ಭಾರತ ಸಂವಿಧಾನದ ಸಾಮಾನ್ಯ ತತ್ವಗಳು

ಸಂವಿಧಾನದ 14 ರಿಂದ 18 ನೇ ವಿಧಿಯು ಭಾರತದ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಪ್ರಜೆಗೂ ಸಮಾನತೆಯ ಹಕ್ಕನ್ನು

ಖಾತರಿಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಆರ್ಟಿಕಲ್ 14 ಕಾನೂನಿನ ಮುಂದೆ ಸಮಾನತೆಯ ಸಾಮಾನ್ಯ ತತ್ವಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ
ಮತ್ತು ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ನಡುವೆ ಅವಿವೇಕದ ತಾರತಮ್ಯವನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸುತ್ತದೆ. 14 ನೇ ವಿಧಿಯು ಪೀಠಿಕೆಯಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ
ಸಮಾನತೆಯ ಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ನಂತರದ ಲೇಖನಗಳು 15, 16, 17 ಮತ್ತು 18 ಅನುಚ್ಛೇದ 14 ರಲ್ಲಿ
ಹಾಕಲಾದ ಸಾಮಾನ್ಯ ನಿಯಮಗಳ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಅನ್ವಯವನ್ನು ತಿಳಿಸುತ್ತದೆ. ವಿಧಿ 15 ಧರ್ಮ, ಜನಾಂಗ, ಜಾತಿ, ಲಿಂಗ
ಅಥವಾ ಜನ್ಮಸ್ಥಳದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ತಾರತಮ್ಯವನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಲು ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ. ಲೇಖನ 16 ಸಾರ್ವಜನಿಕ
ಉದ್ಯೋಗದ ವಿಷಯಗಳಲ್ಲಿ ಸಮಾನತೆಯ ಅವಕಾಶವನ್ನು ಖಾತರಿಪಡಿಸುತ್ತದೆ. 17 ನೇ ವಿಧಿಯು
'ಅಸ್ಪೃಶ್ಯತೆ'ಯನ್ನು ನಿರ್ಮೂಲನೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಆರ್ಟಿಕಲ್ 18 ಶೀರ್ಷಿಕೆಯನ್ನು ರದ್ದುಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ.
ರಾಜ್ಯವು ಯಾವುದೇ ನೀತಿಯನ್ನು ರೂಪಿಸುವಲ್ಲಿ ಸಮಾನತೆಯ ತತ್ವವು ಮೂಲಭೂತವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅದರ
ನೋಟವನ್ನು ಸಂವಿಧಾನದ ಭಾಗ IV ರಲ್ಲಿ ಅಳವಡಿಸಲಾಗಿರುವ ಸಂವಿಧಾನದ 38, 39, 39-A, 43 ಮತ್ತು 46
ರಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು.[6]
ಲೇಖನ 14
ಸಮಾನತೆ ಸಂವಿಧಾನದ ಮೂಲ ಲಕ್ಷಣವಾಗಿದೆ. ಅನುಚ್ಛೇದ 14 ರ ಮೂಲ ಉದ್ದೇಶವು ಎಲ್ಲಾ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳನ್ನು
ಸಮಾನವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸುವುದಾಗಿದೆ, ನೀಡಲಾದ ಸವಲತ್ತುಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ವಿಧಿಸಲಾದ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ.
ವರ್ಗೀಕರಣವು ಅನಿಯಂತ್ರಿತವಾಗಿರಬಾರದು ಆದರೆ ತರ್ಕಬದ್ಧವಾಗಿರಬೇಕು, ಅಂದರೆ ಇದು ಎಲ್ಲಾ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ
ಒಟ್ಟಾಗಿ ಗುಂಪು ಮಾಡುವ ಕೆಲವು ಗುಣಗಳು ಅಥವಾ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಆಧರಿಸಿರಬಾರದು ಮತ್ತು ಉಳಿದಿರುವ
ಇತರರಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲ, ಆದರೆ ಆ ಗುಣಗಳು ಮತ್ತು ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳು ಸಮಂಜಸವಾಗಿರಬೇಕು. ಶಾಸನದ ವಸ್ತುವಿಗೆ
ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ.[7]
ಆರ್ಟಿಕಲ್ 14 ಈ ಕೆಳಗಿನಂತೆ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ:
ಲೇಖನ 14: ಕಾನೂನಿನ ಮುಂದೆ ಸಮಾನತೆ:
ಧರ್ಮ, ಜನಾಂಗ, ಜಾತಿ, ಲಿಂಗ ಅಥವಾ ಜನ್ಮಸ್ಥಳದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ತಾರತಮ್ಯವನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸುವ ಭಾರತದ
ಪ್ರದೇಶದೊಳಗೆ ಕಾನೂನಿನ ಮುಂದೆ ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಸಮಾನತೆ ಅಥವಾ ಕಾನೂನುಗಳ ಸಮಾನ ರಕ್ಷಣೆಯನ್ನು
ರಾಜ್ಯವು ನಿರಾಕರಿಸುವುದಿಲ್ಲ.[8]
ಆರ್ಟಿಕಲ್ 14 ರಲ್ಲಿ ಎರಡು ಪರಿಕಲ್ಪನೆಗಳು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ, ಅವುಗಳೆಂದರೆ, 'ಕಾನೂನಿನ ಮುಂದೆ ಸಮಾನತೆ'
ಮತ್ತು 'ಕಾನೂನುಗಳ ಸಮಾನ ರಕ್ಷಣೆ'.
ಕಾನೂನಿನ ಮುಂದೆ ಸಮಾನತೆ:
ಇದು ಆಂಗ್ಲ ಮೂಲದ್ದಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಋಣಾತ್ಮಕ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯಾಗಿದ್ದು, ಯಾರ ಪರವಾಗಿಯೂ ಯಾವುದೇ
ವಿಶೇಷ ಸವಲತ್ತುಗಳಿಲ್ಲ, ಎಲ್ಲರೂ ಸಮಾನವಾಗಿ ನೆಲದ ಸಾಮಾನ್ಯ ಕಾನೂನಿಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿರುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು
ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿ, ಅವನ ಶ್ರೇಣಿ ಅಥವಾ ಸ್ಥಿತಿ ಯಾವುದೇ ಆಗಿರಲಿ, ಮೇಲಲ್ಲ. ಕಾನೂನು. ಇದು ಬ್ರಿಟನ್‌ನಲ್ಲಿನ
ನಿಯಮದ ನಿಯಮದ ಡೈಸಿಯನ್ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯ ಎರಡನೇ ಅನುಬಂಧಕ್ಕೆ ಸಮಾನವಾಗಿದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಇದು
ಸಂಪೂರ್ಣ ನಿಯಮವಲ್ಲ ಮತ್ತು ಇದಕ್ಕೆ ಹಲವಾರು ಅಪವಾದಗಳಿವೆ, ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ವಿದೇಶಿ ರಾಜತಾಂತ್ರಿಕರು
ದೇಶದ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಿಂದ ವಿನಾಯಿತಿಯನ್ನು ಆನಂದಿಸುತ್ತಾರೆ; ಆರ್ಟಿಕಲ್ 361 ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ
ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯ ಗವರ್ನರ್‌ಗಳಿಗೆ ವಿನಾಯಿತಿಯನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸುತ್ತದೆ; ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಮತ್ತು
ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರು ಸಹ ಕೆಲವು ರಕ್ಷಣೆಯನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಕೆಲವು ವಿಶೇಷ ಗುಂಪುಗಳು ಮತ್ತು
ಆಸಕ್ತಿಗಳು, ಟ್ರೇಡ್ ಯೂನಿಯನ್‌ಗಳಂತೆ, ಕಾನೂನಿನ ಮೂಲಕ ವಿಶೇಷ ಸವಲತ್ತುಗಳನ್ನು ನೀಡಲಾಗಿದೆ.[9]
ಕಾನೂನಿನ ಸಮಾನ ರಕ್ಷಣೆ:
ಇದು ಅಮೇರಿಕನ್ ಸಂವಿಧಾನದಿಂದ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಧನಾತ್ಮಕ ವಿಷಯವಾಗಿದೆ. ಕಾನೂನುಗಳ
ಸಮಾನ ರಕ್ಷಣೆಯ ಖಾತರಿಯು ಅಮೇರಿಕನ್ ಸಂವಿಧಾನದ 14 ನೇ ತಿದ್ದುಪಡಿಯಲ್ಲಿ ಸಾಕಾರಗೊಂಡಿರುವಂತೆಯೇ
ಇರುತ್ತದೆ.[10] ಎಲ್ಲಾ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಗೆ ಒಂದೇ ರೀತಿಯ ಕಾನೂನು ಅನ್ವಯಿಸಬೇಕು ಅಥವಾ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಕಾನೂನು

1
ಸಂದರ್ಭಗಳ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ಲೆಕ್ಕಿಸದೆ ದೇಶದೊಳಗೆ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಅನ್ವಯವನ್ನು ಹೊಂದಿರಬೇಕು ಎಂದು ಇದರ
ಅರ್ಥ.
ಕಾನೂನುಗಳ ಸಮಾನ ರಕ್ಷಣೆಯು ಭೇದವಿಲ್ಲದೆ ಎಲ್ಲ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಸಮಾನವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸುವುದನ್ನು
ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಅದು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುವ ಅಂಶವೆಂದರೆ ಒಂದೇ ರೀತಿಯ ಕಾನೂನುಗಳನ್ನು ಒಂದೇ ರೀತಿಯಾಗಿ
ಮತ್ತು ತಾರತಮ್ಯವಿಲ್ಲದೆ ಎಲ್ಲಾ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಗೆ ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಸಮಾನ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಚಿಕಿತ್ಸೆಯ
ಸಮಾನತೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಸಮಾನರ ನಡುವೆ ಕಾನೂನು ಸಮಾನವಾಗಿರಬೇಕು ಮತ್ತು ಸಮಾನವಾಗಿ
ನಿರ್ವಹಿಸಬೇಕು, ಜಾತಿ, ಧರ್ಮ, ಸಂಪತ್ತು, ಸಾಮಾಜಿಕ ಸ್ಥಾನಮಾನ ಅಥವಾ ರಾಜಕೀಯ ಪ್ರಭಾವದ ಭೇದವಿಲ್ಲದೆ
ಸಮಾನವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಇದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.[11] ಹೀಗಾಗಿ, ನಿಯಮವು ಇಷ್ಟವಾದುದನ್ನು
ಸಮಾನವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಬೇಕು ಮತ್ತು ಭಿನ್ನವಾಗಿರುವುದನ್ನು ಸಮಾನವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಬಾರದು.[12]
ನಿರ್ಧಾರಿತ ಪ್ರಕರಣಗಳ ಸಹಾಯದಿಂದ ಆರ್ಟಿಕಲ್ 19 ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ವಾಕ್ ಮತ್ತು ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಹಕ್ಕನ್ನು
ವಿವರಿಸಿ. ಈ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ನಿರ್ಬಂಧಿಸಬಹುದಾದ ಆಧಾರಗಳು ಯಾವುವು
******
ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನದ 19 (1) (ಎ) ವಿಧಿಯು ಹೇಳುತ್ತದೆ, ಎಲ್ಲಾ ನಾಗರಿಕರು ವಾಕ್ ಮತ್ತು ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿ
ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಹಕ್ಕನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತಾರೆ. ಈ ಲೇಖನದ ಹಿಂದಿನ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರವು ಸಂವಿಧಾನದ ಪೀಠಿಕೆಯಲ್ಲಿದೆ, ಅಲ್ಲಿ
ಅದರ ಎಲ್ಲಾ ನಾಗರಿಕರಿಗೆ, ಚಿಂತನೆ ಮತ್ತು ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ಸುರಕ್ಷಿತಗೊಳಿಸಲು ಒಂದು ಗಂಭೀರವಾದ
ಸಂಕಲ್ಪವನ್ನು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಈ ಹಕ್ಕನ್ನು ಚಲಾಯಿಸುವುದು ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನದ 19(2)ನೇ
ವಿಧಿಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ವಿಧಿಸಲಾದ ಕೆಲವು ಉದ್ದೇಶಗಳಿಗಾಗಿ ಸಮಂಜಸವಾದ ನಿರ್ಬಂಧಗಳಿಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿರುತ್ತದೆ.
ವಾಕ್ ಮತ್ತು ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಹಕ್ಕಿನ ಮುಖ್ಯ ಅಂಶಗಳು ಕೆಳಕಂಡಂತಿವೆ:
ಈ ಹಕ್ಕು ಭಾರತದ ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಲಭ್ಯವಿದೆಯೇ ಹೊರತು ವಿದೇಶಿ ಪ್ರಜೆಗಳಿಗೆ ಅಲ್ಲ.
ಆರ್ಟಿಕಲ್ 19(1) (ಎ) ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ವಾಕ್ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವು ಯಾವುದೇ ಮಾಧ್ಯಮದ ಮೂಲಕ ಯಾವುದೇ ವಿಷಯದ
ಬಗ್ಗೆ ಒಬ್ಬರ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳು ಮತ್ತು ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುವ ಹಕ್ಕನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ, ಉದಾ. ಬಾಯಿಯ
ಮಾತುಗಳಿಂದ, ಬರವಣಿಗೆ, ಮುದ್ರಣ, ಚಿತ್ರ, ಚಲನಚಿತ್ರ, ಚಲನಚಿತ್ರ ಇತ್ಯಾದಿ.
ಆದಾಗ್ಯೂ, ಈ ಹಕ್ಕು ಸಂಪೂರ್ಣವಲ್ಲ ಮತ್ತು ಭಾರತದ ಸಾರ್ವಭೌಮತೆ ಮತ್ತು ಸಮಗ್ರತೆ, ರಾಜ್ಯದ ಭದ್ರತೆ, ಅನ್ಯ
ರಾಜ್ಯಗಳೊಂದಿಗೆ ಸೌಹಾರ್ದ ಸಂಬಂಧಗಳು, ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸುವ್ಯವಸ್ಥೆ, ಸಭ್ಯತೆ ಮತ್ತು ನೈತಿಕತೆ ಮತ್ತು
ನ್ಯಾಯಾಂಗ ನಿಂದನೆಯ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಸಮಂಜಸವಾದ ನಿರ್ಬಂಧಗಳನ್ನು ವಿಧಿಸಲು ಸರ್ಕಾರವು
ಕಾನೂನುಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ. , ಮಾನನಷ್ಟ ಮತ್ತು ಅಪರಾಧಕ್ಕೆ ಪ್ರಚೋದನೆ.
ಯಾವುದೇ ನಾಗರಿಕನ ವಾಕ್ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಮೇಲಿನ ಈ ನಿರ್ಬಂಧವನ್ನು ರಾಜ್ಯದ ಕ್ರಿಯೆಯಿಂದ ಅದರ
ನಿಷ್ಕ್ರಿಯತೆಯಿಂದ ವಿಧಿಸಬಹುದು. ಹೀಗಾಗಿ, ರಾಜ್ಯವು ತನ್ನ ಎಲ್ಲಾ ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ವಾಕ್ ಮತ್ತು ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿ
ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕನ್ನು ಖಾತರಿಪಡಿಸುವಲ್ಲಿ ವಿಫಲವಾದರೆ ಆರ್ಟಿಕಲ್ 19 (1) (ಎ)
ಉಲ್ಲಂಘನೆಯಾಗಿದೆ.
*****
ನಾವು ಭಾರತದ ಜನರು ಭಾರತವನ್ನು ಸಾರ್ವಭೌಮ, ಸಮಾಜವಾದಿ, ಜಾತ್ಯತೀತ, ಪ್ರಜಾಸತ್ತಾತ್ಮಕ
ಗಣರಾಜ್ಯವಾಗಿ ರೂಪಿಸಲು ಗಂಭೀರವಾಗಿ ನಿರ್ಧರಿಸಿದ್ದೇವೆ
ಮತ್ತು ಅದರ ಎಲ್ಲಾ ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿರಲು;
ನ್ಯಾಯ, ಸಾಮಾಜಿಕ, ಆರ್ಥಿಕ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ
ಚಿಂತನೆ, ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿ, ನಂಬಿಕೆ, ನಂಬಿಕೆ ಮತ್ತು ಆರಾಧನೆಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ
ಸ್ಥಾನಮಾನ ಮತ್ತು ಅವಕಾಶದ ಸಮಾನತೆ; ಮತ್ತು ಅವರೆಲ್ಲರ ನಡುವೆ ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡಲು;
ಭ್ರಾತೃತ್ವವು ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಘನತೆಯನ್ನು ಖಾತರಿಪಡಿಸುತ್ತದೆ

2
ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರದ ಏಕತೆ ಮತ್ತು ಸಮಗ್ರತೆ;
ನಮ್ಮ ಸಂವಿಧಾನ ಸಭೆಯಲ್ಲಿ, ನವೆಂಬರ್ 1949 ರ ಈ ಇಪ್ಪತ್ತಾರನೇ ದಿನ, ಈ ಮೂಲಕ ಈ ಸಂವಿಧಾನವನ್ನು
ಅಳವಡಿಸಿ, ಜಾರಿಗೊಳಿಸಿ ಮತ್ತು ನಮಗೇ ನೀಡಿ.
ಪರಿಚಯ
ಸರಳ ಪದಗಳಲ್ಲಿ, ಮುನ್ನುಡಿಯು ಪರಿಚಯಾತ್ಮಕ ಹೇಳಿಕೆಯಾಗಿದೆ. ಇದು ಮೂಲಭೂತ ಮೌಲ್ಯಗಳು, ತತ್ವಗಳು,
ಸಂವಿಧಾನವನ್ನು (ಭೂಮಿಯ ಕಾನೂನು) ನಿರ್ಮಿಸಿದ ಉದ್ದೇಶಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ದೇಶದ ಸಂವಿಧಾನವು
ಸಾಧಿಸಲು ಗುರಿಪಡಿಸುವ ಆದರ್ಶಗಳು ಮತ್ತು ಆಕಾಂಕ್ಷೆಗಳ ಸಾಂಕೇತಿಕ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ.
ಪಂಡಿತ್ ಠಾಕೂರ್ ದಾಸ್ ಭಾರ್ಗವ ಅವರ ಮಾತಿನಲ್ಲಿ ಹೇಳುವುದಾದರೆ, ಪೀಠಿಕೆಯು ಸಂವಿಧಾನದ ಅತ್ಯಮೂಲ್ಯ
ಭಾಗವಾಗಿದೆ, ಇದು ಸಂವಿಧಾನದ ಆತ್ಮವಾಗಿದೆ, ಇದು ಸಂವಿಧಾನದ ಕೀಲಿಯಾಗಿದೆ, ಇದು ಸಂವಿಧಾನದ
ತಯಾರಕರ ಮನಸ್ಸನ್ನು ತೆರೆಯುವ ಕೀಲಿಯಾಗಿದೆ. ಇದು ಸಂವಿಧಾನದ ಒಂದು ರತ್ನವಾಗಿದೆ. ಇದು ಒಂದು
ಅದ್ಭುತವಾದ ಗದ್ಯ ಕಾವ್ಯವಾಗಿದೆ, ಅಲ್ಲ, ಇದು ಸ್ವತಃ ಪರಿಪೂರ್ಣತೆಯಾಗಿದೆ. ಇದು ಸಂವಿಧಾನದ ಮೌಲ್ಯವನ್ನು
ಅಳೆಯುವ ಸರಿಯಾದ ಅಳತೆಗೋಲು."
*****
ಭಾರತೀಯ ಸಂವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ಪೀಠಿಕೆಯ ಮಹತ್ವ
ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನವು ದೇಶದ ಸರ್ವೋಚ್ಚ ಕಾನೂನು. ಸಂವಿಧಾನವು ಪೀಠಿಕೆಯಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ.
ಪೀಠಿಕೆಯು ಸಂವಿಧಾನದ ಮೂಲ ರಚನೆಯ ಭಾಗವಾಗಿದೆ.
ಇದು ಹಲವಾರು ಕಾರಣಗಳಿಗಾಗಿ ಗಮನಾರ್ಹ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಅವುಗಳೆಂದರೆ:
ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿ ತತ್ವಗಳು.
ಭಾರತೀಯ ಸಂವಿಧಾನದ ಪೀಠಿಕೆಯು ಸಂವಿಧಾನದ ನಿಬಂಧನೆಗಳನ್ನು ಅರ್ಥೈಸುವ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿ ತತ್ವಗಳನ್ನು
ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರದ ಇತರ ಅಂಗಗಳಿಗೆ ನೈತಿಕ ದಿಕ್ಸೂಚಿಯಾಗಿ
ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಸಂವಿಧಾನದ ಉದ್ದೇಶಗಳನ್ನು ಎತ್ತಿಹಿಡಿಯುವುದನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು.
ಅನೇಕತೆಯಲ್ಲಿ ಏಕತೆ
ಭಾರತೀಯ ಸಂವಿಧಾನವು ದೇಶದ ವೈವಿಧ್ಯಮಯ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ, ಭಾಷಿಕ, ಧಾರ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ
ಹಿನ್ನೆಲೆಗಳಿಗೆ ಅವಕಾಶ ಕಲ್ಪಿಸುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ಮುನ್ನುಡಿಯಲ್ಲಿ 'ಭ್ರಾತೃತ್ವ' ಮುಂತಾದ
ಪದಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುವುದು ಭಾರತದ ಜನರಲ್ಲಿ ಏಕತೆ ಮತ್ತು ಸಾಮರಸ್ಯದ ಅಗತ್ಯವನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳುತ್ತದೆ.
ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ಗುರುತು
ಪೀಠಿಕೆಯು ಭಾರತೀಯ ಸಂವಿಧಾನದ ಅಗತ್ಯ ಗುರುತನ್ನು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಸಂಪೂರ್ಣ ಕಾನೂನು
ಚೌಕಟ್ಟಿಗೆ ಮತ್ತು ಸಂವಿಧಾನದಲ್ಲಿನ ನಂತರದ ಲೇಖನಗಳು ಮತ್ತು ನಿಬಂಧನೆಗಳಿಗೆ ಧ್ವನಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿಸುತ್ತದೆ.
ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪ್ರಭಾವ
ಪೀಠಿಕೆಯಲ್ಲಿ 'ನ್ಯಾಯ', 'ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ' ಮತ್ತು 'ಸಮಾನತೆ' ಮುಂತಾದ ಪದಗಳ ಬಳಕೆಯು ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ
ಆದರ್ಶಗಳು ಮತ್ತು ತತ್ವಗಳ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಮಾನವ ಹಕ್ಕುಗಳು, ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯ
ಮತ್ತು ಸಮಾನತೆಯ ಜಾಗತಿಕ ಮೌಲ್ಯಗಳಿಗೆ ಭಾರತದ ಬದ್ಧತೆಯನ್ನು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.
ಐತಿಹಾಸಿಕ ಹೋರಾಟಗಳ ಪ್ರತಿಬಿಂಬ
ಪೀಠಿಕೆಯು ಸ್ವತಂತ್ರ ಭಾರತ ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯಕ್ಕಾಗಿ ಭಾರತೀಯ ಜನರು ತಮ್ಮ ಹೋರಾಟದಲ್ಲಿ ಮಾಡಿದ ತ್ಯಾಗ
ಮತ್ತು ಹೋರಾಟಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಗಾರರಿಗೆ ಮತ್ತು ಅವರು ಹೋರಾಡಿದ
ತತ್ವಗಳಿಗೆ ಗೌರವ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತದೆ.

3
ಸಾರಾಂಶದಲ್ಲಿ, ಭಾರತೀಯ ಸಂವಿಧಾನದ ಪೀಠಿಕೆಯು ರಾಷ್ಟ್ರದ ಆಡಳಿತವನ್ನು ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿಸುವ ಮೂಲಭೂತ
ಮೌಲ್ಯಗಳು, ತತ್ವಗಳು ಮತ್ತು ಉದ್ದೇಶಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಸಂವಿಧಾನದ ನಿಬಂಧನೆಗಳ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ಮತ್ತು
ಅನ್ವಯವನ್ನು ರೂಪಿಸುವಲ್ಲಿ ಇದು ಬಹಳ ಮಹತ್ವದ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸಂವಿಧಾನದ ರಚನೆಕಾರರ
ದೃಷ್ಟಿ ಮತ್ತು ಗುರಿಗಳ ಜ್ಞಾಪನೆಯಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ.
ಪ್ರಮುಖ ಅಂಶಗಳು
ಭಾರತೀಯ ಸಂವಿಧಾನದ ಪೀಠಿಕೆಯು ಭಾರತೀಯ ರಾಜ್ಯದ ಸ್ವರೂಪ ಮತ್ತು ಭಾರತದ ಎಲ್ಲಾ ನಾಗರಿಕರಿಗೆ
ಸಾಧಿಸಬೇಕಾದ ಉದ್ದೇಶಗಳನ್ನು ತಿಳಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಭಾರತದ ಜನರ ಸಾರ್ವಭೌಮತ್ವವನ್ನು ಎತ್ತಿ ಹಿಡಿಯುತ್ತದೆ
ಮತ್ತು ಸಂವಿಧಾನವನ್ನು ಸಂವಿಧಾನ ಸಭೆಯು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಅಂಗೀಕರಿಸಿದ ದಿನಾಂಕವನ್ನು ದಾಖಲಿಸುತ್ತದೆ.
ಮುನ್ನುಡಿಯ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಪದವೂ ಒಂದೊಂದು ವಿಚಾರಗಳನ್ನು ತಿಳಿಸುತ್ತದೆ. ಪೀಠಿಕೆಯನ್ನು
ಗಮನದಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಸಂವಿಧಾನದ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವನ್ನು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ.
*****
ಪೀಠಿಕೆ ಎಂಬ ಪದವು ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಅಥವಾ ಪರಿಚಯಾತ್ಮಕ ಹೇಳಿಕೆ ಎಂದರ್ಥ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಅದರ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು
ರೂಪಿಸುವ ಶಾಸನ ಅಥವಾ ಸಂವಿಧಾನಕ್ಕೆ ಲಗತ್ತಿಸಲಾಗಿದೆ.[1] 'ಪೀಠಿಕೆ' ಒಂದು ಶಾಸನದ ಪರಿಚಯವಾಗಿದೆ.
ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನದ ಪೀಠಿಕೆಯು ಸಂವಿಧಾನದ ವಿವಿಧ ನಿಬಂಧನೆಗಳಿಗೆ ಅನುವಾದಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಭಾರತದ ಜನರ
ಗುರಿಗಳು ಮತ್ತು ಆಕಾಂಕ್ಷೆಗಳನ್ನು ದಾಖಲಿಸುತ್ತದೆ. ಬೇರೂಬರಿ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ[2] ಸರ್ವೋಚ್ಚ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು
ಪೀಠಿಕೆಯು ತಯಾರಕರ ಮನಸ್ಸನ್ನು ತೆರೆಯುವ ಕೀಲಿಯಾಗಿದೆ ಎಂದು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದೆ ಮತ್ತು ಅವರು
ಸಂವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ನಿಬಂಧನೆಗಳನ್ನು ಏಕೆ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ ಎಂಬುದನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಕಾರಣಗಳಿಗಾಗಿ
ಪೀಠಿಕೆಯು ಸಂವಿಧಾನದ ನಿಬಂಧನೆಗಳ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನದಲ್ಲಿ ನ್ಯಾಯಸಮ್ಮತವಾದ ಸಹಾಯವಾಗಿದೆ. ಇದು ನಾವು
ಇಷ್ಟು ದಿನ ಯೋಚಿಸಿದ್ದನ್ನು ಅಥವಾ ಕನಸು ಕಂಡಿದ್ದನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುತ್ತದೆ[3]
ಹಿನ್ನೆಲೆ
ಭಾರತೀಯ ಸಂವಿಧಾನದ ಪೀಠಿಕೆಯು ಪ್ರಾಥಮಿಕವಾಗಿ ಜವಾಹರಲಾಲ್ ನೆಹರು ಬರೆದ ಆಬ್ಜೆಕ್ಟಿವ್ ರೆಸಲ್ಯೂಶನ್
ಅನ್ನು ಆಧರಿಸಿದೆ. ಅವರು ಈ ವಸ್ತುನಿಷ್ಠ ನಿರ್ಣಯವನ್ನು ಡಿಸೆಂಬರ್ 13, 1946 ರಂದು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು ಮತ್ತು 22
ಜನವರಿ 1947 ರಂದು ಸಂವಿಧಾನ ಸಭೆಯು ಅಂಗೀಕರಿಸಿತು. ಆರಂಭದಲ್ಲಿ, ಪೀಠಿಕೆಯನ್ನು Sh. B. N. ರಾವ್
ಅವರ ಜ್ಞಾಪಕ ಪತ್ರದಲ್ಲಿ ಮೇ 30, 1947, ಮತ್ತು ನಂತರ ಅಕ್ಟೋಬರ್ 7, 1947 ರ ಕರಡು ಪ್ರತಿಯಲ್ಲಿ
ಪುನರುತ್ಪಾದಿಸಲಾಯಿತು. ಸಂವಿಧಾನ ಸಭೆಯ ಚರ್ಚೆಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಪೀಠಿಕೆಯನ್ನು ಮರುರೂಪಿಸಲಾಯಿತು.
ಸಂವಿಧಾನದ ಬಗ್ಗೆ ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಹೊಂದಿರುವುದರಿಂದ ಪೀಠಿಕೆಯನ್ನು ಸಂವಿಧಾನದ ಆತ್ಮ ಎಂದೂ ಕರೆಯಬಹುದು.
ಇದನ್ನು ನವೆಂಬರ್ 26, 1949 ರಂದು ಅಂಗೀಕರಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಇದನ್ನು 26 ನೇ ಜನವರಿ, 1950 ರಿಂದ
ಗಣರಾಜ್ಯೋತ್ಸವ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಆಬ್ಜೆಕ್ಟಿವ್ ರೆಸಲ್ಯೂಶನ್ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಪೀಠಿಕೆಯನ್ನು ರಚಿಸುವಾಗ, ಕರಡು ಸಮಿತಿಯು ಪೀಠಿಕೆಯು ರಾಜ್ಯದ
ಮೂಲಭೂತ ಲಕ್ಷಣಗಳು ಮತ್ತು ಅದರ ಉದ್ದೇಶಗಳೊಂದಿಗೆ ಮಾತ್ರ ವ್ಯವಹರಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಭಾವಿಸಿದೆ.
ಆಬ್ಜೆಕ್ಟಿವ್ ರೆಸಲ್ಯೂಶನ್‌ನಲ್ಲಿ ಬಳಸಿದ ಸಾರ್ವಭೌಮ, ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ, ಗಣರಾಜ್ಯ ಎಂಬ ಪದಗಳನ್ನು ಸಮಿತಿ
ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದೆ.
ಭ್ರಾತೃತ್ವ ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ಸಮಿತಿಯೂ ಬಳಸಿದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಈ ಪದವು ಆಬ್ಜೆಕ್ಟಿವ್ ರೆಸಲ್ಯೂಶನ್‌ನ ಭಾಗವಲ್ಲ.
ಸಮಿತಿಯು ಉದ್ದೇಶಿತ ನಿರ್ಣಯದ ಆತ್ಮ ಮತ್ತು ಭಾಷೆಯನ್ನು ಪೀಠಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಸಾಧ್ಯವಾದಷ್ಟು ಇರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು
ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದೆ.
ಈ ಕಾರಣಗಳಿಗಾಗಿ ಪೀಠಿಕೆಯು ಸಂವಿಧಾನದ ನಿಬಂಧನೆಗಳ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನದಲ್ಲಿ ನ್ಯಾಯಸಮ್ಮತವಾದ
ಸಹಾಯವಾಗಿದೆ. ಇದು ನಾವು ಇಷ್ಟು ದಿನ ಯೋಚಿಸಿದ್ದನ್ನು ಅಥವಾ ಕನಸು ಕಂಡಿದ್ದನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುತ್ತದೆ.[4] ಸರಳ
ಪದಗಳಲ್ಲಿ ಮುನ್ನುಡಿಯು ಸಂವಿಧಾನದ ಪರಿಚಯವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸಂವಿಧಾನವು ನಿಂತಿರುವ
ಮೂಲಭೂತ ವಿಚಾರಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಸಂವಿಧಾನದ ಚೌಕಟ್ಟುಗಳು ಭಾರತದ ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ಏನನ್ನು ಸಾಧಿಸಲು
ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತವಾಗಿ ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.
ಉದ್ದೇಶ
4
ಮುನ್ನುಡಿಯ ಉದ್ದೇಶ ಹೀಗಿದೆ:
ಸಂವಿಧಾನವು ಯಾವ ಮೂಲದಿಂದ ಬಂದಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಸೂಚಿಸಲಾಗಿದೆ ಅಂದರೆ, ಭಾರತದ ಜನರು.
ಸಂವಿಧಾನವನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತರಲು ಜಾರಿಗೊಳಿಸುವ ಷರತ್ತು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.
ಭಾರತದ ಜನರು ಎಲ್ಲಾ ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ಸುರಕ್ಷಿತಗೊಳಿಸಲು ಉದ್ದೇಶಿಸಿರುವ ಹಕ್ಕುಗಳು ಮತ್ತು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಗಳನ್ನು
ಘೋಷಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯದ ಮೂಲಭೂತ ಪ್ರಕಾರವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು.[5]
ಆದ್ದರಿಂದ, ಸಂವಿಧಾನದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಅಧಿಕಾರದ ಮೂಲವು ಭಾರತದ ಜನರು ಮತ್ತು ಯಾವುದೇ ಬಾಹ್ಯ
ಅಧಿಕಾರಕ್ಕೆ ಅಧೀನತೆಯಿಲ್ಲ ಎಂದು ಅದು ಘೋಷಿಸುತ್ತದೆ. ವ್ಯಾಪ್ತಿ
ಪೀಠಿಕೆಯು ಯಾವುದೇ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ನೀಡುವುದಿಲ್ಲ ಆದರೆ ಅದು ಸಂವಿಧಾನಕ್ಕೆ ಒಂದು ನಿರ್ದೇಶನ ಮತ್ತು
ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಇದು ಇಡೀ ಸಂವಿಧಾನದ ಉದ್ದೇಶಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ. ಪೀಠಿಕೆಯು ಸಂವಿಧಾನದ
ಮೂಲಭೂತ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಕಾಯಿದೆಯ ಮುನ್ನುಡಿಯು ಶಾಸನವು ಸಾಧಿಸಲು ಉದ್ದೇಶಿಸಿರುವ
ಮುಖ್ಯ ಉದ್ದೇಶಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.[6]
ಎ.ಕೆ.ಗೋಪಾಲನ್ ವರ್ಸಸ್ ಸ್ಟೇಟ್ ಆಫ್ ಮದ್ರಾಸ್[7]ನಲ್ಲಿ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಪ್ರಜಾಸತ್ತಾತ್ಮಕ ಸಂವಿಧಾನವನ್ನು
ನೀಡಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುವ ನಮ್ಮ ಸಂವಿಧಾನದ ಪೀಠಿಕೆಯು ಅದರ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನದಲ್ಲಿ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿ
ಆರಂಭವಾಗಿರಬೇಕು ಮತ್ತು ಆದ್ದರಿಂದ ಆರ್ಟಿಕಲ್ 21 ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ರಚಿಸಲಾದ ಯಾವುದೇ ಕಾನೂನನ್ನು
ಅನೂರ್ಜಿತಗೊಳಿಸಬೇಕು ಎಂದು ವಾದಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು ನೈಸರ್ಗಿಕ ನ್ಯಾಯದ ತತ್ವಗಳನ್ನು ಅಪರಾಧ
ಮಾಡುತ್ತದೆ, ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಜೀವನ ಮತ್ತು ವೈಯಕ್ತಿಕ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕುಗಳು ಯಾವುದೇ ರಕ್ಷಣೆಯನ್ನು
ಹೊಂದಿರುವುದಿಲ್ಲ. 21 ನೇ ವಿಧಿಯಲ್ಲಿನ ಕಾನೂನು ಸಕಾರಾತ್ಮಕ ಅಥವಾ ರಾಜ್ಯ ನಿರ್ಮಿತ ಕಾನೂನನ್ನು
ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆಯೇ ಹೊರತು ನೈಸರ್ಗಿಕ ನ್ಯಾಯವಲ್ಲ ಮತ್ತು ಪೀಠಿಕೆಯನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿ ಆರ್ಟಿಕಲ್ 21 ರ
ಭಾಷೆಯ ಈ ಅರ್ಥವನ್ನು ಮಾರ್ಪಡಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ನ ಪೀಠದಲ್ಲಿರುವ ಬಹುಪಾಲು
ಜನರು ಈ ವಾದವನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿದರು.
ಪೀಠಿಕೆಯು ಸಿಂಧುತ್ವದ ಅಂತಿಮ ಮೂಲವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸಂವಿಧಾನದ ಹಿಂದಿನ ಅನುಮೋದನೆಯು
ಜನರ ಇಚ್ಛೆಯಾಗಿದೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಸಂವಿಧಾನವು ತನ್ನ ಅಂತಿಮ ಅನುಮೋದನೆಯನ್ನು ಪಡೆಯುವ ಜನರೇ
ಸಂವಿಧಾನದ ಮೂಲ.
ಈ ಸಮರ್ಥನೆಯು ಭಾರತೀಯ ರಾಜಕೀಯ ಮತ್ತು ಜನರ ಸಾರ್ವಭೌಮತ್ವದ ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್ ಮತ್ತು ಡೆಮಾಕ್ರಟಿಕ್
ಪಾತ್ರವನ್ನು ದೃಢೀಕರಿಸುತ್ತದೆ. ಭಾರತದ ಜನರು ಹೀಗೆ ಅಂತಿಮ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಮತ್ತು ತಮ್ಮ
ಚುನಾಯಿತ ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳ ಸರ್ಕಾರವನ್ನು ನಡೆಸುವ ಸಾರ್ವಭೌಮ ರಾಜಕೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಯನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತಾರೆ.
ಭಾರತೀಯ ರಾಜಕೀಯದ ಸ್ವರೂಪಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ, ಸಂವಿಧಾನದ ಪೀಠಿಕೆಯು ಭಾರತವನ್ನು ಸಾರ್ವಭೌಮ
ಜಾತ್ಯತೀತ ಪ್ರಜಾಸತ್ತಾತ್ಮಕ ಗಣರಾಜ್ಯ ಎಂದು ಘೋಷಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಭಾರತೀಯ ರಾಜಕೀಯವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ
ಗುರಿಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ಗುರಿಗಳನ್ನು ನಿಗದಿಪಡಿಸುತ್ತದೆ, ಇವುಗಳನ್ನು ಮುನ್ನುಡಿಯಲ್ಲಿ
ಹೇಳಲಾಗಿದೆ.
ಇವು:
ಸಾಮಾಜಿಕ, ಆರ್ಥಿಕ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ನ್ಯಾಯ
ಚಿಂತನೆ, ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿ, ನಂಬಿಕೆ, ನಂಬಿಕೆ ಮತ್ತು ಆರಾಧನೆಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ;
ಸ್ಥಾನಮಾನ ಮತ್ತು ಅವಕಾಶಗಳ ಸಮಾನತೆ;
ಮತ್ತು ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಘನತೆ ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರದ ಏಕತೆ ಮತ್ತು ಸಮಗ್ರತೆಯನ್ನು ಖಾತ್ರಿಪಡಿಸುವ ಎಲ್ಲಾ ಭ್ರಾತೃತ್ವವನ್ನು
ಅವರಲ್ಲಿ ಉತ್ತೇಜಿಸಲು.
ನಮ್ಮ ಸಂವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ಸಾಕಾರಗೊಂಡಿರುವ ಗುರಿಗಳು ಮತ್ತು ಆಕಾಂಕ್ಷೆಗಳ ಸರಿಯಾದ ಮೆಚ್ಚುಗೆಗಾಗಿ, ನಾವು
ಮುನ್ನುಡಿಯಲ್ಲಿ ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ವಿವಿಧ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಗೆ ತಿರುಗಬೇಕು. ರಾಜಕೀಯ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ

5
ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಆದರ್ಶಗಳನ್ನು ಸಮಾನತೆ ಮತ್ತು ಭ್ರಾತೃತ್ವದೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಜಿಸಿ, ಮಹಾತ್ಮಾ ಗಾಂಧಿಯವರು
ನನ್ನ ಕನಸಿನ ಭಾರತ[8] ಎಂದು ವಿವರಿಸಿರುವುದನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಪೀಠಿಕೆ ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತದೆ.
ಬಡವರು ತಮ್ಮ ದೇಶವೆಂದು ಭಾವಿಸುವ ಭಾರತವು ಯಾರ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ಧ್ವನಿಯನ್ನು ಮಾಡುತ್ತದೆ? ಎಲ್ಲಾ
ಸಮುದಾಯಗಳು ಪರಿಪೂರ್ಣ ಸಾಮರಸ್ಯದಿಂದ ಬದುಕುವ ಭಾರತ.
******
ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನದ ಪ್ರಸ್ತುತತೆ
ಆಧುನಿಕ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವಗಳಲ್ಲಿ ಸಂವಿಧಾನವು ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ದಾಖಲೆಯಾಗಿದೆ. ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನವು
ದೇಶವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ ಕಾನೂನುಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ. ಸಂವಿಧಾನವು ರಾಷ್ಟ್ರದ ಮೌಲ್ಯವನ್ನು
ಗುರುತಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ರಕ್ಷಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರ ಮತ್ತು ಕಾನೂನುಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು ಅಡಿಪಾಯವನ್ನು
ನೀಡುತ್ತದೆ. ಸಂವಿಧಾನವು ದೇಶ ಮತ್ತು ಸಮುದಾಯಕ್ಕೆ ಮೂಲಭೂತ ರಚನೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.
ಇದು ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತದೆ. ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಚಲಾಯಿಸುವ ಸರ್ಕಾರಿ
ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಅವರು ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುವ ಜನರಿಗೆ ಜವಾಬ್ದಾರರಾಗುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ. ಇದು ದಬ್ಬಾಳಿಕೆ ಮತ್ತು
ಸರ್ಕಾರದ ದುರುಪಯೋಗದ ವಿರುದ್ಧ ರಕ್ಷಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ನಿರಂಕುಶ ಸರ್ಕಾರಗಳನ್ನು ತಡೆಯುತ್ತದೆ (ಇದು
ಯಾವುದೇ ಉನ್ನತ ಕಾನೂನು ಅಥವಾ ಸಂವಿಧಾನದಿಂದ ಬದ್ಧವಾಗಿಲ್ಲ). ಇದು ನಾಗರಿಕರು ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರದ
ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಎಲ್ಲಾ ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು
ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.
ಇದು ಸರ್ಕಾರದ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ನಡುವೆ ಅಧಿಕಾರ ಅಥವಾ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಲು ಮತ್ತು ವಿತರಿಸಲು ಸಹಾಯ
ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಇದು ಸರ್ಕಾರದ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಒಂದು ಚೆಕ್ ಮತ್ತು ನಿರ್ಬಂಧವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಸರ್ಕಾರದ
ಕಾರ್ಯಾಂಗ, ಶಾಸಕಾಂಗ ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಶಾಖೆಗಳ ಅಧಿಕಾರ ಮತ್ತು ಕರ್ತವ್ಯಗಳನ್ನು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸುತ್ತದೆ
ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರದ ಯಾವುದೇ ಶಾಖೆಯು ಅತಿಯಾದ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಚಲಾಯಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಸುವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮತ್ತು
ಸ್ಥಿರತೆಯನ್ನು ಕಾಪಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಕಾನೂನಿನ ನಿಯಮವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಖಚಿತಪಡಿಸುತ್ತದೆ.
ಸಂವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ನೀಡಲಾದ ಸರ್ಕಾರದ ಫೆಡರಲ್ ರಚನೆಯು ಅಧಿಕಾರದ ಹಂಚಿಕೆ ಮತ್ತು ದೇಶದ ಏಕತೆಯನ್ನು
ಉತ್ತೇಜಿಸುವ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸುತ್ತದೆ.
ಸಂವಿಧಾನವು ತನ್ನ ಎಲ್ಲಾ ನಾಗರಿಕರ ಸಮಾನತೆಯನ್ನು ಖಾತ್ರಿಪಡಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಧರ್ಮ, ಜನಾಂಗ, ಜಾತಿ,
ಲಿಂಗ ಇತ್ಯಾದಿಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ತಾರತಮ್ಯವನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸುತ್ತದೆ. ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯವನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುವಲ್ಲಿ
ಮತ್ತು ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಗುಂಪುಗಳನ್ನು ಅಂಚಿನಲ್ಲಿಡುವುದನ್ನು ತಡೆಯುವಲ್ಲಿ ಸಮಾನತೆ ನಿರ್ಣಾಯಕವಾಗಿದೆ.
ಸಂವಿಧಾನವು ಭಾರತದ ವೈವಿಧ್ಯತೆಯನ್ನು ಕೊಂಡಾಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳು, ಭಾಷೆ ಮತ್ತು ಧರ್ಮದ
ಜನರು ಸಾಮರಸ್ಯದಿಂದ ಸಹಬಾಳ್ವೆ ನಡೆಸುವ ಬಹುತ್ವ ಸಮಾಜವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.
ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಮೂಲಭೂತ ಚೌಕಟ್ಟನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ಸಂವಿಧಾನವು ಸಾಮಾಜಿಕ
ಸಾಧನವಾಗಿಯೂ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಅಂಚಿನಲ್ಲಿರುವ ಗುಂಪುಗಳು ಒಳಗೊಳ್ಳುವಿಕೆ, ಸಮಾನತೆ ಮತ್ತು
ನ್ಯಾಯದ ಅರ್ಥವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತದೆ ಎಂದು ಖಚಿತಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ರಾಜ್ಯ ನೀತಿಯ ನಿರ್ದೇಶನ ತತ್ವವು
ಕಾನೂನುಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲು ಸರ್ಕಾರವನ್ನು ಪ್ರೇರೇಪಿಸುತ್ತದೆ.
ಅವರು ಪರಿಸರವನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುವ ಸಾಧನವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಾರೆ, ಕಾರ್ಮಿಕ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಎತ್ತಿಹಿಡಿಯುತ್ತಾರೆ,
ಸಮಾನ ಅವಕಾಶಗಳು, ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಲ್ಯಾಣ ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಆರೋಗ್ಯದ ಪ್ರಚಾರಕ್ಕಾಗಿ
ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಉಚಿತ ಶಿಕ್ಷಣದ ಪ್ರವೇಶವನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅವು ನ್ಯಾಯಸಮ್ಮತವಲ್ಲದಿದ್ದರೂ ಮತ್ತು
ನ್ಯಾಯಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಜಾರಿಗೊಳಿಸಲಾಗದಿದ್ದರೂ, ಅವು ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ನೀತಿ ನಿರೂಪಣೆಗೆ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿಯಾಗಿ
ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುವುದರಿಂದ ಅವು ಮುಖ್ಯವಾಗಿವೆ.
ಇದು ಆಸ್ತಿ ಹಕ್ಕುಗಳ ರಕ್ಷಣೆ, ವಾಣಿಜ್ಯ ನಿಯಂತ್ರಣ ಇತ್ಯಾದಿಯಾಗಿ ಆರ್ಥಿಕ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಕಾನೂನು ಫಾರ್ಮ್‌ವರ್ಕ್
ಅನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.

6
ಭಾರತದ ಸ್ವತಂತ್ರ ನ್ಯಾಯಾಂಗವು ಸರ್ವೋಚ್ಚ ನ್ಯಾಯಾಲಯವನ್ನು ಅತ್ಯುನ್ನತ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಪ್ರಾಧಿಕಾರವಾಗಿ
ಸ್ಥಾಪಿಸುತ್ತದೆ. ನ್ಯಾಯಾಂಗವು ಸಂವಿಧಾನದ ರಕ್ಷಕ ಮತ್ತು ಅದರ ತತ್ವಗಳನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ಸಮಯದಲ್ಲೂ
ಎತ್ತಿಹಿಡಿಯುವುದನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸುತ್ತದೆ.
ಸಂವಿಧಾನವು ಎಲ್ಲಾ ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ವರ್ಗ, ಜಾತಿ, ಲಿಂಗ, ವಯಸ್ಸು, ಚರ್ಮದ ಬಣ್ಣ ಇತ್ಯಾದಿಗಳನ್ನು ಲೆಕ್ಕಿಸದೆ
ಸಮಾನತೆಯ ಹಕ್ಕು, ವಾಕ್ ಮತ್ತು ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ, ಬದುಕುವ ಹಕ್ಕು ಮತ್ತು ವೈಯಕ್ತಿಕ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದಂತಹ
ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಖಾತರಿಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಸಂವಿಧಾನವು ಜನರಿಗೆ ಮತದಾನದ ಹಕ್ಕನ್ನು ಮತ್ತು
ಅಧಿಕಾರದಲ್ಲಿರುವವರನ್ನು ಟೀಕಿಸುವ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ದೇಶದ ನಾಗರಿಕರ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಗಳನ್ನು ರಾಜಿ
ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರವು ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ನಾಗರಿಕರ
ಮೂಲಭೂತ ಮಾನವ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಖಾತರಿಪಡಿಸುವ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಸಹ ಇದು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ದೇಶದ
ಆಡಳಿತದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಲು ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ಅಧಿಕಾರವಿದೆ ಎಂದು ಸಂವಿಧಾನವು ಖಚಿತಪಡಿಸುತ್ತದೆ.
ಸಂವಿಧಾನವು ರಾಜಕೀಯ ಸ್ಥಿರತೆಯನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸಮುದಾಯದ ಸಾರ್ವಭೌಮತ್ವವನ್ನು ಹಾಗೇ
ಇರಿಸುತ್ತದೆ. ಅದು ಪ್ರಬಲವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಬಾಹ್ಯ ಶಕ್ತಿಗಳ ದಾಳಿಗೆ ಗುರಿಯಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು.
ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಾದ ಸಂವಿಧಾನವನ್ನು ಹೊಂದಿರದ ದೇಶಗಳು ಅವರ ರಾಜಕೀಯ ಸಮುದಾಯವು ಕುಸಿಯುವ
ಸಾಧ್ಯತೆಯಿದೆ.
ಆದ್ದರಿಂದ, ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನವು ಪ್ರಸ್ತುತವಾಗಿದೆ ಏಕೆಂದರೆ ಅದು ರಾಷ್ಟ್ರದ ತಳಹದಿಯಾಗಿ
ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ, ನಾಗರಿಕರು ಮತ್ತು ಅವರ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುತ್ತದೆ, ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯವನ್ನು
ಖಾತ್ರಿಪಡಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಏಕತೆಗಾಗಿ ಶ್ರಮಿಸುತ್ತಿರುವಾಗ ವೈವಿಧ್ಯತೆಯನ್ನು ಆಚರಿಸುತ್ತದೆ. ಹಲವಾರು ವಿಭಿನ್ನ
ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ದೇಶಗಳ ವಿವಿಧ ಪೂರ್ವ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಸಂವಿಧಾನಗಳಿಂದ ಇದು
ಪ್ರಭಾವಿತವಾಗಿದ್ದರೂ ಅದು ಕೇವಲ ಅವುಗಳನ್ನು ನಕಲಿಸಲಿಲ್ಲ.
ಸಂವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾದ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ವಿಧಿಯನ್ನು ಮೊದಲು ಚರ್ಚಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಅಂತಹ ಅನೇಕ
ಚರ್ಚೆಗಳ ನಂತರ ಹೆಚ್ಚಿನ ಅಥವಾ ಎಲ್ಲಾ ಸಂವಿಧಾನ ಸಭೆಯ ಸದಸ್ಯರು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡಾಗ ತತ್ವವನ್ನು ನಮ್ಮ
ದೇಶದ ಸಂವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ಲೇಖನವಾಗಿ ಬರೆಯಲಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ಇದು ಆಗಿರಲಿಲ್ಲ, ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನವು ಒಂದು
ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ಜೀವಂತ ದಾಖಲೆಯಾಗಿದೆ, ಇದು ಸಮಾಜದಲ್ಲಿನ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳು ಮತ್ತು ವಿಕಾಸಗಳಿಗೆ
ಉಪಯುಕ್ತವಾಗುವಂತೆ ಎಲ್ಲಾ ಸಮಯದಲ್ಲೂ ಅದರ ಮೂಲ ಮೌಲ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ತತ್ವಗಳನ್ನು ಎತ್ತಿಹಿಡಿಯುವಾಗ
ತಿದ್ದುಪಡಿಗಳ ಮೂಲಕ ಬದಲಾಗುತ್ತಿರುವ ಕಾಲಕ್ಕೆ ಹೊಂದಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.
*****
ಭಾರತೀಯ ಸಂವಿಧಾನದಲ್ಲಿನ ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕುಗಳು ಈ ಕೆಳಗಿನವುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ:
ಸಮಾನತೆಯ ಹಕ್ಕು (ಲೇಖನ 14-18): ಈ ಹಕ್ಕು ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಕಾನೂನಿನ ಮುಂದೆ ಸಮಾನವಾಗಿ
ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಖಚಿತಪಡಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಧರ್ಮ, ಜನಾಂಗ, ಜಾತಿ, ಲಿಂಗ ಅಥವಾ ಜನ್ಮಸ್ಥಳದ
ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ತಾರತಮ್ಯವನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸುತ್ತದೆ.
ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಹಕ್ಕು (ಲೇಖನ 19-22): ಈ ಹಕ್ಕು ವಾಕ್ ಮತ್ತು ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ, ಶಾಂತಿಯುತವಾಗಿ ಮತ್ತು
ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳಿಲ್ಲದೆ ಸೇರುವ ಹಕ್ಕು, ಸಂಘಗಳು ಅಥವಾ ಒಕ್ಕೂಟಗಳನ್ನು ರಚಿಸುವ ಹಕ್ಕು, ಭಾರತದ
ಭೂಪ್ರದೇಶದಾದ್ಯಂತ ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಚಲಿಸುವ ಹಕ್ಕು ಮತ್ತು ಯಾವುದೇ ವೃತ್ತಿ ಅಥವಾ ಉದ್ಯೋಗವನ್ನು ಅಭ್ಯಾಸ
ಮಾಡುವ ಹಕ್ಕು.
ಶೋಷಣೆಯ ವಿರುದ್ಧದ ಹಕ್ಕು (ಲೇಖನ 23-24): ಈ ಹಕ್ಕು ಎಲ್ಲಾ ರೀತಿಯ ಬಲವಂತದ ದುಡಿಮೆ, ಕಳ್ಳಸಾಗಣೆ
ಮತ್ತು ಮಕ್ಕಳ ಶೋಷಣೆಯನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸುತ್ತದೆ.
ಧರ್ಮದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಹಕ್ಕು (ಲೇಖನ 25-28): ಈ ಹಕ್ಕು ಧರ್ಮದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಮತ್ತು ತನ್ನ ಆಯ್ಕೆಯ ಯಾವುದೇ
ಧರ್ಮವನ್ನು ಆಚರಿಸುವ, ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುವ ಮತ್ತು ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡುವ ಹಕ್ಕನ್ನು ಖಾತರಿಪಡಿಸುತ್ತದೆ.
ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಮತ್ತು ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಹಕ್ಕುಗಳು (ಲೇಖನ 29-30): ಈ ಹಕ್ಕು ಅಲ್ಪಸಂಖ್ಯಾತರು ಮತ್ತು ಇತರ
ಅಂಚಿನಲ್ಲಿರುವ ಸಮುದಾಯಗಳ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಮತ್ತು ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಗಳಿಗೆ ರಕ್ಷಣೆ ನೀಡುತ್ತದೆ.

7
ಜೀವನ ಮತ್ತು ವೈಯಕ್ತಿಕ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಹಕ್ಕು (ಆರ್ಟಿಕಲ್ 21): ಈ ಹಕ್ಕು ಜೀವನ ಮತ್ತು ವೈಯಕ್ತಿಕ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ
ಹಕ್ಕನ್ನು ಖಾತರಿಪಡಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅನಿಯಂತ್ರಿತ ಬಂಧನ, ಬಂಧನ ಅಥವಾ ಚಿತ್ರಹಿಂಸೆಯಿಂದ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು
ರಕ್ಷಿಸುತ್ತದೆ.
ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ಪರಿಹಾರಗಳ ಹಕ್ಕು (ಆರ್ಟಿಕಲ್ 32): ಈ ಹಕ್ಕು ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ತಮ್ಮ ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು
ಕಾನೂನು ನ್ಯಾಯಾಲಯಗಳ ಮೂಲಕ ಜಾರಿಗೊಳಿಸುವ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.
ಈ ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕುಗಳು ವ್ಯಕ್ತಿಯ ರಕ್ಷಣೆ ಮತ್ತು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಅತ್ಯಗತ್ಯ, ಮತ್ತು ಅವು ರಾಜ್ಯವು ಅಧಿಕಾರದ
ಸಂಭಾವ್ಯ ದುರುಪಯೋಗದ ವಿರುದ್ಧ ಒಂದು ಚೆಕ್ ಆಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ. ಭಾರತೀಯ ಸಂವಿಧಾನವು ಈ
ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ಖಾತರಿಪಡಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಈ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಎತ್ತಿಹಿಡಿಯಲು ಮತ್ತು
ರಕ್ಷಿಸಲು ಸರ್ಕಾರ ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯಾಂಗವು ಜವಾಬ್ದಾರರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ.
ಲೇಖನ-14: ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನ
ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನದ 14 ನೇ ವಿಧಿಯು ಭಾರತದ ಎಲ್ಲ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಗೆ ಕಾನೂನಿನ ಮುಂದೆ ಸಮಾನತೆ ಮತ್ತು
ಕಾನೂನಿನ ಸಮಾನ ರಕ್ಷಣೆಯನ್ನು ಖಾತರಿಪಡಿಸುವ ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕು. ಇದು ಧರ್ಮ, ಜನಾಂಗ, ಜಾತಿ, ಲಿಂಗ
ಅಥವಾ ಜನ್ಮಸ್ಥಳದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ತಾರತಮ್ಯವನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸುತ್ತದೆ.
ಕಾನೂನಿನ ಮುಂದೆ ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಸಮಾನತೆ ಅಥವಾ ಭಾರತದ ಭೂಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಕಾನೂನುಗಳ ಸಮಾನ
ರಕ್ಷಣೆಯನ್ನು ರಾಜ್ಯವು ನಿರಾಕರಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಲೇಖನವು ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಕಾನೂನಿನ ಮುಂದೆ ಸಮಾನತೆ ಎಂದರೆ
ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಅವರ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸ್ಥಾನಮಾನ, ಆರ್ಥಿಕ ಸ್ಥಿತಿ ಅಥವಾ ರಾಜಕೀಯ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಲೆಕ್ಕಿಸದೆ
ಇತರರಂತೆಯೇ ಅದೇ ಕಾನೂನುಗಳಿಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಕಾನೂನಿನ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸಮಾನವಾಗಿ
ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ ಎಂದು ಅದು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ.

ಕಾನೂನುಗಳ ಸಮಾನ ರಕ್ಷಣೆಯ ತತ್ವ ಎಂದರೆ ರಾಜ್ಯವು ಸಮಾನವಾಗಿ ನೆಲೆಗೊಂಡಿರುವ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ನಡುವೆ
ತಾರತಮ್ಯ ಮಾಡುವಂತಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಕಾನೂನಿನ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಅವರನ್ನು ಸಮಾನವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಬೇಕು.
ಸಮಾನತೆಯ ತತ್ವವನ್ನು ಉಲ್ಲಂಘಿಸುವ ಅನಿಯಂತ್ರಿತ ಅಥವಾ ತಾರತಮ್ಯದ ಕಾನೂನುಗಳನ್ನು ರಾಜ್ಯವು
ಮಾಡಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ.
14 ನೇ ವಿಧಿಯು ಉದ್ಯೋಗ, ವ್ಯಾಪಾರ ಮತ್ತು ವ್ಯವಹಾರದ ವಿಷಯಗಳಲ್ಲಿ ಖಾಸಗಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಂದ
ತಾರತಮ್ಯವನ್ನು ಸಹ ನಿಷೇಧಿಸುತ್ತದೆ. ಇದರರ್ಥ ಖಾಸಗಿ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಅಥವಾ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿಯ
ವಿರುದ್ಧ ಅವರ ಧರ್ಮ, ಜನಾಂಗ, ಜಾತಿ, ಲಿಂಗ ಅಥವಾ ಜನ್ಮಸ್ಥಳದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ತಾರತಮ್ಯ ಮಾಡುವಂತಿಲ್ಲ.
ಸಮಾನತೆಯ ಹಕ್ಕು ಸಂಪೂರ್ಣವಲ್ಲ ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಭದ್ರತೆ, ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸುವ್ಯವಸ್ಥೆ, ನೈತಿಕತೆ ಅಥವಾ
ಆರೋಗ್ಯದ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಯಂತಹ ಕೆಲವು ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ನಿರ್ಬಂಧಿಸಬಹುದು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಅಂತಹ ನಿರ್ಬಂಧಗಳು
ಸಮಂಜಸವಾಗಿರಬೇಕು ಮತ್ತು ಅನಿಯಂತ್ರಿತವಾಗಿರಬಾರದು.
ಆರ್ಟಿಕಲ್ 14 ಭಾರತೀಯ ಸಂವಿಧಾನದ ಮೂಲಾಧಾರವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಭಾರತದ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ ಮತ್ತು
ಜಾತ್ಯತೀತ ಪಾತ್ರದ ಅತ್ಯಗತ್ಯ ಲಕ್ಷಣವಾಗಿದೆ. ಕಾನೂನಿನ ಮುಂದೆ ಎಲ್ಲಾ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಸಮಾನರು ಮತ್ತು
ಕಾನೂನಿನ ಸಮಾನ ರಕ್ಷಣೆಗೆ ಅರ್ಹರಾಗಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಇದು ಖಚಿತಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಸಮಾನತೆಯ ತತ್ವವನ್ನು
ಎತ್ತಿಹಿಡಿಯಲು ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಸಮಾಜದಿಂದ ತಾರತಮ್ಯವನ್ನು ನಿರ್ಮೂಲನೆ ಮಾಡಲು ಭಾರತೀಯ
ನ್ಯಾಯಾಂಗವು ಹಲವಾರು ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲಿ ಲೇಖನವನ್ನು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಿದೆ ಮತ್ತು ಅನ್ವಯಿಸಿದೆ.
ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನದ 14 ನೇ ವಿಧಿಯು ಭಾರತದ ಎಲ್ಲ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಗೆ ಕಾನೂನಿನ ಮುಂದೆ ಸಮಾನತೆ ಮತ್ತು
ಕಾನೂನಿನ ಸಮಾನ ರಕ್ಷಣೆಯನ್ನು ಖಾತ್ರಿಪಡಿಸುವ ನಿರ್ಣಾಯಕ ನಿಬಂಧನೆಯಾಗಿದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯು
ಒಂದೇ ರೀತಿಯ ಕಾನೂನುಗಳಿಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿರುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಅವರ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸ್ಥಾನಮಾನ, ಆರ್ಥಿಕ ಸ್ಥಿತಿ ಅಥವಾ
ರಾಜಕೀಯ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಲೆಕ್ಕಿಸದೆ ಕಾನೂನಿನಡಿಯಲ್ಲಿ ಸಮಾನವಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು
ಖಾತರಿಪಡಿಸುವ ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕು.
ಲೇಖನ 19: ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನ

8
ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನದ 19 ನೇ ವಿಧಿಯು ಭಾರತದ ಎಲ್ಲಾ ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ಕೆಲವು ಮೂಲಭೂತ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಗಳನ್ನು
ಖಾತರಿಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ವಾಕ್ ಮತ್ತು ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಹಕ್ಕು, ಶಾಂತಿಯುತವಾಗಿ ಮತ್ತು
ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳಿಲ್ಲದೆ ಸೇರುವ ಹಕ್ಕು, ಸಂಘಗಳು ಅಥವಾ ಒಕ್ಕೂಟಗಳನ್ನು ರಚಿಸುವ ಹಕ್ಕು, ಭಾರತದ
ಭೂಪ್ರದೇಶದಾದ್ಯಂತ ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಚಲಿಸುವ ಹಕ್ಕು, ಯಾವುದೇ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುವ ಮತ್ತು ನೆಲೆಸುವ ಹಕ್ಕು.
ದೇಶ, ಮತ್ತು ಯಾವುದೇ ವೃತ್ತಿ, ಉದ್ಯೋಗ, ವ್ಯಾಪಾರ ಅಥವಾ ವ್ಯಾಪಾರವನ್ನು ಅಭ್ಯಾಸ ಮಾಡುವ ಹಕ್ಕು.
ವಾಕ್ ಮತ್ತು ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಹಕ್ಕು ತನ್ನ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳು, ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳು, ಆಲೋಚನೆಗಳು ಮತ್ತು
ನಂಬಿಕೆಗಳನ್ನು ಭಾಷಣ, ಬರವಣಿಗೆಯಂತಹ ಯಾವುದೇ ಮಾಧ್ಯಮದ ಮೂಲಕ ಅಥವಾ ದೃಶ್ಯ-ಶ್ರಾವ್ಯ
ವಿಧಾನಗಳ ಮೂಲಕ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುವ ಹಕ್ಕನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಈ ಹಕ್ಕು ಭಾರತದ ಸಾರ್ವಭೌಮತೆ
ಮತ್ತು ಸಮಗ್ರತೆ, ರಾಜ್ಯದ ಭದ್ರತೆ, ವಿದೇಶಿ ರಾಜ್ಯಗಳೊಂದಿಗಿನ ಸ್ನೇಹ ಸಂಬಂಧಗಳು, ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸುವ್ಯವಸ್ಥೆ,
ಸಭ್ಯತೆ ಅಥವಾ ನೈತಿಕತೆ ಅಥವಾ ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ನಿಂದನೆ, ಮಾನನಷ್ಟ ಅಥವಾ ಪ್ರಚೋದನೆಗೆ
ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಸಮಂಜಸವಾದ ನಿರ್ಬಂಧಗಳಿಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿರುತ್ತದೆ. ಒಂದು ಅಪರಾಧ.
ಶಾಂತಿಯುತವಾಗಿ ಮತ್ತು ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳಿಲ್ಲದೆ ಒಟ್ಟುಗೂಡುವ ಹಕ್ಕು ನಾಗರಿಕರು ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಬಳಸದೆ
ಶಾಂತಿಯುತ ಪ್ರತಿಭಟನೆಗಳು, ಪ್ರದರ್ಶನಗಳು ಮತ್ತು ಸಭೆಗಳಿಗೆ ಒಟ್ಟಾಗಿ ಸೇರಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ.
ಆದಾಗ್ಯೂ, ಈ ಹಕ್ಕು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸುವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮತ್ತು ನೈತಿಕತೆಯ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಸಮಂಜಸವಾದ
ನಿರ್ಬಂಧಗಳಿಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿರುತ್ತದೆ.
ಸಂಘಗಳು ಅಥವಾ ಒಕ್ಕೂಟಗಳನ್ನು ರಚಿಸುವ ಹಕ್ಕು ನಾಗರಿಕರು ಒಟ್ಟಾಗಿ ಸೇರಲು ಮತ್ತು ಟ್ರೇಡ್ ಯೂನಿಯನ್,
ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷ ಅಥವಾ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಂಘಟನೆಯಂತಹ ಸಾಮಾನ್ಯ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ಗುಂಪುಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲು
ಅನುಮತಿಸುತ್ತದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಈ ಹಕ್ಕು ಭಾರತದ ಸಾರ್ವಭೌಮತೆ ಮತ್ತು ಸಮಗ್ರತೆ, ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸುವ್ಯವಸ್ಥೆ
ಮತ್ತು ನೈತಿಕತೆಯ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಸಮಂಜಸವಾದ ನಿರ್ಬಂಧಗಳಿಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿರುತ್ತದೆ.
ಭಾರತದ ಭೂಪ್ರದೇಶದಾದ್ಯಂತ ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಚಲಿಸುವ ಹಕ್ಕು ನಾಗರಿಕರು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸುವ್ಯವಸ್ಥೆ, ಸಭ್ಯತೆ ಮತ್ತು
ನೈತಿಕತೆಯ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಸಮಂಜಸವಾದ ನಿರ್ಬಂಧಗಳಿಗೆ ಒಳಪಟ್ಟು ಯಾವುದೇ ನಿರ್ಬಂಧಗಳಿಲ್ಲದೆ
ದೇಶದೊಳಗೆ ಪ್ರಯಾಣಿಸಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ.
ದೇಶದ ಯಾವುದೇ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುವ ಮತ್ತು ನೆಲೆಸುವ ಹಕ್ಕು ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ಭಾರತದ ಯಾವುದೇ ಭಾಗದಲ್ಲಿ
ವಾಸಿಸಲು ಮತ್ತು ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡುತ್ತದೆ, ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸುವ್ಯವಸ್ಥೆ, ಆರೋಗ್ಯ ಮತ್ತು ನೈತಿಕತೆಯ
ಹಿತಾಸಕ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಸಮಂಜಸವಾದ ನಿರ್ಬಂಧಗಳಿಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿರುತ್ತದೆ.
ಒಟ್ಟಾರೆಯಾಗಿ, ಆರ್ಟಿಕಲ್ 19 ನಾಗರಿಕರ ಮೂಲಭೂತ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಗಳಿಗೆ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ರಕ್ಷಣಾತ್ಮಕವಾಗಿದೆ
ಮತ್ತು ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ ಮತ್ತು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ತತ್ವಗಳನ್ನು ಎತ್ತಿಹಿಡಿಯಲು ಇದು ಅವಶ್ಯಕವಾಗಿದೆ.
ಆರ್ಟಿಕಲ್ 21: ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನ
21 ನೇ ವಿಧಿಯು ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕು, ಇದು ಭಾರತದ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ
ನಾಗರಿಕನ ಬದುಕುವ ಹಕ್ಕು ಮತ್ತು ವೈಯಕ್ತಿಕ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ರಕ್ಷಣೆಯನ್ನು ಖಾತರಿಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು
ಸಂವಿಧಾನದ ಅತ್ಯಂತ ಮಹತ್ವದ ಮತ್ತು ಪವಿತ್ರವಾದ ನಿಬಂಧನೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ,
ಏಕೆಂದರೆ ಇದು ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ನಾಗರಿಕನಿಗೆ ಘನತೆಯಿಂದ ಬದುಕುವ ಹಕ್ಕನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ಖಚಿತಪಡಿಸುತ್ತದೆ.
ಕಾನೂನಿನಿಂದ ಸ್ಥಾಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನದ ಪ್ರಕಾರ ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿ ತನ್ನ ಜೀವನ ಅಥವಾ
ವೈಯಕ್ತಿಕ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ಕಸಿದುಕೊಳ್ಳಬಾರದು ಎಂದು ಲೇಖನವು ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಇದರರ್ಥ ರಾಜ್ಯವು ಕಾನೂನು
ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿದರೆ ಮಾತ್ರ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಜೀವ ಅಥವಾ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ಕಸಿದುಕೊಳ್ಳಬಹುದು.
ವಿಧಿ 21 ಅನ್ನು ನ್ಯಾಯಾಂಗವು ವಿವಿಧ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಿದೆ ಮತ್ತು ಜೀವನೋಪಾಯದ ಹಕ್ಕು, ವಿದೇಶ
ಪ್ರಯಾಣದ ಹಕ್ಕು, ಖಾಸಗಿತನದ ಹಕ್ಕು, ಮಾಲಿನ್ಯ ಮುಕ್ತ ಪರಿಸರದ ಹಕ್ಕು, ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಅದರ
ವ್ಯಾಪ್ತಿಯನ್ನು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ವಿಸ್ತರಿಸಲಾಗಿದೆ. ನ್ಯಾಯಯುತ ವಿಚಾರಣೆಗೆ, ಕಾನೂನು ನೆರವಿನ ಹಕ್ಕು, ಆರೋಗ್ಯದ
ಹಕ್ಕು ಮತ್ತು ಘನತೆಯಿಂದ ಸಾಯುವ ಹಕ್ಕು.

9
ಆರ್ಟಿಕಲ್ 21 ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಜೀವನ ಮತ್ತು ವೈಯಕ್ತಿಕ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕು ಕೇವಲ ಭೌತಿಕ ಅಸ್ತಿತ್ವದ
ರಕ್ಷಣೆಗೆ ಸೀಮಿತವಾಗಿಲ್ಲ ಆದರೆ ಮಾನಸಿಕ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ಯೋಗಕ್ಷೇಮಕ್ಕೂ ವಿಸ್ತರಿಸುತ್ತದೆ.
ಆರ್ಟಿಕಲ್ 21 ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಬದುಕುವ ಹಕ್ಕು ಮತ್ತು ವೈಯಕ್ತಿಕ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವು ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು
ವಿಕಾಸಗೊಳ್ಳುತ್ತಿರುವ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಈ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲಂಘಿಸುವ ಸರ್ಕಾರದ ಯಾವುದೇ ಕ್ರಮವು
ನ್ಯಾಯಯುತ, ನ್ಯಾಯಯುತ ಮತ್ತು ಸಮಂಜಸವಾಗಿರಬೇಕು ಎಂದು ನ್ಯಾಯಾಂಗವು ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಟ್ಟಿದೆ.
ಆರ್ಟಿಕಲ್ 21 ಭಾರತೀಯ ಸಂವಿಧಾನದ ಮೂಲಾಧಾರವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಭಾರತದ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ನಾಗರಿಕನಿಗೆ
ಘನತೆ ಮತ್ತು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದಿಂದ ಬದುಕುವ ಹಕ್ಕಿದೆ ಎಂದು ಖಚಿತಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕನ್ನು
ರಕ್ಷಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಎತ್ತಿಹಿಡಿಯುವುದು ಮತ್ತು ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ನಾಗರಿಕರು ತಮ್ಮ ಹಕ್ಕುಗಳು ಮತ್ತು
ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಗಳನ್ನು ಯಾವುದೇ ಭಯ ಅಥವಾ ಬಲಾತ್ಕಾರವಿಲ್ಲದೆ ಚಲಾಯಿಸಬಹುದು ಎಂದು
ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ರಾಜ್ಯದ ಕರ್ತವ್ಯವಾಗಿದೆ.

10