Professional Documents
Culture Documents
Vật liệu tiên tiến và cấu trúc nano
Vật liệu tiên tiến và cấu trúc nano
CHUYÊN NGÀNH
VẬT LIỆU TIÊN TIẾN VÀ CẤU TRÚC NANO
➢ Vật liệu từ
➢ Vật liệu
1
12/11/2023
2
12/11/2023
1. Định nghĩa
➢ Nano là từ chỉ kích thước theo 1 chiều nào đó chứ không phải tính chất
1. Định nghĩa
➢ Có tính chất hóa học, nhiệt, điện, từ, quang… đặc biệt hơn các vật liệu có kích thước lớn
3
12/11/2023
1. Định nghĩa
➢ Khoa học nano: nghiên cứu về các hiện tượng, sự vật có kích thước và cấu trúc nano
➢ Công nghệ nano: thiết kế, phân tích, chế tạo và ứng dụng các cấu trúc, thiết bị và hệ
thống bằng việc điều khiển hình dáng, kích thước cỡ nm
➢ Vật liệu nano: VL có cấu trúc các hạt, các sợi, ống, hay các tấm mỏng,.. có kích
thước rất nhỏ khoảng từ 1 – 100 nm
1. Định nghĩa
Khoa học và kỹ thuật nano:
4
12/11/2023
➢ Lịch sử ra đời
2. Phân loại
✓ (b)Vật liệu nano 1-D: 1 chiều có kích thước nano, dây, ống
✓ (c)Vật liệu nano 2-D: 2 chiều có kích thước nano, màng mỏng
10
5
12/11/2023
2. Phân loại
11
2. Phân loại
➢ Theo hình dạng: Gleiter H., Acta Mater., 48, 2000, p. 1-29]
12
6
12/11/2023
2. Phân loại
(1)VL nano carbon: Fullerenes (C60), carbon nanotubes (CNTs), sợi nano carbon, carbon
black, graphene (Gr)
(2) VL nano vô cơ: kim loại, oxit, bán dẫn, gốm có cấu trúc nano
(3)VL nano hữu cơ: nhựa, polymer
(4)VL nano compozit : Vật liệu compozit nền/cốt ở dạng nano (cốt sợi, hạt, ống, tấm nano)
13
2. Phân loại
14
7
12/11/2023
3. Ứng dụng
15
3. Ứng dụng
Điện tử học lượng tử, quang học phi tuyến, quang tử học, cảm biến, lưu giữ thông tin, chất
hấp phụ, xúc tác, pin mặt trời, …
➢ Ứng dụng mới: Thiệt bị , chế tạo nano, nano y sinh, xúc tác nano…
16
8
12/11/2023
3. Ứng dụng
Công nghệ nano tạo ra sản phẩm: Nhẹ hơn, bền hơn, nhanh hơn, nhỏ gọn hơn và tăng tuổi
thọ của sản phẩm
17
3. Ứng dụng
Y sinh
18
9
12/11/2023
3. Ứng dụng
19
3. Ứng dụng
Sinh học
Sử dụng vật liệu và thiết bị công nghệ nano để nghiên cứu hệ sinh học
20
10
12/11/2023
3. Ứng dụng
Công nghiệp ô tô
21
3. Ứng dụng
22
11
12/11/2023
3. Ứng dụng
Công nghiệp điện tử
Thiết bị nhỏ gọn, siêu mỏng, dẻo,
23
3. Ứng dụng
Năng lượng
➢ Năng lượng tái tạo: vật liệu có khả năng tái tạo năng lượng từ nguồn năng lượng tự nhiên:
mặt trời, năng lượng gió, nhiệt, khí ga,…\
➢ Nhiên liệu hóa thạch: các lớp chống ăn mòn cho các thiết bị thăm dò dầu khí.
➢ Năng lượng hạt nhân: các vật liệu nanocomposite sử dụng cho việc che chắn phóng xạ
➢ Tích trữ năng lượng: pin Li-on, tụ điện, thùng nhiên liệu, …
➢ Phân phối năng lượng: truyền tải điện, siêu dẫn, mạng điện,…
➢ Sử dụng năng lượng: vật liệu cách nhiệt, điều hòa, chiếu sáng, ….
24
12
12/11/2023
25
Vật liệu nano được chế tạo bằng hai phương pháp:
26
13
12/11/2023
27
PP từ trên -Chế tạo từ VL kích thước lớn - Phân bố kích thước hạt lớn (10-1000nm)
xuống -Không yêu cầu khắt khe về độ - Hình dạng, kích thước hạt không đồng
sạch nhất
- Điều khiển chế độ phủ khó khăn
- Dễ bị nhiễm bẩn tạp
PP từ dưới lên - Hạt, sợi, ống nhỏ mịn - Năng suất thấp
- Thông số phun phủ dễ điều - Yêu cầu độ sạch vật liệu cao
khiển
- Phân bố kích thước trong
khoảng biến động nhỏ (1-10
nm)
28
14
12/11/2023
➢ Nghiền cơ học: là phương pháp tổng hợp pha rắn tạo ra vật liệu có kích thước nm (kim
loại, hợp kim, gốm)
➢ Giảm kích thước hạt, thay đổi hình dạng, hợp kim hóa….
➢ Ưu điểm: Đơn giản, dụng cụ dễ chế tạo, chế tạo khối lượng lớn
➢ Nhược điểm: Dễ bị nhiễm bẩn, khó đạt kích thước nhỏ, khó đồng đều
29
30
15
12/11/2023
31
32
16
12/11/2023
Phương pháp sol-gel: là kỹ thuật tổng hợp hóa keo để tạo ra vật liệu có hình dạng mong
muốn ở nhiệt độ thấp
Phân tán
Thủy phân
➢ Sol là một dạng huyền phù chứa các phân tử có đường kính ~
1÷100nm phân tán trong chất lỏng,
Dung dịch (Sol)
Bay hơi,
➢ Gel là một dạng chất rắn - nửa rắn trong đó vẫn còn giữ dung hóa già
môi trong hệ chất rắn dưới dạng chất keo hoặc polyme. Gel (Keo)
To
Vật liệu
33
Phương pháp sol-gel: là kỹ thuật tổng hợp hóa keo để tạo ra vật liệu có hình dạng mong muốn
ở nhiệt độ thấp
Thủy phân
34
17
12/11/2023
https://www.youtube.com/watch?v=RCGavOWKYxk
35
Xử lý dung dịch dưới điều kiện nhiệt độ, áp suất để tao ra vật liệu có kích thước nano
Hỗn hợp
dung dịch Làm sạch Sấy
VL nano
Phương pháp thủy nhiệt
36
18
12/11/2023
Dung dịch
Quá trình kết tủa xảy ra khi cấu tử được chuyển từ dung dịch Tạo mầm và
phát triển mầm
sang dạng hợp chất ít hòa tan hơn do các phản ứng hóa học
Kêt tủa
Lọc
To
Nung
Sản phẩm
37
https://www.youtube.com/watch?v=MLm7kvtiB2k
38
19
12/11/2023
39
40
20
12/11/2023
41
42
21
12/11/2023
- Phún xạ (Sputtering)
43
https://www.youtube.com/watch?v=nigB-2al0S4
44
22
12/11/2023
CVD vs PVD):
- PVD: phương pháp vật lý, lớp phủ thao thành từ chính nguồn VL
- CVD: phương pháp hóa học; hỗn hợp các thành phần nguyên liệu khác nhau
45
So sanh
Phún xạ HQ Sputtering (PVD) CVD
Lớp phủ Ion Nguyên tử Hợp chất
Dính kết (lớp phủ-nên) Rất tốt Trung bình Tốt
Mật độ lớp màng phủ ~ 100% 50-80% 80-100%
Kích thước TB Lớn nhỏ
Tốc độ phủ Cao Cao TB
Nguồn nguyên liệu Rắn Rắn khí
Không đồng nhất 5% 10% 10%
Chất lượng Tốt nhất TB Tốt
Giá thành Thấp TB Đắt
46
23
12/11/2023
So sánh
➢ Phương pháp lỏng và khí tạo ra hạt nano từ các nguyên tử hoặc phân tử nên dễ điều
khiển kích thước hạt, hình thái bề mặt và phân bố kích thước
➢ Phương pháp nghiền cơ học để tạo ra các liên kim, gốm.
- Đối với các kim loại có cấu trúc tinh thể FCC vì nó qua mềm.
- Dễ bị nhiếm bẩn
47
48
24
12/11/2023
49
50
25
12/11/2023
1. Định nghĩa
❑ Nhóm vật liệu được sử dụng trong các ứng dụng công nghệ cao (thiết bị điện tử,
máy tính, cáp quang, hàng không vũ trụ, y sinh…)
51
1. Định nghĩa
➢ Phân loại
➢ Vật liệu từ
52
26
12/11/2023
1. Định nghĩa
Nhu cầu phát triển của Vật liệu
53
1. Định nghĩa
54
27
12/11/2023
1. Định nghĩa
Y sinh, …
55
56
28
12/11/2023
Polime
Vít phẫu thuật chỉnh hình Cấy ghép xương
Van tim
Kim loại Gốm
Trồng răng
Trồng răng Bán dẫn
Cấy vi mạch
Cảm biến y sinh
57
58
29
12/11/2023
59
60
30
12/11/2023
61
62
31
12/11/2023
Dẫn thuốc
63
➢ Vật liệu tạo ra dòng điện khi tác dụng 1 lực (Áp điện thuận): cảm biến
➢ Vật liệu bị biến dạng (thay đổi kích thước) dưới tác dụng của điện trường E (Áp điện nghịch):
truyền động
Hiện tượng áp điện
64
32
12/11/2023
➢ Áp điện thuận:
- Sự xuất hiện điện tích khi vật liệu chịu ứng suất
- Hiệu điện thế đo được tỉ lệ thuận với lực tác dụng và giá trị âm hay
dương tùy thuộc vào tác động nén hay kéo giãn lên vật liệu đó.
➢ Áp điện nghịch:
Vật liệu áp điện vào trong một điện trường để tạo điện thế thì kích
thước của vật liệu đó sẽ được kéo dài ra hay co ngắn lại tùy thuộc
vào chiều của điện trường
65
Cơ chế phân cực: Dưới tác dụng của điện trường E các đomen chuyển dịch từ dị
hướng sang đảng hướng
66
33
12/11/2023
➢ Năng lượng điện thu được làm nguồn điện cho thiết bị khác hoặc tích trữ sử dụng sau
67
68
34
12/11/2023
69
70
35
12/11/2023
71
72
36
12/11/2023
Ứng dụng
73
Ứng dụng
74
37
12/11/2023
Ứng dụng
75
Vật liệu (Fe, Ni, Co) bị thay đổi hình dạng dưới tác dụng của từ trường
76
38
12/11/2023
77
78
39
12/11/2023
Vật liệu (chứa Ni) bị thay đổi hình dạng dưới tác dụng của từ trường
➢ Fe-Al (Alfer),
➢ Fe-Ni (Permalloy),
➢ Co-Ni, Fe-Co, and Co-Fe-V
➢ (Permendur); Ferrites (CoFe2O4 and NiFe2O4);
79
Vật liệu (chứa Ni) bị thay đổi hình dạng dưới tác dụng của từ trường
80
40
12/11/2023
Ứng dụng
81
Vật liệu có khả năng chuyển năng lượng nhiệt thành năng lương điện
https://www.youtube.com/watch?v=BRc3RAW5Jtw
82
41
12/11/2023
83
84
42
12/11/2023
85
Hỏa điện
Nhiệt điện Áp điện
86
43
12/11/2023
Hợp kim nhớ hình là vl có khả năng khôi phục lại hình dạng ban đầu khi nó chịu một quá
trình nhiệt cơ học thích hợp.
87
88
44
12/11/2023
➢ Cu – Al – Ni
➢ Cu – Zn – Al
➢ Fe – Mn – Si
➢ Ni – Ti ( Nitinol).
Cánh máy bay có thể thay đổi hình dạng khi hạ cánh mà không cần cơ cấu dịch
chuyển nào.
89
➢ Ưu điểm
- Tính tương thích sinh học
- Tính chất điện, cơ tính tốt (tính bền cao, tính chống mài mòn)
- Ứng dụng rộng rãi
➢ Nhược điểm
- Đắt tiền
- Độ bền mỏi kém
90
45
12/11/2023
https://www.youtube.com/watch?v=t-zCBKRg7Cs
91
VL thay đổi màu sắc do tác động của dòng điện, nhiệt hoặc bức xạ
Quang hóa (Photochromic) Thay đổi màu sắc khi ánh sáng thay đổi
Nhiệt sắc (Thermochromic) Thay đổi màu sắc khi nhiệt độ thay đổi
Điện sắc (Eletrochromic) Thay đổi màu sắc khi nhiệt độ điện trường
92
46
12/11/2023
93
94
47
12/11/2023
Photochromic Materials: Màu sắc thay đổi theo cường độ ánh sáng
95
96
48
12/11/2023
97
Công nghệ in 3D
98
49
12/11/2023
99
➢ Các công ty nước ngoài: Denso, Samsung, Nissan, Panasonic, Canon, Posco, LG, Boway (Boviet
Solar), Foxconn, Semiconductor …
➢ Các doanh nghiệp cơ khí chế tạo, đúc chi tiết, tính toán và thiết kế vật liệu,…
➢ Tập đoàn trong nước: Viettel, Vinfast, Thaco…
➢ Các viện nghiên cứu, các trường ĐH kỹ thuật trong nước,…
➢ Học sau đại học ở nước ngoài: Hàn Quốc, Nhật Bản, Mỹ và các nước Châu Âu.
➢ Lương khởi điểm: ~ 10-12 triệu đồng/tháng
100
50