EL FILIBUSTERISMO

Radio Drama Script

Kabanata 1:

Kapitan: Baborp!, Estriborp!

- Ship sailing -
Donya Victorina: Kapitan, bakit tumutungo sa dakong iyan ang inyong mga mangmang na
tagatimon?
Kapitan: Sapagkat doon ay napakababaw po, madam…
Donya Victorina: Kalahating tulin ng makina? Aba bakit hindi buong tulin?
Kapitan: Sapagka’t maglalayag tayo sa mga payang iyan madam..

Narrator talking about donya victorina and then how pinagtatalunan ng mga nakasakay ang
pagtutuwid sa palikong likong ayos ng ilog ay biglang nagsalita si simoun

Simoun: Magbukas ng isang tuwid na lagusan, mula sa pagpasok ng ilog hanggang sa paglabas
ng daaraan sa maynila, sa tuwid na sabi, gumawa ng isang bagong ilog at tabunana ang dating
ilog Pasig. Hindi mag-aaksaya ng lupa at iikli ang paglalakbay, mapipigil ang pagkaroon ng
dakong mababaw.
Don Custodio: Patawarin ako ni Ginoong Simoun, na aking kagalang-galang na kaibigan, kung
sabihin kong hindi ako kasang-ayon; marami salapi ang magagastos at marahil ay sisira tayo ng
mga bayan
Simoun: Eh di sirain!
Don Custodio: At ang salaping ibabayad sa mga manggagawa?
Simoun: Huawag bayaran, Gamitin ang mga bilanggo at kriminal.
Don Custodio: Hindi makasasapat, Ginoong Simoun
Simoun: Kung hindi sasapat, sapiliting paggawa nang tatlo , apat, o limang buwang paggawa
para sa pamahalaan at may katungkulan pang ang bawat isa ay madgagala ng kaniyang pagkain
at kasangkapan
Don Custodio: Ngunit Ginoong simoun..
Simoun: Manalig kayo, Don Custodio, sa ganyang paraan lamang nayayari ang malaking gawain
tulad ang pyramid, ang lawang moeris at ang colosseum sa rome.
Don Custodio: Ngunit ang ganyang pamamaraan, ginoong Simoun, ay magiging sanhi ng
kaguluhan.
Simoun:Kaguluhan?-chuckle- Naghimagsik ba ang bayang ehipto, Hindi ko akalaing mahina ka
pala sa mga bagay na nasasabi sa kasaysayan!
Don Custodio: Ngunit hindi na natin kaharap ang ehipto
Padre salvi: Ang lupain itoy maraming beses nang naghihimagsik dahil sa sapilitang gawain
Simoun: Ang mga pulong ito ay hindi muli maghihimagsik. At kayo padre salvi, ano ang silbi
ninyong mga prayle kung maghihimagsik ang bayan?
-simoun walks out lmao-

Don Custodio: Siyay isang napakawalang utang na loob!

Kabanata 2:

Kapitang Basilio: Balikan natin ang usapin tungkol sa akademya ng wikang Kastila
Isagani: Magagawa po, hinihintay na lamang namin ang pahintulot, marahil ay nakita ninyo sa itaas na
hinandagan namin ng dalawang kabayong kastanyo si Padre Irene. Nangako siya saamin nq
makikipagusap siya kay heneral.
Kapitang Basilio: At ang salapi?
Basilio: Ang salapi ay makukuha galing sa magaaral na aambag ng sikapat, at ang magtururo naman ay
kalahati ay pilipino at kalahati ay kastila. Sa lugay naman si Makaraig ay ibibigay niya ang isang bahay
para sa akademiya
Kapitang Basilio: Kung sa bagay, hindi masama ang panukalang iyan. Ngayon hindi na mapag- aaralan
ang latin, ay pag-aaralan naman ang wikang kastila. Diyan makikilala na tayo'y lumalakad ng paurong
-unalie si Kapitang Basilio at dumating si Simoun-

Basilio: Ah Ginoong Simoun! Hindi ko naakala na pupunta ka dito, ito pala si Isagani, kasama ko sa
Akademya.
-short pause(simoun is dging Isagani)-

Simoun: At ano ang lagay ng lalawigan sainyo Isagani?..

Basilio: Bakit? Hindi pa ba ninyo nalalaman
Simoun: Papaano ko malalaman, hindi pa ako natutuntong sa lupa niya. May nagsabi sa aking
napakamaralita't hindi bumibili ng mga hiyas
Isagani: hindi kami bumibili, sapagkat hindi namin kailangan
Simoun: Huwag po kayong magalit, binata. Wala akong masamang tangka, ngunit sa dahilang
pinatibayan sa akin na ang lahat ng parokya ay nasa kamay ng mga klerigong tagarito. Siya, mga ginooz
halimat uminom tayo ng serbes!
Basilio: Salamat po Ginoo ngunit hindi po kami umiinom ng serbesa upang makaiwas sa masasakit na
salita
Simoun: ang serbesa ay isang mabuting bagay, sinabi ni padre camorra na ang kakulangan sa lakas na
napupuna sa bahang ito ay dahil sa napakaraming tubig na iniinom ng mga tao rito"
Isagani: Sabihin ninyo kay Padre Camorra na magiging sanhi siya ng bulung-bulungan
Basilio: at sabihin ninyo sakanya na ang tubig ay matamis at napaiinom, ngunit lumulunod sa alak at
serbesa

Narrator: Pinagkaisahan siya gawing Cabeza de Barangay. Lubhang magastos ang tungkulin nito dahil
kinailangan niya bumili ng magagarang damit at naubos ang kaniyang oras sa pagpunta sa kabisera.
Nilakad ni Kabesang Tales kung kani kanino sa pamahalaan ang karapatan niya sa lupa
Simoun: Mainam na tugon! Tutunggain ko ang aking serbesa at tutungo na sa itaas ng kubyerta.

Kabanata 3:

Don Custodio: Saan ba kayo galing?, hindi ninyo nakita ang bahaging pinakamainam sa paglalakbay
Simoun: Marami na akong nakitang ilog na may magagandang tanawin, ang hinahanap ko ay alamat
Kapitan: Kung sa alamat mayroon ang pasig, Nariyan ang malapad na bato na tinitirhan ng mga espiritu.
May isa pang alamat tungkol kay Donya Geronima na alam na alam ni Padre Florentino
Padre Florentino: Ah ang alamat na iyan, nagsimula siya sa isang magkasintahan king saan ang isang
binata ay pinangako niya kasalin ang isang dalaga ngunit pagkalipas ng mga taon ay nakalimutan ng
binata ang pangako niya. Subalit naghintay parin ang dalaga, isang araw nalaman niya na ang lalaki na
hinihintay miya ay naging Arsobispo na sa Maynila. Hinanap ng dalaga ang lalaki at kinausap na tuparin
ang kanyang pangako. Ngunit ang kanyang hiling ay di maari, pinapunta si Donya Geronima sa isang
maliit na kweba kung saan natakpan ang bunganga nito at doon siya nabuhay, namatay, at nilibing.

Benzayb: Napakagandang alamat

Simoun: Ano satingin nyo Padre Salvi, bakit hindi nalang kinulong siya sa beateryo gaya sa St. Cruz

Padre Salvi: Napakawalang kwenta ang alamat na iyan, ito ay ang mas makakatotohanan. Ang milagro ni
San Nicolas: Noong araw napakaraming buwaya sa mga ilog at lawa at isang araw may isang buwaya
tinaob ang bangka ng isang tsino ngunit nung sumigaw ang tsino ng tuling at ang pangalan ni San Nicolas
ang buwaya y naging bato.
Benzayb: Kagilas-gilalas na alamat
Narrator: Nakapasok na ang bapor sa lawa at kaganda ganda na tanawin nasa paligid, ngunit si Simoun
ay magisa nakatanaw at mukhang may iniisip.

Kabanata 4:

Narrator: Ang isang matandang magkakahoy naninirahan doon sa kalookan ay si Tandang Selo, kahit
pumuti ang kaniyang buhok ay mabuti parin ang kanyang katawan. Ang kaniyang anak si Tales, sa
paniniwalang na ang isang lupain ay walang may ari ito ay sinaka niya . Ngunit ng mag ani ang kanyang
pananim siya ay siningil ng mga prayle ng dalawang pu hanggang tatlong pu pisong buwis

Tandang Selo: Tiisin mo na! Malaki pa ang magagastos mo sa pakikipag-usapin ng isang taon kaysa
magbayad ng makasampu ng hinihiling ng mga paring puti. Ipagpalagay mong ang tatlumpung piso ng
iyan ay natalo sa sugal, o kayay nagulog sa tubug at kinain ng buwaya.

Narrator: Ang ani ay naging masagana, nabili sa mabuting halaga, at inisip ni Tales ang magtayo ng
isang bahay na tabla sa nayon ng Saoang, ng bayang Tiyani, na kalapit ng San Diego. Ngunit ang mga
prayle naman ay humihingi ng limampung piso.

Narrator: Pinagkaisahan siya gawing Cabeza de Barangay. Lubhang magastos ang tungkulin nito dahil
kinailangan niya bumili ng magagarang damit at naubos ang kaniyang oras sa pagpunta sa kabisera.
Nilakad ni Kabesang Tales kung kani kanino sa pamahalaan ang karapatan niya sa lupa
Tandang Selo: Tiisin mo na! Ipagpalagay mong lumaki ang buwaya
Kabesang Tales: Magagawa ninyo ang gustong gawin, Ginoong Gobernardor, ako y isang mangmang at
wala akong lakas. Ngunit inayos ko ang mga bukiring ito, ang asawa kot anak ay namamatay sa
pagtulong saakin sa paglilinis, kayat hindi ko maipagkakaloob ang mga ito sa sinumang hindi makagawa
ng higit sa ginawa ko.
Narrator: Sa panahong iyon ay parang isang pangarap ang kaniyang kabutihan, ay nagsundali;
pinabayaan niyang lumakad at hindi ibinayar ng makakapalit.
Kabesang Tales: Maghahanap at magbabayad ako sa mga abugado, kung manalo ako sa usapinay
mapapabalik ko siya, ngunit kung akoy matalo ay hindi ko kailangan ang anak.
Narrator: Kahit walang baril si kabesang Tales patuloy parin sya sa pagbabantay gamit ang kanyang
mahabang itak.
Tandang Selo: Anong gagawin mo sa itak na iyan, kung ang mga tulisan ay may baril?
Kabesang Tales: Kailngan kong bantayan ang aking mga pananim, ang bawat isang tubo roon ay isang
buto ng aking asawa.
-timeskip-
Kabesang Tales: Bitawan nyo ko!, ano ba!, pagmamayari ko toh!
Tulisan: Kilangan mo magbayad ng limang daan pisong buwis
Kabesang Tales: Ngunit wala akong limang daan pisong buwis!
Narrator: Halos nabaliw sila Tandang Selo at si , Hindi nila alam anong gagawin, saan kukuha ng pera,
at paano liligtasin si Kabesang Tales

Kabanata 5:

*tunog ng karitela*

Guwardya Sibil: Hinto!!

*tunog ng paghinto*
*tunog ng paglalakad ng guwardya palapit sakanila*

Guwardya Sibil: Ilabas and iyong sedula!

Sinong: *nababalisa* Ipag paumanhin nyo po, nalimutan ko ang aking sedul-

*tunog na binubugbog ng guwardya sibil si sinong*

Narrator: Bagamat kahindik-hindik, hindi na bago ang nasisilayan para kay Basilio. Sa lungsod na ito,
labis na mapang abuso ang mga guwardya sibil at walang kalaban laban ang mga kapwa nya Pilipino.

*tunog ng maraming taong naglalakad*

Narrator: Pinagkaisahan siya gawing Cabeza de Barangay. Lubhang magastos ang tungkulin nito dahil
kinailangan niya bumili ng magagarang damit at naubos ang kaniyang oras sa pagpunta sa kabisera.
Nilakad ni Kabesang Tales kung kani kanino sa pamahalaan ang karapatan niya sa lupa
Basilio: Mga imahe, mga tao, marahil mayroong prusisyon.
Guwardya Sibil: Ano’t walang ilaw ang iyong karitela?! Hindi mo ba batid na iyan ay labag sa batas!?

Sinong: Ipagpaumanhin nyo po! Hindi ko nagawang napalitan ang ilaw!

Guwardya Sibil: Sumama ka samin sa bilangguan, ngayon din!

*mga naglalakad palayo na sound*

Basilio: Kaawa-awang kutsero, ipagpaumanhin mo’t hindi kita matutulungan. Ngayo’y maglalakad na
lamang ako patungo sa bahay.

*sound ng naglalakad*
*fade in sound ng mga nagkakasiyahan*
*tigil lakad sound*

Basilio: Ano’t ito ang nag-iisang tahanan kung saan nagkakasiyahan? Tila aking nakikilala ang ilan sa
mga taong naroon, ang alperes, ang kura at si… Simoun! Si simoun na katakot-takot ang pagkatao.

Narrator: Ang tahanang nakakuha ng atensyon ni Basilio ay ang tahanan ni Kapitan Basilio kung saan
nagkakaroon ng pagdiriwang ng Noche Buena. Napagpasyahan nyang ipagpatuloy ang paglalakad
patungo sa bahayni kapitan tiago.

*naglalakad sound*
*stop naglalakad sound*
*open door, close door spund*

Katiwala: Ginoo, narito na pala kayo.

Basilio: Magandang Araw, kamusta ang iyong pakiramdam?

Katiwala: Maayos naman po Ginoo, salamat. Nais ko lang sang mag ulat sa mga nangyari dito. Ilang mga
kalabaw ang namatay at may mga katulong na dinala sa bilangguan. Binihag rin sa kabesang tales ng mga
tulisan.

Basilio: Kung gayon ay marami palang nangyari dito.

Narrator: Nang gabing iyon ay hindi kumain si Basilio, marahil ay dala narin ng pagod.

Kabanata 6:

Narrator: Pinagkaisahan siya gawing Cabeza de Barangay. Lubhang magastos ang tungkulin nito dahil
kinailangan niya bumili ng magagarang damit at naubos ang kaniyang oras sa pagpunta sa kabisera.
Nilakad ni Kabesang Tales kung kani kanino sa pamahalaan ang karapatan niya sa lupa
*tunog ng kampana ng simbahan*

Basilio:*humikab* (sound epeks nlang to pls)

*bukas, sara pinto* *naglalakad*

Narrator: Ginising si basilio ng repeke ng kampana para sa misa de gallo, palihim siya umalis ng bahay at
patungo sa gubat kung saan namatay ang kanyang inang si Sisa. Bigla naalala ni Basilio lahat ng
nadaanan niya sa nakalipas na panahon.

Basilio: Ka’y bilis ng panahon, kailan lamang ay nagtungo ako sa Maynila upang mag-aral at ngayon ay
tapos na ako na may markang sobresaliente, nag-aaral ng batsilyer.
Dalawang buwan na lamang ay makapagtatapos na ako ng medisina at mapapangasawa ko na si .
Kung nasaan ka man Ina, nawa’y masaya ka para sa akin.

Kabanata 7:
Narrator: Paalis na ng gubat si basilio nung may nakita syang tao naghuhukay ngunit nalaman ni Basilio
na ang gao nito ay si Simoun, nung tumigil sa pahhuhumay si Simoun lumabas si Basilio

*naghuhukay sound*

Basilio: Matutulungan ko ba kayo Ginoo?

Narrator: Naglabas ng baril si Simoun, nagdadalawang isip kung kanyang papatayin si Basilio.

Simoun: Ako ba’y iyong nakikilala?

Basilio: Gayon nga ginoo, ikaw ay isang matapang na lalaki na tumulong saakin na ilibing ang aking ina
gayundin si Elias.

Narrator: Binaba ni Simoun ung baril at pinagtiwalaan si Basilio na itago ang kanyang totoong pangalan.

Simoun: Nais mo bang sumama sa aking planong maghiganti sa mga prayle?

Basilio: Paumanhin ginoo ngunit hindi. Nais ko lang na gumamot ng mga may sakit na kapwa kong
pilipino

Simoun: Kung yan ang iyong nais ay hindi kita pipigilan, ngunit sa araw na mabago ang iyong paniniwala
ay hanapin mo ako sa aking tahanan sa escolta at paglilingkuran kita ng buong puso.

Kabanata 8:

Narrator: Pinagkaisahan siya gawing Cabeza de Barangay. Lubhang magastos ang tungkulin nito dahil
kinailangan niya bumili ng magagarang damit at naubos ang kaniyang oras sa pagpunta sa kabisera.
Nilakad ni Kabesang Tales kung kani kanino sa pamahalaan ang karapatan niya sa lupa
Narrator: Kinaumagahan, agad na tinungo ni ang kinalalagyan ng imahe ng Birhen upang alamin kung
meron ng dalawang daan at limampung piso sa ilalim nito.

Juli: Walang himalang naganap. Walang pera. Maghahanda na lamang ako para sa pagtungo sa tahanan ni
Hermana Penchang.

Juli: Ingkong! Halina’t mag almusal tayo!

*sound na kumakain*

Narrator: Matapos kumain, lumisan na si upang magtungo sa tahanan ng Hermana Penchang.

Juli: Pag balik ng ama ay pakisabing nagtungo ako sa kolehiyo, ito ang pinakamurang paaralang aking
nahanap.

Narrator: Habang pinapanood na umalis si , hindi mapigilan ng matandang umiyak. Sa pagbalik-tingin ni

sa tahanang kanyang nililisan, hindi nya mapigilang tumangis din.

Narrator: Dahil pasko, nagpunta ang mga kamag anak ni Tandang Selo sa kanilang tahanan upang
mamasko.

Tandang selo: *sound na magsasalita sana kaso di maka form ng word*

Narrator: Nais nyang batiin ang mga paslit na namamasko ngunit di nya magawang magsalita.

Tandang selo: *more trying to speak sound*

Kamag-anak: Napipi na!

Kabanata 9

Narrator: Naging usap-usapan sa bayan ang mga nangyari kay Tandang Selo. Karamihan sa mga tao ay
walang pakialam samantalang ang iba ay walang habas kung pagtsismisan ang matanda. Ika nga ng ilan,
kung di lamang daw umalis si Kabaesang Tales ay baka hindi hindi daw nangyayari iyon kay Tandang
Selo. Nag-usap-usap din ang mga ito kung sino ba ang may kasalanan kaya nangyari ang kamalasan kay
Tandang Selo. Nang mabalitaan naman ito ni Hermana Penchang, ay may sinabi nanaman itong
karangyaan.

Hermana Penchang: Hay Dios Mio! walang ibang may kasalanan rito maliban diyan sa lolo ni Juli, tila’t
pinarurusahan na sila ng Maykapal dahil sa kakulangan nila pagdarasal at malamyang pagpapalaki niya sa
dalaga! (mayabang na di makapaniwala)

Narrator: Pinagkaisahan siya gawing Cabeza de Barangay. Lubhang magastos ang tungkulin nito dahil
kinailangan niya bumili ng magagarang damit at naubos ang kaniyang oras sa pagpunta sa kabisera.
Nilakad ni Kabesang Tales kung kani kanino sa pamahalaan ang karapatan niya sa lupa
Hermana Penchang: Isa pa itong si Basilio, yang binatang yan ay isang demonyong nag-aanyong
estudyante! (mapanglait)

Narrator: Samantala, nakauwi na si Kabesang Tales dahil sa tulong ng salaping napagbilhan ng mga
alahas ni Juli at nautang ng dalaga kay Hermana Penchang. Nalaman din niyang nagpaupang utusan si
Juli, ang kanyang lupa ay pagmamay-ari na ng iba, at napipi ang amang si Tandang Selo. inapaalis na din
siya sa kanyang bahay sa utos na rin ng hukuman at binigyan lamang ng tatlong araw para maialis ang
lahat ng kanilang gamit. Ito nama'y ikinatuwa ng mga pari at ng bagong may-ari ng kanyang lupa. Dahil
sa mga kaganapang ito ay naupo lamang sa isang tabi ang Kabesa at nanatiling walang kibo.

Kabanata 10

Narrator: Sa bahay ni Kabesang Tales nakipanuluyan si Simoun. Ito'y nasa pagitan ng San Diego at
Tiyani. Nagdarahop si Kabesang Tales ngunit dala nang lahat ni Simoun ang pagkain at ibang
kailangan at dalawang kaban ng mga alahas. Pinakibalitaan ni Simoun ang lagay ng mga daan at
itinanong kay Kabesang Tales kung ang
kanyang rebolber ay sapat nang maipagtanggol sa mga tulisan.

Simoun: Hindi ba’t kamangha-mangha itong tignan?

sound ng revolver clicking

Kabesang Tales: May mga baril silang naipamumutok sa malayo. parang hindi siya impressed

Simoun: Ito man ay malayo rin ang inaabot. mayabang

Narrator: Ang patuloy ni Simoun at sabay patama sa isang punong bunga na may layong mga
dalawangdaang hakbang. Nang maglaon, Nagsidatingan ang mga mamimili ng alahas. Si Kapitan
Basilio, ang anak na si Sinang at asawa nito, at si Hermana Penchang.

Hermana Penchang: Ginoo, maaari bang magtanong kung mayroon kang isang singsing na
brilyante? sound ng damit niya

Simoun: Tiyak na meron ginang, mangyaring maghintay kayo nang kaunti. sound ng mga alahas sa
maleta

Narrator: Pinagkaisahan siya gawing Cabeza de Barangay. Lubhang magastos ang tungkulin nito dahil
kinailangan niya bumili ng magagarang damit at naubos ang kaniyang oras sa pagpunta sa kabisera.
Nilakad ni Kabesang Tales kung kani kanino sa pamahalaan ang karapatan niya sa lupa
Narrator: Binuksan ni Simoun ang dalawang maleta ng alahas. Mga alahas na may iba't ibang uri,
ayos, at kasaysayan. Napatingin rito si Kabesang Tales at naisip niya kung ano ang magagawa nito sa
kalagayan nila ng kaniyang anak na si Juli.

Simoun: Narito ang aking mga alahas. alahas sound ulit

Narrator: Nang ilabas niya ang mga luma at makasaysayan niyang mga alahas, walang namimili isa
man sa mga ito. Inilabas naman ni Simoun ang mga bagong hiyas. Dito namili sina Sinang at iba pa.

Sinang: At ang kwintas na ito, Ginoo? Magkano naman ito?

Narrator: Nang mapansin ni Simoun na ang kwintas ay ang dating pagmamay-ari ng yumaong
kasintahan, agad niya itong tinawaran.

Simoun: Limang daang piso, o di kaya naman ipagpalit ni Kabesang Tales sa alin mang hiyas ang
maibigan ko.

Hermana Penchang: Naku! Mabuti pang magpa-alila na lamang si Juli kaysa ipagbili mo iyan
ginoo, Siguruhin mo munang tiyak na sumangguni ka kay Kabesang Tales. nangungutiya

Narrator: Tumango lamang si Simoun. Ngunit nang nasa labas na siya ng bahay ay natanaw ni
Kabesang Tales ang prayle at ang bagong gumagawa ng lupa. Kinabukasan, lumisan na si Kabesang
Tales. Gayundin ang rebolber ng mag-aalahas-wala sa kaluban at ang naroroon ay isang sulat at ang
kuwintas ni Maria Clara.

Kabesang Tales: Paumanhin, ginoo sapagkat kinailangan ko ang iyong baril, na dahil ako ay sasapi
sa mga tulisan. Ikaw ay mag-ingat sa paglakad sapagkat pag-nahulog ka sa kamay ng mga tulisan ay
mapapahamak ka nang lubusan. apologetic, parang nagmamalasakit

Simoun: Sa wakas ay natagpuan ko ang taong aking kailangan. Pangahas, ngunit mabuti nga ito
marunong tumupad sa mga pangako. Relieved tumatawa onti

Narrator: Natutuwa si Simoun. Tatlo ang pinatay ni Kabesang Tales ng gabing iyon. Ang prayle,
ang lalaking gumagawa sa lupa, at ang asawa nito ay nagkaroon ng madugong pagkamatay putol ang
leeg at puno ng lupa ang bibig. Sa tabi ng bangkay ng babae ay may papel na kinasusulatan ng Tales
na isinulat ng daliring isinawsaw sa dugo. habang nagsasalita sa bg ung narrator may sound effects
nung killing mismo
Kabanata 11

Narrator: Pinagkaisahan siya gawing Cabeza de Barangay. Lubhang magastos ang tungkulin nito dahil
kinailangan niya bumili ng magagarang damit at naubos ang kaniyang oras sa pagpunta sa kabisera.
Nilakad ni Kabesang Tales kung kani kanino sa pamahalaan ang karapatan niya sa lupa
 Narrator: Ang Kapitan Heneral ay nangaso sa Bosoboso. May kasama siyang banda ng musiko
sapagka’t siya ang pangalawang patrono real ng Pilipinas o kinatawan ng patrono real ng hari.
Walang nabaril na ibon o usa ang Kapitan Heneral. Ibig na sanang pagbihisang- usa ang isang
tao. Mabuti na raw iyon sapagka’t maawain siya sa hayop. Ang totoo’y natutuwa siya’t di
makikita na di siya makatatama ng ibon o usang babarilin. Nagbalik sila sa Los Banos.

Naglalaro ng tresilyo sa bahay-aliwan sa Los-Banos ang Kapitan Heneral, si Padre Sibyla at

Padre Irene.

Padre Camorra: Aba’t anak ng-!

Narrator: Galit na galit naman si Padre Camorra. Hindi alam ng huli na kaya nagpapatalo ang
dalawang Kura ay sapagka’t nais nilang makalamang sa isa sa pakikipag-usap sa Kapitan ukol sa
paaralan ng Kastilang balak ng kabataan.

Narrator: Samantalang nagsusugal ay pinag-aralan at pinasyahan ng Kapitan ang mga papeles

ng pamamahala na inisa-isa ng kalihim pagpapalit ng tungkulin, pagbibigay ng biyaya,
pagpapatapon at iba pa. Saka na ang ukol sa paaralan ng Kastila. Naroon si Don Custodio at
isang prayleng Dominiko- si Padre Fernandez.

nagsusugal sounds

Padre Camorra: Ano ba naman iyon! Punyales, si Kristo na ang makipagsugal sa inyo! tumayo
nang padabog

Simoun: (umupo sa dating pwesto ni Padre Camorra)

Padre Irene: Kung itaya mo kaya ang iyong mga brilyante, Ginoo? (pabiro)

Simoun: (tumawa ngunit pumayag naman) Kung aking itataya ng aking mga brilyante kura, ano
naman ang maitataya mo?

Narrator: Pinagkaisahan siya gawing Cabeza de Barangay. Lubhang magastos ang tungkulin nito dahil
kinailangan niya bumili ng magagarang damit at naubos ang kaniyang oras sa pagpunta sa kabisera.
Nilakad ni Kabesang Tales kung kani kanino sa pamahalaan ang karapatan niya sa lupa
Narrator: Wala raw namang maitataya ang Kura.

Simoun: Kung gayon ay ako’y babayaran ninyo ng pangako. Kayo Padre Sibyla, sa bawat limang
bilang ay mangangako na kayo’y di kikilala sa karalitaan, kababaang loob, at pagsunod sa
kabutihang asal. At kayo, Padre Irene, sasabihin lamang ninyo na lilimutin ninyo ang kalinisang
ugali, ang awa sa kapuwa, at iba pa. Sa maliit na hinihingi ko’y kapalit ang aking mga brilyante. At
ito

(tinapik pa ang Kapitan Heneral), sa limang bilang ay isang vale na limang araw sa piitan, isang pag-
papapiit sa limang buwan; isang utos na pagpapatapon na walang nakasulat na pangalan; karapatan
sa isang madaliang utos na pagpapabaril sa isang taong pipiliin ko at iba pa.

Narrator: Sa kakaibang kundisyong ito ng pagsusugal ay napalapit sina Don Custodio , Padre
Fernandez at ang Mataas na Kawani. Ang huli ay nagtanong kung ano ang mapapala ni Simoun sa
kanyang mga hiling.

Don Custodio: At ano naman ang iyong mapapala sa kanilang itataya, manga-alahas?

Simoun: Para naman luminis ang bayan at maalis na lahat ang masasamang damo.

Narrator: Ipinalalagay ng nangakarinig na ang gayong kaisipan ni Simoun ay gawa ng pagkaharang

sa kanya ng mga tulisan.

Simoun: Nang pigilan ako ng mga tulisan ay walang kinuha sa akin kundi ang dalawa kong rebolber
at bala. Kinumusta pa nga nila ang Heneral. Marami raw baril ang tulisan.

Heneral: Kung gayon ay nararapat lamang na ipagbabawal ko ang mga sandata.

Simoun: (sumagot kaagad) Huwag. Ang mga tulisan ay marangal; sila ang tanging marangal na
kumikita ng ikabubuhay nila. Halimbawa, pawawalan ba ninyo ako nang di man lang kukunin ang

Narrator: Pinagkaisahan siya gawing Cabeza de Barangay. Lubhang magastos ang tungkulin nito dahil
kinailangan niya bumili ng magagarang damit at naubos ang kaniyang oras sa pagpunta sa kabisera.
Nilakad ni Kabesang Tales kung kani kanino sa pamahalaan ang karapatan niya sa lupa
aking mga alahas ? Ang kasamaan ay wala sa mga tulisan sa bundok nasa mga tulisan sa bayan at
siyudad.

Padre Sibylang: (nakatawa) Gaya ninyo.

Kabanata 13:
Narrator: Makikita sa mga silid ng mga estudyante na walang kahit anumang dekorasyon ang
may ugnay sa pisika. Mayroon namang gamit na pampisika ngunit ang mga ito ay inilalaan
lamang sa mga panauhin at hindi sa estudyante.

Padre Millon: Ngayon ay magbabalik aral tayo. Kailangan niyong sabihin ang eksaktong sagot sa
king mga katanungan.

Estudyante: */humikab

Mga estudyante: */tumawa

Padre Millon: Walang modo! Ikaw.

Narrator: tinuro ni Padre Millon ang estudyanteng humikab.

Padre Millon: sabihin mo ang mga iniulat ko tungkol sa salamin.

Estudyante: Nahahati po sa dalawa ang salamin. Isang metal na salamin at isang salamin talaga.

Padre Millon: Sí. Ngunit ang Camagong o Marmol ay nagiging salamin din kung ito ay
pakikintabin. Anong klase ng salamin kabilang ito?

Narrator: Inignora ng estudyante ang tanong ng guro at patuloy sa pagsasalita tungkol sa

salamin.

Estudyante: ang mga metal na salamin ay nabubuo sa pamamagitan ng tanso o haluang metal at
ang mga salamin ay nabubuo sa pamamagitan ng dalawang maayos na gilid.

Narrator: Pinagkaisahan siya gawing Cabeza de Barangay. Lubhang magastos ang tungkulin nito dahil
kinailangan niya bumili ng magagarang damit at naubos ang kaniyang oras sa pagpunta sa kabisera.
Nilakad ni Kabesang Tales kung kani kanino sa pamahalaan ang karapatan niya sa lupa
anito: Señor, ang Camagong ata ay salamin ng kahoy.

Mga estudyante: */tumawa.

Padre Millon: alin ang kwalipikado bilang salamin Ang materyal na ibabaw o ang sangkap na
inilagay sa itaas ng ibabaw upang sumasalamin sa mga imahe?

Narrator: Inuulit lang ng matabang estudyante ang aralin sa salamin na tumutukoy sa lahat ng
makintab na ibabaw.

Padre Millon: gayon pa man, ang ibabaw ang salamin dahil iyon ang nasa itaas ay hindi
matatawag na ibabaw kung wala ito sa itaas.

Padre Millon: Paano kaya kung tanggalin mo ang pampakintab sa ibabaw at bibingka na lamang
ang ilagay mo? Ano nang meron ka?

Estudyante: Por Pavor, señor. Hi-Hindi–

anito: */nakisabat Kung gayon ay mayroon ka nang bibingka.

Padre Millon: alam mo naman pala. Bakit hindi ikaw ang sumagot?

Narrator: sinisipa-sipa na Si anito si Placido para sa sagot.

Padre Millon: ang makintab sa ibabaw ba ay ang salamin?

anito: Hindi, señor.

Padre Millon: Kung ganoon ay may impluwensiya ba ang nasa likod ng salamin sa harap nito?

anito: wala, señor.

Narrator: Tinanong ulit ni Padre Millon kung may epekto ba ang nasa likod ng salamin dito.
Nang hindi alam ni anito ang sagot ay tinapakan niya ang bota ni Placido. Napasigaw si Placido
sa sakit at sinabihan si anito.

Placido: Mangmang mo naman.

Narrator: Pinagkaisahan siya gawing Cabeza de Barangay. Lubhang magastos ang tungkulin nito dahil
kinailangan niya bumili ng magagarang damit at naubos ang kaniyang oras sa pagpunta sa kabisera.
Nilakad ni Kabesang Tales kung kani kanino sa pamahalaan ang karapatan niya sa lupa
Narrator: Si Placido ang tinawag niya sa halip, dahil gusto ni Padre Millon na ipahiya ang
"matalinong estudyante" na laging maayos ang damit sa klase. Tinanong ni Padre Millon si
Placido Penitente tungkol sa mga salamin

Placido: ang mga metal na salamin ay gawa sa tanso/haluang metal.

Ang mga salamin naman ay nabuo sa pamamagitan ng dalawang ibabaw na may tin amalgam sa
isang gilid. Ang ibig sabihin ng "Amalgam" ay hinahalo sa mercury, kaya ang salamin ay
talagang isang salamin na metal.

Narrator: Patuloy ang pagsagot ni Placido Penitente at sinabing "ayon sa aklat" at nautal.

Padre Millon: Ibig sabihin nito ay hindi mo napag aralan ang aral, kaawa awang bata, hindi mo
naman pala ito nauunawaan at gayon pa man ay hinihimok mo ang iyong kapwa. Ikaw, ano ang
tawag sa iyo Aha! Placido Penitente, bagamat mas katulad mo si Placido nagmamagaling
madaldal, o mayabang.

Mga estudyante: */nagtawanan

Padre Millon: Ang hindi ba talagang mahanalaga na naroroon ka at nagpapahiwatig ng

kaalaman? Ano ang sasabihin mo sa akin, pilosopo?

Placido: husto na, Padre, husto na! Ang iyong Kamahalan ay maaaring markahan ako sa lahat ng
mga absences na nais niya, ngunit wala siyang karapatan na insultuhin ako. Ang Inyong
Pagpipitagan ay maaaring manatili sa klase; Hindi ko na ito matiis pa.

Padre Millon: Nais naming malaman ninyong lahat ang Espanyol, at ipahayag ito nang mabuti,
upang hindi ninyo sirain ang inyong mga tenga sa pamamagitan ng maling pagbigkas, kundi
unahin ang tungkulin, at pagkatapos, kasiyahan; tuparin muna ang iyong pag-aaral at pagkatapos
ay matuto ng Espanyol at bumaling sa pagsusulat kung nais mo.

Kabanata 14:
Narrator: Malaki ang bahay ni Macaraig at kilala bilang pagtitipon ng mga estudyante, kaya
laging puno ito ng mga tao. Pinag uusapan nina Macaraig, Isagani, Sandoval at Pecson ang
petisyon na magbukas ng Akademya para Kastila.

Narrator: Pinagkaisahan siya gawing Cabeza de Barangay. Lubhang magastos ang tungkulin nito dahil
kinailangan niya bumili ng magagarang damit at naubos ang kaniyang oras sa pagpunta sa kabisera.
Nilakad ni Kabesang Tales kung kani kanino sa pamahalaan ang karapatan niya sa lupa
Sandoval: hindi papayag si Capitan General na maimpluwensiyahan ng mga prayle. Magsabi ka
ng totoo, Pecson

Pecson: may isang panahon kung saan may isnag batas na pinili ni Capitan General upang ayusin
ang isang alitan sa pagitan ng mga prayle at mga tao.

Sandoval: kung gano'n, bakit hindi nila papayagan ang isang bagay na kapaki pakinabang at
kinakailangan.

Pecson: sapagkat problema ito sa integridad ng bansa. dahil ang oras ng klase para sa Akademya
para Kastil ay sa gabi, maaaring sabihin ng mga prayle na ito ay imoral tulad ng paaralan ng
Malolos.

Sandoval: ibinigay na sa amin ng pamahalaang Kastila ang lahat at wala silang pinagkaitan.
pareho ang takbo ng Espanya at Pilipinas kaya kami ay umiiyak kapag umiiyak ka, nagdurusa
kami kapag nagdurusa ka.

Narrator: Pinipilit ni Sandoval na pasayahin ang lahat sa pagsasabing nagbabago na ang panahon
at dapat silang magtiwala sa gobyerno. Lahat ay pumapalakpak.

Pecson: ano ang mangyayari kung ipagkait ni Capitan General ang awtorisasyon?

Sandoval: kahit mangyari iyon, hindi magiging walang saysay ang aming pagsisikap dahil kami
ay magiging maliwanagan.

Pecson: ano ang mangyayari pagkatapos nun?

Sandoval: kung walang Pilipinong tutugon sa hamon, gagawin ko ito at ipaglalaban ang mga
Pilipino.

Narrator: Nagbubunyi ang mga tao. Binigyang diin ni Pecson na masasabi iyon ni Sandoval at
hindi siya makikitang subersibo dahil Espanyol siya. Ikinuwento ni Macaraig sa lahat ang usapan
nila ni Padre Irene. Ayon kay Padre Irene, ang mga sumusunod ay tutol sa petisyon:
Padre Sybila
Padre Fernandez
Padre Salvi

Narrator: Pinagkaisahan siya gawing Cabeza de Barangay. Lubhang magastos ang tungkulin nito dahil
kinailangan niya bumili ng magagarang damit at naubos ang kaniyang oras sa pagpunta sa kabisera.
Nilakad ni Kabesang Tales kung kani kanino sa pamahalaan ang karapatan niya sa lupa
Capitan General
Second top official
Simoun
High officials
Administrative director
Civil governor
Chinaman Quiroga
Iminungkahi ni Padre Irene sa kanila na ipasa ang petisyon sa Superior Commission of Primary
Instruction dahil may kinalaman ito sa pagtuturo ng Espanyol.

Pecson: wala na ang Komisyon.

Macaraig: kinumbinsi kami ni Padre Irene na buhayin ito, kaya si Don Custodio na dating
miyembro ang hinirang na tagapangulo ng Superior Commission of Primary Instruction.
Nangako si Don Custodio na aaksyunan ang petisyon sa loob ng isang buwan.

Pecson: ano ang mangyayari kung ang batas ni Don Custodio ay hindi umayo?

Macaraig: iminungkahi ni Padre Irene na kailangan lang naming impluwensyahan si Don

Custodio dahil wala namang pinapanigan ang Capitan General.

Narrato: Gusto nilang maimpluwensyahan si Chinaman Quiroga pero magiging mahirap iyon.
Iminumungkahi nila na kausapin si Pepay sa halip dahil malapit ito kay Don Custodio. anito
Pelaez ang kaibigan at mga boluntaryo ni Pepay upang makipag ayos sa kanya ngunit ayon kay
Isagani, ginagamit na nila si Padre Irene upang maimpluwensyahan ang mga tao. Nagpasya
silang impluwensiyahan si Senor Pasta dahil laging kinukuha ni Don Custodio ang kanyang
payo. Ayon kay Isagani, pupunta siya dahil kaklase ni Padre Florentino si Senor Pasta, ngunit
susubukan muna niya ang 'tapat na paraan' at pupunta sa bahay ni Senor Pista para kumbinsihin
ito. Sumasang ayon sila na gagawin ito sa araw na iyon at ibabahagi ni Isagani ang kanyang
balita sa Unibersidad.

Kabanata 15:
Narrator: Nagtungo si Isagani sa bahay ni Senor Pasta at naghintay sa pila mga kliyente na
matapos. Pagpasok ni Isagani sa bahay, hindi siya pinapansin ni Senor Pasta at patuloy na
nagsusulat. Pagkatapos, napansin siya ni Senor Pasta at ngumiti at kinamayan si Isagani.
Nagtatanong siya tungkol sa tiyuhin ni Isagani (Padre Florentino). Ipinaliwanag ni Isagani ang

Narrator: Pinagkaisahan siya gawing Cabeza de Barangay. Lubhang magastos ang tungkulin nito dahil
kinailangan niya bumili ng magagarang damit at naubos ang kaniyang oras sa pagpunta sa kabisera.
Nilakad ni Kabesang Tales kung kani kanino sa pamahalaan ang karapatan niya sa lupa
kanyang dahilan ng pagdalaw. Nagpanggap si Senor Pasta na hindi niya alam ang petisyon ng
mga estudyante.

Isagani: Senor, suportahan mo po kami sakaling humingi ng payo si Don Custodio.

Narrator: Pero noon pa man ay alam na ni Senor Pasta ang petisyon kaya nagpasya siyang hindi
na siya makikialam. Narinig niya ang nangyari sa Los Banos. Nagsinungaling si Padre Irene kay
Macaraig dahil may mga tao talaga na pumanig sa mga estudyante:

Padre Fernandez
Isang kondesa
Isang mangangalakal na nais magbenta ng mga item para sa Academy
Mataas na opisyal
Nais ni Padre Sibyla na magkaroon ng panahon upang makapagdesisyon kaya't naalala niya ang
Komisyong Superyor at nagmungkahi.

Plano ni Senor Pasta na lituhin si Isagani sa pamamagitan ng paggamit ng mga matatalinghagang

salita.

Señor Pasta: ikompromiso ang aking sarili kahit mahal ko ang bayan at may respeto sa pangarap
ng mga tao. Isang krimen ang paglaban sa awtoridad dahil nakakasira ito sa reputasyon ng
awtoridad.

Isagani: Señor, hindi dapat mahalaga ang reputasyon ng gobyerno dahil para sa taumbayan ang
magdedesisyon iyan. Katarungan at katwiran lamang ang dapat mahalaga.

Senor Pasta: Isagani, Paasensiya ngunit hindi na ako natutuwa sa iyong pakikipagtalo. hayaan
mo na lamang ang gobyerno na gawin ang trabaho nito.

Isagani: Señor, ang gobyerno mismo ang magbibigay sa mga tao ng kanilang kailangan kaya
dapat makinig ang pamahalaan sa mga tao.

Senor Pasta: ang gobyerno ay binubuo ng mga pinaka kwalipikado na tao kaya alam nila kung
ano ang tama.

Isagani: ngunit lahat po ay may kapintasan kaya dapat makinig sila sa opinyon ng iba.

Narrator: Pinagkaisahan siya gawing Cabeza de Barangay. Lubhang magastos ang tungkulin nito dahil
kinailangan niya bumili ng magagarang damit at naubos ang kaniyang oras sa pagpunta sa kabisera.
Nilakad ni Kabesang Tales kung kani kanino sa pamahalaan ang karapatan niya sa lupa
Senor Pasta: dapat magtiwala sila sa gobyerno, Ijo.

Isagani: dapat ay maitanong ng mga tao sa gobyerno kung ano ang gusto nila.

Senor Pasta: Ijo, nagbibigay ang gobyerno ng mga bagay sa mga tao nang hindi humihingi, at
ang humingi ay ipagpalagay na kulang ang gobyerno.

Isagani: kapag nagtatanong ang mga tao sa pamamagitan ng legal na paraan, pinatutunayan nito
na matulungin ang gobyerno kaya talagang pinupuri ng mga tao ang gobyerno sa pamamagitan
ng pagpunta dito para humingi ng tulong. Ang gobyerno ay hindi makapangyarihan sa lahat at
hindi dapat magdamdam, katulad ng paghingi ng mga tao sa Diyos ngunit ang Diyos ay hindi
nasasaktan. Señor, ang gobyerno ay isang institusyon ng tao na nangangailangan ng tulong ng
lahat ng tao at dapat malaman po ninyo na kung ipagkakaila ng isang gobyerno ang lahat, hindi
ito maaasahan. At kung galit ang mga tao sa gobyerno, ang dapat lang nilang hilingin ay mawala
ang kapangyarihan nito.

Narrator: Sinikap ni Senor Pasta na magtalastasan na kulang si Isagani sa karanasan sa buhay

tulad ng mga batang lalaki sa Madrid na humihingi ng reporma at nabibintang ng subersyon.

Senor Pasta: mahirap ipaliwanag pero maraming dahilan ang gobyerno para tanggihan ang mga
kahilingan ng mga tao.

Narrator: Kinakabahan si Senor Pasta at tinanong kung nasaan ang kanyang salamin. Itinuro ito
ni Isagani at isinuot ni Senor Pasta, kunwari ay nagbabasa. Nautal siya, at sinabing dahil sumabat
si Isagani, nakalimutan na niya ang sasabihin niya. Sinabi na lang ng señor na marami siyang
ginagawa. Tumayo si Isagani upang umalis.

Senor Pasta: Ijo, baka ang Bise Rektor na si Padre Sibyla ay tutol sa paraan ng pagtuturo ng
Espanyol sa mga estudyante, ngunit hindi ang konsepto. may proyekto ang Rector para sa
reporma sa edukasyon. Isagani, mag aral ka at hindi dapat pang makialam dahil alam mo na ang
Espanyol.

Isagani: bumisita po ako para sa mga hindi makapag aral ng Espanyol.

Narrator: Pinagkaisahan siya gawing Cabeza de Barangay. Lubhang magastos ang tungkulin nito dahil
kinailangan niya bumili ng magagarang damit at naubos ang kaniyang oras sa pagpunta sa kabisera.
Nilakad ni Kabesang Tales kung kani kanino sa pamahalaan ang karapatan niya sa lupa
Senor Pasta: nagawa mo na matutunan ito at gayon din siya, kaya magagawa rin ito ng iba.
naging alipin ako ng mga prayle at natuto, hindi na kailangan ng mga guro, akademya o permiso
mula sa gobyerno.

Isagani: Ikaw mismo ang nakakaalam na ito ay isang mapanghimagsik at despotikong

pamahalaan na, upang ipakita ang kapangyarihan at kalayaan nito, ay itinatanggi ang lahat dahil
sa takot at hinala. Ang isang mamamayang nasusuklam sa kanilang pamahalaan ay hindi dapat
humingi ng higit pa dito kaysa sa pang-aabuso nito sa kanyang kapangyarihan.

Senor Pasta: isang tao na nagnanais matuto ay matututo at makaaalam

Isagani: Walang duda, maraming doktor at abogado, ngunit hindi ko sasabihing may sobra tayo,
yamang may mga bayan tayong kulang sa mga ito, ngunit kung sagana sa dami; marahil kulang
tayo sa kalidad ng mga ito.

Senor Pasta: Bah, bah, bah Upang maging isang mahusay na magsasaka, hindi na kailangan ng
maraming retorika. Mga pangarap, ilusyon, ideolohiya!

Senor Pasta: Layuan ang lahat ng bagay na may kaugnayan sa pangkalahatang kalagayan ng
bansa; marinig ang misa, pumunta sa kumpisal at komunyon kapag ang iba ay, at makikita mo
pagkatapos kung paano mo ako pasalamatan, at makikita ko ito kung ako ay nabubuhay pa.
Laging tandaan na ang pag-ibig sa kapwa-tao ay nagsisimula sa tahanan; hindi dapat hanapin ng
tao sa mundong ito ang higit pa sa pinakamalaking kabuuan ng kaligayahan para sa kanyang
sarili, tulad ng sinasabi ni Bentham.

Kabanata 16:
Narrator: Si Chinaman Quiroga ay nangunguna sa pagsasalita sa isang popular na hapunan sa
kanyang bazaar sa Escolta, kung saan siya ay nagbibigay sa mga parokya at kumbento sa
kanilang mga pangangailangan at tumatanggap ng mga IOU. Ang sala ay pinalamutian ng mga
Chinese memorabilia, mga bagay na Katoliko, at mga icon ng Mohammed (Santiago / St.
James). Si Simoun, isang opisyal ng pamahalaan, ay nakikipag usap sa mga mangangalakal na
nagrereklamo sa kanilang mga negosyo na nabigo at umaasa na makipag usap sa Kapitan
Heneral upang tulungan sila.

Don Pelaez: saglit lamang! hindi pa tapos na pantatalan

Narrator: Pinagkaisahan siya gawing Cabeza de Barangay. Lubhang magastos ang tungkulin nito dahil
kinailangan niya bumili ng magagarang damit at naubos ang kaniyang oras sa pagpunta sa kabisera.
Nilakad ni Kabesang Tales kung kani kanino sa pamahalaan ang karapatan niya sa lupa
isang mangangalakal: bakit ka ba nagagalit? Si Capitan General ang nag-utos ng pagbuwag sa
mga bahay.

Simoun: bibilhin ko ang mga bahay, hintayin ko na bawiin nila ang binili, at pagkatapos ay
ibebenta ko muli ito sa dobleng halaga.

Narratir: Iginagalang ni Chinaman Quiroga si Simoun dahil naniniwala siyang pinapayuhan ni

Simoun si Capitan General na paboran ang mga Tsino na "magpakumbaba ng mga katutubo."
Bago ang digmaang sibil, hindi nagtiwala ang mga mestizo at katutubo sa isa't isa, ngunit si
Chinaman Quiroga ay bumili sa kanya ng mga pulseras sa halagang 3,000 hanggang 4,000 piso
kada piraso. Binigyang diin ni Simoun na si Chinaman Quiroga ay nagpapahiram ng pera sa mga
opisyal upang hindi sila mangutang sa kanya, kaya mas madali para sa kanya.

Simoun: ako na ang bahala sa pagkolekta para sa kanya mula sa mga opisyal. Ibaba mo na
lamang sa pitong libong piso ang halaga ng purselas at magdala ka ng baril sa aking bodega.

Chinaman Quiroga: S-sige...

Narrator: Bumalik sila sa pagdiriwang.

Narrator: Kinausap ni Don Custodio si senoras tungkol sa isang komisyong ipinadala sa India
upang pag aralan ang kasuotan sa paa ng mga sundalo. Ayon sa isang kaibigan ng komisyon,
pwedeng mag hubad si Indios, nag iipon ng pera. Iminumungkahi nila na unahin ang pensyon
para sa mga ulila at balo sa halip na katad.

Tinalakay nina Ben Zayb at Padre Camorra ang mummified human head, ang "Sphinx," na
ipinakita sa Quiapo Fair. Ayaw pumunta nina Padre Salvi at Don Custodio dahil sa takot na
makita sila ni Indios. Nangako si Ben Zayb na hihilingin niya kay Mr. Leeds na bigyan sila ng
pribadong exhibit, at siguradong makakapasok sila nang libre. Sina Simoun, Don Custodio,
Padre Salvi, Padre Camorra, Padre Irene, Ben Zayb, at anito Pelaez ay nagdadala ng mga
karwahe patungong Quiapo square.

Kabanata 17:
*tunog ng paglalakad ng isang grupo ng tao*
Narrator: Ang mga bisita ni Quiroga sa kanyang tahanan ay tumungo papunta sa isang peryahan
sa Quiapo. Gusto nilang puntahan ang atraksyon na pinapatakbo ni Mr. Leeds.

Narrator: Pinagkaisahan siya gawing Cabeza de Barangay. Lubhang magastos ang tungkulin nito dahil
kinailangan niya bumili ng magagarang damit at naubos ang kaniyang oras sa pagpunta sa kabisera.
Nilakad ni Kabesang Tales kung kani kanino sa pamahalaan ang karapatan niya sa lupa
Narrator: Habang sila ay papunta sa peryahan, napansin ni Padre Camorra ang kagandahan ng
mga dalagang nakasalubong niya, lalo na kay Paulita Gomez, na kasama ang kanyang tiya, si
Donya Victorina, at ang kanyang kasintahan na si Isagani.
Padre Camorra: Marami ang mga magagandang babae dito ngayon! Lalo na itong babae na ito!
Narrator: Napansin din ni Isagani na si Padre Camorra at ilan pa sa mga bisita ni Quiroga ay
hindi nila maalis ang kanilang mata sa kanyang kasintahan. Inis ang dulot nito kay Isagani.
Isagani: Sino sila para tingnan si Paulita ng ganyan? *rinig ang inis*
Narrator: Ang pangkat ay nakarating sa isang tindahan na tumitinda ng mga estatuwang gawa
sa kahoy. Isa sa mga estatuwa ay may halong puti at itim. Kamukha rin nitong estatuwa si
Simoun. Bunga nito ang pagumpisa ng usapan tungkol sa pagkawala ng mga tindahan ng alahas
dito.
Padre Camorra: Ha, Baka takot lng si Simoun na singilin tayo sa pagpasok natin. *tono ng
kayabangan*
Ben Zayb: Maaari rin na ayaw lang ni Simoun na makita ang lihim ni Mr. Leeds sa peryahan.

Kabanata 18:
Narrator: Pagkarating ng pangkat kay Mr. Leeds, may inihanda na palabas si Mr. Leeds. Dito
nagdududa si Ben Zayb ngunit may gamit nang handa si Mr. Leeds.
Mr. Leeds: Deremof.
Narrator: Sa pagwika ni Mr. Leeds ng salitang ito, may ulo na biglang lumabas na nagpakilala
sa pangkat na nanonood.
Imuthis: Ako po ay si Imuthis, at mayroon akong kuwento para sainyong lahat…
Narrator: Mahaba ang pagkukuwento ni Imuthis at ito’y tungkol sa mapa-aping prayle at
saserdote noong panahon ng isang paraon ng Ehipto na si Amasis. Sa sobrang kaba ni Padre
Salvi sa kaniyang mga narinig ay nahimatay siya sa kaba. Pagkatapos nito ay sinabi ng
Gobernador na bawal na ipalabas ni Mr. Leeds ang kaniyang palabas, ngunit umalis na si Mr.
Leeds patungong Hong Kong, na dala ang kaniyang mga lihim.

Kabanata 19:
Narrator: Si Placido Penitente ay isang estudyanteng galit sa sistema ng edukasyon at sa
simbahan. Sa sobrang galit niya rito ay naglakbay siyang papuntang ibang lugar
Placido Penitente: Ayoko na!! Hindi ko na kaya sa paaralan dahil sa mga paring ito!!
Narrator: Sa paglalakbay ni Placido ay nakita niya si Simoun. Nakinig si Simoun sa mga sinabi
ni Placido.
Placido Penitente: Gusto kong humigante laban sa mga paring ito! Nakakainis ang mga
pinapagawa ng mga paring ito!!
Simoun: Samahan mo muna ako, may gustong akong ipakita sayo.

Narrator: Pinagkaisahan siya gawing Cabeza de Barangay. Lubhang magastos ang tungkulin nito dahil
kinailangan niya bumili ng magagarang damit at naubos ang kaniyang oras sa pagpunta sa kabisera.
Nilakad ni Kabesang Tales kung kani kanino sa pamahalaan ang karapatan niya sa lupa
Narrator: Isinama ni Simoun si Placido sa kanyang karwahe patungo sa pagawaan ng mga
pulbura. Dito nakita ni Placido ang kahirapan ng mga manggagawa rito. Tumungo naman sila
sunod sa bahay ng mga mag-aalahas. Dito nakita ni Placido ang batang kasing edad niya ngunit
mas matanda ang itsura niya kaysa sa kanya. Kinabukasan ay umuwi si Placido at sumunod sa
mga gawain sa paaralan ng walang reklamo.

Kabanata 20: Si Don Custodio Salazar ay kilalang kilala sa lipunan ng Maynila. Kahit wala
siyang wastong kaalaman sa edukasyon, pinupuri pa rin siya ng tao dahil sa kanyang kasipagan.
Siya rin ang gumagawa ng desisyon tungkol sa pagbuo ng Akademiya ng wikang Kastila. Nung
lumakbay siya papuntang Madrid, dahil sa kakulangan niya sa edukasyon, halos di siya
pinapansin doon. Pagkabalik niya sa Pilipinas, ay ipinagyabang niya ang mga karanasan niya
roon. May paniniwala si Don Custodio na siya’y ipinanganak na magutos sa tao habang ang mga
Pilipino ay ipinanganak upang utusan.

Kabanata 21:
Narrator: Isang gabi may tinatanghal sa Teatro de Variedades ang palabas na Le Cloches De
Corneville, Alas-siyete y media pa lamang ng gabi’y wala babg tiket kahit para sa
naghihingalong si Padre Salvi, at napakahaba na ng pilang para sa pangkaraniwang manonood.

Cammaroncocido: Kayraming Tao!

Tiyo Kiko: Kaibigan, tignan mo ang pisong mehikano, malaking pabuya ang ibinigay sa akin ng
pranses mapalad ako sa pagkakabit ng mga kartelon
Cammaroncocido: Kiko kapag anim na piso ang ibigay ko saiyo, ilan kaya sa mga prayle?
Tiyo Kiko: Sa mga prayle?
Cammaroncocido: Dapat mong malaman mabilis na pagkapuno ng mga upuan ay kagagawan
ng mga kumbento,

Narrator: Ang totoo, ang mga prayle na pinangungunahan ni padre Salvi at ilang mga
karaniwang ay laban sa pagtatanghal na ‘yon. Kahit na si padre Camorra na nanlalaki ang mga
mata at tatakam-takam, ngunt di naman maaring makadalo ay nakikipagtalo kay Benzayb na
banayab naman nagtatanggol
Tito Kiko: Kaibigan sa palagay mo kaya at dahil sa pagtuligsa ni Padre Salvi ay maari akong
mawalan ng hanapbuhay?
Cammaroncocido: Marahil Kiko, Marahil ay mahirap na ang paghahanap ng salapi

Simoun: Ang hudyat ay isang putok, huwga kayong magbahala. Ang heneral ay ang may utos
ngunit hindi niyo masasabi kapag sususnod niyo ang aking utos, matataasan kayo ng tungkulin.

Narrator: Pinagkaisahan siya gawing Cabeza de Barangay. Lubhang magastos ang tungkulin nito dahil
kinailangan niya bumili ng magagarang damit at naubos ang kaniyang oras sa pagpunta sa kabisera.
Nilakad ni Kabesang Tales kung kani kanino sa pamahalaan ang karapatan niya sa lupa
Kabanata 22:

Kabanata 24:
Isagani: Mahal ko, ano't hinulog ka ng langit sa 'kin?

Narrator: Nagtungo si Isagani sa Malecon upang makipagkita kay Paulita Gomez. Sa tingin niya
ay hiwalayan na siya nito. Dala niya ang dalawang sulat sa kanya ni Paulita. Naaalala niya ang
mga oras nila nito at nangangako ng paghihiganti kay anito Pelaez, habang sinisisi ang French
Operetta sa pagsira sa kanyang relasyon.

Nakita ni Isagani ang isang pamilyar na karwahe na hinila ng mga puting kabayo. Sa loob nito ay
naroon sina Paulita Gomez, Dona Victorina at kaibigan ni Paulita Gomez. Nginitian ni Paulita si
Isagani na nagpagaan sa kanyang loob.

Doña Victorina: Oh, ano? Kamusta na ang Don Tiburcio?

Isagani: H-hindi ko po alam... Doña.

Doña Victorina: Inutil! Hindi na dapat ako maghintay nang sampung taon!

Narrator: Nagulat si Isagani.

Doña Victorina: Eh pa'no naman SI anito Pelaez?

Narrator: at nagsabi si Isagani nang mga magaganda tungkol kay anito.

Doña Victorina: Ha! Gan'yan ang lalaki, maaasahan. Makaalis na nga rito.

Kaibigan ni Paulita: Hala! Nahulog ata ang aking pamaypay sa mga batuhan na dinaanan natin
kanina. Paulita, doon muna ako at hahanapin ko ang aking pamaypay.

Narrator: at naiwan na ang magkasintahan mag-isa.

Paulita: nakakagulat. Ano'ng ginagawa mo rito? Maraming nga artista na galing Pranses dito.
Siguro ay nais mo silang makita.

Narrator: Pinagkaisahan siya gawing Cabeza de Barangay. Lubhang magastos ang tungkulin nito dahil
kinailangan niya bumili ng magagarang damit at naubos ang kaniyang oras sa pagpunta sa kabisera.
Nilakad ni Kabesang Tales kung kani kanino sa pamahalaan ang karapatan niya sa lupa
Narrator: Halata ang pagseselos sa kanyang boses.

Paulita: Wala naman kasi akong pakialam sa anito Pelaez na iyan. Pinilit lamang ako ni Tiya na
sumama rito. Baka nga si Tiya pa ang may pagtingin sa ombreng iyon.

Narrator: Nagtawanan ang dalawa. Naalala ni Isagani na buhay pa si Don Tiburcio, at

ipinagkatiwala ang lihim sa kanyang minamahal, matapos mangako sa kanya na hindi niya
sasabihin kanino man.

Pinag-usapan na ng dalawa ang tungkol sa lugar na kinalakihan ni Isagani at kung gaano ito
kaganda.

Isagani: Tunay na maganda roon, Mahal ko. Doon ko nararamdaman na malaya ako. Isang
libong lungsod, isang libong lugar na susuko para sa liblib na lugar ng Pilipinas, kung saan
malayo sa sangkatauhan ang nadarama kong malaya nang may tunay na kalayaan.

Paulita: Ano'ng sinasabi mo?! Na mas gusto mo roon kaysa sa makita ako?!

Isagani: Paulita, mahal ko, bago kita nakilala, ang dagat na iyo ay para sa akin at aking mundo.
Ang aking kasiyahan, ang aking pag-ibig, at ang aking ilusyon.

Mahal, kung pupunta ka roon ay parang makikita mo na ang Eden.

Paulita: Nais ko ngang pumunta roon. Ngunit gamit lamang ang karwahe at tren dahil naiinis ako
sa mga gumagapang na... Ugh!

Isagani: Hindi magtatagal ay magiging konektado rin ang lahat ng isla gamit ang makina.

Paulita: Mangyayari nga ba ito kapag tumanda na tayo?

Isagani: Umuunlad kami. Kaya naman nag-aaral ang mga tao sa Espanya upang mapaunlad ang
ating bansa.

Narrator: Nasasabik si Isagani sa pagsulong ng industriyalisasyon at teknolohiya sa Pilipinas.

Balang araw daw ay magtutulungan ang mga Kastila at Pilipino bilang pantay, at walang alipin.

Narrator: Pinagkaisahan siya gawing Cabeza de Barangay. Lubhang magastos ang tungkulin nito dahil
kinailangan niya bumili ng magagarang damit at naubos ang kaniyang oras sa pagpunta sa kabisera.
Nilakad ni Kabesang Tales kung kani kanino sa pamahalaan ang karapatan niya sa lupa
Paulita: Ngunit mahal, nasabi sa 'kin ni Tiya Torina na lagi naman daw maaalipin ang ating
bansa.

Isagani: Sapagkat sa tingin ko ay hindi kaya mamuhay ng iyong tiya na walang nagsisilbi sa
kanya.

Narrator: Nagtawanan ang dalawa.

Paulita: Mahal, ano' ng mangyayari kung walang pahihinatnan ang inyong mga ginagawa?

Iaagani: Handa akong mamatay, mapunta sa kawalan, iwan ang aking inang bayan nang isang
maluwalhating pangalan, mamatay para sa kanyang layunin, ipagtanggol sila mula sa pananakop
ng mga dayuhan, at pagkatapos ay ilalarawan ang aking bangkay bilang isang natitinag na
sentinel sa mga bato ng dagat.

Narrator: Bumalik si Donya Victorina at niyaya nila si Isagani sa kanilang karwahe. Si Isagani ay
nakaupo sa tabi ni Paulita Gomez, na masaya. Sinasabi nila sa kanya na nakarating sila sa Plaza
Santa Cruz.

Kabanata 25: Ayaw na ayaw ng mga Prayle ipatuloy ang Akademiya ng wikang Kastila dahil
naniniwala sila na walang karapatan ang mga Pilipino na matuto magsalita ng wika nila.
Pagkatapos ng pasyang ito ay nagkitaan ang mga estudyante sa isang pansiterya. Ngunit
nagtatawanan ang mga estudyante, hindi pa rin nila matago ang kanilang sama ng loob sa
pangyayari, kasama na rito si Isagani, ngunit hindi sumama si anito. Habang sila ay kumakain ay
nagbibiruan pa rin sila tungkol sa mga pari, at kinukumpara pa sa kanilang pagkain. Sa huli’y
napansin ni Isagani na may umoobserba sa kanilang mga gawain, at umalis agad ito noong
siya’y nakita.

Kabanata 26:
Narrator: Maaga nagising si Basilio upang dalawin ang kanyang pasyente sa ospital at
pagkatapos ay pumunta sa pamantasan para sa kanyang licenciatura. Sa paglalakbay ni Basilio ay
nagpasya syang humiram ng pera kay Macaraig.

Basilio: Macaraig, nakakahiya sabihin pero maaari ba akong makahiram ng pera? May kailangan
akong gawin at kulang ako sa pondo ngayon.

Macaraig: Syempre naman! Pinagkakatiwalaan kita na gagamitin mo ito sa mabuti.

Narrator: Pinagkaisahan siya gawing Cabeza de Barangay. Lubhang magastos ang tungkulin nito dahil
kinailangan niya bumili ng magagarang damit at naubos ang kaniyang oras sa pagpunta sa kabisera.
Nilakad ni Kabesang Tales kung kani kanino sa pamahalaan ang karapatan niya sa lupa
Basilio: Maasahan ka talaga! Maraming salamat kaibigan, ako ay mauuna na.

Macaraig: Ingat ka

Narrator: Sa kanyang paglalakad, nakasalubong niya ang propesor na malapit sa kanya at

pinayuhan siya na umuwi at sirain ang mga kasulatan na maaring makasira sa kanya.

Propesor: Magandang araw, Basilio!

Basilio: Magandang araw rin po Propesor!

Propesor: Sa palagay ko, mas mabuti na umuwi ka na lang at sirain mo ang mga dokumento na
maaring magdulot ng problema sa iyo.

Basilio: Nalaman ko na rin po ito dahil kay Simoun... (napahintong saglit at kinamot ang ulo)
Pero sinasabi niya na walang kinalaman siya sa mga nangyari. Gusto ko rin sana malaman kung
may kasangkot na tulisan.

Propesor: Hindi ko alam kung may kasangkot na tulisan, pero mukhang ang mga estudyante ang
may kagagawan ng lahat.

Narrator: Sa unibersidad ay maraming makikita na mga paskin na mapanghimagsik. Nakita ni

Basilio si Sandoval ngunit hindi siya nito pinansin

Basilio: SANDOVALLLL!! SANDOVALL! ANO ANG TUNGKOL DITO SA MGA

PASKIN?! SANDOVAL!

Basillio: *makakasalubong si Tadeo* Tadeo, kayo ba ang naglagay ng mga paskin? *Kumuha
ng isang paskin*

Tadeo: Wala na tayong pasok! Haha! Tayong mga kasapi ng Akademya ay ikukulong!

Basilio: At natutuwa ka pa sa lagay na iyon?

Tadeo: Oo naman! Walang pasok kapag nasa kulungan ka! Walang pasok! Walang pasok!

Narrator: Pinagkaisahan siya gawing Cabeza de Barangay. Lubhang magastos ang tungkulin nito dahil
kinailangan niya bumili ng magagarang damit at naubos ang kaniyang oras sa pagpunta sa kabisera.
Nilakad ni Kabesang Tales kung kani kanino sa pamahalaan ang karapatan niya sa lupa
Basilio: *makakasalubong si anito* Oh Juanito? Bakit namumutla ka?

Juanito: Wala! Wala akong kinalaman sa Akademya! Hindi ako nakikilahok sa samahan! Wala
akong kinalaman!

Narrator: Nakasalubong ni Basilio si Isagani

Extra: Sino ba kasing ungas ang sumulat nun?

Isagani: Walang halaga kung sino ang sumulat. Tungkulin nilang alamin niyon. Nguni't di tayo
dapat patangay sa kaguluhang ito kung saan naroon ang panganib ay doon tayo dumako dahil
naroon ang karangalan. Kung nasasabi sa paskil ay kaayon ng ating kalooban, sino man ang
sumulat noon ay dapat nating pasalamatan. Kung hindi naman ay sapat nang tutulan natin at
tanggihan.

Narrator: Tumalikod si Basilio. Di siya sang-ayon sa sinabi ng kaibigan. Tutungo siya kay
Macaraig.

*Sa bahay ni Macaraig*

Basilio: Macaraig! Macaraig!

Guardia Civil 1: Ano ang iyong pakay?

Basilio: Nariyan ba si Macaraig?

Guardia Civil 1: Sandali lamang

*Lalabas si Macaraig*

Macaraig: Anong ginagawa mo rito? Bakit ka nandito?

Basilio: May kailangan sana ako.

Guardia Civil 2: Nag-aaral ng Medisina? Sa Kalye Anloague?

Basilio: Ano ba ang nangyayari?

Narrator: Pinagkaisahan siya gawing Cabeza de Barangay. Lubhang magastos ang tungkulin nito dahil
kinailangan niya bumili ng magagarang damit at naubos ang kaniyang oras sa pagpunta sa kabisera.
Nilakad ni Kabesang Tales kung kani kanino sa pamahalaan ang karapatan niya sa lupa
Guardia Civil 3: Sumama ka sa amin ngayun din! *Hahawakan si Basilio ng dalawang Guardia
Civil*

Basilio: Teka, anong ginagawa niyo? Hindi ninyo ako pwedeng dakpin!

Guardia Civil 1:Manahimik ka! Lahat ng kasapi sa Akademya ay ibibilanggo!

Narrator: Ipinagtapat ni Basilio ang totoo niyang pakay kay Macaraig habang nasa sasakyan.

Isagani: Maaasahan talaga kita Basilio, naniniwala ako na makakapagtapos ka na doktor.

Anyayahan pa natin yang mga kawal na dumakip sa atin hahahahaha

Kabanata 27:
Padre Fernandez: Ginoong Isagani, mula sa bintana ay natinig ko ang iyong mga sinabi..
Hinangad ko kayong makausap. Natutuwa ako sa mga bata na may sariling kuro kuro kahit
taliwas ito kung minsan sa aking kuro kuro. Ayon sa sinabi moy nagdaos kayo ng isang hapunan,
Huwag sana kayo magkaila..
Isagani: Hindi po ako nagkakaila
Padre Fernandez: Mabuti nagpapakilala ng pananagutan ninyo ang magiging bunga ng inyong
ginawa, hindi ko kayo sinisisi.. Malayo mong masasabi kung ano ang palagay mo sa mga
Dominiko ngayong tuong lamang kayo nakapagaral saamin at marahil hindi na kayo tatanggap
muli. Ipinatawag kita upang makipaglinawan saiyo. Biruin mo libo-libong na turuan ko sa
pilipinas ay maraming binata tumutuligsa sa mga prayle.. Sabihin mo nga saakin, hindi ba kita
binigyan ng pagkakataong makapag-salita sa aking klase? Sabagay, natatangi ka sa iba. Ngunit
kung totoo ang iyong sinasabi dapat ay pinatigil na kita.
Isagani: Nagpapasalamat po ako sainyo, hindi ako makikipagtalo kung na xs

Kabanata 28:
Narrator: Lumaganap ang balita sa pahayagang El Grito na ang kadahilanan ay ang hula ni Ben
Zayb na magkakaroon ng kaguluhan sa pagitan ng mga mag-aaral at awtoridad ng Pilipinas.
Dahil sa narinig nila, nabahala ang mga karamihan, lalo na ang mga Intsik, Heneral at ang mga
prayle na dumadayo sa tindahan ni Quiroga.

Narrator: Natakot din si Quiroga, at nagtungo sa bahay ni Simoun upang magtanong kung
gagamitin niya ba ang mga armas na nasakaniyang bodega, ngunit hindi nagpapakita si Simoun
sa kahit kanino.

Narrator: Pinagkaisahan siya gawing Cabeza de Barangay. Lubhang magastos ang tungkulin nito dahil
kinailangan niya bumili ng magagarang damit at naubos ang kaniyang oras sa pagpunta sa kabisera.
Nilakad ni Kabesang Tales kung kani kanino sa pamahalaan ang karapatan niya sa lupa
Narrator: Dahil ayaw makipagkita ni Simoun kay Quiroga, sinubukan nitong lumapit kay Don
Custudio kung saan siya rin ay tinanggihan nito dahil ito ay may pinag-aaralan. Naisipan nalang
ni Quiroga na makipagbalita kay Ben Zayb.

Narrator: Samantalang nagkataon na ang Kapitan Heneral ay nakikipag-pulong sa mga

Probinsyal, Bise Rektor, at kay Padre Irene.

Bise Rektor: May ilang dapat ipiit sa kulungan. Mayroon ding dapat barilin para maging duguan
ang mga lansangan. Pag nangyari ito, matatakot ang mga kabataan at matatagpuan na sila.

Padre Irene: Dapat munang pagalitan lamang ang mga kabataan. Kapag may lalaban saka
ipakita sa madla na hindi maari ang ganoon. Ang gwardya sibil ang magpapakita sa kanila kung
paano talaga ang labanan.

Kapitan Heneral: Layunin nating ipagtanggol ang kahihiyan at integridad ng España, kaya
kapag may deklarasyong pag-aalsa, ating dakipin ang lahat ng mayayaman at may pinag-aralan.

Kabanata 29:

Narrator: Sinabi ng kura paroko kay Padre Irene na hindi man lang nakapangumpisal siKapitan
Tiyago. Sinagot naman ni Padre Irene na kahit ganoon, hindi dapat ipagkait samatanda ang
bendisyon at misa de requiem dahil kahit mga Insik ay binibigyan nito,siya pa kaya na makakas
mag-abuloy sa simbahan. Magardbo ang paghahanda sa kamatayan ni Kapitan Tiyago. Tulad din
ng mga karangyaang hilig niya nang buhay pa, ganito rin sa pagkamatay niya. Pinagbaha-
bahaging mga iba’t ibang sangay ng simbahan ang kanyang naiwang yaman.
Padre Irene: Sa akin inihabilin ni Kapitan Tiyago ang mga paghaha-ha ng kanyang ari-arian. Sa
Santa Clara, sa papa, sa Arsobispo, sa mga korporasyon ng mga prayle at angdalawampung piso
ay iniwan niya sa matrikula ng mahihirap na mag-aaral. Ipinawalangbias nya ang dalawampu’t-
limang piso para kay basilio dahil sa masamang inasal nito.

Narrator: Bilang parangal sa pumanaw na kaibigan, si Padre Irene ang umawit ng Diyos Irane
na sa halip raw makalugod sa mga naroong nakikiramay ay lalo pang nakapagpa sakit ng ulo.
Hindi mapad-pad ang lita niya ng dasal. Ang usap-usapan naman ng mga nakikiramay, ang
kaluluwa raw ni Kapitan Tiyago ay malaki kaya tatlo ang dapat magmisa para ma tiyak ang
pagpasok ni Tiyago sa kalangitan, may nakakita ng kaniyang kaluluwa, mga bisyong
kinatutuwaan niya, ang mga nangyayari sa kalangitansa pagkikita nina Kapitan Tiyago at San
Pedro.

Narrator: Pinagkaisahan siya gawing Cabeza de Barangay. Lubhang magastos ang tungkulin nito dahil
kinailangan niya bumili ng magagarang damit at naubos ang kaniyang oras sa pagpunta sa kabisera.
Nilakad ni Kabesang Tales kung kani kanino sa pamahalaan ang karapatan niya sa lupa
Kapitan Tinong: Handa akong ialay sa kanya ang lumang damit pransiskano. Mahalaga Sa akin
iyon ngunit alang-alang sa aking kaibigan na hindi ko man lamang nasiliphanggang sa
maghingalo ay handa akong ibigay.

Mananahi: Prak na lamang ang ipaleot dahil nakaprak ito ng magpakita ang kaluluwa.

Padre Irene: Lumang damit ang ipasoot sa kanya dahil hindi naman tumingin sa damit ang
diyos.

Donya Victorina: Parang nais ko din sumakabilang buhay, hihiyitan ko ang karingkan ng libing
na yaon.

Padre Irene: Ito ay tunay nalibing! Ito ang kaalaman kung paano mamatay!

Narrator: Bukod pa roon ay tinukoy ng pari nang mga bahagi ng nobena, ang mga aklat ng mga
himala, ang kaanyuan ng langit, at iba pang mga bagay na ukol din doon. Ang pilosopong si Don
Primivo ay parang langit noon na bumabanggit sam ga haka-haka ng mga teologo at tila alam
ang mga sinasabi na nakikipag talo sa isang manunugal na siAristorenas.

Don Primivo: Sapagkat walang matatalo, ang pagkatalo’y magbubunga ng samaan ngloob, at sa
langit ay walang samaan ng loob.

Aristorenas: Ngunit dapat may manalo ang isa, nariyan lamang ang sarap ng pagsusugal!

Don Primivo: Kung gayon ay kapwa mananalo, madali iyan!

Narrator: Ginamit ni Don Primivo ang paraang tanging makapagsusuko sa kalaban.

Don Primivo: Magkakasala ka sa diyos, Bigang Martin, mahuhulog ka sa erehiya! Hindi na ako
nakikipag monte sa iyo, hindi tayo magbabakas. Pinag-aalinlangan mo angkapangyarihan ng
diyos. Iya’y kasalanang hindi mapapatawad! Pinag-aalinlangan mo ang pagkakaroon ng
Santisima Trinidad, ang tatlo ay isa at ang isa ay tatlo! Mag-ingat ka!Hindi mo pinaniniwalaang
ang dalawang katawan, ang dalawang pag-iisip, at ang dalawang kalooban ay maaaring
magkaroon ng iisa lamang na alaala! Mag-ingat ka!

Kabanata 30:

Narrator: Pinagkaisahan siya gawing Cabeza de Barangay. Lubhang magastos ang tungkulin nito dahil
kinailangan niya bumili ng magagarang damit at naubos ang kaniyang oras sa pagpunta sa kabisera.
Nilakad ni Kabesang Tales kung kani kanino sa pamahalaan ang karapatan niya sa lupa
Narrator: Lumaganap sa Bayan ng San Diego ang pagkamatay ni Kapitan Tiago at ang
pagkadakip kay Basilio na siyang dinamdam ng bayan. Maari raw na ipatapon o patayin ang
binata kagaya nang sinapit ng tatlong paring martir sa Kabite.

Chismosa: Amiga, alam mo na ba ang kumakalat na balita ngayon dito sa bayan?

Hermana Penchang: Oo! Ikinalulungkot ko nga ang nangyari. Marami pa naming taong
natulungan ang kaawa-awang Kapitan.

Chismosa 2: Ako rin. Nakakalungkot ngunit si Basilio ay isa sa mga nadakip.

Hermana Penchang: ANO?! SI BASILIO?!

Chismosa 1: Oo, maaari ngang itapon sila at patayin katulad ng ginawa nila sa tatlong paring
martir sa Kabite. Kung nagawa nila yun sa mga pari ay paano pa kaya ang mangyayari kay
Basilio!

Hermana Penchang: Sinabi ko na sa kanya!Ganiyan talaga ang sasapitin niya kapag pumasok
siya sa simbahan at marumi ang bendita. Mabuti nga sa kanya, parusa iyan ng panginoon!
Mabuti na lamang at napaalis ko si Juli , ayaw kong maging kaaway ang mga Prayle, kaya siya
ay aking pinilit na humanap ng perang ipambabayad saakin.

*Sa bahay ni Juli*

Juli: Ano ho? Kaawa awang Basilio! Wala akong magagawa sa kanyang sinapit, lumisan na rin
si kapitan tiago na syang tumutulong sa kanya. *umiiyak*

Hermana Bali: Tumahan ka Juli at walang namang mangyayari kung patuloy ka lang na iiyak.

Juli: Hindi ko na alam ang aking gagawin, iisa lamang ang tanging paraan para sya ay aking
matulungan. Kailangan ko puntahan si Padre Camorra upang humingi ng tulong.

Hermana Bali: Oh sya, subukan natin. Walang namang mawawala kung hindi natin susubukan,
Sasamahan kita para walang mangyaring masama.

Juli: Ngunit ako po ay natatakot, hindi kaya ng aking isip ang kapalit na hinihinging Padre
Camorra.

Narrator: Pinagkaisahan siya gawing Cabeza de Barangay. Lubhang magastos ang tungkulin nito dahil
kinailangan niya bumili ng magagarang damit at naubos ang kaniyang oras sa pagpunta sa kabisera.
Nilakad ni Kabesang Tales kung kani kanino sa pamahalaan ang karapatan niya sa lupa
Hermana Bali: Huwag kang mag-alala ikaw ay aking gagabayan

Narrator: Hindi nagtagal ay pumayag na lamang si Juli dahil wala na siyang ibang naiisip na
paraan.

*Sa Kumbento*

Juli: Padre Camorra, maari niyo po ba akong tulungan?

Padre Camorra: Ano iyon ?

Juli: Si Basilio ay nadakip, wala na po akong malalapitan dahil lumisan na rin si Kapitan Tiago,
kaya ako ay nagmamakaawa sa inyo, ako ay inyong tulungan.

Padre Camorra: Sigurado akong alam mo na ang magiging kapalit ng iyong hinihingi.

Narrator: Hindi sumagot si Juli at tulad ng nasa isip niya ay hinalay siya ng pari. Hindi rin niya
kinaya ang kahihiyan ng kaniyang ginawa at ito ang nagtulak sa kaniya para tumalon sa tuktok
ng kumbento na siyang dahilan ng kaniyang pagkamatay.

Kabanata 31:
Narrator: Ang laman ng balita sa pahayagan sa Pilipinas ay panay tungkol sa Europa, mga
papuri sa predikador ng bansa at sa operatang Pranses na lalong nagtatagumpay. Ngunit hindi
napapansin ang mga nangyari sa bayan ng Tiani, naging bulung-bulungan ang pagkahulog ng
isang babae mula sa tuktok ng kumbento pero hindi binanggit ang pangalan ng babaeng iyon.
May lumabas pang balita na nakipag-areglo ang pamilya ng nasawi, isa lang ang siguradong
totoo sa mga balitang naulat at ito ay ang pag-alis ni Padre Camorra sa kumbento, siya ay
pumunta ng Maynila at panandaliang tumuloy sa bahay-pahingahan ng mga pari.

Ben Zayb: Kahabag-habag na Padre Camorra, Napakamasayahin pa naman niyang tao at kay
buti ng kanyang kalooban.

Narrator: Totoo ang sinasabi na nakalaya na ang mga mag-aaral. Gaya ng inaasahan ng lahat, si
Macaraig ang unang nakalabas samantala si Isagani ang huli. Ngunit mas malala pa sa huling
nakalabas, ay ang kaawaawang si Basilio, na nanatiling nakakulong.

Narrator: Pinagkaisahan siya gawing Cabeza de Barangay. Lubhang magastos ang tungkulin nito dahil
kinailangan niya bumili ng magagarang damit at naubos ang kaniyang oras sa pagpunta sa kabisera.
Nilakad ni Kabesang Tales kung kani kanino sa pamahalaan ang karapatan niya sa lupa
Kapitan Heneral: Si Basilio daw ay isang estudyante at alipin! Hindi siya dapat pakawalan!

Mataas na Kawani: Paumanhin po Kapitan, pero isa raw po siyang estudyante na nag-aaral ng
medisina at mabuting mag-aaral ayon sa kanyang mga guro. Kailangan niya nalang ng isang taon
na pag-aaral at patapos na siya. Sayang naman po.

Kapitan Heneral: Mas mabuti na mapanatili siyang nakakulong dahil madadagdagan pa siya ng
isa pang taon ng kaaalaman para mas maging mahusay siyang doktor. At para hindi sabihin ng
iba na wala akong pakialam para sa bansa!

Mataas na Kawani: Pero siya ang pinaka inosente sa lahat! Ang hawak niyang mga libro ay
para sa medisina na sinulat ng mga Kastila.

Kapitan Heneral: Ito ay mas mabuti sapagkat ang parusa niya ay magsisilbing babala para sa
iba! Ganyan ang dapat na pamamahala! Isakripisyo ang isa para sa ikabubuti ng lahat. Sa
hakbang ko na ito, itinatama ko ang mali nating mga opisyal at iba pa.

Mataas na Kawani: Pero kapitan, hindi po ba kayo natatakot na sisihin ng iba?

Kapitan Heneral: Bakit ako matatakot? Hindi ba't ako ay may kapangyarihan? Hindi ako
pwedeng dalhin sa korte ng isang alipin. Ang pinaka importante sa akin ay ang aking konsensya
at wala akong pake kung ano ang iisipin ng iba.

Mataas na Kawani: Ngunit paano ang bayan?

Kapitan Heneral: Anong mayroon sa akin ang bayan? Utang ko ba sa bayang ito ang aking
katungkulan? Siya ba ang humirang sa akin?

Mataas na Kawani: Hindi nga kayo hinirang ng bayang Pilipino, kaya dapat ninyong
pagpakitaan ng mabuti ang mga Pilipino sapagkat nang pumarito kayo'y ipinangako ninyo ang
makatarungang pamamahala.

Kapitan Heneral: Hindi ko pinipilit na makihati ang sinuman sa aking pananagutan.

Mataas na Kawani: Hindi nga po. Ang inyong kamahalan ay hindi namimilit sa kanyang
pananagutan, matagal na panahon na din ang aking pagsasawalang kibo dahil ayaw kong

Narrator: Pinagkaisahan siya gawing Cabeza de Barangay. Lubhang magastos ang tungkulin nito dahil
kinailangan niya bumili ng magagarang damit at naubos ang kaniyang oras sa pagpunta sa kabisera.
Nilakad ni Kabesang Tales kung kani kanino sa pamahalaan ang karapatan niya sa lupa
mahiwalay ang Pilipinas. Ang walong milyong mamayang masunurin at matiis na namumuhay
sa walang pag-asa at kabiguan. Ayaw ko ring dungisan ang aking mga kamay sa pamamagitan
ng di makataong pag sasamantala sa kanila. Pinangakuan ang mga pulong ito ng katarungan at
ngayon pinaglalaruan natin ang buhay at kalayaan ng kanyang mga mamamayan. Pinangakuan
sila ng liwanag ngunit binubulag natin pagkat natatakot tayong makita nila ang ating kalaswaan.
Kung ang mga bagay- bagay ay hindi bubuti ay maghihimagsik sila balang araw. Kapag
nagkaganon, papanig sa kanila ang mararangal na tao. Ako ay magbibitiw na sa aking pwesto at
babalik na sa Espanya.

Kabanata 32:
Narrator: Dahil sa mga sunod-sunod na nangyayari, maraming magulang ang napilitang patigilin
ang kanilang mga anak sa pag-aaral, Sa halip ay harapin na lamang ang pagsasaka. Kasama sa
mga tumigil sina Pecson, Tadeo, at Pelaez. Sinigaan ni Tadeo ang kanilang aklat, habang si
Pelaez ay namahala sa tindahan ng amal. Si Macaraig ay napunta sa Europa at si Isagani nama'y
sa asignatura lang ni Padre Fernandez nakapasa, at dahil naman sa husay sa pagtatalumpati ay
nakapasa si Salvador. Si Basilio ay nananatiling nakabilanggo.

Pecson: Anong klaseng pagsusulit iyon. Napaka hirap naman.

Tadeo: Pecson, huwag ka nang magdamdam dyan simpleng pagsusulit lamang iyon kaya huwag
na natin problemahin kung pumalya at tanggapin na lamang(tumawa). Eh ikaw, Juanito anong
balak mo sa mga paparating na araw?

Juanito Pelaez: Mapipilitan na ako na sumama sa aking tatay sa kanyang tindahan. Bagsak na
nga tapos ganito pa magiging kapalaran ko kasama ang aking ama aba ay kay malas naman.

Tadeo: Ikaw Macaraig?

Macaraig: Pupunta akong Europa Isagani! Sandoval! Mga swerteng nakapasa sa pagsusulit.

Isagani: Nakapasa lamang ako sa asignatura ni Padre Fernandez

Sandoval: Mabuti na lamang at mahusay ako sa pagtatalumpati. Panigurado kung nandito si

Basilio ay kasama ko syang nagsasaya ngayon kasi parehas kaming nakapasa.

Narrator: Sa kabilang kasiyahan ng mga mag aaral makikita sa bilangguan ang kaawa awang si
Basilio.

Narrator: Pinagkaisahan siya gawing Cabeza de Barangay. Lubhang magastos ang tungkulin nito dahil
kinailangan niya bumili ng magagarang damit at naubos ang kaniyang oras sa pagpunta sa kabisera.
Nilakad ni Kabesang Tales kung kani kanino sa pamahalaan ang karapatan niya sa lupa
Guwardiya-sibil: Basilio, may bisita ka

Sinong: Ginoo, mayroon po akong dalang bagong balita

Basilio: Mabuti dumalaw ka, ano ang iyong bagong balita?

Sinong: Balita po galing sa Tiani, tungkol po ito sa mga mahal ninyo.

Basilio: Sino?

Sinong: Sina Juli at Tandang Selo po

Basilio: Anong nangyari sa kanila?

Sinong: Si Tandang Selo po'y nawawala

Basilio: Paanong sya ay nawawala? Iilang araw lang ako sa bilanggo bat makakarinig pa ako ng
mga ganyang balita. Eh si Juli kamusta ang kalagayan nya? Aking ipinagdadasal parati na hindi
nakakadanas ng lungkot ang aking sinta.

Sinong: Basilio pasensya na sapagkat si Juli ay wala na.

Basilio: Ano?

Sinong: Si Juli po ay... patay na

Basilio: ANO?!?!? BAKIT?? ANONG NANGYARI?!?! PAANO?!?!!!

Narrator: Habang si Sinong naman ang nagbalita dito ng pagkamatay ni at pagkawala ni

Tandang Selo, si Simoun naman ay gumaling na ayon kay Ben Zayb. Ito ay hindi na maghihirap
at sa halip ay magdaraos ng isang handaan bilang pasasalamat sa kaniyang paggaling. Naging
maswerte naman ang kapalaran ni Pelaez dahil nakabili ito ng bahay na walang bayad, malaki
ang kinita ng kanilang tindahan, nakasama sa pangangalakal si Simoun, at higit sa lahat ay
makakasal sa babaeng ninanasa ng lahat na si Paulita.

Ben Zayb : Magaling ka na ba talaga?

Narrator: Pinagkaisahan siya gawing Cabeza de Barangay. Lubhang magastos ang tungkulin nito dahil
kinailangan niya bumili ng magagarang damit at naubos ang kaniyang oras sa pagpunta sa kabisera.
Nilakad ni Kabesang Tales kung kani kanino sa pamahalaan ang karapatan niya sa lupa
Simoun: Totoo yan!

Ben Zayb: Dahil jan, dapat tayo ay magkaroon ng kasiyahan bilang pasasalamat na magaling na
ang aking kaibigan. Maghahandog kayo ng di mapapantayang pagsasalo sa bahay ninyo!

Simoun: Ika'y kumamalma kaibigan dahil wala akong bahay.

Narrator: Ang pag-ibig ni Paulita para kay Isagani ay naglaho na simula nang masangkot ito sa
paskin at pagkabilanggo,

Ben Zayb: Binili sana ninyo ang kay Kapitan Tiago. Nakuha iyan ni Ginoong Pelaez ng walang
bayad, ikakasal na nga pala si anito Pelaez kay Paulita Gomez. Sadyang mapalad ang ilang tao,
akalain mo nakabili ng bahay ng walang bayad, naipagbili ang paninda sa mabuting halaga,
nakasama sa pangangalakal at ang anak sa isang tagapag-mana . Ang pag-ibig ng dalaga sa
makatang si Isagani ay wala na. May kaugnayan ito sa mga paskin at pagkakabilanggo ng binata.
Matalino si anito Palaez at bukod pa sa mayaman ay may dugong kastila. Si Isagani ay isang
probinsyano na walang pinapangarap kundi ang gubat at walang maipagkakapuring kamag-anak.

Narrator: Walang ibang pinagkakaabalahan ang Maynila kundi ang maghanda upang
maanyayahan sa pistang idadaraos ni Don Timoteo Pelaez para sa kasal ng anak. Si Simoun ang
nakaatang na mamahala sa lahat. Samantalang ang kapitan heneral naman ang magiging inaama
ng ikakasal.

*Maraming mga tao sa kalsada na masiglang nakikipag-usap sa isa't-isa*

Babae 1: Narinig n'yo ba ang tungkol sa salu-salong ibibigay ni Don Timoteo Pelaez sa kasal ng
anak niya?

Babae 2: Ang swerte naman niya, nakuha ang bahay ni Kapitan Tiago, kasosyo pa si Simoun sa
negosyo at ngayon ikakasal ang anak sa isang maganda at mayamang babae.

Babae 3: Ang sabi-sabi, napaka-engrande daw ng mangyayaring pagsasalo

Lalaki 1: At eto pa ang Kapitan Heneral daw ang magiging ninong. Sigurado akong si Simoun
ang taong nag-aayos nito.

Babae 2.Kailan ba mangyayari ang kasal nila?

Narrator: Pinagkaisahan siya gawing Cabeza de Barangay. Lubhang magastos ang tungkulin nito dahil
kinailangan niya bumili ng magagarang damit at naubos ang kaniyang oras sa pagpunta sa kabisera.
Nilakad ni Kabesang Tales kung kani kanino sa pamahalaan ang karapatan niya sa lupa
Babae 1: Dalawang araw bago umalis ang kamahalan.

Lalaki 1: Sabi nila ay reregaluhan daw ni Simoun ng brilyante at perlas ang ikakasal.

Lalaki 2: Bakit naman napaka grande ng regalo niya?

Lalaki 1: Ito daw ang kaniyang pamamaraan na gulatin ang mga tao sa kaniyang pamamaalam.

Kabanata 37:

Narrator: Sa bahay ni Orenda, nakasanayan na ng mga tao na magpunta doon para maglaro ng
baraha, sungka, at pagtugtog ng piyano, at si Tinay naman ay tila yamot na sa paglalaro mag isa
ng sungka. Ngunit nang gabing 'yon iba ang usap-usapan pagkatapos ng kasal kinabukasan.

Chichoy: Alam niyo na ba ang balita tungkol sa paghihimagsik, mga sako ng pulbura at
kaguluhan sa paligid?

Isagani: At ano naman ang balitang iyan?

Chichoy: sako- sako ng pulbura ang natagpuan meron sa bubungan at sa ilalim ng mesa

Kapitana Loleng: At sino naman ang naglagay ng mga sako ng pulbura doon?

Chichoy: Ayon kay Ginoong Pasta maaring isa itong kaaway ni Don Timoteo o kaagaw ni anito.

Kapitana Loleng: Magtago kayo Isagani, baka kayo ang mapagbintangan.

Chichoy: Di alam ni Don Timoteo kung sino ang sisisihin. Sila lamang ni Simoun ang
namamahala sa mga gawain

Sensia: Kung sumabog… Kung sumabog…

Kapitan Toringoy: wala sanang natirang buhay sa buong Anloague.

Narrator: Pinagkaisahan siya gawing Cabeza de Barangay. Lubhang magastos ang tungkulin nito dahil
kinailangan niya bumili ng magagarang damit at naubos ang kaniyang oras sa pagpunta sa kabisera.
Nilakad ni Kabesang Tales kung kani kanino sa pamahalaan ang karapatan niya sa lupa
Chichoy: :Kung may isang titis lamang ng sigarilyo o may isang lamparang sumabog ay wala na
tayong Heneral, ni Arsobispo at mga kawani lahat ng naroon kagabi ay naging abo na ngayon.

Kapitana Loleng: Virgen Santisima! Susmariosep lahat pa naman ng nandoon ay may utang sa
akin at malapit dun ang isa bahay natin.

Chichoy: Sino sa palagay ninyo ang naglagay ng pulbura?

Narrator: Marami ang nagkibit balikat lamang at si Kapitan Toringoy ay tumingin ng pasulyap
kay Isagani.

Momoy: Ang mga fraile kaya? Ang intsik na si Quiroga?

Sensia: Isang estudyante naman kaya? O si makaraig?

Narrator: Si Kapitan Toringoy ay umubo at tumingin kay Isagani.

Chichoy: Ang mag- aalahas na si Simoun! Si Simoun.

Narrator: Isang katahimikan ang bumalot sa lahat dahil sa pagkamangha.

Sensia: Ngunit hindi ba naroon din sa pista si Simoun?

Momoy: Oo nga ngunit umalis siya nang maghapunan at kukunin lamang daw niya ang handog
sa bagong kasal.

Sensia: ayon kay Tiya Tentay si Simoun ang demonyo na nakabili ng kaluluwa ng lahat ng
kastila.

Chichoy: Naglaho si Simoun na walang kahit na anong bakas kagabi. Hinahanap siya ng mga
guwardiya sibil.

Sensia: Oo, dapat nilang hanapin ang demonyo!

Momoy: Kagabi habang naghahapunan kami ay nagkagulo at biglang namatay ang ilaw sa
komedor ng Heneral. Sabi nila isang di kilalang magnanakaw sa regalong lampara ni Simoun.

Narrator: Pinagkaisahan siya gawing Cabeza de Barangay. Lubhang magastos ang tungkulin nito dahil
kinailangan niya bumili ng magagarang damit at naubos ang kaniyang oras sa pagpunta sa kabisera.
Nilakad ni Kabesang Tales kung kani kanino sa pamahalaan ang karapatan niya sa lupa
Chichoy: May paniniwalang gamit ang lamparang iyon ay sisindihan ang pulbura.

Kabanata 38:

Tagapagsalita: May mga magsasaka ang dinakip ng mga Guardia Sibil matapos ang isang
pagsalakay ni Kabesang Tales at tinutukan ng baril ang mga magsasaka.

Mga Guwardiya Sibil: Magsitigil kayo!

Magsasaka 1:Bakit?

Magsasaka 2: Wala kaming ginagawang kasalanan.

Kabo: Mga sinungaling na hampas lupa.

Narrator: Binugbog ng mga Guardia Civil ang mga magsasaka Abut-siko at kabit-kabit ang
gapos ng mga ito na inilakad nang tanghaling tapat sa kainitan ng Mayo walang sombrero at
nakayapak. Ang pawis nila't alikabok ay nagpuputik sa kanilang mukha ang magkahalong poot at
kawalang pag-asa. Ni hindi nila mapahid ang mahapding pawis na sumisigid sa kanilang mga
mata. Kung may isang nabubuwal sa hapo at gutom ay hinahagupit silang lahat at ang nabuwal
ay makakaladkad sa kanilang pagtakbo. Sumisigaw ang nabuwal na patayin na siya. Isinusumpa
ang oras ng kanyang pagsilang. Nilalait pa sila ng mga Guwardiya Sibil. Nguni't may isang Sibil
na tutol sa gayong pagmamalupit. Nang di makatiis ay sumisigaw

Magsasaka 1: Patayin niyo na lang ako

Carolino: Mautang hayaan mo silang lumakad ng payapa.

Mautang: Bago ka nga lamang Carolino. Ano ba ang ginagawa ninyo sa mga bihag?

Carolino: Pinakukundanganan namin. Dahil sila ay kababayan natin!

Mautang: Ginaganyan natin sila upang lumaban o tumakas at nang barilin na lamang natin.

Narrator: Isang bilanggo ang sinumpong ng pagdumi o pag-ihi at nakiusap na payagan muna
siyang makatigil nang sandali ngunit di siya pinayagan.

Narrator: Pinagkaisahan siya gawing Cabeza de Barangay. Lubhang magastos ang tungkulin nito dahil
kinailangan niya bumili ng magagarang damit at naubos ang kaniyang oras sa pagpunta sa kabisera.
Nilakad ni Kabesang Tales kung kani kanino sa pamahalaan ang karapatan niya sa lupa
Kabo: Mapanganib daw ang lugar na ito

Magsasaka 1: Higit kayong malupit pa kaysa mga Kastila

Narrator: Isang putok ang narinig. Gumulong-gulong si Mautang habang nakahawak sa dibdib
na nilabasan ng dugo sa bibig

Magsasaka 2: Parang awa niyo na pakawalan niyo na kami.

Kabo: Alto! Tagapagsalita Sigaw ng kabo isang putok pa at ang kabo naman ang tinamaan sa
bisig at namaluktot sa sakit.

Magsasaka 3:Tumakas na tayo!

Kabo: Tigil! Carolino gamitin mo ang pagiging asintado mo.

Narrator: Isang lalaki ang biglang lumitaw sa ibabaw ng isang talampas. Nagwawasiwas ito ng
baril.

Kabo: Barilin mo kung hindi ikaw ang babarilin ko.

Narrator: Tatlong kawal ang nagpaputok. Patuloy na may isinisigaw ang lalaki. Hindi siya
mauunawaan. Natigilan si Carolino parang nakilala niya iyon. Tinutukan siya ng baril ng kabo.
Ang unang umabot sa kaitaasan ay may dinatnang matandang lalaking naghihingalo. Di man
lamang kumurap ang matanda. nakatingin ito kay Carolino. Nakaturo ang daliri sa likod ng
talampas. Gulat at putlang-putla si Carolino. Nakilala niyang ang matanda at ito ay si Tata Selo.

Carolino: Hindi! Tata Selo!

Kabanata 39:

By: La Liga de Sisa

Narrator: Isang araw, sa kanyang ulilang tahanan, nililibang ni Padre Florentino ang kanyang
sarili sa pagtugtog ng armonium ng mga malulungkot at di masasayang tugtugin. Ang kanyang

Narrator: Pinagkaisahan siya gawing Cabeza de Barangay. Lubhang magastos ang tungkulin nito dahil
kinailangan niya bumili ng magagarang damit at naubos ang kaniyang oras sa pagpunta sa kabisera.
Nilakad ni Kabesang Tales kung kani kanino sa pamahalaan ang karapatan niya sa lupa
mga tugtog ay sinasaliwan ng alingawngaw ng mga alon at ng bulong ng mga sanga ng
kagubatang kalapit. Napakalungkot ni Padre Florentino. Siya ay isang tunay na musiko sa
tumutugtog ayon sa udyok ng kanyang damdamin. Aaalis pa lamang noon ng kanyang kaibigang
si Don Triburcio de Espanada na umiiwas sa pag uusig ng kanyang asawa. Nung umaga ding
iyon nakatangga sya ng sulat ng isang tenyente ng guwardiya sibil na nagsasabing:

“Minamahal kong Capellan, katatanggap ko pa lamang ng isang telegram ng kumandante na

nagsasabing: Espanol Escondido casa Padre florentino cojera remimitira civo muerto. Sa
dahilang ang telegram ay lubhang maliwanag na pagsabihan ninyo ang kaibigan upang huwag
siyang matagpuan pagpariyan kong huhulihin sya sa ikawalo ng gabi.” -Perez

Don Tiburcio: Sunugin nyo ang sulat! A.... aa.. ang Victorinang ito, ang Victorinang ito!
(pautal-utal) ay ako'y ipabaril. mangyayaring umabot hanggang sa

Padre Florentino: Tama na iyan Don Tiburcio. Hindi iyan makakatulong.

Don Tiburcio: Hindi. Hindi talaga....

Padre Florentino: Don Tiburcio, makinig ka! Marahil ang ibig sabihin ng salitang cojera ay
cogera; na ang kundi si Simoun! kastilang nagtatago ay hindi maaaring ikaw

Don Tiburcio: Hindi talaga... ako talaga ang tinutukoy...

Padre Florentino: Si Simoun nga Don Tiburcio, sya ang dalawang araw pa lamang, sugatan at
waring pinag-uusig na huminging patuluyin.

Don Tiburcio: Hindi eh. Ang cojera ay ang aking pagkapilay, ang tanda ng aking katawan na
syang pakana ni Victorina na ibig akong matagpuang patay o buhay gaya ng isinulat ni Isagani
Maynila. buhat sa

Padre Florentino: Wala talaga akong pag-aalinlangan na ang kastilang hinahanap ay ang
manghihiyas na si Simoun. Napakahiwaga ng kanyang pagdating- dugu-duguan, mapanglaw at
patang- may pasan sa kanyang takba. pata, na sya ang

Narrator: Si Simoun nga ay malaya't masuyong pinatuloy ng mga Pilipino. Tinaggap sya ng
klerigo ng walang pagsisiyasat.

Narrator: Pinagkaisahan siya gawing Cabeza de Barangay. Lubhang magastos ang tungkulin nito dahil
kinailangan niya bumili ng magagarang damit at naubos ang kaniyang oras sa pagpunta sa kabisera.
Nilakad ni Kabesang Tales kung kani kanino sa pamahalaan ang karapatan niya sa lupa
Padre Florentino: Saan nga ba nagbuhat ang kanyang mga sugat? Nagtangka kaya syang
magpakamatay? Anak kaya iyong g paghihiganti? Tinanggap kaya nya iyon sa pag-iwas sa
kawal na unuusig sa kanya? At sya'y nagmamatigas pa sa medikong nasa pangulong bayan ng
lalawigan? mga

Narrator: Tama nga si Padre Florentino. Ang tanging tinatanggap ni Simoun ay ang syang pag-
aalaga ni Don Tiburcio.

Padre Florentino: Ngunit ano nga ba ang dapat kong gawin sa mga guardian a huhuli kay
Simoun? Sa sinabi pa sa telegram na patay o buhay. kanyang kalagay sya ay tunay na kawawa at

Narrator: Sa kabilang dako, sinalubong lamang ni Simoun ng ngiting malungkot at pakutya ang
balitang sya'y huhulihin.

Padre Florentino: Ano nga ba talaga ang kahulugan ng makahulugang ngiting iyon? Lalo na
ang ngiti ng ng gabi? Bakit ayaw magtago ni Simoun? malaman nyang sya'y huhulihin sa ika
walo

Narrator: Naalala ni Padre Florentino ang tinuran ni San an Eutopio: "Oo- ang Simoung yaon
na napakayaman, kinakatakutan..." ngunit anong nangyari? Wala pang makapangyarihan, isang
linggo ang nakaraan at ngayon sya'y may sawing kapalaran, mas malala pa kay Eutopio.
Humahanap ng matutuluyan at hindi sa mga dambana ng mga simbahan, kundi na kagubatan, sa
ulilang baybay sa dukhang bahay ng isang klerigong Indio, sa liblib dagat.

Padre Florentino: Ano nga ba ang kapangyarihan ng kanyang mga dukhang salita, mga salita
ng isang ay waring ikinagugulat at inuudyok pa ng panahong siya'y nagtatagumpay? klerigong
indio, na ang kanyangt kaapihan Simoung iyon nang

Narrator: Nilimot na ni Padre Florentino ang pawalang bahalang pagtanggap sa kanya ng

manghihiyas. Ang kanyang tanging naaalala ay ang kalagayan ng may sakit, ang kanyang
maybahay at sinasaliksik ang kanyang pag-iisip. katungkulan sa pagka katulong: Padre, nais po
kayong makausap ng may sakit.

Narrator: Tumungo sya sa kanugnog na silid. Tumingin sa dako ng higaan at namangha sya
nang makitang wala na sa mukha ng may sakit ang anyong palagay at pakutya. Isang lihim na
sakit ang waring nagpapakunot ng kanyang kilay. Sa kanyang paningin ay namamalas ang di
kapalagayang loob at ang kanyang bibig ay napapangiwi dahil sa isang ngiting lipos ng sakit.

Narrator: Pinagkaisahan siya gawing Cabeza de Barangay. Lubhang magastos ang tungkulin nito dahil
kinailangan niya bumili ng magagarang damit at naubos ang kaniyang oras sa pagpunta sa kabisera.
Nilakad ni Kabesang Tales kung kani kanino sa pamahalaan ang karapatan niya sa lupa
Padre Florentino: Nahihirapan ba kayo Ginuong Simoun?

Simoun: ko... Kaunti ngunit sa loob ng ilang sandali ay matatapos na ang paghihirap

Narrator: Sindak na sindak si Padre Florentino dahil sa nakitang ginawa ni Simoun at sa nakita
nyang mga bote....

Padre Florentino: Anong ginawa ninyo? Dios ko.. Ano ang iyong ininom?

Simoun: Wala na akong magagawa! Wala nang lunas! Ano ang ibig nyong gawin ko? Bago
tumugtog ang ika walo? Sa patay o sa buhay? Patay o oo... ngunit buhay ay hindi..

Padre Florentino: Dios ko, Dios ko! Ano ang ginawa ninyo?

Simoun: Huminahon kayo ang nagawa'y nagawa na.. Hindi dapat na ako'y makulong nang
buhay sa kamay ng sino man.. maaaring makuha ang aking lihim. Huwag kayong magambala,
huwag kayong malito, wala nang magagawa.. Pakinggan nyo ako! Sasapit na ang gabi at
kaylangang wag mag-aksaya ng panahon.. kailangan kong sabihin sa inyo ang aking lihim,
kailangan kong ipagkatiwala sa inyo ang huli kong nasa.. kailangan kong makilala ninyo ang
aking kabuhayan.. Sa mga sandali na ito na katangi-tangi ay ibig kong ialis sa akin ang isang
pasanin, ibig kong paliwanagan ninyo sa akin ang isang pag-aalinlangan.. kayong may malaking
pananalig sa Dios.. Ibig kong sabihin ninyo sa akin kung may isang Dios!

Padre Florentino: Ako'y may panlunas sa lason Simoun.. Mayroon akong apomorfine, eter at
chloroformo..

Narrator: Humahanap ang pari ng isang bote nang si Simoun ay yamot na sumigaw...

Simoun: Wala nang mangyayari.. wala nang mangyayari... Huwag kayong mag aksaya ng aking
lihim.. panahon.. Yayaon ako'y dala ang

Narrator: Ang klerigo'y nagpatiluhod sa kanyang reclinatorio, at nanalangin sa paanan ni

Cristo.. Maraming sinasabi sa kanya si Simoun.. Sa mga unang salitang sinabi ni Simoun, nang
sabihin nya ang kanyang tunay malungkot na pangalan, ay nasindak ang pari. Ang may sakit ay
na ngumiti.. Isinalaysay ni Simoun ang kanyang kasakit sakit na kabuhayan, ang pangyayaring
may Europa.. labing tatlong taon na, nang magbalik sya galing sa

Narrator: Pinagkaisahan siya gawing Cabeza de Barangay. Lubhang magastos ang tungkulin nito dahil
kinailangan niya bumili ng magagarang damit at naubos ang kaniyang oras sa pagpunta sa kabisera.
Nilakad ni Kabesang Tales kung kani kanino sa pamahalaan ang karapatan niya sa lupa
Simoun: Bumalik ako mulang Europa na puno ng pag-asa at magandang pangarap. Umuwi ako
upang magpakasal sa babaeng aking iniirog at ang sarili ko'y laan na sa pagpapatawad sa mga
taong gumawa sa akin ng masama.. nais kong mabuhay nang mapayapa.. Ngunit hindi
nagkagayon.. Isang kamay ang nag udyok sa akin na gumawa ng mga ganito.. Kamay na gawa
ng aking mga kalaban.. Nawala sa akin ang pangalan, yaman, pag-ibig, kinabukasan, kalayaan..
kamatayan dahil sa maghiganti.. nakaligtas ako isang kaibigan.. at doon, isinumpa kong
Nagtanan ako dala ang kayamanan ng aking mga kaanak na nakatago sa isang gubat, nagtungo
ako sa isang lupain, at inatupag ang pangangalakal.. Nakilahok ako sa himagsikan sa Cuba, na
tinulungan ang magkabilang pangkat.. Doon ko nakilala ang General na noo'y kumandante na
nagkautang sa akin at naging kaibigan dahil sa kataksilang ginawa nya na alam ko.. Sa tulong ng
salapi, nakuha kong maparito ang General at nang nandito na sya sa Pilipinas ay ginawa ko
syang isang bulag na kasangkapan at ginawa nya ang lahat ng kasamaan. Ang kanyang ginawa
ay walang habas na katakawan ng salapi.. sa

Narrator: Ang pangungumpisal ay nagging mahaba at mabigat, ngunit sa buong hinaba haba ay
hindi nagpahalata ng anu mang pagkagulat ang pari at bibihirang pinatlangan ang may sakit..

Padre Florentino: Patawarin ka ng Diyos, anak. Alam niyang hindi mo ginusto ang lahat, na
ikaw ay nasilaw lamang ng galit at paghihiganti. Kagustuhan Niyang lahat nang nangyari. Hindi
nagtagumpay ang iyong plano nang dahil sa Kanya. Sapagkat alam Niyang hindi ito tama,
Igalang natin ang Kanyang kapasyahan.

Simoun: Palagay niyo po ba ay Diyos ang nagkaloob ng lahat ng ito?

Padre Florentino: Walang makakapagsabi ng iniisip ng Diyos, ngunit kailan man ay hindi Siya
naghangad ng masama para sa atin.

Simoun: Kung gayon, bakit hindi Niya ako tinulungan?

Padre Florentino: Sapagkat mali ang iyong pamamaraan. Pag-ibig lang ang nakakagawa ng
dakila.

Simoun: Bakit ako ang pinarurusahan at hindi ang mga masasamang namamahala na walang
dulot kundi kasamaan?

Narrator: Pinagkaisahan siya gawing Cabeza de Barangay. Lubhang magastos ang tungkulin nito dahil
kinailangan niya bumili ng magagarang damit at naubos ang kaniyang oras sa pagpunta sa kabisera.
Nilakad ni Kabesang Tales kung kani kanino sa pamahalaan ang karapatan niya sa lupa
Padre Florentino: kailangang alugin ang lalagyan para humalimuyak ang bango. (Nagpatuloy sa
pagkukumpisal si Simoun kay Padre Florentino. Hanggang sa pinisil ni Simoun ang kamay ng
pari.)

Simoun: Maraming salamat Padre, ngayon ay payapa na ang aking kalooban.

Narrator: Muling pinisil ni Simoun ang kamay ni Padre Florentino at tuluyan itong nawala sa
pagkakahawak. Kinuha ni Padre Florentino ang kayamanan ni Simoun at nagtungno sa talampas.
Inihagis ni padre Florentino ang kaymanan ni Simoun sa karagatan.

Padre Florentino: Malibing ka nawa sa kailaliman ng dagat... ngunit kung kakailanganin ka ng

tao para sa isang marangal na hangarin, ipahintulot ng Diyos na matuklasan ka sa sinapupunan
ng alon. Pansamantala, diyan ka muna, hindi makababaluktot ng katwiran, hindi mag-uudyok ng
kasakiman.

Narrator: Pinagkaisahan siya gawing Cabeza de Barangay. Lubhang magastos ang tungkulin nito dahil
kinailangan niya bumili ng magagarang damit at naubos ang kaniyang oras sa pagpunta sa kabisera.
Nilakad ni Kabesang Tales kung kani kanino sa pamahalaan ang karapatan niya sa lupa