Cynk i ołów

Cynk
Cynk (Zn, łac. zincum) – pierwiastek chemiczny,
metal przejściowy z grupy cynkowców w układzie
okresowym (grupa 12)
Został odkryty w Indiach lub Chinach przed 1500
rokiem p.n.e. Do Europy wiedza o tym metalu
zawędrowała dopiero w XVII wieku.
 Właściwości fizyczne cynku
1) Temperatura topnienia i wrzenia:
Cynk ma stosunkowo niską temperaturę topnienia, wynoszącą około 419°C (786°F), co czyni go
łatwym do przetwarzania i formowania. Temperatura wrzenia cynku to około 907°C (1665°F).

2)Kolor i wygląd:
Cynk jest srebrzystym metalem o błyszczącym wyglądzie. Poza tym, gdy jest świeży,
powierzchnia cynku ma charakterystyczny błyszczący połysk.

3)Elastyczność:
Cynk jest stosunkowo plastycznym metalem i łatwo można go walcować, ciągnąć lub formować
w różne kształty bez łamania.

4)Właściwości elektrochemiczne:
Cynk ma dobre właściwości elektrochemiczne i jest używany jako anoda w bateriach cynkowo-
węglowych. Ma potencjał elektrochemiczny umożliwiający produkcję energii elektrycznej.
 Właściwości chemiczne cynku
1) Reaktywność:
Cynk jest metaliczny, ale reaguje z kwasami, zwłaszcza z kwasem solnym (HCl), tworząc sól
cytrynianową i wydzielając wodór.

2)Odporność na korozję:
Jedną z charakterystycznych cech cynku jest jego wysoka odporność na korozję. Warstwa
tlenku cynku (ZnO) na powierzchni cynku chroni go przed dalszą utratą materiału w wyniku
reakcji z wilgocią i tlenem.

3)Reakcje tlenku cynku:

Tlenek cynku jest stosowany jako biały pigment w farbach i lakierach ze względu na swoje
właściwości refleksyjne i ochronne.

4)Amfoteryczność:
Cynk wykazuje właściwości amfoteryczne, co oznacza, że może reagować zarówno z kwasami,
jak i z zasadami.
 Zastosowania Cynku
1) Ochrona antykorozyjna
Cynk jest powszechnie wykorzystywany jako powłoka ochronna dla metali bardziej reaktywnych, takich jak żelazo. Proces, w którym
cynk jest nakładany na metal, nazywa się cynkowaniem. Chroni to metal przed korozją poprzez tworzenie warstwy cynkowej, która
utrzymuje się na powierzchni i chroni metal przed działaniem wilgoci i tlenu.

2)Produkcja baterii
Cynk jest kluczowym składnikiem w produkcji baterii cynkowo-węglowych. Cynk działa jako anoda w takich bateriach, reagując z
tlenem w atmosferze, co generuje energię elektryczną.

3)Metalurgia
Cynk jest używany jako składnik stopów metalicznych, które znajdują zastosowanie w przemyśle metalurgicznym. Stop cynku i
aluminium (znany jako stop galmanu) jest przykładem, który jest wykorzystywany w odlewnictwie do produkcji różnych elementów.

4)Produkcja farb i pigmentów

Tlenek cynku jest stosowany jako biały pigment w produkcji farb, klejów i lakierów. Jest to także składnik niektórych kosmetyków.

5)Leki i suplementy diety

Cynk jest istotnym składnikiem odżywczym dla ludzkiego organizmu. Jest wykorzystywany w produkcji suplementów diety, które
pomagają wzmocnić układ odpornościowy i wspierają zdrowie skóry.

6)Przemysł samochodowy
Cynk znajduje zastosowanie w przemyśle samochodowym, głównie w produkcji części samochodowych. Jest wykorzystywany do
tworzenia stopów metali, które są odporne na korozję.
 Znaczenie cynku dla organizmów żywych
●
Kluczowe funkcje cynku w organizmach:
Enzymy: Cynk jest ważnym składnikiem aktywnym wielu enzymów metabolicznych. Pomaga w przyswajaniu białek,
węglowodanów i tłuszczów, reguluje aktywność enzymów zaangażowanych w podziały komórkowe i syntezę DNA.
Układ odpornościowy: Cynk odgrywa istotną rolę w funkcjonowaniu układu odpornościowego. Wpływa na produkcję i funkcje
limfocytów, które są kluczowe dla obrony organizmu przed infekcjami.
Gojenie ran: Cynk jest niezbędny do produkcji kolagenu i regulacji procesów naprawczych tkanek. Pomaga w szybszym gojeniu
się ran i zapobiega utracie wody przez skórę.
●
Konsekwencje niedoboru cynku:
Osłabienie odporności: Niedobór cynku może prowadzić do osłabienia układu odpornościowego, zwiększając podatność na
infekcje.
Wzrost i rozwój: U dzieci niedobór cynku może wpłynąć na wzrost i rozwój, prowadząc do opóźnień w rozwoju fizycznym i
umysłowym.
Problemy skórne: Niedobór cynku może objawiać się również w postaci problemów skórnych, takich jak trądzik czy łuszczenie
się skóry.
●
Źródła cynku w diecie:
Cynk można znaleźć w różnych produktach spożywczych, takich jak mięso, ryby, orzechy, ziarna zbóż, nasiona roślin
strączkowych, nabiał i jaja.
 Ołów
Ołów - pierwiastek chemiczny o liczbie atomowej
82. Należy do metali ciężkich, jest miękki i
kowalny, ma też względnie niską temperaturę
topnienia. Świeżo cięty jest białawo-niebieski, na
powietrzu matowieje do matowej szarości.
 Właściwości fizyczne ołowiu
1) Ciężar właściwy: Ołów jest ciężkim metalem o wysokim ciężarze właściwym. Jego gęstość
wynosi około 11,34 g/cm³, co czyni go jednym z najcięższych powszechnie występujących
metali.

2)Miękkość: Ołów jest miękkim metalem, który można łatwo formować i ciąć nożem. Ma niską
twardość na skali Mohsa i można go z łatwością walcować w cienkie blachy.

3)Temperatura topnienia: Ołów ma stosunkowo niską temperaturę topnienia wynoszącą około

327,5°C (621,5°F), co czyni go łatwo przetwarzanym metallem.

4)Temperatura wrzenia: Temperatura wrzenia ołowiu to około 1749°C (3180°F).

5)Kolor: Świeży ołów ma srebrzysto-szary kolor, ale na powietrzu tworzy powłokę tlenku ołowiu

6)Elastyczność: Ołów jest stosunkowo elastycznym metalem, co sprawia, że jest używany do

produkcji kabli elektrycznych i rur.
 Właściwości chemiczne ołowiu
1) Reakcja z kwasami: Ołów jest stosunkowo obojętny wobec większości kwasów, jednak reaguje z
rozcieńczonym kwasem azotowym (HNO₃), tworząc tlenek ołowiu (PbO) lub azotan ołowiu (II) (Pb(NO₃)₂).

2)Reakcja z zasadami: Ołów tworzy sole ołowiowe z zasadami, takie jak hydroksydy. Na przykład, reakcja
ołowiu z wodorotlenkiem sodu (NaOH) prowadzi do powstania soli ołowiu, takiej jak wodorotlenek ołowiu (II)
Pb(OH)₂.

3)Utlenianie: Ołów może być utleniane do różnych stopni utlenienia. Na przykład, ołów w reakcji z
powietrzem może tworzyć tlenki, takie jak tlenek ołowiu (II) (PbO) lub tlenek ołowiu (IV) (PbO₂), w
zależności od warunków reakcji.

4)Tworzenie stopów: Ołów tworzy liczne stopy metaliczne, zwłaszcza z innymi metalami, takimi jak cynk,
miedź, antymon czy bizmut. Stopy te często posiadają specyficzne właściwości, które są wykorzystywane w
przemyśle.

5)Reakcja z siarką: Ołów reaguje z siarką (S) tworząc siarczek ołowiu (PbS), który jest znanym minerałem
ołowiu występującym naturalnie.
 Zastosowania ołowiu
1) Baterie kwasowo-ołowiowe: Jednym z głównych zastosowań ołowiu są baterie kwasowo-ołowiowe, znane
również jako akumulatory ołowiowo-kwasowe. Takie baterie są powszechnie używane w pojazdach
mechanicznych, systemach zasilania awaryjnego i innych zastosowaniach.

2)Ołów do lutowania: Stop ołowiu i cyny (lutowanie ołowiowe) było tradycyjnie stosowane do łączenia
elementów elektronicznych i innych metalowych elementów. Jednak z powodu toksyczności ołowiu, obecnie
poszukuje się bezpieczniejszych alternatyw, takich jak luty bezołowiowe.

3)Osłony promieniowania: Ze względu na swoje właściwości ołów jest używane do produkcji osłon
promieniowania rentgenowskiego i gamma, takich jak osłony ołowiowe w szpitalach i laboratoriach
medycznych.

4)Materiał budowlany: Ołów był kiedyś stosowany do produkcji rur wodociągowych, blach dachowych i innych
elementów budowlanych. Obecnie z powodu ryzyka dla zdrowia, używa się innych materiałów, takich jak
tworzywa sztuczne, stopy metali czy ceramika.

5)Technologia i przemysł: Ołów jest stosowany w niektórych specjalistycznych zastosowaniach

przemysłowych, takich jak produkcja kryształów ołowiowych do optyki, materiałów korozyjnych czy
komponentów elektronicznych.
 Dziękujemy za uwagę.
Autorzy: Antoni Bogacki, Adam Spyra