulan Melayu, iaitu Ibu
Zain kerap mengingatkan wanita kepentingan
ilmu pengetahuan untuk mengangkat martabat
wanita.
• Masyarakat India dan Ceylon turut
menubuhkan persatuan untuk menjaga
kebajikan mereka.
• Contohnya, E.E.C. Thuraisingham selaku
Presiden Malayan Rubber Estate Owner
Association berjaya membantu meningkatkan
perusahaan getah.
• Masyarakat Cina mula meminta kerajaan
British menimbangkan penglibatan mereka
dalam jawatankuasa kerajaan.
(c) • Media massa boleh mempengaruhi
masyarakat agar sayang akan negara.
• Melalui media massa rakyat dipengaruhi agar
sedia berkorban untuk negara.
• Penulis yang patriotik digalakkan menulis di
media massa.
• Akhbar perlu memaparkan rencana tentang
semangat setia negara.
• Kisah perjuangan pahlawan melawan
penjajah perlu ditulis semula.
• Pemimpin perlu sama-sama menaikkan
semangat rakyat mempertahankan negara
dalam media massa.
(Mana-mana jawapan munasabah)
BAB
3 Konflik Dunia dan Pendudukan Jepun
3.1 Nasionalisme di Negara Kita Sebelum Perang Dunia
1 (a) • sesiapa yang mencetak dan mengedarkan
tulisan berkaitan dengan agama dan politik
Islam tanpa keizinan sultan boleh dikenakan
hukuman penjara
• (i) Jabatan Siasatan Jenayah
(ii) Biro Siasatan Politik
(b) • Gerakan Pan-Islamisme
• penentangan bercorak tempatan
• mempertahankan agama Islam dan hak
penduduk tempatan
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
22/9/2023 10:17:53 AM
 (c) • Tok Janggut menentang British gagal
• wujudnya undang-undang British yang
mengawal kebebasan bersuara, penerbitan dan
berpersatuan
(d) • terhadap penjajah Barat yang menakluki Barat
• penglibatan empayar Uthamaniyah dalam
Perang Dunia Pertama di Eropah
• isu cukai yang dikenakan serta sikap
membenci British
(e) • Tersiar dalam akhbar Melayu seperti Utusan
Melayu
• pernyataan politik kemerdekaan
• adanya undang-undang pemerintah yang
mengongkong penerbitan akhbar
• negeri Melayu dikuasai oleh British
• yang kehilangan kemerdekaan
3.2 Latar Belakang Perang Dunia
1 (a) • berlaku persaingan dalam kalangan kuasa
imperialis di Eropah
• Eropah seperti Perancis dan Jerman
(b) • Pakatan Kuasa Tengah dan Pakatan Bertiga
• Ketidakstabilan politik berterusan di Eropah
• Sedia berperang bagi mempertahankan
kepentingan masing-masing
2 (a) • Empayar Austria-Hungary di bawah
pemerintahan Dinasti Hasburg berakhir
apabila timbul pemberontakan di wilayah
yang dikuasainya.
• Revolusi yang tercetus di Rusia menumbangkan
pemerintahan beraja Tsar Nicholas II dan
kerajaan komunis pertama di dunia terbentuk
di bawah Vladimir Lenin.
• Khalifah empayar Uthamaniyah, Sultan
Mehmed VI digulingkan dan kerajaan Turki
bercorak republik diketuai oleh Mustafa
Kemal Ataturk.
(b) • Perpecahan empayar Rusia membawa kepada
penubuhan negara baharu seperti Poland,
Estonia, Latvia dan Lithuania.
• Perpecahan empayar Uthamaniyah
menyebabkan muncul negara baharu seperti
Lebanon, Syria dan Iraq.
(c) • Undang-undang berkaitan dengan perang
yang diluluskan oleh pentadbiran British,
termasuklah memperuntukkan kuasa
Pesuruhjaya Tinggi British untuk meletakkan
negeri Melayu di bawah undang-undang
tentera jika keadaan memerlukan.
• Wang hasil bijih timah dan getah digunakan
untuk membiayai operasi British dalam
Perang Dunia Pertama.
3.3 Perang Dunia Kedua
1 (a) • Tertumpu di Tanah Besar Asia dan Kepulauan
Asia Tenggara.
(b) Kuasa Paksi
• Jerman
• Itali
• Jepun
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
Jawapan 2022.indd 16
Kuasa Bersekutu
• Britain
• Amerika Syarikat
• Perancis
• Rusia
(c) • penduduk Itali dan Jerman mengadakan
gerakan politik radikal
• fasisme di Itali dan nazisme di Jerman
• tidak adil dan menjejaskan kedaulatan
negaranya
• menyebabkan Jerman mengalami ekonomi
dan inflasi yang teruk
• kerana tidak diberikan tanah jajahan baharu
seperti Perancis dan Poland
• mewujudkan kerjasama antarabangsa; senjata
dan menangani krisis pencerobohan
• berterusan dan meletusnya Perang Dunia Kedua
(d) • di bawah penguasaan China
• memperbesar angkatan tenteranya secara terbuka
• Habsyah di Afrika
(e) • bulan September 1939
• perang terhadap Jerman
(f) Penaklukan Jerman terhadap Eropah Barat
• bagi menakluki negara di Eropah
• Norway, Belanda, Belgium, Luxembourg dan
Perancis
• di Eropah Barat menjelang pertengahan tahun
1941
Pengeboman Britain
• terhadap Britain pada bulan September 1940
sehingga bulan Jun 1941
• kawasan perindustrian dan pertahanan udara
Britain
• ekonomi Britain
Penyertaan Itali dalam perang di Eropah
• terhadap Britain dan Perancis pada bulan Jun 1940
• arah selatan, manakala tentera Jerman
menyerang Perancis dari arah utara
Serangan Jerman ke atas Rusia
• melancarkan Operasi Barbarossa, iaitu
serangan besar-besaran untuk menawan Rusia
• terbesar di Eropah untuk mencapai cita-citanya
menguasai seluruh Eropah
• Rusia, iaitu Leningrad, Moscow dan Stalingrad
2 (a) • Winston Churchill, politik dan ketenteraan
• tentera Bersekutu, darat, udara dan laut,
Komander Tinggi Bersekutu
(b) • Kuasa Paksi; politik dan ketenteraan; kegagalan
• Kuasa Bersekutu; perancangan ketenteraan:
operasi pendaratan
(c) • kehilangan banyak nyawa; dua musim sejuk
• Tempoh perang yang panjang; kehabisan peluru
• Friedrich Von Paulus: perintah Hitler;
peperangan; menyerah kalah
(d) • kod ‟D-Dayˮ; Normandy; Perancis, Jun 1944
• menyebarkan maklumat; pendaratan tentera
Bersekutu; Normandy
• semangat tentera Bersekutu; membebaskan
Perancis; penaklukan Jerman
• tentera Bersekutu, arah barat
• bahagian timur
J16
22/9/2023 10:17:53 AM
 • Kematian Hitler; mengubah landskap perang
• menyerah kalah; menamatkan perang; enam
tahun
3.4 Perang Dunia Kedua di Asia Pasifik
1 (a) • Perang Pasifik
• Di Lautan Pasifik, Tanah Besar Asia dan
Kepulauan Asia Tenggara
• Kemunculan Jepun sebagai kuasa tentera di
Asia yang menjalankan imperialisme di
rantau Asia Pasifik
(b) • Berkait dengan keperluan perindustrian,
pengaruh golongan tentera
• Setelah menguasai Korea, Manchuria dan
China, Jepun menguasai kawasan strategik
• Dasar peluasan kuasa Jepun telah mendapat
• Amerika Syarikat, British dan Belanda
mengenakan sekatan ekonomi
• Jepun merancang untuk menguasai wilayah di
selatan merangkumi Asia Tenggara
• Dari aspek ketenteraan, pakatan dalam Kuasa
Paksi membolehkan
• Pakar ini dihantar untuk mengkaji serangan
terhadap
(c) Keperluan perindustrian
• Akhir abad ke-19, Jepun sebagai kuasa
industri berusaha mengurangkan
• Jepun memerlukan wilayah yang dapat
membekalkan bahan mentah
Pengaruh golongan tentera
• Pada abad ke-20, Jepun mempunyai angkatan
tentera
• Jepun semakin agresif apabila golongan
tentera menguasai politik
• Golongan tentera berpendapat bahawa
masalah ekonomi Jepun boleh diselesaikan
menerusi penaklukan
• Pada Oktober 1941, Jeneral Hideki Tojo
menjadi Perdana Menteri Jepun
Order Baharu Asia
• Di bawah pengaruh tentera, dasar luar Jepun
terarah kepada matlamat
• Jepun mewujudkan orde baharu di Asia Timur
yang merangkumi
• Orde tersebut kemudiannya dikembangkan
(d) • Bermula apabila Jepun menyerang Tanah
Melayu dan Pearl Harbour
• Bertujuan melumpuhkan armada laut Amerika
Syarikat di Pasifik
• Wilayah jajahan Amerika Syarikat, Britain
dan Belanda yang lain
• Serangan tersebut membawa penglibatan
Amerika Syarikat
• Akhirnya, Jepun berjaya membentuk empayar
yang luas
(e) • Mengorbankan hampir 75 juta
• Membawa kemusnahan
• Peperangan membawa kesengsaraan
• Peperangan menyebabkan kelaparan
• Peperangan menyebabkan kemiskinan
J17
Jawapan 2022.indd 17
3.5 Faktor Kedatangan Jepun ke Negara Kita
1 (a) (i) • Tanah Melayu merupakan pengeluar
utama bijih timah dan getah di dunia,
selain menghasilkan emas, bijih besi,
arang batu dan bauksit.
• Kekayaan minyak di Sarawak terutama di
Miri dan Lutong menjadi sasaran utama
Jepun.
• Jepun bercita-cita menjayakan
pembentukan kawasan Lingkungan
Sekemakmuran Asia Timur Raya untuk
mengukuhkan ekonominya.
(ii) • Di hujung Semenanjung Tanah Melayu
terletak pangkalan tentera laut British, iaitu
Singapura.
• Penguasaan terhadap pangkalan tentera
laut British, iaitu Singapura penting untuk
memudahkan Jepun menguasai telaga
minyak di Sumatera.
• Penguasaan di Pulau Borneo penting untuk
menjayakan operasi penaklukan tentera
Jepun di Pulau Jawa.
(b) (i) • Tentera Jepun mendarat di Singgora dan
Patani, Thailand sebelum memasuki Kedah.
• Berpecah kepada dua pasukan untuk mara
ke selatan.
• Tentera Jepun mendarat di Kota Bharu,
Kelantan kemudian mara ke selatan mengikut
jalan darat di negeri-negeri pantai timur.
(ii) • Tentera Jepun yang mendarat di Thailand
memasuki Kedah, iaitu melalui Jitra dan
Alor Setar.
• Kemudian, berpecah kepada dua pasukan
untuk mara ke selatan.
(iii) • Satu pasukan ke Pulau Pinang dan
meneruskan kemaraan melalui pesisiran
pantai barat.
• Pada 26 Disember, melalui Ipoh sebelum
menuju ke bandar-bandar utama di negeri-
negeri pantai barat.
(iv) • British cuba bertindak. Kapal Repulse dan
Prince of Wales digerakkan untuk menyekat
kemaraan Jepun tetapi ditenggelamkan
oleh tentera Jepun di perairan Kuantan.
(v) • Sepasukan lagi mengikuti jalan darat
menuju bandar utama di negeri-negeri
pantai barat menuju selatan.
• Contohnya, bandar Slim River, Port
Swettenham, Kuala Lumpur, Muar, Batu
Pahat dan Johor Bahru.
(vi) • Tentera Jepun berjaya menguasai Singapura
sepenuhnya.
(c) • Sepasukan tentera Jepun mara menduduki
Kuching dan Sibu.
• Sepasukan lagi tentera Jepun mara ke Sabah
melalui Labuan dan menduduki bandar utama
di Sabah.
• Pendudukan Jepun di Sandakan melengkapkan
kempen serangan tentera Jepun di Sabah.
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
22/9/2023 10:17:53 AM
 3.6 Dasar Pendudukan Jepun di Negara Kita
1 (a) (i) • politik; ekonomi
• syonan-to
• Thailand
• Kita Boruneo
(ii) • agama Islam; adat
(iii) • pangkat
• Muda; Koa Kuarenjo
(b) • Penyelidikan bahan
• Perindustrian
(c) (i) • Inggeris; Cina
• persekolahan
(ii) adat resam
(iii) • Bahan
• makanan
(iv) • Melayu
• India
• Cina
3.7 Perjuangan Rakyat Menentang Pendudukan Jepun
1 (a) • Batalion Kedua Rejimen Askar Melayu
bersama-sama dengan pasukan tentera British
terlibat menentang pendaratan tentera Jepun
di Kelantan.
• Penglibatan Rejimen Askar Melayu dalam
pertempuran menentang tentera Jepun di
Singapura memperlihatkan semangat juang
yang tinggi.
• Contohnya, Leftenan Adnan Saidi.
(b) • Layanan kejam Jepun menyebabkan
sebahagian orang Cina mencari perlindungan
di bawah Parti Komunis Malaya (PKM)
bagi mengelakkan mereka diseksa dan
dibunuh.
• Kemudian, PKM menubuhkan pasukan gerila
untuk menentang Jepun.
• MPAJA ditubuhkan selepas PKM bersetuju
mewujudkan pasukan sukarela yang dilatih
oleh British untuk menentang tentera Jepun.
• Seramai 165 anggota PKM diberi latihan
di Sekolah Latihan Khas Singapura untuk
menjalankan sabotaj dan perang gerila terhadap
Jepun.
(c) • British menubuhkan South East Asia Command
(SEAC) berpusat di Colombo dan membentuk
unit khas yang dikenali sebagai Force 136.
• Anggota Force 136 telah mendapat latihan di
India dan Sri Lanka.
• Mereka kemudian dihantar ke Tanah Melayu
melalui kapal selam atau diturunkan melalui
payung terjun dari kapal terbang bertujuan
mendapatkan sokongan orang Melayu serta
menubuhkan pasukan gerila anti-Jepun.
• Anggota terawal Force 136 Tanah Melayu
antaranya termasuklah Mejar Tengku Mahmood
Mahyiddeen, Leftenan Tunku Yusuf Tunku
Yaakub, Kapten Ibrahim Ismail dan Leftenan
Tengku Osman Tengku Mohd Jiwa.
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
Jawapan 2022.indd 18
2 (a) • MPAJA dan Force 136 yang mewakili tentera
British telah mengadakan perjanjian kerjasama
melawan Jepun.
• Dalam kerjasama ini. MPAJA memperoleh
bantuan seperti senjata, ubat-ubatan, kewangan
dan latihan ketenteraan daripada tentera
British.
(b) • Terdapat gerila Cina yang dikuasai oleh
nasionalis daripada Parti Kuomintang (KMT)
menentang tentera Jepun di utara Tanah Melayu
terutamanya di Hulu Perak dan Kelantan.
• Mereka telah menubuhkan OCAJA yang
dikenali sebagai Tentera Bintang Satu.
Gerila KMT bersetuju bekerjasama dengan
MPAJA atau PKM menentang tentera Jepun.
3 (a) • Gurchan Singh menentang tentera Jepun
dengan cara menyebarkan risalah dan
propaganda.
• Beliau menggunakan nama samaran ‟Lion of
Malayaˮ.
• Beliau berjaya menghadiri sidang akhbar
tentera Jepun dengan Myanmar sebagai
wartawan.
• Beliau mendalangi sabotaj terhadap landasan
kereta api.
(b) • Sybil Medan Daly (Sybil Kathigasu) seorang
jururawat terkenal dengan keberanian dan
kecekalan.
• Beliau membantu mangsa perang dan gerila
anti-Jepun di Perak.
• Memberikan bantuan ubat-ubatan dan
perkhidmatan perubatan kepada gerila anti-
Jepun.
• Menyembunyikan radio dan berkongsi
maklumat daripada siaran radio British dengan
gerila anti-Jepun.
4 (a) • Operasi tersebut dilaksanakan oleh Jabatan
Peninjauan Perkhidmatan Australia atau
Australian Services Reconnaissance
Department (SRD).
• Rekrut tempatan yang dikenali sebagai gerila
Semut antaranya diambil daripada orang
Kayan, Kenyah, Kelabit dan Murut. Orang
Iban dari Rajang kemudiannya menyertai
perjuangan dalam SRD.
• Kepakaran gerila Semut penting dalam usaha
merancang taktikal perang gerila menentang
tentera Jepun kerana mereka mengetahui
selok-belok bumi Sarawak.
(b) • Kumpulan Albert Kwok yang dikenali sebagai
gerila Kinabalu telah melancarkan serangan
terhadap pejabat pentadbiran, balai polis
dan kemudahan Tentera Diraja Jepun serta
membunuh tentera Jepun di Jesselton, Kota
Belud, Menggatal dan Tuaran.
• Kemudian, tentera Jepun melancarkan
serangan balas dengan pantas dan kejam.
• Terdapat juga pasukan gerila anti-Jepun yang
dipimpin oleh Datu Mustapha Datu Harun.
J18
22/9/2023 10:17:53 AM
 3.8 Perkembangan Gerakan Nasionalisme Tempatan dan
Pendudukan Jepun
1 (a) • Slogan ‟Asia untuk Asiaˮ dan konsep
‟Lingkungan Sekemakmuran Asia Timur
Rayaˮ menekankan kebebasan negara Asia,
menentukan kemajuan dan meningkatkan
persaudaraan sejagat.
• Konsep ini selari dengan perjuangan nasionalis
di Tanah Melayu, terutamanya Kesatuan
Melayu Muda (KMM).
• KMM bekerjasama dengan Jepun dan berharap
Jepun dapat memberikan kemerdekaan kepada
Tanah Melayu.
• Kejayaan tentera Jepun mengalahkan British
menyedarkan orang tempatan bahawa orang
Asia juga mampu mengalahkan orang Eropah
yang dianggap kuasa besar.
(b) • Langkah awal tentera Jepun membangkitkan
nasionalisme dalam kalangan orang Melayu
adalah dengan membebaskan ahli KMM yang
dipenjarakan oleh British.
• Pentadbiran tentera Jepun memberikan
ruang kepada kegiatan politik KMM kerana
memerlukan sokongan masyarakat tempatan.
• Akhirnya, tentera Jepun membubarkan KMM
kerana tindakan pemimpinnya menuntut
kemerdekaan daripada Jepun. Perjuangan
mendapatkan kemerdekaan diteruskan dengan
taktik dan strategi baharu.
• Anggota KMM dalam organisasi ketenteraan
yang ditubuhkan oleh tentera Jepun Giyu Gun
dan Giyu Tai menyertai gerakan bawah tanah
menentang Jepun, tetapi pada masa yang sama
bekerjasama dengan pentadbiran tentera Jepun.
• Tentera Jepun yang semakin tertekan
dengan serangan pihak Bersekutu berusaha
memenangi hati golongan nasionalis Melayu.
• Dengan sokongan tentera Jepun, Dr.
Burhanuddin al-Helmi, Ibrahim Haji Yaakob,
Onan Haji Siraj dan bekas pemimpin KMM
yang lain menubuhkan Kesatuan Rakyat
Indonesia Semenanjung (KRIS).
• Jepun merestui matlamat KRIS untuk mencapai
kemerdekaan Tanah Melayu bersama-sama
dengan Indonesia melalui semangat ‟Asia
untuk Asiaˮ.
• Namun begitu, Jepun memaklumkan kepada
KRIS bahawa rancangan untuk Tanah Melayu
merdeka bersama-sama dengan Indonesia
tidak dapat dilaksanakan.
• Tentera Jepun menyerah kalah pada 15 Ogos
1945 berikutan pengeboman bandar Hiroshima
dan Nagasaki.
• Parti Kebangsaan Melayu Malaya (PKMM),
iaitu parti politik pertama ditubuhkan selepas
pendudukan Jepun.
2 (a) • Contohnya, persatuan Cina digabungkan
menjadi Kakeo Kokokai.
J19
Jawapan 2022.indd 19
• Berikutan kekurangan pegawai Jepun, orang
Melayu dan Iban diberikan jawatan dan kuasa
yang lebih tinggi sebagai pegawai daerah yang
sebelumnya hanya disandang oleh pegawai
British.
(b) • Beberapa pertubuhan ditubuhkan selepas
pendudukan Jepun seperti Parti Kebangsaan
Melayu Labuan (PKML) oleh Tengku Noordin,
Abu Bakar dan Zakaria Gunn berdasarkan idea
Harun Aminurrashid, iaitu nasionalis Tanah
Melayu.
• Di bahagian pantai timur Sabah, Parti
Kebangsaan Melayu Tawau ditubuhkan dan
dipengerusikan oleh Orang Kaya-Kaya Abu
Bakar.
3.9 Keadaan Negara Kita Selepas Kekalahan Jepun
1 • pihak Jepun masih yakin mereka mempunyai
kekuatan senjata dan tentera yang setia kepada
Maharaja Jepun. Mereka juga yakin mampu
bertindak balas menggunakan teknologi ketenteraan
yang diajar oleh Jerman. Selain itu, pengeboman itu
hanya berlaku di Jepun dan bukan berlaku di tanah
jajahan mereka.
• pihak Jepun bimbang jika mereka tidak menyerah
kalah mungkin bandar-bandar lain akan dibom.
Kerajaan Jepun baru sedar kesan buruk bom atom.
Ramai rakyat tidak berdosa telah mati. Kedua-dua
bandar tersebut juga telah lumpuh. Semangat rakyat
Jepun pula mulaI pudar. Jepun juga mengharapkan
musuh mereka yang diketuai oleh Amerika Syarikat
akan mengampunkan maharaja dan kerajaan Jepun.
2 langkah dan tindakan selepas Jepun menyerah kalah,
Lord Louis Mountbatten (Pemerintah Tertinggi Tentera
Bersekutu di Asia Tenggara) merancang untuk segera
mendarat di Tanah Melayu semula. Namun begitu, beliau
tidak dibenarkan berbuat demikian sehingga selesai
upacara penyerahan rasmi oleh pemerintah tentera
Jepun kepada Jeneral Douglas MacArthur, Pemerintah
Tertinggi Tentera Bersekutu di Pasifik. Ini menunjukkan
bahawa mereka bersedia berbincang secara baik dengan
pihak Jepun. Tentera British pula mula kembali ke Tanah
Melayu pada 3 September 1945. Seterusnya, upacara
rasmi penyerahan kalah tentera Jepun diadakan di Sabah,
Sarawak, Singapura dan Tanah Melayu. Rumusannya,
proses secara baik berjaya dilakukan secara aman dan
perang pun berakhir.
3 kestabilan politik dan ekonomi negara. Selain itu,
berlaku masalah permusuhan antara kaum khususnya
orang Melayu dan Cina. Kesempatan ini digunakan
oleh Bintang Tiga PKM melalui MPAJA untuk
mengambil alih penguasaan di Tanah Melayu. Bintang
Tiga menganggap kekalahan tentera Jepun sebagai
lambang keunggulan, kekuatan dan keberanian mereka
menentang pendudukan Jepun. Parti Komunis Malaya
melalui Bintang Tiga telah menguasai bandar, balai polis
dan pejabat pentadbiran kerajaan yang ditinggalkan oleh
tentera Jepun. Bintang Tiga menjalankan undang-undang
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
22/9/2023 10:17:53 AM
 sendiri dan menggunakan sebuah mahkamah yang
dikendalikan oleh komunis untuk menjatuhkan hukuman
mati terhadap sesiapa yang bekerjasama dengan Jepun,
terutamanya orang Melayu. Tindakan Bintang Tiga
menyeksa dan membunuh anggota polis, askar, pegawai
daerah dan pasukan sukarelawan Melayu dianggap
perbuatan melampau dan mencabar kesabaran orang
Melayu. Selama lebih kurang 14 hari Tanah Melayu
berada di bawah penguasaan Bintang Tiga. Rumusannya,
kelewatan British membawa kepada pergaduhan
kaum. Orang Melayu bertindak balas dan berlakulah
pembunuhan yang membawa kepada kematian pihak
yang terlibat.
4 (a) Tindakan Dato’ Onn Jaafar
Datoʼ Onn Jaafar dilantik oleh Sultan Ibrahim sebagai
Pegawai Daerah Batu Pahat. Tugas utama beliau
ialah menamatkan kekacauan dan memulihkan
keamanan di Batu Pahat. Kebijaksanaan Dato’ Onn
menggunakan kaedah perbincangan dan menghalang
perbalahan bersenjata menyelamatkan negara kita
daripada berlaku huru-hara lebih dahsyat. Beliau
mengatur perundingan antara Kiai Salleh dan
pemimpin Melayu dengan ketua Bintang Tiga di
Dewan Perniagaan Cina Batu Pahat. Kompromi
Dato' Onn Jaafar berjaya memujuk Kiai Salleh
membebaskan orang Cina yang ditahan di Parit Raja,
manakala Bintang Tiga pula menamatkan penguasaan
mereka di Balai Polis Batu Pahat. Kedua-dua pihak
memberikan kerjasama kepada beliau sebagai
Pegawai Daerah untuk mengembalikan keamanan
di Johor. Rumusannya, kaedah perbincangan dan
tolak ansur boleh menyelamatkan keadaan agar tidak
menyebabkan kematian khasnya kepada rakyat yang
tidak berdosa.
(b) Tindakan Raja-raja Melayu
Raja-raja Melayu turut berperanan penting dalam
usaha menyelesaikan pergaduhan kaum. Contohnya,
Sultan Pahang, iaitu Sultan Abu Bakar ke Kuala
Lipis untuk mengingatkan penduduk agar tidak lagi
berlaku pergaduhan antara orang Melayu dengan
orang Cina. Begitu juga tindakan Sultan Perak, Sultan
Abdul Aziz Almustasim Billah Shah mengadakan
lawatan dan pemantauan ke beberapa daerah bagi
memastikan tiada berlaku pergaduhan antara orang
Melayu dengan orang Cina. Kesimpulannya,
peranan raja sangat penting kerana orang Melayu
dan Cina melihat raja tidak menyebelahi mana-mana
pihak. Raja bertanggungjawab menjaga keamanan
dan melindungi perpaduan semua kaum sehingga
kini.
(c) Penyelesaian di Sarawak
Ketegangan antara kaum berlaku di beberapa tempat
sebelum pendaratan tentera Australia. Di Kanowit,
permusuhan berlaku antara bekas gerila peribumi
yang dilatih oleh SRD dengan orang Cina yang
bersubahat dengan tentera Jepun. Di Kuching pula,
campur tangan segera tentera Australia mengenakan
perintah berkurung berjaya menghalang pertumpahan
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
Jawapan 2022.indd 20
darah antara kaum. Kesimpulannya, ketika
pemerintahan Jepun ada golongan yang mendapat
layanan baik daripada pihak Jepun dan ada pihak
yang dizalimi tentera Jepun. Selepas kekalahan Jepun,
mereka bertembung dan saling membalas dendam.
Keadaan ini membawa kepada ketidakstabilan
politik.
SUDUT KBAT
1 (a) • Jepun menyerang Tanah Melayu.
• Jepun menyerang Pearl Harbour, Hawaii.
• Melumpuhkan armada laut Amerika Syarikat
di Pasifik.
• Serangan dilakukan ke atas wilayah jajahan
Arnerika Syarikat. Britain dan Belanda.
• Serangan ke atas Filipina, Hong Kong, Pulau
Guam dan pulau Wake.
• Penglibatan Amerika Syarikat dalam perang di
Asia pasifik.
• Serangan melalui laut, darat dan udara.
• Jepun berjaya membentuk empayar yang luas
di Asia pasifik.
(b) • Keperluan perindustrian Jepun sebagai sebuah
kuasa industri.
• Jepun memerlukan wilayah yang dapat
membekalkan bahan mentah.
• Pengaruh golongan tentera dan Jepun
mempunyai angkatan tentera moden.
• Jepun semakin agresif apabila golongan tentera
menguasai politik.
• Orde Baharu Asia.
• Merangkumi Jepun, Korea, China dan
Manchuria ke dalam satu blok ekonomi.
• Orde tersebut kemudiannya dikembangkan
ke seluruh Asia.
• Pihak Bersekutu mengenakan sekatan ekonomi
untuk menghalang Jepun.
• Jepun merancang menguasai wilayah di
selatan Asia Tenggara yang kaya dengan
bahan mentah.
• Pakatan dalam Kuasa Paksi membolehkan
kerajaan Jerman menghantar pakarnya ke
Jepun untuk mengkaji serangan terhadap
wilayah selatan.
(c) Kesengsaraan
• Penduduk tempatan ditangkap dan diseksa
oleh Kempeitai.
• Tentera Jepun memberikan layanan kejam ke
atas orang Cina lanjutan permusuhan daripada
Perang China-Jepun.
• Orang Cina juga dipaksa membayar sejumlah
wang sebagai hukuman penentangan mereka
terhadap Jepun semasa Perang China-Jepun.
• Landasan Kereta Api Maut adalah antara bukti
kekejaman pcntadbiran tentera Jepun.
• Orang Melayu, Cina dan India yang dipaksa
menjadi buruh membina landasan kereta api.
• Dalam pembinaan landasan kereta api tersebut,
ramai yang terkorban akibat kerja berat dan
kebuluran.
J20
22/9/2023 10:17:54 AM
 Cadangan • Catuan makanan dikuatkuasakan untuk mengawal
• Kewajipan rakyat mempertahankan keamanan penjualan barangan keperluan asas seperti beras,
negara. garam dan gula.
• Menghindar perbuatan keganasan. • Jepun juga menggalakkan penduduk menanam
• Menghindar konflik dan kekacauan. bahan makanan sendiri melalui kempen "Tambah
• Rakyat memupuk semangat muhibah/ Lebih Banyak Makanan".
keharmonian antara kaum. • Keperitan hidup menjadikan penduduk negara
• Mengelakkan ancaman luar. lebih kreatif dalam kehidupan.
• Menjaga nama baik dan imej negara pada • Mereka berdikari dan menghasilkan ciptaan baharu
peringkat antarabangsa. untuk kelangsungan hidup seperti menghasilkan
tempe daripada biji getah.
4 Layanan terhadap penduduk
1 Dasar ekonomi • Pentadbiran tentera Jepun memberikan layanan
(a) Sistem ekonomi kawalan berbeza-beza mengikut kaum berdasarkan
• Akibat kemelesetan ekonomi. kepentingan tentera Jepun.
(b) Rancangan Pengeluaran Lima Tahun • Jepun memberikan layanan baik kepada orang
• Jawatankuasa Penyelidikan Bahan diperkenalkan. Melayu serta peribumi lain yang bekerjasama
• Untuk mengawal selia pelupusan barangan. dengan Jepun.
• Membuat penyelidikan kegunaan baharu bagi • Tentera Jepun bertindak sedemikian untuk
sumber tempatan. mendapatkan sokongan masyarakat peribumi.
(c) Rancangan Perindustrian Lima Tahun • Jepun membantu orang India menubuhkan Tentera
• Diperkenalkan untuk membangunkan industri Kebangsaan India di Tanah Melayu dan Borneo
tempatan. Utara di bawah pimpinan Subhas Chandra Bose.
• Memastikan penggunaan optimum daripada • Orang India digalakkan menyertainya untuk
peralatan dan kemudahan sedia ada. kemerdekaan negara India.
(d) Mata wang Jepun • Bagi orang Cina pula, tentera Jepun memberikan
• Dicetak menggantikan mata wang yang layanan kejam kepada mereka kerana permusuhan
digunakan oleh British. ketika Perang China-Jepun.
• Mata wang Jepun dikenali sebagai “wang pokok • Orang Cina juga dipaksa membayar sejumlah wang
pisang”. sebagai hukuman penentangan mereka terhadap
• Mata wang Jepun dicetak tanpa kawalan Jepun semasa Perang China-Jepun.
menyebabkan berlaku inflasi kerana terlalu • Kaum Cina mengalami kesengsaraan lebih teruk
banyak wang tetapi kekurangan barangan di berbanding dengan bangsa Melayu, India serta
pasaran. peribumi di Sarawak dan Sabah.
2 Dasar sosial • Landasan Kereta Api Maut bukti kekejaman
(a) Pendidikan pentadbiran tentera Jepun.
• Jepun menutup sekolah Inggeris dan Cina. • Orang Melayu, Cina dan India dipaksa menjadi
• Terdapat bangunan sekolah tersebut digunakan buruh membina landasan kereta api.
untuk keperluan pentadbiran tentera Jepun.
• Sistem persekolahan Jepun diperkenalkan untuk Praktis Sumatif
membentuk semangat persaudaraan sejagat
(Hakko Ichiu), mencapai teknologi industri, Soalan Objektif
meningkatkan disiplin dan menerapkan nilai Jepun. 1 D 2 D 3 C 4 A 5 A
• Tentera Jepun berusaha untuk memupuk, 6 A 7 B 8 C 9 C 10 A
nasionalisme Asia, menghapuskan pengaruh 11 B 12 B 13 C 14 B 15 C
Barat dan menanam kesetiaan kepada Jepun 16 D 17 D 18 B 19 C 20 A
melalui bidang pendidikan. 21 A 22 A 23 A 24 A
(b) Sikap Jepun terhadap agama
• Tentera Jepun menghormati agama Islam dan Soalan Struktur
adat Melayu serta tidak campur tangan dalam 1 (a) • British dengan persetujuan Raja-raja Melayu
adat resam tempatan. memperkenalkan Enakmen Undang-Undang
• Kelas pengajian al-Quran dan sekolah agama Islam 1904.
juga diteruskan semula. • Bagi memastikan sesiapa yang mencetak dan
• Majlis Agama Negeri dibentuk dan persidangan mengedarkan tulisan berkaitan dengan agama
agama Islam diadakan di Singapura dan Kuala dan politik Islam tanpa keizinan sultan boleh
Kangsar. dikenakan hukuman penjara.
(c) Catuan dan penghasilan makanan • British memperkenalkan dua badan penyiasat,
• Jepun memperkenalkan Ordinan Kawalan iaitu Jabatan Siasatan Jenayah dan Biro Siasatan
Barangan dan Bahan Penting untuk mengawal Politik.
bekalan barangan akibat kekurangan makanan.

J21 © Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)

Jawapan 2022.indd 21 22/9/2023 10:17:54 AM

 • Kebangkitan Islam pada peringkat antarabangsa
telah menyebabkan British berwaspada terhadap
gerakan Pan-Islamisme.
(b) • Untuk mempertahankan agama Islam.
• Cetusan kebangkitan masyarakat Islam sedunia
terhadap penjajah Barat yang menakluki negara
Islam.
• Dipengaruhi oleh penglibatan empayar
Uthmaniyah dalam Perang Dunia Pertama di
Eropah.
(c) • Keamanan dunia akan mempengaruhi kestabilan
politik negara.
• Malaysia sebagai negara kecil memerlukan
sahabat yang cinta akan keamanan.
• Keamanan dunia akan mengukuhkan ekonomi
negara.
• Kemajuan ekonomi dunia akan memberikan
kesan kepada negara kita.
(Mana-mana jawapan munasabah)
2 (a) • Jepun ingin mengeksploitasi kekayaan
bahan mentah di negara kita untuk keperluan
perindustrian.
• Tanah Melayu merupakan pengeluar utama
bijih timah dan getah di dunia.
• Sasaran utama Jepun di Sarawak untuk
mendapatkan sumber minyak, terutamanya di
Miri dan Lutong.
• Jepun ingin membentuk ‟Lingkungan
Sekemakmuran Asia Timur Rayaˮ untuk
mengukuhkan ekonomi Jepun.
• Kedudukan strategik negara kita sesuai untuk
ketenteraan Jepun.
• Di hujung Tanah Melayu terletak pangkalan
tentera laut British, iaitu Singapura.
(b) • Tentera Jepun mendarat di Thailand memasuki
Kedah, berpecah kepada dua pasukan untuk
mara ke selatan.
• Tentera Jepun mendarat di Kota Bharu berjaya
mara ke selatan mengikut jalan darat di negeri-
negeri pantai timur.
• Kapal Repulse dan Prince of Wales digerakkan
untuk menyekat kemaraan Jepun tetapi
ditenggelamkan oleh tentera Jepun di perairan
Kuantan.
• Serangan tentera Jepun bermula dengan
pendaratan di Miri berjaya menguasai Sarawak
dan Sabah.
• Pendudukan Jepun di Sandakan melengkapkan
kempen serangan tentera Jepun di Sabah.
(c) • Pemimpin perlu mempunya ilmu ketenteraan.
• Pemimpin harus bijak membeli senjata yang
sesuai.
• Pemimpin perlu bijak memilih negara rakan
yang sedia membantu bila-bila masa.
• Pemimpin harus bijak menaikkan semangat
tentera berkorban untuk negara.
(Mana-mana jawapan munasabah)
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
Jawapan 2022.indd 22
Soalan Esei
1 (a) • Persaingan kuasa imperialis
• Revolusi Industri menyebabkan berlaku
persaingan dalam kalangan kuasa imperialis
di Eropah.
• Mereka bersaing mendapatkan tanah jajahan
bagi memperoleh bahan mentah seperti
arang batu, petroleum dan bijih timah serta
memasarkan hasil industri.
• Persaingan tersebut membawa permusuhan
antara kuasa imperialis di Eropah seperti
Perancis dan Jerman.
• Pakatan ketenteraan
• Permusuhan antara kuasa Eropah membawa
pembentukan pakatan ketenteraan seperti
Pakatan Kuasa Tengah dan Pakatan Bertiga.
• Kewujudan pakatan ketenteraan menyebabkan
ketidakstabilan politik berterusan di Eropah.
• Persaingan mendapatkan tanah jajahan, negara
dalam pakatan turut bersaing menghasilkan
senjata moden dan sedia berperang bagi
mempertahankan kepentingan masing-
masing.
• Krisis rantau Balkan
• Krisis ini berlaku akibat permusuhan Austria-
Hungary dengan Serbia.
• Austria-Hungary menuduh Serbia menghasut
rakyat Austria berketurunan Serb supaya
berjuang membebaskan diri daripada Austria-
Hungary.
• Kemuncak krisis Balkan ialah pembunuhan
Archduke Ferdinand, Putera Mahkota Austria-
Hungary dan isterinya Sophie oleh pemuda
Serbia.
(b) (i) • Keruntuhan pemerintahan beraja
• Menamatkan sistem pemerintahan beraja
di Jerman, Austria-Hungary, Rusia dan
empayar Uthmaniyah.
• Kerajaan Republik Jerman didirikan.
• Empayar Austria-Hungary berakhir.
• Revolusi di Rusia menumbangkan
pemerintahan beraja.
• Kerajaan komunis pertama dunia terbentuk
di bawah pimpinan Vladimir Lenin di
Rusia.
• Khalifah empayar Uthmaniyah, iaitu
Sultan Mehmed VI digulingkan.
• Kerajaan Turki bercorak republik diketuai
oleh Mustafa Kemal Ataturk.
• Kemunculan negara baharu
• Keruntuhan empayar Austria-Hungary
melahirkan negara baharu seperti Austria,
Hungary, Czechoslovakia dan Yugoslavia.
• Perpecahan empayar Rusia membawa
kepada penubuhan negara baharu seperti
Poland, Estonia, Latvia dan Lithuania.
• Perpecahan empayar Uthmaniyah
menyebabkan muncul negara baharu
seperti Lebanon, Syria dan Iraq.
J22
22/9/2023 10:17:54 AM
 (ii) •
Raja-raja Melayu diminta menandatangani
perisytiharan perang yang menyokong dan
memberikan taat setia kepada kerajaan
British.
• Pelbagai undang-undang diluluskan oleh
pentadbiran British.
• Termasuk memperuntukkan kuasa
Pesuruhjaya Tinggi British untuk
meletakkan negeri Melayu di bawah
undang-undang tentera jika keadaan
memerlukan.
• Kemakmuran ekonomi negeri Melayu juga
dimanipulasi oleh British.
• Wang hasil bijih timah dan getah digunakan
untuk membiayai operasi British dalam
Perang Dunia Pertama.
(c) • Semangat cinta negara menjamin keamanan.
• Mempengaruhi kestabilan politik negara.
• Melahirkan pemimpin yang bertanggungjawab
kepada rakyat khasnya orang miskin.
• Semangat cinta akan negara membentuk
pemimpin yang membela nasib rakyat.
• Ketua yang sedia berkorban melindungi rakyat.
• Memberikan keutamaan kepada kebajikan rakyat.
(Mana-mana jawapan munasabah)
2 (a) • Kemunculan ideologi baharu
• Bagi mengatasi masalah yang wujud akibat
kemelesetan ekonomi, penduduk Itali dan
Jerman mengadakan gerakan politik radikal.
• Gerakan ini dipimpin oleh pemimpin nasionalis
berfahaman melampau, iaitu fasisme di Itali
dan nazisme di Jerman.
• Gerakan fasisme di bawah pimpinan Benito
Mussolini dan parti Fasis berjaya menguasai
kerajaan Itali.
• Itali meluaskan tanah jajahan dengan
menguasai Habsyah (Ethiopia) dan Albania.
• Gerakan nazisme di bawah pimpinan Adolf
Hitler dan parti Nazi berjaya membentuk
kerajaan di Jerman.
• Nazisme mengagungkan bangsa Jerman.
• Hitler berusaha untuk memulihkan
nasionalisme Jerman dengan mengetepikan
perjanjian Versailles.
• Jerman tidak puas hati terhadap Perjanjian
Versailles.
• Jerman negara yang kalah dalam Perang Dunia
Pertama menganggap Perjanjian Versailles
adalah tidak adil dan menjejaskan kedaulatan
negaranya.
• Jerman kehilangan tanah jajahan.
• Pampasan perang yang tinggi perlu dibayar
menyebabkan Jerman mengalami kemelesetan
ekonomi dan inflasi yang teruk.
• Itali tidak berpuas hati kerana tidak diberi
tanah jajahan baharu seperti yang diperoleh
Perancis dan Poland.
• Kegagalan Liga Bangsa-Bangsa
J23
Jawapan 2022.indd 23
• Gagal menguatkuasakan perjanjian pelucutan
senjata.
• Gagal menangani krisis pencerobohan yang
berlaku selepas Perang Dunia Pertama seperti
krisis Manchuria, Perjanjian Pelucutan Senjata
dan Krisis Habsyah (1935 − 1936).
(b) • Kerjasama kuasa besar
• Presiden Amerika Syarikat, Franklin Roosevelt
dan Perdana Menteri Britain, Winston
Churchill sering bertemu untuk membuat
keputusan politik dan tentera.
• Kerjasama ini melibatkan Presiden Rusia,
Joseph Stalin.
• Tentera Bersekutu, iaitu tentera darat, udara
dan laut beroperasi di bawah Komander
Tertinggi Bersekutu yang diketuai oleh
Amerika Syarikat.
• Kegagalan operasi menawan Rusia
• Kesilapan Kuasa Paksi membuat keputusan
politik dan ketenteraan dalam operasi
menawan Rusia.
• Serangan terhadap Rusia berjalan dengan
lancar pada peringkat awal.
• Akhirnya, Jerman kehilangan banyak nyawa
tenteranya apabila perang melewati dua musim
sejuk di Rusia.
• Tentera Jerman kehabisan peluru, minyak
dan makanan yang akhirnya melemahkan
semangat tenteranya.
• Jeneral Jerman, Friedrich Von Paulus
mengingkari perintah Hitler untuk meneruskan
peperangan dan menyerah kalah kepada
tentera Rusia di Stalingrad pada Januari 1943.
• Kejayaan operasi pendaratan tentera bersekutu
• Kuasa Bersekutu pimpinan Amerika Syarikat
berjaya dalam perancangan ketenteraan
khasnya operasi pendaratan di Normandy,
Perancis.
• Melalui operasi yang diberikan nama kod
"D-Day", tentera Bersekutu berjaya mendarat
di Normandy, Perancis.
• Tentera Bersekutu memperdayakan tentera
Jerman dengan menyebarkan maklumat
yang meyakinkan tentera Jerman bahawa
pendaratan tentera Bersekutu akan berlaku di
Calais, bukannya di Normandy.
(c) • Mengukuhkan pertahanan negara untuk
berdepan kuasa asing seperti Jerman.
• Mempunyai tentera yang berani ketika
berdepan dengan tentera seperti tentera paksi.
• Mengutamakan rundingan kerana perang boleh
membawa masalah kemelesetan ekonomi
dunia.
• Melindungi rakyat yang lemah ketika berdepan
musuh yang ganas seperti kuasa Itali dan
Jerman.
• Memberikan keutamaan kepada perbincangan
bagi mengelakkan kematian akibat perang.
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
22/9/2023 10:17:54 AM
 • Sentiasa berwaspada terhadap kuasa luar yang
boleh menggugat negara.
• Mengelakkan perang kerana ia akan merugikan
kedua-dua pihak.
• Mengutamakan keamanan bagi mengelakkan
kemusnahan harta benda.
(Mana-mana jawapan munasabah)
3 (a) • Faktor dasar peluasan kuasa Jepun
• Jepun memerlukan wilayah yang dapat
membekalkan bahan mentah.
• Jepun memerlukan kawasan pasaran bagi
mengembangkan lagi perindustriannya.
• Pengaruh golongan tentera
• Jepun mempunyai angkatan tentera paling
moden di Asia.
• Golongan tentera berpendapat bahawa masalah
ekonomi Jepun boleh diselesaikan menerusi
penaklukan kawasan yang kaya.
• Jeneral Hideki Tojo menjadi Perdana Menteri
Jepun dan mengheret Jepun ke kancah
peperangan.
• Jepun mewujudkan orde baharu di Asia Timur
yang merangkumi Jepun, Korea, China dan
Manchuria ke dalam satu blok ekonomi.
• Dasar peluasan kuasa Jepun telah menyebabkan
pihak Bersekutu, Amerika Syarikat, British dan
Belanda mengenakan sekatan ekonomi.
• Untuk menghalang Jepun memperoleh bahan
mentah.
(b) • Perang bermula apabila Jepun menyerang
Tanah Melayu dan Pearl Harbour, Hawaii.
• Serangan tentera Jepun terhadap Pearl Harbour
bertujuan melumpuhkan armada laut Amerika
Syarikat di Pasifik
• Amerika Syarikat boleh menjadi penghalang
peluasan kuasa Jepun di Asia Pasifik.
• Seterusnya, serangan dilakukan ke atas wilayah
jajahan Amerika Syarikat, Britain dan Belanda
yang lain.
• Seperti Filipina, Hong Kong, Pulau Guam dan
Pulau Wake.
• Serangan tersebut membawa penglibatan
Amerika Syarikat dalam perang di Asia Pasifik
apabila mengisytiharkan perang terhadap
Jepun.
(c) • Menjadi tentera yang bersemangat waja.
• Mendalami ilmu ketenteraan moden.
• Mahir dalam menggunakan kaedah/ strategi
perang.
• Meningkatkan semangat setia kepada negara.
• Sentiasa bekerjasama dalam pasukan tentera.
• Tidak mudah berundur di medan perang.
• Menaikkan semangat rakan-rakan dalam
pasukan tentera.
• Berjuang demi negara dan bukan kepentingan
diri.
(Mana-mana jawapan munasabah)
4 (a) • Tanah Melayu digabungkan dengan Sumatera
di bawah satu pentadbiran untuk membentuk
Kawasan Pertahanan Khas.
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
Jawapan 2022.indd 24
• Kemudiannya, Tanah Melayu dan Sumatera
ditadbir secara berasingan kerana terdapat
perbezaan sistem politik dan ekonomi.
• Singapura yang dikenali sebagai Syonan-to
diasingkan pcntadbirannya dari Tanah Melayu.
• Perlis, Kedah, Kelantan dan Terengganu
dipindahkan di bawah pentadbiran kerajaan
Thailand.
• Sarawak, Sabah dan Brunei pula digabungkan
menjadi satu unit pentadbiran yang dikenali
sebagai Kita Boruneo.
• Pentadbiran tentera Jepun mengiktiraf
kedudukan Raja-raja Melayu sebagai ketua hal
ehwal agama Islam dan adat.
• Pentadbiran tentera Jepun memberikan peluang
kenaikan pangkat kepada pemimpin tempatan
yang berpendidikan dan berpengalaman ke
jawatan yang lebih tinggi.
(b) (i) • Akibat kemelesetan ekonomi, Jepun
melaksanakan sistem ekonomi kawalan.
• Rancangan Pengeluaran Lima Tahun
dan Jawatankuasa Penyelidikan Bahan
diperkenalkan untuk mengawal selia
pelupusan barangan dan membuat
penyelidikan kegunaan baharu bagi
sumber tempatan.
• Rancangan Perindustrian Lima Tahun
diperkenalkan untuk membangunkan
industri tempatan dan memastikan
penggunaan optimum daripada peralatan
dan kemudahan sedia ada.
• Mata wang Jepun dicetak menggantikan
mata wang yang digunakan oleh British.
• Mata wang Jepun dicetak tanpa kawalan
menyebabkan berlaku inflasi kerana
terlalu banyak wang tetapi kekurangan
barangan di pasaran.
(ii) • Jepun menutup sekolah Inggeris dan
Cina. Terdapat bangunan sekolah tersebut
digunakan untuk keperluan pentadbiran
tentera Jepun.
• Sistem persekolahan Jepun diperkenalkan
untuk membentuk semangat persaudaraan
sejagat (Hakko Ichiu), mencapai teknologi
industri, meningkatkan disiplin dan
menerapkan nilai Jepun.
• Tentera Jepun menghormati agama Islam
dan adat Melayu serta tidak campur tangan
dalam adat resam tempatan.
• Jepun memperkenalkan Ordinan Kawalan
Barangan dan Bahan Penting untuk
mengawal bekalan barangan akibat
kekurangan makanan.
• Catuan makanan dikuatkuasakan untuk
mengawal penjualan barangan keperluan
asas seperti beras, garam dan gula.
• Pentadbiran tentera Jepun memberikan
layanan berbeza-beza mengikut kaum
berdasarkan kepentingan tentera Jepun.
J24
22/9/2023 10:17:54 AM
 •Jepun memberikan layanan baik kepada
orang Melayu serta peribumi lain yang
bekerjasama dengan Jepun.
• Bagi orang Cina pula, tentera Jepun
memberikan layanan kejam kepada
mereka kerana permusuhan ketika Perang
China-Jepun.
(c) • Rakyat tempatan menambah penghasilan
tanaman padi.
• Mereka tidak bergantung dengan makanan
yang diimport.
• Rakyat tempatan mengusahakan tanaman
makanan lain seperti ubi keledek.
• Mereka menggunakan pokok nanas untuk
dibuat benang.
• Mengusahakan buah kelapa untuk dijadikan
minyak.
• Mengusahakan herba dijadikan ubat-ubatan.
(Mana-mana jawapan munasabah)
5 (a) (i) • Batalion Kedua Rejimen Askar Melayu
bekerjasama bersama-sama dengan
pasukan tentera British
• Mereka terlibat menentang pendaratan
tentera Jepun di Kelantan
• Rejimen Askar Melayu terlibat dalam
pertempuran menentang tentera Jepun di
Singapura
• Mereka memperlihatkan semangat juang
yang tinggi.
• Contohnya, Leftenan Adnan Saidi
(ii) • Layanan kejam Jepun menyebabkan
sebahagian orang Cina mencari
perlindungan di bawah Parti Komunis
Malaya (PKM) bagi mengelakkan mereka
diseksa dan dibunuh.
• PKM kemudiannya menubuhkan pasukan
gerila untuk menentang Jepun.
• MPAJA ditubuhkan selepas PKM
bersetuju mewujudkan pasukan sukarela
yang dilatih oleh British untuk menentang
tentera Jepun.
• Seramai 165 anggota PKM diberi latihan
di Sekolah Latihan Khas Singapura untuk
menjalankan sabotaj dan perang gerila
terhadap Jepun.
(iii) • British menubuhkan SEAC berpusat di
Colombo dan membentuk unit khas yang
dikenali sebagai Force 136.
• Anggota Force 136 telah mendapat latihan
di India dan Sri Lanka.
• Mereka kemudian dihantar ke Tanah
Melayu melalui kapal selam atau
diturunkan melalui payung terjun dari
kapal terbang bertujuan mendapatkan
sokongan orang Melayu serta menubuhkan
pasukan gerila anti-Jepun.
• Anggota terawal Force 136 Tanah Melayu
antaranya termasuklah Mejar Tengku
Mahmood Mahyiddeen.
J25
Jawapan 2022.indd 25
(b) •
Melalui Operasi Semut, iaitu siri operasi
peninjauan yang dilakukan oleh Unit Khas Z
Australia.
• Rekrut tempatan yang dikenali sebagai gerila
Semut antaranya diambil daripada orang
Kayan, Kenyah, Kelabit dan Murut.
• Orang Iban dari Rajang kemudiannya
menyertai perjuangan dalam SRD.
• Kepakaran gerila Semut penting dalam usaha
merancang taktikal perang gerila menentang
tentera Jepun kerana sebagai penduduk
tempatan, mereka mengetahui selok-belok
bumi Sarawak.
• Pemberontakan Jesselton dikenali sebagai
pemberontakan Double Tenth, iaitu
penentangan terhadap pendudukan tentera
Jepun di Sabah yang diketuai oleh Albert
Kwok.
• Kumpulan Albert Kwok yang dikenali sebagai
gerila Kinabalu telah melancarkan serangan
terhadap pejabat pentadbiran, balai polis dan
kemudahan Tentera Diraja Jepun.
• Terdapat juga pasukan gerila anti-Jepun yang
dipimpin oleh Datu Mustapha Datu Harun.
(c) • Generasi muda bertenaga dalam menghadapi
musuh.
• Semangat mereka berkobar-kobar apabila
berdepan musuh.
• Orang muda pantang dicabar khasnya jika
melibatkan maruah negara.
• Generasi muda pada hari ini bijak khasnya
dalam hal komputer dan ICT.
(Mana-mana jawapan munasabah)
6 (a) • Semangat antipenjajah dipengaruhi slogan
“Asia untuk Asia” dan konsep “Lingkungan
Sekemakmuran Asia Timur Raya”.
• Kesatuan Melayu Muda (KMM) bekerjasama
dengan Jepun dan berharap Jepun dapat
memberikan kemerdekaan kepada Tanah
Melayu.
• Langkah awal tentera Jepun membangkitkan
nasionalisme dalam kalangan orang Melayu
adalah dengan membebaskan ahli KMM yang
dipenjarakan oleh British.
• Anggota KMM dalam organisasi ketenteraan
yang ditubuhkan oleh tentera Jepun Giyu Gun
dan Giyu Tai menyertai gerakan bawah tanah
menentang Jepun, tetapi pada masa yang
sama bekerjasama dengan pentadbiran tentera
Jepun.
• Dengan sokongan tentera Jepun, Dr.
Burhanuddin al-Helmi, Ibrahim Haji Yaakob,
Onan Haji Siraj dan bekas pemimpin KMM
yang lain menubuhkan Kesatuan Rakyat
Indonesia Semenanjung (KRIS).
• Jepun merestui matlamat KRIS untuk mencapai
kemerdekaan Tanah Melayu bersama-sama
dengan Indonesia melalui semangat "Asia
untuk Asia".
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
22/9/2023 10:17:54 AM
 • Namun begitu, Jepun memaklumkan kepada
KRIS bahawa rancangan untuk Tanah Melayu
merdeka bersama-sama dengan Indonesia
tidak dapat dilaksanakan.
• Tentera Jepun menyerah kalah pada 15 Ogos
1945 berikutan pengeboman bandar Hiroshima
dan Nagasaki.
• Parti Kebangsaan Melayu Malaya (PKMM),
iaitu parti politik pertama ditubuhkan selepas
pendudukan Jepun.
(b) • Kegiatan penduduk di Sarawak dikawal
melalui persatuan yang ditaja oleh tentera
Jepun.
• Contohnya, persatuan Cina digabungkan
menjadi Kakeo Kokokai.
• Berikutan kekurangan pegawai Jepun, orang
Melayu dan Iban diberikan jawatan dan kuasa
yang lebih tinggi sebagai pegawai daerah yang
sebelumnya hanya disandang oleh pegawai
British.
• Pendudukan Jepun menyuntik kesedaran
berpolitik dalam kalangan masyarakat
setempat di Sabah.
• Beberapa pertubuhan ditubuhkan selepas
pendudukan Jepun seperti Parti Kebangsaan
Melayu Labuan (PKML) oleh Tengku
Noordin, Abu Bakar dan Zakaria Gunn.
• Perjuangan mereka berdasarkan idea Harun
Aminurrashid, nasionalis Tanah Melayu.
• Di bahagian pantai timur Sabah, Parti
Kebangsaan Melayu Tawau ditubuhkan dan
dipengerusikan oleh Orang Kaya-Kaya Abu
Bakar.
(c) • Mengukuhkan pertahanan negara untuk
berdepan kuasa asing seperti Jepun.
• Mempunyai tentera yang berani ketika
berdepan tentera ramai seperti askar Jepun.
• Mengutamakan rundingan keranan perang
ke atas kuasa ekonomi seperti Jepun hanya
merugikan.
• Melindungi rakyat yang lemah ketika berdepan
musuh yang ganas seperti askar Jepun
• Memberikan keutamaan kepada perbincangan
bagi mengelakkan kematian seperti perang
Pasifik.
• Sentiasa berwaspada terhadap kuasa luar yang
boleh menggugat negara.
• Mengelakkan perang kerana ia akan merugikan
kedua-dua pihak.
• Mengutamakan keamanan bagi mengelakkan
kemusnahan harta benda.
(Mana-mana jawapan munasabah)
7 (a) • Kekalahan Tentera Jepun bermula dengan
Bom atom “Little Boyˮ digugurkan ke atas
bandar Hiroshima.
• Kemudian Bom atom ‟Fat Manˮ digugurkan
ke atas bandar Nagasaki.
• Maharaja Hirohito mengumumkan Jepun
menyerah kalah.
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
Jawapan 2022.indd 26
• Selepas Jepun menyerah kalah, Lord Louis
Mountbatten (Pemerintah Tertinggi Tentera
Bersekutu di Asia Tenggara) merancang untuk
segera mendarat di Tanah Melayu semula.
• Namun begitu, beliau tidak dibenarkan berbuat
demikian sehingga selesai upacara penyerahan
rasmi oleh pemerintah tentera Jepun kepada
Jeneral Douglas MacArthur, Pemerintah
Tertinggi Tentera Bersekutu di Pasifik.
• Tentera British mula kembali ke Tanah Melayu
pada 3 September 1945.
• Seterusnya, upacara rasmi penyerahan kalah
tentera Jepun diadakan di Sabah, Sarawak,
Singapura dan Tanah Melayu.
(b) • Kelewatan pendaratan semula tentera British
menyebabkan wujud kekosongan kuasa politik.
• Kesempatan ini digunakan oleh Bintang Tiga.
• PKM melalui MPAJA untuk mengambil alih
penguasaan di Tanah Melayu.
• Bintang Tiga menganggap kekalahan tentera
Jepun sebagai lambang keunggulan, kekuatan
dan keberanian mereka menentang pendudukan
Jepun.
• Parti Komunis Malaya melalui Bintang Tiga
telah menguasai bandar, balai polis dan pejabat
pentadbiran kerajaan yang ditinggalkan oleh
tentera Jepun.
• Bintang Tiga menjalankan undang-undang
sendiri dan menggunakan sebuah mahkamah
yang dikendalikan oleh komunis.
• Untuk menjatuhkan hukuman mati terhadap
sesiapa yang bekerjasama dengan Jepun,
terutamanya orang Melayu.
• Tindakan Bintang Tiga menyeksa dan
membunuh anggota polis, askar, pegawai
daerah dan pasukan sukarelawan Melayu
dianggap perbuatan melampau.
• Mencabar kesabaran orang Melayu.
• Selama lebih kurang 14 hari Tanah Melayu
berada di bawah penguasaan Bintang Tiga.
(c) • Setuju.
• Datoʼ Onn Jaafar dilantik oleh Sultan Ibrahim
sebagai Pegawai Daerah Batu Pahat.
• Tugas utamanya menamatkan kekacauan dan
memulihkan keamanan di Batu Pahat.
• Beliau mengatur perundingan antara Kiai Salleh
dan pemimpin Melayu dengan ketua Bintang
Tiga di Dewan Perniagaan Cina Batu Pahat.
• Kompromi Datoʼ Onn Jaafar berjaya memujuk
Kiai Salleh membebaskan orang Cina yang
ditahan di Parit Raja.
• Manakala, Bintang Tiga pula menamatkan
penguasaan mereka di Balai Polis Batu Pahat.
• Raja-raja Melayu berperanan penting dalam
usaha menyelesaikan pergaduhan kaum.
• Contohnya, Sultan Pahang, Sultan Abu Bakar
ke Kuala Lipis untuk mengingatkan penduduk
agar tidak lagi berlaku pergaduhan antara orang
Melayu dengan orang Cina.
J26
22/9/2023 10:17:54 AM
 • Sultan Perak, Sultan Abdul Aziz mengadakan
lawatan dan pemantauan ke beberapa daerah
bagi memastikan tiada berlaku pergaduhan
antara orang Melayu dengan orang Cina.
(Mana-mana jawapan berkaitan)
BAB
4 Era Peralihan Kuasa British di Negara Kita
4.1 British Military Administration
1 (a) • MPAJA
• yang diterima semasa pendudukan Jepun
dikembalikan •
• jenayah, keganasan, kongsi gelap dan masalah
ketegangan kaum
(b) • di bawah pemerintahan Jepun
− ubat-ubatan sukar didapati
− penyakit beri-beri kerana kurang zat
makanan
• banyak berlaku
• wang untuk membeli makanan
• peras ugut dan pasar gelap di Kuala
Lumpur menjadi tidak terkawal
• dibanteras oleh BMA
4.2 Gagasan Malayan Union
1 (a) • Negeri-negeri Melayu Bersekutu, Negeri-
negeri Melayu Tidak Bersekutu dan Negeri-
negeri Selat, kecuali Singapura disatukan
menjadi satu unit pentadbiran.
(b) • Sultan menjadi Ahli Majlis Raja-Raja yang
hanya membincangkan soal agama Islam dan
adat istiadat Melayu.
(c) • Malayan Union diketuai oleh Gabenor British
yang dilantik oleh Raja England.
• Majlis Eksekutif dan Majlis Perundangan
Malayan Union dibentuk di bawah kawalan
Gabenor British.
(d) • Kewarganegaraan melalui prinsip jus soli
menjadi asas kewarganegaraan Malayan
Union.
• Seluruh rakyat yang dilahirkan di Tanah
Melayu dan Singapura diiktiraf sebagai warga
Malayan Union.
• Mereka yang berumur 18 tahun dan ke atas
serta bermastautin selama 10 tahun hingga
15 tahun akan diberi taraf kewarganegaraan.
• Mereka yang berumur kurang daripada 18 tahun
yang ibu bapanya merupakan warganegara,
turut diberi taraf kewarganegaraan.
4.3
Reaksi Penduduk Tempatan terhadap Malayan Union
1(a) • Persidangan Raja-raja Melayu di Istana
Iskandariah, Kuala Kangsar, memutuskan
mengemukakan bantahan melalui Mahkamah
Tinggi di England.
• Sultan Perak, Sultan Kedah dan Sultan
Johor sedia berangkat ke England sekiranya
kehadiran baginda diperlukan di mahkamah
tersebut.
J27
Jawapan 2022.indd 27
• Menurut sistem perundangan British,
MacMichael mendapatkan persetujuan
daripada Raja-raja Melayu dengan cara tidak
sah.
(b) • Sultan Kedah, Sultan Perak dan Sultan Johor
mengutus surat bantahan kepada George
Henry Hall, mendakwa baginda diperdaya oleh
MacMichael.
• Beberapa orang raja mendakwa diugut supaya
menurunkan tandatangan tanpa menyedari
akibatnya.
Raja-raja Melayu memohon British
memansuhkan persetujuan yang ditandatangani
itu.
• Tuanku Syed Putra Jamalullail juga
mengirimkan telegram kepada kerajaan British
di London untuk menyuarakan rasa tidak puas
hati terhadap tindakan MacMichael.
(c) • Kongres Melayu turut disokong oleh
Raja-raja Melayu.
• Kongres ini menolak Malayan Union.
• Sultan Hisamuddin menderma sebanyak $15
ribu kepada Persatuan Melayu Selangor yang
menjadi tuan rumah Kongres Melayu Pertama.
(d) • Pada 28 Mei 1946, Ahli Parlimen British
tiba di Kuala Kangsar, Perak, tempat Sultan
Iskandar Shah bersemayam. Perhimpunan
besar-besaran di Padang Bandar Diraja Kuala
Kangsar diadakan.
• Raja dan rakyat bergabung untuk menentang
Malayan Union.
• Tuanku Permaisuri Perak, Raja Perempuan
Kelsom mengetuai barisan hadapan perarakan
bersama-sama dengan wanita negeri Perak.
(e) • Raja-raja Melayu memulaukan upacara
pelantikan Gabenor setelah perjumpaan
dengan Dato' Onn Jaafar.
• Dato' Onn Jaafar mempersembahkan resolusi
Kongres Melayu memohon Raja-raja Melayu
bersama-sama dengan rakyat memboikot
upacara pelantikan Gabenor Malayan Union.
• Raja-raja Melayu nekad memulaukan upacara
pelantikan Gabenor Malayan Union, iaitu Sir
Edward Gent dan mengadakan sidang akhbar.
2 (a) • Akhbar seperti Utusan Melayu (Singapura),
Majlis (Kuala Lumpur) dan Warta Negara
(Pulau Pinang) telah menyuarakan bantahan
dengan keras, mengecam dan mengutuk
Malayan Union kerana merugikan orang
Melayu.
• Akhbar ini menyeru orang Melayu mengadakan
perhimpunan secara besar-besaran untuk
menolak gagasan Malayan Union.
(b) • Datoʼ Onn Jaafar, Datoʼ Nik Ahmad Kamil,
Zaʼba, Tengku Mohamed, Dato' Abdul Wahab
Abdul Aziz (Panglima Bukit Gantang), Wan
Md Yussof (Panglima Kinta, Perak), Dato'
Hamzah Abdullah dan Dato' Abdul Rahman
Mohammad Yassin Johor.
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
22/9/2023 10:17:54 AM
 (c) •
Cikgu Zaharah Abdullah (Batu Pahat),
Halimahton Abd Majid (Rembau), Saleha
Mohd Ali, Zaharah Tamin (Selangor), Datin
Puteh Mariah Ibrahim Rashid (Perak) dan
Hasnah Ishak (Pulau Pinang).
(d) • Syarikat Bekerjasama Am Saiburi
(SABERKAS), Persatuan Melayu Kedah,
Perikatan Melayu Perak, Persatuan Melayu
Selangor dan Persatuan Melayu Johor
berjaya menghimpunkan orang Melayu untuk
membantah Malayan Union.
• Pertubuhan Melayu ditubuhkan atau diaktifkan
semula sebagai tindak balas terhadap Malayan
Union.
• Pertubuhan ini kemudian menjadi penggerak
menganjurkan rapat umum bagi membantah
tindakan MacMichael.
3 (a) • Seramai 10 ribu orang berhimpun di Kota
Bharu semasa MacMichael datang untuk
mendapatkan tandatangan sultan.
(b) • Ribuan orang Melayu Kedah telah berarak
di Alor Setar menentang Malayan Union.
Perarakan ini dianjurkan oleh Kesatuan
Melayu Kedah, SABERKAS, Kesatuan Ulama
Kedah dan Persatuan Melayu Kedah.
(c) • Lembaga Kesatuan Melayu Johor
melancarkan gerakan menentang Malayan
Union dan disertai oleh Persatuan Melayu
Johor, Ungku Omar Abdullah dan
Dr. Hamzah.
4 (a) • Kongres Melayu pertama diadakan di
Bangunan Kelab Sultan Sulaiman, Kampung
Baru, Kuala Lumpur.
• Kongres bersetuju menubuhkan UMNO untuk
menentang Malayan Union.
(b) • Kongres Melayu kedua diadakan di Johor
Bahru, Johor,
• UMNO ditubuhkan di Istana Johor untuk
memajukan orang Melayu dan menjadi
penggerak memupuk perpaduan orang Melayu
di seluruh Tanah Melayu.
(c) Alor Setar, Kedah
• Orang ramai memenuhi tebing jalan raya dari
Titi Bumbung Lima hingga Alor Setar.
Padang Francis Light School, Pulau Pinang
• Di Padang Francis Light School, Pulau Pinang,
rapat umum diadakan.
Ipoh, Perak
• Orang ramai berhimpun di Pekan Ahad, Jalan
Datuk, Ipoh.
Kampung Baru, Kuala Lumpur
• Membantah Malayan Union ketika kedatangan
Gammans dan Rees Williams.
Seremban, Negeri Sembilan
• Orang ramai berbaris panjang di jalan masuk
istana.
Klang, Selangor
• orang Melayu berhimpun di pekarangan Istana
Alam Shah.
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
Jawapan 2022.indd 28
4.4
Penyerahan Sarawak kepada Kerajaan British
1 (a) British Borneo Civil Affairs Unit
(b) BMA
(c) kerajaan British
(d) tempatan
2 (a) • Vyner Brooke tidak mempunyai anak lelaki
untuk menggantikan tempatnya sebagai raja,
sedangkan beliau semakin tua dan uzur.
• Vyner Brooke enggan melantik anak
saudaranya, iaitu Anthony Brooke.
(b) • Pejabat Tanah Jajahan mendesak Vyner
Brooke memberikan kuasa yang lebih
luas kepada British untuk meluaskan
penguasaannya di Sarawak.
• Dengan menjadikan Sarawak sebagai tanah
jajahannya, British dapat menguasai kekayaan
ekonomi dan menjaga kepentingan pelaburan
British.
(c) • Vyner Brooke menghadapi masalah kewangan
untuk memulihkan Sarawak selepas Perang
Dunia Kedua.
• Ekonomi Sarawak terjejas, lombong minyak
musnah dan ladang getah juga terbiar.
• Kemudahan pendidikan, kesihatan, jalan raya
dan lapangan terbang juga perlu dibaiki.
• Vyner Brooke tidak mampu untuk
membangunkan negeri Sarawak semula.
3 (a) menandatangani surat perjanjian dengan George
Henry Hall, Setiausaha Tanah Jajahan.
(b) • mendapatkan persetujuan daripada ketua
tempatan
• dengan dokumen yang ditandatangani oleh
ketua tempatan Sarawak
• pengetahuan rakyat Sarawak
• mendapatkan kelulusan Majlis Negeri dan
persetujuan rakyat Sarawak terlebih dahulu .
(c) • membuat tinjauan
• Sebahagian besar peribumi menentang
penyerahan Sarawak.
• Orang Cina menyokong penyerahan.
• Terdapat penduduk yang tidak faham maksud
penyerahan Sarawak.
• Laporan Gammans dan Rees Williams
berkaitan dengan isu penyerahan Sarawak
dibawa ke Majlis Negeri untuk diundi.
(d) • dimansuhkan
• tanah jajahan British
• Kuching
4.5
Reaksi Penduduk Tempatan terhadap Penyerahan
Sarawak
1 (a) • Prinsip Kelapan Perlembagaan 1941
menyatakan pemerintahan sendiri akan
diberikan kepada rakyat Sarawak.
• Penduduk Sarawak akan dibimbing untuk
mentadbir negeri mereka sendiri.
• Tindakan Vyner Brooke menyerahkan
Sarawak kepada British melanggar Prinsip
Kelapan ini.
J28
22/9/2023 10:17:54 AM
 (b) • Vyner Brooke telah membuat keputusan tanpa
berbincang dengan Raja Muda (Anthony
Brooke) dan Tuan Muda (Bertram Brooke).
• Golongan menentang penyerahan mahu
memulihkan pemerintahan Dinasti Brooke
supaya dapat menuntut kemerdekaan dengan
mudah.
(c) • Gerard T. MacBryan menggunakan pelbagai
muslihat seperti tekanan, desakan, pujukan
dan sogokan untuk mendapatkan persetujuan
daripada ketua tempatan.
2 (a) • Johari Anang dan Sharkawi Osman
menganjurkan persidangan yang dihadiri
perwakilan seluruh Sarawak.
• Pengerusi persidangan ini ialah Johari Anang.
• Objektif persidangan adalah untuk mengadakan
demonstrasi menentang penyerahan Sarawak.
• Pertubuhan yang menyertai ialah Pergerakan
Pemuda Melayu (PPM), Barisan Pemuda
Sarawak (BPS), Persatuan Kebangsaan
Melayu Sarawak (PKMS), Persatuan Melayu
Miri, Kesetiaan Muda Matu dan Persekutuan
Bumiputera.
(b) • Demonstrasi pertama diadakan ketika
kedatangan Gabenor pertama Sarawak, Charles
Arden Clarke di Astana.
• Demonstrasi ini diketuai oleh Datu Patinggi
Abang Haji Abdillah.
• Perarakan ini disertai oleh 16 persatuan
Melayu.
• PKMS mendesak British berundur dari
Sarawak.
• Demonstrasi di Sibu diterajui oleh Pergerakan
Pemuda Melayu (PPM).
(c) • British menyedari pemimpin antipenyerahan
terdiri daripada pegawai perkhidmatan awam
dan guru.
• British bertindak mengeluarkan Pekeliling No.
9/ 1946 (Circular No. 9) yang melarang pegawai
awam menyertai gerakan antipenyerahan.
• Tetapi, seramai 409 orang kakitangan kerajaan
meletakkan jawatan.
• Kakitangan yang meletakkan jawatan
termasuklah guru serta petugas di Pos dan
Telegraf, Jabatan Marin, Kastam, Perubatan
dan Kesihatan, Percetakan, Jabatan Tanah
dan Ukur, Jabatan Kerja Raya, Bomba dan
Perbendaharaan.
• Seterusnya, seramai 56 pelajar Maktab
Perguruan Melayu Sarawak bertindak
menamatkan pengajian sebagai bantahan
terhadap Pekeliling No. 9.
(d) • Contohnya, Cikgu Lily Eberwein (PKMS),
Hajah Sipah Tuanku Othman, Dayang Fauziah
dan Cikgu Ajibah Abol.
• Kaum ibu yang diketuai oleh Cikgu Lily
Eberwein telah pergi ke rumah panjang untuk
mengadakan kempen kesedaran.
J29
Jawapan 2022.indd 29
• Cikgu Ajibah Abol mengetuai kaum wanita
untuk bergabung tenaga dengan gerakan
antipenyerahan dalam usaha memperjuangkan
kemerdekaan.
(e) • Utusan Sarawak menyebarkan tentangan
penyerahan Sarawak.
• Pengarang menggunakan kritikan tajam
terhadap penyerahan Sarawak.
(f) • Pergerakan Pemuda Melayu (PPM)
menghantar surat kepada kerajaan British
di London menyatakan bantahan terhadap
penjajahan Sarawak.
• Barisan Pemuda Sarawak (BPS) telah
menghantar referendum memansuhkan
penyerahan Sarawak.
• Mereka menghantar surat bantahan kepada
Perdana Menteri British, Clement Attlee
dengan salinannya kepada Gabenor.
(g) • Golongan muda menubuhkan Rukun 13 yang
ditubuhkan secara sulit oleh para pemimpin
Pergerakan Pemuda Melayu (PPM) di Sibu.
• Dipimpin oleh Awang Rambli, Morshidi
Sidek dan Bujang Suntong.
• Sasaran kumpulan ini adalah untuk
menghapuskan pegawai tinggi British di Sibu,
Sarawak.
• Satu mesyuarat sulit diadakan untuk
membunuh Duncan Stewart di Sibu.
(h) • Rosli Dhoby telah menikam Duncan Stewart
dan seminggu kemudian, Duncan Stewart
mati di Singapura. Peristiwa ini dikenali
dengan nama "Sungkit Berdarah".
• Pembunuhan Duncan Stewart memberikan
kesempatan kepada British menindas gerakan
antipenyerahan.
• British menutup pejabat Pergerakan Pemuda
Melayu (PPM), Persatuan Kebangsaan Melayu
Sarawak (PKMS), Barisan Pemuda Sarawak
(BPS) dan ASAS. Anthony Brooke merayu
semua persatuan menghentikan penentangan.
• Rosli Dhoby, Morshidi Sidek, Awang Rambli
dan Bujang Suntong dihukum gantung hingga
mati.
• Anggota Rukun 13 dipenjara.
3 (a) • Datu Bandar Abang Haji Mustapha
menyatakan bahawa selepas perang, Sarawak
mengalami kemusnahan.
• Penyerahan dapat memajukan Sarawak dalam
politik, perhubungan, perdagangan, pertanian,
pendidikan, kesihatan dan meningkatkan taraf
hidup masyarakat Sarawak.
(b) • Golongan propenyerahan menubuhkan YMA
untuk menggalakkan kemajuan orang Melayu
dalam ekonomi dan sosial.
• Pertubuhan ini membantu orang Melayu yang
mundur dan ketinggalan.
• Kegiatan Young Malay Association (YMA)
menjurus bidang pelajaran, agama dan sukan.
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
22/9/2023 10:17:54 AM
 • Young Malay Association (YMA) membuka SUDUT KBAT
cawangannya di Sibu, Kalaka dan Miri.
1 (a) • Membawa Kes Malayan Union ke Mahkamah
(c) • Golongan intelektual Sarawak diberi peluang
Tinggi England.
mengisi jawatan tinggi dalam perkhidmatan
• Mengemukakan surat bantahan.
kerajaan seperti peguam, doktor dan jurutera.
• Sultan Perak, Sultan Kedah dan Sultan Johor
sedia ke England.
4.6 Penyerahan Sabah kepada Kerajaan British
• Membantah cara MacMichael mendapatkan
1 (a) keamanan; ketenteraman
persetujuan daripada Raja-raja Melayu.
(b) tanah jajahan British
• Memohon British memansuhkan persetujuan
(c) Kerajaan
yang ditandatangani itu.
(d) Sir Edward Twining
• Mengirimkan telegram kepada kerajaan
• Perdana Menteri Britain, Clement Attlee ketika
British.
itu sedang menyelesaikan soal pemberian
• Raja menyokong Kongres Melayu.
kemerdekaan kepada Sri Lanka, India dan Burma.
• Permaisuri Perak memimpin gerakan
• Sabah sebuah negeri yang berpotensi menggantikan
menentang Malayan Union.
jajahan tersebut.
• Raja dan rakyat bergabung untuk menentang
• Sabah berupaya untuk membekalkan sumber
Malayan Union.
bahan mentah dan kawasan pasaran bagi barangan
• Memulaukan upacara pelantikan Gabenor
British.
Malayan Union.
3 • Semasa pemerintahan SBUB, Sabah menjadi
(b) • Bantahan melalui Akhbar Melayu seperti
negeri naungan British.
akhbar Utusan Melayu (Singapura), Majlis
• British menguasai perhubungan luar negeri dan
(Kuala Lumpur) dan Warta Negara (Pulau
pertahanan Sabah.
Pinang).
• Keadaan ini mendorong SBUB membuat keputusan
• Akhbar mengecam dan mengutuk Malayan
untuk menyerahkan Sabah kepada British.
Union.
4 • Sebelum meninggalkan Sabah, tentera Jepun telah
• Bantahan cendekiawan/ pentadbir Melayu
memusnahkan Jesselton, Kudat dan Sandakan.
seperti Datoʼ Onn Jaafar dan Zaʼba.
• Kerosakan ini memerlukan kos yang besar
• Bantahan kaum wanita seperti Cikgu Zaharah
dan tidak mampu ditanggung oleh SBUB bagi
Abdullah dan Halimahton Abd Majid.
membangunkan Sabah.
• Bantahan Persatuan Melayu seperti Syarikat
• Pihak syarikat bersetuju menyerahkan Sabah
Bekerjasama Am Saiburi dan Persatuan
kepada kerajaan British kerana kekurangan dana.
Melayu Johor.
• Menganjurkan rapat umum bagi membantah
4.7
Reaksi Penduduk Tempatan terhadap Penyerahan
tindakan MacMichael.
Sabah
• Demonstrasi/ bantahan di Kota Bharu/ Alor
1 (a) • PASPAS; BARIP
Setar/ Johor.
• ekonomi; politik
• Mengadakan Kongres Melayu untuk
• berpolitik
menubuhkan UMNO bagi menentang
• pangkat
Malayan Union.
• memindahkan
• Orang Melayu memakai lilitan kain putih
• birokrasi Barat
di songkok/ berkabung/ kematian.
(b) • pentadbiran; perniagaan; perdagangan
(c) • Setuju/ Tidak setuju.
• perang
• Malayan Union menghapuskan kuasa raja.
• enggan
• Malayan Union menghapuskan hak orang
• bantahan
Melayu.
• nasionalisme
• Malayan Union menghindarkan penjajahan
• nasionalisme
kuasa asing.
2 Penyerahan Sabah tidak ditentang rakyat tempatan
• Malayan Union boleh menimbulkan keadaan
kerana mereka tidak berminat dengan politik.
huru-hara.
Sebaliknya, mereka menumpukan kepada aspek
• Malayan Union memberikan kerakyatan
ekonomi dan sosial. Keadaan hidup mereka yang serba
mudah kepada orang bukan Melayu.
kekurangan dan taraf hidup rendah menyebabkan
• Malayan Union menjajah secara mutlak.
mereka lebih mengutamakan usaha memperbaik taraf
• Persetujuan tandatangan raja menerima
hidup. Kehidupan harian mereka juga tidak terjejas
Malayan Union secara paksa.
ketika diperintah oleh penjajah. Mereka tetap dapat
mengamalkan kepercayaan dan agama mereka.

© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P) J30

Jawapan 2022.indd 30 22/9/2023 10:17:54 AM


1 Mengadakan persidangan
• Johari Anang dan Sharkawi Osman menganjurkan
persidangan yang dihadiri perwakilan seluruh
Sarawak.
• Pengerusi persidangan ialah Johari Anang.
• Objektif persidangan adalah untuk mengadakan
demonstrasi menentang penyerahan Sarawak.
• Pertubuhan yang menyertai ialah Pergerakan
Pemuda Melayu (PPM), Barisan Pemuda Sarawak
(BPS), Persatuan Kebangsaan Melayu Sarawak
(PKMS), Persatuan Melayu Miri, Kesetiaan Muda
Matu dan Persekutuan Bumiputera.
2 Mengadakan demonstrasi
• Demonstrasi pertama diadakan ketika kedatangan
Gabenor pertama Sarawak, Charles Arden Clarke
di Astana.
• Demonstrasi diketuai oleh Datu Patinggi Abang
Haji Abdillah.
• Perarakan ini disertai oleh 16 persatuan Melayu.
• Persatuan Kebangsaan Melayu Sarawak (PKMS)
mendesak British berundur dari Sarawak.
• Demonstrasi di Sibu diterajui oleh Pergerakan
Pemuda Melayu (PPM).
3 Meletakkan jawatan beramai-ramai
• British menyedari pemimpin antipenyerahan terdiri
daripada pegawai perkhidmatan awam dan guru.
• British bertindak mengeluarkan Pekeliling No.
9/ 1946 (Circular No. 9) yang melarang pegawai
awam menyertai gerakan antipenyerahan.
• Tetapi, seramai 409 orang kakitangan kerajaan
meletakkan jawatan.
• Kakitangan yang meletakkan jawatan termasuklah
guru serta petugas di Pos dan Telegraf, Jabatan
Marin, Kastam, Perubatan dan Kesihatan,
Percetakan, Jabatan Tanah dan Ukur, Jabatan
Kerja Raya, Bomba dan Perbendaharaan.
• Seterusnya, seramai 56 pelajar Maktab Perguruan
Melayu Sarawak bertindak menamatkan pengajian
sebagai bantahan terhadap Pekeliling No. 9.
4 Bantahan golongan wanita
• Contohnya, Cikgu Lily Eberwein (PKMS), Hajah
Sipah Tuanku Othman, Dayang Fauziah dan Cikgu
Ajibah Abol.
• Kaum ibu yang diketuai oleh Cikgu Lily Eberwein
telah pergi ke rumah panjang untuk mengadakan
kempen kesedaran.
• Cikgu Ajibah Abol mengetuai kaum wanita untuk
bergabung tenaga dengan gerakan antipenyerahan
dalam usaha memperjuangkan kemerdekaan.
5 Menggunakan akhbar
• Utusan Sarawak menyebarkan tentangan
penyerahan Sarawak.
• Pengarang menggunakan kritikan tajam terhadap
penyerahan Sarawak.
6 Menulis surat bantahan
• Pergerakan Pemuda Melayu (PPM) menghantar
surat kepada kerajaan British di London menyatakan
J31
Jawapan 2022.indd 31
bantahan terhadap penjajahan Sarawak.
• Barisan Pemuda Sarawak (BPS) telah menghantar
referendum memansuhkan penyerahan Sarawak.
• Mereka menghantar surat bantahan kepada Perdana
Menteri British, Clement Attlee dengan salinannya
kepada Gabenor.
7 Menubuhkan kumpulan Rukun 13
• Golongan muda menubuhkan Rukun 13 yang
ditubuhkan secara sulit oleh para pemimpin
Pergerakan Pemuda Melayu (PPM) di Sibu.
• Dipimpin oleh Awang Rambli, Morshidi Sidek dan
Bujang Suntong.
• Sasaran kumpulan ini adalah untuk menghapuskan
pegawai tinggi British di Sibu, Sarawak.
• Satu mesyuarat sulit diadakan untuk membunuh
Duncan Stewart di Sibu.
Praktis Sumatif
Soalan Objektif
1 C 2 D 3 A 4 B 5 A
6 A 7 D 8 D 9 C 10 B
11 B 12 A 13 C 14 B 15 D
Soalan Struktur
1 (a) (i)• BMA mengembalikan kestabilan dengan
membubarkan pasukan MPAJA.
• BMA mengarahkan semua senjata yang
diberikan semasa pendudukan Jepun
dahulu dikembalikan.
• BMA gagal mengumpulkan semula senjata.
• Mereka juga gagal membanteras kegiatan
jenayah, keganasan, kongsi gelap dan
masalah ketegangan kaum.
(ii) • BMA telah mengambil alih pentadbiran
Tanah Melayu bagi mengembalikan
kepercayaan rakyat supaya menyokong
kepulangan British di negara ini.
• British berharap pemulihan sosioekonomi
akan memulihkan kepercayaan rakyat.
• Memulihkan ladang getah, lombong
bijih timah serta membaiki prasarana dan
kemudahan kesihatan.
• BMA berusaha memulihkan kepercayaan
rakyat dan keamanan.
(b) • Mempertahankan maruah bangsa
melambangkan bangsa yang bebas merdeka.
• Agar tidak dihina sewenang-wenangnya.
• Supaya menjadi bangsa yang dihormati.
• Supaya kedaulatan bangsa dan negara
berkekalan.
(Mana-mana jawapan munasabah)
2 (a) (i) • Perdana Menteri Britain, Clement Attlee
ketika itu sedang menyelesaikan soal
pemberian kemerdekaan kepada Sri
Lanka, India dan Burma.
• Sabah sebuah negeri yang berpotensi
menggantikan jajahan tersebut.
• Sabah berupaya untuk membekalkan
sumber bahan mentah dan kawasan
pasaran bagi barangan British.
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
22/9/2023 10:17:54 AM
 (ii) • Semasa pemerintahan Syarikat Borneo
Utara British (SBUB), Sabah menjadi
negeri naungan British.
• British menguasai perhubungan luar
negeri dan pertahanan Sabah.
• Keadaan ini mendorong Syarikat Borneo
Utara British (SBUB) membuat keputusan
untuk menyerahkan Sabah kepada British.
(iii) • Sebelum meninggalkan Sabah, tentera
Jepun telah memusnahkan Jesselton,
Kudat dan Sandakan.
• Kerosakan ini memerlukan kos yang
besar dan tidak mampu ditanggung oleh
SBUB bagi membangunkan Sabah.
• Pihak syarikat bersetuju menyerahkan
Sabah kepada kerajaan British kerana
kekurangan dana.
(b) • Pandangan yang beretika mudah diterima oleh
sesiapa sahaja.
• Jika beretika kita akan dihormati.
• Boleh mengelakkan perbalahan.
• Mengurangkan permusuhan.
(Mana-mana jawapan munasabah)
Soalan Esei
1 (a) • Malayan Union merupakan bentuk penjajahan
secara mutlak oleh British.
• Sultan Melayu kehilangan kedaulatan dan
kuasa politik yang selama ini menjadi hak
Raja-raja Melayu.
• Sir Harold MacMichael mendapatkan
persetujuan daripada Raja-raja Melayu dengan
cara tidak sah.
• Beberapa orang raja mendakwa diugut supaya
menurunkan tandatangan.
• Raja tidak menyedari akibat tandatangan
tersebut.
(b) • Membawa kes Malayan Union ke Mahkamah
Tinggi England.
• Sultan Perak, Sultan Kedah dan Sultan Johor
sedia ke England sekiranya kehadiran baginda
diperlukan di mahkamah tersebut.
• Menghantar surat bantahan ke London
• Sultan Kedah, Sultan Perak dan Sultan Johor
mengutus surat bantahan kepada George
Henry Hall.
• Raja-raja Melayu memohon British
memansuhkan persetujuan yang ditandatangani
itu.
• Kongres Melayu turut disokong oleh Raja-raja
Melayu.
• Kongres ini menolak Malayan Union.
• Sultan Hisamuddin Alam Shah menderma
sebanyak $15 ribu kepada Persatuan Melayu
Selangor yang menjadi tuan rumah Kongres
Melayu Pertama.
• Permaisuri Perak memimpin gerakan
menentang Malayan Union.
• Raja dan rakyat bergabung menentang
Malayan Union.
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
Jawapan 2022.indd 32
• Raja-raja Melayu memulaukan upacara
pelantikan Gabenor setelah perjumpaan
dengan Dato' Onn Jaafar.
• Dato' Onn Jaafar mempersembahkan resolusi
Kongres Melayu memohon Raja-raja Melayu
bersama-sama dengan rakyat memboikot
upacara pelantikan Gabenor Malayan Union.
(c) • Bangsa Melayu hilang maruah kerana
Malayan Union merupakan penjajahan secara
mutlak oleh British.
• Sultan Melayu hilang kedaulatan.
• Baginda juga hilang kuasa politik yang
selama ini menjadi hak Raja-raja Melayu.
• Maruah raja tercalar kerana Sir Harold
MacMichael mendapatkan persetujuan
dengan cara yang tidak sah.
• Beliau telah mengugut raja Melayu
menurunkan tandatangan.
• Raja Melayu tidak menyedari akibatnya.
• Sir Harold MacMichael tidak memberikan
masa kepada raja.
• Beliau tidak menghormati raja Melayu.
(Mana-mana jawapan munasabah)
2 (a) • Bantahan melalui akhbar Melayu
• Akhbar ini menyeru orang Melayu supaya
mengadakan perhimpunan secara besar-
besaran untuk menolak gagasan Malayan
Union.
• Bantahan para cendekiawan.
• Tokoh pentadbir Melayu seperti Dato' Onn
Jaafar.
• Bantahan wanita seperti Cikgu Zaharah
Abdullah, Halimahton Abdul Majid, Saleha
Mohd Ali, Zaharah Tamin, Datin Puteh
Mariah, Ibrahim Rashid dan Hasnah Ishak.
• Bantahan persatuan Melayu seperti Syarikat
Bekerjasama Am Baiduri.
• Pertubuhan Melayu ditubuhkan atau
diaktifkan semula sebagai tindak balas
terhadap Malayan Union.
• Pertubuhan ini kemudian menjadi penggerak
dengan menganjurkan rapat umum bagi
membantah tindakan Sir Harold MacMichael.
• Bantahan di Negeri-Negeri seperti di
Kelantan, seramai 10 ribu orang berhimpun
di Kota Bharu semasa MacMichael datang
untuk mendapatkan tandatangan sultan.
• Kongres Melayu yang pertama diadakan di
Bangunan Kelab Sultan Sulaiman, Kampung
Baru, Kuala Lumpur, kongres bersetuju
menubuhkan UMNO untuk menentang
Malayan Union.
• Kongres Melayu yang kedua diadakan di
Johor Bahru, Johor.
• UMNO ditubuhkan di Istana Johor untuk
memajukan orang Melayu dan menjadi
penggerak memupuk perpaduan orang
Melayu di seluruh Tanah Melayu.
J32
22/9/2023 10:17:54 AM
 •
Orang Melayu yang berhimpun memakai
lilitan kain putih di songkok sebagai tanda
berkabung.
(b) • UMNO menganjurkan bantahan secara besar-
besaran.
• Tunjuk perasaan menentang Malayan Union
diadakan semasa lawatan Ahli Parlimen
British, iaitu L.D. Gammans (Gammans) dan
David Rees Williams (Rees Williams).
• Di Alor Setar, Kedah, orang ramai memenuhi
tebing jalan raya dari Titi Bumbung Lima
hingga Alor Setar.
• Di Padang Francis Light School, Pulau
Pinang, rapat umum diadakan.
• Di Kampung Baru, Kuala Lumpur, pemimpin
Melayu membantah Malayan Union ketika
kedatangan Gammans dan Rees Williams.
• Di Ipoh, orang ramai berhimpun di Pekan
Ahad, Jalan Datuk, Ipoh.
• Di Seremban, orang ramai berbaris panjang di
jalan masuk istana.
• Di Klang, orang Melayu berhimpun di
pekarangan Istana Alam Shah.
(c) • Malayan Union melaksanakan penjajahan
secara mutlak.
• Raja-raja Melayu hilang kedaulatan.
• Raja juga hilang kuasa politik yang selama ini
menjadi hak Raja-raja Melayu.
• Sir Harold MacMichael telah mengugut raja
Melayu menurunkan tandatangan.
• British mencampuri hal agama Islam.
• Rakyat sedia bersatu hati tanpa mengira
negeri.
• British ingin menghapuskan adat istiadat
Melayu.
• British ingin membuat warisan Kesultanan
Melayu Melaka.
• Kerakyatan kepada orang asing longgar.
(Mana-mana jawapan munasabah)
3 (a) • Masalah pewarisan takhta.
• Vyner Brooke tidak mempunyai anak lelaki
untuk menggantikan tempatnya sebagai raja,
sedangkan beliau semakin tua dan uzur.
• Vyner Brooke enggan melantik anak
saudaranya, iaitu Anthony Brooke.
• Desakan kerajaan British.
• Pejabat Tanah Jajahan mendesak Vyner
Brooke memberikan kuasa yang lebih
luas kepada British untuk meluaskan
penguasaannya di Sarawak.
• Dengan menjadikan Sarawak sebagai tanah
jajahannya, British dapat menguasai kekayaan
ekonomi dan menjaga kepentingan pelaburan
British.
• Masalah kewangan.
• Vyner Brooke menghadapi masalah kewangan
untuk memulihkan Sarawak selepas Perang
Dunia Kedua.
J33
Jawapan 2022.indd 33
•
Ekonomi Sarawak terjejas, lombong minyak
musnah dan ladang getah juga terbiar.
• Kemudahan pendidikan, kesihatan, jalan raya
dan lapangan terbang juga perlu dibaiki.
• Vyner Brooke tidak mampu untuk
membangunkan negeri Sarawak semula.
(b) • Pejabat Tanah Jajahan mengutuskan surat
kepada Vyner Brooke meminta beliau
menandatangani surat perjanjian dengan
George Henry Hall, Setiausaha Tanah Jajahan.
• Vyner Brooke bersetuju menyerahkan Sarawak
kepada British.
• Vyner Brooke menghantar setiausaha
peribadinya, Gerard T. MacBryan untuk
mendapatkan persetujuan daripada ketua
tempatan.
• Gerard T. MacBryan pulang ke England
bersama-sama dengan dokumen yang
ditandatangani oleh ketua tempatan Sarawak.
• Vyner Brooke bersetuju menyerahkan Sarawak
kepada kerajaan British.
• Penyerahan itu dibuat tanpa pengetahuan
rakyat Sarawak.
• Kerajaan British mengarahkan Vyner Brooke
supaya mendapatkan kelulusan Majlis Negeri
dan persetujuan rakyat Sarawak terlebih
dahulu.
• Kerajaan British menghantar dua orang
ahli parlimennya, iaitu Gammans dan Rees
Williams untuk membuat tinjauan.
• Hasil tinjauan itu mendapati sebahagian besar
peribumi menentang penyerahan Sarawak.
(c) • Kuasa asing cenderung untuk menguasai
kekayaan negara.
• Berwaspada terhadap kuasa asing yang
menggugat keamanan dan kedaulatan negara.
• Kuasa asing menjadikan pembelot dalam
kalangan rakyat tempatan.
• Kuasa asing cenderung campur tangan urusan
pentadbiran negara.
• Kemasukan kuasa asing akan memporak-
perandakan negara.
• Kuasa asing boleh merosakkan jati diri rakyat
• Pengaruh asing boleh membawa rakyat
rasuah.
• Negara hilang maruah jika dipengaruhi orang
asing.
(Mana-mana jawapan munasabah)
4 (a) • Tindakan Vyner Brooke bertentangan dengan
Perlembagaan 1941
• Prinsip Kelapan Perlembagaan 1941
menyatakan pemerintahan sendiri akan
diberikan kepada rakyat Sarawak.
• Penduduk Sarawak akan dibimbing untuk
mentadbir negeri mereka sendiri.
• Tindakan Vyner Brooke menyerahkan Sarawak
kepada British melanggar Prinsip Kelapan ini.
• Vyner Brooke mengetepikan surat wasiat
Charles Brooke.
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
22/9/2023 10:17:54 AM
 • Vyner Brooke telah membuat keputusan tanpa
berbincang dengan Raja Muda (Anthony
Brooke) dan Tuan Muda (Bertram Brooke).
• Golongan menentang penyerahan mahu
memulihkan pemerintahan Dinasti Brooke
supaya dapat menuntut kemerdekaan dengan
mudah.
• Gerard T. MacBryan menggunakan muslihat.
• Gerard T. MacBryan menggunakan pelbagai
muslihat seperti tekanan, desakan, pujukan
dan sogokan untuk mendapatkan persetujuan
daripada ketua tempatan.
(b) • Mengadakan persidangan.
• Johari Anang dan Sharkawi Osman
menganjurkan persidangan yang dihadiri oleh
perwakilan seluruh Sarawak.
• Objektifnya untuk mengadakan demonstrasi
menentang penyerahan Sarawak.
• Mengadakan demonstrasi.
• Demonstrasi pertama diadakan ketika
kedatangan Gabenor pertama Sarawak,
Charles Arden Clarke di Astana.
• Perarakan ini disertai oleh 16 persatuan
Melayu. PKMS mendesak British berundur
dari Sarawak.
• Demonstrasi di Sibu diterajui oleh PPM.
• Meletakkan jawatan beramai-ramai.
• Seramai 409 orang kakitangan kerajaan
meletakkan jawatan.
• Kakitangan yang meletakkan jawatan
termasuklah guru serta petugas di Pos dan
Telegraf.
• Bantahan golongan wanita.
• Contohnya, Cikgu Lily Eberwein (PKMS),
Hajah Sipah Tuanku Othman, Dayang
Fauziah dan Cikgu Ajibah Abol.
• Menggunakan akhbar.
• Utusan Sarawak menyebarkan tentangan
penyerahan Sarawak.
• Menulis surat bantahan.
• PPM menghantar surat kepada kerajaan
British di London menyatakan bantahan
terhadap penjajahan Sarawak.
• Menubuhkan kumpulan Rukun 13.
• Golongan muda menubuhkan Rukun 13 yang
ditubuhkan secara sulit oleh para pemimpin
PPM di Sibu.
• Peristiwa “Sungkit Berdarah”
• Rosli Dhoby telah menikam Duncan Stewart
dan seminggu kemudian, Duncan Stewart
mati di Singapura.
(c) • Abang Haji Mustapha dan Abang Haji Suleiman
menyokong kerana memajukan negeri.
• Datu Bandar Abang Haji Mustapha
menyatakan bahawa selepas perang, Sarawak
mengalami kemusnahan.
• Penyerahan dapat memajukan Sarawak dalam
politik, perhubungan, perdagangan, pertanian,
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
Jawapan 2022.indd 34
pendidikan, kesihatan dan meningkatkan taraf
hidup masyarakat Sarawak.
• Memajukan penduduk tempatan.
• Golongan propenyerahan menubuhkan
Young Malay Association (YMA) untuk
menggalakkan kemajuan orang Melayu
dalam ekonomi/ sosial.
• Pertubuhan ini membantu orang Melayu yang
mundur dan ketinggalan.
• Kegiatan YMA menjurus bidang pelajaran,
agama dan sukan.
• YMA membuka cawangannya di Sibu,
Kalaka dan Miri.
• Memberikan peluang pekerjaan dalam
perkhidmatan awam.
• Golongan intelektual Sarawak diberi peluang
mengisi jawatan tinggi dalam perkhidmatan
kerajaan seperti peguam, doktor dan jurutera.
5 (a) • British menindas kegiatan berpersatuan.
• Penduduk Sabah terdiri daripada pelbagai
kumpulan etnik yang berbeza dari aspek
bahasa, budaya, sistem kepercayaan,
petempatan dan ekonomi.
• Keadaan ini menyukarkan pemimpin Sabah
untuk menghimpunkan kesemua etnik dalam
satu pertubuhan.
• Persaudaraan Sahabat Pena Sabah (PASPAS)
dan Persatuan Kebangsaan Melayu di Sabah
yang dipimpin oleh Tengku Noordin, Zakaria
Gunn dan Abu Bakar K. Ahmad.
• Barisan Pemuda Sabah (BARIP) pula
dipimpin oleh Mandur Mohammad Sharif,
Imam Suhaili Yaakub, Seruji Yaakub dan
Zulkifli Apong Abang Abdul Hadi.
• Pada awalnya, organisasi ini ditubuhkan
untuk memperbaik ekonomi dan politik kaum
bumiputera.
• Kemudiannya, pemimpin persatuan ini
membangkitkan kesedaran berpolitik dalam
kalangan masyarakat setempat.
• British bertindak secara halus menawarkan
jawatan kenaikan pangkat kepada ahli
persatuan ini.
• British turut memindahkan ahli dan pemimpin
yang aktif dalam gerakan berpersatuan ke
bandar lain.
• Akhirnya, persatuan menjadi lemah kerana
masalah kewangan dan kekurangan pemimpin
berkebolehan.
• Mengehadkan peluang dalam pentadbiran.
• Dasar ini menyebabkan penduduk Sabah
kurang pengalaman dalam sistem birokrasi
Barat.
(b) • Penyerahan Sabah dianggap peluang kepada
penduduk tempatan untuk melibatkan diri
dalam pentadbiran.
• Memajukan bidang perniagaan.
• Meluaskan jaringan perdagangan.
J34
22/9/2023 10:17:54 AM
 •
Penyerahan ini dapat membangunkan Sabah
selepas perang.
• Kebanyakan penduduk enggan melibatkan
diri dalam aktiviti menentang penyerahan
Sabah kepada British.
• Penyerahan Sabah kepada British tidak
mendapat sebarang bantahan daripada
penduduk tempatan kerana mereka tidak
memahami tujuan penyerahan.
• Hal ini disebabkan oleh dasar British yang
menindas kesedaran nasionalisme dalam
kalangan anak watan.
(c) • Tokoh pejuang memberikan contoh teladan
yang baik.
• Mereka telah berjasa kepada negara dan
bangsa.
• Sumbangan menentang penjajah perlu
dihargai.
• Mereka sedia mengorbankan nyawa masing-
masing.
• Perjuangan mereka bukan bersifat peribadi.
• Sebaliknya, untuk tanah air dan bangsa.
• Mereka sanggup berkorban harta benda.
• Perjuangan yang ikhlas dan tidak meminta
balasan.
(Mana-mana jawapan munasabah)
BAB
5 Persekutuan Tanah Melayu 1948
5.1 Latar Belakang Penubuhan Persekutuan Tanah
Melayu 1948
1 ( ) (i) Pada 25 Julai 1946
(ii) Untuk membincangkan Perjanjian
Persekutuan Tanah Melayu 1948
(iii) Wakil Raja-raja Melayu, wakil UMNO dan
wakil kerajaan British
(iv) • Menyatukan semua negeri Melayu
• kedaulatan Raja-raja Melayu
• Menjaga kedudukan
• Dewan Perundangan Negeri
• kewarganegaraan yang ketat
(b) (i) • menjalankan perundingan secara tertutup
dengan UMNO
(ii) British mengetepikan PKMM membantah pelaksanaan Malayan Union.
(iii) membentuk Pusat Tenaga Rakyat (PUTERA)
(iv) • Parti Kebangsaan Melayu Malaya (PKMM)
• Angkatan Pemuda Insaf (API): Ahmad
Boestamam sebagai presiden
• Gerakan Angkatan Muda (GERAM);
Abdul Samad Ismail
• Abu Bakar al-Baqir
• Barisan Tani Malaya (BATAS); Musa
Ahmad
• Angkatan Wanita Sedar (AWAS);
Shamsiah Fakeh
(c) (i) golongan bukan Melayu
(ii) Tan Cheng Lock
(iii) • tuntutan UMNO
J35
Jawapan 2022.indd 35
• tidak demokratik
(iv) PUTERA; perjanjian persekutuan
(v) Jawatankuasa Kerja tidak mempunyai wakil
bukan Melayu
(vi) tidak demokratik, mengukuhkan British dan
perkauman
(vii) perlembagaan yang telah disemak oleh
Jawatankuasa Kerja diumumkan kepada awam
(d) • menyatukan seluruh Tanah Melayu;
berkompromi dengan penjajah
• kebebasan hak bersuara; menerbitkan akhbar
• Suara Rakyat; idea ingin bebas dan merdeka
(e) • Tanah Melayu disatukan dengan Singapura
• Penubuhan sebuah Dewan Perundangan Pusat
dan majlis-majlis negeri yang dipilih bagi
seluruh Tanah Melayu
• Kewarganegaraan yang sama bagi semua
orang yang menganggap Tanah Melayu
sebagai tempat tinggal tetap dan sanggup
mencurahkan kesetiaan tanpa berbelah-bahagi
• Raja-raja Melayu sebagai Raja
Berperlembagaan yang bertanggungjawab
kepada rakyat dan menerima nasihat melalui
Majlis Mesyuarat.
• Hal ehwal agama Islam dan adat istiadat
Melayu diketuai sepenuhnya oleh orang
Melayu melalui Majlis Khas.
• Perhatian khas hendaklah diberikan kepada
kemajuan politik dan ekonomi orang Melayu
• Bahasa Melayu hendaklah menjadi bahasa
kebangsaan dan bahasa rasmi yang tunggal
bagi Tanah Melayu.
• Hal ehwal luar negeri dan pertahanan
hendaklah menjadi tanggungjawab bersama
kerajaan Tanah Melayu dan kerajaan British.
• Kewarganegaraan Malaya haruslah dinamakan
Melayu.
• Warna merah dan putih haruslah dimasukkan
sebagai latar belakang bendera kebangsaan
Tanah Melayu.
5.2 Faktor Penubuhan Persekutuan Tanah Melayu 1948
1 (a) • Raja-raja Melayu; berganding bahu
Hal ini disebabkan oleh Malayan Union
memberikan kesan buruk kepada Raja-raja
Melayu dan orang Melayu
• Gammas; Rees William
• Dewan Parlimen British
• keadaan akan huru-hara
• persediaan menggubal
(b) (ii) • Penubuhan persekutuan bertaraf naungan
dan bukannya jajahan.
• Perjanjian baharu untuk menggantikan
Malayan Union.
• Jawatan Pesuruhjaya Tinggi menggantikan
Gabenor.
• Raja berkuasa dalam perundangan.
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
22/9/2023 10:17:54 AM
 • Perkataan “Negeri-negeri Melayu” perlu • Cadangan Raja-raja Melayu dan UMNO
muncul dalam persekutuan yang baharu. menubuhkan persekutuan bertaraf naungan
(c) (i) mewujudkan keamanan, kestabilan dan dan bukannya tanah jajahan.
kemajuan ekonomi • Raja berkuasa dalam perundangan.
(ii) Sir Edward Gent, Malcom MacDonald, • Perkataan ‟Negeri-Negeri Melayuˮ dalam
Sir Ralph Gammas, A.T New Boultt Roland persekutuan yang baharu.
Bradell, Linehan dan Theodore Adams • Pentadbir British menyokong konsep
(iii) Raja-raja Melayu dalam pentadbiran persekutuan kerana dapat mewujudkan
berasaskan perlembagaan; Majlis Negeri; keamanan, kestabilan dan kemajuan.
Majlis Perundangan • Pegawai tinggi British menyokong
(iv) Wakil UMNO di Pulau Pinang Persekutuan Tanah Melayu seperti Sir Edward
(v) Memberikan peluang kepada Datoʼ Onn Jaafar Gent dan Malcolm MacDonald.
(vi) Raja-raja Melayu (b) • Persekutuan dibentuk menerusi gabungan
(vii) pelabur luar untuk melabur sembilan buah negeri Melayu dan dua buah
(viii) dasar dekolonisasi; piagam Atlantik Negeri-negeri Selat.
• Singapura kekal sebagai tanah jajahan British
5.3 Ciri-ciri Persekutuan Tanah Melayu 1948 yang berasingan.
1 (a) • Melayu; dua buah Negeri-negeri Selat • Kerajaan Persekutuan diketuai oleh seorang
• berasingan Pesuruhjaya Tinggi British yang mempunyai
• mempunyai kuasa eksekutif kuasa eksekutif.
• kewangan; hal-hal lain yang mempunyai • Kerajaan Persekutuan bertanggungjawab
kepentingan bersama dalam hal kewangan serta hal kepentingan
• Pesuruhjaya Tinggi British bersama.
• tidak rasmi • Majlis Mesyuarat Persekutuan dan Majlis
• Pesuruhjaya Tinggi Perundangan Persekutuan ditubuhkan bagi
• kaum membantu Pesuruhjaya Tinggi British.
(b) • sebuah Majlis Raja-Raja; Raja-raja Melayu; • Majlis Mesyuarat Persekutuan mengandungi
perkara yang tertentu ahli rasmi dan ahli tidak rasmi.
• mengesahkan rang undang-undang; Dewan • Majlis Raja-Raja dibentuk untuk
Perundangan Negeri membolehkan Raja-raja Melayu memberikan
(c) • Persekutuan; Pesuruhjaya Tinggi pandangan dalam perkara yang tertentu.
• Raja-raja Melayu, Majlis Raja-Raja • Bagi peringkat negeri, sultan bertanggungjawab
(d) (i) Raja; British mengesahkan rang undang-undang yang
(ii) 15 tahun daripada tempoh 20 tahun dari hari diluluskan dalam Dewan Perundangan Negeri.
permohonannya • Majlis Perundangan Persekutuan diketuai
oleh Pesuruhjaya Tinggi.
5.4 Kesan Penubuhan Persekutuan Tanah Melayu 1948 • Rang undang-undang perlu mendapat
1 (a) • Persekutuan Tanah Melayu 1948 perkenan Raja-raja Melayu melalui Majlis
• Raja-raja Melayu Raja-Raja.
• sembilan orang Raja Melayu • Kewarganegaraan jus soli hanya terbuka
• Pesuruhjaya Tinggi kepada rakyat Raja dan rakyat British.
(b) • orang Melayu • Pemohon yang lahir di luar negeri ayahnya
• kaum lain mestilah rakyat Raja dan rakyat British.
(c) • warganegara • Penduduk asal dari negeri Melayu yang
• istimewa lahir sebelum, semasa atau selepas tarikh
(d) • Jawatankuasa Hubungan Antara Kaum; Perjanjian Persekutuan Tanah Melayu.
Communities Liason Community (CLC) (c) • Negeri-negeri Melayu Bersekutu, Negeri-
• Persekutuan negeri Melayu Tidak Bersekutu dan Negeri-
negeri Selat, kecuali Singapura disatukan
SUDUT KBAT
menjadi satu unit pentadbiran.
1 (a) • Penentangan orang Melayu terhadap Malayan • Raja-raja Melayu kehilangan kuasa.
Union. • Sultan menjadi Ahli Majlis Raja-Raja yang
• Orang Melayu, Raja-raja Melayu, hanya membincangkan soal agama Islam dan
cendekiawan Melayu dan UMNO telah adat istiadat Melayu.
berganding bahu membantah Malayan Union. • Ketua Pentadbir diketuai oleh Gabenor British
• Malayan Union memberikan kesan buruk yang dilantik oleh Raja England.
kepada Raja-raja Melayu dan orang Melayu. • Majlis Eksekutif dan Majlis Perundangan
• Rancangan Malayan Union akan menimbulkan Malayan Union dibentuk di bawah
keadaan huru-hara di Tanah Melayu. Pesuruhjaya Tinggi British.

© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P) J36

Jawapan 2022.indd 36 22/9/2023 10:17:54 AM

 • Kewarganegaraan melalui prinsip jus soli
menjadi asas kewarganegaraan.
• Seluruh rakyat yang dilahirkan di Tanah
Melayu dan Singapura diiktiraf sebagai
warganegara.
• Rakyat akan menentang British.
• Tanah Melayu menjadi huru-hara.
1 Golongan Melayu radikal dalam gabungan PUTERA
• Parti Kebangsaan Melayu Malaya (PKMM)
dipengerusikan oleh Dr. Burhanuddin al-Helmi.
• Angkatan Pemuda Insaf (API) diterajui oleh
Ahmad Boestamam.
• Gerakan Angkatan Mudi (GERAM) diketuai oleh
Aziz Ishak dan Abdul Samad lsmail.
• Hizbul Muslimin diketuai oleh Abu Bakar al-Baqir.
• Barisan Tani Malaysia (BATAS) diketuai oleh
Musa Ahmad.
• Angkatan Wanita Sedar (AWAS) diketuai oleh
Shamsiah Fakeh.
2 Ahli gabungan AMCJA
• Pan-Malayan Federation of Trade Union (PMFTU),
Setiausahanya Chan Loo.
• Malayan Democratic Union (MDU) dipengerusikan
oleh John Eber.
• Malayan Indian Congress (MIC) diketuai oleh
presiden John Thivy.
3 Sumbangan nasionalis Melayu radikal
• Golongan nasionalis Melayu radikal melaungkan
perjuangan kemerdekaan sejak penghujung tahun
1930-an.
• Matlamat perjuangan mereka adalah untuk
membebaskan tanah air, menyatukan seluruh
Tanah Melayu dan enggan berkompromi dengan
penjajah untuk mencapai kemerdekaan.
• Golongan ini juga memperjuangkan hak semua
kaum dalam sebuah negara dan memberikan
penekanan kepada kebebasan hak bersuara,
berhimpun dan menerbitkan akhbar.
• Ahmad Boestamam menerbitkan akhbar Suara
Rakyat sebagai wadah untuk membuka minda
rakyat ke arah idea ingin bebas dan merdeka.
• Fahaman kebangsaan yang diperjuangkan oleh
golongan ini mudah diterima oleh sesetengah
rakyat.
4 Cadangan Pusat Tenaga Rakyat (PUTERA)
menggantikan Persekutuan Tanah Melayu (PTM) 1948
• Kedudukan Bahasa Melayu.
• Pertahanan dan hal ehwal luar negeri.
• Syarat kewarganegaraan Tanah Melayu.
• Bendera dan lagu kebangsaan.
5 Cadangan All Malaya Council of Joint Action (AMCJA)
menggantikan Persekutuan Tanah Melayu (PTM) 1948
• Penyatuan Tanah Melayu dengan Singapura.
• Sebuah kerajaan pusat yang kuat.
• Raja-raja Melayu sebagai Raja Berperlembagaan.
J37
Jawapan 2022.indd 37
• Kemajuan politik dan ekonomi orang Melayu.
• Adat istiadat dan agama Islam.
• Syarat kewarganegaraan.
6 Cadangan Pusat Tenaga Rakyat (PUTERA) dan All
Malaya Council of Joint Action (AMCJA) dalam
Perlembagaan Rakyat
• Tanah Melayu disatukan dengan Singapura.
• Penubuhan sebuah Dewan Perundangan Pusat
dan majlis-majlis negeri yang dipilih bagi seluruh
Tanah Melayu.
• Kewarganegaraan yang sama bagi semua orang
yang menganggap Tanah Melayu sebagai tempat
tinggal tetap.
• Raja-raja Melayu sebagai Raja Berperlembagaan.
• Hal ehwal agama Islam dan adat istiadat Melayu
diketuai oleh orang Melayu melalui Majlis Khas.
• Perhatian khas hendaklah diberikan kepada
kemajuan politik dan ekonomi orang Melayu.
• Bahasa Melayu hendaklah menjadi bahasa
kebangsaan dan bahasa rasmi yang tunggal bagi
Tanah Melayu.
• Hal ehwal luar negeri dan pertahanan hendaklah
menjadi tanggungjawab bersama kerajaan Tanah
Melayu dan kerajaan British.
• Kewarganegaraan Malaya haruslah dinamakan
Melayu.
• Warna merah dan putih haruslah dimasukkan sebagai
latar belakang bendera kebangsaan Tanah Melayu.
7 Faktor British telah menolak Perlembagaan Rakyat
• British menerima Perjanjian Persekutuan Tanah
Melayu yang digubal oleh Jawatankuasa Kerja.
• Kesannya, PUTERA-AMCJA telah menganjurkan
hartal yang meminta semua peniaga menutup kedai
sebagai tanda bantahan.
• Menerusi sokongan Dewan Perniagaan Cina, hartal
dilaksanakan di bandar utama di Tanah Melayu.
Praktis Sumatif
Soalan Objektif
1 A 2 D 3 A 4 A 5 D
6 A 7 B 8 D 9 A 10 C
11 D 12 A 13 C 14 A 15 D
Soalan Struktur
1 (a)
(i) • Datoʼ Onn Jaafar
• DatoʼAbdul Rahman Mohd Yassin
• Haji Megat Yunus
(ii) • Raja Kamaralzaman Raja Ngah Mansur
− Raja Kecil Tengah Perak
• Datoʼ Hamzah Abdullah − Orang Kaya
Menteri Besar Selangor
• Haji Mohamad Sheriff Osman −
Setiausaha Kerajaan Kedah
• Datoʼ Nik Ahmad Kamil Mahmud −
Datoʼ Seri Setia Raja Kelantan
(b) (i) • Menyatukan semua negeri Melayu
dalam satu pentadbiran dan dua buah
Negeri-negeri Selat.
• Memulihkan kedudukan dan kedaulatan
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
22/9/2023 10:17:54 AM
 Raja-raja Melayu.
• Menjaga kedudukan istimewa orang
Melayu dan kepentingan sah kaum lain.
• Menubuhkan Dewan Perundangan
Negeri bagi setiap negeri.
• Mengenakan syarat kewarganegaraan
yang ketat.
(ii) • Kedudukan Bahasa Melayu.
• Pertahanan dan hal ehwal luar negeri.
• Syarat kewarganegaraan Tanah Melayu.
• Bendera dan lagu kebangsaan.
(iii) • Penyatuan Tanah Melayu dengan
Singapura.
• Sebuah kerajaan pusat yang kuat.
• Raja-raja Melayu sebagai Raja
Berperlembagaan.
• Kemajuan politik dan ekonomi orang
Melayu.
(c) • Rakyat tanpa mengira kaum bersatu padu
mempertahankan negara.
• Pemimpin perlu melindungi rakyat jelata
tanpa mengira kaum.
(Mana-mana jawapan munasabah)
2 (a) (i) • Jus soli hanya terbuka kepada rakyat
Raja dan rakyat British.
• Pemohon yang lahir di luar negeri
ayahnya mestilah rakyat Raja dan rakyat
British.
• Penduduk asal dari negeri Melayu yang
lahir sebelum, semasa atau selepas tarikh
Perjanjian Persekutuan Tanah Melayu
(PTM).
• Rakyat Raja dan mereka yang telah
serasi, memahami adat resam dan
bertutur bahasa setempat (naturalised)
boleh memohon melalui mana-mana
undang-undang yang dikuatkuasakan.
(ii) • Mereka yang lahir dalam Persekutuan
Tanah Melayu.
• Bermastautin selama 15 tahun daripada
tempoh 20 tahun dari hari permohonannya.
• Seseorang itu perlu mempunyai tingkah
laku yang baik.
• Tiada rekod jenayah.
• Menguasai bahasa Melayu dan bahasa
Inggeris.
• Bersetuju memberikan taat setia kepada
Persekutuan Tanah Melayu.
(b) • Kita perlu bersyukur hidup di sebuah negara
yang makmur.
• Taat setia tanda kita menyayangi tanah air.
• Kita juga perlu sedia berkorban apa-apa
sahaja untuk negara.
• Melancarkan pentadbiran negara.
(Mana-mana jawapan munasabah)
3 (a) (i) • Persekutuan Tanah Melayu 1948
mengembalikan kuasa Raja-raja Melayu
semula.
• Majlis Raja-Raja diwujudkan melalui
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
Jawapan 2022.indd 38
peruntukan Perjanjian Persekutuan
Tanah Melayu 1948.
• Majlis ini dipengerusikan oleh seorang
daripada Raja-raja Melayu.
• Keanggotaannya terdiri daripada
sembilan orang Raja Melayu.
• Pesuruhjaya Tinggi memastikan bahawa
raja perlu dirujuk terhadap perkara dalam
bidang kuasa kerajaan Persekutuan.
(ii) • Perjanjian Persekutuan Tanah Melayu
1948 mengiktiraf kedudukan istimewa
orang Melayu.
• Sebagai penduduk asal Tanah Melayu
• walau bagaimanapun, kepentingan sah
kaum lain diiktiraf
(b) • Setuju
• Kerjasama kaum penting dalam usaha
memupuk perpaduan yang akan mengukuhkan
negara.
• Memupuk persefahaman antara pemimpin
pelbagai kaum untuk menguatkan negara.
• Semua kaum bersedia mempertahankan negara.
(Mana-mana jawapan munasabah)
Soalan Esei
1 (a) • Orang Melayu, Raja-raja Melayu,
cendekiawan Melayu dan UMNO telah
berganding bahu.
• Mereka membantah pelaksanaan Malayan
Union.
• Malayan Union memberikan kesan buruk
kepada Raja-raja Melayu dan orang Melayu.
• Gammans menyatakan bahawa sekiranya
British melaksanakan rancangan Malayan
Union keadaan huru-hara.
• Penubuhan persekutuan bertaraf naungan dan
bukannya tanah jajahan.
• Raja berkuasa dalam perundangan.
• Perkataan ‟Negeri-negeri Melayuˮ ada dalam
persekutuan yang baharu.
(b) • Pentadbir British menyokong konsep
persekutuan kerana dapat mewujudkan
keamanan, kestabilan.
• Ia juga dapat membawa kemajuan negara.
• Terdapat pegawai tinggi British mendorong
British membentuk Persekutuan Tanah
Melayu.
• Antaranya, Sir Edward Gent, Malcolm
MacDonald.
• Sir Ralph Hone mencadangkan British
melibatkan Raja-raja Melayu dalam
pentadbiran berasaskan perlembagaan.
• Sir Edward Gent bertemu dengan wakil
UMNO di Pulau Pinang, dan King's House,
Kuala Lumpur.
• British memberikan peluang kepada Dato' Onn
Jaafar dan Raja-raja Melayu mengemukakan
cadangan balas.
• Pembentukan Persekutuan mewujudkan
J38
22/9/2023 10:17:54 AM
 politik yang stabil dan mendorong pelabur
luar melabur di negara ini. BAB
(c) • Sentiasa taat kepada raja dan negara. 6 Ancaman Komunis dan Perisytiharan Darurat
• Menjaga nama baik negara. 6.1 Kemasukan Pengaruh Komunis di Negara Kita
• Tidak menjadi tali barut musuh negara. 1 (a) • Parti Kuomintang (KMT); China
• Sedia menjadi tentera atau polis. • menyebarkan ideologi; Kuala Lumpur;
• Tidak membocorkan rahsia negara. Sungai Petani
• Sentiasa berwaspada terhadap musuh • orang Hailam; Parti Komunis Cina (PKC)
negara. • The Communist International (Comintern);
(Mana-mana jawapan munasabah) Parti Komunis Nanyang (PKN)
2 (a) • Persekutuan dibentuk menerusi gabungan • mencapai matlamatnya; penubuhan parti
sembilan buah negeri Melayu dan dua buah baharu; Parti Komunis Malaya (PKM)
Negeri-negeri Selat. (b) • Boedisoejitro; Hasanoesi; Winanta;
• Singapura kekal sebagai tanah jajahan British Soebakat; Sutan Perpateh; Perak Utara;
yang berasingan. Kedah
• Kerajaan Persekutuan diketuai oleh seorang • menguasai Pulau Jawa; membuka cawangan;
Pesuruhjaya Tinggi British yang mempunyai menggunakan kekerasan; mencapai matlamat
kuasa eksekutif. (c) • Komunis Kuala Pilah; Negeri Sembilan
• Kerajaan Persekutuan bertanggungjawab • kesatuan; penerbitan akhbar
dalam hal kewangan serta hal kepentingan • kesatuan sekerja
bersama. • membentuk Malayan People’s Anti-Japanese
• Majlis Mesyuarat Persekutuan dan Majlis Army (MPAJA); bantuan senjata; perubatan;
Perundangan Persekutuan ditubuhkan bagi • kekosongan politik; meluaskan pengaruh
membantu Pesuruhjaya Tinggi British. • melakukan kekacauan; bersubahat dengan
• Majlis Mesyuarat Persekutuan mengandungi Jepun
ahli rasmi dan ahli tidak rasmi. • ambil alih pentadbiran; pertubuhan yang sah;
• Ahli tidak rasmi pada peringkat permulaan ideologi komunis
dilantik oleh Pesuruhjaya Tinggi.
• Ahli Majlis Perundangan Persekutuan terdiri 6.2 Ancaman Komunis di Negara Kita
daripada pelbagai kaum.
(b) • Majlis Raja-Raja dibentuk untuk 1 (a) • Persidangan Kongres Belia Asia pada 19
membolehkan Raja-raja Melayu memberikan Februari 1948; Persidangan Parti Komunis
pandangan dalam perkara yang tertentu. India
• Pada peringkat negeri pula, sultan • Dalam persidangan tersebut, pengikut
bertanggungjawab mengesahkan rang komunis di kawasan yang dijajah digesa
undang-undang yang diluluskan dalam supaya memperhebat
Dewan Perundangan Negeri. • Jawatankuasa Eksekutif Pusat PKM
• Majlis Perundangan Persekutuan diketuai mengambil keputusan melancarkan
oleh Pesuruhjaya Tinggi. perjuangan bersenjata
• Bidang kuasanya mencakupi hal ehwal • Menyebabkan British
luar, ketenteraman awam, kehakiman, • PKM meneruskan tindakan melumpuhkan
perdagangan, komunikasi dan percukaian. ekonomi dan infrastruktur
• Rang undang-undang perlu mendapat (b) • Pada 16 Jun 1948, komunis membunuh tiga
perkenan Raja-raja Melayu melalui Majlis orang pengurus ladang Eropah di Sungai Siput
Raja-Raja. • Sir Edward Gent (Pesuruhjaya Tinggi British
(c) • Mengukuhkan pertahanan negara untuk di Tanah Melayu)
berdepan kuasa asing. • Dilaksanakan di kawasan tertentu di negeri
• Tentera yang berani menjamin kedaulatan Perak seperti di Ipoh
negara. • Pada 17 Jun 1948, Undang-Undang Darurat
• Melindungi rakyat yang lemah ketika diperluas
berdepan musuh. • Pada 18 Jun 1948, undang-undang ini
• Sedia berkorban nyawa berdepan kuasa luar dikuatkuasakan
yang boleh menggugat negara. (c) • Walaupun Undang-Undang Darurat
• Menjamin keamanan bagi mengelakkan dikuatkuasakan
kemusnahan negara. • Komunis mencetuskan huru-hara di seluruh
• Melindungi negara daripada dijajah semula. negara
(Mana-mana jawapan munasabah) • Komunis bertindak melumpuhkan ekonomi,
merosakkan infrastruktur

J39 © Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)

Jawapan 2022.indd 39 22/9/2023 10:17:54 AM

 6.3 Usaha Menangani Ancaman Komunis
1 (a) • Pihak British menggeledah rumah kediaman,
memagar kampung, mengadakan perintah
berkurung, mewujudkan Kampung Baru dan
memindahkan serta menempatkan penduduk.
• Mengharamkan PKM dan parti politik
berfahaman radikal.
• Menangkap pemimpin gerakan radikal seperti
Ahmad Boestamam, Ishak Haji Muhammad,
Abu Bakar al-Baqir dan Khatijah Sidek.
(b) (i) Pasukan Polis Cawangan Khas
• Diketuai oleh Guy C. Madoc pada bulan
Ogos 1950.
• Tugas risikan − Membolehkan pihak
berkuasa mengetahui operasi PKM.
Special Constables
• Ditubuhkan pada tahun 1948 ketika
pelaksanaan Rancangan Briggs.
• Dilatih dan dihantar mengawal ladang
dan kawasan lombong.
• Barisan hadapan dalam menghadapi
ancaman komunis.
Polis Hutan
• Dinamakan jungle squads dan kemudian
jungle companies.
• Pada tahun 1953, dikenali sebagai Police
Field Force.
• Pada tahun 1958, dikenali sebagai
pasukan polis hutan.
• Tugas − Memburu komunis, membuat
rondaan di pinggir hutan, membawa
bekalan makanan kepada pasukan
bertugas di dalam hutan.
Polis Wanita
• Ditubuhkan pada bulan Ogos 1955.
• Barbara D.R. Wentworth merupakan
pegawai polis wanita pertama. Beliau
ditugaskan melatih anggota baharu dan
menyusun pasukan polis wanita.
Senoi Praaq (Urang Perang)
• Ditubuhkan pada bulan Ogos 1956.
• Tugas − Mengesan tempat persembunyian
komunis di dalam hutan.
Auxiliary Polis
• Tugas − Mempertahankan bandar dan
kampung daripada serangan komunis.
• Membantu polis menentang ancaman
komunis.
(ii) Pasukan Tentera Askar Melayu
• Ditubuhkan pada tahun 1933.
• Tugas − Membanteras gerila komunis di
dalam hutan.
Pasukan Askar Komanwel
• Antaranya Britain, Australia, New
Zealand, India, Afrika Timur, Kenya,
Uganda, Rhodesia dan Fiji.
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
Jawapan 2022.indd 40
Sarawak Rangers
• Terdiri daripada orang Iban.
• Tugas − Menjejaki persembunyian
komunis di dalam hutan.
(iii) • Membantu menyekat pergerakan bekalan
makanan dan ubatan daripada jatuh ke
tangan komunis.
• Berjaya membantu dalam usaha
mengamankan kampung dan melindungi
pelombong bijih timah daripada komunis.
(c) • Lelaki, wanita dan kanak-kanak berumur 12
tahun ke atas dikehendaki mendaftarkan diri.
(d) • Untuk memutuskan hubungan PKM dengan
Min Yuen yang membekalkan makanan,
senjata, maklumat dan ubat-ubatan kepada PKM.
(e) • Setiap hari, Radio Malaya menyiarkan syarat
pengampunan.
• Poster juga ditampal di merata-rata tempat.
• Risalah dan pas pengampunan diedarkan.
• Iklan dan wayang gambar digunakan untuk
membantu penduduk memujuk anggota
komunis supaya menyerah diri.
(f) • Penduduk berbilang kaum diseru supaya
mendaftarkan diri secara sukarela dengan
pihak berkuasa.
(g) • Dikenakan terhadap penduduk yang enggan
bekerjasama dengan pihak berkuasa untuk
membanteras ancaman komunis.
(h) (i) • Templer mendampingi rakyat untuk
mengetahui masalah dan pandangan
mereka.
• Setiap lawatan mengambil masa dua hari
hingga tiga hari.
(ii) • Menarik kaum bukan Melayu menjadi
rakyat Tanah Melayu.
(iii) • Bertujuan menggalakkan penyertaan
orang bukan Melayu dalam politik dan
mendapatkan sokongan untuk menentang
komunis.
(iv) • Ditawarkan kepada penduduk yang dapat
menangkap atau memberikan maklumat
tentang gerila komunis.
(v) • Templer mendirikan 14 kubu untuk
mendapatkan sokongan Orang Asli.
(vi) • Jabatan Penerangan dan Perkhidmatan
Radio Malaya dijadikan medium
untuk menimbulkan kesedaran kepada
masyarakat agar menyokong kerajaan
membanteras komunis.
(vii) • Kawasan hitam ialah kawasan yang
terdapat kegiatan komunis yang aktif dan
dikenakan perintah berkurung.
• Kawasan putih ialah kawasan yang
diisytiharkan bebas daripada ancaman
komunis
(i) • Wakil Persekutuan Tanah Melayu ialah Tunku
Abdul Rahman, Tan Cheng Lock dan David
Marshall.
J40
22/9/2023 10:17:54 AM
 • Wakil PKM diwakili oleh Chin Peng, Chen
Tien dan Rashid Maidin.
• Syarat Tunku Abdul Rahman − Meminta Chin
Peng membubarkan PKM dan menyerah diri
• Syarat Chin Peng − Peletakan senjata dan
penyerahan diri dibuat jika kerajaan mengakui
PKM sebagai parti politik yang sah.
• Rundingan tersebut gagal.
6.4 Kesan Zaman Darurat terhadap Negara Kita
1 (a) (i) • Peningkatan jumlah warganegara kerana
kerajaan telah melonggarkan syarat
kewarganegaraan diharapkan menimbulkan
taat setia kepada negara.
• Penubuhan Malayan Chinese Association
(MCA) oleh Tan Cheng Lock
membolehkan MCA berganding bahu
dengan kerajaan memerangi komunis.
• Darurat mendorong British bersedia untuk
mempercepatkan kemerdekaan.
• Penubuhan Jawatankuasa Hubungan
Antara Kaum (CLC), Parti Perikatan
(UMNO, MCA, MIC) dan Kemenangan
Parti Perikatan dalam Pilihan Raya
Umum 1955 memberikan keyakinan
kepada British bahawa Persekutuan Tanah
Melayu merdeka dapat menewaskan
komunis melalui perpaduan kaum.
(ii) • Darurat meningkatkan kos perbelanjaan
British untuk menangani ancaman
komunis.
• Kerajaan terpaksa membelanjakan lebih
$10 juta sebulan atau $120 juta setahun
sehingga memberikan kesan kepada
kewangan negara.
• Darurat menyebabkan rakyat menghadapi
penderitaan. Ladang dan lombong
menjadi sasaran serangan komunis
hingga kegiatan ekonomi negara terjejas.
• Peniaga, pekedai, pengusaha kebun,
peladang dan pelombong mengalami
kesukaran kerana menjadi sasaran peras
ugut komunis bagi mendapatkan wang dan
makanan.
• Kampung Baru didominasi oleh kaum
Cina, kaum Melayu tertumpu di kampung.
Kehidupan sedemikian tidak memberikan
ruang untuk bersosial hingga hubungan
antara kaum renggang.
• Darurat menyebabkan banyak anggota
pasukan keselamatan, komunis dan orang
awam terkorban.
(b) • Darurat berlangsung selama 12 tahun, iaitu
satu tempah masa yang panjang.
• Penamatan zaman darurat di seluruh negara
mulai 31 Julai 1960 membuka lembaran
baharu kehidupan yang merdeka dan bebas.
• Darurat menyebabkan kesengsaraan dan
kesulitan kepada penduduk tempatan.
J41
Jawapan 2022.indd 41
• Menelan kos yang sangat besar.
• Komunis menyebabkan keadaan huru-hara. Oleh
itu, kita perlulah menghindari agar peristiwa ini
agar tidak berulang.
SUDUT KBAT
1 (a) • Memusnahkan lombong bijih timah/ ladang
getah.
• Menyerang pekerja lombong bijih timah/
ladang getah.
• Merosakan kilang estet/ rumah asap/ rumah
kongsi/ kedai/ sekolah.
• Merosakkan infrastruktur/ kemudahan asas/
pengangkutan/ perhubungan/ landasan kereta
api.
• Kenderaan yang melalui jalan raya pula
ditembak dan dibakar.
• Sabotaj telefon dan telegraf serta merosakkan
paip air.
• Menyerang pekerja yang membaiki jalan
raya, memasang paip air, membina sistem
pengairan dan hidroelektrik.
• Mengancam keselamatan rakyat, mengugut
dan mensabotaj, menyerang, melakukan
kekejaman, menganiaya, menculik,
merampas, mcmbakar harta benda.
• Membunuh penduduk yang enggan
bekerjasama.
• Mengebom dan menembak mati.
• Mengancam pasukan keselamatan tentera/
polis dan balai polis.
(b) • Menubuhkan pasukan perisik.
• Menjalin kerjasama dengan polis
antarabangsa/ INTERPOL.
• Mengeratkan kerjasama serantau/ ASEAN.
• Pemerkasaan pasukan keselamatan/ polis.
• Mengukuhkan Polis Cawangan Khas.
• Mengukuhkan pasukan tentera.
• Mengukuhkan Pasukan Askar Melayu.
• Mengembalikan peranan sukarelawan/
RELA/ Pasukan Pengawal Kampung.
(c) • Mempunyai semangat berani menentang
musuh.
• Komunis berjaya dihapuskan sama sekali.
• Sedia berkorban untuk negara melawan anasir
asing.
• Tidak takut menentang komunis.
• Semangat cinta akan negara yang kukuh.
• Musuh tidak akan menyerang negara.
• Sentiasa taat setia kepada negara.
• Sedia menjadi tentera/ polis/ tentera.
1 Kesan politik zaman darurat
• Peningkatan jumlah warganegara kerana kerajaan
telah melonggarkan syarat kewarganegaraan.
• Penubuhan Malayan Chinese Association (MCA)
oleh Tan Cheng Lock.
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
22/9/2023 10:17:54 AM
 • MCA berganding bahu dengan kerajaan memerangi
komunis.
• Darurat mendorong British bersedia untuk
mempercepat kemerdekaan.
• Penubuhan Jawatankuasa Hubungan Antara Kaum
(CLC).
• Penubuhan Parti Perikatan (UMNO, MCA, MIC).
• Kemenangan Parti Perikatan dalam Pilihan Raya
Umum 1955 memberikan keyakinan kepada
British bahawa Persekutuan Tanah Melayu
merdeka dapat menewaskan komunis melalui
perpaduan kaum.
2 Kesan ekonomi zaman darurat
• Darurat meningkatkan kos perbelanjaan British
menangani ancaman komunis.
• Kerajaan terpaksa membelanjakan lebih $10 juta
sebulan atau $120 juta setahun untuk membanteras
komunis.
• Ladang getah dimusnahkan komunis.
• Lombong bijih timah menjadi sasaran serangan
komunis.
• Kegiatan ekonomi negara terjejas.
• Pengeluaran tanaman padi dan makanan lain
semakin berkurangan.
• Peniaga, pekedai, pengusaha kebun, peladang dan
pelombong mengalami kesukaran menjalankan
aktiviti ekonomi.
• Mereka merupakan sasaran peras ugut komunis
bagi mendapatkan wang dan makanan.
3 Kesan sosial zaman darurat
• Darurat menyebabkan rakyat menghadapi
penderitaan semasa zaman darurat ini.
• Kampung Baru didominasi oleh kaum Cina.
• Kaum Melayu tertumpu di kampung.
• Kaum India pula di ladang getah.
• Kehidupan sedemikian tidak memberikan ruang
untuk bersosial.
• Pengasingan ini menyebabkan hubungan antara
kaum renggang.
• Darurat menyebabkan banyak anggota pasukan
keselamatan, komunis dan orang awam terkorban.
• Kebebasan rakyat terganggu.
• Bekalan makanan berkurang.
• Tempoh darurat selama 12 tahun menyebabkan
kesengsaraan dan kesulitan kepada penduduk
tempatan.
• Komunis telah menyebabkan keadaan huru-hara di
negara kita.
Praktis Sumatif
Soalan Objektif
1 D 2 A 3 B 4 D 5 D
6 D 7 A 8 C 9 B 10 A
11 C 12 A 13 A 14 D 15 D
Soalan Struktur
1 (a) (i) • Ideologi komunis dibawa masuk ke negara
kita melalui cawangan Parti Kuomintang
(KMT) yang beribu pejabat di China.
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
Jawapan 2022.indd 42
• Cawangan KMT ditubuhkan di hampir
setiap bandar di negeri Melayu bagi
menyebarkan pengaruh komunis, seperti
Muar, Melaka, Seremban, Klang, Kuala
Lumpur, Sungai Petani.
• Main School bergerak dalam kalangan
orang Hailam di bawah arahan Parti
Komunis China (PKC).
• Apabila perpecahan berlaku antara
KMT dengan PKC, The Communist
International (Comintern) yang berpusat
di Moscow mengarahkan penubuhan Parti
Komunis Nanyang (PKN). PKN tidak
berjaya mencapai matlamatnya.
• Keadaan ini mendorong Comintern
mengarahkan penubuhan parti baharu,
iaitu Parti Komunis Malaya (PKM).
(ii) • Pemimpin komunis dari Indonesia seperti
Tan Malaka, Alimin, Moeso, Boedisoejitro,
Hasanoesi, Winanta, Soebakat dan
Sutan menyebarkan fahaman komunis di
Seberang Perai, Pulau Pinang, Perak Utara
dan Kedah.
• Kegagalan PKI menguasai Pulau Jawa
menyebabkan PKI berusaha untuk
membuka cawangan di Tanah Melayu.
• Usaha mereka tidak mendapat sambutan
daripada orang Melayu.
• Kerana komunis menggunakan kekerasan
untuk mencapai matlamat mereka.
(b) • Bersetuju
• PKM bergerak senyap-senyap melalui
kesatuan sekerja/ pertubuhan.
• Melalui penerbitan akhbar dan sekolah Cina
untuk mengukuhkan pengaruh komunis.
• Bintang Tiga PKM melalui MPAJA keluar
dari hutan dan melakukan kekacauan.
• Mereka melakukan kekejaman dan
pembunuhan terhadap orang Melayu, Cina dan
India yang didakwa bersubahat dengan Jepun.
(Mana-mana jawapan munasabah)
2 (a) • Komunis membunuh tiga orang pengurus
ladang Eropah di Sungai Siput, Perak
• Membunuh Arthur Walker, pengurus Ladang
Ephil, John Allison, pengurus Ladang Phin
Soon dan pembantunya Ian Cristian.
• Sir Edward Gent, Pesuruhjaya Tinggi British
di Tanah Melayu mengisytiharkan darurat.
• Undang-Undang Darurat dilaksanakan di
Ipoh dan Sungai Siput serta di Johor.
• Undang-Undang Darurat diperluas meliputi
keseluruhan negeri Perak dan Johor.
• Seterusnya, dikuatkuasakan ke seluruh Tanah
Melayu.
(b) Melumpuhkan ekonomi
• Lombong bijih timah dan ladang getah
menjadi sasaran utama serangan komunis.
• Komunis menyerang 80 lombong bijih
antaranya di Perak, Selangor dan Negeri
Sembilan.
J42
22/9/2023 10:17:54 AM
 • Mereka merosakkan pokok getah, kilang
estet, rumah asap, rumah kongsi, kedai,
sekolah serta membunuh pekerja.
Merosakkan infrastruktur
• Komunis menjalankan sabotaj terhadap
kemudahan asas, terutamanya sistem
pengangkutan dan perhubungan.
• Mereka mengebom, merosakkan dan
mengalihkan landasan kereta api.
• Kenderaan yang melalui jalan raya pula
ditembak dan dibakar.
• Komunis mensabotaj telefon dan telegraf
serta merosakkan paip air.
(c) • Setuju
• Mengancam keselamatan rakyat.
• Mengancam pasukan keselamatan khasnya
polis.
• Komunis menyebabkan ramai kehilangan
nyawa.
(Mana-mana jawapan munasabah)
Soalan Esei
1 (a) • Menubuhkan pasukan Polis Cawangan Khas
(Special Branch).
• Special Constables ditubuhkan ketika
Rancangan Briggs sedang dilaksanakan.
• Polis Hutan pada asalnya, pasukan ini dikenali
sebagai Flying Squad.
• Kemudian dinamakan Jungle Squad, Jungle
Companies dan Police Field Force (PFF).
• Menubuhkan polis wanita
• Senoi Praaq (Urang Perang) ditugaskan
mengesan tempat persembunyian komunis di
hutan.
• Auxiliary Police (AP) dijadikan Police
Volunteer Reserve.
• Pasukan Askar Melayu membanteras gerila
komunis di dalam hutan.
• Pasukan Askar Komanwel dari Britain,
Australia, New Zealand, India
• Sarawak Rangers terdiri daripada orang lban
• Home Guard/ Pasukan Pengawal Kampung.
(b) • Pendaftaran kebangsaan dan kad pengenalan
untuk mengawal pergerakan penduduk.
• Rancangan Briggs untuk memutuskan
hubungan PKM dengan Min Yuen.
• Penduduk setinggan di pinggir hutan
dipaksa berpindah dari kampung halaman
ke “Kampung Baru”.
• Sir Henry Gurney mengisytiharkan
pengampunan kepada komunis supaya
menyerah diri.
• Kempen bulan Rakyat Melawan Penjahat
• Perintah berkurung tindakan melarang
penduduk keluar dari rumah dalam tempoh
tertentu.
• Melaksanakan perang saraf
• Melonggarkan syarat kewarganegaraan bagi
menarik kaum bukan Melayu menjadi rakyat
Tanah Melayu.
J43
Jawapan 2022.indd 43
• Memperkenalkan “kawasan hitam” dan
“kawasan putih”.
• Rundingan Baling antara Tunku Abdul
Rahman dengan pemimpin PKM di Sekolah
Inggeris, Baling, Kedah.
(c) • Keselamatan rakyat akan dilindungi.
• Kestabilan politik membawa keamanan.
• Keamanan akan memajukan ekonomi negara.
• Suasana aman akan meningkatkan taraf hidup
rakyat.
• Keamanan menjamin rakyat bebas menjalani
kehidupan.
• Keselamatan rakyat tanggungjawab kerajaan
yang memerintah.
(Mana-mana jawapan munasabah)
2 (a) • Peningkatan jumlah warganegara kerana
kerajaan telah melonggarkan syarat
kewarganegaraan.
• Penubuhan Malayan Chinese Association
(MCA) oleh Tan Cheng Lock
• Malayan Chinese Association (MCA)
berganding bahu dengan kerajaan memerangi
komunis.
• Darurat mendorong British bersedia untuk
mempercepat kemerdekaan.
• Penubuhan Jawatankuasa Antara Kaum
(CLC), Parti Perikatan (UMNO, MCA, MIC).
(b) • Darurat meningkatkan kos perbelanjaan
British menangani ancaman komunis.
• Kerajaan terpaksa membelanjakan lebih $10
juta sebulan atau $120 juta setahun.
• Darurat menyebabkan rakyat menghadapi
penderitaan semasa zaman darurat.
• Ladang dan lombong menjadi sasaran
serangan komunis menyebabkan kegiatan
ekonomi negara terjejas.
• Pengeluaran tanaman padi dan makanan lain
semakin berkurangan.
• Peniaga, pekedai, pengusaha kebun, peladang
dan pelombong mengalami kesukaran kerana
mereka merupakan sasaran peras ugut komunis
bagi mendapatkan wang dan makanan.
• Kampung Baru didominasi oleh kaum
Cina, kaum Melayu tertumpu di kampung.
Kehidupan sedemikian tidak memberikan
ruang untuk bersosial.
• Pengasingan ini menyebabkan hubungan
antara kaum renggang.
• Darurat menyebabkan banyak anggota
pasukan keselamatan, komunis dan orang
awam terkorban.
(c) • Setuju
• Kuasa asing boleh menggugat kedaulatan
negara.
• Mereka bersedia untuk menjajah negara kita
bila-bila masa.
• Penjajahan masa ini lebih kepada penjajahan
ekonomi.
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
22/9/2023 10:17:54 AM
 •
Mereka juga akan mencabar undang-undang
negara.
• Kuasa Barat boleh bekerjasama dengan rakyat
kita yang menjadi tali barut.
• Mereka turut mengancam agama dan
kepercayaan rakyat tempatan.
(Mana-mana jawapan munasabah)
BAB
7 Usaha ke Arah Kemerdekaan
7.1 Latar Belakang Idea Negara Merdeka
1 (a) • Ibrahim Haji Yaakob
• konsep Melayu Raya
• aspek persamaan daerah, darah, kebudayaan dan
bahasa yang menjadi satu rumpun yang sama
• Kesatuan Rakyat Indonesia Semenanjung (KRIS),
Parti Kebangsaan Melayu Malaya (PKMM)
(b) • Dr. Burhanuddin al-Helmi; Ishak Haji
Muhammad; Ahmad Boestamam
• Konsep Melayu Raya
• Matlamat politik:
− semangat kebangsaan
− bagi membentuk perpaduan
− konsep Melayu Raya
− rakyat dalam politik; ekonomi; agama; sosial;
kebudayaan
(c) Angkatan Pemuda Insaf (API)
• Ahmad Boestamam
• dasar ekonomi yang mengutamakan rakyat serta
keadilan sosial
• bulan Disember 1946 dengan slogan “Merdeka
dengan Darah” menyeru perjuangan mencapai
kemerdekaan bangsa dan tanah air dengan jalan
terbuka secara lembut
• kekerasan jika terpaksa
• API diharamkan oleh British
Persatuan Kebangsaan Melayu Sarawak
• Datu Patinggi Abang Haji Abdillah dan
merupakan pelopor gerakan yang menentang
penyerahan Sarawak kepada British
• bawah pemerintahan Raja Brooke seperti yang
dijanjikan dalam Perlembagaan 1941
Pergerakan Pemuda Melayu
• kepada British
• gerakan PPM adalah untuk memerdekakan
Sarawak
• pegawai British dan Datu Melayu yang menyokong
penyerahan Sarawak
United Malays National Organisation (UMNO)
• Dato’ Onn Jaafar
• hak bangsa Melayu dan kedudukan Raja-raja
Melayu
• memelihara status quo orang Melayu dan
kedaulatan Raja-raja Melayu melalui slogan
“Hidup Melayu”
• memperjuangkan kemerdekaan Tanah Melayu
Melayu melalui perundingan
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
Jawapan 2022.indd 44
Parti Kebangsaan Melayu Labuan (PKML)
• Tengku Noordin; Zakaria Gunn
• menuntut Sabah dimerdekakan daripada British
• Zakaria Gunn pada ahli PKML menekankan
kesedaran untuk merdeka
Malayan Indian Congress (MIC)
• John Thivy; K.L Devasar
• memperjuangkan kemerdekaan Tanah Melayu
• menerima Tanah Melayu sebagai tanah air dan
sedia melafazkan taat setia kepada Tanah Melayu
(d) Hizbul Muslimin
• Abu Bakar al-Baqir; Sheikh Fadhululah Suhaimi;
Sheikh Abdullah Fahim
• Tanah Melayu sebagai negara Islam
• asas perjuangan pertubuhan itu
(e) Malayan Chinese Association (MCA)
• Tan Cheng Lock
• sebuah negara yang berdemokrasi penuh
• semua kaum di Tanah Melayu dalam keadaan
harmoni untuk kemerdekaan Tanah Melayu
(f) Parti Islam Se-Tanah Melayu
• Dr. Burhanuddin al-Helmi
• teguh dengan bahasa Melayu sebagai bahasa
kebangsaan dan rasmi yang tunggal
• merdeka dengan menjalankan hukum Islam
Independent of Malayan Party (IMP)
• Dato’ Onn Jaafar
• “Tanah Melayu untuk Malayan”
• perpaduan kebangsaan selepas tahun 1949
• kerjasama kaum lain yang diterima menjadi
rakyat Tanah Melayu
• orang bukan Melayu yang mempunyai hak dalam
politik dan ekonomi
7.2 Jawatankuasa Hubungan Antara Kaum
1 (a) • Januari 1949
• Menghimpunkan pemimpin utama
• Objektif:
− Mengkaji hubungan kaum
− Membetulkan keadaan politik, ekonomi dan
sosial
− Mewujudkan keadaan harmoni dan muhibah
• “Kesamaan dan Keadilan untuk Penduduk Tanah
Melayuˮ
(b) Politik
• Persediaan ke arah berkerajaan
• Mencadangkan peralihan ke arah berkerajaan
sendiri dilakukan
• Pilihan raya diadakan pada peringkat majlis
Kedudukan istimewa orang Melayu
• Orang Melayu menuntut diperakui kedudukan
istimewa
• Bersetuju kerana menunjukkan taat setia yang
tidak berbelah bahagi
• Kedudukan istimewa orang Melayu diperakui
Kedudukan ekonomi orang Melayu
• Orang Melayu tidak memperoleh peluang yang
sama
J44
22/9/2023 10:17:54 AM
 • Mencadangkan penubuhan agensi untuk • Kandungan:
meningkatkan ekonomi − Tanah Melayu mempunyai dua
• Penubuhan RIDA pada 1950 merupakan tuntutan jenis sekolah rendah, iaitu sekolah yang
Dato’ Onn Jaafar. Beliau berpendapat bahawa menggunakan bahasa Melayu dan bahasa
bantuan ekonomi dan kemajuan luar bandar Inggeris sebagai bahasa pengantar.
Kewarganegaraan bukan Melayu − Bahasa Cina dan bahasa Tamil diajar
• Ketegasan orang Melayu dalam pemberian sebagai bahasa ketiga jika terdapat 15
• Bersetuju kewarganegaraan kepada kaum bukan orang murid dalam kumpulan sama.
Melayu penting − Sekolah menengah menggunakan bahasa
• Syarat kewarganegaraan dilonggarkan untuk Inggeris sebagai bahasa pengantar.
memberikan kedudukan politik kepada kaum (d) • Membuat cadangan tentang pendidikan di
Pendidikan Sabah dan Sarawak.
• Sistem persekolahan yang berbeza-beza mengikut • Cadangan:
kaum, menggunakan bahasa pengantar − Memperkasakan pendidikan pada
• Mencadangkan sistem pendidikan yang seragam peringkat rendah dan menengah.
untuk memupuk − Menitikberatkan kepentingan bahasa
• Penubuhan jawatankuasa pendidikan untuk Inggeris sebagai bahasa pengantar.
mengkaji sistem pendidikan 7.5 Penubuhan Parti Politik
7.3 Sistem Ahli 1 (a) Parti Kebangsaan Melayu Malaya (PKMM)
1 (a) • Ahli dilantik Pesuruhjaya Tinggi British • orang Melayu
dengan persetujuan Majlis Raja-Raja. • berbilang kaum
• Ahli bertanggungjawab mencadangkan • Melayu Raya
undang-undang yang berkaitan dengan Parti Kebangsaan Melayu Sarawak (PKMS)
jabatannya untuk dibentangkan dalam Majlis • kesetiaan; perpaduan
Perundangan Persekutuan (MPP). • British
• Ahli diletakkan di bawah kuasa Pesuruhjaya • Jepun
Tinggi. Angkatan Pemuda Insaf (API)
• Satu sistem kabinet bayangan yang terdiri • Ahmad Boestamam
daripada beberapa pegawai tadbir dan tokoh • politik
masyarakat. • ‟Merdeka dengan Darahˮ
(b) • Memberikan pendedahan kepada penduduk Pergerakan Pemuda Melayu (PPM)
tempatan untuk belajar mentadbir dan • British
menerajui kerajaan menjelang kemerdekaan. • Sarawak
• Merupakan proses memupuk perpaduan kaum United Malays National Organisation (UMNO)
kerana ahlinya terdiri daripada gabungan • Dato’ Onn Jaafar Tunku Abdul Rahman
pemimpin pelbagai kaum. • Malayan Union
• Menentukan kemerdekaan yang diperoleh • kemerdekaan
mendapat sokongan seluruh penduduk (b) Independence of Malayan Party (IMP)
Persekutuan Tanah Melayu. • Dato’ Onn Jaafar dan Tan Cheng Lock
• Tanah Melayu
7.4 Sistem Pendidikan Kebangsaan
• kemerdekaan
1 (a) − Sekolah rendah menggunakan bahasa Melayu
Parti Islam Se-Tanah Melayu (PAS)
atau bahasa Inggeris sebagai bahasa pengantar.
• Tanah Melayu
− Sekolah menengah menggunakan bahasa
• Islam
Inggeris sebagai bahasa pengantar.
(b) • Mencadangkan penambahbaikan untuk • Melayu
menjadikan sekolah Cina sebagai institusi Peopleʼs Progressive Party (PPP)
yang memberikan faedah kepada penduduk • kaum
Tanah Melayu. • sosioekonomi
• Kandungan: Parti Negara
− Sekolah Cina diteruskan secara berasingan • kaum
di bawah sistem kebangsaan. • Tanah Melayu
− Sekolah menengah haruslah Parti Kebangsaan Melayu Labuan (PKML)
berorientasikan Tanah Melayu. • sosioekonomi
(c) • Membentuk sistem pendidikan yang • British
menggunakan bahasa rasmi Persekutuan dan Malayan Indian Congress (MIC)
menyatukan semua murid pelbagai kaum • John Thivy dan K.L. Devasar
dalam satu sistem berorientasikan Tanah • India
Melayu. • kaum

J45 © Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)

Jawapan 2022.indd 45 22/9/2023 10:17:54 AM

 Barisan Pemuda (BARIP)
• ekonomi; politik
• British
Barisan Pemuda Sarawak (BPS)
• bumiputera
• British
Malayan Chinese Association (MCA)
• Cina
• Tanah Melayu
2 (a) • Pusat Tenaga Rakyat (PUTERA) pimpinan
Dr. Burhanuddin al-Helmi dan All Malaya
Council of Joint Action (AMCJA) diketuai
Tan Cheng Lock bergabung.
• Pakatan ini menjadi perintis untuk memupuk
kerjasama politik antara kaum serta melahirkan
Manifesto Perlembagaan Rakyat sebagai
alternatif pembinaan negara bangsa merdeka.
• Manifesto ini mencadangkan pemerintahan
sendiri, pembentukan Dewan Perundangan
dan penerimaan satu kewarganegaraan.
(b) • Diketuai oleh Dato' Panglima Bukit Gantang,
Menteri Besar Perak, iaitu Dato' Abdul
Wahab Abdul Aziz.
• Membincangkan langkah membentuk
gabungan parti politik kebangsaan Tanah
Melayu yang bersatu.
• Disertai oleh Independence of Malayan Party
(IMP), Malayan Indian Congress (MIC),
Persatuan Ceylonese Malaya dan Persatuan
Eurasian Malaya.
• Persidangan ini menuntut agar diadakan
pilihan raya Persekutuan.
(c) • Dianjurkan oleh UMNO, pimpinan Tunku
Abdul Rahman dan MCA pimpinan Tan
Cheng Lock.
• Membincangkan usaha ke arah kemerdekaan
dan masa depan Tanah Melayu, turut dihadiri
oleh PAS, Persetiaan Melayu Kelantan dan
Persatuan Melayu Semenanjung.
• Meluluskan resolusi mendesak British
mengadakan pilihan raya Persekutuan.
(d) • MIC menyertai UMNO dan MCA membentuk
Parti Perikatan.
• MIC melengkapkan kerjasama tiga kaum
terbesar di Tanah Melayu.
• Parti ini memilih kapal layar sebagai logo
yang melambangkan kesediaan menempuh
cabaran dan rintangan bagi mencapai
kemerdekaan negara.
SUDUT KBAT
1 (a) • British menjalankan dasar dekolonisasi.
• British ingin menyediakan langkah
berkerajaan sendiri secara beransur-ansur
kepada tanah jajahannya.
• Kekurangan pegawai tempatan dalam
perkhidmatan kerajaan.
• Menambahkan peluang pentadbiran kepada
wakil tempatan.
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
Jawapan 2022.indd 46
• Menyediakan Tanah Melayu ke arah
kemerdekaan.
(b) • Ahli bertaraf “Menteri”.
• Ahli bertanggungjawab menjaga portfolio
tertentu.
• Setiap portfolio mengandungi jabatan dan
agensi kerajaan.
• Ahli dilantik oleh Pesuruhjaya Tinggi British.
• Pelantikan Ahli perlu mendapat persetujuan
Majlis Raja-Raja.
• Ahli bertanggungjawab mencadangkan undang-
undang yang berkaitan dengan jabatannya.
• Undang-undang tersebut dibentangkan dalam
MPP.
• Ahli diletakkan di bawah kuasa Pesuruhjaya
Tinggi.
• Sistem kabinet bayangan diperkenalkan.
• Kabinet tersebut terdiri daripada pegawai
tadbir dan tokoh masyarakat.
(c) • Menyediakan asas penting untuk melatih
orang tempatan berkerajaan sendiri.
• Memberikan pendedahan kepada penduduk
tempatan untuk belajar mentadbir.
• Memberikan persediaan kepada penduduk
tempatan menerajui kerajaan.
• Merupakan proses memupuk perpaduan kaum.
• Menerima masyarakat pelbagai dalam satu
negara.
• Menentukan kemerdekaan yang dibentuk
hasil toleransi semua kaum
• Memastikan semua kaum sedia membantu
kaum lain yang lemah dalam sebuah negara
merdeka.
• Mendapatkan sokongan penuh seluruh
penduduk Persekutuan Tanah Melayu.
• Membentuk semua bangsa tanpa mengira
kaum taat kepada negara baharu.
1 Laporan Barnes 1951
• Jawatankuasa Pelajaran Melayu dipengerusikan
oleh L.J. Barnes.
• Menekankan kepentingan sekolah rendah untuk
membina satu rupa bangsa penduduk yang
menganggap Tanah Melayu sebagai tempat tinggal
yang kekal dan tumpuan taat setia.
• Antara kandungan Laporan Barnes ialah sekolah
rendah menggunakan bahasa Melayu atau bahasa
Inggeris sebagai bahasa pengantar. Sementara
sekolah menengah pula menggunakan bahasa
Inggeris sebagai bahasa pengantar.
2 Laporan Fenn-Wu 1951
• Berikutan bantahan masyarakat Cina terhadap
Laporan Barnes.
• Mengkaji pendidikan Cina.
• Mencadangkan penambahbaikan untuk menjadikan
sekolah Cina sebagai institusi yang memberikan
faedah kepada penduduk Tanah Melayu.
J46
22/9/2023 10:17:54 AM
 •Antara kandungan Laporan Fenn-Wu ialah sekolah integrasi dan perpaduan dalam kalangan rakyat
Cina diteruskan secara berasingan di bawah sistem berbilang kaum, iaitu melalui:
kebangsaan dan pendidikan sekolah Cina haruslah − Sistem persekolahan yang sama bagi kanak-
berorientasikan Tanah Melayu. kanak daripada semua bangsa.
3 Ordinan Pelajaran 1952 − Bahasa kebangsaan sebagai bahasa pengantar
• Diluluskan selepas Jawatankuasa Penasihat Pusat utama.
Pelajaran meneliti Laporan Barnes dan Laporan − Kandungan kurikulum yang seragam dan
Fenn-Wu. bercorak kebangsaan.
• Ordinan ini bertujuan membentuk sistem • Penyata ini antara lain mencadangkan:
pendidikan yang menggunakan bahasa rasmi − Sekolah Umum (rendah) menggunakan
Persekutuan. bahasa Melayu.
• Semua murid daripada pelbagai bangsa disatukan − Sekolah Jenis Umum (rendah) menggunakan
dalam satu sistem berorientasikan Tanah Melayu. sama ada bahasa Inggeris, Cina atau Tamil.
• Antara Ordinan Pelajaran 1952 ialah Tanah Melayu − Bahasa Melayu dan bahasa Inggeris dijadikan
mempunyai dua jenis sekolah rendah, iaitu sekolah mata pelajaran wajib di semua sekolah.
yang menggunakan bahasa Melayu dan bahasa − Sekolah Menengah Kebangsaan
Inggeris sebagai bahasa pengantar. Bahasa Cina menggunakan bahasa Melayu sebagai bahasa
dan bahasa Tamil pula diajar sebagai bahasa ketiga pengantar, manakala bahasa Inggeris menjadi
di sekolah rendah sekiranya terdapat 15 orang mata pelajaran.
murid dalam kumpulan yang sama. Seterusnya, Praktis Sumatif
sekolah menengah menggunakan bahasa Inggeris
sebagai bahasa pengantar. Soalan Objektif
4 Laporan Woodhead di Sarawak dan Sabah 1955 1 D 2 A 3 B 4 D 5 A
• E.W. Woodhead, Ketua Pegawai Pelajaran Britain 6 D 7 B 8 A 9 C 10 D
membuat cadangan tentang pendidikan di Sarawak/ 11 A 12 A 13 D 14 D 15 A
Sabah. Soalan Struktur
• Antara cadangannya; 1 (a) • Penasihat − Malcolm MacDonald (Gabenor
− Memperkasakan pendidikan peringkat rendah Jeneral British di Asia Tenggara)
dan menengah. • Pengerusi − E.E.C. Thuraisingham (wakil
− Menitikberatkan kepentingan bahasa Inggeris orang Ceylon)
sebagai bahasa pengantar. (b) • Politik − Persediaan berkerajaan sendiri.
− Mewujudkan sistem pembiayaan pendidikan • Kedudukan istimewa orang Melayu − Orang
yang teratur. Melayu menuntut diperakui kedudukan
• Cadangan Pendidikan Kebangsaan untuk Sarawak: istimewa sebagai penduduk asal rantau Alam
− Mewujudkan sekolah menengah berbilang Melayu.
kaum menggunakan bahasa Inggeris sebagai • Kedudukan ekonomi orang Melayu − Orang
bahasa pengantar. Melayu tidak memperoleh peluang yang
− Menyeragamkan sukatan pelajaran dan sama seperti kaum bukan Melayu dalam
peperiksaan. perniagaan/ perusahaan.
− Memperkenalkan buku teks yang • Kewarganegaraan Bukan Melayu −
berlatarbelakangkan unsur tempatan. Ketegasan orang Melayu terhadap pemberian
− Memastikan pendidikan sivik diajar secara syarat kewarganegaraan kepada kaum bukan
formal di sekolah. Melayu.
• Cadangan Pendidikan Kebangsaan untuk Sabah: • Pendidikan − Sistem persekolahan yang
− Mempertingkatkan pengajaran bahasa berbeza-beza mengikut kaum, menggunakan
Melayu dan Inggeris di sekolah Cina. bahasa pengantar, buku teks dan sukatan
− Memastikan bahasa Inggeris diajar di sekolah pelajaran yang berlainan.
Melayu dan bahasa Melayu diajar di sekolah (c) • Mencadangkan peralihan ke arah berkerajaan
Inggeris. sendiri dilakukan.
− Menetapkan peperiksaan di sekolah • Dengan memberikan pengalaman pilihan raya
menengah dalam bahasa Inggeris. secara berperingkat kepada penduduk Tanah
5 Penyata Jawatankuasa Pelajaran 1956 Melayu.
• Dipengerusikan oleh Dato' Abdul Razak Hussein, • Bersetuju agar orang Melayu wajar
Menteri Pelajaran. mempunyai kedudukan istimewa.
• Untuk mengkaji semula sistem pendidikan sedia • Menunjukkan taat setia yang tidak berbelah
ada. bahagi dan mengiktiraf negara ini satu-
• Penyata ini mengemukakan teras pembentukan satunya tanah air mereka.
pendidikan kebangsaan dengan hasrat memupuk (d) • Setuju

J47 © Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)

Jawapan 2022.indd 47 22/9/2023 10:17:54 AM

 •
Orang bukan Melayu sedia membantu orang
Melayu dari segi pendidikan
• Mereka juga bersedia membantu ekonomi
orang Melayu
• Orang Melayu pula bersetuju
kewarganegaraan diberi kepada orang
bukan Melayu
(Mana-mana jawapan munasabah)
2 (a) • Datoʼ Onn – Ahli Hal Ehwal Dalam Negeri
• Tunku Yaacob – Ahli Pertanian dan Perhutanan
• Datoʼ Mahmud Mat – Ahli Tanah, Lombong
dan Perhubungan
• Datoʼ Nik Ahmad Kamil – Kerajaan Tempatan,
Perumahan dan Perancang Bandar
• Dr. Ismail Abdul Rahman – Ahli Hasil Bumi
• E.E.C Thuraisingham – Ahli Pelajaran
• Lee Tiang Keng – Ahli Kesihatan
• H.S. Lee – Ahli Pengangkutan
(b) • Ahli bertaraf “Menteri” dan bertanggungjawab
menjaga portfolio yang mengandungi jabatan
dan agensi kerajaan.
• Ahli dilantik oleh Pesuruhjaya Tinggi British
dengan persetujuan Majlis Raja-Raja.
• Ahli bertanggungjawab mencadangkan
undang-undang yang berkaitan dengan
jabatannya untuk dibentangkan dalam
MPP.
• Ahli diletakkan di bawah kuasa Pesuruhjaya
Tinggi.
• Sistem kabinet bayangan terdiri daripada
pegawai tadbir dan tokoh masyarakat.
(c) • Melatih orang tempatan ke arah berkerajaan
sendiri.
• Memberikan pendedahan kepada penduduk
tempatan belajar mentadbir dan menerajui
kerajaan merdeka.
• Merupakan proses memupuk perpaduan kaum
kerana ahlinya terdiri daripada gabungan
pemimpin pelbagai kaum.
• Menentukan kemerdekaan yang diperoleh
mendapat sokongan seluruh penduduk
Persekutuan Tanah Melayu.
(Mana-mana jawapan munasabah)
3 (a) (i) 1940-an : PKMM, PKMS, API, PPM,
UMNO, PKML, MIC, BARIP, BPS, MCA
(ii) 1950-an : IMP, PAS, PPP, Parti Negara
(b) (i) • PUTERA pimpinan Dr. Burhanuddin
al-Helmi dan AMCJA diketuai Tan
Cheng Lock bergabung.
• Pakatan ini menjadi perintis untuk
memupuk kerjasama politik antara
kaum serta melahirkan Manifesto
Perlembagaan Rakyat sebagai alternatif
pembinaan negara bangsa merdeka.
• Manifesto ini mencadangkan
pemerintahan sendiri, pembentukan
Dewan Perundangan dan penerimaan
satu kewarganegaraan.
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P) J48
Jawapan 2022.indd 48
(ii) •Diketuai oleh Dato' Panglima Bukit
Gantang, Menteri Besar Perak, iaitu
Dato' Abdul Wahab Abdul Aziz.
• Membincangkan langkah membentuk
gabungan parti politik kebangsaan Tanah
Melayu yang bersatu.
• Disertai oleh IMP, MIC, Persatuan
Ceylonese Malaya dan Persatuan
Eurasian Malaya.
• Persidangan ini menuntut agar diadakan
pilihan raya Persekutuan.
(iii) • Dianjurkan oleh UMNO, pimpinan
Tunku Abdul Rahman dan MCA
pimpinan Tan Cheng Lock.
• Membincangkan usaha ke arah
kemerdekaan dan masa depan Tanah
Melayu, turut dihadiri oleh PAS,
Persetiaan Melayu Kelantan dan
Persatuan Melayu Semenanjung.
• Meluluskan resolusi mendesak British
mengadakan pilihan raya Persekutuan.
(c) Malayan Chinese Association
• UMNO, MCA dan MIC melengkapkan
kerjasama tiga kaum terbesar di Tanah
Melayu.
• Perikatan ini sedia menempuh cabaran dan
rintangan bagi mencapai kemerdekaan negara
secara bersama.
• Kerjasama kaum ini membawa perpaduan.
• Politik negara menjadi lebih stabil.
(Mana-mana jawapan munasabah)
Soalan Esei
1 (a) (i) • Kesatuan Melayu Muda (KMM)
memperjuangkan kemerdekaan tanah air
melalui konsep Melayu Raya.
• Parti Kebangsaan Melayu Malaya
(PKMM) juga memperjuangkan
kemerdekaan melalui konsep Melayu Raya.
• Angkatan Pemuda Insaf (API)
memperjuangkan negara merdeka yang
menekankan pemerintahan demokrasi
dan dasar ekonomi yang mengutamakan
rakyat serta keadilan sosial.
• Malayan Indian Congress (MIC)
bekerjasama dengan kaum lain dalam
usaha memperjuangkan kemerdekaan
Tanah Melayu.
• Matlamat Hizbul Muslimin adalah untuk
mencapai kemerdekaan Tanah Melayu
sebagai negara Islam.
• Malayan Chinese Association (MCA)
mempunyai tugas untuk menjadikan
Tanah Melayu yang berbilang kaum
sebuah negara yang berdemokrasi penuh.
• Kemerdekaan bagi Parti Islam Se-Tanah
Melayu (PAS) ialah Tanah Melayu
merdeka dengan menjalankan hukum
Islam.
22/9/2023 10:17:54 AM
 • Independence of Malayan Party (IMP)
melaksanakan idea "Tanah Melayu
untuk Malayan".
(ii) • Persatuan Kebangsaan Melayu Sarawak
mahu Sarawak merdeka di bawah
pemerintahan Raja Brooke.
• Pertubuhan ini ingin berkerajaan sendiri
seperti janji dalam Perlembagaan 1941
oleh Raja Brooke.
• Pergerakan Pemuda Melayu (PPM)
rela berkorban jiwa untuk mendapatkan
kemerdekaan penuh Sarawak.
• Catatan "Merdeka" dalam surat-
menyurat PPM menjelaskan
bahawa gerakan PPM adalah untuk
memerdekakan Sarawak.
• Parti Kebangsaan Melayu Labuan
menjalankan dasar tidak bekerjasama
dengan penjajah.
• Menuntut Sabah dimerdekakan.
(b) • UMNO berusaha menyatukan orang Melayu.
• Mempertahankan hak bangsa Melayu dan
kedudukan Raja-raja Melayu.
• Melalui slogan ‟Hidup Melayuˮ
• UMNO berjuang menentang Malayan Union
bagi memelihara status quo orang Melayu dan
kedaulatan Raja-raja Melayu.
• Slogan UMNO diubah kepada ‟Merdekaˮ.
• Untuk memperjuangkan kemerdekaan Tanah
Melayu melalui perundingan.
(c) • Anggota keselamatan perlu melindungi rakyat
jelata tanpa mengira kaum.
• Rakyat tanpa mengira kaum bersatu padu
mempertahankan negara.
• Sentiasa taat kepada raja dan negara.
• Menjaga nama baik negara.
• Jangan menjadi tali barut musuh negara.
• Sedia menjadi tentera atau polis.
• Tidak membocorkan rahsia negara.
• Sentiasa berwaspada terhadap musuh negara.
(Mana-mana jawapan munasabah)
2 (a) (i) • Menekankan kepentingan sekolah
rendah untuk membina satu rupa bangsa
penduduk.
• Menganggap Tanah Melayu sebagai
tempat tinggal yang kekal dan tumpuan
taat setia.
• Sekolah rendah menggunakan bahasa
Melayu atau bahasa Inggeris sebagai
bahasa pengantar.
• Sekolah menengah menggunakan bahasa
Inggeris sebagai bahasa pengantar.
3 (a) (i) • Mewujudkan
(ii) • Diterbitkan berikutan bantahan
masyarakat Cina terhadap Laporan Barnes.
• Mengkaji pendidikan Cina.
• Mencadangkan penambahbaikan untuk
menjadikan sekolah Cina sebagai
institusi yang memberikan faedah
kepada penduduk Tanah Melayu.
J49
Jawapan 2022.indd 49
• Sekolah Cina diteruskan secara
berasingan di bawah sistem kebangsaan.
• Pendidikan sekolah Cina haruslah
berorientasikan Tanah Melayu.
(b) Ordinan Pelajaran 1952
• Diluluskan selepas Jawatankuasa Penasihat
Pusat Pelajaran sambil meneliti Laporan
Barnes dan Laporan Fenn-Wu.
• Bertujuan membentuk sistem pendidikan yang
menggunakan bahasa rasmi Persekutuan.
• Murid pelbagai bangsa disatukan dalam satu
sistem berorientasikan Tanah Melayu.
• Tanah Melayu mempunyai dua jenis sekolah
rendah, iaitu sekolah yang menggunakan
bahasa Melayu dan bahasa Inggeris sebagai
bahasa pengantar.
• Bahasa Cina dan bahasa Tamil diajar sebagai
bahasa ketiga di sekolah rendah sekiranya
terdapat 15 orang murid dalam kumpulan
yang sama.
• Sekolah menengah menggunakan bahasa
Inggeris sebagai bahasa pengantar.
Penyata Jawatankuasa Pelajaran 1956
• Sistem persekolahan yang sama bagi kanak-
kanak daripada semua bangsa.
• Bahasa kebangsaan sebagai bahasa pengantar
utama.
• Kandungan kurikulum yang seragam dan
bercorak kebangsaan.
• Penyata ini antara lain mencadangkan:
− Sekolah Umum (rendah) menggunakan
bahasa Melayu.
− Sekolah Jenis Umum (rendah)
menggunakan sama ada bahasa Inggeris,
Cina atau Tamil.
− Bahasa Melayu dan bahasa Inggeris
dijadikan mata pelajaran wajib di semua
sekolah.
− Sekolah Menengah Kebangsaan
menggunakan bahasa Melayu sebagai
bahasa pengantar, manakala bahasa
Inggeris menjadi mata pelajaran.
(c) • Setuju
• Sistem pndidikan kita diterima pada peringkat
antarabangsa.
• Mengutamakan aspek rohani dan jasmani.
• Menerapkan sahsiah dan moral yang baik.
• Sistem pendidikan negara mempunyai
ekonomi.
• Boleh mendapat kemahiran yang tinggi.
(Mana-mana jawapan munasabah)
sekolah menengah
berbilang kaum menggunakan bahasa
Inggeris sebagai bahasa pengantar.
• Menyeragamkan sukatan pelajaran dan
peperiksaan.
• Memperkenalkan buku teks yang
berlatarbelakangkan unsur tempatan.
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
22/9/2023 10:17:54 AM
 • Memastikan pendidikan sivik diajar
secara formal di sekolah.
(ii) • Mempertingkatkan pengajaran bahasa
Melayu dan Inggeris di sekolah Cina.
• Memastikan bahasa Inggeris diajar di
sekolah Melayu.
• Bahasa Melayu diajar di sekolah Inggeris.
• Menetapkan peperiksaan di sekolah
menengah dalam bahasa Inggeris.
(b) • Sistem persekolahan berkembang mengikut
kaum.
• Terdapat sekolah vernakular Melayu.
• Terdapat sekolah vernakular Cina.
• Terdapat sekolah vernakular Tamil.
• Terdapat sekolah aliran agama dan sekolah
Inggeris.
• Persekolahan di Sarawak dan Sabah juga
terbahagi kepada sekolah vernakular
Melayu, sekolah Cina dan sekolah mubaligh
Kristian
• Sistem ini menimbulkan jurang perbezaan
ekonomi dan sosial yang ketara antara rakyat
berbilang kaum.
(c) • Setuju
• Cabaran dalam menghadapi perubahan dasar.
• Cabaran untuk merapatkan jurang perbezaan
antara bandar dengan luar bandar.
• Cabaran untuk mengekalkan perpaduan kaum.
• Cabaran dalam menangani masalah sosial
yang semakin meningkat.
• Cabaran pembentukan sahsiah diri.
(Mana-mana jawapan munasabah)
BAB
8 Pilihan Raya
8.1 Perkembangan Pilihan Raya di Persekutuan Tanah
Melayu
1 (a) • Jawatankuasa Pilihan Raya bagi Majlis
Mesyuarat Perundangan untuk mengkaji dan
membuat cadangan tentang perkara tersebut.
• Pada tahun 1950, Ordinan Pilihan Raya Pihak
Berkuasa Tempatan diwujudkan untuk
memberikan kuasa kepada majlis tempatan
mengadakan pilihan raya.
(b) • Sebelum pilihan raya ini diadakan, ahli dalam
Majlis Perbandaran dilantik oleh Gabenor
Negeri-negeri Selat.
• Hari pendaftaran pemilih diadakan selama
enam minggu mulai 17 Mei 1951 hingga
30 Jun 1951.
• Seramai 14 514 orang pengundi mendaftar
untuk membuang undi dalam pilihan raya.
(c) • UMNO bahagian Kuala Lumpur dan MCA
bahagian Selangor bergabung dikenali sebagai
Perikatan.
• Pilihan raya majlis perbandaran seterusnya
diadakan pada peringkat bandar Johor Bahru,
Ipoh, Alor Setar, Melaka dan Seremban.
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
Jawapan 2022.indd 50
• Kerjasama parti UMNO-MCA mendapat
kemenangan pada kerusi Majlis Perbandaran
dipertandingkan.
(d) Perikatan UMNO-MCA telah memenangi
226 kerusi daripada 268 kerusi negeri yang
dipertandingkan.
8.2 Proses Pilihan Raya Umum Pertama
1 (a) • hal ehwal pilihan raya yang akan dijalankan
• susunan Majlis Perundangan Persekutuan
(MPP) yang dinamakan Bentuk A dan
Bentuk B.
• memilih Bentuk A, manakala Jawatankuasa
Pilihan Raya memilih Bentuk B
• Oliver Lyttelton, Setiausaha Tanah Jajahan
British di London
• Tunku Abdul Rahman mendapatkan tiga
perlima ahli melalui pilihan raya
• dipilih melalui pilihan raya sebanyak 52 orang
• Parti Perikatan yang diwakili oleh Tunku
Abdul Rahman
(b) • berjaya membentuk 52 kawasan pilihan raya
(26 April 1954)
• pilihan raya diadakan (Ogos 1954)
• seluruh Tanah Melayu, manakala di
Terengganu bermula 29 Oktober 1954
• 15 Jun 1955
• 45 hari
• 27 Jun 1955
• undi dan proses pengiraan undi dilakukan
Pilihan Raya Awal di Sarawak
− William Tan dipilih sebagai Pengerusi
pertama KMC dan dan Ong Kee Hui sebagai
timbalannya
− Ting Chew Huat sebagai Pengerusi SUDC
dan John Loo Ling Chong sebagai Timbalan
Pilihan Raya Awal di Sabah
• Pilihan raya tempatan pertama di bawah
Local Government Elections Ordinance untuk
137 kawasan (ward) di pihak berkuasa
tempatan
• Penguasa Pilihan Raya bertanggungjawab
menjalankan pilihan raya
• bertanding bagi 137 kawasan
• kawasan menang tanpa bertanding
8.3 Penubuhan Majlis Perundangan Persekutuan
1 (a) • pusat; negeri; pusat; rasmi
• pilihan raya; berkepentingan; Besar; Selat
(b) • Tunku Abdul Rahman; Pesuruhjaya Tinggi
British
• berperingkat; masa
• tempatan
• dimansuhkan
• demokrasi
8.4 Peranan Kabinet Pertama Persekutuan Tanah Melayu
1 (a) • Umum
• Ketua Menteri
• 10, tiga
• Raja-raja Melayu, Sir Donald MacGillivray
J50
22/9/2023 10:17:55 AM
 (b) • kewangan dan keperluan orang tempatan • Semua pihak perlu berani untuk berubah
dalam perkhidmatan awam memandangkan kos hidup rakyat terus
• yang diguna pakai dalam Majlis Mesyuarat meningkat dan rakyat semakin susah, miskin
Persekutuan yang berasaskan Model dan tertekan.
Westminster • Isu agama boleh membawa kepada
• kuasa pentadbiran British pergaduhan/ pertengkaran/ rusuhan.
• veto Pesuruhjaya Tinggi dibatalkan • Jika semakin melarat, ia boleh membawa
• keselamatan dalam negeri dan pertahanan kematian dan pembunuhan.
• Setiap kaum sedia melakukan apa-apa sahaja
SUDUT KBAT demi maruah kaum masing-masing.
2 (a) (i) •
Warganegara Persekutuan Tanah • Mereka sanggup melakukan kesalahan
Melayu. dan jenayah untuk mempertahankan kaum
• Berumur 21 tahun ke atas. tertentu.
• Pengundi juga haruslah seorang individu
yang tinggal di Persekutuan Tanah
Melayu.
Pilihan Raya Majlis Perbandaran di Pulau Pinang
• Perlu tinggal dalam tempoh enam
• Pertama diadakan di George Town, Pulau Pinang.
bulan terdahulu, iaitu dari tarikh
• Untuk memilih 9 ahli Pesuruhjaya Perbandaran George
17 Oktober 1954 atau 28 Oktober 1954
Town.
bagi negeri Terengganu.
• Hari pendaftaran pemilih diadakan selama enam
(ii) • Warganegara Persekutuan Tanah
minggu. Seramai 14 514 orang pengundi mendaftar
Melayu.
untuk membuang undi dalam pilihan raya ini.
• Calon juga perlu berumur 21 tahun ke
Pilihan Raya Majlis Perbandaran di Selangor
atas.
• Selepas George Town, Pilihan Raya Majlis Perbandaran
• Calon yang telah tinggal di Persekutuan
Kuala Lumpur diadakan.
Tanah Melayu dan tinggal dalam tempoh
• Mereka merebut 12 kerusi Majlis Perbandaran Kuala
12 bulan sebelum hari penamaan calon
Lumpur.
layak menjadi calon.
• UMNO Kuala Lumpur dan MCA Selangor bekerjasama
• Berpengetahuan dalam bahasa Inggeris
dan bergabung yang dikenali sebagai Perikatan.
dan bahasa Melayu.
• Kerjasama parti UMNO-MCA terus mendapat
(b) • Proses pilihan raya MPP 1955 dimulakan
kemenangan pada kerusi yang dipertandingkan.
dengan penubuhan Suruhanjaya Penentuan
Pilihan raya peringkat negeri di Tanah Melayu
Sempadan Kawasan.
• Pada tahun 1954, pilihan raya peringkat negeri diadakan.
• Kemudiannya, Rang undang-undang
• Dalam pilihan raya ini, Perikatan UMNO-MCA telah
diluluskan bagi membolehkan pilihan raya
memenangi 226 kerusi daripada 268 kerusi negeri yang
diadakan.
dipertandingkan.
• Seterusnya, penamaan calon diadakan pada
• Hal ini menunjukkan penerimaan masyarakat terhadap
15 Jun 1955.
kerjasama antara kaum dalam politik negara kita pada
• Selepas itu, kempen pilihan raya dijalankan
masa itu.
selama 45 hari.
Pilihan Raya Awal di Sarawak
• Pada 27 Julai 1955, hari mengundi
• Pilihan raya tempatan pertama pada tahun 1956,
berlangsung.
sebagai persediaan awal ke arah berkerajaan sendiri.
• Peti undi dibawa ke pusat pengiraan undi dan
• Pilihan raya diadakan bagi kawasan Kuching Municipal
proses pengiraan undi dilakukan.
Council (KMC) dan seterusnya bagi Sibu Urban
• Pengumuman keputusan undi pilihan raya
District Council (SUDC).
diisytiharkan.
• Bagi pilihan raya KMC, Kuching dibahagikan kepada
(c) • Petikan tersebut berkaitan dengan isu agama
sembilan kawasan (ward). William Tan dipilih sebagai
dan perkauman yang sentiasa digunakan
Pengerusi pertama KMC dan Ong Kee Hui sebagai
sebagai bahan kempen pilihan raya di negara
timbalannya.
kita.
• Bagi pilihan raya SUDC pula, Sibu dibahagikan kepada
• Terdapat pemimpin parti politik telah
sembilan kawasan. Keputusan pilihan raya tersebut
memecahbelahkan masyarakat dengan dua
meletakkan Ting Chew Huat sebagai Pengerusi
sentimen tersebut utama, iaitu agama dan
SUDC dan Timbalan Pengerusi ialah John Loo Ling
perkauman tersebut.
Chong.
• Banyak isu lain yang sepatutnya diutamakan
Pilihan Raya Awal di Sabah
seperti kenaikan harga barang dan kos hidup
• Pilihan raya kerajaan tempatan pertama diadakan pada
yang kian meningkat.
16 Disember 1962 untuk 118 kawasan (ward).

J51 © Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)

Jawapan 2022.indd 51 22/9/2023 10:17:55 AM

 • Setiausaha Kolonial bagi Kerajaan Tempatan selaku
Penguasa Pilihan Raya bertanggungjawab menjalankan
pilihan raya tersebut.
• Seramai 202 calon bertanding bagi 118 kawasan. Calon
di 53 kawasan menang tanpa bertanding.
• USNO memenangi paling banyak kerusi, parti lain
seperti USNO, UNKO, BUNAP, UNPMP.
Praktis Sumatif
Soalan Objektif
1 D 2 A 3 B 4 D 5 C
6 D 7 B 8 D 9 C 10 C
11 C 12 C 13 B 14 D 15 A
Soalan Struktur
1 (a) (i) George Town
(ii) Kuala Lumpur
(b) (i) • Pilihan raya majlis perbandaran pertama
diadakan di George Town, Pulau Pinang.
• Untuk memilih sembilan ahli Pesuruhjaya
Perbandaran George Town.
• Seterusnya, Pilihan Raya Majlis
Perbandaran Kuala Lumpur.
• Diadakan untuk merebut 12 kerusi Majlis
Perbandaran Kuala Lumpur.
• UMNO Kuala Lumpur dan MCA
Selangor bekerjasama dan bergabung
yang dikenali sebagai Perikatan.
• Seterusnya pilihan raya di Johor Bahru,
Ipoh, Alor Setar, Melaka dan Seremban.
(ii) • Pada tahun 1954, Perikatan UMNO-
MCA dilakukan.
• Perikatan ini telah memenangi 226 kerusi
daripada 268 kerusi negeri.
• Hal ini menunjukkan penerimaan
masyarakat terhadap kerjasama antara
kaum dalam politik negara kita.
(c) • Proses pilihan raya berjalan dengan lancar.
• Memastikan pilihan raya dilaksanakan
dengan adil.
• Keputusan pilihan raya dapat diterima semua
rakyat.
• Mengelakkan bantahan yang boleh membawa
kepada huru-hara.
(Mana-mana jawapan munasabah)
2 (a) (i) • Diketuai oleh Tunku Abdul Rahman
sebagai Ketua Menteri.
(ii) • Dato’ Abdul Razak Hussein sebagai
Menteri Pelajaran.
• Dato’ Sulaiman Dato’ Abdul Rahman
sebagai Menteri Kerajaan Tempatan dan
Perumahan dan Perancang Bandar.
• Dr. Ismail Abdul Rahman sebagai Menteri
Tanah dan Galian.
• H.S. Lee sebagai Menteri Pengangkutan.
• Sardon Jubir sebagai Menteri Kerja Raya.
• V.T. Sambanthan sebagai Menteri Buruh.
• Leong Yew Keoh sebagai Menteri
Kesihatan.
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
Jawapan 2022.indd 52
• Ong Yoke Lin sebagai Menteri Pos dan
Telekom.
• Abdul Aziz Ishak sebagai Menteri
Pertanian.
(b) • Membincangkan soal kewangan dan keperluan
orang tempatan dalam perkhidmatan awam.
• Menyambung sistem yang diguna pakai
dalam Majlis Mesyuarat Persekutuan yang
berasaskan Model Westminster.
• Mengurangkan kuasa pentadbiran British.
• Meminta kuasa veto Pesuruhjaya Tinggi
dibatalkan.
• Membincangkan isu keselamatan dalam
negeri dan pertahanan.
(c) • Mengelakkan berlakunya perselihan faham
antara kaum.
• Semua kaum berpuas hati kerana kepentingan
masing-masing dilindungi.
• Semua kaum akan mendapat layanan seperti
yang termaktub dalam perlembagaan.
• Setiap hak dan kepentingan setiap kaum akan
terpelihara.
Soalan Esei
1 (a) (i) • Seorang Speaker.
• Tiga orang ahli yang dilantik.
• Sebelas orang wakil negeri.
• Dua puluh orang yang dilantik mewakili
kepentingan tertentu.
• Tiga orang dilantik mewakili golongan
minoriti.
• Dua orang ahli rasmi (Setiausaha
Pertahanan dan Setiausaha Ekonomi)
• Enam puluh orang yang dipilih melalui
pilihan raya.
(ii) • Seorang Speaker.
• Tiga orang ahli yang dilantik.
• Sebelas orang wakil negeri.
• Dua puluh orang yang dilantik mewakili
kepentingan tertentu.
• Tiga orang dilantik mewakili golongan
minoriti.
• Dua orang ahli rasmi (Setiausaha
Pertahanan dan Setiausaha Ekonomi)
• Empat puluh empat orang yang dipilih
melalui pilihan raya.
• Lapan orang tambahan lantikan oleh
Pesuruhjaya Tinggi.
(b) • Suruhanjaya Penentuan Sempadan Kawasan
ditubuhkan dan berjaya membentuk
52 kawasan pilihan raya (26 April 1954).
• Rang undang-undang diluluskan bagi
membolehkan pilihan raya diadakan (Ogos
1954).
• Pendaftaran pengundi mulai 18 Oktober 1954
di Tanah Melayu, kecuali Terengganu bermula
29 Oktober 1954.
• Penamaan calon (15 Jun 1955)
• Kempen pilihan raya (45 hari)
J52
22/9/2023 10:17:55 AM
 • Mengundi (27 Julai 1955)
• Peti undi dibawa ke pusat pengiraan undi dan
proses pengiraan undi dilakukan.
• Pengumuman keputusan undi dilakukan.
(c) Syarat untuk menjadi pengundi
• Warganegara Persekutuan Tanah Melayu.
• Berumur 21 tahun ke atas.
• Individu yang tinggal di Persekutuan Tanah
Melayu dalam tempoh enam bulan terdahulu
(dari tarikh 17 Oktober 1954 atau 28 Oktober
1954 bagi negeri Terengganu) layak untuk
memohon sebagai pengundi.
Syarat untuk menjadi calon
• Warganegara Persekutuan Tanah Melayu.
• Berumur 21 tahun ke atas.
• Telah tinggal di Persekutuan Tanah Melayu
dan tinggal dalam tempoh 12 bulan sebelum
hari penamaan calon.
• Berpengetahuan dalam bahasa Inggeris dan
bahasa Melayu.
2 (a) (i) • Pilihan raya tempatan pertama pada
tahun 1956, sebagai persediaan awal ke
arah berkerajaan sendiri.
• Pilihan raya diadakan bagi kawasan
Kuching Municipal Council (KMC)
dan seterusnya bagi Sibu Urban District
Council (SUDC).
• Bagi pilihan raya KMC, Kuching
dibahagikan kepada sembilan kawasan
(ward). William Tan dipilih sebagai
Pengerusi pertama KMC dan Ong Kee
Hui sebagai timbalannya.
• Bagi pilihan raya SUDC pula, Sibu
dibahagikan kepada sembilan kawasan.
Keputusan pilihan raya tersebut
meletakkan Ting Chew Huat sebagai
Pengerusi SUDC dan Timbalan
Pengerusi ialah John Loo Ling Chong.
(ii) • Pilihan raya kerajaan tempatan pertama
diadakan pada 16 Disember 1962 untuk
118 kawasan (ward).
• Setiausaha Kolonial bagi Kerajaan
Tempatan selaku Penguasa Pilihan Raya
bertanggungjawab menjalankan pilihan
raya tersebut.
• Seramai 202 calon bertanding bagi 118
kawasan.
• Calon di 53 kawasan menang tanpa
bertanding.
• USNO memenangi paling banyak kerusi,
berbanding dengan parti lain seperti
USNO, UNKO, BUNAP dan UNPMP.
(b) • Di Tanah Melayu, pilihan raya majlis
perbandaran yang pertama diadakan di George
Town, Pulau Pinang pada tahun 1951.
• Pilihan Raya Majlis Perbandaran Kuala
Lumpur diadakan pada Februari 1952.
• Pilihan Raya Majlis Perundangan Persekutuan
pula pada 1955.
J53
Jawapan 2022.indd 53
• Pilihan raya tempatan pertama di Sarawak pada
tahun 1956 sebagai persediaan awal ke arah
berkerajaan sendiri.
• Pilihan raya diadakan bagi kawasan Kuching
Municipal Council (KMC) dan seterusnya bagi
Sibu Urban District Council (SUDC).
• Pilihan raya kerajaan tempatan pertama di
Sabah diadakan pada 16 Disember 1962 untuk
118 kawasan (ward).
(c) • Setuju
• Pilihan raya umum dijalankan dalam jangka
masa lima tahun.
• Pilihan raya turut diadakan di negeri-negeri.
• Pilihan raya kecil pula diadakan jika ada
kekosongan kerusi.
• Rakyat Malaysia yang cukup syarat berhak
mengundi.
• Wakil Rakyat akan mewakili rakyat di Dewan
Rakyat.
(Mana-mana jawapan munasabah)
3 (a) (i) Majlis Perundangan Persekutuan 1948
• 52 ahli tidak rasmi
• 3 orang ex officio
• 9 orang Residen mewakili sembilan
Majlis Negeri
• 2 wakil Negeri Selat (Pulau Pinang/ Melaka)
• 11 ahli rasmi
(ii) Majlis Perundangan Persekutuan 1955
• 52 ahli dipilih melalui pihan raya
• 35 ahli lantikan mewakili kumpulan
berkepentingan
• 11 orang Menteri Besar mewakili negeri
• 2 wakil Negeri Selat (Pulau Pinang/ Melaka)
(b) • Kerajaan diketuai oleh Tunku Abdul Rahman
(Ketua Menteri).
• Beliau mengambil alih pentadbiran Tanah
Melayu daripada Pesuruhjaya Tinggi British.
• Proses pertukaran dan pembaharuan berlaku
secara berperingkat dan mengambil masa.
• Pesuruhjaya Tinggi British masih memegang
tampuk kepimpinan pada peringkat atasan.
• Kuasa pegawai British kini beransur-ansur
dipindahkan kepada rakyat tempatan.
• Tetapi, masih ada pegawai British berperanan
sebagai penyelia atau penasihat bidang
keselamatan.
• Susulan itu, Sistem Ahli dimansuhkan.
• Keanggotaan Majlis Perundangan Persekutuan
menyaksikan perkembangan amalan demokrasi.
(c) • Kepimpinan berwibawa membolehkan
pentadbiran lebih sistematik.
• Mendapat kepercayaan rakyat jelata.
• Perjalanan pentadbiran mengikut peraturan.
• Mengelakkan wujudnya kakitangan yang
engkar.
• Menghalang berlakunya pecah amanah.
• Menghindari rasuah dan aktiviti tidak bermoral.
(Mana-mana jawapan munasabah)
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
22/9/2023 10:17:55 AM
 BAB
Perlembagaan Persekutuan Tanah Melayu 1957
9 •
9.1 Usaha Rundingan Kemerdekaan
1 (a) membincangkan hal keselamatan, hubungan antara
British dengan Tanah Melayu dan soal berkaitan
dengan perlembagaan negara yang akan merdeka
(b) • Pesuruhjaya Tinggi dengan nasihat Ketua
Menteri
• pegawai British yang diberhentikan
• Persekutuan Tanah Melayu dengan British
• pertahanan kepada Persekutuan Tanah Melayu
• digantikan dengan Menteri Kewangan
• dalam kalangan rakyat Persekutuan Tanah
Melayu
• rakyat Persekutuan Tanah Melayu
menggantikan Pengarah Gerakan yang
disandang oleh pegawai British
• lewat dari 31 Ogos 1957
• keselamatan dalam negeri dan perkhidmatan
awam
9.2 Peranan Suruhanjaya Perlembagaan Persekutuan
Tanah Melayu
1 (a) • perlembagaan; kedudukan; Raja-raja Melayu
• cadangan; unit tinggal; berkerajaan sendiri;
Demokrasi Berparlimen; Dewan Perundangan
• kerajaan pusat; kerajaan negeri; autonomi
• kedudukan Raja Perlembagaan
• jawatan; Yang di-Pertuan Besar; Persekutuan
Tanah Melayu
• kewarganegaraan
• kedudukan istimewa; kepentingan sah
(b) • cadangan; bertulis atau lisan; memorandum
bertulis; diteliti
• kedudukan perlembagaan;, Raja-raja Melayu;
pegawai negeri; Negeri-negeri Selat
• persidangan; 118 perjumpaan; membuat laporan;
perlembagaan; merdeka
9.3 Langkah Penggubalan Perlembagaan Persekutuan
Tanah Melayu yang Merdeka
1 (a) • Baginda mencadangkan Persekutuan yang
merdeka mempunyai seorang Ketua Negara
yang dikenali sebagai Yang di-Pertuan Agong
(YDA) agar institusi raja berada di kedudukan
tertinggi.
• YDA harus dipilih oleh Raja-raja Melayu
berdasarkan kekananan agar peralihan jawatan
ini tertib.
• Tempoh jawatan yang dicadangkan sebagai
YDA ialah lima tahun untuk memberikan
peluang kepada semua Raja-raja Melayu.
• YDA boleh meletakkan jawatan dengan
persetujuan Majlis Raja-raja untuk menjamin
kestabilan politik.
• Raja-raja Melayu melindungi kedudukan
istimewa orang Melayu dan kepentingan sah
kaum lain demi kepentingan semua rakyat.
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
Jawapan 2022.indd 54
(b) Soal kewarganegaraan
Terdapat perbezaan tentang isu jus soli dalam
parti Perikatan. Beberapa pihak dalam UMNO
menolak kewarganegaraan jus soli dan Dewan
Perniagaan Melayu memohon mengetatkan
soal kewarganegaraan kerana bimbang akan
masa depan orang Melayu.
• Persatuan Dewan Perniagaan Cina se-Malaya
menggesa suruhanjaya membuat peruntukan
bagi kewarganegaraan menerusi kelahiran
untuk menjaga kepentingan kaum Cina.
• Masyarakat India menuntut kedudukan
kewarganegaraan mereka diteliti agar mereka
tidak diketepikan.
• Masyarakat Serani mahu hak mereka
dipertahankan walaupun mereka minoriti.
Bahasa dan pendidikan
• MCA menuntut supaya semua sekolah yang
ada daripada aliran bahasa Inggeris atau
vernakular diteruskan untuk kepentingan kaum
Cina.
• Semua sekolah kebangsaan mempelajari
bahasa Inggeris, Melayu, Cina dan Tamil agar
peluang menguasai bahasa diberikan.
2 (a) • Meneruskan sistem kerajaan Persekutuan
dengan Negeri mempunyai kuasa tertentu agar
kuasa Persekutuan dan Negeri jelas.
• Sistem kewarganegaraan berasaskan jus soli
kepada semua yang lahir di Tanah Melayu
membentuk rakyat yang setia kepada Tanah
Melayu.
• Kedudukan istimewa orang Melayu diteruskan
untuk melindungi orang Melayu.
• Raja-raja diterima dengan konsep Raja
Berperlembagaan dengan seorang Yang di-
Pertuan Agong dipilih bagi Persekutuan Tanah
Melayu agar kedudukan Raja-raja Melayu
dilindungi.
• Sebuah parlimen dengan dua Majlis
Mesyuarat, iaitu Dewan Negara dan Dewan
Rakyat dibentuk untuk mendukung semangat
demokrasi.
(b) UMNO
• jus soli
• rasmi
• rasmi
Datoʼ Onn (Parti Negara)
• longgar
• PAS; parti rakyat
PAS
• kewarganegaraan, Islam
• rasmi
Kaum Bukan Melayu
• Mandarin
• kewarganegaraan; Tamil
(c) • London
• Raja-raja
• Perundangan
• 31 Ogos 1957
J54
22/9/2023 10:17:55 AM
 9.4 Perjanjian Persekutuan Tanah Melayu
1 (a) • Pemilihan seorang raja sebagai Yang di-Pertuan
Agong setiap lima tahun sekali merupakan satu
keistimewaan.
• Hal ini termaktub dalam Perlembagaan
Persekutuan 1957.
• Raja bukan lagi berkuasa mutlak.
• Raja perlu mengikut perlembagaan negara.
(b) • Setiap orang dilahirkan dalam Persekutuan
pada atau selepas hari merdeka akan menjadi
warganegara.
• Walau bagaimanapun, kewarganegaraan
diberikan dengan tiga cara, iaitu melalui
penguatkuasaan undang-undang, memohon
didaftarkan sebagai rakyat dan memohon untuk
menukar kewarganegaraan atau naturalisasi.
(c) • Perjanjian Persekutuan menjaga kedudukan
istimewa orang Melayu.
• Walaupun semua rakyat Persekutuan Tanah
Melayu mempunyai hak serta kewajipan yang
sama, rakyat keturunan Melayu diberikan
beberapa keutamaan dengan mengambil kira
status mereka sebagai rakyat asal Tanah Melayu.
• Hak untuk masyarakat lain tetap dipelihara dan
dilindungi.
• Perkara ini termaktub dalam Perlembagaan
Persekutuan 1957.
• Hak istimewa diberi kerana kesanggupan orang
Melayu menerima orang bukan Melayu menjadi
warganegara Persekutuan Tanah Melayu.
(d) • Agama Islam sebagai agama Persekutuan.
• Agama lain boleh diamalkan dengan aman dan
damai di negara kita.
• Kehidupan beragama akan mewujudkan
suasana yang aman dan harmoni mengikut
kepercayaan masing-masing.
(e) • Bahasa Melayu diiktiraf sebagai bahasa
kebangsaan.
• Bahasa Melayu dijadikan bahasa pengantar
dan bahasa komunikasi.
• Bahasa Melayu telah menjadi bahasa lingua
franca sejak zaman Kesultanan Melayu lagi.
SUDUT KBAT
1 (a) • Memeriksa aturan perlembagaan di seluruh
Tanah Melayu, mengambil kira kedudukan
dan martabat Ratu England dan Raja-raja
Melayu.
• Memberikan cadangan terhadap
Perlembagaan Persekutuan sebagai unit
tunggal, bebas dan berkerajaan sendiri
dalam lingkungan Komanwel berdasarkan
Demokrasi Berparlimen dengan dua Dewan
Perundangan.
• Mewujudkan kerajaan pusat yang kuat dengan
negeri juga mempunyai autonomi tertentu.
• Melindungi kedudukan Raja-raja Melayu
sebagai Raja Berperlembagaan di negeri
masing-masing.
J55
Jawapan 2022.indd 55
• Mencadangkan satu jawatan bagi ketua
negara, iaitu Yang di-Pertuan Besar
(kemudiannya dikenali sebagai Yang di-
Pertuan Agong) untuk PTM.
• Mengadakan satu bentuk kewarganegaraan
bagi PTM.
• Menjaga kedudukan istimewa orang Melayu
dan kepentingan sah kaum lain.
(b) • Meminta cadangan daripada semua penduduk
yang berminat secara bertulis atau lisan.
• Menerima memorandum bertulis daripada
pelbagai pihak untuk diteliti.
• Meneliti kedudukan perlembagaan bagi
negeri dalam Persekutuan.
• Menghadap Raja-raja Melayu, Menteri Besar,
Penasihat British dan pegawai negeri.
• Bermesyuarat dan melawat negeri Melayu
dan Negeri-negeri Selat.
• Mengadakan persidangan untuk
membincangkan pelbagai isu.
• Mengkaji dan membuat laporan serta
cadangan membentuk perlembagaan bagi
sebuah negara merdeka.
• Dianggotai pelbagai pihak. iaitu Lord Reid
(Britain) sebagai Pengerusi, Sir William
Ivor Jennings (Britain), Sir William Mckell
(Australia), Hakim B. Malik (India) dan
Hakim Abdul Hamid (India).
(c) • Ya saya setuju.
• Pihak British berkecuali.
• Penduduk Tanah Melayu perlu mendapat
bimbingan British.
• Penduduk tempatan masih serba kurang
dalam hal perundangan.
• British turut membawa masuk wakil orang
Islam dari Pakistan.
• Keputusan Suruhanjaya Reid mudah
dipersetujui bukan bumiputera.
• Suruhanjaya perlu menghadap Raja-raja
Melayu dan Menteri Besar sebelum membuat
keputusan.
• Suruhanjaya mengambil kira hak orang
Melayu.
Inti Pati Perjanjian Persekutuan Tanah Melayu 1957
1 Pengamalan Raja Berperlembagaan dan Sistem
Demokrasi Berparlimen
• Pemilihan seorang raja sebagai Yang di-Pertuan
Agong setiap lima tahun sekali merupakan satu
keistimewaan.
• Hal ini termaktub dalam Perlembagaan Persekutuan
1957.
2 Kewarganegaraan
• Setiap orang dilahirkan dalam Persekutuan
pada atau selepas hari merdeka akan menjadi
warganegara.
• Kewarganegaraan diberikan dengan tiga cara.
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
22/9/2023 10:17:55 AM
 • Pertama, melalui penguatkuasaan undang- • British dan Komanwel akan memberikan
undang [Perkara 14]. bantuan seperti pertahanan kepada PTM.
• Kedua, memohon didaftarkan sebagai rakyat (ii) • Menghapuskan jawatan Setiausaha
[Perkara 15] Kewangan dan digantikan dengan
• Ketiga, memohon untuk menukar kewarganegaraan Menteri Kewangan.
atau naturalisasi [Perkara 19]. • Menuntut agar Menteri Hal Ehwal
3 Kedudukan istimewa orang Melayu dan Ekonomi hendaklah rakyat PTM.
kepentingan sah kaum lain • Menginginkan Menteri Pertahanan
• Perjanjian Persekutuan menjaga kedudukan rakyat PTM.
istimewa orang Melayu. • Menuntut tarikh kemerdekaan tidak
• Walaupun semua rakyat Persekutuan Tanah lewat dari 31 Ogos 1957.
Melayu mempunyai hak serta kewajipan yang • Berunding tentang isu Suruhanjaya
sama, rakyat keturunan Melayu diberikan beberapa Perlembagaan, kewangan, keselamatan
keutamaan dengan mengambil kira status mereka dalam negeri dan perkhidmatan awam.
sebagai rakyat asal Tanah Melayu. (c) • Menunjukkan ketaatan kita kepada pemimpin
• Hak untuk masyarakat lain tetap dipelihara negara.
dan dilindungi. Perkara ini termaktub dalam • Kerjasama pemimpin dan rakyat memudahkan
Perlembagaan Persekutuan 1957. kemerdekaan.
4 Kedudukan agama Islam • Kebijaksanaan pemimpin mengelakkan
• Agama Islam sebagai agama Persekutuan. pertumpahan darah.
• Agama lain boleh diamalkan dengan aman dan • Sikap rasiokal pemimpin membolehkan
damai di negara kita. kemerdekaan dicapai.
5 Kedudukan bahasa Melayu • Mengelakkan perbalahan, provokasi dan
• Bahasa Melayu diiktiraf sebagai bahasa pergaduhan.
kebangsaan. • British mempunyai kekuatan tentera jika
• Bahasa Melayu dijadikan bahasa pengantar dan berlaku peperangan.
(Mana-mana jawapan munasabah)
bahasa komunikasi.
2 (a) (i) Lord Reid (Britain) Pengerusi
Praktis Sumatif
(ii) Sir William Ivor Jennings (Britain)
• Sir William Mckell (Australia)
Soalan Objektif • Hakim B. Malik (India)
1 D 2 A 3 C 4 B 5 A • Hakim Abdul Hamid (India)
6 D 7 C 8 A 9 A 10 B (b) • Memeriksa aturan perlembagaan di seluruh
11 C 12 B 13 A 14 C 15 C Tanah Melayu, mengambil kira kedudukan
dan martabat Ratu England dan Raja-raja
Soalan Struktur
Melayu.
1 (a) Wakil Raja-raja Melayu • Memberikan cadangan terhadap Perlembagaan
• Menteri Besar Perak, Dato’ Panglima Bukit Persekutuan sebagai unit tunggal, bebas
Gantang − Dato’ Haji Wahab Abd Aziz dan berkerajaan sendiri dalam lingkungan
• Menteri Besar Selangor − Encik Abdul Aziz Komanwel berdasarkan Demokrasi
Abdul Majid Berparlimen dengan dua Dewan Perundangan.
• Menteri Besar Johor − Dato’ Ahmad Seth • Mewujudkan kerajaan pusat yang kuat dengan
Mohammad Said negeri juga mempunyai autonomi tertentu.
• Menteri Besar Kelantan − Dato’ Nik Ahmad • Melindungi kedudukan Raja-raja Melayu
Kamil Haji Mahmood sebagai Raja Berperlembagaan di negeri
Wakil Parti Perikatan masing-masing.
• Tunku Abdul Rahman • Mencadangkan satu jawatan bagi ketua negara,
• Dato’ Abdul Razak Hussein iaitu Yang di-Pertuan Besar (kemudiannya
• H.S. Lee dikenali sebagai Yang di-Pertuan Agong)
• Dr. Ismail Abdul Rahman untuk PTM.
(b) (i) • Ahli Majlis Eksekutif, selain Ketua • Mengadakan satu bentuk kewarganegaraan
Setiausaha dan Peguam Negara dilantik bagi PTM.
oleh Pesuruhjaya Tinggi dengan nasihat • Menjaga kedudukan istimewa orang Melayu
Ketua Menteri. dan kepentingan sah kaum lain.
• Kerajaan PTM harus memberikan (c) • Mengelakkan perbalahan antara kaum.
ganti rugi kepada pegawai British yang • Provokasi boleh membawa pergaduhan.
diberhentikan. • Menjamin keamanan negara.
• Mengadakan Perjanjian Pertahanan dan • Rakyat lebih selamat dan dilindungi.
Bantuan Bersama PTM dengan British. (Mana-mana jawapan munasabah)

© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P) J56

Jawapan 2022.indd 56 22/9/2023 10:17:55 AM

 Soalan Esei
1 (a) (i)
• Raja-raja Melayu mencadangkan supaya
Persekutuan yang merdeka mempunyai
seorang Ketua Negara yang dikenali
sebagai Yang di-Pertuan Agong (YDA).
• YDA harus dipilih oleh Raja-raja
Melayu berdasarkan kekananan.
• Tempoh jawatan yang dicadangkan
sebagai YDA ialah lima tahun.
• YDA boleh meletakkan jawatan dengan
persetujuan Majlis Raja-raja.
• Raja-raja Melayu melindungi
kedudukan istimewa orang Melayu dan
kepentingan sah kaum lain.
(ii) Soal kewarganegaraan
• Terdapat perbezaan tentang isu jus soli
dalam Parti Perikatan.
• Terdapat beberapa pihak dalam UMNO
yang menolak kewarganegaraan jus soli.
• Dewan Perniagaan Melayu memohon
mengetatkan soal kewarganegaraan.
• Persatuan Dewan Perniagaan Cina Se-
Malaya menggesa suruhanjaya membuat
peruntukan bagi kewarganegaraan
menerusi kelahiran.
• Masyarakat India menuntut kedudukan
kewarganegaraan mereka diteliti.
• Masyarakat Serani mahu hak mereka
dipertahankan.
Bahasa dan pendidikan
• MCA menuntut supaya semua sekolah
yang ada daripada aliran bahasa Inggeris
atau vernakular diteruskan.
• Semua sekolah kebangsaan mempelajari
bahasa Inggeris, Melayu, Cina dan
Tamil.
(b) • Meneruskan sistem kerajaan Persekutuan
dengan negeri mempunyai kuasa tertentu
• Sistem kewarganegaraan berasaskan jus soli
kepada semua yang lahir di Tanah Melayu.
• Kedudukan istimewa orang Melayu
diteruskan.
• Raja-raja diterima dengan konsep Raja
Berperlembagaan.
• Seorang Yang di-Pertuan Agong dipilih bagi
Persekutuan Tanah Melayu.
• Sebuah parlimen dengan dua Majlis
Mesyuarat.
• Iaitu Dewan Negara dan Dewan Rakyat
dibentuk.
(c) • Terdapat ahli UMNO yang tidak bersetuju
dengan konsep jus soli kerana bimbang
kedudukan istimewa orang Melayu akan
tergugat.
• Agama Islam mestilah diakui sebagai agama
rasmi.
• Bahasa Melayu dijadikan sebagai bahasa
rasmi.
J57
Jawapan 2022.indd 57
• Dato’ Onn Jaafar dari Parti Negara menolak
syarat kewarganegaraan yang longgar.
• Hal ini mendorong Parti Negara, PAS dan
Parti Rakyat mengadakan kongres untuk
membincangkan draf perlembagaan ini.
• Parti PAS mengkritik soal kewarganegaraan
yang dianggap tidak menjaga kepentingan
orang Melayu dan mahu kedudukan agama
Islam menjadi asas pemerintahan negara.
• Menuntut bahasa Melayu dijadikan bahasa
rasmi.
• Terdapat juga sebahagian daripada pertubuhan
masyarakat Cina ingin menjadikan bahasa
Mandarin sebagai bahasa kebangsaan.
• MIC mahukan syarat kewarganegaraan dan
penggunaan bahasa Tamil diberi perhatian.
(Mana-mana jawapan munasabah)
2 (a) Pengamalan Raja Berperlembagaan dan Sistem
Demokrasi Berparlimen
• Pemilihan seorang raja sebagai Yang
di-Pertuan Agong setiap lima tahun sekali
merupakan satu keistimewaan.
• Hal ini termaktub dalam Perlembagaan
Persekutuan 1957.
Kewarganegaraan
• Setiap orang dilahirkan dalam Persekutuan
pada atau selepas hari merdeka akan menjadi
warganegara.
• Kewarganegaraan diberikan dengan tiga cara.
• Pertama, penguatkuasaan undang-undang
[Perkara 14].
• Kedua, memohon didaftarkan sebagai rakyat
[Perkara 15]
• Ketiga, memohon untuk menukar
kewarganegaraan atau naturalisasi [Perkara 19].
Kedudukan istimewa orang Melayu dan
kepentingan sah kaum lain
• Perjanjian Persekutuan menjaga kedudukan
istimewa orang Melayu.
• Walaupun semua rakyat Persekutuan Tanah
Melayu mempunyai hak serta kewajipan
yang sama, rakyat keturunan Melayu diberi
beberapa keutamaan dengan mengambil
kira status mereka sebagai rakyat asal Tanah
Melayu.
• Hak untuk masyarakat lain tetap dipelihara
dan dilindungi. Perkara ini termaktub dalam
Perlembagaan Persekutuan 1957.
Kedudukan agama Islam
• Agama Islam sebagai agama Persekutuan.
• Agama lain boleh diamalkan dengan aman
dan damai di negara kita.
Kedudukan bahasa Melayu
• Bahasa Melayu diiktiraf sebagai bahasa
kebangsaan.
• Bahasa Melayu dijadikan bahasa pengantar
dan bahasa komunikasi.
(b) • Kedudukan istimewa orang Melayu
melindungi orang Melayu.
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
22/9/2023 10:17:55 AM
 •
Perjanjian Persekutuan menjaga kedudukan dan dibantu oleh Yaacob Abdul Latif
istimewa orang Melayu. (Pengarah Jabatan Penerangan). Lagu
• Rakyat keturunan Melayu diberi beberapa Negaraku dicipta sebagai lagu kebangsaan
keutamaan dengan mengambil kira status negara. Lagu ini berasal daripada lagu Terang
mereka sebagai rakyat asal Tanah Melayu. Bulan, lagu negeri Perak yang liriknya ditulis
• Kedudukan agama Islam yang dianuti orang oleh Shaiful Bahari
Melayu dijaga sebagai agama Persekutuan. • bendera kebangsaan. Reka bentuk bendera
• Bahasa Melayu diiktiraf sebagai bahasa dicipta oleh Mohamed Hamzah, kakitangan
kebangsaan. Jabatan Kerja Raya Negeri Johor. Bendera
(c) • Setuju Persekutuan mula dikibarkan dengan
• Perlembagaan merupakan undang-undang rasminya pada 26 Mei 1950 di Istana Selangor
tertinggi. • Raja-Raja Melayu pada 30 Mei 1957
• Perlembagaan melindungi kepentingan • menentukan bunga yang sesuai sebagai bunga
warganegara. kebangsaan. Tunku Abdul Rahman memilih
• Keluhuran Perlembagaan termaktub dalam bunga raya
Rukun Negara. (b) • lampu. Sebanyak 75 ribu bendera Persekutuan
• Perlembagaan menjamin keamanan negara. ditempah khas dari kilang di Jepun dan
• Perlembagaan dapat memastikan kestabilan dibawa pulang dengan kapal laut
politik terjamin. • Tunku Abdul Rahman sendiri. Sejenis pakaian
(Mana-mana jawapan munasabah) dari negeri negeri Kedah, iaitu “baju muskat’’
diubah suai lengkap dengan seluar satin hitam
BAB dan bersongket, bersamping dan tengkolok
Pemasyhuran Kemerdekaan
10 yang direka untuk menteri
• gaji seminggu awal untuk memberikan
10.1 Pengertian Kemerdekaan peluang menyambut kemerdekaan
1 (a) • penjajahan; kurungan; naungan
• berdaulat; kuasa tertinggi 10.3 Detik Pemasyhuran Kemerdekaan Negara
(b) • semangat kebangsaan (jinsiyyah); merdeka 1 10:30 malam ‒ Sebanyak 300 orang pemuda membentuk
(wataniyyah) perbarisan kehormat mengambil tempat
• membebaskan diri; bersatu padu; agama dan di tengah padang menghadap Jalan Raja
negara (menara jam). Perbarisan ini diketuai
(c) • membebaskan diri; penjajah Barat oleh Ismail Bontak.
• sistem khalifah; ikatan perkauman 11:58 malam ‒ Semua lampu di padang dan di
(d) • pembebasan; penindasan kasta sekelilingnya dipadamkan sehingga
• politik; ekonomi; moral seluruh kawasan menjadi gelap gelita.
• menguruskan; komuniti; harmoni 12:00 tengah Lampu dipasang semula apabila jam besar
(e) • pertempuran; warna kulit; menindas malam ‒ berbunyi menandakan detik 12:00 tengah
• politik; perhambaan; penderitaan malam dan diikuti laungan “Merdeka”
• bersatu; masa depan oleh orang ramai. Kemudian, Tunku
(f) • bebas Abdul Rahman dibawa ke hadapan
• berfikir; penindasan; autokratik pentas menghadap ketiga-tiga
• baharu; kelas; kasta tiang bendera. Bendera Union Jack
(g) • tempat perhentian; berdaulat diturunkan oleh Tahir Abdul Majid
• berkhidmat; mencipta; keadilan; kebebasan diiringi lagu God Save The Queen
(h) • keselamatan; kuat sebagai tanda berakhirnya pentadbiran
• berkorban; mempertahankan British di Tanah Melayu. Bendera Union
• komunis Jack diturunkan dan disambut dengan
(i) • keselamatan sosial; generasi tepukan dan laungan “Merdeka”.
• pembangunan; semangat Bendera Persekutuan Tanah Melayu
(j) • bebas; penjajah dinaikkan diringi lagu Negaraku buat
• menghayati; menyayangi; berkorban pertama kali. Sorakan “Merdeka”
dilaungkan sebanyak tujuh kali. Tunku
10.2 Persediaan Menyambut Pemasyhuran Kemerdekaan Abdul Rahman memberikan tabik
Negara hormat semasa bendera Persekutuan
1 (a) • istana untuk Yang di-Pertuan Agong Tanah Melayu dinaikkan.
• 31 Ogos 1957. Sebuah Jawatankuasa 12:10 tengah Tunku Abdul Rahman menerima tabik
Pemilihan Lagu Kebangsaan dibentuk malam ‒ hormat dan memeriksa perbarisan
dipengerusikan oleh Tunku Abdul Rahman perwakilan negeri. Beliau kemudiannya

© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P) J58

Jawapan 2022.indd 58 22/9/2023 10:17:55 AM

 mengambil tempat di atas pentas.
Pasukan Pemuda Perikatan seramai
24 orang diketuai oleh Abdul Majid
Othman tampil membawa dulang berisi
rantai emas yang tergantung padanya
sebutir Pingat Emas. Pingat tersebut
berukir peta Semenanjung Tanah
Melayu serta gambar Tunku Abdul
Rahman di dalam peta itu. Di tepi
bulatan peta, ditulis perkataan “Bapa
Kemerdekaan Tanah Air”, gelaran
Tunku Abdul Rahman. Rantai emas
dikalungkan oleh Sardon Jubin ke leher
Tunku Abdul Rahman diikuti dengan
laungan “Bapa Kemerdekaan Tanah
Air” sebanyak tiga kali.
Tunku Abdul Rahman menyampaikan
ucapan dengan penuh semangat.
Majlis diakhiri dengan bacaan doa
selamat oleh Tuan Haji Massood Hayati.
(b) Pagi Perarakan barisan pasukan tentera dan
31 Ogos orang ramai dianggarkan berjumlah 20
1957 ‒ ribu orang membanjiri stadium. Mereka
datang seawal pukul 6:00 pagi. Di atas
pentas, kelihatan Raja-raja Melayu dan
wakil Queen Elizabeth II, iaitu Duke
of Gloucester serta beberapa pegawai
tinggi British dipayungi oleh biduanda.
8:15 pagi ‒ Tunku Abdul Rahman membaca
Pemasyhuran Kemerdekaan bagi
mengisytiharkan bahawa Persekutuan
Tanah Melayu mencapai kemerdekaan
dan kedaulatan. Dengan tangan
di udara, Tunku Abdul Rahman
melaungkan ‘Merdeka’ sebanyak
tujuh kali. Kemudian, disusuli dengan
laungan azan oleh Ustaz Hassan Azhari.
Majlis diteruskan dengan menaikkan
bendera Persekutuan Tanah Melayu
diiringi lagu Negaraku. Sebanyak 101
das tembakan dilepaskan.
11:00 pagi ‒ Istiadat Mengangkat Sumpah Yang
di-Pertuan Agong diadakan di
Balairong Seri, Istana Negara. Upacara
ini kemudiannya, disusuli dengan
pelantikan jawatan Perdana Menteri,
Ahli Jemaah Menteri, Hakim Besar serta
Gabenor Pulau Pinang dan Melaka.
1:30 tengah Majlis jamuan di Residensi diadakan
hari ‒ bagi mengucapkan selamat jalan
kepada bekas Pesuruhjaya Tinggi
British, Sir Donald MacGillivray.
10.4 Kesan Kemerdekaan terhadap Negara Kita
1 (a) • Setelah merdeka, negara kita mengamalkan
konsep
• Yang di-Pertuan Agong menjadi ketua utama
negara
J59
Jawapan 2022.indd 59
(b) • Rakyat mempunyai kuasa memilih kerajaan
• Parlimen berkuasa menggubal undang-undang
• Pada peringkat negeri, Dewan Undangan
Negeri
(c) • Tunku Abdul Rahman dilantik menjadi
• Mengekalkan ahli kabinet yang ada dan
membuat perubahan
• Buat pertama kali dalam sejarah persekutuan
Tanah Melayu mempunyai seorang Menteri
Luar
(d) • Cabaran kerajaan Persekutuan adalah untuk
menggantikan pegawai Eropah
• Tunku Abdul Rahman dan Dato’Abdul Razak
Hussein memberikan komitmen yang tinggi
bagi melaksanakan penggantian ini
2 (a) • Kementerian Luar
• Britain untuk mendapatkan latihan
• Tan Sri Muhammad Ghazali Shafie dan Dr.
Ismail Abdul Rahman yang pernah dilantik
menjadi Menteri Luar
• Indonesia, India, Australia, New Zealand,
Mesir, Jepun
(b) • sosioekonomi dengan negara ahli
• komitmen terhadap isu yang dihadapi oleh
negara anggota
(c) • pembentukan Kerjasama Britain, Australia dan
New Zealand
• hubungan baik dengan Britain dan negara
Komanwel
• perjanjian pertahanan yang dinamakan Anglo
Malayan Defence Agreement (AMDA) pada
tahun 1957
(d) • Pound Sterling dalam urusan perdagangan
antarabangsa
• hasil getah dan bijih timah memperkuat
kedudukan mata wang Pound Sterling
• Sistem Keutamaan Tarif Komanwel turut
memperkukuh kedudukan ekonomi ahli-
ahlinya
(e) • persidangannya pada 17 September 1957
• PBB yang ke-82
• di ibu pejabat di NewYork pada 15 Oktober
1957
• menjunjung prinsip PBB untuk melindungi
hak asasi manusia
(f) • pasukan pengaman PBB di Congo
• pengiktirafan tertinggi PBB kepada sebuah
negara
3 (a) • pertumbuhan ekonomi; sektor luar bandar
• keluaran pertanian; pengeluaran getah
• peluang pekerjaan; kadar kemiskinan
(b) • memajukan tanah baharu; besar-besaran;
pertanian dan petempatan semula
• kawasan luar bandar; rancangan tanah FELDA;
getah atau kelapa sawit
• Perumahan dan kemudahan asas
(c) • Malay National Bank (Bank Kebangsaan
Melayu); bank pertama; Maarof Zakaria
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
22/9/2023 10:17:55 AM
 • kestabilan kewangan; persekitaran yang
kondusif; pertumbuhan ekonomi
(d) • Kementerian Pembangunan Luar Bandar;
penstrukturan pentadbiran; membangunkan
insfrastruktur; sosial dan ekonomi
• negeri dan daerah; projek pembangunan
• kemudahan asas; penduduk luar bandar
(e) • 25 Januari 1961
• kemudahan asas; jambatan; bekalan air dan
bekalan elektrik
• Pemantauan dan maklum balas; Bilik Gerakan
Kemajuan Negara; negeri dan pusat
4 (a) • Kerajaan mengeluarkan Penyata Rahman Talib
bagi mengkaji semula Penyata Jawatankuasa
Pelajaran 1956 yang lalu.
• Penyata ini memberikan penekanan kepada
bahasa Melayu sebagai bahasa pengantar di
sekolah.
(b) • DBP ditubuhkan pada 22 Jun 1956 di Johor
Bahru, Johor sebagai sebuah jabatan di bawah
Kementerian Pelajaran.
(c) • Hal ini selaras dengan fungsinya sebagai lidah
rasmi kerajaan untuk menerangkan kepada
rakyat berkaitan dengan falsafah, dasar dan
wawasan negara terutamanya menjelang
kemerdekaan dan pada tahun-tahun awal
negara merdeka.
(d) • Ketika mencapai kemerdekaan pada tahun
1957, negara mempunyai sebanyak 65 buah
hospital.
• Kementerian Kesihatan memainkan peranan
penting dalam pemulihan isu sosial serta
pembangunan masyarakat demi kesejahteraan
rakyat.
(e) • Kemudahan bekalan elektrik dan air bersih
diutamakan demi kesejahteraan dan kesihatan
penduduk.
• Kemudahan ini juga untuk membantu usaha
meningkatkan taraf hidup, di samping
merapatkan jurang antara penduduk luar
bandar dengan bandar.
10.5 Prinsip Kedaulatan Persekutuan Tanah Melayu
1 (a) • Merujuk kawasan yang mempunyai sempadan
untuk membentuk Persekutuan Tanah Melayu.
• Pembentukan Persekutuan Tanah Melayu
terdiri daripada Perlis, Kedah, Perak, Pulau
Pinang, Selangor, Negeri Sembilan, Melaka,
Pahang, Johor, Kelantan dan Terengganu.
• Setiap negeri berdaulat diketuai oleh sama ada
Sultan atau Raja, Yang di-Pertuan Besar atau
Yang di-Pertuan Negeri.
• Wilayah pengaruh ini harus dipertahankan
daripada diceroboh musuh.
(b) • Institusi yang bertanggungjawab untuk
menguruskan dan mentadbir negara.
• Kerajaan terbahagi kepada tiga komponen
utama, iaitu Badan Perundangan, Badan
Eksekutif dan Badan Kehakiman.
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
Jawapan 2022.indd 60
• Dalam demokrasi, kuasa memerintah dipegang
oleh kerajaan yang dipilih rakyat melalui
pilihan raya.
• Rakyat bertanggungjawab memilih wakil
mereka melalui pilihan raya.
• Kerajaan yang kukuh dan stabil menjamin
kedaulatan negara terpelihara.
(c) • Kerajaan dan rakyat keseluruhannya tertakluk
di bawah undang-undang.
• Kedaulatan undang-undang penting bagi
memastikan keamanan negara.
• Kandungan Perlembagaan PTM 1957 menjadi
asas kedaulatan negara.
• Kedaulatan undang-undang perlu dipatuhi
semua warganegara.
(d) • Jata Negara, lagu kebangsaan, bendera
kebangsaan dan bunga kebangsaan merupakan
identiti dan jati diri rakyat.
• Menjadi simbol perpaduan.
• Setiap elemen pada lambang ini mempunyai
pengertian berdasarkan sosiobudaya dan
sejarah negara.
• Lambang kebangsaan perlu dihormati setiap
masa.
SUDUT KBAT
1 (a) • Peristiwa 31 Ogos 1957 berlaku di Stadium
Merdeka.
• Perarakan barisan pasukan tentera dan 20 ribu
orang hadir.
• Tunku Abdul Rahman tiba di pekarangan
stadium.
• Disusuli dengan ketibaan Raja-raja Melayu,
Yang di-Pertuan Agong dan Permaisuri serta
Duke dan Duchess of Gloucester.
• Duke of Gloucester yang mewakili kerajaan
British telah menyampaikan ucapan.
• Beliau menyerahkan Surat Perlembagaan
Serahan Kuasa kepada Tunku Abdul Rahman.
• Tunku Abdul Rahman membaca Pemasyhuran
Kemerdekaan bagi mengisytiharkan bahawa
Persekutuan Tanah Melayu mencapai
kemerdekaan.
• Dengan tangan di udara, Tunku Abdul
Rahman melaungkan “Merdeka” sebanyak
tujuh kali disahut oleh hadirin yang terdiri
daripada pelbagai bangsa.
• Kemudian, laungan azan oleh Ustaz Hassan
Azhari sebagai tanda kesyukuran.
• Majlis menaikkan bendera Persekutuan Tanah
Melayu diiringi lagu Negaraku.
• 101 das tembakan dilepaskan menandakan
Persekutuan Tanah Melayu menjadi negara
yang merdeka.
(b) • Hubungan baik tiga pihak tersebut menjamin
keselamatan negara kita.
• Raja sentiasa menjadi pelindung kepada
kerajaan dan rakyat jelata.
J60
22/9/2023 10:17:55 AM
 • Raja juga sentiasa menjaga kebajikan rakyat
jelata.
• Kesetiaan kerajaan dan rakyat kepada raja
menjamin kestabilan politik.
• Rakyat yang taat kepada raja sedia berkorban
untuk negara..
• Kerjasama erat raja, kerajaan dan rakyat
membawa kemakmuran kepada negara Soalan Objektif
(c) • Negara yang merdeka akan memberikan
kebebasan kepada rakyat membuat perkara
11
baik.
• Negara berdaulat menjadi lambang negara Soalan Struktur
bebas daripada penjajah. 1 (a) •
• Negara dipandang tinggi oleh negara luar.
• Negara sentiasa dihormati negara luar.
• Kuasa asing tidak mengganggu negara kita.
• Rakyat yang cinta negara akan memastikan
kedaulatan negara berkekalan.
• Kemajuan negara berlaku kerana negara terus
kekal merdeka.
• Kekuatan negara bergantung kepada rakyat
yang taat dan setia.
(a) Jawatankuasa Persediaan Fizikal
• Penonjolan identiti negara diberi perhatian dengan
mendirikan prasarana fizikal seperti pembinaan
stadium untuk meraikan kemerdekaan dan istana
untuk Yang di-Pertuan Agong.
• Tunku Abdul Rahman mencadangkan lagu rasmi
kebangsaan dicipta bagi diperdengarkan semasa
upacara Perisytiharan Kemerdekaan 31 Ogos 1957.
Lagu Negaraku dicipta sebagai lagu kebangsaan
negara, lagu ini berasal dari lagu Terang Bulan,
lagu negeri Perak yang liriknya ditulis oleh Saiful
Bahari.
• Penggunaan bendera Persekutuan Tanah Melayu
yang telah sedia ada akan dijadikan bendera
kebangsaan. Reka bentuk bendera dicipta oleh
Mohamed Hamzah. Soalan Esei
• Jata Negara diperkenankan oleh Raja-raja Melayu 1 (a) •
pada 30 Mei 1957.
• Bunga raya dipilih oleh Tunku Abdul Rahman
sebagai bunga kebangsaan.
(b) Jawatankuasa Sambutan
• Jawatankuasa ini berperanan untuk memeriahkan
sambutan pada peringkat ibu kota dan negeri.
Bangunan di sekitar bandar, jalan raya dan Padang
Kelab Selangor dihiasi lampu.
• Sebanyak 75 ribu bendera Persekutuan Tanah
Melayu turut ditempah khas.
• Menteri dan pegawai tinggi kerajaan disediakan
pakaian khas ilham Tunku Abdul Rahman. Sejenis
pakaian dari negeri Kedah, iaitu “baju muskat”
diubah suai lengkap dengan seluar satin hitam dan
bersongket, bersamping dan tengkolok yang direka
untuk menteri.
• Kerajaan menganjurkan kursus protokol yang
J61
Jawapan 2022.indd 61
diikuti oleh 300 orang pegawai kerajaan selama
tiga hari. Mereka bertindak sebagai pegawai
penerangan dan pegawai pengiring tetamu serta
pegawai jemputan luar negara.
Praktis Sumatif
1 C 2 B 3 A 4 C 5 A
6 A 7 A 8 D 9 C 10 B
B 12 A 13 C 14 C 15 D
Bebas daripada sebarang cengkaman kuasa
asing.
• Bebas menentukan pemerintahan dan hala
tuju negara.
(b) Menurut Tunku Abdul Rahman
• Kemerdekaan ibarat tempat perhentian dalam
perjalanan yang jauh.
• Mewujudkan sebuah negara baharu yang
berdaulat.
Menurut Tun Dr. Mahathir Mohamad
• Merdeka bukan sekadar bebas daripada
cengkaman kuasa dan minda penjajah.
• Merdeka bermaksud menghayati semangat
jiwa merdeka dengan menyayangi negara
dengan sepenuh hati dan sanggup berkorban
untuk negara ini dengan apa-apa cara
sekalipun.
(c) • Jati diri kukuh menguatkan semangat
memajukan negara yang merdeka.
• Jati diri juga penting untuk mempertahankan
kemerdekaan negara.
• Kepentingan negara berdaulat lebih penting
dari kepentingan diri.
• Sedia berkorban bila-bila masa untuk negara
merdeka.
(Mana-mana jawapan munasabah)
Penonjolan identiti negara diberi perhatian
dengan mendirikan prasarana fizikal
seperti pembinaan stadium untuk meraikan
kemerdekaan dan istana untuk Yang di-
Pertuan Agong.
• Tunku Abdul Rahman mencadangkan lagu
rasmi kebangsaan dicipta bagi diperdengarkan
semasa upacara Perisytiharan Kemerdekaan
31 Ogos 1957. Lagu Negaraku dicipta sebagai
lagu kebangsaan negara, lagu ini berasal dari
lagu Terang Bulan, lagu negeri Perak yang
liriknya ditulis oleh Saiful Bahari.
• Penggunaan bendera Persekutuan Tanah
Melayu yang telah sedia ada akan dijadikan
bendera kebangsaan. Reka bentuk bendera
dicipta oleh Mohamed Hamzah.
• Jata Negara diperkenankan oleh Raja-raja
Melayu pada 30 Mei 1957.
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
22/9/2023 10:17:55 AM
 •
Bunga raya dipilih oleh Tunku Abdul Rahman
sebagai bunga kebangsaan.
(b) • Jawatankuasa ini berperanan untuk
memeriahkan sambutan pada peringkat ibu
kota dan negeri.
• Bangunan di sekitar bandar, jalan raya dan
Padang Kelab Selangor dihiasi lampu.
• Sebanyak 75 ribu bendera Persekutuan Tanah
Melayu turut ditempah khas.
• Menteri dan pegawai tinggi kerajaan
disediakan pakaian khas ilham Tunku Abdul
Rahman. Sejenis pakaian dari negeri Kedah,
iaitu “baju muskat” diubah suai lengkap
dengan seluar satin hitam dan bersongket,
bersamping dan tengkolok yang direka untuk
menteri.
• Kerajaan menganjurkan kursus protokol
yang diikuti oleh 300 orang pegawai kerajaan
selama tiga hari. Mereka bertindak sebagai
pegawai penerangan dan pegawai pengiring
tetamu serta pegawai jemputan luar negara.
(c) • Bangga sebagai sebuah negara merdeka dan
melihat bendera negara merdeka berkibar
megah.
• Bersemangat waja melaungkan ungkapan
keramat “Merdeka”.
• Sedia bertanggungjawab mengekalkan
kemerdekaan sebaik-baik sahaja British
menyerahkan kuasa kepada Tunku Abdul
Rahman.
• Bersatu padu semua kaum memastikan
kedaulatan negara berkekalan.
• Berusaha bersungguh-sungguh mengisi
kemerdekaan negara.
• Sentiasa sayang akan negara sama ada ketika
meraikan hari merdeka dan hari-hari yang
lain.
• Sentiasa bersedia berdepan cabaran sebagai
sebuah negara mereka.
• Berwaspada dengan musuh negara kita pada
setiap masa.
(Mana-mana jawapan munasabah)
2 (a) • 10:00 malam − Wakil Parti Perikatan dari
Persekutuan Tanah Melayu dan Singapura
berpakaian baju Melayu hitam diketuai oleh
Sardon Jubir mengambil tempat duduk.
• 10:30 malam − 300 orang pemuda membentuk
perbarisan kehormat mengambil tempat di
tengah padang menghadap Jalan Raja (menara
jam). Perbarisan diketuai oleh Ismail Bontak.
• 11:58 malam − Semua lampu di padang dan di
sekelilingnya dipadamkan sehingga seluruh
kawasan gelap-gelita.
• 12:00 malam − Lampu dipasang semula
apabila jam besar berbunyi menandakan
detik 12:00 tengah malam dan diikuti dengan
laungan “Merdeka”. Kemudiannya, Tunku
Abdul Rahman dibawa ke hadapan pentas
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
Jawapan 2022.indd 62
menghadap ketiga-tiga tiang bendera.
• Seterusnya, bendera Union Jack diturunkan
oleh Tahir Abdul Majid dengan diiringi lagu
God Save The Queen. Bendera Persekutuan
Tanah Melayu kemudian dinaikkan dengan
diiringi lagu Negaraku. Seterusnya Sorakan
“Merdeka” dilaungkan sebanyak tujuh kali.
• 12:10 tengah malam − Tunku Abdul Rahman
menerima tabik hormat dan memeriksa
perbarisan perwakilan negeri. Pasukan
Pemuda Perikatan seramai 24 orang yang
diketuai oleh Abdul Majid Othman tampil
membawa dulang berisi rantai emas yang
tergantung padanya sebutir Pingat Emas.
Pingat ini berukir peta Semenanjung Tanah
Melayu serta gambar Tunku Abdul Rahman
di dalam peta itu. Di tepi bulatan peta, ditulis
perkataan “Bapa Kemerdekaan Tanah Air”,
gelaran yang diberikan kepada Tunku Abdul
Rahman. Rantai emas dikalungkan oleh
Sardon Jubir ke leher Tunku Abdul Rahman
diikuti dengan laungan “Bapa Kemerdekaan
Tanah Air” sebanyak tiga kali.
• 12:25 tengah malam − Tunku Abdul Rahman
menyampaikan ucapan dengan penuh
semangat.
• 12:55 tengah malam − Majlis diakhiri dengan
bacaan doa selamat oleh Tuan Haji Massood
Hayati.
(b) • 6:00 pagi − Pada 31 Ogos 1957, di Stadium
Merdeka. Perarakan barisan pasukan tentera
dan 20 ribu orang hadir.
• 8:15 pagi − Tunku Abdul Rahman tiba di
pekarangan stadium dan disusuli dengan
ketibaan Raja-raja Melayu, Yang di-Pertuan
Agong dan Permaisuri serta Duke dan
Duchess of Gloucester.
• Duke of Gloucester yang mewakili kerajaan
British telah menyampaikan ucapan dan
menyerahkan Surat Perlembagaan Serahan
Kuasa kepada Tunku Abdul Rahman.
• Tunku Abdul Rahman membaca Pemasyhuran
Kemerdekaan bagi mengisytiharkan bahawa
Persekutuan Tanah Melayu mencapai
kemerdekaan.
• Dengan tangan di udara, Tunku Abdul
Rahman melaungkan “Merdeka” sebanyak
tujuh kali disahut oleh hadirin yang terdiri
daripada pelbagai bangsa.
• Kemudian, laungan azan oleh Ustaz Hassan
Azhari sebagai tanda kesyukuran.
• Majlis menaikkan bendera Persekutuan Tanah
Melayu diiringi lagu Negaraku.
• 101 das tembakan dilepaskan menandakan
Persekutuan Tanah Melayu menjadi negara
yang merdeka.
• 11:00 pagi − Istiadat Mengangkat Sumpah
Yang di-Pertuan Agong diadakan di Balairong
J62
22/9/2023 10:17:55 AM
 Seri, Istana Negara. Upacara ini kemudian,
disusuli dengan pelantikan jawatan Perdana
Menteri, Ahli Jemaah Menteri, Hakim Besar
serta Gabenor Pulau Pinang dan Melaka.
• 1:30 tengah hari − Majlis jamuan untuk
bekas Pesuruhjaya Tinggi British, Sir Donald
MacGillvray.
• 5:25 petang − Sir Donald MacGillvray dan
isteri berlepas dari Lapangan Terbang Kuala
Lumpur ke England.
(c) • Sentiasa hadir majlis patriotik seperti
sambutan hari kemerdekaan.
• Sentiasa menghormati bendera negara.
• Menyanyikan lagu kebangsaan dengan
bersemangat.
• Melihat video detik-detik kemerdekaan negara.
• Mengkaji buku-buku berkaitan dengan detik
kemerdekaan.
• Sentiasa menceritakan kepada generasi muda
tentang sejarah kemerdekaan
• Menghargai pengorbanan pejuang
kemerdekaan.
• Membuat pertandingan dan aktiviti sempena
hari kemerdekaan.
(Mana-mana jawapan munasabah)
3 (a) (i) • Raja Berperlembagaan diamalkan.
• Yang di-Pertuan Agong menjadi ketua
utama negara dengan kuasa tertentu.
• Demokrasi Berparlimen
• Rakyat mempunyai kuasa memilih
kerajaan dan pemerintah melalui pilihan
raya yang dijalankan.
• Pentadbiran negara
• Tunku Abdul Rahman dilantik menjadi
Perdana Menteri Persekutuan Tanah
Melayu yang pertama.
• Beliau mengekalkan ahli kabinet yang
ada dan membuat perubahan dengan
melantik Dato’ Abdul Razak Hussein
sebagai Timbalan Perdana Menteri.
• Cabaran kerajaan Persekutuan
• Menggantikan pegawai Eropah dengan
rakyat tempatan, khususnya dalam
bidang profesional, pendidikan tinggi,
keselamatan dan pertahanan.
(ii) • Rancangan Malaya Pertama
meningkatkan ekonomi negara dengan
tumpuan pada sektor luar bandar.
• Mempelbagaikan keluaran pertanian
supaya tidak bergantung pada getah.
• Menambahkan peluang pekerjaan bagi
mengurangkan kadar kemiskinan.
• FELDA memajukan tanah baharu
secara besar-besaran bagi pertanian dan
penempatan masyarakat semula.
• Menanam getah atau kelapa sawit.
• Perumahan dan kemudahan asas
disediakan untuk diteroka.
J63
Jawapan 2022.indd 63
• Institusi Kewangan Tempatan Bank
Kebangsaan Melayu merupakan bank
pertama orang Melayu di Kuala Lumpur
oleh Maarof Zakaria.
• Bank Negara menggalakkan kestabilan
kewangan.
• Kementerian Pembangunan Luar Bandar
diwujudkan untuk membangunkan
ekonomi luar bandar.
• Majlis Pembangunan Luar Bandar
ditubuhkan di negeri dan daerah.
• Rancangan Buku Merah mengandungi
projek kemudahan asas seperti jalan
kampung, jambatan, surau, bekalan air
dan bekalan elektrik.
(b) • Mengeluarkan Penyata Rahman Talib bagi
mengkaji semula Penyata Jawatankuasa
Pelajaran 1956.
• Penekanan kepada bahasa Melayu sebagai
bahasa pengantar di sekolah.
• Dewan Bahasa dan Pustaka mengukuhkan
bahasa kebangsaan.
• Ditubuhkan sebagai jabatan di bawah
Kementerian Pelajaran.
• Jabatan Penerangan menyampaikan maklumat
tentang peristiwa di dalam dan di luar negara.
• Jabatan Penerangan menjadi lidah rasmi
kerajaan.
• Pusat kesihatan dan hospital ditubuhkan
untuk meningkatkan sosioekonomi penduduk
luar bandar.
• Pemulihan isu sosial serta pembangunan
masyarakat.
• Kemudahan bekalan elektrik dan air bersih
diutamakan.
• Membantu meningkatkan taraf hidup
(c) • Setuju
• Negara berdaulat bebas menguruskan
kekayaan negara.
• Negara luar tidak berani campur tangan.
• Ekonomi negara dapat diurus dengan lebih
telus dan menguntungkan negara.
( )
4 (a) Wilayah pengaruh
• Merujuk kawasan yang mempunyai sempadan
untuk membentuk Persekutuan Tanah Melayu.
• Pembentukan Persekutuan Tanah Melayu
terdiri daripada Perlis, Kedah. Perak, Pulau
Pinang, Selangor, Negeri Sembilan, Melaka,
Pahang, Johor, Kelantan dan Terengganu.
• Setiap negeri berdaulat diketuai oleh sama
ada Sultan atau Raja, Yang di-Pertuan Besar
atau Yang di-Pertuan Negeri.
Kerajaan
• Institusi yang bertanggungjawab untuk
menguruskan dan mentadbir negara.
• Kerajaan terbahagi kepada tiga komponen
utama, iaitu Badan Perundangan, Badan
Eksekutif dan Badan Kehakiman.
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
22/9/2023 10:17:55 AM
 • Dalam demokrasi, kuasa memerintah (ii) Austria-Hungary
dipegang oleh kerajaan yang dipilih rakyat (iii) Bulgaria
melalui pilihan raya yang diadakan. (iv) Uthmaniyah/ Turki
• Rakyat bertanggungjawab memilih wakil (v) Britain/ England/ British
mereka melalui pilihan raya. (vi) Perancis
Kedaulatan undang-undang (vii) Rusia
• Kerajaan dan rakyat keseluruhannya tertakluk (viii) Serbia
di bawah undang-undang. (ix) Itali
• Kedaulatan undang-undang penting bagi (x) Romania
memastikan keamanan negara. (xi) Portugal
• Kandungan Perlembagaan Persekutuan Tanah (xii) Greece
Melayu 1957 menjadi asas kedaulatan negara. (Mana-mana jawapan yang berkaitan)
Lambang kebangsaan [Mana-mana 3 × 1m]
• Jata Negara, lagu kebangsaan, bendera (b) • Persaingan kuasa imperialis.
kebangsaan dan bunga kebangsaan merupakan • Revolusi Industri di Eropah.
identiti dan jati diri rakyat. • Mendapatkan tanah jajahan.
• Menjadi simbol perpaduan. • Memperoleh bahan mentah seperti arang
• Setiap elemen pada lambang ini mempunyai batu, petroleum dan bijih timah.
pengertian berdasarkan sosiobudaya dan • Memasarkan hasil industri.
sejarah negara. • Pakatan ketenteraan.
(b) • Lambang kebangsaan merupakan maruah • Permusuhan antara kuasa Eropah.
sesuatu negara. • Pakatan Kuasa Tengah dan Pakatan Bertiga.
• Jata Negara melambangkan negara yang • Menghasilkan senjata moden.
berdaulat. • Mempertahankan kepentingan masing-masing.
• Lagu kebangsaan menjadi pembakar • Krisis rantau Balkan.
semangat rakyat. • Permusuhan Austria-Hungary dengan Serbia.
• Bendera kebangsaan menjadi kebanggan [Mana-mana 3 × 1m]
negara. (c) • Mengamalkan perbincangan mengatasi krisis.
• Supaya tidak diperlekehkan oleh bangsa asing. • Menguatkan pasukan keselamatan negara.
• Agar Malaysia dipandang tinggi/ imej negara. • Mengamalkan sikap berbaik-baik dengan
(c) • Kita perlu bersyukur negara kita bebas negara lain.
daripada penjajah. • Mengutamakan dasar berkecuali.
• Kemerdekaan membolehkan kita mentadbir • Merujuk kepada Persatuan Bangsa-Bangsa
negara dengan bebas. Bersatu dan organisasi antarabangsa.
• Kita boleh menentukan masa depan negara • Menguatkan semangat setia serantau.
kita. (Mana-mana jawapan yang munasabah)
• Bersyukur akan menaikkan perasaan sayang [Mana-mana 4 × 1m]
akan negara. 2 (a) (i) Ladang getah terbakar.
• Bersyukur akan menginsafkan kita betapa (ii) Lombong bijih timah musnah.
sukarnya jika dijajah. • Kemudahan kesihatan/ hospital/ klinik rosak.
• Rakyat sedia mempertahankan negara pada • Penyakit berjangkit/ bekalan ubat berkurang.
bila-bila masa. • Jalan raya musnah.
(Mana-mana jawapan munasabah) • Kereta api/ landasan kereta api rosak.
• Bekalan makanan kurang.
Penilaian Akhir Tahun (Mana-mana jawapan yang berkaitan)
[Mana-mana 2 × 1m]
KERTAS 1 (b) • Mengembalikan kestabilan.
1 A 2 B 3 C 4 A 5 D • Memulihkan keamanan/ keselamatan.
6 C 7 B 8 D 9 C 10 A • Membubarkan pasukan MPAJA.
11 D 12 A 13 A 14 A 15 C • Mengarahkan semua senjata dikembalikan.
16 D 17 D 18 D 19 D 20 D • Membanteras kegiatan jenayah/ keganasan/
21 B 22 D 23 D 24 C 25 B kongsi gelap.
26 A 27 A 28 A 29 C 30 A • Menyelesaikan masalah ketegangan kaum.
31 A 32 A 33 B 34 D 35 D • Memulihkan kepercayaan rakyat.
36 B 37 B 38 B 39 B 40 D • Memulihkan bekalan makanan.
KERTAS 2 • Memulihkan bekalan ubat-ubatan.
• Mengatasi wabak penyakit semakin merebak.
Bahagian A • Mengatasi kebuluran berlaku di kebanyakan
1 (a) (i) Jerman tempat.

© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P) J64

Jawapan 2022.indd 64 22/9/2023 10:17:55 AM

 • Mengambil alih pentadbiran Tanah Melayu.
• Memastikan rakyat menyokong kepulangan
British.
• Memulihkan sosioekonomi.
• Memulihkan ladang getah.
• Memulihkan lombong bijih timah.
• Membaiki prasarana.
• Membaiki kemudahan kesihatan.
[Mana-mana 4 × 1m]
(c) • Hidup rakyat akan selamat dan aman.
• Ekonomi negara terus berkembang.
• Melindungi kerajaan/ negara.
• Menghindarkan penjajahan kuasa asing.
• Rakyat menikmati kemajuan taraf hidup.
(Mana-mana jawapan yang munasabah)
[Mana-mana 4 × 1m]
3 (a) • Mengembalikan kedudukan Raja-raja Melayu.
• Majlis Raja-Raja diwujudkan.
• Raja perlu dirujuk dalam bidang kuasa kerajaan
Persekutuan.
• Kedudukan istimewa orang Melayu dijaga/
diiktiraf.
• Mengiktiraf kepentingan sah kaum lain.
• Membuka ruang kewarganegaraan.
• Persediaan berkerajaan sendiri.
• Kerjasama antara kaum.
(Mana-mana jawapan yang berkaitan)
[Mana-mana 3 × 1m]
(b) • Persediaan ke arah kemerdekaan.
• Proses berkerajaan sendiri.
Bahagian B
• Melindungi negara daripada dijajah.
1 (a) F1 Perasaan cinta yang mendalam terhadap bangsa
• Hak orang Melayu terpelihara.
• Mengembalikan Tanah Melayu sebagai negeri
naungan.
• Mengatasi masalah hubungan antara kaum.
• Membentuk kestabilan negara.
• Melindungi kedudukan raja-raja Melayu.
(Mana-mana jawapan yang berkaitan)
[Mana-mana 3 × 1m]
(c) • Persekutuan telah membawa kepada perpaduan
kaum.
• Rakyat menerima dengan perasaan terbuka.
• Memupuk semangat bertolak ansur.
• Melindungi rakyat tempatan daripada kuasa
asing.
• Pentadbiran menjadi sistematik.
• Kesediaan masyarakat pelbagai kaum hidup
bersama.
• Mengukuhkan taat setia kepada Tanah Melayu.
• Memberikan peluang rakyat tempatan
memerintah negara.
(Mana-mana jawapan yang munasabah)
[Mana-mana 4 × 1m]
4 (a) • Mengkaji hubungan kaum secara mendalam.
• Membetulkan keadaan politik/ ekonomi/ sosial
supaya wujud pembahagian yang adil bagi
semua komuniti.
• Mewujudkan keadaan harmoni dan muhibah
dalam kalangan penduduk.
[Mana-mana 2 × 1m]
J65
Jawapan 2022.indd 65
(b) • Persediaan ke arah berkerajaan sendiri.
• Kedudukan istimewa orang Melayu.
• Orang Melayu penduduk asal rantau Alam
Melayu.
• Kedudukan ekonomi orang Melayu.
• Orang Melayu tidak memperoleh peluang yang
sama seperti kaum bukan Melayu dalam sektor
perniagaan/ perusahaan.
• Kewarganegaraan bukan Melayu.
• Ketegasan orang Melayu terhadap pemberian
syarat kewarganegaraan kepada kaum bukan
Melayu.
• Sistem persekolahan yang berbeza-beza
mengikut kaum.
• Menggunakan bahasa pengantar/ buku teks/
sukatan pelajaran berlainan.
[Mana-mana 4 x 1m]
(c) • Mengukuhkan persefahaman antara kaum.
• Menjamin kesejahteraan untuk semua
masyarakat tanpa mengira kaum.
• Memberikan keadilan untuk setiap kaum.
• Mengelakkan perbalahan/ pergaduhan antara
kaum.
• Mengamalkan perbincangan antara kaum.
• Mengamalkan sikap toleransi/ tolak ansur
antara kaum.
(Mana-mana jawapan yang munasabah)
[Mana-mana 4 × 1m]
dan negara.
F2 Semangat kebangsaan.
F3 Sikap dan pendekatan berkaitan dengan
perjuangan menentang penjajahan.
F4 Pembelaan terhadap bangsa dan negara.
F5 Gerakan kebebasan politik, ekonomi dan sosial
daripada penguasaan orang asing.
F6 Tidak sama antara negara dengan zaman kerana
pengalaman sejarah dan pengaruh sekeliling.
(Mana-mana jawapan yang berkaitan dengan
pendapat tokoh)
[Mana-mana 4 × 1m]
(b) F1 Peranan agama
H1a Pelajar yang melanjutkan pelajaran di Mesir
terdedah dengan gerakan Islah di Mesir.
H1b Menyeru umat Islam kembali kepada ajaran
Islam yang sebenar.
H1c Dengan berpandukan al-Quran dan Hadis.
H1d Gerakan ini untuk menentang imperialisme
Barat di negara Islam.
C1a Pimpinan Sayyid Jamal al-Din al-Afghani,
Sheikh Muhammad Abduh dan Rashid Rida.
F2 Penulisan kreatif
H2a Menceritakan keperitan hidup bangsa yang
dijajah serta penderitaan rakyat.
H2b Memberikan kesan kepada rakyat untuk
menaikkan semangat menentang penjajah.
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
22/9/2023 10:17:55 AM
 H2b Menyindir penjajah dan mengingatkan anak
bangsa kepentingan menikmati kebebasan.
C2a Hasil kesusasteraan seperti novel/ cerpen/ puisi.
C2b Melor Kuala Lumpur oleh Harun Aminurrashid
dan Cerita Awang Putat oleh Abdul Rahim
Kajai.
F3 Media cetak
H3a Akhbar dan majalah berperanan menyalurkan
maklumat dan menyebar berita.
H3b Akhbar Jawi Peranakan menegur campur
tangan British dalam soal agama Islam di
Singapura dan isu bahasa Melayu.
H3c Akhbar Sekola Melayu digunakan untuk bahan
pembacaan di sekolah Melayu memuatkan
idea pembaharuan.
H3d Akhbar Fajar Sarawak yang diterajui oleh
angkatan intelektual Melayu.
H3e Diterbitkan sebagai wadah bagi mengkritik
dasar pemerintahan Brooke yang mengabaikan
hak dan kepentingan bumiputera Sarawak.
C3a Contoh akhbar Melayu, Al-Imam, Neracha
dan Pengasuh.
F4 Sistem pendidikan
H4a Penubuhan madrasah meniupkan semangat
baharu dalam kalangan pelajar.
H4b Institusi ini menerima idea nasionalisme melalui
kunjungan ulama Kaum Muda dari Sumatera
Barat.
H4c Pelajar dari Mesir menyebarkan idea kemajuan
dan pemodenan kepada masyarakat.
H4d Institusi tanah air melahirkan golongan
yang memimpin rakyat menuntut hak untuk
mendapatkan pendidikan.
H4e Pelajar didedahkan dengan idea tokoh falsafah
Islam dan Barat.
H4f Memperlihatkan kelemahan bangsa yang
dijajah.
H4g Mendesak British melakukan pembaharuan.
H4h Menjadi medan ilmu untuk berbincang/
menghasilkan karya nasionalisme bagi
menyedarkan masyarakat.
C4a Madrasah al-Attas di Johor Bahru/ Madrasah
al-Masyhur di Pulau Pinang/ Madrasah al-
Idrisiyah di Kuala Kangsar.
C4b Raffles Institution di Singapura/ MCKK/ SITC.
F5 Golongan intelektual
H5a Lahir golongan intelektual lepasan Timur
Tengah.
H5b Menggerakkan idea pembaharuan dalam
masyarakat.
H5c Intelektual lepasan pendidikan Inggeris dan
Melayu.
H5d Menubuhkan persatuan bersifat sosioekonomi
dan politik.
H5e Untuk menyedarkan rakyat tentang
nasionalisme.
C5a Abdul Kadir Adabi/ Syed Sheikh al-Hadi/
Undang Rembau Abdullah Haji Dahan/
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
Jawapan 2022.indd 66
Mohammad Eunos Abdullah/ Ustaz Abu Bakar
Mohd Said (Abu Bakar al-Baqir)/ Ibrahim Haji
Yaakob
F6 Pengaruh luar dan serantau
H6a Kebangkitan Pan-Islamisme di empayar
Uthmaniyah.
H6b Menyedarkan umat Islam untuk bersatu
menentang ancaman luar.
H6c Pengaruh Gerakan Islah di Mesir menggesa
umat Islam melakukan pembaharuan yang
progresif.
H6d Kemunculan Jepun sebagai kuasa besar dunia
yang berjaya menewaskan Rusia.
H6e Membuka mata penduduk tempatan untuk
memperjuangkan nasib mereka.
H6f Gerakan Revolusi China pimpinan Dr. Sun Yat
Sen.
H6g Menimbulkan kesedaran nasionalisme.
H6h Menewaskan kerajaan Manchuria/ menubuhkan
sebuah negara Republik China.
H6i Perjuangan Mahatma Gandhi di India
menentang British tanpa kekerasan.
H6j Perjuangan serantau menyemarakkan usaha
menentang penjajah negara.
C6a Jose Rizal di Filipina/ Soekarno di Indonesia.
[Mana-mana 8 × 1m]
(c) Jawapan analitikal
Mesej tersurat
F1 Nasionalisme ideologi yang paling berkuasa
dan berpengaruh.
F2 Negara bangsa merupakan institusi yang
mendominasi segala aspek kehidupan manusia
kini.
F3 Semangat nasionalisme berpaksikan keselarasan
sosial, politik dan ekonomi.
F4 Nasionalisme menyatupadukan masyarakat
yang berpecah belah.
(Mana-mana jawapan yang munasabah)
[Mana-mana 4 × 1m]
Mesej tersirat
F1 Nasionalisme memberikan kesan kepada
semangat mempertahankan negara.
F2 Negara bangsa berdaulat sedia berkorban untuk
negara.
F3 Semangat nasionalisme menyebabkan rakyat
sayang akan negara dalam segala aspek sosial,
politik dan ekonomi.
F4 Nasionalisme membentuk masyarakat yang
bersatu padu menjaga negara daripada dikuasai
pihak asing.
(Mana-mana jawapan yang munasabah)
[Mana-mana 4 × 1m]
Jawapan Holistik
Aras 4 [7 − 8 markah]
• Pengetahuan dan pemahaman sangat jelas
• Bukti/ contoh sangat sesuai
• Membuat inferens yang tepat
J66
22/9/2023 10:17:55 AM
 • Jawapan yang sangat mendalam/ terperinci
• Komunikasi/ pengolahan sangat menarik
• Menunjukkan kematangan
Aras 3 [5 − 6 markah]
• Pengetahuan dan pemahaman sangat jelas
• Bukti/ contoh sangat sesuai
• Membuat inferens
• Jawapan mendalam
• Komunikasi/ pengolahan menarik
Aras 2 [3 − 4 markah]
• Pengetahuan dan pemahaman jelas
• Jawapan kurang mendalam
• Menyatakan hujah secara ringkas
Aras 1 [1 − 2 markah]
• Pengetahuan dan pemahaman terhad
• Jawapan secara umum
2 (a) F1 Membawa kes Malayan Union ke Mahkamah
Tinggi England.
F2 Mengemukakan surat bantahan.
F3 Sultan Perak, Sultan Kedah dan Sultan Johor
sedia ke England.
F4 Membantah cara Sir Harold MacMichael
mendapatkan persetujuan daripada Raja-raja
Melayu.
F5 Sultan mendakwa diperdaya oleh Sir Harold
MacMichael.
F6 Sultan mendakwa diugut.
F7 Memohon British memansuhkan persetujuan
yang ditandatangani itu.
F8 Mengirimkan telegram kepada kerajaan British.
F9 Raja menyokong Kongres Melayu.
F10 Menderma duit kepada Persatuan Melayu
Selangor.
F11 Permaisuri Perak memimpin gerakan
menentang Malayan Union.
F12 Permaisuri Perak mengetuai perarakan.
F13 Mengadakan perhimpunan besar-besaran.
F14 Raja dan rakyat bergabung untuk menentang
Malayan Union.
F15 Memulaukan upacara pelantikan Gabenor
Malayan Union.
[Mana-mana 6 × 1m]
(b) Bantahan akhbar Melayu/ Utusan Melayu
(Singapura), Majlis (Kuala Lumpur) dan Warta
Negara (Pulau Pinang)
F2 Akhbar mengecam dan mengutuk Malayan
Union.
F3 Akhbar ini menyeru orang Melayu mengadakan
perhimpunan.
F4 Bantahan cendekiawan/ pentadbir Melayu/
Datoʼ Onn Jaafar, Datoʼ Nik Ahmad Kamil,
Zaʼba, Tengku Mohamed, Datoʼ Abdul Wahab
Abdul Aziz (Panglima Bukit Gantang), Wan
Md Yussof (Panglima Kinta, Perak), Datoʼ
Hamzah Abdullah dan Datoʼ Abdul Rahman
Mohammad Yassin Johor.
J67
Jawapan 2022.indd 67
F5 Bantahan wanita/ Cikgu Zaharah Abdullah
(Batu Pahat), Halimahton Abd Majid (Rembau),
Saleha Mohd Ali, Zaharah Tamin (Selangor),
Datin Puteh Mariah Ibrahim Rashid (Perak)
dan Hasnah Ishak (Pulau Pinang).
F6 Bantahan Persatuan Melayu/ Syarikat
Bekerjasama Am Saiburi (SABERKAS),
Persatuan Melayu Kedah, Perikatan Melayu
Perak, Persatuan Melayu Selangor dan Persatuan
Melayu Johor berjaya menghimpunkan orang
Melayu membantah Malayan Union.
F7 Pertubuhan Melayu ditubuhkan atau diaktifkan.
F8 Menganjurkan rapat umum bagi membantah
tindakan Sir Harold MacMichael.
F9 Demonstrasi/ bantahan di Kota Bharu/ Alor
Setar/ Johor.
F10 Mengadakan Kongres Melayu.
F11 Menubuhkan UMNO untuk menentang
Malayan Union.
F12 Memupuk perpaduan orang Melayu di seluruh
Tanah Melayu.
F13 Hari lahirnya Malayan Union dianggap sebagai
‟Hari Kematianˮ.
F14 Orang Melayu memakai lilitan kain putih di
songkok/ berkabung.
F15 Tunjuk perasaan menentang Malayan Union.
F16 Mengadakan rapat umum.
[Mana-mana 6 × 1m]
(c) Jawapan Analitikal
F1 Setuju
F2 Malayan Union menghapuskan kuasa raja.
F3 Menghapuskan hak orang Melayu.
F4 Tanah Melayu menjadi jajahan mutlak.
F5 Masa depan orang Melayu tercabar.
F6 Menghindarkan penjajahan kuasa asing.
F7 Tanah Melayu boleh berlaku huru-hara.
F8 Masalah perpaduan masyarakat pelbagai kaum.
F9 Orang bukan Melayu mengancam penduduk
asal.
(Mana-mana jawapan yang munasabah)
[Mana-mana 8 × 1m]
Jawapan Holistik
Aras 4 [7 − 8 markah]
• Pengetahuan dan pemahaman sangat jelas
• Bukti/ contoh sangat sesuai
• Membuat inferens yang tepat
• Jawapan yang sangat mendalam/ terperinci
• Komunikasi/ pengolahan sangat menarik
• Menunjukkan kematangan
Aras 3 [5 − 6 markah]
• Pengetahuan dan pemahaman sangat jelas
• Bukti/ contoh sangat sesuai
• Membuat inferens
• Jawapan mendalam
• Komunikasi/ pengolahan menarik
Aras 2 [3 − 4 markah]
• Pengetahuan dan pemahaman jelas
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
22/9/2023 10:17:55 AM
 • Jawapan kurang mendalam
• Menyatakan hujah secara ringkas
Aras 1 [1 − 2 markah]
• Pengetahuan dan pemahaman terhad
• Jawapan secara umum
3 (a) Melumpuhkan ekonomi
F2 Memusnahkan lombong bijih timah.
F3 Memusnahkan ladang getah.
F4 Menyerang pekerja lombong bijih timah.
F5 Merosakkan pokok getah.
F6 Merosakan kilang estet.
F7 Memusnahkan rumah asap/ rumah kongsi/
kedai/ sekolah.
F8 Merosakkan infrastruktur.
F9 Menjalankan sabotaj terhadap kemudahan asas/
pengangkutan/ perhubungan.
F10 Mengebom, merosakkan dan mengalihkan
landasan kereta api.
F11 Kenderaan yang melalui jalan raya pula
ditembak dan dibakar.
F12 Mensabotaj telefon dan telegraf serta
merosakkan paip air.
F13 Menyerang pekerja yang membaiki jalan raya,
memasang paip air, membina sistem pengairan
dan hidroelektrik.
F14 Mengancam keselamatan rakyat.
F15 Mengugut dan mensabotaj.
F16 Menyerang, melakukan kekejaman,
menganiaya, menculik, merampas dan
mcmbakar harta benda.
F17 Membunuh penduduk yang enggan
bekerjasama.
F18 Mengebom, mencederakan/ menembak mati.
F19 Mengancam pasukan keselamatan tentera.
F20 Menyerang polis dan balai polis.
F21 Mencetuskan keadaan yang huru-hara.
(Mana-mana jawapan yang berkaitan)
[Mana-mana 6 × 1m]
(b) F1 Memperkasakan pasukan keselamatan negara
kita.
F2 Menghalang cubaan menghidupkan semula
ideologi komunis lebih awal.
F3 Memastikan pendidikan negara tidak
dipengaruhi fahaman komunis.
F4 Memaklumkan keganasan komunis melalui
mata pelajaran Sejarah.
F5 Menyedarkan rakyat tentang bahaya fahaman
komunis.
F6 Media massa memainkan peranan membina
masyarakat yang membenci komunis.
F7 Menghalang cubaan kuasa asing membawa
fahaman komunis.
F8 Menghalang golongan yang cenderung kepada
sikap rasis.
F9 Memberikan pengajaran agama dan moral.
(Mana-mana jawapan yang berkaitan)
[Mana-mana 6 × 1m]
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
Jawapan 2022.indd 68
(c) Jawapan Analitikal
F1 Mempunyai semangat berani menentang
musuh.
F2 Komunis berjaya dihapuskan sama sekali.
F3 Sedia berkorban untuk negara.
F4 Tidak takut menentang komunis.
F5 Semangat cinta akan negara.
F6 Musuh seperti komunis takut menyerang
negara.
F7 Sentiasa taat setia kepada negara.
F8 Sedia menjadi tentera/ polis untuk menentang
musuh seperti komunis.
(Mana-mana jawapan yang munasabah)
[Mana-mana 8 × 1m]
Jawapan Holistik
Aras 4 [7 − 8 markah]
• Pengetahuan dan pemahaman sangat jelas
• Bukti/ contoh sangat sesuai
• Membuat inferens yang tepat
• Jawapan yang sangat mendalam/ terperinci
• Komunikasi/ pengolahan sangat menarik
• Menunjukkan kematangan
Aras 3 [5 − 6 markah]
• Pengetahuan dan pemahaman sangat jelas
• Bukti/ contoh sangat sesuai
• Membuat inferens
• Jawapan mendalam
• Komunikasi/ pengolahan menarik
Aras 2 [3 − 4 markah]
• Pengetahuan dan pemahaman jelas
• Jawapan kurang mendalam
• Menyatakan hujah secara ringkas
Aras 1 [1 − 2 markah]
• Pengetahuan dan pemahaman terhad
• Jawapan secara umum
4 (a) F1 Sistem persekolahan berkembang mengikut
kaum.
F2 Terdapat sekolah vernakular Melayu, sekolah
vernakular Cina dan sekolah vernakular
Tamil.
F3 Sekolah aliran agama dan sekolah Inggeris
turut berkembang.
F4 Persekolahan di Sarawak dan Sabah juga
terbahagi kepada sekolah vernakular Melayu,
sekolah Cina dan sekolah mubaligh Kristian.
F5 Sistem persekolahan menggunakan bahasa
pengantar berlainan.
F6 Sistem kurikulum juga berlainan.
F7 Keadaan ini menimbulkan jurang perbezaan
ekonomi dan sosial yang ketara antara rakyat
berbilang kaum.
F8 Sistem ini menghalang usaha menyatupadukan
rakyat ke arah melahirkan satu identiti bangsa
dan negara.
[Mana-mana 4 × 1m]
J68
22/9/2023 10:17:55 AM
 (b) F1 Laporan Barnes 1951
H1a Menekankan kepentingan sekolah rendah
untuk membina satu rupa bangsa penduduk
yang menganggap Tanah Melayu sebagai
tempat tinggal yang kekal.
H1b Menumpukan taat setia kepada Tanah Melayu.
H1c Sekolah rendah menggunakan bahasa
Melayu atau bahasa Inggeris sebagai bahasa
pengantar.
H1d Sekolah menengah menggunakan bahasa
Inggeris sebagai bahasa pengantar.
F2 Laporan Fenn-Wu 1951
H2a Berikutan bantahan masyarakat Cina terhadap
Laporan Barnes.
H2b Mengkaji pendidikan Cina
H2c Mencadangkan penambahbaikan untuk
menjadikan sekolah Cina sebagai institusi
yang memberikan faedah kepada penduduk
Tanah Melayu.
H2d Sekolah Cina diteruskan secara berasingan
di bawah sistem kebangsaan.
H2e Pendidikan sekolah Cina haruslah
berorientasikan Tanah Melayu.
F3 Ordinan Pelajaran 1952
H3a Tanah Melayu mempunyai dua jenis sekolah
rendah, iaitu sekolah menggunakan bahasa
Melayu dan bahasa Inggeris sebagai bahasa
pengantar.
H3b Bahasa Cina dan bahasa Tamil diajar sebagai
bahasa ketiga di sekolah rendah sekiranya
terdapat 15 orang murid dalam kumpulan
yang sama.
H3c Sekolah menengah menggunakan bahasa
Inggeris sebagai bahasa pengantar.
F4 Penyata Jawatankuasa Pelajaran 1956
H4a Sistem persekolahan yang sama bagi kanak-
kanak daripada semua bangsa.
H4b Bahasa kebangsaan sebagai bahasa pengantar
utama.
H4c Kandungan kurikulum yang seragam dan
bercorak kebangsaan.
H4d Sekolah Umum (rendah) menggunakan
bahasa Melayu.
H4e Sekolah Jenis Umum (rendah) menggunakan
sama ada bahasa Inggeris, Cina atau Tamil.
H4f Bahasa Melayu dan Bahasa Inggeris dijadikan
mata pelajaran wajib di semua sekolah.
H4g Sekolah Menengah Kebangsaan
menggunakan bahasa Melayu sebagai bahasa
pengantar, manakala bahasa Inggeris menjadi
mata pelajaran.
[Mana-mana 8 × 1m]
(c) F1 Sistem pendidikan kita diterima pada
peringkat antarabangsa.
F2 Mengutamakan aspek rohani dan jasmani.
F3 Menerapkan sahsiah dan moral yang baik.
F4 Sistem pendidikan negara boleh memajukan
ekonomi negara.
J69
Jawapan 2022.indd 69
F5 Rakyat mendapat kemahiran yang tinggi.
F6 Negara kita mampu bersaing dengan negara
maju.
F7 Lepasan pendidikan negara kita dapat bekerja
di luar negara.
F8 Pendidikan boleh meningkatkan taraf hidup
rakyat.
F9 Pendidikan akan meninggikan kedudukan/
imej rakyat.
(Mana-mana jawapan munasabah)
[Mana-mana 8 × 1m]
Jawapan Holistik
Aras 4 [7 − 8 markah]
• Pengetahuan dan pemahaman sangat jelas
• Bukti/ contoh sangat sesuai
• Membuat inferens yang tepat
• Jawapan yang sangat mendalam/ terperinci
• Komunikasi/ pengolahan sangat menarik
• Menunjukkan kematangan
Aras 3 [5 − 6 markah]
• Pengetahuan dan pemahaman sangat jelas
• Bukti/ contoh sangat sesuai
• Membuat inferens
• Jawapan mendalam
• Komunikasi/ pengolahan menarik
Aras 2 [3 − 4 markah]
• Pengetahuan dan pemahaman jelas
• Jawapan kurang mendalam
• Menyatakan hujah secara ringkas
Aras 1 [1 − 2 markah]
• Pengetahuan dan pemahaman terhad
• Jawapan secara umum
5 (a) F1 Bebas daripada sebarang cengkaman kuasa
asing.
F2 Bebas menentukan pemerintahan dan hala
tuju negara.
F3 Bebas daripada penjajahan, kurungan atau
naungan.
F4 Negara yang berdaulat.
F5 Mempunyai kuasa tertinggi.
(Mana-mana jawapan yang berkaitan pendapat
tokoh)
[Mana-mana 4 × 1m]
(b) F1 Raja Berperlembagaan diamalkan.
F2 Yang di-Pertuan Agong menjadi ketua utama
negara.
F3 Demokrasi Berparlimen diperkenalkan.
F4 Rakyat mempunyai kuasa memilih kerajaan/
pemerintah melalui pilihan raya.
F4 Pentadbiran kerajaan/ negara diketuai oleh
Perdana Menteri.
F5 Tunku Abdul Rahman dilantik menjadi
Perdana Menteri Persekutuan Tanah Melayu.
F6 Tunku Abdul Rahman mengekalkan ahli
kabinet yang ada.
F7 Dato’ Abdul Razak Hussein dilantik sebagai
Timbalan Perdana Menteri.
© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P)
22/9/2023 10:17:55 AM
 F8 Pegawai Eropah digantikan dengan rakyat Jawapan Holistik
tempatan.
Aras 4 [7 − 8 markah]
F9 Dasar luar negara diuruskan oleh Kementerian
• Pengetahuan dan pemahaman sangat jelas
Luar.
• Bukti/ contoh sangat sesuai
F10 Menjalinkan hubungan dengan negara luar
• Membuat inferens yang tepat
seperti Indonesia, India dan Jepun.
• Jawapan yang sangat mendalam/ terperinci
(Mana-mana jawapan yang munasabah)
• Komunikasi/ pengolahan sangat menarik
[Mana-mana 8 × 1m]
• Menunjukkan kematangan
(c) Jawapan Analitikal
Aras 3 [5 − 6 markah]
Maklumat:
• Pengetahuan dan pemahaman sangat jelas
F1 Pengertian merdeka ialah bebas daripada
• Bukti/ contoh sangat sesuai
sifat negatif, pilih kasih, rasuah dan pengaruh
• Membuat inferens
asing.
• Jawapan mendalam
F2 Negara merdeka perlu bebas daripada unsur-
• Komunikasi/ pengolahan menarik
unsur negatif terutamanya dengki dan khianat.
F3 Isu seperti kehilangan integriti bersama Aras 2 [3 − 4 markah]
rasuah yang menjadi-jadi membahayakan • Pengetahuan dan pemahaman jelas
kedaulatan negara. • Jawapan kurang mendalam
F4 Kita perlu meraikan kemerdekaan dengan • Menyatakan hujah secara ringkas
konsep keharmonian Keluarga Malaysia.
(Mana-mana jawapan yang munasabah) Aras 1 [1 − 2 markah]
[Mana-mana 4 × 1m] • Pengetahuan dan pemahaman terhad
• Jawapan secara umum
Kesan:
F1 Negara kita akan mengikut telunjuk dan
arahan kuasa besar.
F2 Ekonomi negara akan dikuasai negara asing.
F3 Dasar negara dipengaruhi negara luar.
F4 Keamanan negara akan terjejas.
(Mana-mana jawapan yang munasabah)
[Mana-mana 4 × 1m]

© Penerbit Mahir Sdn. Bhd. (183897-P) J70

Jawapan 2022.indd 70 22/9/2023 10:17:55 AM

 CATATAN

Jawapan 2022.indd 71 22/9/2023 10:17:55 AM

 CATATAN

Jawapan 2022.indd 72 22/9/2023 10:17:55 AM